________________
૧૩
મનુષ્યભવની દુર્લભતા જે મીઠાશ આવી હતી તે ફરી બીજે ક્યાંય આવી નહિ અને હંમેશા તે દિવસ યાદ કર્યા કરે.
આ પ્રમાણે વરદાન પ્રાપ્ત કરેલ બ્રાહ્મણ કદાચ પહેલે દિવસે કરેલ ભોજન રાજાની કૃપાથી બીજી વાર મેળવે પણ જે કમનસીબ પ્રાણ મનુષ્યભવ પામી હારી જાય છે તે ફરી વાર તેને પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી.
स्तंभाना हि सहस्रमष्ट सहितं प्रत्येक मष्टोत्तरं, कोणानं शतमेषु तानपि ज्यन् द्यूतेथ तत्संख्यया; साम्राज्यं जनकात्सुः स लभते स्याच्चेदिदं दुर्घट, भ्रष्टो मर्त्यभवात्तथाप्य सुकृती भूयस्तमाप्नोति न ॥२॥
ભાવાર્થ :-એક રાજા વૃદ્ધ ઉમરને થયો પણ મરણ પામે નહિ; તેને મોટી ઉમરનો પુત્ર રાજા મરણ પામે તો ગાદી પર બેસવાને માટે તૈયાર થઈ રહ્યો હતો પણ રાજાને મોત આવતું નહિ, તેથી એક દિવસ પિતાને મારી નાખીને રાજ્ય લઈ લેવું એવો પુત્રને વિચાર થો. - વૃદ્ધ રાજાને આ બાબતની ખબર પડવાથી તેણે એક યુક્તિ કરી. રાજસભામાં એકસો ને આઠ થાંભલા હતા. અને પ્રત્યેક થાંભલે એકસો ને આઠ હાંસે હતી. રાજાએ પુત્રને કહ્યું કે, ભાઈ! હું વૃદ્ધ થયે છું, મારાથી રાજ્ય કાર્ય બની શકતું નથી તેથી હવે મારે તેને રાજ્ય સોંપી દેવું છે, પણ આપણાં કુળનો એવો રીવાજ છે કે, પુત્રે રાજ્ય લેવા પહેલાં પિતા સાથે ધત રમવું અને ધૂતમાં એક વાર જીતે ત્યારે એક હાંસ જીતી ગણાય અને તેવી રીતે એકસો આઠ સ્તંભની હાંસો એકસો આઠવાર જીતે ત્યારે એક સ્તંભ છ ગણાય.'
રમતાં રમતાં વચ્ચે એક વાર હારી જાય તે અગાઉ જીતેલ સર્વ છત વ્યર્થ જાય અને નેવે નામે પહેલી હાંસથી શરૂ કરવું પડે. આ
