________________
સ્મૃતિપ્રધ
બારૈયા નારીના વસ્ત્રાભૂષણ
ગુજરાતના સમાજરૂપી બગીચામાં જ્ઞાતિરૂપી ભાતીગાળ ખેરગી લોકો ખાલી છે. આવી અનેક જ્ઞાતિઓ પૈકી ચા
આર્દિવાસી યુવતિઓ વારતદેયારે
ખાખા ગામ છે. બારમા કામની નારી સ્વભાવ ઉપ અને ઝનૂની ઢોવા છતાં પ્રેમાળ અને માયાળુ હોય છે. શરીર ખડતલ વધી સખત પરિશ્રમ કરે છે. અને કાછડા મારીને ઝાડ પર પણ ચડી શકે છે. સામાન્ય ઓ કરતા બારીયા નારીના પહેરવેશ અંદાજ તરી
શરીર વાં પડે તરમાં વાવાઝ કરતી અને બારી તથા લટકા માટે પકાવીને ભારે ઠઠારા કરે છે. એમના ઘરેણાં પણ આદિવાસી સ’સ્કૃતિની વિચિંતાનું દર્શન કરાવે છે, યુગનિ માયામાં દામાણી, બારિક, ઝેલ નાકે ફુલડી. કાનમાં દાયણું, આગનિયું, ગળામાં હાંસડી, તેવુ, વાડલા કડી, સિયુિ, ષ દારા હાથે વીટી', ભૌમાં, કાંખડી, ધૂરિયાળુ ફુલ મૂર્તિલું, ચુકા, માલિયું, અને પગમાં કંડલાં, કાંખી, સાંકળાં પુલરિયુ વિ. પહેરે છે.
આવે છે. તેમના પાપાક પરથી બાર યાનારી છાપેલા બંગાળ, ખટપેગરા તથા લહેરિયાના છાયલ, છીંદરીના સાડલા અને છીપાએ રગની સાડીઓ પહેરે છે.
રૂપની રૂડી રબારણના વસ્ત્રાભુષણો
એળખાઈ જાય છે.
ઘાઘરા પહેરે છે. છાપેલી લીલા ભુરા
આભૂષણેામાં ખાસ કરીને સેાનું તથા ચાંદી વિશેષ જોવા મળે છે. નાંકમાંવાળા, કાનમાંકાંપ, ઠળિયા, ગળામાં રામનેમી, રૂપિયે
ઢાંસડી તથા પગમાં કડવાં, માળા, કડા, અસૂયા અને હ્રામમાં . .
વાઘરી નારીના વસ્ત્રાભૂષા
વાપરતો ગયો | વઓની ખૂબ જ શોખીન હોય છે. લીલા રીંગના ધાધરા પર તે! દિલ દઇ બેસે છે. તેઓ રંગબેર ંગી ઘેરદાર મારવાડી બધા પાપરા, આખ્યાન ફૂલ જેવું પીળું ણ' અને કાંચળી પહેરે છે. કુંવારી કન્યા આખી બાંયનું સફેદ તુ પહેરે છે. આશમાં સફેદ ચુડા પહેરે છે. ચુડાથી તેમને આખા આખ ભરાઈ જાય છે, ઘરેણાં ખાસ કરીને ચાંદીના વિશેષ પહેરે છે. ધનવાન
વાધરી 0 નાનાં પમાં પણ પહેરતી જોવા મળે છે. પરખામાં કાતળી, વેડલા, શેરો, વારલી, ઝૂલણાં, દામણી ધોડાલીટી, અગૂયેિ, આંટાવાળી વીટી, કડાં, કંકણ, ગજરા, દાણિયું, ત્રડિયું,
વી. પરે છે, બલૈયાં ફકત પરલી જ પહેરી શકે છે.
કુંવારી
કન્યા તે પહેરતી નથી. કુંવારી કન્યા દાણિયું અને ગળામાં કાળી કડી પહેરે છે. આમ કુંવારી અને પરઘેલી નારીની ૐ મ ગેંગનાં ત્યાજ આપી દે છે.
બનાસકાંઠાની આદિવાસી નારીના
Jain Education International
૧૯૭
એડીને ભાન ભારે . આધેડ વયની મૂર્તિ કાબરીયા આવ્યા આરે છે.
રૂપની ફડી અને ગરવા સ્વભાવની ગુજરાતની રબારણે। વસ્ત્રા–
શેની ખૂબજ શાખીન છે. રબારી નારીના વસ્ત્રાભૂષામાં તેમની આગવી કલા દ્રષ્ટિગોચર ચાય છે. આ કામની કન્યાઓ હીરનું કલાત્મક ભરત ભરેલ અને ખાધુ ઠાશ જાડિયા રંગનો પાધરી, પડવું . સાચા કીનખાબ અને આસનનું કામ પર છે. કીનખાબની કારવાળ એઢણુ એડે છે. તેમના વિષ્ટિ પાશાક જ ખારી નારીની ઓળખ આપી દે છે. કુવારી કન્યા જમી પહેરે છે. આ ભૂષણે ખાસ કરીને ચાંદીના પર . પૈસાદાર ખારા સોનાના ઘરેણાં પણ પહેરે છે. કાનમાં ભોળિયાં, કાંકરા, માં, પુત્રમાં, નાકમાં વાળી, ગળામાં ટ્રૂપિયા, હાંસડી, દોરા, પગલું, તરેડિયા, ઝાંબા, માદળિયા, કક, પુલર, હવે કડુ, વૈ, પીઠ, પગે ઝાંઝર કડલાં, પગપાન વ. પહેરે છે. આજે લીલા અને વાદળી ગજિયાના ચણિયા તેમનામાં વધુ લોકપ્રિય બનતા જાય છે.
ડાંગ પ્રદેશના આદિવાસીઓના વસ્ત્રાભુષા
ત્યાદિવાસી ભીલ યુવતિચ્યા લાલ લીલાં પીળાં કયાંની ભૂખ શેખીન હાય છે. વચ્ચેાની પસંદગી તેમની ઉમરના આધારે કર-વામાં આવતી હોય છે. કુવારી છેકરિએ કબજો પહેરે છે. જ્યારે પરણેલી કન્યાએ કાંચળીજ પહેરે છે. લીલી ઓઢણી એઢે છે. ઘેરદાર ધાધરી પહેરે છે. જુવાનીના ઉંબરે ઉભેલી અલ્લડ યુવતિએ સફેદ ટીપકીવાળા લાલ ચટક ધાધરા પહેરે છે. જ્યારે જુવાનીઅથવ. ફૂલ પહેરે છે. વટાવી ચુકેલી નારીએ સફેદ બીંદીવાળા કાળા ધાધરા પહેરે છે. જુવાનડીએ ચગેડી જેવું લાલ એણુ' એટે છે. પોપટની પાંખ જેવા લીલા અને આવળયના ફુલ જેવા પીળા રંગના ઓઢણા
અન્ય અદિવાસીએમાં જોવા મળે છે, તેમ આ કોમમાં પણ
પુર ગમે તેવાં વર્ષોથી ચલાવી લે છે, શુ આ તો શાયેર ગા
વસ્ત્રો અને મનહર આગાહી જ ન જ ર છે. આ ઉંચી ચાળી, કમખા અને સફેદ, લાલ કથ્થાઈ, ભાત્યના ટીપકાવાળી એણી એદે છે. કયારેક માથે ફાકી બાંધે છે. તેા વળી કચ્છ પણ લગાવે . આ વોમાં ગળામાં હાંસડી, હાર્ટ બંને નાકે વાળી
વસ્ત્રાભૂષણો-પડે છે. ગળામાં ખેતી અને રૂપિયાના હારવાળી કડી પહેલ છે. સફેદ પથ્થરના હારડા ગળે બાંધે છે. રૂપિયાને હાર બનાવીને ધારણ કરે છે. હાથમાં પીતળ, જસત કે કાચના કડ! પહેરે છે. ઉપરાંત કાચ, કેડી, પાતળ, એલ્યુમિનિયમ, પથ્થર તથા દીખે, માંથી બનાવેલા અનેક પ્રકારના ઘરેણાં પહેરે છે. કુંવારી છોકરી ગળામાં ગાંડી પહેરતી નથી. ગાંડી માત્ર પરઘેલી સ્ત્રીએ જ પહેરે છે. કુંવારી કન્યા નાકમાં માટી વાળી પહેરે છે. કનમાં પગરા
કચ્છની કાળષ્ણુના વસ્ત્રાભુષણા
ગુજરાત સૌરાષ્ટ્રમાં કેાળી લેાકાની વસ્તી ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
