________________
૧૦૫૮
ભારતીય અસ્મિતા
રતનબાઈ
ય હતો. રાણી રૂપમતિ ૧૫૫૪માં પ્રખ્યાત સંગીતકારીકા હતી
અને બાજ બહાદુરની પત્ની હતી. રતનબાઈનો જન્મ પટણામાં ૧૯૧૨ માં છે. રતનબાઈની ઉંમર ૫ વર્ષની હતી. ત્યારે તેની માતા એને કલકત્તા લઈને આવી. બાજ બહાદુર પણ પ્રખ્યાત ગાયક હતો એનું ગીત સાંભળ્યા ૧૨ વર્ષની ઉંમર થતાં સારી એવી નૃત્યાગનાગાયીકા બની. યૌવન પછી રાણી રૂપમતિ એના પર પાગલ હતી. રાણી રૂપમતિ કાવ્ય ના ઉંબરે પહોંચતા ફીલ્મક્ષેત્રે પ્રવેશી
કલામાં નિ કુણ હતી રૂપમતિએ બાજ બહાદુર ઉપરથી બાજરવાણી
ધ્રુપદ વાણી રચી, રાણી રૂપમતિના રૂપ- ગુણ- ગીત- ગાયકના યહુદીકી લડકી. સુબહ કા તારા યામિન જેવા ચિત્રમાં નાયિ.
વખાણ સાંભળી રા - રૂપમતિને અકબરે દીલ્હી બોલાવી પણ બાજ કાની ભૂમિકા ભજવી હતી. આજે પણ રતનબાઈ ભુલાતી નથી.
બહાદુરે જવાબ આપ્યો. આપના રાણીવાસમાંથી કોઈ સંગીત રહી મનબાઈ
પિપાસુ રાણીને મોકલી આપે. રહીમનબાઈનો જન્મ પ્રયાગ માં . એ એક પ્રસિદ્ધ ગાયિકા આ જવાબથી અકબરે આદમખાંને ૧૫૬૪માં લડાઈ માટે હતી. સંગીતમાં તેનું જાદુ હતું. ખ્યાલ-ટપ્પા–ધ્રુપદ-ધમાર-કુમારી
માળવા શકયો. લડાઈ થઈ બાજ બહાદુર હાર્યો ભાગી છૂટ. ગાવામાં એક્કી હતી. પ્રયાગમાં એક ધનવાન સંગીતકાર-યુવાન રૂપાળો, આદમખાં રાણી રૂપમતિ પાસે આવ્યા પણું રાણી રૂપમતિ જશેખના શોખિન-દામ-દોમ સાહ્યબી ધરાવતે યુવાન મોતીશાહ સાથે
આદમખાં આવે તે પહેલા વિષ પી ગઈ. ગુલાબી હોઠ લીલા પ્રેમ થતાં રતનબાઈ પરણી ગયા.
બન્યા. અને આદમખાની આશા ધૂળમાં ગઈ એકવાર બને પોતાના વતની વાત કરતા હતા કે કોણ રાણી રૂપમતિએ પિતાની પ્રેમ સંપત્તિ સંગીત સંપત્તિ બાજ પહેલું જશે. કુદરત ને કરવું છે ને પતિ મોતીશાહ પહેલા ગુજરી બહાદુરના ચરણ કમલમાં છાવર કરી દીધી. ગયા. હકીમોએ કહ્યું કે કેસ ખલાસ છે. પણ રહીમનબાઈ એ કેમ માને ? બધા ને દૂર રહેવા કહ્યું. અને એણે સિતારના તાર
લક્ષ્મીબાઈ :
લે છેડયા અને સ્વર પંચમ પર પહોંચતા મોતીશાહની આંગળી હતી.
લક્ષ્મીબાઈનો જન્મ તાતાનગર ખાતે ૧૯૨૬માં જુન મહિનામાં અને જીવતા થયા ત્યાર પછી મોતીશાહ ૬ વર્ષ જીવ્યા આ છે
૧૯ તારીખે થશે. તેના પિતા “હરિજન” માસિકના પ્રથમ સંગીતના હૃદયની સાધના.
સંપાદક હતા. આર. વી. શાસ્ત્રી. રામચારી
લક્ષ્મીબાઈને નાનપણથી સંગીત પ્રત્યે શેખ હતો તેણે ૭ રામપ્યારીના જન્મ વડોદરામાં ૧૯૨૬માં દક્ષિણે હૈદ્રાબાદમાં વર્ષની ઉંમરે પાશ્વ સંગીત આપ્યું. અને ઉદયશંકર કી મંડળીમાં થયો. જ્ઞાતિએ બ્રાહ્મણ હતી. નવ વર્ષની વયે સોહરાબ મોદીના ત્રણ વર્ષ કલા સેવા આપી અને લીધી. તેમજ અલમોડમાં જ નાટકમાં પગ મૂક ઘણુમાં નાટકની ભૂમિકા ભજવી. બોલ ટ ઉદયશંકરના ભાઈ રાજેન્દ્રશંકર સાથે લગ્ન કર્યા. તેના પતિ બોમ્બે ચિત્રમાં પ્લેબેક ગાયિકાનું કામ કર્યું. ૧૯૪૫થી આકાશવાણીમાં ટોકીઝમાં લેખક હતા. લક્ષ્મીબાઈએ ઘણું પીકચર્સ'માં પિતાને શાસ્ત્રીય સંગીત પીરસે છે. રંગભૂમિના સંગીતકાર શ્રી મા. મોહન કંઠ આપ્યો છે. અને તેમની ધણી રેકર્ડ પણ ઉતરી છે. જુનિયર સાથે રામપ્યારીનું લગ્ન કર્યું. રણુબા
વસેલા કુમકર :--
વલા કુમઠેકર એક સારી ગાયિકા છે. નાની ઉંમરમાં એ લના પ્રાસદ્ધ ગાયિકા હતા. મહાર રાગ મુંબઈની શાળામાં અભ્યાસ કરતી ત્યારે તેના સંગીત ઉપર છેડવામાં એ પ્રખ્યાત હતા. શહેનશાહ અકબરના દરબારી ગાયિકા શાંતાબાઈ ખુશ થયા. અને બેથા આ છોકરી દુનિયામાં મામ હતી. વર્ષમાં બે વખત સંગીતકલાનું રસ દર્શન કરાવતી. અકબર કાટશે. બાદશાહ તેને વાર્ષિક સવાલાખ રૂપીઆ આપતો.
વહાલા ખાસ કરીને શૃંગાર રસમાં વધુ રંગ જમાવતી રેણુબાઈને સંતાનમાં એક પુત્રી લલિતા હતી એને પણ
સીના મારે પિચકારી” આ પદ આજે પણ સાંભળવા મળે જન્મથી જ સંગીતની તાલીમ આપી હતી. ૧૨ વર્ષની લલિતા
છે. અને વત્સલા યાદ આવે છે. લાહેર- લખન- દિલ્હીના થઈને માતા મૃત્યુ પામી.
આકાશવાણી કેન્દ્રો પરથી તેના ગીતો પ્રસારિત થતા. તેમની હુમરી શ્રી રૂપમતિ :
ગાવાની લઢણુ સારી હતી. વત્સલા મહારાષ્ટ્રીયન પ્રખર ખ્યાતનામ
ગાયિકા હતી. આજે વત્સલા હયાત નથી પણ તેનું સંગીતરૂપમતિ એક વિરાંગના પુત્રી હતી. રૂમતિનો જન્મ માળવામાં ચિત્રપટ અને ગ્રામોફોન રેકર્ડ પર જીવંત છે.
જપી " બેલ
મિના
રીનું
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
