________________
મનુષ્યભવની દુર્લભતા
,
ભગવાને કહ્યું છે કે મનુષ્યભવ મળ બહુ દુર્લભ છે. ઘણા ઘણું પુણે કરીને મનુષ્યભવની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે અત્યારે આ મનુષ્યભવ મળ્યો છે ત્યારે ધર્મારાધનથી આત્માનું કલ્યાણ કરી લેવું જોઈએ.
વળી મોક્ષની પ્રાપ્તિ મનુષ્યભવમાં જ થઈ શકે છે. માટે અત્યારે જ્યારે આ દુર્લભ મનુષ્યભવ મળે છે ત્યારે મોક્ષના ઉપાયરૂપ ધર્મારાધને ઉત્કૃષ્ટ ભાવથી કરી લેવું જોઈએ.
પૂર્વાચાર્યોએ શાસ્ત્રીય કથાઓમાંથી મનુષ્યભવની દુર્લભતા બતાવનારા કથાનકો ચૂંટી કાઢેલા છે અને તે દરેક કથાનક અથવા દૃષ્ટાંતનો એક એક લોક બનાવે છે. એમ મનુષ્યભવની દુર્લભતાના દશદષ્ટાંત બનાવેલા છે.
તે દશ લોકો તથા તેના અર્થ વિવરણરૂપે તે દશ દષ્ટાંતો અથવા કથાનકોને અત્રે આપેલા છે કે જેથી વાંચકને મનુષ્યભવની સમજ પડે.
विप्रः प्रार्थितवान् प्रसन्नमनसः श्री ब्रह्मदत्तात्पुर।, સેમિન અરવિ પ્રતિ મે મોનનું વાવય ! : इथ्थं लब्धवरोथ तेष्वपि कदाप्यभात्यहो द्विः स चेद, भ्रष्टो मर्त्य भवात्तथाप्य सुकृति भूयस्तमाप्नोति न ॥ १ ॥
ભાવાર્થ–બ્રહ્મરાજાને પુત્ર બ્રહ્મદત્ત બે વરસની વયને હતે ત્યારે તે રાજા મરણ પામે. આથી રાજકાર્ય દીર્ય નામના મંત્રીને સોંપવામાં આવ્યું.
આ મંત્રી સાથે હંમેશના પરિચયથી બ્રહ્મરાજાની રાણી ચુલીને સ્નેહ સબંધ બંધાઈ ગયો અને તેઓ મરજી મુજબ વર્તવા લાગ્યા.
બ્રહ્મદત્ત કંવર ઉંમર લાયક થતાં, તેને મંત્રી અને માતાના સંબંધની ખબર જાણવામાં આવી તેથી તેમને આ દુષ્ટ સંયોગ તોડી નખાવવા આડકતરી રીતે પ્રયાસ કર્યો, પણ આ બાબતની તેની
