Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 01 Fasc 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 126

55
अकंतदुक्ख
भकमित्ता the usual limits], M. अर्कतं च पवुड्डे (प्रवृद्धे) DENaMa. 1.9; नल- अक्कंदिय (a-kkandiya<a-krandita) adj. [also अकंदिला यसमीरो अश्अत्थुडो वि काही किमकतो (comm. on DENIMa. 1.9) lamented, cried, JM. रामस्स मरणसई सोउं अकंदियं च जुबईहिं
अनदक्ख (a-kkanta-dukkha<i-krānta-duhkha) adj. PaumCa.(V.) 110.5%; विसायविसहरडकाहिं व भकंदियं अकाहिं Kumaovercome with misery, AMg. सब्वे अर्थातदुक्खा य अओ सब्वे Pra. 90.83 M. फिडिआ मुरसंखोहा बंदिअणकंदिअंगअं परिणाम SetuBa. अहिंसगा Siy.1.1.4.9.
___4.64; तत्थ मए अकंदियसद्दो णिमुओ अशोयब्वो Lila. 687. अकंतपुग्व (a-kkanta-puvva <a-krānta-pārva) adj. al- अक्कप्पभ (akka-ppabha<arka-prabha) m. name of a ready crossed, overstepped, AMg. संखडि अणुपविसमाणस्स पाएण वा feudatory of Amitatejas, JM. सामंते य इमे ... अक्कप्पभो अक्कदेवोपाए अकंतपुब्ने भवइ Ayar. 1.3.35(342)
पभाकरो एवमादीणि पंच सयाणि VasuHi. 318.12. अक्त भरोणय (a-kkanta-bharonaya<a-kranta-bhara- अक्कबोंदी (akka-bondi <arka-?) f. a kind of creeper, vanata) adj. bent under the load placed on, PaiLaNa. 566. AMg. दधिफोहइकाकलिमोकलि अकबोंदी] Viy. 12.6%; Pannav. 1.45
37 (a-kkanda <ā-krandaāraksa) m. Deśl. (cf. - v. 32 (1.40 v. 5) kranda 'protector'] protector, अकंदो आरक्खे (comm. परित्राता; भक्कम- (a-kkama- <a-kram-) v. 1 to overcome, to अंबिरअर्कदाए ... अमयणिग्गममुहीए । खेलमु तरलअवंगच्छडाइ) DeNa. conquer, AMg. से णं भंते किं पुब्बि सत्येण अकभित्ता पच्छा वीईवएज्जा, Ma. 1.15.
पुब्बि वीईवइत्ता पच्छा सत्येण अक्कमेज्जा Viy. 15.3.13 (14.39); JM. अकंद- (a-kkanda-Ka-krand-) v. to cry loudly, to भुवणमकमउ Tari. 50; Apa. अह नणु भुवणु वि अकमइ पडु नियगुणिहिँ lament, to call, JM. तुह वयगहणे य इमा अकंदइ दुक्खिया नयरी Akkha- अवस्सु SankuCa. 529.8; 2 to step over, AMg. वामपाएणं पायवीढं
MaKo. 105.166%; M. कण्णा समकंदइ मुक्कंठं Usani. 1.73; S. (उभे) अक्कमइ Naya. 1.16.2; वेसालीए नयरीप चेढगस्स पायवीढं अपमाहि काओ अम्हे परित्तादं । दुस्सतं अचंद Sik. 8.20; (सीता) दुस्सिविणएण Nir. 50; 3 to go over, to transgress, JM. जं अमंति तिरिय चंदो विप्पलद्धा अहं अजउत्तं अचंदामि UttaRiCa. 1.51.33; (विदूषक) अज सूरो य अयणेणं Joiska. 2133; दुपयं चउप्पयं वा कुवियपमाणं न अकमई उण विरहो बिरहो त्ति अकंदसि TapSamva. 4.2.2.
JambuCu.(G.) 6.71; एत्तो परेण हलकिट्ठा भूमी, तं न अक्रमामो अम्हे अकंद (a-kkanda<a-kranda) m. cry, lamentation, JM. Erz. 35.36; 4 to cling to, M. अमइ पेम्मपरब्बसाएँ, दइओ ब्व भूरितरो संजाओ परियणआंदसहो वि SurSuCa. 2.114; M. हत्थ ब्ब दोलहरो Lila. 381. उमहिणिमिआ मुक्करवक्कंदणिपडिआणा तरंगा SetuBa. 5.64; 7.34%; मुक्कंद- अक्कमण (a-kkamana <a-kramana) 1. 1 stepping upon, विठलदरविलविअमच्छिा (का) जणअसुआ SetuBa. 14.40; इह ते AMg. इच्छामि पडिकमिउं ... पाणकमणे बीयकमणे हरियकमणे ... जे मे मअकलकाअंब ठदलिअ सारसकंदा GaudVa. 517; भद्द किमेसो मुम्बइ जण- जीवा बिराहिया ... तस्स भिच्छामि दुबर्ड Av. 16; JM. जुत्तं न होइ गमणं णिवहकंददूसहो सद्दो Lila. 689.
अकमर्ण तप्पयाण जओ Kalka... 85%3 गुरुपयअक्कमणेणं महई आसायणा अक्कंदकारि (a-kkanda-kāri <a-kranda-kārin) adj. जओ हवइ Kalka. v. 86%; 2 attack, taking upon, M. अक्रमणमोडिwho utters a loud cry, AMg. छंदोवणीता अन्झोववण्णा अकंदकारी अरहो हिअधुम्मक्खधणुसंठिओ हसइ कई SetuBa. 14.64%; 3 conquest, जणगा रुदंति Ayar. 1.6.1(182)
M. अह पेच्छति पवंगा सअलजअक्मणवडिअमहासिहरं । ... सुवेल SetuBa. भक्कंदण (a-kkandana <a-krandana) n. cry, lamentation, 9.13 JM. विरियं परकमो किर परेऽरयो वा जओ तदक्कमण । सोऽणुत्तरो वरो JM. (आतध्यानस्य) तस्सकंदणसोयणा परिदेवणा ताडणाई लिंगाई JhanSa. सिं अणुत्तरपरकमा तो ते ViAvBha. 1049(1046); S. (पारिजात) वरिट्ठो 153; (सुर्णता) लोयविमुक्ककंदणरवं सयलमंदिरोयरेसुं CaupCa. 200.33; वरुणो ... वामणो विअ तिहुअणकमणपरकमी Anasu. 2.6(25); Apa. Apa. परमेसरु पणवेमि जणद्दणु पिउवणि पत्तउ कयअकंदणु GayaSam. 13.1. भुवणक्कमणि सुलोलु SankuCa. 527.1.
अवंत (a-kkandanta<a-krandat) adj. (pr. part.) [f. अक्कमंत (a-kkamanta<a-krāmat) adj. (pr. part.) stepping 'दंती] crying, lamenting, JM. तेहि विलुपमाणं अकंदतं च परियणं सोउ। upon, S. (गोपकन्यकाः) कालिअस्स पंच फणाणि अकमंतो हल्लीअं पकीलदि (भावेइ ... इम) SupasCa. 55.76; अकंदती कलुणं सोयभरोणमियमउलिय- BalCa. 4.6.15 JM. अणुग्गिहीओ म्हि भयंतेहि नियपयर्यतीए पंगणमक्कमच्छिजुया JinadaAkhya. II. V. 153.
afc JinadaĀkhyā. 7.25. मकंदमश्र (a-kkanda-maa<a-kranda-maya) adj. f.-a] अकमरुत्थली (akka-maru-tthali<arka-maru-sthali) f. full of lamentation, S. (विदूषक) तदो खतरे पेक्खामो ... अंदमआओ desert full of cactus, JM. तुह जोग्गा अक्कमरुस्थलीइ तुंगा तरू कत्तो दिसाओ Naisa 3.10a.140.
VajLag. 224. टमर (a-kkanda-sadda<i-kranda-Sabda) m. the अमिअ (a-kkamia<a-kramya) ger. having overcome, sound of crying or lamentation, JM. उट्ठि) अकंदसद्दो Manoka. . (प्रतीहारी) अदिठुरूवेण केणावि सत्तेण अकमिअ मेहपहिच्छंदस्स पासादस्स 27.25%; ताहे समुडिओ अकंदसदो अंतेउरियाणं KaKoPra. 12.19. अग्गभूमि आरोविदो Sak. 84.21(6) __ अक्कंदावणय (a-kkandavanaya <a-krandapanaka = अवमिङ (a-kkamium<a-kramitum=a-kramya) ger. akrandanaka) adj. who causes (some one) to cry, JM. having conquered, JM. अम्हाणं कुसलेण कुमरि परिणेइ समरसीहनिवो। रिउअकंदावणयं अखिज्जमाणहयं अजूरिएभकुलं ।... पत्तं महुराए, तुह सेन्नं अकमिउं विज्जाहरसेनं तह कुणसु लहु देवि SupasCa. 1.287. KumaCa.(H.) 6.90.
अकमिऊण (a-kkamiuna <a-kramayitvānaakramya) अकंदिउं (a-kkandium <a-kranditum) inf. to cry, JM. ger. having caught, JM अकमिऊणं गलए संडासविलंबिओट्ठाणं Kuvतओ अकंदिउँ आढत्तो चंदजसो Erz. 43.1.
Maka. 37.21. __ अकंदिदशद्द (a-kkandida-sadda<akrandita-sabda) m. अक्कमित्ता (a-kkamitta<a-kramitvā=a-kramya) ger. words of lamentation, Mg. (शबर) कथं दाणि णिय्यणाए अडवीए 1 having stepped upon, AMg. तए णं से कण्हे वासुदेवे ...पउमनाभस्स अकंदिदशदे गुणीअदि Naisa. 6.23.2.
रणो वामेणं पाएणं पायवीढं अक्कमित्ता Naya. 1.16.243; घोरारसमाणभीम