Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 01 Fasc 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 73

भ
2
tenses of imperfect, aorist, pluperfect and conditional. AMg. alone has sporadically preserved augmented verbal forms in its older works. The following forms are noted आति आसी from a Ayar. 1. 1. 1. 3; 1. 9. 2. 4; 1. 9. 2. 7; 1. 9. 4. 3; 1. 9. 4. 16. अहेसि āyar 1936; अकासि अकासी āyar. 1. 1. 4. 3; 2. 2. 2. 4; Say. 1. 1. 3. 8; i. 2. 2. 4; 1. 2. 2. 8; 2. 1. 31. अभविंसु Sāy. 1. 23.20; 1.15 25; अतरिंसु Sīy 1 11.6; अक्खु Ayar. 1. 5. 1. 3; 1. 9. 1. 10; 1. 5. 2. 1; Sy. 1. 5. 2. Some doubtful cases are अच्छे, अभे āyar. 1.1.2.5 [Examples will be found under the respective words ]
अ
अ (a-<a-) [pronominal base of the two demonstratives idam and adas, the first indicating an object near the speaker and the second an object which is distant from him. In com parison with Vedic, the a-base is already limited in Cl. Sanskrit to the oblique cases and in the Prakrits it is found only in the Gen. sg. and Loc. sg. and probably in the Nom. sg. of idam and of adas. In the other forms the bases are ima- and amu. Thus forms corresponding to Skt. अयम् अस्य अस्मिन् and at are found here and there, particularly in older AMg. and in the epics or dramas which are closely modelled on Sanskrit. The base is also found in some adverbial derivatives like ajja (a-dya) and ao or adc (adas), Hem. (Gr.) 3. 74, Vara.(Gr.) 6. 15-17, Märk.(Gr.) 5. 70-71. Hem.( Gr.) 3. 87 gives are as Nom. sg. of adas for all genders, but it may really be ar. In addition ya- has initially developed into the base a- in some words and their compounds in older AMg. cf. अहाकप्पं, अहासुर्य. Hem. (Gr.) 1. 245 आर्फे लोपोऽपि ] श्रअं M. अहवाअं कअकज्जो मज्झ कर मुक्कजीविओ सोमित्ती SetuBa. 14.44; अअं महिंदो उण एस बण्ही Usāni. 1. 31; Ś. (दुर्जय) अअं महाराओ भूमीए उवदिट्ठो ŪruBh. 1. 42. 1; ( प्रियंवदा) तुए उवगदाए लदासणाहो विअ अअ कसररुक्खओ पडिभादि Sak. 7.6 (1) ; ( विदूषक ) मम ज्जेव्व एकस्स बम्हणस्स मअं अमसव Ratnā. 1.93; (सूत्रधार ) किंणामधेओ अअं उपवासो Mrch. 1. 88; (माथुर ) अअं दश सुवणं घालेदि Mrech. 2. 196; ( लवङ्गिका) पडिच्छिदो क्खु णो पिअम्हीए अअं पसादो MalaMs. 4. 1. (40); (सारङ्गिका) अअं च दिक्खाविहिप्पविट्ठाए देवीए विण्णत्तो जोईसरो KapMan. 4. 18.12; 2. 45. 2 ( सूत्रधार) अअं अवसरो अम्हाणं पओअविणाणं दंसिदु Candle. 1. 4. p. 2; 1. 28; ( विदूषक ) अअं उण पञ्चवक्खो पुष्णिमाचंदो Viddhaśa. 1. 39 (p. 64 ) ; अअं जणो may refer to both men and women, ( मदयन्तिका ) अअं पि सो जणो MalaMa. 4. 0. 18; 5. 24 ( 159 ) ; ( मेखला ) अअं जणो तुमं ...सरगं पडिवज्जदि Viddhass. 3. 5 (p. 135 ); (राजा) पव्वविलेसे अअं णिअमो क्खु देवीए SinMan. 4. 12 (p. 96). For AMg. JM. JS. Apa. see aЯ. JM. उभ अस्स जंबुतरुगो इमस्स दाडिमदुमस्स य फलाई KumāCa. (H.) 5. 8; रूवजयं तु परित्तासंखं लड्डु अस्स रासि अम्मासे । जुत्तासंखेज लहु SadST. (D.) 4. 78; s. ( विदूषक) अहो अस्स हिअअक्खेवो Viddhaśā. 1. 14 ( 28 ) ; ( पारिपार्श्वक) सो अस्स कई सिरिराभसेहरो KapMan. 1. 10; अस्ति AMg तच्चं चेयं तहा चेयं असि वयं पच्चर āyār. 1.4.12; अस्सि लोए पoare āyār. 1. 1. 2. 1; 1. 5.3.3; सेज्जं पुण उवस्यं जाणेज्जा अस्सि पडियार एवं साहम्मियं समुद्दिस्स āyar 2. 2. 1. 3; (Śilanka. p. 361; अस्सि पडियार त्ति एतत्प्रतिज्ञया १) असि च लोक अदुवा परत्था Sy. 1.7.4; अस्सि सुठिच्चा तिबिहेण ताई Süy 114 16; बुसिमं जगं परिण्णाय अस्मि जीवियभावणा Suy. 1. 15. 4; Süy. 2. 1. 15. ( p. 79. 19 ) ( Sil. correctly, अस्मिन् पर्याये साधुपर्याय व्यवस्थितम् ); अस्सि धम्मे अणायारं नायरेज्जा कयाइ विsay. 2. 5.1; JM. अस्ति चेव देसकाले पुरजणवदण राया विष्णविओ Erz. 67.8; M. असि कंतगरे इमस्सिमहिवे संकीलमाणे इह SriKav 5. 29 ( पारिपार्श्वक) अस्सि खु सट्टअवरे CandLe. 1. 13; Ś. ( मेना ) मह विरतिदिनं भारदे अस्सि ज्जेव अत्थे णिहिमहिअआए किं लक्खिमदि PārvPa. 1. 15 ( 5 ); Apa. अस्सि परधम्मजिणतित्थे Maha Pu. (P.) 59.8.1; असो the only form from the pronoun अदस्. AMg. असो तत्तमकासी य अयाणंता मुसं वए Süy. 1. 1. 3. 8.
भ (acca ) part. [ अ is written after nasalised and nonnasalised vowels in M. S. Mg. and as in AMg. JM. and JS. The usage in Apa. varies according as the text-tradition belongs to Jain or non-Jain writings च is written after अनुस्वार. Writing of after R and after vowels is sporadic and uncritical, cf. GaSaSa. 1.2; 1. 24; 2. 62; 6. 16; 6. 24; 6.41; 6.55; JambiSaCa. 3. 11.6; 5.13 17; Mita. 736( 8 ); BhāvPa. 52; 162; Rit Samu 15, 26, 31; य अ in Lilāval as in Gaudavaho] The basic meaning is conjunction. A and, in addition, also, as well. M. चन्तरघरिणी पिrवंदणा अ तरुणी पउत्थवर GaSaSa. 1. 36; अइ पवसिएस दिअसेसु । अणिअत्तासु राई पुत्ति कि दडमाणेण GĀSaSa 1.45; साहसं मज्झ जाणइ गोलाऊरो वासारतोद्धरतो य GaSaSa 331; तह वि मआण मई में अ आमरणंताइँ पेम्माई GaSaSal 2. 87; तह तह से तणुआअर मज्झो दइओ अ पडिवक्खो GaSaSa 3.92; हत्थेसु अ पारसु अ अंगुलिगणणार अइगम दिअहा GaSaSa 4.7; ( joins two relata of a relation ) पुत्तस्स पिअअमस्स म मज्झणिस. ण्णाएँ घरणीए GaSaSa 5.9; बँकस्स उज्जुअस्स अ संबंधो किं चिरं हो GaSaSa 5.24; मतं । धणरिद्धी सिरीअ अ सलिलप्पुण्णाइ वारुणीन. अ लोअं SetuBa. 2. 17; अह सेलेहि तरूहि अ फलिएहि अ मोग्गरेहि हंतूण दर्द SetuBa. 15. 15; तो पवआर गआइँ तुरआर अ रक्खसाद लोहिअमत्तो । पत्तो खत्तुं SetuBa. 15. 16; जीएण अ अहिमाणो रक्खिजर अ गरुओ सरीरेण जनी SetuBa. 13. 15; इम जो थुम्वर | बंदीहि कदेहि अ भूमत्येहिं चिअ गुणेहिं GaudVa. 253; गाणं च मत्तमेहं धारालुलिअज्जुणा अ बणारं । ... हरंति पीलाओ अ णिसाओ GaudVa. 406; णिव्वावेति व हिअअं | मुहलविहंगा असरा सुण्णपसण्णाएँ अ वणाई GaudVa. 524; बाहिंगआण जस्स अ णत्थि चिचम णहमलं ति पडिवत्ती ॥ कंदर परिआिण अ सो चिचअ णत्थि त्ति पडिहार GaudVa. 281; असहाओ वदगयबाहणो य कहमागओ एत्थ Llia. 135; सो उण विहिसंपुण्णो सूरो चाई सुभिच्चो य Lila 149; दिण्णाण अण्णाण य ... कुमारीणं णत्थि अण भणेयब्वं Lila 633; अहं खु जणणी य तुह पत्ता Lila 654; जो लोए पअडअमो अपाअडो अ SriKav. 1.2; B ( develops in negative sentences the meaning) either or ( neither nor), but, (implying some contrast ). It connects words, phrases, clauses and sente nces, where it can be used with each member or only once. M. कमलाअरा ण मलिआ हंसा उडाविआ ण अ पिउच्छा GāSasa. 2.10; ( जाएज) मा माणुसम्मि लोए चाई रसिभ दरिदो अ GaSasa. 3. 30; (ण सोहर) अंतविरसो अ कामो असंयमाणो अ परिमोसो GaSaSa 1 68; पावर तुरिअविमुक्को अहं ण अ रक्वतं पर्वगमपहरो SetuBa. 14. 5; भिण्णो णडालवट्टो ण अ से फुडभिउडिविरमणा विविआ SetuBa. 15. 71; जलिअं च भअवआ हुअवहेण धूमो अ विणिअत्तो GaudVa. 896; लच्छीओ । आआरधराणं चिम ताओ ण उणो अ इअराण GaudVa. 926; ता ण पिओ ण.
...
...
...
अ (a) augment used in Sanskrit before the secondary विमाणं ण य ताओ णेय किंपि तं विहं Lila 642; ण य विसर णट्टसार्क,