________________
૬૭૬
ભારતીય અમિતા
નિયમ
પરાના સંદર્ભ
મનાણી વાતના નરિક વિચિત્રણ અને
તેઓ કલા, શિલ્પ અને ભાવ પક્ષે ખીલી ઉઠયાં છે. રાળી અને અને તૂટતા સામાજીક સંબંધેનું ચિત્રણ ઈશ્વરચંદ્ર સુંદર રીતે અન્ય તેમના વાર્તા સંગ્રહે પણ છે. ઉતમ હજીયે રશિયન અને દોરે છે નવી કવિતાઓ ઉપરાંત તેમની વાર્તાઓ ક્રમશઃ રીતે વિકાસ અને પ્રગતિવાદી સાહિત્યમાં ડૂબેલા જણાય છે કીરત બાબાણી પામતી સામાજીક વાર્તાઓમાંથી મનોવૈજ્ઞાનિક બની છે. કયારેક તેમની કંઈક નવું આપવા મથે છે. પરંતુ માર્કસવાદી છાયા તેમને વાર્તાઓમાં ફાયડવાદ પણ દષ્ટિગોચર થાય છે. મુગઢ માં. અને પ્રગતિવાદમાં જ જકડી રાખે છે. કુમારી પોપટી હીરાનંદણી રેલ્વે રજા ખૂબજ આવકાર પામેલી વાર્તાઓ છે. મરેલાં, “સિંધી સાહિત્યની રૂપરેખા” ‘ભાષાશાસ્ત્ર અને ભારતીય નારી ચીંથાઈ ગયેલાં મકડા જેવી આજના માનવની મનોદશા અને પર પુસ્તક આપે છે અને કયારેક વાર્તાઓ પણ લખે છે. મનને હણીને સંબંધે નિભાવવાની વિવશતા તેમાં દેખાય છે. સર્જનાત્મક દૃષ્ટિએ તેમની વાર્તાઓ ગત દશકથી વિકાસના કાર્ટ, દુપમ અને મારું પણ તેમની ઉલ્લેખનીય વાર્તાઓ છે. એ માગે દેખાય છે પરંતુ હવે તેઓ પણ પ્રગતિવાદીની છાયા વાર્તા સંગ્રહ જુગત માાણ અને થધા ઘa પ્રગટ થયાં છે. વિષ્ણુ તળે સપડાતા દેખાય છે, જ્યારે મોહન કલ્પનાની નવી વાર્તા- ભાટિયા નવી કવિતાઓ લખ્યાં ઉપરાંત ખૂબજ ચર્ચાસ્પદ વાર્તાકાર એમાં માનવીય લાચારી પ્રતિબિંબિત થાય છે. તેઓ યથાર્ચની બન્યાં છે અશ્લીલતાને ક્યાં સુધી અનુસરી – ચિત્રી શકાય ) વિભિષિકામાં તૂટતા માનવને જુએ છે. અને પછી નવલકથા, સાહિત્યમાં તેને નગ્ન સ્વરૂપે આલેખી શકાય કે નહિ આ બધી વાંની કો ગદર વાર્તા સંગ્રહ અને જંક પ્રકાશિત “સ્વચિત્રણ અંક ચર્ચા તેમની વાર્તા વિશ્વાસ વો સામે થી ઉભવી. પાઠકને ખૂબ પ્રગટ થયાં ગુને સામનાણી વાર્તાના નવિન પરિવેશમાં પણ પરં, વિરોધ થશે. ભાવુકે અને લેખકો કહેચાઈ ગયાં. તેમના ત્રણેક પરાના સંદર્ભને આવશ્યક માને છે. ઐતિહાસિક પરિપક્ષમાં વાર્તા સંગ્રહ પ્રગટ થતાં થતાં ફ્રાયડવાદનો દોર આનંદ ખેમાણીએ વર્તમાન વ્યકિતથી સંવેદનાનું ચિત્રણ તેમનું લય છે. વાર્તાઓ પકડશે. તેમની વાર્તા સેવતા પણ ચર્ચાને વિષય બની અને પુર્વી fમટ, a ", નિનાન વગેરેમાં તેઓ ગત દશકથી વધુ ઉંડા, ગંભીર, વાર્તા સંગ્રહ અને હિક જીવનની વાસના નવલકથા : ગટ થયાં. ખૂબજ સતક અને વિકાસપંથે દેખાય છે તેમની શૈલી મધુર અને કાવ્ય સૂક્ષ્મ રીતે, આજના માનવની મનોદશા, આર્થિક, સામાજીક મય - સંગીતમય છે. તેમને અવરાનિતા વાર્તા સંગ્રહ પ્રગટ થયો. દશા અને મહાનગરોના જીવન અને દરિદ્રતાનું આલેખન કરતી જ્યારે લાલ પુષ્પ સર્વતોમુખી પરિપકવતા કેળવતા દેખાય છે. વાર્તા નંને આફ્તાર થી શ્યામ જયસિંધાણી નવ કવિતા - વાર્તા આંતરિક મનની મુંઝવણ અને ગ્રંથિઓના લેખક લાલ પુષ્પ બાહ્ય ક્ષેત્રે પ્રવેશ્યાં. તેઓ કલા દૃષ્ટિએ નિશ્ચિત માપદંડોથી વાર્તાની અને અંતરના સ્વીકાર – અરવીકારના વ્યાપક અંતરાલમાં ભટ- સફળતા – અસફળતામાં ન માનતાં “સ્વ” સાથે વધુ પ્રમાણિકતા કતા પીડિત પ્રેત પાત્રોને તેમની વાર્તાઓમાં મનોવૈજ્ઞાનિક ઢબે ઈચ્છે છે : તેમના નં યાત્મ વાર્તા સંગ્રહ અને વી ધામ ગૂંથે છે. પાશ્ચાત્ય સાહિત્યમાં પિતૃ અને માતૃગ્રંથીની છાયામાં ઘેરાયેલા નવલકથા પ્રગટ થયાં. આ સ દર્ભમાં હીરો શેવકાણી કૃત વાતો પાત્રો મળે છે. જ્યારે પુછે રે વાર્તામાં લગ્નિ ગ્રંથીના પાત્રનું ઉડાવી મેં વારસ પણ ઉલ્લેખનીય છે. નિર્માણ કર્યું છે.
કીરત મહરચંદાણી નીવન ધારા વાર્તા સંગ્રહ અને અન્ય પુસ્તક પ્રેમ એને ગ્રંચિ ક્ષિતિજમાં ઘેરાયેલા પાત્રોનું ખૂબ જ સુંદર રીતે ગોવર્ધન તનવાણી નવી કવિતાઓ ઉપરાંત દઢ કરો , વાર્તા સંગ્રહ આલેખન થયું છે. વાર્તા ધન મેં નિર્માણ અને વૃદ્ધિમાન બુદ્ધિ- લમ્પી ખિલાણી નવલકથા શ્રાદ્ધ મુદિની વિઝ અને વાર્તા શાળી પાત્રોનું સચોટ મનોવૈજ્ઞાનિક ચિત્રણ છે. શ્રી સ્ત્રના સૂત્ર સંગ્રહ તુ ની " નંદલાલ ના વંદુ વાર્તાસંગ્રહ જયંત રેલવાણી
ના માં એક નારીની વિવશતા અને એક કલાકારનું ચિત્રણ છે. આત્તિ વ ર સ ના વાર્તા સંગ્રહ મહિનદીપ સુરદુ મુઢિની ગ્રહ દિ% માર - મંn qની પ્રેમ સ્નેહની ફાળવણી અને માનવીય સંબંધે નવલકથા વગેરે અન્ય ઉલેખનીય લેખકો અને પુસ્તકો છે. પર પ્રકાશ પાડતી સુંદર મનોવૈજ્ઞાનિક વાર્તા છે. તેમની વાર્તાઓ મન અને બુદ્ધિના ઉંડાણમાંથી ઉદ્ભવે છે. આ દાયકામાં તેમના પરંતુ આ સો વાર્તાકારે તેમના નવ પ્રયોગો અને વિષમ પાંચ વાર્તા સંગ્રહો દયા વંધન કે નિર્માણ વગેરે અને બે નવલ. શૈલીને કારણે લેખકો ભાવુકે સુધી જ પ્રયાપ્ત રહ્યા છે, જ્યારે કથાઓ પ્રગટ થયાં. તેઓ સાહિત્યમાં સામાજીક હરતક્ષેપને વિરોધ શ્રીમતી સુંદરી ઈ રામચંદાણી તેમની મધુર શૈલી અને સુંદર કરે છે. અને કહે છે : “આ સંસારમાં સાચા સુખ તે જ આલેખનથી લોકપ્રિય લેખિકા બન્યો છે. તેઓ પણ વાર્તામાં નવા સંભવે જ્યારે સ્ત્રીઓ તેમના સમાજ સુધારક પતિને ઘરની બહાર પ્રયોગ કરે છે અને વત માન સામાજીક, કૌટુંબિક અને માન નીકળવા ન દે અને તેમના કલાકાર પતિને ઘરની અંદર આવવા સંબંધને મનાજ્ઞાનિક ઢબે આલેખે છે તેમની વાર્તાઓમાં સમાજ ન દે” તેઓ માને છે કે કોઈપણુ લેખકની રચનામક સમસ્યા માટે કંઈક સાહિત્યિક સંદેશાની દેન હોય છે, કારાવાર ગ્રાં ગુણ આંતર રાષ્ટ્રિય સ્તર પર ઉદભવેલી પરિસ્થિતિ અને યથાર્થ સાથે તેમને ઉલેખનીય વાર્તા સંગ્રહ છે. સંકળાયેલી રહે છે..ક૯૫ના-લાલ-ગુને આ દશકની પણ ચર્ચાસ્પદ ત્રિપુટી રહી અને આ ત્રિપુટીએ પ્રગતિવાદી સાહિત્યને વિરોધ
મંધારામ મલકાણી અને ગોવર્ધન ભારતી ના નાટકે અને પણ ચાલુજ રાખ્યો.
પૃથક પૃથક અન્ય નાટકો ઉપરાંત નાટક અને એકાંકી ક્ષેત્રે આ
દશક કંગાળ દેખાય છે. પરંતુ નવતર પ્રયોગે આલેખાયેલા પ્રેમ મધ્યમ વગાય માનવની વિવશતા, વાસનાયુકત પ્રેમને ઢગ પ્રકાશના એકાં નાંકોમાં રેલી, ભાવ અને લેખનની સચોટતા
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
