________________
૬૨
ભારતીય અમિતા
બે નાટકો પાલ આતાએ જ દેવનું જ
સર
નિ
કાનખેવા' કાવ્યમાં શ્રી કૃષ્ણના બાળપણની એક કહિપત હાસ્ય- ઉલ્લેખ છે. બુરજી સાહિત્ય રચનારા જીવન પ્રસંગમાંથી સામગ્રી પૂર્ણ રચના છે. માતા જસોદા કૃષ્ણને સવેળા તે સૂઈ નથી જતા લઈ વિગતો નાંધતા તેમની શૈલી સરળ અને ઘરગથ્થુ ભાષાવાળી છે. તેથી કાનખેવા” દ્વારા બાળકને કાને ખાઈ જનારની વાત કહે છે. કવ રામ સરસ્વતીના પુત્ર દિજ કપચંદ્રની ‘રાધા ચરિત્ર
ચરિતપુથી સાહિત્ય સત્તરમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં લખાયું છે. સર્વોત્તમ કૃતિ છે. સામાન્ય રીતે અસમિયા સાહિત્યમાં રાધાકૃષ્ણને
તેની ભાષા સરળ છે. અને વિષયમાં વૈષ્ણવ ભકતોના અને સંતોના શૃંગાર નથી ગવાય. પણ ભગવત–પ્રેમજ ગવાય છે. અને આ
ચરિત્ર છે. “ગુરુ ચરિત' ગદ્યમાં લખાયેલું પ્રથમ જીવન ચરિત્ર કૃતિ પણ રાધાના નિષ્કામ પ્રેમ, આત્મ સમર્પણ દારા ધર્મના
છે. દં ત્યારી ઠાકુર જીવન ચોરતે લખાનાર તરીકે ખૂબ પ્રસિદ્ધ છે મહાન આદર્શનું જ પ્રતિપાદન કરે છે. અનન્ત આતાનું “રામ
રામચરણ ઠાકુર ભૂષણ, દિજ, અનિરૂદ્ધ વગેરેએ પણ ચારતપુથી કતન’ ‘ગોપાલદેવનું દેવીભાગવત” “શંખચૂડવધ” પાલ દિજે
સાહિત્યમાં સારે ફાળો આપ્યો છે. આમ ચરિતપુથી સાહિત્ય દારા કરેલ હ રવંશને અસમિયા અનુવાદ વગેરે આ જમાનાની જાણીતી
સા હાયે દેવદેવીઓ બાદ માનવજીવન પ્રત્યે ધ્યાન આપ્યું આમકૃતિઓ છે.
રાજા શિવસિંધના શાસન કાળમાં (૧૭૪૦- ૭૪૪) તેની રાણીની
સત્તા ચાલતી અને તે વેબ પર જુ કર્યા આથી વૈષ્ણના અસમિયા ગદ્યનો આરંભ થયો શ્રી શંકરદેવથી, પણ
થી, પણ બંડ દ્વારા રાજ્યના પાયા હચમચી ઉઠયા વૈષ્ણવ બંડ અને રાજકીય તેને "વંત રવરૂપ આપ્યું વૈકુંઠભટ્ટ દે (જ. ૧૯૫૮)
ખટપટોને કારણે ચંદ્રકાંત સિંધ રાજાના સમયમાં અહમ સેનાપતિ તેમની ભકિતપરાયણ કૃતિઓ * કયા ભાગવત ' અને
બદન બરફકને સને ૧૮૧૭ બમ લોકોને આસામ પર ચઢાઈ કરવા કયા ગીતા’ ની ભાષા ભકિતયા ભાષા છે અને તે સમયના
આમંત્રણ આપ્યું અને તેમણે આસામ પર ચઢાઈ કરી લૂંટફાટ ગદ્ય-સાહિત્યના ઉત્તમ નમૂના છે. રઘુનાથે “કયા રામાયણ, ભાગ- ચલાવી અને વારંવાર હુમલા કરી બનીઓએ ૧૮૨ માં વત ભટ્ટાચાર્યે કથાસુત્ર' પરશુરામે “કયા થા” માં ભદ્રદેવનું જ આસામને કબજે લીધે. ઈસ. ૧૮૨૬માં કાચારમાં અનુકરણ શૈલી બાબતમાં કર્યું છે ગોપાલ આતાએ ‘જન્મમાલા’ બમીઓ અને અંગ્રેજો વચ્ચે લડાઈ થઈ અને ચાંદાબુની સંધિ અને “ઉદ્ધવ સંવાદ' નામે બે નાટકો લખ્યાં અને તેમની ભાષા દ્વારા અંગ્રેજોની ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ આસામમાં સત્તાપ્રવેશ કર્યો સરસ છે. રામચરણ ઠાકુર રચિત “કંસવધ’ નાટક પણ મળી ઈસ. ૧૮૩૫થી ૧૮૭૨ સુધી અંગ્રેજો સાથે આવેલા બંગાળી આવ્યું છે. દિજ ભૂષણે “અજામિંલ ઉપાખ્યાન', દે ત્યારી ઠાકુરે કર્મચારીઓએ અસમિયાન બંગાળીનું ભ્રષ્ટ સ્વરૂપ ગણી પદભ્રષ્ટ “નૃસિંહયાત્રા” અને “૩મત હરણ” નામે નાટકો લખ્યાં છે. શ્રીધર કરી બંગાળી ભાષાને પ્રચાર શાળાઓ દ્વારા કર્યા છતાં બંગાળીના કદલીએ જ્યોતિષને 'સાધ્યખંડ' રમે છે અને લીલાવતીના અત્યાચારમાંથી અસમિયાન થોડું ઘણું રક્ષણ ખ્રિસ્તી ધર્મ પ્રચારક ગણિતશાસ્ત્રનું બકુલ કાયસ્થ ભાષાંતર કર્યું છે. પિતાંબર સિદ્ધાંત
દ્વારા મળ્યું. અમેરિકન બારિસ્ટ મિશનના પાદરીએ આસમમાં વાગીશે “કૌમુદી' નામે અઢાર ખંડોમાં સ્મૃતિ રા યની રચના કરી
છાપખાનું લઈ આવ્યા હતા. ઈ. સ. ૧૮૧૩માં કાલિયાબારના હતી.
પંડિત આત્મારામ શર્માના સહકારથી સિરામપરના છાપખાનાએ
બાઈબલ’ નું આસામી ભાષાંતર પ્રગટ કર્યું. આસામી ભાષામાં ઈ.સ. ૧૬૫૦-૧૮૨૬ને સમય અસમિયા સાહિત્યમાં ઉત્તર છપાયેલું આ પ્રથમ પુસ્તક હતું ૧૮૪૬માં ખ્રિસ્તી પાદરીઓ વિષ્ણવ કાલ કહેવાય છે. વૈષ્ણવ કાલ અને ઉત્તર વિષ્ણવ કાલમાં દ્વારા 'અરુણોદય' નામની માસિક પત્રિકા પ્રગટ થવા લાગી. તફાવત એ છે કે વિષ્ણવ કાલમાં વણવ ભકિતને જ સ્રોત વહ્યો ૧૮ ૩૯માં અંગ્રેજીમાં “અસમિયા વ્યાકરણ રોબીન્સને પ્રગટ કર્યું. અને ઉતર વૈષ્ણવ કાલમાં વયિક વિષયનું પ્રાધાન્ય થવા લાગ્યું. ૧૮૬૭માં બોન્સને આસામી-અંગ્રેજી શબ્દ કોશ પ્રગટ કર્યો. પાદરી રામાયણ, મહાભારત, પુરાના પ્રસંગો પર રચાયેલી કૃતિઓ બ્રાઉન અનેકટરે તેમના છાપખાના દ્વારા અને “અરુણોદય પત્રિકા ઉપરાંત જીવન ચરિત્રે લખાયાં છે. જમીન માપણીને “ અંકર દ્વારા આસામી ભાષાનું રક્ષણ કર્યું. અને અમુલ્ય સાહિત્ય સેવા આય' ગ્રંય કાશીનાથે લખે આહેમ રાજરાણી અંબિકાદેવીના કરી. શ્રીમતી બ્રાઉને આસામીમાં કેટલાક પાઠય પુસ્તકો અને વાર્તાઆદેશથી સુકુમાર બરકાઠે “હતિ વિધા” ને સચિત્રગ્રંથ રચ્ય એ લખી આસામી ટકાવવા ફાળો આપ્યો. દેશી ખ્રિસ્તી નિધિ તેમાં હાથીના વર્ણને, રેગે, પાલન, નિદાન વગેરે વિષે ચર્ચા છે લેવીએ “અરુદય માં કા ખ્રિસ્તી ભજન લખ્યા અને ૧૯૫૫માં અને દિલબર અને ઓછાઈ નાના ચિત્રકારોએ ચિત્ર દેય છે. તેણે બંગાળીમાંથી અનુવાદ કરી ચૌદ સંવાદમાં પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાને “હરગીરી સંવાદ' ગ્રંથ દાંપત્ય જીવન વિશે છે. કવિ શેખર ભદા- પ્રગટ કર્યું. પાદરીઓ ગુરનેએ લખેલી પ્રથમ આસામી નવલકથા ચાર્યું કામશાસ્ત્ર લખ્યું છે.
કામિનીકાંત પ્રગટ કરી શ્રીમતી મુલેખે બે ખ્રિરતી સ્ત્રીઓ ‘કુલમણ
અને કરુણા’ ની કયા બંગાળીમાંથી અનૂવાદક રેલી પ્રગટ કરી. આમ શાસનનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ સાહિત્ય “બુરજી સાહિત્ય’ આનંદરામ કિયાલ ફક્ત ૧૮૪૯માં અસમિયા લેરર મિત્ર’ -- છે. તેમાં આમના આસામ પર ચાલેલા સાત વર્ષને ધારા- આસામી છોકરા સાથી નામનું પુસ્તક રચ્યું. “આસામ બંધુ” વાહિક ઈતિહાસ છે. “પુરાણ અસમ બુરજી’ સૌથી પ્રાચીન છે. ના (૧૮૮૫)ના સંપાદક ગુણાભિરામ બરુઆએ આનંદરામ ઘેકિ“પાટશાહ બુરજી' માં આમ મેગલેના સંબંધ વિશે યાલનું જીવન ચરિત્ર. (૧૮૮૦) અને “આસામ બુરજી' (૧૮૮૪)
ચમત હર
છે
તોબર સિંહ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
