________________
ભારતનું પ્રાણીધન
શ્રી કપીન્દ્રભાઈ માધવલાલ મહેતા
કુદરતમાં મુખ્ય ત્રણ વિભાગે છે. જે નીચે આપ્યા છે. છે. આજ પ્રાણીઓને મગજ અને કરોડરજજુ હોય છે. એટલે
Animal Kingdom-Sub-Kingdom. Lvertebrata (1) પ્રાણી જગત
Class Mammalia-Sub class-Placentalia Orders (૨) વનસ્પતિ જગત અને
Bimana - બીજે Order Quadrumana આ વિભાગમાં (૩) ખનીજ જગત
Catarhini જેમાં જુની દુનિયાના વાંદરાઓ આવે છે.
Playrhini જેમાં અમેરીકા ખંડમાં થતા વાંદરાઓ આવે છે પહેલા બે વિભાગ સજિવ પદાર્થ કે વસ્તુના છે અને છેલ્લે Strepsirhini જેમાં લીમસ નામના વાંદરાઓ આવે છે. ત્યાર વિભાગ જડ-અચેતન વસ્તુને છે. આ ત્રણ વિભાગે બહુજ પછીને ઓર્ડર Order તે Carnivora જેમાં Digitigrada જુનામાં જુના છે. ત્યાર પછી તેમાં ફેરફાર થતો ગયો એટલે આમાં સિંહ, વરૂ, જરખ વીઝલ વગેરે આવે છે. બીજો પેટા લીનીયસને સમયનાં આ પ્રાણી જગતને છ મોટા વિભાગમાં રજ વિભાગd Plantigrada જેમાં રીંછ, રેકુન અને બેજર અાવી કરવામાં આવ્યું છે. જે નીચે પ્રમાણે છે.
જાય. ત્યાર પછી Pinnigrada જેમાં Seal અને
morse 24141 14 412 48124 Artiodactyla (1) પહેલા વિભાગને અંગ્રેજીમાં Mammalia મામીલીઆ જેમાં Nonruminantia વાગોળનારાં નહિ તેવાં એટલે કે કહે છે. આ વિભાગનાં પ્રાણીઓનાં બચ્ચાં તેની માદાને ધાવતાં હીપોપોટેમસ અને ભૂંડ પછી ruminantia વાગોળનારાં હોય છે એટલે આ વિભાગ આંચળવાળાં પ્રાણીના વિભાગ તરીકે જેમાં ઉંટ, સાબર, ઘેટાં અને ગાય આવે પછી Perissodactyla ઓળખાય છે. આ વિભાગને વિજ્ઞાનની ભાષામાં Viviparous જેમાં Solipedia-એટલે ઘોડાં આવે પછી Pachydermata વાઈવી પારસ એટલે કે જે પ્રાણિઓ પોતાનાં બચ્ચાંને જિવતાં – જેમાં ગેંડા, હારેકસ અને ટાપીર આવે. ત્યાર પછીને વગર Proજીવ સહિત – alive - જન્મ આપે છે. બાકીના પાંચ વિભા- boscidea જેમાં મુંઢવાળાં એટલે હાથીઓ આવે. પછી sireગોનું આપણે કામ નથી જેમાં ,
nia જેમાં Dugong અને manatee-એક પ્રકારનાં દરિયાઈ
પ્રાણી ત્યારપછી Cetacea જેમાં હેલપ્રાણી અને Porpoise (૨) પક્ષીઓ
પ્રાણી આવે. પછી વર્ગ તે Cheiroptera જેમાં Frugivora (૩) પેટે ચાલનારાં
Hi Pterorus 2472 Tasectivoru-741 2414212031417 (૪) માછલાં
Vampire આવે પછી Inseetivore જેમાં શિળે, છછુંદર, (૫) જીવડાં અને
Mole આવે ત્યાર પછી Edentata-જેમાં ઑથ આમડિલે (૭) કિડાઓને સમાવેશ થાય છે.
અને આંટ-ઈટર આવે પછી Rodentia જેમાં ઉંદર, સસલાં,
ખીસકોલી, બીવર અને શાહુડી આવે પછીના Subclass જે લીનીઅસ પછી કરીઅર આવતાં તેને પ્રાણી જાતને બીજા Jmplacintalia ના છે જેમાં Marsupialiu એટલે કે જેમાં ચાર પેટા વિભાગમાં વહેચ્યું. Vertebrata. Mollusca. કાંગારૂ Wombat અને Opossum આવે અને અંતમાં Articulata અને Radiata પરંતુ અત્યારે કરીઅરના ચાર પેટા Mon tremata કે જેમાં પલેટાઈપસ અને એકીડના આવે. જે વિભાગને બદલે પાંચ પેટા વિભાગમાં વહેચવામાં આવે છે. આપ. કે આજે તે આ વર્ગોમાં પણ ઠીક ઠીક ફેરફાર થયા છે. શેત આને પહેલો વિભાગ જેને અંગ્રેજીમાં Vertebrata કહે છે
[૨] તેનું જ કામ છે, વરીટ એટલે જે પ્રાણીઓને કરોડ રજજુ હોય છે. તેવાં પ્રાણિઓને વિભાગ. આ વિભાગનાં પ્રાણિઓનાં લોહિને હવે “ભારતનું પ્રાણીધન ” એ જે વિષય તરીકે બહુજ રંગ લાલ, હૃદય સ્નાયુઓવાળું અને મેઢાને બે જડબાં એ સિવાય વિશાળ ફલકને આવરી લે છે. પરંતુ આપણા ભારતના ઉપખંડમાં તેઓને જોવા માટે સાંભળવા માટે અને સુંગધી માટે જુદીજુદી સ્પષ્ટ તેની જંગલની વિવિધતાને કારણે પાંચ કરતાં વધારે જુદી જુદી ઈકીઓ હોય છે. એટલે કે આંખ, કાન અને નાક. અંતમાં એક species-જાતિઓનાં સ્તનવાળાં આંચળવાળાં પ્રાણીઓ જોવામાં જરૂરી હકિકત આ પ્રાણીઓની એ છે કે તેમાંના કેઈને પણ આવે છે. જેમાં આદિકાળથી જાણતો આપણે હાથી આવે Indian ચાર કરતાં વધારે અવય નથી. આ વર્ગનાં નર માદા ભિન્ન હાય Bison કે જે આજના ગાય-ભેંસના કુળનું સૌથી મોટું
વિભાગ જેને
પ્રાણીમાને
લાયિને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
