________________
સ્મૃતિગ્રંથ
૭૪૭
૬. મુંબઈમાં હાઈકોર્ટની સ્થાપના ઈ. સ. ૧૮૬૧માં થયેલી છે.
ઈ. સ. ૧૮૩૦માં ભારત-બ્રિટન દરિયાઈ ટપાલ સર્વિસ ૬ ભારતની જૂનામાં જૂની મ્યુનિસિપાલિટી અમદાવાદ ” ની
શરૂ થઈ હતી મ્યુનિ. છે. તેની સ્થાપના ઈ. સ. ૧૮૩૪ થઈ છે.
ઈ. સ. ૧૮૫૩માં આગ્રા કલકત્તા વચ્ચે તાર વ્યવહાર
શરૂ થયો. ૬૨ ચ્યવનઋષિ, અગત્ય, વેદ વ્યાસ અને આર્યભટ પ્રાચીન
તથા ભારતના મહાન વિજ્ઞાનીઓ હતા. જ્યારે જગદીશચંદ્રબેઝ અને રામન અર્વાચિન ભારતના વિજ્ઞાનીઓ છે.
ઈ. સ. ૧૮૬૫માં યુરોપ જોડે તાર વ્યવહારની શરૂઆત
થઈ. ૬૩ ભારતની પ્રખ્યાત વેધશાળા દિલ્હીમાં આવેલ ‘જંતરમંતર' વેધશાળા છે. તે સિવાય જયપુર, ઉજૈન અને બનારસમાં
અત્યારે સામાન્ય પત્રવ્યવહારથી માંડીને ઝડપી સંદેશાપણ વેધશાળાઓ આવેલી છે.
એની આપલે કરવાની સગવડ દેશમાં અને વિશ્વનાં સમગ્ર
વિસ્તાર માટે ભારતમાં છે. એક હજારની વસ્તીવાળા લગભગ ૬૪ ચાંદીના ગુનામાં જુના સિક્કા
પ્રત્યેક ગામડામાં શાખા ટપાલ કચેરી છે. જયપુર જિલ્લાના ઈસ્માઈલપુર નામના ગામની એક ૬૬ જાકાર્તાની પશ્ચિમે આવેલું “બેરબુદર” [ બહુ-બુદ્ધ ] ટેકરી ઉપરથી ભારતના જુનામાં જુના ગણી શકાય તેવા ભવ્ય અને સુંદર બૌદ્ધ મંદિર તથા કંબોડિયાનું “અંગકોરચાંદીના સિક્કાઓ મળી આવ્યા છે.
વાટ' નામનું વૈષ્ણવમંદિર તે બંને વિદેશમાં ફેલાયેલી
ભારતીય સંસ્કૃત્તિનાં અમર સ્મારક છે. માટીના વાસણમાં છૂપાયેલા આ પ૦ સિક્કાઓ ઉપર કઈ જાતનું લખાયું નથી. પણ એમના પર સૂર્ય, યુપસ્તંભ, ૬૭ ભારતનો સૌથી જૂનામાં જૂનો ગ્રંથ “ દ” છે. તે આખલે, હાથી, કૂતર અને એક વર્તુળમાં વૃક્ષ, સાપ અને જગતનાં સાહિત્યમાં જળવાયેલ જૂનામાં જૂનો ગ્રંથ ગણાય દેડકાંનાં ચિન્હ અંકિત થયેલા છે. જે પરથી આ સિકકા છે. તેના પછી વેદના બીજા ત્રણ ગ્રંથે ઉપનિષદો રચાયા. ઈસુ પહેલાની બીજી કે ચોથી સદીમાં બહાર પડયા હોવાનો સંભવ છે.
૬૮ પાંચ હજાર કરતાં વધુ સમય પહેલાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણચંદ્રના
સ્વમુખે રચાયેલ ભગવદ્ ગીતા વિશ્વ સાહિત્યનો અમૂલ્ય ગ્રંથ ટપાલ
૭૧
૬૫ ટપાલની પ્રયા ઘણી પ્રાચિન છે. સદીઓ પહેલાં ઘોડેસ્વાર ૬૯ રામાયણ અને મહાભારત તે ભારતનાં પ્રાચિન મહાકાવ્યો
કાસદો અને કબૂતરો દારા કાગળિયાની હરફર થતી મોગલોના છે. જેનાં ભાષાન્તરે જગતની ઝાઝા ભાગની ભાષાઓમાં જમાનામાં પણ ટપાલ પદ્ધત્તિ હતી. ઈ. સ. ૧૭૬૬ માં થયેલા છે. કલાઈવે અંગ્રેજી ઢબની ટપાલ પ્રથા ભારતમાં દાખલ કરી.
રામાયણનાં કર્તા વાલ્મીકીનું પૂર્વ જીવન ચોરી, લૂંટ અને આ વખતે મુંબઈથી મદ્રાસ ૧૭ દિવસે અને કલકત્તા ૨૬
શિકારમાં વિત્યું હતું. તે ન માની શકાય તેવી વાત હોવા દિવસે કાગળ પહોંચતો.
છતાં તે હકીકત છે. ભારતની જુનામાં જુની પોસ્ટ ઓફિસ મુંબઈની છે.
શ્રીમદ્ ભાગવત અને મહાભારતનાં રચયીતા વેદ વ્યાસ માછીતે ૧૬૮૮ માં શરૂ કરવામાં આવેલી છે. પણ ૧૮૨૩ થી
મારની કન્યાના ઉદરે જમ્યા હતા. તે કલ્પનામાં ન હોય તે જાહેર ટપાલ સર્વિસનાં રૂપમાં શરૂ થયેલી.
તેવી સાચી વાત છે. ૧૮૩૪ માં જેમ્સ આમ નામના સ્કોચે ગુંદરવાળી
૭૨ મહાભારતનાં ઘણું જૂના ગણાતા ગ્રંથ હાલ જયપુરના ટપાલ ટીકીટની શોધ કર્યા પછી તા. ૬-૫–૧૮૪૦ માં
સંગ્રહસ્થાનમાં છે. બ્રિટનમાં ટીકીટ શરૂ થઈ હતી તે પહેલાં ભારતનાં સિંધમાં ટપાલ ટિકીટ જેવી છાપ વપરાઈ હતી. આ ટિકીટમાં–
આ ટિકાટામા-
1, ૭૩ ગોસ્વામી સંત તુલશીદાસે લખેલ રામાયણના ઉત્તરકાંડની
ખાસી , સિંધડાક” નહીં વપરાયેલી ટિકીટના રૂ. ૧૪૨૫ રૂા.
એક હરતલિખિત પ્રત બનારસની કિવન્સ કોલેજના સંસ્કૃત તથા ૧ વપરાયેલી ટિકીટના રૂ ૧૮૦૦ ઉપજયા છે, ભાર
પુસ્તકાલયમાં આજ સુધી સુરક્ષિત છે. તની નકલી કાળી ટિકીટની કિંમત અત્યારે રૂા. પ૦૦ છે. ૧૮૫૪ માં પ્રસિદ્ધ થયેલી બે આનાની ટિકીટનાં રૂા. ૧૦૦૦ ૭૪ રંગુનના બ્રહ્મી પુસ્તકાલયમાં બાણભટ્ટ કૃત “કાદમ્બરી' ના છે. ૪ આનાની કિંમતની ટિકીટનાં રૂા. ૧૨૫૦ ઉપજે છે. સૌ પ્રથમ અંગ્રેજી ભાષાન્તરની નકલ અત્યાર સુધી જાળવી આ બધી ટિકીટો ઇ. સ. ૧૮ ૫૪ માં પ્રચારમાં આવેલી છે. રાખવામાં આવી છે.
"
બાજરા નામ થી અના
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
