________________
મૃતિગ્રંથ
૯૭૫
દોઢ વર્ષની વયે લાલ બહાદરે પિતાની છત્રછાંય ગુમાવી. માતા- મંત્રી બન્યા. ૨૯ અકસ્માત ની જવાબદારી માથે વહોરી લઈ મહને ત્યાં ઉછેર સ્થિતિ અતિ સામાન્ય. લાલબહાદુર વારાણસીની ઈસ્વીસન ૧૯૫૬ માં એમણે રાજીનામું આપ્યું. ઈસ્વીસન ૧૯૫૭ એક શાળામાં ભણે જન્મથી જ દૃઢ નિશ્ચયબળને આત્મગૌરવ માં ફરીથી એ કેન્દ્રીય પ્રધાન મંડળમાં જોડાયા. વાહન વ્યવહાર ને દરરોજ ગંગાપાર કરી સામે કાંઠે આવેલી શાળામાં ભણવા જવાનું. સંદેશા વ્યવહાર ખાતુ સંભાળ્યું બીજે વર્ષે એ વ્યાપાર ઉદ્યોગ નૌકાનું ભાડુ એક આને એકવાર એ આને લાલબહાદુરે હજામત ખાતાના મંત્રી નીમાયા. ઈસવીસન ૧૯૬૧ માં લાલબહાદુર પહ કરાવવામાં વાપરી કાટ નૌકાનું ભાડું કોઈ પાસે માગ્યું નહિ. પ્રધાન બન્યા. કામરાજ યોજના માથે ચઢાવી એમણે ઈવીસન કોઈએ આપ્યું એ સ્વીકાર્યું નહિ, આખી ગંગા નદીને લાંબો ૧૯૬૩ માં ફરીથી રાજીનામું આપ્યું. ઈસ્વીસન ૯ ૬૩ માં એ પટ તરી શાળામાં પહોંચ્યા. પરન્તુ શાળામાં બુદ્ધિ ચમકાર ઝાઝે દફતર વિનાના કેન્દ્રિય પ્રધાન બન્યા. પંડિત જવાહરલાલ નહેરુની વરતાય નહિ
અસ્વસ્થ તબિયતના પરિણામે એમણે એમને કેટલેક કાર્યભાર
ઉપાડી લીધે. ઈસ્વીસન ૧૯૬૪ ના જૂનની બીજી તારીખે રાષ્ટ્રીય ઈસ્વીસન ૧૯૧૫ની એ સાલ. બનારસહિંદુ યુનિવર્સિટીના મહાસભા સંસદ પક્ષના સર્વાનુમતે અધ્યક્ષ ચૂંટાયા થોડાજ દિવસોમાં શિલારોપણ માટે ગાંધીજી આવ્યા લાલ બહાદુરે દૂરથી ગાંધીજીનાં પોતાનું સાળ વ્યકિત્ત નું પ્રધાન મંડળ રચ્યું. દર્શન કર્યા. કિશોર લાલ બહાદુર પર ઊંડી છાપ પડી. ત્યારે એમની વય માત્ર અગિયાર વર્ષની.
મુખ્ય મંત્રી પદ સ્વીકાર્યા પહેલાંની એમની સમગ્ર કામગીરીમાં
દૌર્ય ને ઉદારતાનાં દર્શન થતાં. ઝાકઝમાળ કે દેખાવની એમણે પછીતો કિશોર લાલબહાદુર બળવાખોર નીવડે. સારવર્ષની
કદી છે પરવા કરી નથી. અન્ય સાથી અનેક પ્રકારની શંકા કાચી વયે એણે અસહકાર આંદોલનમાં ઝંપલાવ્યું. ઈવીસન
કુશંકાઓ કરતાં પણ એમના વિનમ્ર ને પોચા બાહ્ય સ્વરૂપ પછી ૧૯૨૧માં જેલવાસ વધા. જેલમાંથી છૂટી બનારસના
તે હીંમત ધીરજને ઉદારતા છૂપાં પડયા છે. એમ પંડિત જવાહરકાશી વિદ્યાપીઠમાં જોડાયા. શાસ્ત્રીની ઉપાધિ મેળવી. ત્યારે
લાલ નહેરુએ પારખી લીધું. લાગણી વેડાની ભાવના શીલતાથી શ્રી. પુરુરામદાસ ટંડન, આચાર્ય કૃપલાની ને ડોકટર સંપૂર્ણાનંદ
તણાઈ ન જાય પણ કટોકટીની પળે ધીરજ ને ઉદારતાથી જેવા મહારથીઓના સંપર્કમાં આવ્યા.
કામ લે એવો આ એકજ માણસ એમની નજરમાં આવ્યા. ત્યારે ભારત દુઃખદર્દથી કંટાળેલું હતું. એની અકળામણને પડિત નહેરૂએ મૂકેલે એ વિશ્વાસે લાલબહાદુર શાસ્ત્રીએ પાર પાડી પાર નહોતો. લાલ બહાદુરને જનકલ્યાણનું ક્ષેત્ર મળી ગયું. રાષ્ટીય. બતા છે. મહાસભાએ ઉપાડેલા એકે એક આંદોલનમાં એમણે ભાગ લીધે
અઢાર મહિનાના મુખ્યમંત્રી પદના ગાળામાં ઘણી કટોકટીની સાત સાત વાર જેલવાસ વધાવ્યો. નવ વર્ષ જેલના સળિયા પાછળ
પળે આવી ગઈ છતાં લોકાપવાદ વહોરીને પણ એમણે એ સર્વને વીતાવ્યા.
પિત ની લાક્ષણિક વિનમ્રતા ને ઉદારતાથી સામનો કર્યો. દેશને સંયુકત પ્રાંતમાં કે કેન્દ્રમાં છેક ઈસવીસન ૧૯૩૫થી એવી એક દૃઢનિશ્ચયી સરદારી આપી. પુખ્તમાનસનું દર્શન કરાવ્યું. પણ સામાન્ય ચૂંટણી થઈ નહોતી કે જેમાં લાલ બહાદુરે ભાગ ન લીધે હાય. ઈસ્વીસન ૧૯૩૫ થી ૧૯૩૮ સુધી લાલ બહાદુર
બધી કટોકટીમાં પાકિસ્તાન ઘુસણખોરી સૌથી ભારે સૌથી ઉત્તર પ્રદેશ રાષ્ટ્રીય મહાસભા સમિતિના મંત્રી : હતા સામાન્ય
વધારે ત્રાસજનક હતી. કચ્છના રણને પ્રશ્ન નિષ્પક્ષપાત ટ્રીબ્યુનલ ઈસ્વીસન ૧૯૪૦માં ઉત્તર પ્રદેશ રાીય મહાસભાના પાર્લામેન્ટરી
દ્વારા ઉકેલવા સંમતિ આપી. લાલબહાદુરે પહેલ વહેલું ચાટિય બોર્ડને મંત્રી બન્યા. ઈવીસન ૧૯૫૧માં અખિલ ભારત રાષ્ટ્રીય
બલ દાખવ્યું. ટીકાઓનો વરસાદ વર . કડક પગલાં લીધાં હતા મહાસભા સમિતિના સામાન્ય મંત્રી ચૂંટાયા. ઈસ્વીસન ૧૯૫માં
પાકીસ્તાની ઘુસણખોરી ઉગતાં જ દબાઈ ગઈ હોત પરંતુ એમાં બીજી સામાન્ય ચૂંટણીઓ વખતે રાષ્ટ્રીય મહાસભા ચૂંટણી મંડ
જ એમની મુસદ્દીગીરી સિદ્ધ થઈ યુ કાળમાં વિશ્વાસ મૂકી શકાય ળના અધ્યક્ષ હતા
એવા અગ્રણી લાલબહાદુર હતા એની લોકોને ખાતરી થઈ. શાસ્ત્રીએ
પણ પ્રજાને દઢ અને અડગ નેતાગીરી પૂરી પાડી. સૌને પિતાના ઈસવીસન ૧૯૩૭ ને ઈસ્વીસન ૧૯૪૬ ; બન્ને વખત લાલ નેજા નીચે એકઠા કર્યા. પડવા માંડેલી તિરાડની મરામત કરી. બહાદુર સંયુક્ત પ્રાંત ધારાસભામાં ચૂંટાઈ આવ્યા હતા. ઈસ્વીસન આક્રમકોને મારી હઠાવવા દઢ નિરધારમાં પ્રજાને સંગઠિત ૧૯૪૬માં સંયુકત પ્રાંતના મુખ્ય મંત્રી પંડિત ગે.વિંદ વલ્લભ કરી વિવમત ભારત વિરૂદ્ધ હતો છતાં તેની પરવા કર્યા સિવાય પંતના સંસદ મંત્રી તરીકે એમણે પ્રથમ સરકારી હોદો સ્વીકાર્યો લાલબહાદુરે ભારતીય સેનાને પશ્ચિમ પાકિસ્તાનમાં ઉતારી. બીજે વર્ષે એમને પોલીસ ને વાહન વ્યવહાર ખાતાના મંત્રી બનાવામાં આવ્યા.
શાસ્ત્રીજી આમ તો શાંત ચાહક ને સમાધાન વૃત્તિાવાળા હતા.
ભારતને ૫ કી તાનને યુદ્ધ ખપતું નથી એ તે સારી રીતે જાણતા. પછી એ રાજ્યસભામાં ચૂંટાયા. ઈસ્વીસન ૧૯૫૨ માં એ બે ભાઈઓ લડે એ વ્યાજબી નથી. એમ સમજીને જ એમણે કેન્દ્રીય પ્રધાન મંડળમાં આવ્યા. રેલ્વેને વાહન વ્યવહાર ખાતાને ભારત પાકિસ્તાન મતભેદને ઉકેલ સમોવડી રશિયન મુખ્ય મંત્રી
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
