Book Title: Panchvastuk Prakaran Part 05
Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005512/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAkinImahattarAsUnu zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA viracita 'paMcavaka prakaraNa zabdazaH vivecanA bhAga-5 chAdhipati LETTEAno AyA padavI tavyastava 'vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 ja mULa graMthakAra tathA TIkAkAra che AsannapUrvAcArya, yAkinImahattarAsUnu, sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAjA ja AzIrvAhaThAtA che vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka, sva. parama pUjya AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA padarzanavi, pravacanikaprabhAvaka sva. pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAnazrutamarmajJAtA, vidvavibhUSaNa pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA saMpAdikA sva. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta sva. zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI pa. pU. viduSI sA. zrI caMdrAnanAzrIjI ma.nAM ziSyaratnA pa. pU. sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma.sA.nA vineyA sAdhvIjI zrI kalpanaMditAzrIjI ja prakAzaka che saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. hatArtha , 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 ja vivecanakAra ja paMDitavarya zrI praviNacaMdra khImajI motA vIra saM. 2536 AvRtti: prathama vi. saM. 2066 nakalaH 250 mUlya : rU. 250=00 Arthika sahayoga 6 pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI pAThazALA | 9, "siddhAcala vATikA', smRtimaMdira pAse, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-5. te (zAMtilAla gamanAjI cerITebala TrasTa) ke mukhya prAptisthAna che mAtAI , ( 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. mudraka ja navaraMga prinTarsa AsToDIyA, amadAvAda-1. phonaH (mo.) 9428500401 (ghara) 266 14603 For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prAptisthAna che * amadAvAda : * vaDodarAH gItArtha gaMgA zrI sorInabhAI dinezacaMdra zAha 5, jaina marcanTa sosAyaTI, darzana' I-69, lIsApArka sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. vibhAga-2, rAmezvara sarkala, subhAnapurA, 6 (079) 26604911, 32911471 hAITenzana roDa, vaDodarA-390023. (0265) 2391696 muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI zrI himAMzubhAI ena. zeTha viSNu mahala, trIje mALe, e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA javelarsanI DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. upara, malADa (I.) muMbaI-400097. 1 (022) 22814048 1 (022) 32438434 (mo.) 9322264851 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. (022) 25680614, 25689030 * jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. 8 (0288) ra678513 surata: DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. 8 (0261) 3228923 rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. 6 (0281) 2233120 * Bangalore : Shri Vimalchandji C/o. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. 8 (080) (O) 22875262, (R) 22259925 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI jI prakAzakIya che , gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthabhUta tatvonAM rahasyonuM taya, vikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, aneka zrAvako ane zrAvikAo paNa so saune yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tatvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tatvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyagujJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA | sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che.' For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgAnAM prakAzano pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja (moTA paMDita ma. sA.)nA pravacananAM pustako 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA (paMDita ma. sA.) kuta, saMpAdita ane pravacananAM pustako 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo 2. yogadaSTisamuccaya 3. karmavAda karNikA 4. sadgati tamArA hAthamAM ! 5. darzanAcAra 6. zAsana sthApanA 7. anekAMtavAda 8. praznottarI 9. cittavRtti 10. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 11. manovijaya ane Atmazuddhi 12. bhAgavatI pravrajyA paricaya 13. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 14. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vijJAjaya, siddhi, viniyoga) 15. rainazAsana sthApanA 16. vittavRtti 17. zrAvela che vIra vrata pUrva vikalpa 18. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 19. praznottarI For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 21. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 22. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? 23. ninazAsana svataMtra tharma yA saMpravAya? 28. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? 24. Status of religion in modern Nation State theory 26. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI 27. zrI upadhAna mArgopadezikA * saMpAdaka :- pa. pU. paMnyAsa zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!!! (gujarAtI) 4. svataMtra bhArata meM dharma parataMtra !!! (hindI) 5. Right to Freedom of Religion !!! (aMgrejI) 6. "rakSAdharma" abhiyAna (gujarAtI) 9. 'Rakshadharma' Abhiyaan (vidy) 8. sevo pAsa saMkhesaro (guja.) 9. sevo pAsa saMsara (hindI) saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2 For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananAM graMtho vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA ja 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecanA 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. kupadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14, paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yanaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadvAciMzikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAciMzikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAciMzikA-18 zabdazaH vivecanA 25. yogavivekadvAciMzikA-19 zabdazaH vivecana 26, sAdhusAmayyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSadvAciMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAciMzikA-28 zabdazaH vivecanA 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecanA 30. kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA-30 zabdazaH vivecana 31. pAtaMjala yogalakSaNavicAradvAciMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecanA 34. jinamahattvadvAciMzikA-4 zabdazaH vivecanA 35. samyagdaSTidvAciMzikA-15 zabdazaH vivecana 36. yogalakSaNadvAciMzikA-10 zabdazaH vivecana For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAciMzikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 43. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana 45. devapuruSakAradvAciMzikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAditrayadvAciMzikA-22 zabdazaH vivecana 47. kutarkagrahanivRtti dvAciMzikA-23 zabdazaH vivecana 48. saddaSTidvAciMzikA-24 zabdazaH vivecana 49. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 50. mArgadvAciMzikA-3 zabdazaH vivecana 51. dezanAdvAciMzikA-2 zabdazaH vivecana pa2. jinabhaktidvAciMzikA-5 zabdazaH vivecanA 53. yogAvatAradvAciMzikA-20 zabdazaH vivecana 54. yogamAhAbhyadvAciMzikA-26 zabdazaH vivecana 55. sajjanastutidvAciMzikA-32 zabdazaH vivecana 56. pUrvasevAdvAciMzikA-12 zabdazaH vivecana 57. IzAnugrahavicAradvAbiMzikA-16 zabdazaH vivecana 58. klezatAnopAyadvAciMzikA-25 zabdazaH vivecana 59. vinaya dvAciMzikA-29 zabdazaH vivecana 60. zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana 61. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 62. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 63. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 64. gurutatvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-1 65. gurutattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-2 66. muktidvAciMzikA-31 zabdazaH vivecanA 67. yogasAra prakaraNa zabdaza: vivecanA 68. zrI sImaMdharasvAmInuM 35 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-1 69. zrI somaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-2 70, tattvArthAdhigamasUtra zabdaza. vivecana bhAga-1 71. SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 72. pratikramaNa hetugarbhita svAdhyAya zabdazaH vivecanA 73. kathAdvAciMzikA-9 zabdaza: vivecana 74. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-4 75. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-5 76. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 77. navatatva prakaraNa zabdazaH vivecana 78. kumatimadagAlana zrI vIrastutirUpa 150 gAthAnuM hUMDInuM stavana zabdazaH vivecana For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra paMcavastaka prakraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 nA saMkalana-saMpAdananI veLAe be bola yogya jIva jyAre dharmakSetramAM Ave che tyAre prathama te tattvazravaNa kare che, tyArapachI vairAgya pAmIne dezavirati athavA zakti hoya to sarvavirati svIkAre che, ane jayAre te saMyama grahaNa kare che tyAre te zaikSa hoya che, ane jyAre tenAmAM vratapAlananI pAtratA prApta thAya che tyAre tene paMcamahAvrato ApavAmAM Ave che. tyArapachI zrAdhyayana ane sAdhvAcAranI sarva ucita kriyAo karatAM karatAM jyAre te sAdhu upara-uparanI padavIonI yogyatA prApta kare che, tyAre tene gaNAvacchedaka, sthavira, pravartaka, upAdhyAya, anuyogAcArya, gacchAdhipati : e sarva padavIomAMthI yogyatA anusAra te te padavIo tene ApavAmAM Ave che. tethI prastuta "anuyogagaNAnujJA' vastumAM graMthakArazrI yAkinImahattarAdharmaputra AcArya zrI haribhadrasUri mahArAjAe mukhyatve AcAryapadavI ane gacchAdhipatipadavIne yogya guNo, vidhi vagerenuM vistRta rIte varNana karela che, ane te sAthe stavaparijJAnuM paNa vizada rIte nirUpaNa karela che, jemAM dravyastava ane bhAvastavanuM pAramArthika svarUpa darzAvela che, te sarvanuM vivecana prastuta bhAga-pamAM karavAmAM Avela che. - A paMcavastaka prakaraNa bhAga-5'mAM "anuyogagaNAnujJA' nAmanI cothI vastumAM AvatA sUkSma padArtho samajAvavA mATe, yoga-adhyAtmagraMthamarmajJa paMDitavarya zrI pravINabhAIe potAnI anokhI zailImAM sacoTasuMdara vivecana karI graMthanA aMtarnihita bhAvo jaNAvavAno prayAsa karela che. AthI A graMtha saMskRta-prAkRta bhASAnA abhijJa tattvajijJAsu vargane to upakAraka banaze ja, paraMtu saMskRta-prAkRta bhASAnA anabhijJa tattvajijJAsu vargane paNa digdarzanarUpa banI raheze. joke prastuta graMthanuM adhyayana-saMkalana karavAnI mArAmAM koI yogyatA nathI, topaNa parama bhAgyodayane vaza mane A mahApramANavALA graMthanA tattvono adhyAtmarasika paMDitavarya zrI pravINabhAI motA pAse abhyAsa karavAnI sonerI taka sAMpaDI ane A zakya banyuM, temAM aneka pUjyazrIonI mArA upara varasI rahelI mahAkRpA ja kAraNa che. suvizAla gacchAdhipati-kalikAlakalpataru-bAladIkSAsaMrakSaka-mahAna zAsanaprabhAvaka-AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA vidvAna ziSyaratno padarzanavi-adhyAtmaguNasaMpanna-zuddhamArgaprarUpaka sva. parama pUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjAnA tathA nipuNapratisaMpanna-sUkSmatattvavivecaka parama pUjaya AcArya zrI yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnA zrImukhethI vairAgyamaya tAttvika pravacanonA zravaNa dvArA saMsArathI virakta banelA mArA saMsArI pakSe mAtuzrIe (hAlamAM pa. pU. sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA ziSyA sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA.e) amArAmAM susaMskAronA siMcana dvArA vairAgyanAM bIja ropyA, jenA prabhAve mane tathA mArA saMsArI pakSe bhAIne (hAlamAM pa. pU. AcArya zrI yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.nA vineya munizrI kaivalyajitavijayajI ma. sA.ne) bAlyavayamAM ja pravrayAgrahaNanA manoratha jAgyA, je manoratha zAsanadevanI kRpAthI pUrNa thatAM, bhAIne sanmArgopadezaka parama pUjya AcAryazrI yugabhUSaNasUrIzvarajI (nAnA paMDita) mahArAja sAhebanA pAdapadmamAM jIvana samarpita karavAnuM sadbhAgya prApta thayuM, tema ja mane For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | prastAvanA zatAdhika zramaNIvRMdanA samarthasaMcAlikA viduSI sA. pUjya zrI caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nAM vineyaratnA parama pUjaya sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA caraNakamaLamAM jIvana samarpaNa karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. dIkSita jIvanamAM viduSI sAdhvIjI pUjya zrI caMdrAnanAzrIjI ma. sA.e karI Apela anukULatA anusAra parama pUjya gurumahArAjane jainazAsananA mahAna graMthonA koDIMga vagere kArya mATe mAre paNa amadAvAdamAM sthiratA karavAnuM thayuM, te daramiyAna pU. gurumahArAjanI asImakRpAthI paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse paMcavastuka graMthanI saMkalanA karavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM. A graMthanA gujarAtI vivecananA prUpha saMzodhanAdi kAryamAM zrutopAsaka-zrutapipAsu suzrAvaka zrI zAMtilAla zivalAla zAhano vizeSa sahayoga prApta thayo che. teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanIvAMcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatA anubhavela che. A avasare pa. pU. sA. zrI hitarucitAzrIjI ma. sA. tathA pa. pU. sA. zrI jitamohAzrIjI ma. sA. pramukha sahavartI sAdhvIjI bhagavaMtono upakAra paNa visarAya tema nathI. teoe mArI pAse anya koI kAryanI apekSA na rAkhatAM mane jJAna-dhyAnanI anukULatA karI ApI che, te badala teonI huM RNI chuM. vizeSa upakArI prati yatkiMcit kRtajJatA dAkhavavAno amUlya avasara : Ama to huM aneka upakArIonA upakArane jhIlIne mArI nAnI zI uMmaramAM prastuta vizALakAya graMthanuM saMkalana karavA samartha banI chuM, chatAM mane bauddhika dRSTie ATalA stara sudhI pahoMcADavAmAM atyAra sudhI mArA jIvanamAM mukhyatayA cAra vyaktiono siMhaphALo che, te huM koIpaNa kALe bhUlI zakuM tema nathI ane tenI ahIM noMdha letAM parama upakRtatAnI lAgaNI anubhavuM chuM. (1) dharmatIrtharakSaka-bhAvatIrthaprApaka-adhyAtmaguNasaMpanna pa.pU. AcAryazrI yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAheba, jeoe ajJAnarUpI aMdhakArathI chavAyela mArA aMtaramAM upadezarUpI cinagArI dvArA jJAnarUpI dipakanuM TamaTamiyaM pragaTAvyuM ane jeo pAsethI mane mArI prAthamika kakSAmAM pahelavahelA 1444 graMthanA kartA parama pUjya A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA tathA jainatArkikaziromaNI mahAmahopAdhyAya parama pUjya zrI yazovijayajI mahArAjAnuM zubhanAma sAMbhaLavA maLyuM, teozrInI mahAnatAno bodha thayo, tema ja teozrI dvArA racAyelA kaSa-cheda-tApathI zuddha zAstronAM nAmo tathA padArtho zravaNagocara thayA. te sivAya paNa 5. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAja sAhebe mArA para karelA saMyamajIvanamAM sthirIkaraNa Adi anya seMkaDo upakArone huM jIvanabhara visarI zakuM tema nathI. (2) sajJAnapipAsu-kalyANAbhilASiNI-yogakSemakAriNI pa. pU. guruvaryA sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA., jeoe mane pravrajyA ApavA dvArA mArI sarva javAbadArI potAnA zira upara lIdhI, mane vAtsalya ApIne tema ja mArA aneka aparAdhonI kSamA ApIne paNa mane zrutAbhyAsa karAvyo, paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse adhyayana karavA javAnI preraNA/anujJA ApI, ityAdi pU. guruvaryAzrIe mArA para karelA aneka upakAro badala teozrInI huM RNI chuM. (3) svAdhyAyarasika pa. pU. sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA., jeo saMsArIpakSe mArI sAthe mAtRtvano saMbaMdha dharAvanAra che, teoe saMsAranA aneka jhaMjhAvAto vacce paNa potAnAM banne saMtAnone mAtra bhautika For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | prastAvanA dRSTie ja nahIM paraMtu dhArmika dRSTie paNa jJAnAdithI saMpanna karyA ane uttama saMskAronuM siMcana karyuM, eTaluM ja nahIM paraMtu pravrayA apAvavA sudhIno athAga puruSArtha karyo, ane uttama gurunI zodha karIne potAnA bhaviSyanI paNa ciMtA karyA vagara potAnI be AMkha samAna baMne saMtAnone guruvaranA caraNe samarpita karIne potAnA "mAtRtva'padane dhanya banAvyuM, ane aMte svayaM paNa pravrajyA aMgIkAra karIne sadA mATe gurucaraNa aMtevAsI banyAM. jagatamAM AvI mAtAo virala ja hoya che. AthI teonA paNa upakArano mahArAzi mArA zira para sadA raheze. (4) asaMgabhAvapriya paMDitavarya suzrAvaka zrI pravINabhAI motA, jeoe mArA ajJAnabharyA, avivekabharyA vartananI paNa upekSA karIne, potAnAM samaya-zaktino bhoga ApIne mane adhyApana dvArA saMpanna karI. teonA te upakArane smRtipathamAM lAvIne teozrIno huM atyaMta AbhAra mAnuM chuM. sukhaM bhavatu - caitra vada-7 vi. saM. 2066 tA. 1-4-2017, guruvAra gItArthagaMgA, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. parama pUjya, paramatAraka, paramArAthyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI pa. pU. sA. caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nAM ziSyaratnA pa. pU. sA. cAranaMditAzrIjI ma. sA.nAM ziSyA sAdhvIjI kalpanaMditAzrIjI For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * anuyogagaNAnujJAvastuka / saMkalanA paMcavaDuka graMtharatna aMtargata caturtha anuyogagaNAnujJA vastunA padArthonI saMkSipta saMkalatA saMsArathI virakta thayela mumukSu zAstrokta vidhipUrvaka pravrajayA grahaNa karyA pachI gurukulavAsamAM rahIne nitya navo navo zrutAbhyAsa kare to te mahAtmA prAyaH karIne amuka niyatakALamAM te kALane ucita sarva zAstrono pAragAmI bane che, ane tevA kAlocita sakala sUtrArtha bhaNelA mahAtmAne ucita kALe anuyoganI anujJArUpa AcAryapadavI ApavAmAM Ave che. tyArapachI jo te mahAtmA gaNadharapadane yogya hoya to teone gaNanI anujJArUpa gacchAdhipatipadavI ApavAmAM Ave che. AthI prastuta paMcavaTuka graMthamAM batAvela pAMca vastuomAMthI gAthA 610thI 932 sudhI trIjI vratasthApanA nAmanI vastu batAvyA pachI gAthA 933thI 1365 sudhI cothI anuyoga-gaNAnujJA nAmanI vastu batAvela che. te "anuyoga-gaNAnujJA' nAmanI vastunuM svarUpa graMthakAre mukhya be dvAranA vibhAgathI batAvela che, te A pramANe : (1) anuyogaanujJA dvAra ane (2) gaNaanujJA dvArA je sAdhu te kALane ucita sarva sUtro ane artho bhaNelA hoya, te sAdhune anuyoganI anujJArUpa AcAryapada apAya che, ane te AcArya vizeSa zaktivALA hoya to teone gaNanI anujJArUpa gaNadharapada apAya che arthAt gacchano nirvAha karavAnuM kArya soMpAya che. (1) anuyogaanujJA dvAra : je sAdhu kAlocita gRhItasUtrArthavALA na hoya teone AcAryapada ApavAmAM Ave to gurune mRSAvAdano doSa lAge che, pravacananI niMdA thAya che, ziSyonA guNanI hAni thAya che ane tIrthano uccheda thAya che. te doSo kaI rIte prApta thAya che? tenuM vistRta varNana graMthakAre gAthA 934thI 946mAM karela che. AcAryapada grahaNa karyA pachI te navA AcArya siddhAMtanI vidhithI ja vyAkhyAna kare che, tema gAthA 973mAM batAvela che, ane te vyAkhyAna zravaNane yogya ziSyo kevo hoya ? tenuM svarUpa gAthA 974thI 985mAM darzAvela che. tethI zAstro paNa badhA sAdhuone bhaNavAno adhikAra nathI, paraMtu jeo madhyastha hoya, prAjJA hoya, paralokabhIra hoya, te te Agamane AzrayIne saMyamaparyAyathI prApta hoya, tevA ziSyo zAstro bhaNavAnA adhikArI che; ane tevA yogya jIvone zAstro bhaNAvavAmAM Ave to teone te zAstro samyagdariNamana pAme che. vaLI chedasUtro bhaNavA mATe to sAdhumAM anya paNa aneka guNo apekSita che. navA AcArya yogya ziSyo pAse zAstronuM vyAkhyAna kaI rIte kare che? tenuM svarUpa gAthA 992thI 1001mAM batAvela che, ane AvA yogya paNa ziSyo AcArya pAse zAstronuM zravaNa karatI vakhate kevA upayogavALA hoya che? tenuM vistArathI varNana gAthA 1007-1008mAM karela che. yogya ziSyone AcArya kevAM zAstro bhaNAve? tenuM spaSTIkaraNa graMthakAre gAthA 1019-1020mAM karela che. tyArapachI gAthA 1021mAM nibUDhanuM lakSaNa For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / saMkalanA batAvela che. tethI nakkI thAya ke je graMtharUpa kaSa-cheda-tApathI zuddha na hoya te graMtharUpa daSTivAdAdimAMthI nirbaDha nathI, mATe tevI graMtharacanA pramANabhUta banI zake nahIM. tyArapachI gAthA 1022thI 1024mAM zAstranI kaSa-cheda-tApaparIkSAnuM svarUpa batAvela che, tathA gAthA 1021mAM kahyuM ke dRSTivAdAdimAMthI nirvyUDha uttamakRtAdi che ane uttamazruta stavaparijJA ityAdi che. tethI graMthakArazrIe AgamamAMthI nivDha evA uttamaRRtarUpa stavaparijJAno bodha karAvavA arthe gAthA 1111thI 1313 sudhI stavaparijJAnA pAramArthika svarUpanuM graMthakArazrIe vizada nirUpaNa karela che, jenuM varNana A bhAgamAM karavA jatAM prastuta bhAga-panuM bAhulya thaI jatuM hovAthI paMcavastaka prakaraNa bhAga-6mAM varNana karela che. vaLI prastuta bhAgamAM graMthakArazrIe samyaktanuM svarUpa zuM che? samyaktanI prApti jIvane zenAthI thAya che? tema ja Rtadharma samyaktaprAptino hetu hovA chatAM te zratadharmathI atyAra sudhI jIvane samyakta prApta kema na thayuM? vaLI koIpaNa kArya pratye kALa Adi pAMceya kAraNo bhegA maLIne kAraNa che, vagerenA atyaMta suMdara khulAsA karyA che. tyArapachI dravyasamyakta ane bhAvasamyaktanuM lakSaNa batAvela che; te uparAMta zratadharmanI kaSa-cheda-tApaparIkSAnA lakSaNa batAvela che, ane anya darzananA zAstro kaSAdithI azuddha kema che? te udAharaNo ApavA dvArA spaSTa karela che. ane aMte tApazuddha AgamanA udAharaNa batAvatAM AtmAne satu-asatu, nitya-anitya, AtmAthI zarIrano bheda-abheda na mAnIe, to svasaMvedya sukhAdi, svakRtabhoga, ubhayakRtabhoga, zAstramAM svIkArAyelA baMdha-mokSa e sarva vAstavika ghaTe nahIM. ItyAdi ati spaSTa rIte suMdara zailImAM graMthakArazrIe rajU karela che. chadmasthatAne kAraNe prastuta graMthanA lakhANamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha jANatAM ke ajANatAM kaMIpaNa lakhANa thayuM hoya te badala trividha trividha micchA mi dukkaDa mAMguM chuM. - pravINacaMdra khImajI motA caitra vada-3, vi.saM. 2066 tA. 1-4-2017, guruvAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | anukramaNikA anukramaNikA mind gAthA naM. viSayAnukrama pAnA naM. 933. vratasthApanA vastu pachI anuyoga-gaNAnujJA vastunA upanyAsanuM prayojana. 1-2 934 thI 1110. "anuyogaanujJA dvAra. 2-267 934 thI 946. ayogyane anuyogaanujJA ApavAthI thatA doSonuM svarUpa. 2-17 952 thI 972. anuyogaanujJAdAnanI vidhi. 24-44 969 thI 971. navA AcAryanI upabRhaNAnuM svarUpa. 40-44 974 thI 985. vyAkhyAna sAMbhaLavAnA adhikArI ziSyonuM svarUpa. 45-61 987 thI 991. upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne AvelA sAdhuo viSayaka maryAdA. 63-72 992 thI 1001. vyAkhyAna ApavA viSayaka vidhi. 72-87 1002 thI 1006.| vyAkhyAnamAMDalInI racanA viSayaka vidhi. 87-93 1007-1008. vyAkhyAna sAMbhaLavA viSayaka vidhi. 93-95 1009. ucita vidhipUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavAthI prApta thatuM phaLa. 95-96 1010. vyAkhyAnasamApti pachI sAdhuonuM kartavya. 96-97 1011 thI 1018. vyAkhyAnanI labdhivALA vaya ane paryAyathI laghu sAdhune vaMdana karavA viSayaka nizcayanaya-vyavahAranayathI vicAraNA ane vaMdanaviSayaka maryAdA. 97-110 1019-1020. navA AcArya dvArA vyAkhyaya evA padArthonuM svarUpa. 111-113 1021. nibUDha graMthanuM lakSaNa. 113-114 1022 thI 1024. zratadharmanI kaSAdi parIkSAnuM saMkSipta svarUpa. 115-119 * 1025 thI 1027. zratadharmanI kaSAdi parIkSA karavAnuM prayojana. 119-122 1028. mokSabIjanI prAptivALA jIvane prApta thatuM phaLa. 122-123 1029. samyaktanuM svarUpa. 123-124 1030. samyaktanI prAptithI jIvane thatA lAbha. 125-126 1031. samyaktaprAptinuM kAraNa evA zrutadharmanuM svarUpa. 126-127 For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | anukramaNikA pAnA naM. 129-148 148-190 gAthA naM. viSayAnukrama 1033 thI 1042. samyaktaprApti pratye zrutadharmanI akAraNatAsthApaka yuktionuM ubhAvana. 1043 thI 1067. samyaktaprApti pratye zrutadharmanI akAraNatAsthApaka yuktionuM aneka daSTAMto dvArA nirAkaraNa. 1063 thI 1067. dravyasamyakta ane bhAvasabhyattvanuM svarUpa ane tenAthI prApta thatuM phaLa. 1068 thI 1110. zratadharmanI kaSAdi parIkSAnuM vistRta svarUpa. 1069 thI 1072. kaSa parIkSAnuM lakSaNa ane udAharaNa. 1073 thI 1080. cheda parIkSAnuM lakSaNa ane udAharaNa. 1081 thI 1109.! tApa parIkSAnuM lakSaNa ane udAharaNa. 1110. tApazuddha hRtadharmanI upAdeyatA. 183-190 190-267 193-201 201-211 211-265 265-267 For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Klatatara Mem ___ caturtham anuyogagaNAnujJAvastukam Ca MULDumus For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hI aha~ namaH / OM zrIzaLezvarapArzvanAthAya namaH / aiM namaH / yAkinImahattarAdharmaputra-sugRhItanAmadheya-zrIharibhadrasUriviracitaH svopajJaziSyahitAvyAkhyAsametaH "zrIpaJcavastukagranthaH" * caturtham anuyogagaNAnujJAvastukam * avatarANikA : kimityayaM prastAvaH ? ityAha - avataraNikArya : gAthA 933mAM kahela ke have pachI huM anuyogagaNAnujJAne kahIza. tyAM prazna thAya ke kayA kAraNathI A prastAva che? arthAt vratasthApanA dvAra pachI anuyogagaNAnujJA dvArano prastAva kema che? ethI kahe che - gAthA: jamhA vayasaMpannA kaalociaghiasylsutttthaa| aNuogANunAe joggA bhaNiA jiNidehiM // 933 // manvayArtha: jamhA=4 ||25||thii vayasaMpannA-vratasaMpanna, kAlociagahiasayalasuttatthA=gane 6yita yA cha sa.sUtra bhane artha mo mevA sAdhumo jiNidehi-nendro 43 aNuogANunAe joggA anuyoganI anuzAne yogya bhaNiA-uvAyA che. gAthArtha: je kAraNathI vratasaMpanna, kAlocita grahaNa karela sakala sUtra ane arthavALA sAdhuo jinendro vaDe anuyoganI anujJAne yogya kahevAyA che. TI : yasmAd vratasampannAH sAdhavaH kAlocitagRhItasakalasUtrArthA:-tadAtvAnuyogavanta ityarthaH, anuyogAnujJAyAH-AcAryasthApanArUpAyAH yogyA bhaNitA jinendraiH, nA'nya iti gAthArthaH // 933 // For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 933-934 TIkArya : je kAraNathI vratathI saMpanna, kAlocita grahaNa karelA sakala sUtra ane arthavALA arthAt tadAtvanA anuyogavALAte kALane ucita sUtronuM ane sUtranA arthonuM vyAkhyAna karavAnI zaktivALA, sAdhuo, jinendro vaDe AcAryanI=AcAryapadanI, sthApanArUpa anuyoganI anujJAne yogya kahevAyA che; anya sAdhuo nahIM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : dIkSA grahaNa karyA pachI vratomAM upasthApita thayelA zaktisaMpanna sAdhuo sUtraporisI ane arthaporisI dvArA te kALane ucita saMpUrNa sUtro ane arthono avazya abhyAsa kare, ane tyAre ja te sAdhuo tadAtvanA anuyogavALA kahevAya che, anya sAdhuo nahIM; ane AvA sAdhuone bhagavAne AcAryapade sthApavA mATe yogya kahyA che, anyane nahIM. AthI ja vratasthApanA dvAra pachI anuyogagaNAnujJA dvArano prastAva che. 937ll anuyogaanujJA na avataraNikA : vArityAdi - avataraNitArtha : ahIM prazna thAya ke kayA kAraNathI kAlocita gRhatasakalasUtrArthavALA sAdhuone ja bhagavAne anuyoganI anujJAne yogya kahyA che, anya sAdhuone nahIM? ethI kahe che - gAthA : iharA u musAvAo pavayaNakhisA ya hoi logmmi| sesANa vi guNahANI titthuccheo a bhAveNaM // 934 // dAragAhA // anvayArtha : pharI vaLI itarathA=kAlocita gRhatasUtrArthavALA na hoya evA sAdhuonI anuyogAnujJAmAM, musAvAjho mRSAvAda, to milAvavA ane lokamAM pravacananI khisA, sAvihAzeSanI paNa guNahAni bhAi ma tijyuccheso ane bhAvathI tIrthoccheda ToDuM thAya che. gAthArtha : vaLI kAlocita sUtrArtha nahIM bhaNelA sAdhuone anuyoganI anujJA ApavAmAM mRSAvAda, ane lokamAM pravacananI hIlanA, zeSa sAdhuonI paNa guNahAni ane bhAvathI tIrthano uccheda thAya che. TIkA: itarathA anIdRzAnuyogAnujJAyAM mRSAvAdo gurostamanujAnataH, pravacanakhisA ca bhavati loke For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 934-935 tathAbhUtaprarUpakAt, zeSANAmapi ca guNahAniH sannAyakAbhAvAt, tIrthocchedazca bhAvena, tataH samyagjJAnAdyapravRtteriti dvAragAthArthaH // 934 // * "vAWIT''mAM pi'thI e kahevuM che ke anIdaza sAdhune anuyoganI anujJA ApavAthI gurunI potAnI to guNahAni thAya che ja, paraMtu zeSa sAdhuonI paNa guNahAni thAya che. * " jJAnAday: "mAM "gAri' padathI samyam kriyAno saMgraha che. TIkArya itarathA=anIdezanI anuyogaanujJAmAMpUrvagAthAmAM batAvela kAlane ucita grahaNa karyA che sakala sUtra ane artha jemaNe evA prakAranA na hoya tevA sAdhuone anuyoganI anujJA ApavAmAM, temane anujJA ApatA evA gurune (1) mRSAvAda thAya che; ane tevA prakAranA prarUpakathI=kAlocita sUtra ane artha nahIM bhaNelA prarUpaNA karanAra AcAryathI, (2) lokamAM pravacananI khisA=jinazAsananI hIlanA, thAya che; ane sad nAyakano abhAva thavAthI (3) zeSa sAdhuonA paNa guNanI hAni thAya che; ane (4) bhAvathI tIrthano uccheda thAya che, kema ke tenAthI=kAlocita sUtrArtha nahIM bhaNelA AcAryathI, samyajJAnAdinI apravRtti thAya che, e pramANe dvAragAthAno artha che. bhAvArtha: vartamAnakALane AzrayIne je je sUtra ane artho ucita hoya te sarva sUtra ane artho bhaNelA sAdhu AcAryapadavI mATe yogya che, ane AvA prakAranA na hoya tevA sAdhune AcAryapade sthApavAnI anujJA ApatA gurune mRSAvAda prApta thAya che. vaLI sarva zAstronA paramArthane nahIM jANanAra AcArya zuddha prarUpaNA karI zakatA nathI. AthI lokamAM jinazAsananI hIlanA thAya che, ane AvA AcAryanI nizrAmAM rahela zeSa sAdhuonA paNa guNonI hAni thAya che; kema ke te sAdhuone sarva zAstronA paramArthane jANanArA evA sunAyakanI prApti thaI nathI. vaLI, te AcAryanI nizrAmAM rahela zeSa sAdhuone sunAyakanA abhAvane kAraNe sanmArganI aprApti thavAthI, bhAvathI tIrthano uccheda thAya che; kema ke AcAryapade rahela te sAdhu zAstronA paramArthane nahIM jANatA hovAthI ziSyone samyajJAnAdinI pravRtti karAvI zakatA nathI. AthI AvA AcAryano ziSyasamudAya vezathI sAdhurUpe rahe che, paraMtu bhAvathI sAdhu banI zakato nathI. tethI ratnatrayIne samudAyarUpa bhAvatIrthano uccheda thAya che. ll934o. avataraNikA : vyAsArthaM tvAha - avataraNikArya : vaLI pUrvagAthAmAM batAvela cAra dvArAnA vistArathI arthane kahe che. temAM prathama kAlocita gRhIta sakala sUtrArtha vagaranA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAthI gurune mRSAvAda kaI rIte thAya? te gAthA 937 sudhI batAve che - For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 35 gAthA : aNuogo vakkhANaM jiNavaravayaNassa tassa'NuNNA u / kAyavvamiNaM bhavayA vihiNA sai appamatteNaM // 935 // anvayArtha : bichAvaravayA=jinavaranA vacananuM vavasthA vyAkhyAna maroLo anuyoga che. to tenI te anuyoganI, apUUUU 3 anujJA vaLI A che-) sarUM sadA pramatte mavayA=apramatta evA tArA vaDe rUpa A=vyAkhyAna, viziTT=vidhipUrvaka vAyavyaMgakarAvuM joIe. gAthArtha : jinavaranA vacananuM vyAkhyAna e anuyoga che. vaLI te anuyoganI anujJA e che ke haMmezAM apramatta evA tArA vaDe vyAkhyAna vidhipUrvaka karAvuM joIe. TIkAH ____ anuyogo vyAkhyAnamucyate jinavaravacanasya Agamasya, tasyA'nujJA punariyaM, yaduta-karttavyamidaMvyAkhyAnaM bhavatA vidhinA, na yathAkathaJcit, sadA'pramattena sarvatra samavasaraNAdAviti gAthArthaH // 935 // * "mavaraVIo'mAM mAri' padathI parSadAno saMgraha che. TIkArya : - jinavaravacananuM=AgamanuM, vyAkhyAna anuyoga kahevAya che. vaLI tenIete anuyoganI, anujJA A che. te anujJA ja yahuti thI batAve che - sarvatra samavasaraNAdimAM sadA apramatta evA tArA vaDe A=vyAkhyAna, vidhipUrvaka karAvuM joIe, je koI rIte nahIM=jema tema nahIM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : kAlocita sUtrArtha bhaNelA ziSyane anuyoganI anujJA ApatI vakhate guru kahe ke tAre sarvatra samavasaraNAdimAM haMmezAM apramatta thaIne vyAkhyAna karavuM joIe, arthAt bhagavAnanA vacananI prarUpaNA karavAmAM leza paNa pramAda na thAya te rIte samavasaraNAdinI sthApanA karIne vidhipUrvaka AgamanuM vyAkhyAna karavuM joIe, paraMtu game te rIte nahIM. AnAthI e phalita thAya ke AcAryapadavI ApatI vakhate gurue ziSyane anuyoganI anujJA ApavAnI che, ane te navA AcAryane zAstrokta maryAdAthI uparamAM batAvyuM te pramANe kathana karavAnuM che. tethI je sAdhu sUtro-artho bhaNelA hoya temane ja anuyoganI anujJA ApI zakAya, anyane nahIM, e prakArano prastuta gAthAno bhAva che. sarvatra samavasaraNAdimAM" e kathananuM tAtparya e che ke AcArya ziSyone sUtronA arthonI vAcanA Ape tyAre, AcAryanA Asana karatAM UMcA sthAne Asana pAtharIne tenA upara je sthApanAcAryajI mUkavAmAM Ave che te samavasaraNa che; ane te sthApanAcArya sanmukha besIne AcArya sUtronA arthonuM vyAkhyAna kare che, jethI "huM bhagavAnanA vacanane kahuM chuM," evI buddhi thavAne kAraNe leza paNa pramAda vagara vyAkhyAnanI pravRtti thaI zake. vaLI AcArya caturvidha saMgha samakSa upadeza Ape che te parSadA che. 93pa For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka7 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 36 avataraNikA : pUrvagAthAmAM anuyoganuM ane anuyoganI anujJAnuM svarUpa batAvyuM. have A anuyoganI anujJA kAlocita sUtrArtha nahIM grahaNa karelA sAdhune kema na apAya? te batAvatAM kahe che - gAthA : kAlociatayabhAve vayaNaM nivvisayameva eyaM ti / duggayasuaMmi jahimaM dijjAhi imAI rayaNAiM // 936 // anvacAryaH nada je rIte kusumi-durgatasuta viSayaka phAyaUT rijJAhika "A ratnone Apa," e (nirviSaya che, te rIte) ratnovitathamAve kAlocita tenA abhAvamAM=anuyoganA abhAvamAM, paDyuM vayaui=A vacana=anuyoganI anujJAnuM vacana, nivyasayameva nirviSaya ja che. * "tti' pAdapUraNa mATe che. gAthArtha : je rIte daridra putra viSayaka "A ratno Apa", e vacana nirviSaya che, te rIte kAlane ucita anuyoganA abhAvamAM anuyoganI anujJAnuM vacana nirviSaya ja che. TIkAH kAlocitatadabhAve-anuyogAbhAve, vacanaM nirviSayamevaitaditi tadanujJAvacanaM, dRSTAntamAha-durgatasutedaridraputre yathedaM vacanaM, yaduta-'dadyAstvametAni ratnAni' ratnAbhAvAnniviSayaM, tathedamapyanuyogAbhAvAditi mAthArtha: zarUdA TIkArtha: kAlane ucita tenA abhAvamAM anuyoganA abhAvamAM, A vacana=tenI anujJAnuM vacana anuyoganI anujJAnuM vacana, nirviSaya ja che. daSTAMtane kahe che - durgatasuta viSayaka=daridra putra viSayaka, je rIte A vacana, te vacana jayakuta thI batAve che - "tuM A ratnone Apa," e vacana ratnano abhAva hovAthI nirviSaya che, te rIte anuyogano abhAva hovAthI A paNa che arthAt kAlocita anuyoganA abhAvavALA sAdhune apAtuM anuyoganI anujJAnuM vacana paNa nirviSaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: jema koI daridra pitA potAnA putrane koIka sArA ratnonA nAmanA ullekhapUrvaka kahe ke "tuM A ratno Apa," to pitAnuM A vacana viSaya vagaranuM che; kema ke putra pAse ratno ja nathI, tema kAlane ucita sakala sUtrArtha bhaNyo nathI tevA potAnA ziSyane AcAryapada ApatAM guru kahe ke "sadA apramatta evA tArA vaDe vidhipUrvaka vyAkhyAna karAvuM joIe" to anuyoganI anujJAnuM A vacana viSaya vagaranuM ja che; kema ke te For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvatuka/ "anuyogAnujJA dvAra / gAthA 636-930 ziSya kAlocita anuyogane bhaNyo nahIM hovAthI ziSyamAM jinavaranA vacananuM vyAkhyAna karavAnI zakti ja nathI, chatAM je guru potAnA AvA ziSyane anuyoganI anujJA Ape che, te gurune mRSAvAdanI prApti thAya che. ll93ell. avataraNikA : asatpravRttinimittApohAyAha - avataraNitArtha : pUrvanI be gAthAmAM kahyuM ke kAlocita anuyoganA abhAvavALA ziSyane AcAryapadavI ApanAra gurune mRSAvAda thAya che. tethI koI guru kAlocita sakala sUtrArthomAMthI thoDuM thoDuM bhaNAvIne ziSyane anuyoganI anujJA Ape ane mAne ke meM zAstrokta vidhithI A ziSyane AcAryapadavI ApI che. e prakAranI asatu pravRttinA nimittanA apoha mATe arthAta gAthA 935-936nuM kathana viparIta pravRttinuM kAraNa na bane te mATe, graMthakAra kahe che - gAthA : kiM pi ahIyaM ti imaM NAlaMbaNa mo guNehiM garUANaM / etthaM kusAitulaM aippasaMgA musAvAo // 937 // dAraM // anvayArtha: atyaM ahIM=AcAryapadavI pradAna karavAnA prasaMgamAM, hiM ja mahI-(ziSya vaDe) kAMIka bhaNAyeluM che, tie pramANe ghusAphiturjara kuzAditulya evuM A pu iguNo vaDe jarUma mAhnavaUT Tgurune AlaMbana thatuM nathI; rUprasaMzA kema ke atiprasaMga che. musAvAjho (AthI gurune) mRSAvAda thAya che. * "o' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : AcAryapadavI ApavAnA prasaMgamAM ziSya vaDe kAMIka bhaNAveluM che, e pramANe kuzAdi jevuM A guNo vaDe gurane AlaMbana thatuM nathI; kema ke atiprasaMga che. AthI gurane mRSAvAda thAya che. TIkAH kimapi-yAvattAvadadhItamityetadAlambanaM na tattvato bhavati guNairgurUNAmatra vyatikare, kuzAditulyam= anAlambanamityarthaH, kasmAd ? atiprasaGgAt, svalpasya zrAvakAdibhirapyadhItatvAt, ato mRSAvAdo yurostavanunAnA rUti thArtha rUkA (tAra) * "zrAvelikhi: "mAM "mari' padathI sAmAnya sAdhuono saMgraha che. * " tu'mAM ' padathI samudramAM DUbatI vyaktine AlaMbana na bane tevI anya tuccha vastuono saMgraha che. For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 930-938 TIkArya : A vyatikaramAM=ziSyane anuyoganI anujJA ApavAnA prasaMgamAM, kAMIka=jeTaluM teTaluM, adhIta che= ziSya vaDe bhaNAyeluM che, e pramANe A ziSya vaDe thoDuM ghaNuM jaNAyuM che e, guNo vaDe gurune tattvathI AlaMbana thatuM nathI; kema? tethI kahe che - kuzAdi tulya che arthAt anAlaMbana che. kayA kAraNathI anAlaMbana che? te batAve che - atiprasaMga hovAthI; atiprasaMga kaI rIte che? temAM heta Ape che - svalpanuM kAlocita evAM thoDAM sUtro ane arthonuM, zrAvakAdi vaDe paNa adhItapaNuM che. AthI tene=kAlocita sUtra-artha nahIM grahaNa karelA sAdhune, anujJA ApatA evA gurune mRSAvAda thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: koI gurue potAnA ziSyane sarva zAstro upara uparathI bhaNAvI dIdhAM hoya, paraMtu kAlocita sarva zAstronA sUtro ane arthonA paramArthano bodha na karAvyo hoya, tevA ziSyane AcAryapadavI ApatI vakhate guru vicAre ke "mAro A ziSya kAlocita sarva zAstro bhaNelo che, tethI tene anuyoganI anujJA ApavAmAM koI doSa nathI," A prakAranuM gurue lIdhela AlaMbana dariyAmAM DUbato mANasa dariyAmAMthI bahAra nIkaLavA mATe taNakhalAnuM AlaMbana le tenA jevuM che; paraMtu potAne saMsArasAgara taravAnuM kAraNa bane ane anya aneka jIvone tAravAnuM kAraNa bane evA prakAranA jJAnAdi guNo ziSyamAM nahIM hovAthI, ziSyano te bodha paramArthathI gurune AcAryapadavI ApavA mATe AlaMbana banato nathI; kema ke thoDA ghaNA sUtra-arthanA bodhavALA to zrAvaka ane sAmAnya sAdhuo paNa hoya che. tethI jo yatkiMcit jJAnamAtranuM AlaMbana laIne sakalasUtrArtha nahIM bhaNelA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAmAM Ave to, yatkiMcit jJAnavALA zrAvakAdine paNa anuyoganI anujJA ApavAno atiprasaMga Ave. AthI sakalasUtrArtha nahIM bhaNelA sAdhune AcAryapadavI ApanAra gurune mRSAvAdanI prApti thAya che. 93NA avataraNikA : gAthA 934mAM kahela ke kAlocita gRhIta sUtrArtha vagaranA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAthI lokamAM pravacananI hiMsA thAya che. tethI te pravacananI khisA kaI rIte thAya? te gAthA 940 sudhI batAve che - gAthA : aNuogI logANaM kila saMsayaNAsao daDhaM hoi / taM alliyaMti to te pAyaM kusalAbhigamaheuM // 938 // anvayArtha: mago zitna kharekhara anuyogI no pApa lokonA hRdaDha saMlayano saMzayanAzaka doDuM hoya che. to te kAraNathI te teo=loko, sAAimadevaM kuzalanA adhigamanA hetuthI=dharma jANavA mATe, pArtha te sthiti prAyaH tenI pAse jAya che. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UFUS S anuyogagaNAnujJAvatuka/anuyogAnujJA" dvAra/ gAthA 938-939 gAthArtha : yogI lokonA atyaMta saMzayano nAza karanAra hoya che. te kAraNathI loko dharma jANavA mATe prAya AcArya pAse jAya che. TIkA? ___anuyogI-AcAryaH lokAnAM kila saMzayanAzako dRDham atyarthaM bhavati, taM alliyanti-upayAnti tataste-lokAH prAyaH, kimarthamityAha-kuzalAdhigamahetoH dharmaparijJAnAyeti gAthArthaH // 938 // TIkArya kharekhara anuyogI=AcArya, lokonA daDha=atyartha=atyaMta, saMzayanA nAzaka hoya che. te kAraNathI teo=loko, prAyaH tenI pAse jAya che=anuyogI pAse jAya che. zA mATe jAya che? ethI kahe che- kuzalanA adhigamanA hetuthI=dharmanA parijJAna mATe, jAya che, e pramANe gAthArtha che. I938 avataraNikA : tataH vinityAdi - avataraNiyArtha: tethI zuM? arthAt loko dharma jANavA mATe prAyaH AcArya pAse jAya che, tethI zuM? e prakAranI jijJAsAmAM kahe che - gAthA : so thevao varAo gaMbhIrapayatthabhaNiimaggaMmi / egaMteNAkusalo kiM tesi kahei suhumapayaM ? // 939 // anvayArtha: thavo stoka=alpazrutavALA, vara-varAka, mIrapathamika khitemasano to gaMbhIra padArthanI bhaNitinA mArgamAM ekAMtathI akuzala evA te=AcArya, sikateone=lokone, suHpathaM sUkSmapada phri vade ? kevI rIte kahe ? gAthArtha : alpaSNutavALA, varAka, gaMbhIra padArthone kahevAnA viSayamAM ekAMte akuzala evA AcArya lokone sUkSmapada kevI rIte kahe? TIkA sa stoko varAkazca alpazruta ityarthaH gambhIrapadArthabhaNitimArge-bandhamokSasvatattvalakSaNe ekAntenA'kuzalaH anabhijJaH kiM tebhyaH kathayati lokebhyaH sUkSmapadaM-bandhAdigocaramiti gAthArthaH // 939 // * "janyari ''mAM "mAra' padathI mokSano saMgraha che. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvaranuka/anuyogAnujJA" dvAra/ gAthA 939-940 TIkArya stoka=alpazrutavALA, ane varAka=rAMkaDAM, baMdha-mokSanA svatantalakSaNavALA gaMbhIra padArthonI bhaNitinA mArgamAM=baMdha-mokSanA potAnA svarUparUpa gaMbhIra padArthone kahevAnA viSayamAM, ekAMtathI akuzala=anabhijJa= ajJAnI, evA te=AcArya, teone=lokone, baMdhAdigocara=baMdha-mokSanA viSayavALA, sUmapadane kevI rIte kahe? e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: baMdha ane mokSanuM svarUpa te svatattva, ane te svatattva ja baMdha ane mokSanuM lakSaNa che; ane AvA baMdha ane mokSanuM vAstavika svarUpa jANatA hoya tevA ja AcArya lokone baMdha ane mokSanuM pAramArthika svarUpa samajAvI zake, anya nahIM. AthI alpabodhavALA varAka bicArA AcArya lokone baMdha-mokSanuM yathArtha svarUpa kaI rIte batAvI zake ? arthAt na batAvI zake. ahIM "baMdha' zabdanA upalakSaNathI karmabaMdhanA kAraNabhUta evI saMsAranI sarva pravRttionuM ane "mokSa' zabdanA upalakSaNathI mokSamArganA hetubhUta evI yogamArganI sarva pravRttionuM grahaNa karavAnuM che. AthI e phalita thAya ke AcArya saMsAramArga ane mokSamArgane yathArtha jANanAra evA bahuzruta hovA joIe; nahIMtara te AcArya lokone satya mArga batAvI zake nahIM. 93lA avataraNikA : tataza - avataraNikAW: ane te kAraNathI, arthAt alpazrutavALA AcArya lokone baMdhAdigocara sUkSmapadane kahI zake nahi te kAraNathI zuM thAya? te prastuta gAthAmAM batAve che - gAthA : jaM kiMci bhAsagaM taM dRDhaNa buhANa hoavaNNa tti| pavayaNadharo u tammI ia pavayaNakhisA iha NeA // 940 // dAraM // anvayArtha: = hiM imANa te duniyatkiMcit bhASaka evA tene=je kAMI bolanArA evA AcAryane, joIne pavayapAtharo '(A) pravacanadhare che', tti e prakAranI vA =budhone tamI temAM=pravacanamAM, homavaUTT= avajJA thAya che. rUjha A rIte rUda ahIM=lokamAM, pathavi=pravacananI khisA =jANavI. * "" pAdapUrti arthe che. gAthArtha : je kAMI bolanAra evA AcAryane joIne "A pravacanadhara che', e prakAranI paMDitone pravacanamAM avajJA thAya che. A rIte lokamAM pravacananI hIlanA jANavI. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 940, 941 thI 943 TIkA : ___ yatkiJcidbhASakaM tam asambaddhapralApinamityarthaH dRSTvA budhAnAM-viduSAM bhavatyavajJeti, kathaM kvetyatrAha-pravacanadharo'yamiti kRtvA tasmin-pravacane, iya-evaM pravacanakhisA iha jJeyA, 'aho asArametad yadayametadabhijJaH sannevamAha' iti gAthArthaH // 940 // dvAraM // TIkArya : yatkiMcit bhASaka-asaMbaddha pralApa karanAra, evA tene AcAryane, joIne budhone viduSone, avajJA thAya che. avajJA kevI rIte ane kyAM thAya? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - "A pravacanadhara che=AvA AcArya jinazAsanane dhAraNa karanAra che," ethI karIne temAM=pravacanamAM jinazAsanamAM, avajJA thAya. A rIte ahIM lokamAM, pravacananI hiMsA=jinazAsananI halanA, jANavI. te pravacananI khisA spaSTa kare che - "aho! A=pravacana, asAra che, je kAraNathI Ano abhinna chatA=pravacanano jANakAra chato, A= AcArya, A prakAre kahe che," e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: loko dharma jANavA mATe Ave tyAre alpazrutavALA AcAryano asaMbaddha pralApa sAMbhaLI tattvanI jijJAsAthI AcArya pAse Avela koI vidvAna vicAre ke "AmanuM pravacana sAra vagaranuM che; kema ke pravacanane dhAraNa karanArA paNa A AcArya A pramANe asaMbaddha bole che." Ama, vidvAnane paNa jinazAsana asAra lAgyuM, temAM nimittakAraNa alpakRtavALA sAdhune AcAryapadavI ApanAra guru che. AthI alpazrutavALA sAdhune AcAryapadavI ApavAthI pravacananI hIlanA thAya che. 94all avataraNikA: gAthA 934mAM kahela ke kAlocita gRhIta sakala sUtrArtha vagaranA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAthI zeSa sAdhuonI paNa guNahAni thAya che. tethI te guNahAni kaI rIte thAya? te gAthA 943 sudhI batAve che - gAthA : sIsANa kuNai kaha so tahAviho haMdi nANamAINaM / ahiAhiasaMpattiM saMsAruccheaNiM paramaM // 941 // anvacAI: tahAvido to tevA prakAranA A=AcArya, sIsAnaziSyomAM paramaM saMrucchef-parama, saMsAranI ucchedinI evI nAmai=jJAnAdinI philiMpatti adhikAdhika saMprAptine kevI rIte gukhaDuM kare ? For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 941 thI 943 gAthArtha : tevA prakAranA AcArya ziSyomAM pradhAna, saMsArano uccheda karanArI evI jJAnAdinI adhikaadhika saMprAptine kevI rIte kare ? TIkA : ziSyANAmiti ziSyeSu karoti kathamasau tathAvidhaH ajJaH san handItyupapradarzane jJAnAdInAM [guNAnAM]-jJAnAdiguNAnAmadhikAdhikasaMprApti-vRddhimityarthaH, kimbhUtAmityAha-saMsArocchedinI samprApti paramAM-pradhAnAmiti gAthArthaH // 941 // noMdha: TIkAmAM jJAnAvInAM pachI gupanAM zabda che, te vadhArAno bhAse che, ane "jJAnAvIna''mAM 'ri' padathI darzanA ane cAritrano saMgraha che. TIkArca : tevA prakAranA ajJa chatA A=AcArya, ziSyomAM jJAnAdinI=jJAnAdi guNonI, adhika-adhika saMprAptine vRddhine, kevI rIte kare? saMprApti kevA prakAranI che? ethI kahe che - parama=pradhAna, saMsArano uccheda karanArI evI saMprApti che. "di' e prakArano avyaya upapradarzanamAM che, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA: tathA - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke ajJa evA AcArya ziSyomAM jJAnAdi guNonI adhika-adhika saMprApti karatA nathI. vaLI anya zuM karatA nathI? te jaNAvavA mATe tathA'thI samuccaya karatAM kahe che - gAthA : appattaNao pAyaM heAivivegavirahao vA vi / na hi annao vi so taM kuNai a micchAhimANAo // 942 // anvayArtha: pattapama alpatva hovAthI premavivekAvira vA vi=ane heyAdinA vivekano viraha hovAthI paNa pAyaM prAyaH (ziSyomAM guNaprApti karatA nathI) micchAdimAga ane mithyAbhimAna hovAthI so=A=ajJa AcArya, annano vi=anyathI paNa=bIjA bahuzruta sAdhu pAsethI paNa, teM tene=ziSyomAM guNaprAptine, ra di paNa karatA nathI ja. * "vA' zkAra arthaka che ane vi' arthaka che. * "di' prakAra arthaka che. For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 941 thI 143 gAthArtha : alpatva hovAthI ane hecAdinA viveka vagaranA hovAthI paNa prAyaH ziSyomAM guNaprApti karatA nathI, ane mithyAbhimAna hovAthI ajJa AcArya bIjA bahuzruta sAdhu pAsethI paNa ziSyomAM guNaprAptine karatA nathI ja. TIkA : ____ alpatvAt-tucchatvAt kAraNAt, prAyo-bAhulyena na hi tuccho'satI guNasampadamAropayati tathA heyAdivivekavirahato vA'pi heyopAdeyaparijJAnAbhAvata ityarthaH, na hyanyato'pi bahuzrutAdasau'jJastAM-prApti karoti teSu, kuta ityAha-mithyAbhimAnAd-'ahamapyAcArya eva, kathaM macchiSyA anyasamIpe zRNvanti ?' ityevaMrUpAditi gAthArthaH // 942 // TIkArya : alpatvathI-tucchavarUpa kAraNathI, ane te prakAranA=je prakAre ziSyone yathArtha bodha thaI zake te prakAranA, heyAdinA vivekano viraha hovAthI=oya ane upAdeyanA parijJAnano abhAva hovAthI, paNa tuccha evA AcArya asat evI guNasaMpadAne potAnAmAM avidyamAna evI guNarUpa saMpattine, prAyaH=bahulapaNAthI, AropatA nathI ja=ziSyomAM sthApatA nathI ja; ane bahuzruta evA anya pAsethI paNa ajJa evA A= AcArya, teomAM ziSyomAM, tene= prAptine jJAnAdi guNonI adhika adhika saMprAptine, karatA nathI ja. kayA kAraNathI? ethI kahe che - "huM paNa AcArya ja chuM, mArA ziSyo kevI rIte anyanI pAse sAMbhaLe?" AvA prakAranA rUpavALuM=svarUpavALuM, mithyA abhimAna hovAthI, anya pAsethI paNa ziSyomAM guNaprAptine karatA nathI ja, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : to te vi tahAbhUA kAleNa vi hoMti niyamao ceva / sesANa vi guNahANI ia saMtANeNa vineA // 943 // dAraM // anyathArtha : to te kAraNathI=gAthA 941-942mAM batAvyuM ema che te kAraNathI, te vigateo paNa=ziSyo paNa, ne viHkALa vaDe paNa niyamo grevaM niyamathI ja tarabUmatathAbhUta=potAnA guru che tevA prakAranA, hati thAya che. rUmaA rIte saMtAna saMtAnathI=paraMparAthI, sesA vizeSanI paNa=agItArtha ziSyonI paNa, gudALA guNahAni vijema-jANavI. gAthArtha : gAthA 941-942mAM batAvyuM ema che te kAraNathI, ziSyo paNa kALe karIne paNa niyamathI ja gura jevA mUrkha ja thAya che. A rIte paraMparAe agItArtha ziSyonI paNa guNahAni jANavI. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka) anuyogAnujJA' dvAra ) gAthA 941 thI 943 TIkAH tataste'pi-ziSyAH tathAbhUtA mUrkhA eva kAlena bahunA'pi bhavanti niyamata eva, viziSTasamparkAbhAvAt, zeSANAmapi agItArthaziSyasattvAnAM guNahAniH iya-evaM santAnena-pravAhena vijJeyeti thAI: 24rA tAram | TIkArtha: te kAraNathI=je kAraNathI ajJa AcArya ziSyomAM adhika-adhika guNonI prApti svayaM karatA nathI ane bahuzruta evA anya AcArya pAsethI paNa karAvatA nathI te kAraNathI, teo paNa=ziSyo paNa, bahu paNa kALa vaDe niyamathI ja tevA prakAranA=potAnA guru che tevA prakAranA, mUrkha ja thAya che, kema ke viziSTanA saMparkano abhAva che arthAt te ziSyone jJAnAdi guNothI viziSTa evA guruno saMyoga prApta thayela nathI. A rIte=gAthA 941-942mAM kahyuM e rIte, saMtAnathI=pravAhathI, zeSa evA agItArtha ziSyasattvonA paNa=ziSyajanonA paNa, guNanI hAni jANavI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : kAlocita sakala sUtrArtha nahIM bhaNelA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAmAM Ave to, tevA alpazrutavALA AcArya potAnA ziSyomAM saMsArano uccheda karanArI evI jJAnAdi guNonI adhikAdhika vRddhi karI zakatA nathI, kema ke pote zAstro nahIM bhaNela hovAthI tuccha che, ane je jJAnAdi guNasaMpatti potAnI pAse ja nathI to te guNasaMpatti ziSyone kaI rIte ApI zake? ane potAne ja heya-upAdeyano viveka nathI, tethI pote saMyamanI ucita pravRttio karI zakatA nathI, to ziSyone kaI rIte saMyamanA ucita yogomAM joDI zake ? vaLI, AvA ajJa sAdhune AcArya banAvela hovAthI te AcArya bahuzruta evA anya susAdhu pAsethI paNa ziSyomAM jJAnAdi guNo vadhAratA nathI; kema ke temane mithyA abhimAna hoya che ke "huM pote AcArya hote chate mArA ziSyo bIjA pAse kema bhaNe?" AvA prakAranA khoTA abhimAnane kAraNe anna AcArya anya pAse paNa potAnA ziSyone bhaNAvatA nathI. AthI thoDo samaya to zuM? paraMtu ghaNo samaya pasAra thAya topaNa, AvA alpazrutavALA AcAryanA ziSyo nakkI mUrkha ja rahe che, jenA kAraNe paraMparAe tevA AcAryanA agItArtha ziSyonI paNa guNahAni thAya che. gAthA 942mAM "prAya:' zabda mUkavAnuM tAtparya e che ke ajJa evA AcArya tucchapaNuM hovAne kAraNe prAyaH karIne potAnAmAM avidyamAna guNarUpI saMpattine ziSyomAM AropatA nathI; Ama chatAM ajJa paNa AcArya jo vivekasaMpanna hoya to vicAre ke "mArI pAse bhale guNasaMpadA nathI, topaNa, huM anya bahuzruta sAdhu pAse bhaNAvIne paNa mArA ziSyone jJAnAdi guNothI saMpanna karuM." AthI AvA bhAvavALA ajJa paNa AcArya potAnAmAM avidyamAna evI guNasaMpatti kyAreka ziSyomAM AropI zake. tevA AcAryanI vyAvRtti karavA arthe prAyaH zabdano prayoga karela che. l941/94294all For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 944 avataraNikA : gAthA 934mAM kahela ke kAlocita gRhIta sakala sUtrArtha vagaranA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAthI bhAvathI tIrthano uccheda thAya che. tethI te tIrthoccheda kaI rIte thAya? te gAthA 946 sudhI batAve che - gAthA : nANAINamabhAve hoi visiTThANa'NatthagaM savvaM / siratuMDamuMDaNAi vi vivajjayAo jaha'nnesi // 944 // anvayArtha : nada je rIte marsi-anyonuM=carakAdinuM, (sarva anarthaka che, te rIte) visiTTA nAVIIMviziSTa evA jJAnAdino abhAve abhAva hote chate vivaMyo-viparyaya hovAthI savaMtsarva ziratuM muMDA; vizira-tuMDanuM muMDanAdi paNa asthi anarthaka=niSphaLa, roTTa thAya che. gAthArtha : je rIte carakAdinuM sarva anarthaka che, te rIte viziSTa evA jJAnAdino abhAva hote chate viparyaya hovAthI sarva mastaka-dADhInuM muMDana vagere paNa anarthaka thAya che. TIkAH ___ jJAnAdInAmabhAve sati bhavati viziSTAnAM, kimityAha-anarthakaM sarva-niravazeSa zirastuNDamuNDanAdyapi, AdizabdAdbhikSATanAdiparigrahaH, kathamanarthakamityAha - viparyayAt kAraNAd, yathA'nyeSAM carakAdInAmiti mAthArtha: 244 * "mujI nApa'mAM 'pa'thI e jaNAvavuM che ke viziSTa jJAnAdino abhAva hote chate saMyamajIvanamAM anucita anuSThAna to anarthaka che ja, paraMtu kaSTakArI evAM muMDanAdi paNa anuSThAna anarthaka che. TIkArya : viziSTa jJAnAdino abhAva hote chate thAya che, zuM? ethI kahe che - sarva=niravazeSa, zira ane hUMDanuM muMDanAdi paNa anarthaka thAya che. "muzkenApa''mAM 'vi' zabdathI bhikSATanAdino parigraha che. kevI rIte anarthaka thAya che ? ethI kahe che - viparyayarUpa kAraNathI anarthaka thAya che, ema anvaya che, jevI rIte anyonuM-carakAdinuM, sarva anarthaka che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ajJa AcAryanA samudAyamAM viziSTa jJAnAdino abhAva prApta thAya che, jene kAraNe te samudAyanI saMyamanI dareka pravRtti viparyayavALI thAya che. tethI jema carakAdi anya dharmanA saMnyAsIonAM sarva anuSThAno anarthakArI che, tema A ajJa AcAryanAM, ane tenA ziSya parivAranAM mastaka-dADhIno loca karavo vagere saMyamanAM sarva anuSThAno anarthakArI che. AthI AvA AcAryanA samudAyamAM bhAvathI saMyamanI prApti thaI zakatI nathI, paraMtu kevala sAdhuvezanI ja prApti thAya che. II944o. For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 94pa avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke kAlocita gRhIta sUtrArtha vagaranA AcAryanA samudAyamAM viziSTa jJAnAdino abhAva hovAthI muMDanAdi sarva anuSThAno anarthaka che. tyAM prazna thAya ke viziSTa jJAnAdino abhAva bhale hoya, chatAM AvA AcAryano paNa samudAya bhogAdino tyAga karIne je saMyamajIvananAM kaSTo veThe che, tenuM phaLa to teone avazya maLaze ja ne? mATe teonuM muMDanAdi sarva anarthaka kaI rIte kahI zakAya? tenuM nivAraNa daSTAMta dvArA kare che - gAthA : Na ya samaivigappeNaM jahA tahA kayamiNaM phalaM dei / avi yA''gamANuvAyA rogacigicchAvihANaM va // 945 // anvayArtha : vicchiAvihAIia ane roganI cikitsAnA vidhAnanI jema samavikhevi-svamatinA vikalpathI nahIM tahIMyathA tathA yaM karAyeluM rUi-Akazira ane tuDanuM muMDanAdi, naM DuM phaLa ApatuM nathI, kavi =paraMtu sAmApuvAya AgamanA anupAtathI (karAyeluM phaLa Ape che.) gAthArtha : ane roganI cikitsAnI vidhinI jema, svamatinA vikalpathI jema tema karAyeluM zira-tuMDanuM muMDanAdi phaLa ApatuM nathI, paraMtu AgamAnusAre karAyeluM phaLa Ape che. TIkA? na ca svamativikalpena-AgamazUnyena yathA tathA kRtamidaM zirastuNDamuNDanAdi phalaM dadAti svargApavargalakSaNam, api ca AgamAnupAtAd-AgamAnusAreNa kRtaM dadAti, kimivetyAha-rogacikitsAvidhAnavat, tadekapramANatvAt paralokasyeti gAthArthaH // 945 // TIkArya : ane AgamathI zUnya evA svamatinA vikalpathI jema tema karAyeluM A zira ane tuMDanA muMDanAdi, svarga ane apavarganA lakSaNavALuM phaLa ApatuM nathI, paraMtu AgamanA anupAtathI AgamanA anusArathI, karAyeluM phaLa Ape che. konI jema? ethI kahe che- roganI cikitsAnA vidhAnanI jema; kema ke paralokamAM te ekanuM pramANapaNuM che-paralokamAM Agama eka ja pramANa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: koIne prazna thAya ke viziSTa jJAnAdinA bodha vagaranA paNa AcAryanI nizrAmAM rahIne tenA ziSyo je saMyamanAM kaSTo veThe che, tenuM phaLa teone maLaze ja ne? tenuM nirAkaraNa karavA graMthakAra kahe che ke je pramANe vaidya, rogInA roganI game te rIte cikitsA kare to te rogInA rogano nAza thato nathI, tethI roganI cikitsAnuM phaLa maLe nahIM; te pramANe jinavacanathI viruddha evA potAnA manamAM UThatA vikalpothI game For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 94pa-946 te rIte karAyela mastakAdinuM muMDana, bhikSATana, paDilehaNa vagere saMyamajIvananAM kaSTakArI anuSThAno sAdhune svarga ke mokSarUpa phaLa ApI zakatAM nathI, paraMtu AgamanA vacana pramANe karAyela saMyamajIvananAM muMDanAdi sarva anuSThAno svarga ke mokSarUpa phaLa ApI zake che. vizeSArtha : saMyamanI kaSTamaya AcaraNAo karavA mAtrathI puNyAnubaMdhI puNya ke nirjarA prApta thatAM nathI, paraMtu jinavacanano sUkSma bodha karIne zAstravacanAnusAre saMyamanI ucita AcaraNAo karavAthI puNyAnubaMdhI puNya ke nirjarA prApta thAya che; kema ke jinavacanane sUkSma rIte jANanArA sAdhuo saMyamanI ucita kriyAo karIne nirlepa citta pedA karI zake che, je bhAvasaMvararUpa che; ane te bhAvasaMvarakALamAM vartatA prazasta adhyavasAyothI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che, je svarganuM kAraNa che; ane bhAvasaMvarakALamAM vartatA nirlepatAnA pariNAmathI nirjarA thAya che, je nirjarA prakarSa pAmIne apavarganuM kAraNa bane che. AthI jemane jinavacanano sUkSma bodha nathI teo mAtra bAhya AcaraNAomAM rata rahe che, ane teonI bAhya AcaraNAo sUkSma bodhathI rahita hovAne kAraNe potAnA pariNAmanI zuddhinuM kAraNa banatI nathI, chatAM AvA saMyamanA bAhya AcAro pALIne teo manamAM saMtoSa mAnI le che ke "A saMyamanA AcArothI huM svarga ane mokSanA phaLane pAmIza." paraMtu vAstavika rIte zAstranA sUkSma bodhathI rahita evI teonI sarva bAhya kriyAo saMsAranA ucchedanuM kAraNa banI zakatI nathI. vaLI, TIkAnA aMte kahyuM ke "paralokamAM Agama eka pramANa che." tenuM tAtparya e che ke saMyamanI paNa loca vagere sarva pravRttio jo AgamanA prAmANyathI karavAmAM Ave to jIvanuM paralokamAM hita thaI zake che, ane jo AgamanA vacanathI viparIta rIte karavAmAM Ave to jIvanuM paralokamAM ahita thAya che. A prakAranI niyata vyApti che. AthI paralokamAM hitanuM kAraNa eka AgamapAtaMtrya ja che, anya koI nahIM. II945 gAthA : iya davvaliMgamittaM pAyamagIAo jaM aNatthaphalaM / jAyai tA viNNeo titthuccheo a bhAveNaM // 946 // dAraM // anvayArtha : naM-je kAraNathI A rIte mAro agItArtha pAsethI pArva-prAyaH asthinaManarthanA phaLavALuM bairtiAmitta dravyaliMgamAtra nAyaDu thAya che, to kAraNathI bhAve=bhAvathI tighuma matIrthoccheda ja vimo jANavo. * "ma' gva kAra arthamAM che. gAthArtha : je kAraNathI A rIte agItArtha guru pAsethI prAyaH karIne anarthanA phaLavALuM mAtra dravyaliMga ja thAya che, te kAraNathI bhAvathI tIrthano uccheda ja jANavo. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 946, 940-948 TIkA : ___ iya-evaM dravyaliGgamAnaM-bhikSATanAdiphalaM prAyo'gItArthAd guroH sakAzAd yad-yasmAdanarthaphalaM vipAke jAyate, tat-tasmAdvijJeyaH tIrthoccheda eva bhAvena paramArthena, mokSalakSaNatIrthaphalAbhAvAditi gathArthaH 24ddA dvAram | TIkArya je kAraNathI A rIte=gAthA 944-94pamAM batAvyuM e rIte, agItArtha guru pAsethI vipAkamAM prAyaH anarthanA phaLavALuM, bhikSATanAdinA phaLavALuM dravyaliMgamAtra thAya che, te kAraNathI, bhAvathI=paramArthathI, tIrthoccheda ja jANavo; kema ke mokSanA lakSaNavALA tIrthanA phaLano abhAva che, A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 944-94pamAM kahyuM ke kAlocita sakala sUtrArtho nahIM bhaNelA sAdhune AcAryapadavI ApavAthI te AcAryamAM ane tenA ziSyomAM viziSTa jJAnAdino abhAva hovAne kAraNe teonuM muMDanAdi sarva anuSThAna anarthaka che, ane svamatinA vikalpathI jematema karAyela muMDanAdi paNa anuSThAna, svarga-mokSarUpa phaLa ApatuM nathI; e rIte agItArtha guru pAsethI ziSyane prAyaH karIne bhAvazUnya evI bhikSATanAdi bAhya kriyAovALuM mAtra dravyaliMga ja prApta thaI zake che, je vipAkamAM anartharUpa phaLavALuM che; kema ke dravyaliMgamAtrathI sAdhune A lokamAM bhikSATana, muMDanAdi kaSTonI prApti thAya che ane paralokamAM durgatinI prApti thAya che. AthI ajJa gurunA ane tenA ziSyonAM muMDanAdi saMyamanAM sarva anuSThAno AtmakalyANanuM kAraNa to banatAM nathI, paraMtu kevala kaSTanuM ja kAraNa bane che. tethI agItArtha AcAryanizrita sAdhuo mokSarUpa tIrthanuM phaLa meLavI zakatA nathI, jethI mokSano abhAva thavAne kAraNe bhAvathI tIrthano uccheda thAya che. mATe gItArtha sAdhune anuyoganI anujJA ApavI joIe, agItArthane nahIM ja. I946) avataraNikA : gAthA 934mAM kAlocita gRhIta sakala sUtrArtha vagaranA sAdhune anuyoganI anujJA ApatA gurune thatA mRSAvAdAdi cAra doSo batAvyA, ane te cAra doSo kaI rIte prApta thAya? tenuM gAthA 935thI 946mAM vistArathI varNana karyuM. have tenuM nigamana karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : kAlociasuttatthe tamhA suviNicchiyassa aNuogo / niyamA'NujANiavvo na savaNao ceva jaha bhaNiaM // 947 // anvayArtha : tahIM te kAraNathI trivikultha-kAlocita sUtrArthaviSayaka vicchi -suvinizcitane niyama-niyamathI majumoLo anuyoganI anujJAuirgavyo anujJA ApavI joIe, savAso veva na= zravaNathI ja nahIM, nada je rIte miM kahevAyuM che. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 940-948 gAthArtha : te kAraNathI kAlocita sUtrArthanA viSayamAM suvinizcita sAdhune nakkI anuyoganI anujJA ApavI joIe, mAtra zravaNathI ja nahIM; je rIte saMmatimAM kahevAyuM che. TIkAH ___kAlocitasUtrArthe asmin viSaye, tasmAt suvinizcitasya-jJAtatattvasyAnuyogaH-uktalakSaNaH niyamAd-ekAntena anujJAtavyo guruNA, na zravaNata eva-zravaNamAtreNaiva, kathamityAha-yato bhaNitaM sammatyAM siddhasenAcAryeNeti gAthArthaH // 947 // TIkArya : te kAraNathI kAlocita gRhIta sUtrArtha vagaranA sAdhune gAthA 934thI 946mAM batAvyA mujaba anuyoganI anujJA ApavAthI anartho thAya che te kAraNathI, kAlocita sUtrArthamAM=A viSayamAM=kAlocita sUtrArthanA viSayamAM, suvinizcitane jJAtatattvavALAne, gurue niyamathI=ekAMtathI, kahevAyela lakSaNavALA anuyoganI anujJA ApavI joIe. zravaNathI ja=sAMbhaLavA mAtrathI ja, nahIM kema? ethI kahe che - je kAraNathI siddhasena AcArya vaDe sammatimAM kahevAyuM che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : jaha jaha bahussuo sammao a sIsagaNasaMparivuDo a / aviNicchio a samae taha taha siddhaMtapaDiNIo // 948 // anvayArtha : samag A viiicha ane samayamAM avinizcitatrazAstramAM ajJAtatattvavALA sAdhu, gadagada jema jema vahusumo bahuzruta, samo 3=ane (bahujanane) saMmata, sIsAnasaMparivuDo 3 ane ziSyagaNathI saMparivRta che, tada tada-tema tema siddhatapaDigo siddhAMtanA pratyenIka che. gAthArtha : zAstramAM ajJAtatattvavALA sAdhu jema jema bahuzruta, bahujanane saMmata, ziSyasamudAyathI parivarelA che, tema tema siddhAMtanA zatru che. TIkA : __ yathA yathA bahuzrutaH zravaNamAtreNa, sammatazca tathAvidhalokasya, ziSyagaNasamparivRtazca=bahumUDhaparivArazca, amUDhAnAM tathAvidhAparigrahaNAd, avinizcitazca-ajJAtatattvazca samaye-siddhAnte, tathA tathA'sau vastusthityA siddhAntapratyanIkaH siddhAntavinAzakaH, tallAghavApAdanAditi gAthArthaH // 948 // For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 940-948 TIkArya jema jema sAdhu zravaNamAtrathI bahuzruta che, ane tevA prakAranA lokanetramugdha lokane, saMmata che, ane ziSyagaNathI saMparivRta che bahumUDhanA parivAravALA che, kema ke amUDhonuM tevA prakAranA gurunuM aparigrahaNa che=mugdha na hoya tevA jIvo ajJa evA agItArtha gurune svIkAratA nathI, ane samayamAM siddhAMtamAM, avinizcita che=ajJAtatattvavALA che; tema tema A A agItArtha sAdhu, vastusthitithI-vAstavika rIte, siddhAMtanA pratyenIka cheHsiddhAMtanA vinAzaka che; kema ke tenA lAghavanuM ApAdana thAya che=siddhAMtanI laghutAnuM kAraNa thAya che, arthAt AvA ajJa sAdhu jinazAsananuM lAghava kare che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 934thI 946mAM varNana karyuM te kAraNathI, kALane ucita sUtro ane arthonA viSayamAM jANela tattvavALA sAdhune ja anuyoganI anujJA ApavI joIe; paraMtu guru pAsethI kAlocita sUtrArtho sAMbhaLI lIdhA hoya, chatAM te sUtrArthonA paramArthane jANatA na hoya, tevA sAdhune gurue AcAryapade sthApavArUpa anuyoganI anujJA ApavI joIe nahi. temAM sAkSIrUpe graMthakArazrI AcArya siddhasenadivAkarasUrithI racita "saMmatitarka' graMthanI gAthA batAve che - je sAdhu sUtrArtho sAMbhaLavA mAtrathI ja bahuzrutavALA hoya, mugdha lokone "A jainAcArya che" e pramANe saMmata hoya, avicAraka evA mUDha ziSyonA parivArathI sArI rIte parivarelA hoya, ane siddhAMtanA tattvane rarthAtu zAstranA audaMparyane, jANatA na hoya; tevA sAdhu jema jema lokamAM vadhAre ne vadhAre saMmata thatA jAya che, tema tema adhika adhika siddhAMtano vinAza karanAra bane che. vaLI tevA sAdhuno ziSyasamudAya jema jema vadhato jAya che, tema tema te sAdhu yogya jIvone viparIta bodha karAvIne bhagavAnanA zAsanano nAza kare che; kema ke te sAdhu zAstranuM adhyayana karIne bahuzruta thayA nathI, tethI vyAkhyAnAdimAM kuzaLa nathI; paraMtu te sAdhu zAstranuM zravaNamAtra karIne bahuzruta thayA, tethI ja yathA tathA prarUpaNA karIne mugdha lokone saMmata thayA che, ane ghaNA lokone saMmata thavAne kAraNe ja mugdha loko saMyama grahaNa karIne, saMyamanAM kaSTo veThIne ahita sAdhe che, ane AvA ajJa AcAryanI ane tenA mugdha ziSyonI saMyamanI AcaraNAothI zAsana hAlanA pAme che. kevala sthUladRSTithI lokamAM zAsanano prabhAva dekhAya che, paraMtu buddhimAna vicArakone tattvathI jinazAsana asAra jaNAya che; kema ke pote ajJa hovAne kAraNe zAstranA padArthonI jema tema prarUpaNA karIne vidvAna loko AgaLa jinazAsananI laghutA kare che. AthI AvA agItArtha AcAryane siddhAMtanA zatru kahela che. TIkAmAM "ziSyagaNathI saMparivRta"no artha "bahumUDhanA parivAravALo" e pramANe karyo. tyAM prazna thAya ke Avo artha karavAnuM kAraNa zuM? tethI kahe che ke amUDha loko tevA prakAranA gurunuM parigrahaNa nahIM karatA hovAthI zravaNamAtrathI bahuzrutavALA AcArya bahumUDha ziSyonA parivAravALA hoya che. Azaya e che ke paramArtha jANavAmAM mUDha loko ja zravaNamAtrathI bahuzrutavALA ardha vidvAna AcAryane gItArtha samajIne temanI pAse pravrajyA grahaNa kare che; jyAre amUDha evA vicArake loko to zAstravacanAnusAra For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. anuyogagaNAnujJAvastuka7 "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 940-948, 949 gurunI ucita parIkSA karIne jemanI prarUpaNA atyaMta nyAyayukta jaNAtI hoya tevA gItArtha AcArya pAse ja pravrajyA grahaNa kare che, paraMtu AvA zravaNamAtrathI bahuzruta banelA AcArya pAse pravajayA grahaNa karatA nathI. AthI ja ziSyasamudAyathI parivarelA evA ajJa AcAryane "bahumUDha ziSyonA parivAravALA' kahela che. I947/948nA avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNitArtha : Ane ja bhAvana kare che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke samayamAM avinizcita evA AcArya siddhAMtanA lAghavanuM ApAdana karatA hovAthI siddhAMtanA vinAzaka che, enuM ja bhAvana kare che - gAthA : savvaNNUhi~ paNIyaM so uttamamaisaeNa gaMbhIraM / tucchakahaNAe hiTThA sesANa vi kuNai siddhataM // 949 // anvayArtha : saLavpU ipayaM sarvajJo vaDe praNIta, maphasaUT uttama atizayathI uttama, jemAM gaMbhIra evA sidaMtaM siddhAMtane to te=avinizcita AcArya, tucchahdaUTIC=tuccha kathanA vaDe sesA vi diThThA=zeSonI paNa heThA=jinazAsanathI zeSa evA anya darzananA siddhAMto karatAM paNa hIna, DuM kare che. gAthArtha: sarvajJo vaDe praNIta, atizayathI uttama, gaMbhIra evA siddhAMtane, avinizcita AcArya tuccha kathanA vaDe jinazAsanathI zeSa evA anya darzananA siddhAMto karatAM paNa hIna kare che. TIkA : sarvajJaiH praNItaM saH avinizcitaH uttama pradhAnamatizayena gambhIraM bhAvArthasAraM tucchakathanayA= apariNatadezanayA'dhaH zeSANAmapi siddhAntAnAM karoti tathAvidhalokaM prati siddhAntamiti gAthArthaH // 949 // TIkArya sarvajJo vaDe prarUpAyela, atizayathI uttama=pradhAna, gaMbhIra=bhAvArthasAra, evA siddhAMtane, te= avinizcitaHsiddhAMtanA nahIM jANelA tattvavALA AcArya, tevA prakAranA loka pratitattvanA jijJAsu ane tattva samajavAmAM buddhimAna evA lokanI AgaLa, tuccha kathanA vaDe=apariNata dezanA vaDe, zeSa siddhAMtonI paNa anya darzananA siddhAMtonI paNa, nIce kare che jainadarzananA siddhAMtane nIce kare che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 949-50 bhAvArtha : jinazAsananA siddhAMto sarvajJa evA bhagavAna vaDe prarUpAyelA hovAthI leza paNa kSativALA nathI, ane atizayathI pradhAna che arthAta viziSTa atizayovALA che. vaLI bhAvArthasAra che arthAt tAtparya vicAravAmAM Ave to atyaMta sArabhUta che. AvA uttama siddhAMtone, zAstranA tattvane nahIM jANanArA agItArtha AcArya apariNata dezanA ApavA dvArA anyadarzanIonA siddhAMto karatAM paNa hIna dekhADe che. Azaya e che ke sarvajJanuM vacana atyaMta paramArthane sparzanAruM hovAthI koIpaNa vicAraka puruSa jijJAsAthI tattva sAMbhaLe to tene avazya siddhAMta pratye AdarabhAva thAya, tema chatAM tattvane nahIM jANanArA AcArya pAsethI apariNata dezanA sAMbhaLIne te jijJAsu ane buddhimAna puruSane paNa jainadarzananA siddhAMta karatAM anya darzananA siddhAMto zreSTha lAge; kema ke jene AcAryapadavI ApavA dvArA anuyoganI anujJA ApI che, tevA AcArya zravaNamAtrathI bahuzruta che, tethI zreSTha paNa siddhAMtanA padArthono asaMbaddha pralApa kare che. ahIM kahyuM ke "tuccha kathanA vaDe=apariNata dezanA vaDe, avinizcita evA AcArya sarvajJapraNIta siddhAMtane hIna dekhADe che." tenAthI e kahevuM che ke samayamAM avinizcita evA AcArya zAstronA paramArthane nahIM jANatA hovAthI kayA zrotAne kevuM tattva batAvIe to tenuM hita thaze? teno sabhya nirNaya karI zakatA nathI. AthI te AcArya zAstrIya padArthone zrotAnI bhUmikAne anurUpa ucita rIte samajAvI zakatA nathI. mATe temanI dezanA bhagavAne prarUpela AgamavacananA yathArtha pariNAmathI pariNata na hovAthI tevI apariNata dezanA vaDe te ajJa AcArya jinazAsananA lAghavanuM ja ApAdana kare che. 94tA. avataraNikA : tathA - avataraNitArtha : gAthA 948mAM kahela ke samayamAM avinizcita AcArya siddhAMtanA vinAzaka che, tenuM pUrvagAthAmAM bhAvana karyuM. have te AcArya siddhAMtanA vinAzaka kaI rIte bane che? te anya rIte batAvavA tathA'thI samuccaya karIne kahe che - gAthA : aviNicchio Na sammaM ussaggavavAyajANao hoi / avisayapaogao'siM so saparaviNAsao niamA // 950 // anvayArtha : vichi avinizcita (AcArya) sammasamyagurUpAvavAnAno utsarga-apavAdanA jJAyaka A ror3a hotA nathI. (tethI) AmAMsutsarga-apavAdamAM, vinayapAmo aviSayanA prayogathI so A=anna AcArya, nigama-niyamathI sapavi/sagosva-paranA vinAzaka thAya che. For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 950-51 gAthArtha : avinizcita evA AcArya sakhya utsarga-apavAdane jANanArA hotA nathI. tethI utsargaapavAdamAM aviSayanA prayogathI ajJa AcArya niyamathI sva-paranA vinAzaka thAya che. TIkAH avinizcitaH samaye na samyagutsargApavAdajJo bhavati sarvatraiva, tatazcAviSayaprayogato'nayoH utsargApavAdayostathAvidhaH svaparavinAzako niyamAt kUTavaidyavaditi gAthArthaH // 950 // TIkArtha: samayamAM avinizcita zAstraviSayaka tattvane nahIM jANanArA AcArya, sarvatra ja samyaguM utsargaapavAdane jANanArA hotA nathI, ane tethI AmAM utsarga-apavAdamAM, aviSayanA prayogathI tevA prakAranA= ajJa AcArya, kUTa vaidyanI jema niyamathI sva-paranA vinAzaka thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : zAstronA zravaNamAtrathI bahuzruta banelA sAdhune anuyoganI anujJA ApelI hoya to, tevA AcArya siddhAMtanA paramArthane nahIM jANatA hovAthI saMyamane anukULa evA zAstramAM batAvela utsarga-apavAdane sarva sthAne yathArtha joDI zakatA nathI, paraMtu kyAreka utsarganA sthAnamAM apavAdane ane apavAdanA sthAnamAM utsargane joDe che. A rIte utsarga-apavAdano asthAnamAM prayoga karavA dvArA te ajJa AcArya nakkI svaparano vinAza kare che, arthAt bhagavAnanI AjJAthI viparIta pravRtti karIne svano vinAza kare che, ane ziSyone viparIta pravRtti karAvIne para evA ziSyono paNa vinAza kare che. je rIte ajJa vaidya rogamAM svayaM viparIta auSadha grahaNa karIne potAno vinAza kare che, ane rogIne viparIta auSadha ApavA dvArA parano paNa vinAza kare che; te rIte agItArtha AcArya utsarga-apavAdano asthAne viniyoga karavA dvArA potAno ane parano vinAza kare che. 95ol avataraNikA: gAthA 934thI 950mAM sthApana karyuM ke te te kAlane ucita sakala sUtro ane artho grahaNa karyA na hoya tevA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAmAM Ave to mRSAvAdAdi doSo thAya che ane te ajJa AcArya siddhAMtanA vinAzaka bane che. te sarvanuM nigamana karatAM kAlocita gRhIta sUtrArthavALA sAdhune anuyoganI anujJA ApavAnuM vidhAna kare che - gAthA : tA tasseva hiaTThA tassIsANamaNumoagANaM ca / taha appaNo a dhIro joggassa'NujANaI evaM // 951 // For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 951 anvayArtha : tA te kAraNathI dhIre-dhIra tasleva tenA ja=anuyoganI anujJA jene ApavAnI che te sAdhunA ja, tassIlA tenA ziSyonA anumo+ITUi raMgaane anumodakonA=te sAdhunI anumodanA karanArA jIvonA, tada mauo ane te rIte AtmAnA himA=hita arthe go/saMyogyane vaMA rIte AgaLamAM batAvAze e rIte, magunApArpha (anuyoganI) anujJA Ape che. gAthArtha : gAthA 948thI 50mAM kahyuM te kAraNathI dhIra evA guru, anuyoganI anujJA jene ApavAnI che te sAdhunA ja, te sAdhunA ziSyonA, te sAdhunI anumodanA karanArA jIvonA ane te rIte AtmAnA hita mATe yogya sAdhune AgaLamAM batAvAze e rIte anuyoganI anujJA Ape che. TIkAH ___ tat-tasmAttasyaiva-adhikRtAnuyogadhAriNo hitArthaM paraloke, tathA tacchiSyANAM bhAvinAm, anumodakAnAM ca tathAvidhAjJaprANinAM, tathA''tmanazca hitArthaM AjJArAdhanena, dhIro guruH yogyAya vineyAya anujAnAti evaM vakSyamANena vidhinA'nuyogamiti gAthArthaH // 951 // TIkArtha : te kAraNathI (1) tenA ja=adhikRta evA anuyogadhArInA ja=jene anuyoganI anujJA ApavAno adhikAra cAlI rahyo che tevA kAlocita gRhIta sUtrArthavALA AcAryapadavIne yogya sAdhunA ja, paralokamAM hita arthe, ane (2) bhAvi evA tenA ziSyonA=te AcAryapadavIne yogya sAdhunA bhaviSyamAM thanAra evA ziSyonA, ane (3) anumodaka tevA prakAranA ajJa prANIonA=vizeSa prakAranI parIkSA karavAmAM asamartha ane mAtra bAhya AcArothI raMjita thaIne anumodana karanArA ajJAnI jIvonA, ane te rIte yogyatAno nirNaya karIne yogya ziSyane ja anuyoganI anujJA Ape te rIte, AjJAnA ArAdhana dvArA (4) potAnA hita arthe, dhIra evA guru, yogya vinayane yogya ziSyane, A prakAre=kahevAnAra vidhithI, anuyoganI anujJA Ape che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: zravaNamAtrathI bahuzruta ane zAstramAM avinizcita evA AcArya vastusthitithI siddhAMtanA pratyenIka che. te kAraNathI jene AcAryapadavI ApavAnI che te sAdhunA paralokanA hita mATe, te sAdhunA bhaviSyamAM thanAra ziSyonA hita mATe, ane jeo mugdhatAthI te sAdhunI anumodanA karanArA che tevA ajJa lokonA hita mATe, tema ja bhagavAnanI AjJAnA ArAdhana dvArA potAnA hita mATe; dhIra evA guru AgaLamAM kahevAze e vidhipUrvaka yogya ziSyane anuyoganI anujJA Ape che; kema ke zravaNamAtrathI bahuzruta banelA ziSyane guru AcAryapadavI Ape to tenuM hita thatuM nathI, bhaviSyamAM thanAra tenI ziSyasaMtatinuM paNa hita thatuM nathI ane AvA AcAryanI anumodanA karanAra mugdha lokonuM paNa hita thatuM nathI; tema ja kAlocita nahIM grahaNa karela sUtrArthavALA sAdhune AcAryapadavI ApanAra gurunuM paNa paralokamAM hita thatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anuyogagaNAnujJAvastuka/anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 951-952 ahIM gurune "dhIra' vizeSaNa ApavA dvArA e kahevuM che ke bhagavAnanA vacanAnusAra cAlanArA ane yogya ziSyane anuyoganI anujJA ApanArA guru dhIra che, anya nahIM. tethI je guru ema vicAre ke "mArA ziSyomAMthI koI AcArya nahIM bane to mAruM kharAba lAgaze" tethI jinAjJAnI upekSA karIne paNa, svaparanA hitano vicAra karyA vagara, ayogya ziSyane anuyoganI anujJA ApI de, te guru bhagavAnanI AjJA pALavAmAM dhIratAvALA nathI. 1951|| avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke dhIra evA guru yogya ziSyane vaphTamANa vidhithI anuyoganI anujJA Ape che. te vaphTamANa vidhi prastuta gAthAmAM batAve che - gAthA : tihijogammi pasatthe gahie kAle niveie ceva / osaraNamaha NisijjArayaNaM saMghaTTaNaM ceva // 952 // anvayArtha: pratye tidinomi-prazasta evo tithiyoga hote chate, jo kAla grahaNa karAya chate, nive veva (te kAlagrahaNa) nivedAye chate ja molara samavasaraNa=gurunuM Agamana, usiMArathavi-niSadyAnuM racana, saMkaTTa ceva ane saMgharTuna (karAya che.) * "mada' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : prazasta tithino yoga hote chate, kAla grahaNa karAye chate, ane te kAlagrahaNa nivedana karAve te ja, gurunuM padavIdAna arthe Agamana, niSadhAnuM vacana ane saMghaTana karAya che. TIkA : tithiyoge prazaste sampUrNazubhAdau, gRhIte kAle vidhinA, nivedite caiva, guroH samavasaraNam, atha niSadyAracanam-ucitabhUmAvakSaguruniSadyAkaraNamityarthaH, saGghaTTanaM caiva-akSanikSepa iti gAthArthaH // 952 // TIkArya : saMpUrNa zubha vagere prazasta tithino yoga hote chate, vidhipUrvaka kAla grahaNa karAye chate, nivedana karAye chate ja=kAlagrahaNanuM gurune nivedana karAye chate ja, gurunuM samavasaraNa gurunuM padavIdAna arthe Agamana, niSaghAnuM racavuM=ucita bhUmimAM akSa ane gurunI niSadyAnuM karavuM, ane saMghaTTana=AkSano nikSepa= sthApanAcAryajI sthApavA, e pramANe gAthArtha che. kaparA For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 953-954 gAthA : anvayArtha: to=tyA2pachI=akSano nikSepa karyA pachI, ve-(vasati) pravedAye chate ainimeSnAQ=nija niSadyAmAM gurU guru ja visa=bese che, ahAnAyaGavALo ga=ane yathAjAta upakaraNavALo sauo-ziSya puo AgaLa=gurunI sanmukha, samma=samyag dArU-Ubho rahe che. gAthArtha: tatto paveiAe uvavisai gurU uNianisejjAe / purao a ThAi sIso sammamahAjAyauvakaraNo // 953 // sthApanAcAryajI sthApyA pachI 'vasati zuddha che' ema vasatinuM pravedana karAye chate, potAnI niSadhAmAM guru ja bese che, ane yathAjAta upakaraNavALo ziSya gurunI sanmukha samyag Ubho rahe che. TIkA : na tataH tadanantaraM racakena sAdhunA praveditAyAM = kathitAyAM vasatyAmupavizati guruH = AcArya eva, zeSasAdhavaH, kvetyAha- nijaniSadyAyAM = yA tadarthameva raciteti, puratazca ziSyaH tiSThati prakrAntaH samyag = asambhrAntaH yathAjAtopakaraNo-rajoharaNamukhavastrikAdidhara iti gAthArthaH // 953 // * 'mulavastriAgdhi:''mAM 'Avi' padathI colapaTTAnuM grahaNa karavAnuM che. TIkArthaH tyArapachI=akSanI sthApanA karyA pachI, racaka sAdhu vaDe=AcAryapadavI aMgenI vyavasthA karanArA evA sAdhu vaDe, vasati pravedAye chate=kahevAye chate, arthAt AcAryapadavI ApavAne anukULa vasatimAM 'bAhya zuddhi che' e pramANe gurune nivedana karAye chate, guru=AcArya ja, bese che, zeSa sAdhuo nahIM. gAthA: AcArya kyAM bese che ? ethI kahe che--- potAnI niSadhAmAM=je temanA arthe ja racAyelI che=je niSadhA AcArya mATe ja racAyI che te niSadyAmAM, AcArya ja bese che ema anvaya che; ane yathAjAta che upakaraNa jene evo=rajoharaNa-muhapatti Adine dhAraNa karanAro, prakrAMta ziSya=jene anuyoganI anujJA ApavAno prakrama cAlI rahyo che tevo ziSya, AgaLathI=gurunI sanmukha, samyag=asaMbhrAMta=saMbhrama vagara, Ubho rahe che, e pramANe gAthAno artha che. 953 anvayArtha: 25 perhiti tao pottiM tIe a sasIsagaM puNo kAyaM / bArasavaMdaNa saMdisa sajjhAyaM paTTavemu ti // 954 // tao-tyArapachI (guru-ziSya) potti-muhapottine taur x=ane tenA vaDe=muhapotti vaDe, sannImAM puLo For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 54-955 yaM vaLI zira sahita kAyane fhRtipaDilehe che, vIrasavaMja-dvAdazAvartavaMdanapUrvaka (ziSya gurune kahe che-) saMvisa tame AjJA Apo, sAthe padRveno sajhAyane ame prasthApIe. >> 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : tyArapachI guru-ziSya muhaporinuM ane muhapatti vaDe zira sahita kAyAnuM pratyupekSaNa kare che. pachI ziSya dvAdazAvartavaMdanapUrvaka gurune kahe che ke "AjJA Apo, ame svAdhyAya prasthApIe." TIkAH __pratyupekSate tadanantaraM mukhavastrikA dvAvapi, tathA (?tayA) ca mukhavastrikayA saziraH punaH kAyaM pratyupekSata iti, tataH ziSyaH dvAdazAvarttavandanapurassaramAha-'sandizata yUyaM, svAdhyAyaM prasthApayAmaH-prakarSaNa varttayAma' iti gAthArthaH // 954 // noMdha: TIkAmAM tathA che, tene sthAne mULagAvyA pramANe tathA hovuM joIe. TIkArya : tyArapachI baMne paNa=guru-ziSya, muhapattine pratyupekSe che, ane te muhapatti vaDe vaLI zira sahita kAyane pratyupeze che. tyArapachI ziSya kAdazAvartavaMdanapUrvaka kahe che - "tame AjJA Apo, svAdhyAyane ame prasthApIe=ame prakarSathI vartIe,' e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvamAM batAvI teTalI vidhi karyA pachI guru ane jene anuyoganI anujJArUpa AcAryapadavI ApavAnI che te ziSya, ema baMne paNa muhapattinuM paDilehaNa kare che, ane te muhapattithI mastaka sahita samasta zarIranuM paDilehaNa kare che. tyArapachI ziSya dvAdazAvartavaMdana karavApUrvaka gurune kahe che ke "tame mane Adeza Apo ke huM mArI zaktinA prakarSathI svAdhyAyamAM yatna karuM." A rIte kahIne ziSya svAdhyAyamAM prakarSathI yatna kare, jenAthI teno AtmA bhagavAnanA vacanathI atyaMta bhAvita banavAne kAraNe AgaLamAM apAnArI AcAryapadavI tene samyagU pariNamana pAme. l954ll gAthA : paTTavasu aNuNNAe tatto duaggA vi paTThavei tti| tatto gurU nisIai iaro vi Niveai tayaM ti // 955 // anvacAI: to tyArapachI pakvasu-prasthApa, (ema) [UUUanujJAta thaye chate ruma |vikabaMne paNa (guru For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 955-56 ziSya svAdhyAyane) paTTaverUM prasthApe che. to tyArapachI gurU guru nirIgaDuM bese che, je vi-itara paNa ziSya paNa, tayaM tene svAdhyAyane, vegar3a nivede che. * "tti' ane "ti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : ziSya svAdhyAya karavAnI guru pAse anujJA mAMge, tyArapachI "svAdhyAya prasthApa" evI anujJA guru dvArA apAyA pachI baMne paNa guru-ziSya svAdhyAya kare che. tyArapachI guru bese che, ziSya paNa gurune "meM svAdhyAya karyo che" tema nivedana kare che. TIkA? 'prasthApaya' ityanujJAte sati guruNA tato dvAvapi guruziSyau prasthApayata iti, tataH tadanantaraM guruniSIdati svaniSadyAyAM, itaro'pi-ziSyaH nivedayati taM-svAdhyAyamiti gAthArthaH // 955 // TIkArya : tyArapachI "prasthApa= svAdhyAyamAM prakarSathI varta," e prakAre guru dvArA anujJA apAye chate baMne paNa guru ane ziSya prasthApe che= svAdhyAyamAM prakarSathI varte che. tyArapachI guru potAnI niSadyAmAM bese che, itara paNa=ziSya paNa, tene svAdhyAyane, nivede che-"meM svAdhyAya karyo che" ema gurune jaNAve che, e pramANe gAthAno artha che. 95po. gAthA : tatto ya do vi vihiNA aNuogaM paTTaviMti uvuttaa| vaMdittu tao sIso aNujANAvei aNuogaM // 956 // anvayArtha: to ya ane tyArapachI 33 ro vi upayukta evA baMne paNa vidiUTI-vidhipUrvaka majumo - anuyogane paviMti prasthApe che. to tyArapachI vaMtig vaMdana karIne sauno ziSya mari anuyogane junA veDuM anujJapAya che. gAthArtha : ane gurune svAdhyAyanuM nivedana karyA pachI upayogavALA guru-ziSya vidhipUrvaka anuyoganuM prasthApana kare che. tyArapachI vaMdana karIne ziSyane gura vaDe anuyoganI anujJA apAya che. TIkAH tatazca dvAvapi guruziSyau vidhinA-pravacanoktena anuyogaM prasthApayataH upayuktau santau, vanditvA tataH tadanantaraM ziSyaH, kimityAha-anujJApayatyanuyogaM guruNeti gAthArthaH // 956 // For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 TIkArya : ane tyArapachI upayukta chatA baMne paNa guru ane ziSya, pravacanamAM kahevAyela vidhipUrvaka anuyogane prasthApe che. tyArapachI vaMdIne ziSya, zuM ? ethI kahe che - guru dvArA anuyogane anujJapAya che arthAt ziSya gurune vaMdana kare tyAre guru ziSyane anuyoganI anujJA Ape che, e pramANe gAthAno artha che. 956 // - gAthA: anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 956-95-958 anvayArtha: to tyArapachI avavuM amimaMtijhaLa-akSone abhimaMtrIne gurU-guru vittiLA-vidhithI tene vaMvajJa= devone vaMde che, (tyArabAda) Ji va=sthita ja=UbhA rahelA ja guru, namodhAra saMpuAM ca naMvi=namaskArane ane saMpUrNa naMdIne dru kahe che. gAthArtha: abhimaMtiUNa akkhe vaMdai deve tao gurU vihiNA / Thir eva namokkAraM kaDDai naMdiM ca saMpuNNaM // 957 // tyArapachI akSone abhimaMtrIne guru vidhipUrvaka devone vaMdana kare che, tyArapachI UbhA rahelA ja guru navakArane ane saMpUrNa naMdIsUtrane bole che. TIkA : abhimantryA''cAryamantreNA'kSAn = candanakAn vandate devAn = caityAni tato gururvidhinA pravacanoktena, tataH kimityAha-sthita evordhvasthAnena namaskAraM paJcamaGgalakamAkarSayati- 3 paThati nandIM ca sampUrNagranthapaddhatimiti gAthArthaH // 957 // TIkArya gAthA: tyArapachI AcAryamaMtra vaDe akSone=caMdanakone, abhimaMtrIne guru pravacanamAM kahevAyela vidhithI devone=caityone, vaMde che. tyArapachI zuM ? ethI kahe che - UrdhvasthAnathI sthita ja=UbhA rahelA ja guru, paMcamaMgalarUpa navakArane ane saMpUrNa graMthanI paddhatirUpa naMdIne=AkhA naMdIsUtrane, kahe che=traNa vAra bole che, e pramANe gAthAno artha che. II957 iaro vi Thio saMto suNei pottIi Thaiamuhakamalo / saMviggo uvautto accaMtaM suddhapariNAmo // 958 // anvayArtha : vio saMto-Ubho rahelo chato vino=saMvigna, vatto-upayukta, atyaMta yuddhapariNAmo atyaMta For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 58-59 zuddha pariNAmavALo, pattI mudatama7o muhapattithI sthagita mukhakamaLavALo phuvAro vikaitara paNa=ziSya paNa, (navakArane ane naMdIsUtrane) sureM sAMbhaLe che. gAthArtha : Ubho rahelo evo saMvigna, upayukta, atyaMta zuddha pariNAmavALo, muhapattithI DhAMkela mukharUpI kamaLavALo ziSya paNa guru dvArA bolAtA navakArane ane naMdIsUtrane sAMbhaLe che. TIkAH ___ itaro'pi-ziSyaH sthitaH sannUrdhvasthAnena zRNoti mukhavastrikayA vidhigRhItayA sthagitamukhakamala: sanniti, sa eva vizeSyate-saMvigno-mokSArthI, upayuktastatraikAgratayA, anena prakAreNA'tyantaM zuddhapariNAma:= zuddhAzaya iti gAthArthaH // 958 // TIkArya : vidhithI grahaNa karelI mukhavastrikA vaDe DhAMkela mukhakamaLavALo chato, UrdhvasthAnathI sthita chato=Ubho rahelo evo, itara paNa ziSya paNa, sAMbhaLe che-guru vaDe bolAtA navakArane ane naMdIsUtrane sAMbhaLe che. te ja vizeSAya cheHziSya ja vizeSarUpe batAvAya che - saMvigna=mokSano arthI, temAM=navakAra ane naMdIsUtra sAMbhaLavAmAM, ekAgrapaNAthI upayukta, A prakArathI=saMvegapUrvaka sUtra sAMbhaLavAmAM ekAgra che e prakArathI, atyaMta zuddha pariNAmavALA=zuddha AzayavALo, evo ziSya sAMbhaLe che, ema anvaya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : anuyoganI anujJA ApyA pachI guru ziSyane traNa vAra paMcanamaskAramaMtra ane naMdIsUtra saMbhaLAve che, tyAre saMveganA pariNAmavALo ziSya sUtra ane arthamAM ekAgratAthI upayukta thaIne sAMbhaLe che, jenAthI atyaMta bhAvita pariNAma thavAne kAraNe te zuddha AzayavALo bane che, ane zuddha AzayavALo thavAthI tenuM aMtaHkaraNa AcAryapadavIne anukULa evA uttama bhAvothI vAsita thAya che. I958 gAthA : to kaDDiUNa naMdi bhaNai gurU aha imassa sAhussa / aNuogaM aNujANe khamAsamaNANa hattheNaM // 959 // anvayArtha : to tyArapachI nahiM T-naMdIne kahIne gurU mArU guru kahe che madahuM rUma sAdulsa A sAdhune mAsamaUTUA pratye kSamAzramaNonA hAthathI mayorAM anuyoganI prabhunA anujJA ApuM chuM. For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 959-960 gAthArtha : tyArapachI naMdIsUtra bolIne guru kahe che ke "huM A sAdhune kSamAzramaNonA hAthathI anuyoganI anujJA ApuM chuM." TIkA : tata AkRSya paThitvA nandI bhaNati guru: AcAryaH, ahamasya sAdhorupasthitasyA'nuyogam-uktalakSaNamanujAnAmi kSamAzramaNAnAM prAktanaRSINAM hastena, na svamanISikayeti gAthArthaH // 959 // TIkArya : tyArapachI naMdIne bolIne guru AcArya, kahe che - "huM upasthita evA A sAdhune kSamAzramaNonA= pahelAMnA RSionA, hAthathI kahevAyela lakSaNavALA anuyoganI anujJA ApuM chuM, svamanISikAthI nahIMpotAnI icchA pramANe anuyoganI anujJA Apato nathI," e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha naMdIsUtra bolyA pachI guru kahe che ke upasthita evA A sAdhune huM pUrvanA RSimunionA hAthe anuyoganI anujJA ApuM chuM, paraMtu svecchAe Apato nathI. Azaya e che ke guru paNa guNavAna evA pUrvanA kSamAzramaNone parataMtra thaIne "anuyoganI anujJA ApuM chuM" ema kahe che. tethI A rIte bolanArA guru yogya ziSyane ucita vidhipUrvaka AcAryapadavI Ape; ane jo guru ayogya ziSyane AcAryapadavI Ape to temane mRSAvAdAdi doSo prApta thAya che, kema ke teo bole che ke huM kSamAzramaNone parataMtra thaIne ziSyane anuyoganI anujJA ApuM chuM, ane ziSya ayogya hoya to paramArthathI te guru kSamAzramaNone parataMtra thayelA nathI; ane jo teone parataMtra thayelA hoya to teo yogya ziSyane yogya rIte anuyoganI anujJA Ape, yathA tathA na Ape. 959 avataraNikA : kathamityAha - avataraNikAIH pUrvagAthAmAM kahyuM ke guru ziSyane pUrvanA RSionA hAthe anuyoganI anujJA Ape che, to te anujJA guru kaI rIte Ape che ? ethI karIne kahe che - gAthA : davvaguNapajjavehi a esa aNunnAo vaMdiuM sIso / saMdisaha kiM bhaNAmo iccAi jaheva sAmaie // 960 // anvayArtha : kSama ane A (ziSya) tva"panavedi dravya, guNa, paryAyo vaDe majutrAmoanujJAta che anuyoganI For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 960-961 anujJA apAyelo che, (ema guru kahe che, pachI) vaMtikuM vaMdIne sIsoziSya saMhitame AjJA Apo, imaUIo huM kaMIka kahuM, phaeNTvIDuiM ityAdi gadevaM je rIte ja sAmaphaUsAmAyikamAM che, (te rIte ja jANavuM.) * prastutamAM 'hiM' viMcit arthamAM che. gAthArtha : ane "A ziSya dravya, guNa ane paryAyo vaDe anuyoganI anujJA apAyelo che," ema guru kahe che, tyArapachI ziSya gurane vaMdana karIne kahe che ke "tame AjJA Apo, huM kaMIka kahuM ityAdi sarva vacana je rIte dIkSA levAnI vidhimAM pUrve gAthA 146-14mAM batAvela, te rIte ja ahIM paNa jANavuM. TIkA : ___ dravyaguNaparyAyaiH-vyAkhyAGgarUpaireSo'nujJAta iti, atrA'ntare vanditvA ziSyaH 'sandizata yUyaM, kiM bhaNAmI 'tyAdi vacanajAtaM yathaiva sAmAyike tathaiva draSTavyamiti gAthArthaH // 960 // TIkAIH vyAkhyAnA aMgarUpa dravya, guNa, paryAyo vaDe A ziSya anujJAta che," e pramANe guru kahe che. e vakhate vaMdIne ziSya "tame AjJA Apo, kaMIka huM kahuM," ityAdi vacanajAta-vacanano samUha, je pramANe ja sAmAyikamAM che=pUrve sarvavirati sAmAyika grahaNa karavAnI vidhimAM batAvela che, te pramANe ja jANavuM= anuyoganI anujJApradAnanI vidhimAM jANavuM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: guru ziSyane anuyoganI anujJA Ape che, tyArapachI guru kahe che ke "padArthanuM vyAkhyAna karavAnA aMgabhUta dravya, guNa ane paryAya vaDe anuyoga karavAnI anujJA meM A ziSyane ApelI che. tethI zAstramAM batAvelA padArtho dravya, guNa, paryAya vaDe je rIte yathArtha vyAkhyAna karavAnA che, te rIte vyAkhyAna karavA dvArA anya sAdhuone bhaNAvavAno A ziSya adhikArI bane che." tyArapachI ziSya gurune vaMdana karIne kahe che ke "tame mane Adeza Apo, huM kaMIka kahevA icchuM chuM," tyArapachI gAthA 146mAM batAvyA pramANe ziSyane guru kahe ke "vaMdana karIne pravedana kara." tyArapachI vaMdana karIne ardha namAvelA zarIravALo upayukta ziSya, gurune kahe che ke "tamArA vaDe mane anuyoganI anujJA apAI, have huM anuzAsanane icchuM chuM." ATalI vidhi pravrajayApradAnamAM ane anuyoganI anujJApradAnamAM sarakhI che. tyArapachI anuyoganI anujJA pradAnanI vidhimAM je judApaNuM che, te graMthakAra svayaM AgaLanI gAthAmAM batAve che. 96ol avataraNikA: yadatra nAnAtvaM tadabhidhAtumAha - avataraNikArya : je ahIM nAnApaNuM che tene kahevA mATe kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke saMvida liM mAmo vagere vidhi je pramANe pravrayApradAnamAM batAvI che, te pramANe ahIM jANavI. have te vidhi karatAM anuyogapradAnanI vidhinA viSayamAM je judApaNuM che, te batAvavA mATe graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 961 gAthA : navaraM sammaM dhAraya annesiM taha paveaha bhaNAi / icchAmaNusaTThIe sIseNa kayAi Ayario // 961 // - anvacAryaH nava phakta sIle -ziSya vaDe rUchImazuTTI manuzAMti karAve chate anuzAsana maMgAye chate, mAriyo-AcArya samAM pAra=samyagu dhAra, taraM te rIte siM anyone pada-praveda, (e pramANe) maUTITTa kahe che. gAthArtha : phakta ziSya vaDe anuzAsana maMgAye chate, AcArya, "sakhyam dhAraNa kara, ane te rIte anya sAdhuone samyaga pravedana kara" e pramANe ziSyane kahe che. TIkAH navaramatra 'samyag dhAraya AcArAsevanenetyarthaH anyebhyastathA pravedaya samyageve 'ti bhaNati, kadetyAhaicchAmyanuzAstau ziSyeNa kRtAyAM satyAmAcArya iti gAthArthaH // 961 // TIkArya : phakta ahIM AcAryapadavI ApavAnI vidhimAM, "AcAranA Asevana dvArA samyagu dhAraNa kara=sUtronA arthone samyagu dhAraNa kara, te rIte anyone=bIjA sAdhuone, samyagu ja pravedana kara." e pramANe AcArya kahe che. kyAre? ethI kahe che - ziSya vaDe 'rUchAmi manuNAti' karAye chate="anuzAsanane huM icchuM chuM ema icchA karAye chate, kahe che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : vaMdana karIne ziSya kahe ke "tame AjJA Apo, huM kaMIka kahuM chuM." tyArathI mAMDIne jayAre ziSya gurune kahe ke "huM anuzAstine icchuM chuM," tyAM sudhInI vidhi prastuta AcAryapadavI ApavAnI vidhimAM batAvela nathI. tethI pUrvagAthAmAM kahyuM ke saMvida hiMda maUTIo ityAdi je rIte sAmAyikamAM che te rIte ahIM jANavuM. have tyArapachInI vidhimAM ATaluM vizeSa che, tethI te vizeSa batAvavA graMthakAra kahe che - jyAre ziSya guru pAse anuzAsana mAMge che tyAre AcArya te ziSyane hitopadeza ApatAM kahe ke "je zAstrono te abhyAsa karyo che, te zAstromAM batAvelA AcAranA sevana dvArA tuM zAstrone samyagu dhAraNa karaje, paraMtu mAtra bodhathI ja nahIM; ane bIjA sAdhuone paNa te ja prakAre samyam pravedana karaje, jethI bhagavAnanuM zAsana saheja paNa plAna thAya nahIM, tema ja tAruM ane tArI pAse bhaNanAra anya sarvanuM ekAMte kalyANa thAya." II961ii. For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 962-963 avataraNikA : gAthA 960nA uttarArdhamAM kahyuM ke saMsiha i maLyAmo ityAdi vacano dIkSApradAnanI vidhinI jema AcAryapadavIpradAnanI vidhimAM che, chatAM jyAre ziSya guru pAse anuzAsana mAMge che tyAre, dIkSA ApatI vakhate guru "nistAraka-pAraga thA ane guru guNo vaDe vadha," evI anuzAsti Ape che, jyAre anuyoganI anujJA ApatI vakhate guru pUrvagAthAmAM batAvI evI anuzAsti Ape che. tyArapachInI vidhi dIkSApradAnanI vidhi karatAM judI che, te vidhi batAvavA mATe graMthakAra prastuta gAthAthI AraMbha kare che - gAthA : tipayakkhiNIkae to uvRvisai gurU kae a ussagge / saNisejje tipayakkhiNa vaMdaNa sIsassa vAvAro // 962 // anvayArthaH to-tyArapachI tipavizvaLI-traNa pradakSiNA karAye chate gurU-guru visa=bese che, spo ga =ane utsarga karAye chate=kAyotsarga karAye chate, menge-saniSagha hote chate=Asana sahita guru hote chate, tipavizva=traNa pradakSiNA, vaMtaLa=(ane) vaMdana, sIsaphsa vAvAro-ziSyano vyApAra che. gAthArthaH AcArya ziSyane anuzAsti Ape, tyArapachI ziSya vaDe traNa pradakSiNA karAye chate guru bese che, ane guru vaDe kAryotsarga karAye chate, Asana sahita guru hote chate, traNa pradakSiNA karavI ane vaMdana karavuM, e ziSyano vyApAra che. TIkA tripradakSiNIkRte sati ziSyeNa tata upavizati guruH, atrAntare'nujJAkAyotsargaH, kRte ca kAyotsarge tadanu saniSadye gurau tripradakSiNaM, vandanaM bhAvasAraM, ziSyasya vyApAro'yamiti gAthArthaH // 962 // TIkArya gAthA : tyArapachI ziSya vaDe traNa pradakSiNA karAye chate=akSarUpa sthApanAcAryanI traNa pradakSiNA karAye chate, guru bese che, e vakhate anujJAno kAyotsarga=guru anuyoganI anujJAnA pradAnano kAyotsarga kare che. ane guru vaDe kAyotsarga karAye chate tyArabAda niSadyAvALA guru hote chate=guru AsanamAM beThelA hote chate, traNa pradakSiNA=gurune traNa pradakSiNA ApavI, bhAvasAra vaMdana=atyaMta bhAvapUrvaka vaMdana karavuM, e ziSyano vyApAra che, e pramANe gAthArtha che. 962 33 uvavisa gurusamIve so sAhai tassa tinnivArAo / AyariyaparaMparaeNa Agae tattha maMtapae // 963 // For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 963-964 anvayArtha : gurusakI=(ziSya) gurunI samIpamAM visarUbese che, tatva=tyAM=AcAryapadavI pradAnanA prasaMgamAM, so-teguru, taetene ziSyane, mAyariyaparaMparA mA || maMtapaU-AcAryanI paraMparA vaDe AvelA maMtrapadone tigni vArANo-traNa vAra sahiDuM kahe che. gAthArtha : ziSya guranI najIkamAM bese che, AcAryapadavI ApavAnA prasaMgamAM guru ziSyane AcAryanI paraMparA vaDe AvelA maMtrapadone traNa vAra kahe che. TIkAH upavizati gurusamIpe-tanniSadyAyAmeva dakSiNapArve ziSyaH, saH-guruH kathayati tasya trIn vArAn, kimityAha-AcAryapAramparyeNA''gatAni pustakAdiSvalikhitAni tatra mantrapadAni vidhinA sarvArthasAdhakAnIti gAthArthaH // 963 // TIkArya : ziSya gurunI samIpamAM tenI niSadyAmAM ja dakSiNa pArthamAMegurunA AsanamAM ja gurunA jamaNA paDakhe, bese che. tyAM=AcAryapadavI ApavAnA prasaMgamAM, teeguru, tene=ziSyane, traNa vAra kahe che, zuM? ethI kahe che - sarva arthonA sAdhaka, pustakAdimAM nahIM lakhAyelA, AcAryanI paraMparA vaDe AvelA maMtranAM padone vidhipUrvaka kahe che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyA pramANe Asana upara beThelA gurune ziSya traNa pradakSiNApUrvaka bhAvasAra vaMdana kare che, tyArapachI gurunA Asana upara ja gurunI jamaNI bAjue ziSya bese che, tyArapachI guru ziSyane AcAryanI paraMparAthI prApta thayelA, pustakamAM nahIM lakhAyelA ane sarva arthone sAdhanArA evA maMtrapado vidhipUrvaka traNa vAra saMbhaLAve che. Azaya e che ke A maMtranAM pado AcArya yogya sAdhune AcAryapadavI ApatI vakhate Ape che, te sivAya A maMtrapado pustakamAM lakhavAno ke bIjA koIpaNane ApavAno niSedha che. yogya ziSya potAne prApta thayelAM A maMtrapadone vidhipUrvaka sAdhe to te maMtrapado sarva arthonAM sAdhaka bane che, jethI te abhinava AcArya bhagavAnanA zAsananI dhurAne sArI rIte vahana karI zake che. 963 avataraNikA : tathA - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke guru potAnI bAjumAM beThelA ziSyane AcAryanI paraMparAthI AvelA maMtrapado traNa For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA dvAra / gAthA 64 - 35 vAra kahe che. vaLI AcAryapadavI ApavAnA prasaMgamAM guru bIjuM zuM kare che? te batAvavA mATe tathA'thI samuccaya karatAM kahe che - gAthA : dei tao muTThIo akkhANaM surabhigaMdhasahiANaM / vaTuMtiAo so vi a uvautto giNhaI vihiNA // 964 // anvacAI: suffthamif surabhi gaMdhathI sahita evA akSonI vatigo vadhatI evI to muThThImo traNa muTTIone reDuM Ape che guru ziSyane Ape che, to vi =ane te paNa =ziSya paNa, 3vattoupayukta chato vidhividhipUrvaka zAzvarDa grahaNa kare che. gAthArtha : gura sugaMdhathI yukta evA caMdanakonI vadhatI evI traNa muThThIo ziSyane Ape che, ane ziSya paNa upayukta thaIne vidhipUrvaka gura dvArA apAtI traNa muThThIo grahaNa kare che. TIkAH ___ dadAti trIn muSTInAcAryo'kSANAM-candanakAnAM surabhigandhasahitAnAM varddhamAnAn prati muSTiM, so'pi ca ziSyaH upayuktaH san gRhNAti vidhineti gAthArthaH // 964 // TIkArya AcArya surabhi gaMdhathI sahita akSonI=caMdanakonI, dareka muSTine viSe vadhatI evI traNa muTTIone Ape che, ane te paNa=ziSya paNa, upayukta chato vidhipUrvaka grahaNa kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : AcArya ziSyane traNa vAra maMtrapado Ape che, tyArapachI AcArya ziSyane sugaMdhavALA zaMkhalAo muThThImAM bharI-bharIne traNa vAra Ape che, ane te muDhI vadhatI evI hoya che arthAt pahelI muThThImAM jeTalA zaMkhalAo hoya che tenA karatAM bIjI muThThImAM vadhAre zaMkhalAo hoya che, ane bIjI muThThI karatAM trIjI muThThImAM vadhAre zaMkhalAo hoya che. Azaya e che ke prastutamAM gurue ziSyane vyAkhyAnanA aMgarUpa dravya, guNa, paryAyathI anuyoga karavAnI anujJA ApavAnI che, tenA pratIkarUpe sugaMdhavALA zaMkhalAothI bharelI traNa vadhatI jatI muThThIo guru ziSyane Ape che. temAM pahelI muThThImAM thoDA zaMkhalAo, bIjI muThThImAM pahelI mudrI karatAM adhika zaMkhalAo ane trIjI muThThImAM tenAthI adhika zaMkhalAo hoya che. A vadhatI jatI traNa muThThIo guru dravya, guNa ane paryAyanA sUcanarUpe ApatA hovA joIe; kema ke dravyanA anuyoga karatAM guNano anuyoga adhika che ane guNanA anuyoga karatAM paNa paryAyano anuyoga adhika che. te jaNAvavA arthe traNa adhika-adhika muThThIo grahaNa For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 964-965 karIne guru abhinava AcAryane Ape che. ziSya paNa jANe guru pAsethI anuyoganI anujJA meLavato hoya tema ekAgra cittathI gurue ApelA zaMkhalAonI vadhatI jatI traNa muDhIo grahaNa kare che. A prakArano artha prastuta gAthAno hovo joIe, tattva bahuzruta jANe. 964 avataraNikA : evaM vyAkhyAGgarUpAnakSAn dattvA - avataraNikAryaH A rIte pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, vyAkhyAnA aMgarUpa akSone ApIne guru zuM kare? te batAve gAthA : udyeti nisejjAo Ayario tattha uvavisai sIso / to vaMdaI gurU taM sahio sesehiM sAhUhiM // 965 // anvayArtha : mArio nireno ti AcArya niSadyAmAMthI UThe che, tatva=tyAMete AcAryanI niSadyAmAM, sIno ziSya 3visa$ bese che. to tyArapachI sehiMsArdikazeSa sAdhuothI sakisahita evA gurU guru hiM teneegurunI niSadyAmAM beThela te ziSyane, vaMrUM vaMde che. gAthArtha : AcArya niSadhAmAMthI UThe che ane te AcAryanI niSadhAmAM ziSya bese che. tyArapachI zeSa sAdhuo sAthe guru, guranI niSadhAmAM beThela te ziSyane vaMdana kare che. TIkA : ___ uttiSThati niSadyAyAH AcArya atrA'ntare, tatropavizati ziSyo'nuyogI, tato vandate gurustaM? ziSyaM sahitaH) ziSyasahitaH zeSasAdhubhiH sannihitairiti gAthArthaH // 965 // noMdha: TIkAmAM zikSahita che, tene sthAne ziSya ditaH hovuM joIe; kema ke mULagAthAmAM je te che, teno artha ziSya karela jaNAya che, ane sahita: zabdanuM yojana zeSatAthami: zabda sAthe che, je gurunuM vizeSaNa che. TIkArya : e avasare=gurue Apela akSonI traNa muTTIone ziSya grahaNa kare che e vakhate, AcArya niSadyAmAMthI UThe che. tyAM=AcAryanA Asana upara, anuyogavALo ziSya bese che. tyArabAda sannihita=gurunI najIka rahelA, zeSa sAdhuothI sahita evA guru, tene ziSyane, vaMdana kare che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 995-966 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM te rIte guru vyAkhyAna karavAnA aMgabhUta akSo ziSyane ApIne potAnA Asana uparathI UbhA thAya che, ane gurunA te Asana upara jene anuyoganI anujJA Apela che te ziSya bese che. tyArabAda pAse rahelA sarva sAdhuo sAthe guru te abhinava AcAryane vaMdana kare che. sAmAnya rIte guru ziSyane vaMdana na kare, chatAM ziSyane apAyeluM AcAryapada gurune paNa pUjaya che, ema jaNAvavA ziSyamAM rahelA te AcAryapadane guru vaMdana kare che, jethI anya sAdhuone paNa te AcAryapadanuM mahattva samajAya, ke ziSyamAM rahela AcAryapada AvA guNiyala gurune paNa pUjApAtra che, tethI te ziSyanA paNa AcAryapadanI jo avagaNanA karavAmAM Avaze to duraMta saMsAranA paribhramaNanI prApti thaze. A prakArano bhAva gurunI vaMdanakriyAthI prApta thAya che. ll96pI avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke guru zeSa sAdhuo sAthe navA AcAryane vaMdana kare che. tyArapachI zuM kare che? te batAve che - gAthA : bhaNai a kuNa vakkhANaM tattha Thio ceva to tao kuNai / NaMdAi jahAsattI parisaM nAUNa vA joggaM // 966 // anvayArtha : ane (guru) kahe che : vallA =vyAkhyAna kara, to tyArapachI taQ fo veva to tyAM sthita ja AegurunA AsanamAM rahelA ja navA AcArya, nahIsI yathAzaktithI viADuM-naMdI Adine naMdIsUtra vagere viSayaka vyAkhyAnane, parisaMvA nAi=athavA parSadAne jANIne novA (taM) yogya evA tene=anya paNa vyAkhyAnane, DuM kare che. * mULagAthAmAM 'ta' adhyAhAra che, AthI TIkAmAM tal mUkIne teno artha vyAdhyAnam karela che. gAthArtha : potAnA Asana upara beThelA ziSyane guru kahe che: "vyAkhyAna kara." tyArapachI guranA AsanA upara beThelA ja navA AcArya zakti pramANe naMdIsUtra vagerenuM, athavA to parSadA jANIne cogya evuM anya paNa vyAkhyAna kare che. TIkA : __ bhaNati ca kuru vyAkhyAnamiti tamabhinavAcArya, tatra sthita eva tato'sau karoti tad-vyAkhyAnamiti, nandyAdi yathAzaktyeti tadviSayamityarthaH parSadaM vA jJAtvA yogyamanyadapIti gAthArthaH // 966 // For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 966-60 TIkArya : ane te abhinava AcAryane "vyAkhyAna kara" e pramANe guru kahe che, tyArapachI tyAM rahelA ja=gurunA AsanamAM beThelA ja, A abhinava AcArya, tene=vyAkhyAnane, kare che. ahIM prazna thAya ke abhinava AcArya zenuM vyAkhyAna kare che? tethI kahe che - yathAzaktithI potAnA bodhane anurUpa pUrNa zaktithI, naMdI Adine= tenA viSayavALAne=naMdIsUtra vagerenA viSayavALA vyAkhyAnane, athavA parSadAne jANIne yogya evA anyane paNa bIjA sUtranA vyAkhyAnane paNa, kare che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: nUtana AcAryane vaMdana karIne guru vyAkhyAna karavAnuM kahe che. tyArabAda nUtana AcArya gurunA Asana para ja besIne potAnI zakti gopavyA vagara naMdIsUtra vagere viSayaka vyAkhyAna Ape che. tethI gurune tathA anya sAdhuone khyAla Ave che ke A navA AcArya parSadAmAM AgamanA ucita arthe yathArtha kahI zake che. AnA kAraNe te navA AcArya paNa gurunI jema Adeya bane che. vaLI parSadAne jANIne bhUmikA pramANe saMvegane vadhAranArI yogya evI anya paNa dezanA navA AcArya kare che, jethI te sAMbhaLIne te abhinava AcArya ziSyomAM tathA zrAvakavargamAM paNa atyaMta Adeya bane che. I966 avataraNikA : gAthA 96pamAM kahyuM ke AcArya niSadyAmAMthI UThe che ane te niSadyAmAM anuyogI ziSya bese che, ane tyArapachI te ziSyane guru vaMdana kare che. tyAM sthUlathI jotAM zaMkA thAya ke A rIte gurunA Asana para ziSyanuM besavuM ane ziSya gurunuM vaMdana levuM, e zuM ucita che? tenA vAraNa mATe have gurunA Asana para ziSyanuM besavAnuM ane gurunuM vaMdana levAnuM prayojana batAve che - gAthA : AyariyanisejjAe uvavisaNaM vaMdaNaM ca taha guruNo / tullaguNakhAvaNaTThA na tayA duTuM duviNhaM pi // 967 // anvacAI: mAriyaniSNA 3visaUAM AcAryanI niSadyAmAM upavizana, tattva ane te rIte gurune vaMvi-gurunuM vaMdana, tumurivAvA -tulya guNanA khyApanArthe che. (tethI) tathA tyAre anuyoganI anujJA ApavAnA prasaMge, suviE fpa baMnenuM paNa sukuM na duSTa nathI. gAthArtha : - AcAryanI niSadhAmAM ziSyanuM besavuM ane te rIte gurunuM ziSyane vaMdana karavuM, e samAna guNa jaNAvavA mATe che. tethI AcAryapadavI ApatI vakhate guru-ziSya baMnenuM paNa anuSThAna duSTa nathI. For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 60-968 TIkA : AcAryaniSadyAyAmupavizanamabhinavAcAryasya, vandanaM ca tathA guroH prathamamevA''cAryasya, tulyaguNakhyApanArthaM lokAnAM, na tadA duSTaM dvayorapi ziSyAcAryayoH, jItametaditi gAthArthaH // 967 // TIkArya : abhinava AcAryanuM AcAryanI niSaghAmAM besavuM, ane te rIte potAnA AsanamAM besADIne pote nUtana AcAryane vaMdana kare che te rIte, gurunuM AcAryane prathama ja vaMdana lokone tulya guNanA khyApana arthe cheDyaguru ane nUtana AcArya e baMnemAM samAna guNa jaNAvavA mATe che. tethI tyAre=AcAryapadavI ApavAnA avasare, ziSya ane AcArya baMnenuM paNa duSTa nathI=gurunA AsanamAM ziSyanuM besavuM ane gurunuM ziSyane vaMdana karavuM e duSTa nathI. A jIta che=gurunA Asana para ziSyanuM besavuM ane gurunuM ziSyane vaMdana karavuM e AcAra che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: AcAryapadavI ApyA pachI guru nUtana AcAryane potAnA Asana upara besADe che, ane te navA AcAryane prathama ja guru vaMdana kare che. AnuM kAraNa e che ke atyAra sudhI ziSyo upara guruno prabhAva hato, tethI te AcArya zAsananI dhurA vahana karI zakyA, te dhurA have A navA AcArya vahana karavAnA che. te rUpa gurutulya guNa A AcAryamAM che, tevI buddhi ziSyomAM pedA karAvavA mATe badhAnI samakSa guru nUtana AcAryane potAnA Asana para besADIne svayaM vaMdana kare che, je joIne ziSyone thAya ke A navA AcArya pUrvanA AcArya jeTalA ja AdarapAtra che, ane A nUtana AcAryanA anuzAsanane ziSyo barAbara svIkAre, jethI teo paNa jinazAsananI dhurAne sArI rIte vahana karI zake, ane sva-paranuM kalyANa sAdhI zake. A rIte ziSyane gurunuM vaMdana karavuM ane gurunA Asana para ziSyanuM besavuM, e duSTa nathI, paraMtu jIta hovAthI AcAra hovAthI bhagavAnanI AjJAsvarUpa che. ll96 gAthA : vaMdaMti tao sAhU uTThai a tao puNo nnisijjaao| tattha nisIai ya gurU uvavvUhaNa paDhamamanne u // 968 // anvayArtha: to tyArapachI=navA AcAryanuM vyAkhyAna pUruM thayA pachI, dUsAdhuo vaMti vaMde che, to ane tyArapachI pucho vaLI formao-niSaghAmAMthI (navA AcArya) 3=UThe che. tAtyA ane tyAM gurU-guru nikI bese che, vavavr = upabRhaNa (kare che.) manne 3 paDhamaM vaLI anyo prathama (upabRhaNa karavAnuM kahe che.) gAthArtha : navA AcAryanuM vyAkhyAna pUruM thayA pachI sAdhuo te navA AcAryane vaMdana kare che. tyArapachI vaLI For Personal & Private Use Onty Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 968-69 navA AcArya guranA Asana parathI UThe che ane te Asana para pharI guru bese che ane navA AcAryanI upavRMhaNA kare che. vaLI anya AcAryo navA AcArya vyAkhyAna Ape te pahelAM upavRMhaNA karavAnuM kahe che. TIkA : __vandante tataH sAdhavaH vyAkhyAnasamanantaraM, uttiSThati ca tataH punarniSadyAyAH abhinavAcAryaH, tatra niSadyAyAM niSIdati ca gururmIlaH, upabRMhaNamatrA'ntare, prathamamanye tu vyAkhyAnAdAviti gAthArthaH // 968 // TIkArya : tyArapachI=vyAkhyAnanI samajaMtara-nUtana AcAryanuM vyAkhyAna pUruM thayA pachI tarata, sAdhuo vaMdana kare che, ane tyArapachI vaLI abhinava AcArya niSadyAmAMthI-gurunA AsanamAMthI, UThe che, ane te niSadyAmAM mULa guru bese che. e avasare upavRMhaNa che=potAnA Asana para besIne guru te navA AcAryanI upabRhaNA kare che. vaLI anya =bIjA AcAryo, prathama =vyAkhyAnanI AdimAM, upavRMhaNA karavAnuM kahe che, e pramANe gAthArtha che. 968 avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke mULa guru potAnI niSaghAmAM bese che, pachI navA AcAryanI upabRhaNa kare che. te upabRhaNAnuM svarUpa gAthA 971 sudhI batAve che - gAthA : dhaNNo si tumaM NAyaM jiNavayaNaM jeNa savvadukkhaharaM / tA sammamiaM bhavayA pauMjiyavvaM sayA kAlaM // 969 // anvayArtha : sabaMghuudAMnipAvayA ne payaM tuAM thauo sikasarvaduHkhone haranAruM jinavacana jenA vaDe jaNAyuM evo tuM dhanya che, to te kAraNathI ava=tAre rUmaM A=jinavacana, sayA vAnaM sadA kAla samaHsamyam paniyaa prayojavuM joIe. gAthArtha : sarva duHkhonuM haraNa karanAra evuM jinavacana jenA vaDe jaNAyuM che evo tuM dhanya che, tethI tAre jinavacana sadA kAla sakhya yojavuM joIe. TIkA : dhanyo'si tvaM samyag jJAtaM jinavacanaM yena bhavatA sarvaduHkhaharaM-mokSahetuH, tatsamyagidaM bhavatA pravacananItyA prayoktavyaM sadA-sarvakAlaM-anavaratamiti gAthArthaH // 969 // For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 69-970 TIkArya sarva duHkhonuM haraNa karanAra=mokSano hetu, evuM jinavacana je tArA vaDe samyaguM jaNAyuM evo tuM dhanya che. te kAraNathI tAre A jinavacana, sadA=sarva kAla=anavarata, samyagupravacananI nItithI, yojavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : navA AcArya naMdIsUtra AdinuM vyAkhyAna kare ane vyAkhyAnamAM je rIte zAstrapadArtho parSadAmAM batAve, te sAMbhaLIne gurune sthira nirNaya thAya ke A nUtana AcArya zAstronA paramArthane jANanAra che, ane te rIte lokone paNa bhagavAnanAM vacano yathArtha kahI zake che. AthI tevA ziSyanI upabRhaNA karatAM guru kahe che ke "sarva duHkhone haranArAM jinavacanono tane bodha thayo che, tethI te dhanya che"; paraMtu jo te navA AcArya zAstronA paramArthane jANanAra na hoya topaNa AcAryapadavI pradAna karatI vakhate vyavahAra tarIke guru AvAM upabRhaNAnAM vacano ziSyane kahe to gurune mRSAvAda lAge. tethI yogya ane zAstrathI saMpanna ziSyanI guru upabRhaNA kare te saMgata che. A rIte upabRhaNA karyA pachI guru hitazikSArUpe ziSyane kahe ke zAstramAM batAvela vidhithI A bhagavAnanA vacanano tAre yogya jIvomAM sadA prayoga karavo joIe. 1969 avataraNikA : pUrvagAthAmAM abhinava AcAryanI upabRhaNAnuM svarUpa batAvatAM kahyuM ke tAre sadA kAla jinavacanano samya prayoga karavo joIe. have tene daDha karavA guru te nUtana AcAryane vizeSathI upadeza Ape che - gAthA : iharA u riNaM paramaM asammajogo a'jogao vavaro / tA taha iha jaiavvaM jaha etto kevalaM hoi // 970 // anvayArtha : rUdA vaLI itarathA para ridi=parama RNa che, gamano anokho vavaro ane asabhya yoga ayogathI paNa apara che vadhAre pApI che; tA rUda te kAraNathI ahIM jinavacananA prayogamAM, tadana baMte rIte yatna karavo joIe, nada je rIte attoAnAthI jinavacananA prayogathI, vatna DhoDuM kevala thAya= tane kevalajJAna prApta thAya. gAthArtha : vaLI jinavacanano sadA kAla sakhya prayoga karavAmAM na Ave to, A jinavacana parama traNa che ane asamyaga coga ayoga karatAM paNa vadhAre pApI jANavo, te kAraNathI jinavacananA prayogamAM te rIte yatna karavo joIe ke jethI A jinavacananA prayogathI tane kevalajJAna prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 900 TIkAH itarathA RNaM paramametat sadA'prayoge sukhazIlatayA, asamyagyogazcAyogato'pyapara:=pApIyAn draSTavyaH, tat tatheha yatitavyamupayogato, yathA'taH kevalaM bhavati paramajJAnamiti gAthArthaH // 970 // TIkArtha : | itarathA sukhazIlapaNuM hovAne kAraNe sadA aprayogamAM arthAt jinavacanano sadA kALa samyagu prayoga karavAmAM na Ave to, A jinavacana, parama RNa che, ane asamyagu yoga ayogathI paNa apara cheH pApIyAnuM jANavo, arthAt jinavacanano prayoga sadA na kare tenA karatAM paNa jinavacanano viparIta prayoga vadhAre duSTa che. te kAraNathI ahIM jinavacananA prayogamAM, te rIte upayogathI yatna karavo joIe je rIte AnAthI jinavacanano samyaguM prayoga karavAthI, kevala paramajJAna=kevalajJAna, thAya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke AcAryae haMmezAM pravacanamAM kahela nItipUrvaka jinavacanano prayoga karavo joIe. vaLI je AcArya anuyoganI anujJA meLavIne satata yogya jIvonA hita mATe udyama na kare, ane potAnI sukhazIlatA poSAya te rIte anukULatA pramANe jinavacananuM yatkiMcit vyAkhyAna kare, to tevA AcAryane bhagavAnanuM RNa cUkavavAnuM bAkI rahe che. Azaya e che ke bhagavAne sanmArganI sthApanA karIne te sanmArga paraMparAmAM ApaNane Apyo che, jethI A ziSya AcAryapada sudhI pahoMcyo che, ane te sanmArganuM yogya jIvomAM saMkramaNa karavAnI bhagavAne AcAryane AjJA karI che; chatAM je AcArya pramAdane vaza thaIne potAne prApta thayela pravacanano anya jIvomAM haMmezAM prayoga karatA nathI, te AcAryae bhagavAnanuM RNa adA karela nathI, AthI teo devAdAra rahe che. mATe AcAryae pramAda choDIne satata yogya jIvonA upakAra mATe jinavacanano samya prayoga karavo joIe, A prakAranI nUtana AcAryanI upabRhaNA guru kare che. vaLI, guru hitazikSArUpe abhinava AcAryane kahe che ke kadAca pramAdane vaza thaIne pravacanano yogya jIvomAM yoga karavAmAM na Ave, to tenAthI je pApa thAya, tenA karatAM paNa A pravacanano asabhya yoga karavAmAM adhika pApa thAya che; kema ke bhagavAnanA vacanane anya rIte yojavAthI pravacananI hInatAnuM ApAdana thAya che, ane viparIta bodha thavAthI ghaNA yogya jIvonuM ahita thAya che. AthI sukhazIlatAne choDIne AcAryae upayogapUrvaka te rIte jinavacana yojavAM joIe ke jethI yogya jIvonA hitanI upekSA na thAya ane jinavacananA asamyagu yogathI koInuM ahita paNa na thAya. A rIte nirAzasabhAvathI jinavacanano sadA kALa samya prayoga karavAmAM Ave to tenAthI potAne kevalajJAnanI prApti thAya che. AvI upabRhaNA karavAthI abhinava AcAryane yogya jIvomAM jinavacanano prayoga karavAno utsAha jAge che, ane potAnAthI jinavacanano viparIta prayoga na thaI jAya tenI sAvadhAnatA Ave che, tema ja gurunAM vacano sAMbhaLIne potAne daDha vizvAsa pedA thAya che ke prApta thayelA jinavacanano huM samyam prayoga karIza to mane avazya kevalajJAnanI prApti thaze. II970nA For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 901 avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke te rIte yatna karavo joIe ke jethI jinavacananA prayoga dvArA kevalajJAna thAya. tethI jinavacanano samyagu prayoga kevalajJAnanuM kAraNa kaI rIte bane che? te spaSTa kare che - gAthA : paramo a esa heU kevalanANassa annapANINaM / mohAvaNayaNao taha saMvegAisayabhAveNaM // 971 // anvayArtha : tadana saMvekAphiyamAvevi ane te prakAre saMveganA atizayanA bhAvane kAraNe annapachI anya prANIonA moDhAvAyaUTgo-mohanuM apanayana thavAthI pasaAkajinavacanano prayoga, vastranA paramo heka-kevalajJAnano parama hetu che. gAthArtha : ane te prakAre saMvegano atizaya thavAne kAraNe anya jIvono moha dUra thavAthI jinavacanano prayoga kevalajJAnanuM parama kAraNa bane che. TIkAH paramazcaiSaH jinavacanaprayogaH hetuH kevalajJAnasya avandhya ityarthaH, kuta ityAha-anyaprANinAM mohApanayanAt parArthakaraNAt tathAsaMvegAtizayabhAvena ubhayorapIti gAthArthaH // 971 // TIkArya : ane A jinavacanano prayoga, kevalajJAnano parama=avaMdhya, hetu che. kyA kAraNathI ? ethI kahe che - ubhayanA paNa te prakAre saMveganA atizayanA bhAvathI je prakAre zrotAnI yogyatA hoya te prakAre zrotAne saMvegano prakarSa thavAthI ane je prakAre vaktAno nirAzaMsa bhAvamAM yatna hoya te prakAre vaktAne saMvegano prakarSa thavAthI, anya prANIonA mohanA apanayanarUpa parArthakaraNane kAraNe bIjA jIvono moha dUra thavArUpa paropakAra thavAne kAraNe, jinavacanano prayoga kevalajJAnano parama hetu che, ema anvaya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guru pAsethI anuyoganI anujJA meLavyA pachI nUtana AcArya apramAdabhAvathI yogya jIvone zAstravacanAnusAre jinavacanano bodha karAve che, tyAre AcAryanI dezanA sAMbhaLIne zrotAnI yogyatA pramANe zrotAne saMvega pedA thAya che. tethI je je zrotAnI jevI jevI yogyatA hoya tevo tevo tene saMvegano atizaya thAya che; ane zrotAne jevo jevo saMvegano atizaya thAya te pramANe zrotAnA mohanuM apanayana thavAthI upadezakanI pravRttithI paropakAra thAya che, je paropakAra kevalajJAnanuM avaMdhya kAraNa che. For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 901 thI 903 ahIM prazna thAya ke upadezakanI pravRttithI zrotAne saMvega thAya to zrotAne upakAra thAya, paraMtu upadezakane kevalajJAnanuM kAraNa kaI rIte bane ? tethI kahe che 44 - jyAre AcArya nirAzaMsabhAvathI yogya jIvone upadeza ApatA hoya tyAre potAne paNa pUrva-pUrva karatAM adhika-adhika saMvega thavAthI temanAM jJAnAvaraNIyAdi karmono nAza thAya che, jethI te upadezapradAnanI kriyA kevalajJAnanuM avaMdhya kAraNa bane che. 971 // gAthA : evaM svavvUhe aNuogavisajjaNaTThamussaggo / kAlassa paDikkamaNaM paveaNaM saMghavihidANaM // 972 // anvayArthaH vaM-A rIte vavyUhe upabRhaNA karIne anuyogavisakhaLadumusso-anuyoganA visarjana arthe utsarga, vhAlaAE paDimAM=kAlanuM pratikramaNa, pavesarvAM=pravedana (ane) saMghavidivALa=saMghavidhidAna (karAya che.) gAthArthaH gAthA 969thI 901mAM batAvyuM e rIte, navA AcAryanI upabRhaNA karIne anuyoganA visarjana mATe kAyotsarga, kAlanuM pratikramaNa, tapanuM pravedana ane saMghavidhidAna karAya che. TIkA : evamupabRMhya tamAcAryamanuyogavisarjanArthamutsargaH kriyate, kAlasya pratikramaNaM tadanveva, pravedanaM niruddhasya, saGghavidhidAnaM yathAzakti niyogata iti gAthArthaH // 972 // TIkArya A pramANe=gAthA 969thI 971mAM batAvyuM e pramANe, te AcAryane upabRhInete abhinava AcAryanI upabRhaNA karIne, anuyoganA visarjana arthe utsarga=kAussagga, karAya che. tyArapachI ja kAlanuM pratikramaNa, niruddhanuM pravedana=tapanuM nivedana, niyogathIniyamathI, yathAzakti=zakti pramANe, saMghavidhidAna= saMghane vidhipUrvaka anuyoganuM dAna karAya che, e pramANe gAthAno artha che. 9725 gAthA : pacchA ya so'NuogI pavayaNakajjammi niccamujjuto / jaggANaM vakkhANaM karijja siddhaMtavihiNA u // 973 // anvayArthaH pachA ya-ane pachI=AcAryapadavIpradAnanI sarva vidhi karyA pachI, pavayaLaImmi niSvamukhuttopravacananA kAryamAM nitya ughukta evA so aNuonI A anuyogI noLayogyone siddhaMtavihiA OM siddhAMtanI vidhithI ja vavavAnuM rijJa=vyAkhyAnane kare. For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA la03-904 gAthArtha : ane AcAryapadavI ApavAnI sarva vidhi pUrNa thayA pachI, zAsananA kAryamAM nitya udhamavALA A anuyogI AcArya yogya ziSyone zAstramAM batAvela vidhithI ja vyAkhyAna kare. TIkA : pazcAccA'sAvanuyogI AcAryaH pravacanakArye nityamudyuktaH san yogyebhyo vineyebhyo vyAkhyAnaM kuryAdityAjJA siddhAntavidhinaiveti gAthArthaH // 973 // TIkArya : ane pAchaLathI gAthA 5rathI 972 sudhImAM batAvela anuyogaanujJA pradAnanI sarva vidhi thayA pachI, pravacananA kAryamAM nitya ughukta chatA A anuyogI AcArya, yogya vineyone=yogya ziSyone, siddhAMtanI vidhithI ja vyAkhyAnane kare, e bhagavAnanI AjJA che, e pramANe gAthAno artha che. I973 avataraNikA : yogyAnAha - avataraNikArya : yogya ziSyone kahe che arthAtu pUrvagAthAmAM kahyuM ke zAsananA kAryamAM nitya udyamavALA abhinava AcArya yogya ziSyone siddhAMtanI vidhithI ja vyAkhyAna kare. tethI vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe kevA ziSyo yogya che? te batAve che - gAthA : majjhatthA buddhijuA dhammatthI oghao ime joggA / taha ceva ya pattAI suttavisesaM samAsajja // 974 // anvayArtha : sthA madhyastha, buddhinumA=buddhithI yukta, thasthI dharmArthI, tada jevAM ane te rIte ja suttaviAM samasanna pattA sUtravizeSane AzrayIne prAptAdi rUpe A=uparamAM batAvela guNovALA ziSyo, moko oghathI no yogya che-anuyogI AcArya pAse vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe yogya che. gAthArtha : madhyastha, buddhithI yukta, dharmanA athI, ane te rIte ja sUtravizeSane AzvarIne prApta vagere guNovALA ziSyo sAmAnyathI vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe yogya che. TIkA : madhyasthAH sarvatrA'raktadviSTAH buddhiyuktAH prAjJAH dhArthina: paralokabhIravaH oghata: sAmAnyenaite For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 anuyogagaNAnujJAvastukI "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA la04-905 yogyAH siddhAntazravaNasya, tathaiva prAptAdayo yogyAH, AdizabdAtpariNAmakAdiparigrahaH, sUtravizeSamaGgacUDAdirUpaM samAzrityeti gAthArthaH // 974 // TIkArya : madhyastha sarvatra arakta-dviSTa badhe ThekANe rAga-dveSa vagaranA, buddhithI yukta=prAjJa, dharmArthI paralokabhIru= paralokanA ahitanI ciMtAvALA, A=uparamAM batAvela guNovALA jIvo, oghathI=sAmAnyathI, siddhAMtanA zravaNane yogya che. te rIte ja aMga-cUDA AdirUpa sUtravizeSane AzrayIne prAptAdi yogya che; "prAsAyaH''mAM 'vi' zabdathI pariNAmaka vagereno parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. II974 avataraNikA : madhyasthAdipadAnAM guNAnAha - avataraNikArya : madhyastha vagere padonA guNone kahe che arthAt pUrvagAthAmAM siddhAMtazravaNane yogya jIvonA guNo batAvatAM je madhyasthAdi pado batAvyAM, te padothI yukta jIvone prApta thatA lAbho batAve che - gAthA : majjhatthA'saggAhaM etto ccia katthaI na kuvvaMti / suddhAsayA ya pAyaM hoti tahA''sannabhavvA ya // 975 // anvayArtha: patto zvijha-AnAthI ja=mAdhyacyuM hovAthI ja, saMsthA madhyasthI tharDa kyAMya sArda asahvAhane vyaMti karatA nathI pAcaM caM ane prAyaH suddhAthI zuddha AzayavALA, ta ya mAlamatra ane te prakAre Asannabhavya haoNti hoya che. gAthArtha : madhyasthatA hovAthI ja madhyastha jIvo kyAMya paNa asahvAha karatA nathI, ane prAyaH zuddha AzayavALA ane te prakAranA Asannabhavya hoya che. TIkA : ___ madhyasthAH prANinaH asadgrAhaM-tattvAvabodhazatrum ata eva-mAdhyasthyAt kvacidvastuni na kurvanti, api tu mArgAnusArimataya eva bhavanti, tathA zuddhAzayAzca-mAyAdidoSarahitAH prAyo bhavanti madhyasthAH, tathA''sannabhavyAzca, atasteSu saphalaH parizrama iti gAthArthaH // 975 // For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 905 TIkArtha : madhyastha prANIo=madhyastha jIvo, AnAthI ja=madhyasthapaNAthI ja, koIpaNa vastumAM tattvanA avabodhamAM zatrurUpa asAhane karatA nathI, paraMtu mArgane anusaranArI mativALA ja hoya che, ane madhyasthI prAyaH zuddha AzayavALA=mAyAdi doSothI rahita, hoya che ane te prakAranA Asannabhavya hoya che. ethI teomAM AvA madhyastha guNavALA ziSyomAM, parizrama-AcArya dvArA karAyelo jinavacananA prayogano zrama, saphaLa thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : madhyastha jIvo asagrAha vagaranA hoya che, tethI teo vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate koI vastumAM kadAgraha rAkhatA nathI; ane zAstranA paramArthane jANavA mATe teonI mati mArgAnusArI pravarte che, tethI upadezaka zAstranAM vacanone je bhAvathI batAvavA mAMge che, te prakAre tenA paramArthane jANavA mATe teonI pravRtti thAya che. . vaLI te madhyastha jIvo zAstravacanono bodha karyA pachI te bodhane anusAra ucita pravRtti karavAmAM prAyaH karIne zuddha AzayavALA hoya che. tethI madhyastha jIvone thayelo bodha ucita pravRtti karAvIne kalyANanuM kAraNa bane che. ahIM 'prAyaH' zabdathI, ane zuddha AzayavALAno artha "mAyAdi doSothI rahita" karyo tenAthI, e kahevuM che ke tattva jANavA mATe asagraha vagaranA ane zAstravacano sAMbhaLavA mATe abhimukha thayelA madhyastha jIvo zAstravacanono bodha karIne jIvanamAM utAravA mATe apramAdabhAvathI yatna karatA hoya che, chatAM kvacita nimitta pAmIne te ArAdhaka jIvomAM paNa mAyAdi doSo thaI zake che tethI teo mAyAdine kAraNe ucita anuSThAnamAM viparIta pravRtti paNa kare, evuM bane topaNa madhyastha jIvo prAyaH karIne mAyAdi karatA nathI. vaLI madhyastha jIvo "te prakAranA Asannabhavya hoya che. e kathananuM tAtparya e che ke madhyastha guNavALA keTalAka zrotA atyaMta apramAdathI tattva sAMbhaLIne saMsArano aMta kare che, to keTalAka zrotAo alanAo pAmavA chatAM paNa bodhAnusAra ucita pravRttimAM yatna karanArA hoya che, to keTalAka zrotAo bodhanI te prakAranI paTutAnA abhAvane kAraNe saMsArano zIgha aMta nahIM karI zakavA chatAM svazakti anusAra kaMIka kaMIka yatna karanArA hoya che. Ama, dareka jIvanI AsabhavyatA judA judA prakAranI hoya che. AthI kahyuM ke madhyastha jIvo te prakAranI AsabhavyatAvALA hoya che. ahIM "madhyastha" zabdathI e jaNAvavuM che ke jeo tattva jANavA mATe koIpaNa darzana pratye rAga ke dveSathI rahita thaIne taTastha buddhithI yatna karanArA hoya, ane tattva jANyA pachI paNa tene jIvanamAM utAravA mATe rAga-dveSathI AkuLa thayA vagara zuddha AzayapUrvaka yatna karanArA hoya, tevA jIvo madhyastha che; ane teone AzrayIne upadezaka dvArA karAyelo jinavacananA prayogano parizrama saphaLa thAya che. 97po For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 906 avataraNikA : gAthA 974mAM vyAkhyAna sAMbhaLavAne yogya ziSyonA guNo batAvyA. temAMthI "madhyastha e prakAranA prathama guNanuM pUrvagAthAmAM kArya batAvyuM. have buddhiyukta' e prakAranA dvitIya guNanuM prastuta gAthAmAM kArya batAve che - gAthA : buddhijuA guNadose suhume taha bAyare ya savvattha / sammattakoDisuddhe tattaTTiIe pavajjaMti // 976 // anvayArtha : tedavRddhinumA ane buddhithI yukta evA ziSyo samUttodimudde sukhe vAyegu vIse samyaktakoTithI zuddha evA sUkSma ane bAdara guNa-doSone sabyastha sarvatra tattapittajvasthitithI pavanaMti svIkAre che. gAthArtha : ane buddhithI yukta ziSyo, samyaktakoTithI zuddha evA sUkSma ane bAdara guNa-doSone sarvatra tattvasthitithI svIkAre che. TIkAH buddhiyuktAH-prAjJA, guNadoSAn vastugatAn sUkSmAMstathA bAdarAMzca sarvatra vidhyAdau samyaktvakoTizuddhAn-kaSacchedatApazuddhAn tattvasthityA atigambhIratayA prapadyante sAdhviti gAthArthaH // 976 // TIkAIH ane buddhithI yukta=prAza=prajJAvALA ziSyo, samyaktakoTithI zuddha=kaSa-cheda-tApathI zuddha, evA vastumAM rahela sUkSma ane bAdara guNa-doSone sarvatra vidhi AdimAM tattvasthitithI=atigaMbhIrapaNAthI, sArI rIte svIkAre che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : zAstranA artho sAMbhaLavAmAM jema madhyasthapaNuM Avazyaka che, tema buddhiyuktapaNe paNa Avazyaka che; kema ke buddhivALA jIvo zAstranA padArthone yathArtha svIkAre che. ane te A rIte - zAstranAM vacano vidhi ane niSedharUpa hoya che. vidhivAkyathI ucitamAM pravRtti thAya che ane niSedhavAkyathI anucita pravRttimAMthI nivRtti thAya che, ane zAstranAM sarva vidhi ane niSedhAtmaka vAkyo kaSa-cheda-tApazuddhithI zuddha hoya, to ja te zAstravacana paripUrNa zuddha che ema nirNaya thaI zake. buddhimAna jIvo zAstranAM vidhi-niSedhAtmaka sarvavacano kaSa-cheda-tApathI zuddha kaI rIte prApta thaze? teno atigaMbhIratAthI yathArtha nirNaya kare che, ke A padArtha A rIte svIkAravAmAM Ave to te guNarUpa bane, ane A rIte svIkAravAmAM Ave to doSarUpa bane. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 90-900 vaLI, buddhimAna jIvo zAstrIya padArthamAM rahela sUkSma ane bAdara guNa-doSonI samyapha parIkSA karIne je rIte te padArtho kaSa-cheda-tApathI zuddha jaNAya, te rIte temane svIkAre che, jethI te padArtho sarvajJa kahyA che te rIte ja potAne pariNamana pAme; jyAre buddhirahita jIvo zAstrapadArthone kevala sAmAnyathI samaje che. teo padArthonA pAramArthika arthane vicArI zakatA nathI, jenA kAraNe pote svIkArela arthomAM kvacit sUkSma ke bAdara doSa Avato hoya to paNa teone khyAla Avato nathI; ane Ama thavAthI kaSa-cheda-tApathI paripUrNa zuddha paNa sarvajJanuM vacana, tevA buddhirahita jIvoe karelA artha mujaba kaSa-cheda-tApathI azuddha prApta thAya che. vaLI, zAstranAM vacano sarvajJakathita hovAthI kaSa-cheda-tApathI zuddha ja che, chatAM buddhiyukta jIvo potAnI prajJAthI sarvajJavacanano kayo artha karavAthI te kaSa-cheda-tApathI zuddha prApta thaze ? te yathArtha samajI zake che. AthI zAstranA artho bhaNavA mATe jema madhyasthatA jarUrI che, tema buddhiyuktatA paNa jarUrI che. ll976ll avataraNikA: gAthA 974mAM siddhAMtanA zravaNane yogya ziSyonA guNo batAvyA. temAMthI "madhyastha" ane buddhiyukta" e be guNonuM kArya batAvyuM. have dharmArthI" e prakAranA trIjA guNanuM kArya batAve che - gAthA : dhammatthI didrutthe haDho vva paMkammi apaDibaMdhAu / uttArijjati suhaM dhannA annANasalilAo // 977 // anvayArtha : paMpa do tra=paMkamAM haDhanI jema paviMthA =apratibaMdhane kAraNe thannA thaHstha= dhanya evA dharmArthIo viThThaltha-dArthamAM mannAnnitno-ajJAnarUpI salilathI suhaMsukhe sattAnniti utArAya che. gAthArtha : jema haTa nAmanI vanaspati apratibaMdha hovAne kAraNe kAdavamAMthI sukhe karIne judI karI zakAya che, tema dhanya evA dharmArthI jIvo apratibaMdha hovAne kAraNe dRSTa arthamAM ajJAnarUpI pANIthI sukhe karIne judA karI zakAya che. TIkA : ___ dhArthinaH prANinaH dRSTArthe-aihike haDha iva vanaspativizeSaH paGke apratibandhAt kAraNAd uttAryante= pRthak kriyante sukhaM dhanyA:=puNyabhAjaH, kutaH ? ajJAnasalilAt=mohAditi gAthArthaH // 977 // TIkArya : - paMkamAM kAdavamAM, vanaspativizeSarUpa haDhanI jema, apratibaMdharUpa kAraNathI dhanya-puNyane bhajanArA, evA dharmArthI prANIo aihika evA deSTa arthamAM A lokasaMbaMdhI dekhAtA padArthamAM, sukhe sahelAIthI, utArAya che-pRthapha karAya che; zenAthI? tethI kahe che - ajJAnarUpI salilathI=mohathI, pRthapha karAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 anuyogagaNAnujJAvatuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 900-908 bhAvArtha : haDha nAmanI vanaspativizeSano svabhAva kAdava sAthe gADha saMzleSa pAmavAno nathI, tethI te vanaspatine kAdavamAMthI bahAra kADhavA mATe bahu mahenata paDatI nathI, paraMtu sahelAIthI chUTI paDI jAya che. e rIte dharmArthI jIvone paNa pramAda anAdibhavaabhyasta hovAne kAraNe kyAreka A lokanA daSTa arthamAM rAgAdino pariNAma thaI jAya topaNa, gurunA upadezathI ke zAstravacananA zravaNathI teo te rAgAdinA pariNAmathI sukhe karIne chUTA paDI jAya che. Azaya e che ke dArtha evI bAhya sAmagrIo joIne kvacit ArAdhaka jIvone paNa rAgAdinA bhAvo thavAnI saMbhAvanA che; kema ke anAdikALathI jIve pAMceya indriyonA viSayomAM rAgAdi bhAvo karyA che. tethI tevA koI nimittane pAmIne jIvano saMvegano pariNAma jIvaMta na hoya paNa plAna thayelo hoya tyAre, bhautika padArthomAM te jIvane mohano pariNAma thAya che; chatAM dharmArthI jIvo pApabhIru hovAthI te prakAranA upadezAdine pAmIne mohanA pariNAmathI sahelAIthI nivartana pAme che. paraMtu je jIvo mAtra madhyastha ane buddhiyukta guNavALA hoya, chatAM dharmArthI guNavALA na hoya, teo zAstranA padArthono yathArtha bodha karI zakatA hovA chatAM, pApabhIru nahIM hovAthI, kyAreka teone A lokanA bhautika padArthomAM rAgAdinA pariNAmo thAya tyAre, paralokanI upekSA karIne daSTa evA aihika sukhomAM pratibaMdha rAkhe che, jenA kAraNe teo Atmahita sAdhI zakatA nathI. AthI paralokabhIrutA na hoya to zAstranA artho sAMbhaLavA chatAM paNa tevA jIvo potAno upakAra karI zakatA nathI, paraMtu jeo dharmArthI guNavALA hoya arthAt paralokabhIru hoya, teone kyAreka bhautika padArthomAM mohano pariNAma thAya to paNa gurunA upadezAdithI teo nivartana pAme che. tethI tevA jIvone zAstrono bodha paNa saMvegavRddhinuM kAraNa bane che. AthI siddhAMtanA zravaNa mATe dharmArthI guNa paNa Avazyaka che. 977thI avataraNikA : gAthA 974mAM siddhAMta sAMbhaLavA mATe yogya ziSyonA guNo batAvatAM sUtravizeSane AzrayIne prAptAdi jIvone yogya kahyA. tyAM prApta' zabdathI kevA jIvone grahaNa karavAnA che? te batAve che - gAthA : patto a kappio iha so puNa AvassagAisuttassa / jA sUagaDaM tA jaM jeNAdhIaM ti tasseva // 978 // anvayArtha : rUda =ane ahIM siddhAMtazravaNanA viSayamAM, patto primo prApta kalpika che. to puOT=vaLI te=kalpika, savista+phiyuttarasa AvazyakAdi sUtrano hoya che. nA sUvuiM yAvatuM sUtrakRta che=Avazyaka sUtrathI mAMDIne jayAM sudhI sUtrakRtAMga che, tA tyAM sudhI ne gaM nathai-jenA vaDe je bhaNAyuM, taraseva=teno ja-te AvazyakAdi sUtrano ja, (te kalpika che.) * "ti' pAdapUrti arthamAM che. For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 908 51 gAthArtha : ane siddhAMta sAMbhaLavAnA viSayamAM prApta sAdhu kalpika che. vaLI kalpika AvazyakAdi sUtrano hoya che, Avazyaka sUtrathI mAMDIne sUtrakRtAMga sudhImAM je sAdhu vaDe je sUtra bharAyuM hoya, te sUtrano ja te sAdhu kalpika kahevAya. TIkA? ___ prAptazca kalpiko'tra bhaNyate, sa punarAvazyakAdisUtrasya, yAvatsUtrakRtaM-dvitIyamaGgaM tAvad yad yenA'dhItamiti paThitamityarthaH tasyaiva, nA'nyasyeti gAthArthaH // 978 // TIkAIH ane ahIM=siddhAMtazravaNanA viSayamAM, prApta kalpika kahevAya che. vaLI te kalpika, AvazyakAdi sUtrano hoya che. jyAM sudhI=Avazyaka sUtrathI mAMDIne jyAM sudhI, bIjA aMgarUpa sUtrakRti che tyAM sudhI jenA vaDe je adhyayana karAyuM hoya=je sUtra bhaNAyuM hoya, teno jannate sUtrano ja, te sAdhu kalpika thAya che, anyano nahIM=pote bhaNyo che tenAthI anya sUtrano te sAdhu kalpika thato nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 974mAM sUtravizeSane AzrayIne prAptAdi ziSyone siddhAMtazravaNane yogya kahelA. temAM prApta eTale kalpika, zAstranA arthonuM vyAkhyAna ApavA mATe je ziSya yogya hoya, te ziSyane kalpika kahevAya che arthAt ziSya pahelAM sUtro kaMThastha karIne prApta thAya, tyArapachI AcArya prApta thayelA te ziSya AgaLa te sUtronA arthonuM vyAkhyAna kare. AvA ziSyane zAstrIya paribhASAmAM kalpika kahevAmAM Ave che. vaLI, te kalpika sAdhu AvazyakAdi sUtrano hoya che arthAtu je sAdhue AvazyakAdi sUtro barAbara prApta karelAM hoya, te sUtronA ja arthonuM guru te sAdhu pAse vyAkhyAna kare to te ziSya te sUtronA arthone yathArtha dhAraNa karI zake; paraMtu ziSyae jo sUtro barAbara kaMThastha karelAM na hoya chatAM tenI AgaLa te sUtronA arthonuM vyAkhyAna karavAmAM Ave, to te arthone te ziSya yathArtha dhAraNa karI zake nahIM. tethI AvazyakAdi sUtro kaMThastha hoya tevA ziSya te sUtronA artho bhaNavA mATe adhikArI bane che, ane te adhikArIne ja ahIM "prApta zabdathI grahaNa karela che. vaLI, AvazyakAdi sUtromAM 'mara' padathI bIjAM sUtrakRtAMga sudhInAM sarva Agamono saMgraha karavAno che. tethI e prApta thAya ke sUtrakRtAMga sudhInAM zAstromAMthI ane chedasUtrone choDIne tenAthI pachInAM aMgAdi zAstromAMthI, je sAdhue jeTalAM sUtro kaMThastha karyA hoya, te sAdhune teTalAM ja sUtronA arthonuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe prApta svIkArela che; jyAre chedasUtro mATe A niyama nathI; kema ke chedasUtro kaMThastha karelAM hoya tevA paNa sAdhu, jyAM sudhI pariNata na thAya tyAM sudhI temane chedasUtronA artho bhaNAvavAmAM AvatA nathI, paraMtu pariNata thAya pachI ja temane chedasUtronA artho bhaNavA mATe kalpika svIkArela che. A prakAranuM spaSTIkaraNa bRhatkalpasUtranI bhASyagAthA 408mAM karela che ane graMthakAra paNa svayaM AgaLanI gAthAmAM spaSTa kare che. ll978 For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 909 avataraNikA : pUrvagAthAmAM sUtrakRtAMga sudhInAM sUtronAM arthonuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe kalpika ziSya batAvyo. have chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe kevo ziSya kalpika che, te batAve che - gAthA : cheasuAIesu a sasamayabhAve vi bhAvajutto jo / piadhamma'vajjabhIrU so puNa pariNAmago Neo // 979 // anvayArtha: samayamA vi =ane svasamayano bhAva hote chate paNa=chedasUtrAdinA artho bhaNavA mATenA kALano sabhAva hote chate paNa, go=je bhAvagutto bhAvayukta, pitho priyadharmavALo, majamI=avadyabhIra hoya, to pu-vaLI te susAsu-chedasUtrAdiviSayaka paripAmano-pariNAmaka gemo jANavo. gAthArtha: chedasUtrAdinA artho bhaNavA mATeno kALa prApta thavA chatAM paNa je ziSya bhAvathI yukta, pricadharmavALo, avadhabhIru hoya, vaLI te ziSya chedasUtrAdinA viSayamAM pariNAma jANavo. TIkA : chedasUtrAdiSu ca nizIthAdiSu svasamayabhAve'pi-svakAlabhAve'pi bhAvayukto yaH viziSTAntaHkaraNavAn priyadharmaH tIvraruciH avadyabhIruH pApabhIruH, sa punarayamevambhUtaH pariNAmako jJeyaH, utsargApavAdaviSayapratipatteriti gAthArthaH // 979 // TIkArya : ane svanA samayano bhAva hote chate paNa=svanA kALano bhAva hote chate paNa chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATeno kALa prApta thaye chate paNa, je bhAvathI yukta=viziSTa aMtaHkaraNavALo, priyadharmavALo=tIvrarucivALo, avadyathI bhIru=pApathI bhaya pAmanAro, hoya; vaLI te=AvA prakArano e, nizIthAdirUpa chedasUtrAdiviSayaka pariNAmaka jANavo; kema ke utsarga-apavAdanA viSayanI pratipatti che=AvA guNovALo ziSya utsarga ane apavAdane ucita sthAnomAM svIkAre che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMyamajIvanano amuka paryAya pasAra thayA pachI sAdhune te te AgamagraMtho bhaNAvavA mATe joga karAvavAmAM Ave che; kema ke teTalo kALa saMyamanA pAlanathI AtmAmAM thayelI vizuddhine kAraNe te Agamane samyapha pariNamana pamADavAnI yogyatA te mahAtmAmAM pragaTe che, ane joga karAvavAthI te Agama pratyeno vinaya tapa thAya che, jethI vinayapUrvakanuM sUtranuM grahaNa thAya che. ane te joga karAvyA pachI te te Agamone prathama sUtrarUpe bhaNAvavAmAM Ave che, ane sUtrarUpe Agamo bhaNAvyA pachI ja te sAdhune AcArya te te AgamonA artho bhaNAve che; paraMtu chedasUtrAdimAM A viSayamAM apavAda che, je prastuta gAthAmAM batAve che - For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53. anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 909-980 saMyamaparyAyathI prApta thayelo ziSya chedagraMthonAM sUtro bhaNe tyAre te ziSya chedasUtrAdinA artho bhaNavAnA kALathI prApta thAya che; chatAM paNa jyAM sudhI te ziSya viziSTa aMtaHkaraNavALo, priyadharmavALo ane pApathI bhaya pAmanAro na banyo hoya, tyAM sudhI tene chedasUtrAdinA artho bhaNAvavAmAM AvatA nathI. te ziSya jayAre saMyamanuM pAlana karavA dvArA zAstranA gaMbhIra bhAvone gaMbhIratApUrvaka yathAsthAne joDI zake tevA viziSTa aMta:karaNanA pariNAmavALo bane, AgamanA arthone yathArtha grahaNa karavA mATe tIvrarucivALo bane, ane chedasUtrAdinA gaMbhIra arthonuM saheja paNa viparIta yojana na thaI jAya tenI atyaMta sAvadhAnatAnA pariNAmarUpa pApabhIru bane, tyAre tenAmAM chedasUtrAdinA gaMbhIra arthonI pariNAmakatA Ave che. tethI chedasUtrAdinA gaMbhIra arthone samyagu pariNamana pamADI zake tevA pariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinA artho bhaNAvavAmAM Ave che, jethI tene utsarga-apavAdanAM sthAnono yathArtha bodha thAya. Ama, chedasUtrAdinA arthonA vyAkhyAnanA zravaNa mATe pariNAmaka guNa paNa Avazyaka che. 979. avataraNikA : tivAda - avataraNikAIH Ane ja kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhAvayukta, priyadharmavALo ane avadyabhIru ziSya chedasUtrAdiviSayaka pariNAmaka jANavo, ane Avo pariNAmaka ziSya utsarga-apavAdane yathAvasthita svIkAre che, e kathanane ja batAve che - gAthA : so ussaggAINaM visayavibhAgaM jahaTThiaM ceva / pariNAmei hiaM tA tassa imaM hoi vakkhANaM // 980 // anvayArtha : so tetrapariNAmaka ziSya, 3HI vivimA utsarpAdinA viSayavibhAgane na3i cevaka yathAvasthita ja pariNAmerUM pariNamAve che. taete kAraNathI tasma-tene te pariNAmaka ziSyane, rUHvavA A vyAkhyAna miM hita doDuM thAya che. gAthArtha : pariNAmaka ziSya utsarga-apavAdanA viSayavibhAgane yathAvasthita ja pariNamana pamADe che, tethI te pariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinuM vyAkhyAna hita mATe thAya che. TIkA? saH pariNAmakaH utsargApavAdayorviSayavibhAgamaucityena yathAvasthitameva samyak pariNamayati evamevamityevaM, hitaM tataH tasmAtkAraNAttasyedaM bhavati vyAkhyAnaM samyagbodhAdihetutveneti gAthArthaH // 980 // * "HaothAri'mAM 'ri' padathI samyaga AcaraNanuM grahaNa karavAnuM che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 980-981 TIkArya : te=pariNAmaka=chedasUtrAdinA arthone pariNamana pamADanAra ziSya, utsarga ane apavAdanA viSayavibhAgane yathAvasthita ja pariNamana pamADe che, arthAt Ama che=sUtramAM Ama kahela che, Ama che=guru Ama kahe che, ethI A pramANe che=A padArtha A pramANe che, ema ucitapaNAthI samyapha pariNamana pamADe che, ema anvaya che. te kAraNathI tene A vyAkhyAna=ne pariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinA arthonuM kathana, samyagbodhAdinA hetupaNAthI hita thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhAvathI yukta, priyadharmavALo ane avadyathI bhIru ziSya chedasUtrAdinA arthone samyapha pariNamana pamADanAro hoya che, ane AvA pariNAmaka ziSya pAse AcArya chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna karatA hoya tyAre, te ziSya chedasUtromAM kahelA utsarga-apavAdanA aucityathI viSayanA vibhAgane yathAvasthita ja pariNAma pamADe che; kema ke tevo ziSya, guru je padArthonuM vyAkhyAna karatA hoya te padArthone yathArtha rIte yojavA mATe vicAre ke "sUtranI paMktimAM Ama kahela che, te paMktino gurue Ama artha karyo, ethI karIne nakkI sUtranI A paMktinuM tAtparya Ama hovuM joIe." A prakAre chedasUtrAdinA arthone yojavAthI te vyAkhyAna te ziSyanA samyapha bodhano ane samyaka pravRttino hetu bane che, jethI A vyAkhyAna tenA mATe hitarUpa bane che. AthI chedasUtrAdinA arthonA zravaNa mATe pariNAmaka guNa Avazyaka che. ll98ll avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke pariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinuM vyAkhyAna hitarUpa thAya che. te vAtane daDha karavA mATe atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinuM vyAkhyAna ahita karanAruM thAya che, te batAve gAthA : aipariNAmaga'pariNAmagANa puNa cittakammadoseNaM / ahiyaM cia viNNeyaM dosudae osahasamANaM // 981 // anvayArtha : garUpariVT/HTSHUT/HTIOT ,TEvaLI atipariNAmaka-apariNAmakane vittamaiosevi citra karmanA doSathI=vividha prakAranA karmanA doSathI, hosurA mohamavi-doSodayamAM auSadhanI samAna diyaM ahita jaachedasUtrAdinuM vyAkhyAna ahitarUpa ja, viyaM-jANavuM. gAthArtha : vaLI atipariNAmaka ane apariNAmakane citra karmanA doSathI roganA udayamAM oSadhanI jema chedasUtrAdinuM vyAkhyAna ahita mATe ja thAya che. For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 981 TIkAH atipariNAmakApariNAmakayoH punaH ziSyayozcitrakarmmadoSeNa hetunA'hitameva vijJeyaM vyAkhyAnaM, doSodaye auSadhasamAnaM viparyayakArIti gAthArthaH // 989 // 55 TIkArya vaLI atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyane citra karmanA doSarUpa hetuthI vyAkhyAna ahita ja jANavuM, doSanA udayamAM=roganA udrekamAM, auSadhanI samAna, viparyayakArI che-chedasUtrAdinuM vyAkhyAna viparyayane karanAruM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: madhyastha, buddhiyukta, dharmArthI ane AvazyakAdi sUtrane AzrayIne prApta paNa ziSya, jo pariNAmaka na hoya arthAt chedasUtrAdinA arthonuM pariNamana pamADavAnI lAyakAtavALo na hoya, chatAM guru te ziSya pAse gaMbhIra arthone kahenArA chedasUtrAdinuM vyAkhyAna kare, to vicitra karmano vipAka hovAne kAraNe koIka ziSya te zAstrono apariNAmaka thAya che arthAt te zAstrone samyak pariNamana pamADI zakato nathI, athavA koIka ziSya atipariNAmaka thAya che arthAt te zAstrone viparIta pariNamana pamADe che, jethI guru dvArA karAyeluM vyAkhyAna tenA ahitanuM kAraNa bane che. temAM dRSTAMta Ape che je rIte AyurvedazAstramAM roganA atizaya udreka vakhate rogIne lAMghaNa karAvavAnuM kahyuM che, chatAM koI avicAraka vaidya te rogIne auSadha Ape, to te auSadha te rogInA rogano nAza karavA samartha banatuM nathI, paraMtu roganI vRddhi kare che; te rIte atipariNAmaka ke apariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinA artho bhaNAvavAmAM Ave, to te ziSya utsarga-apavAdanA viSayavibhAgano yathAsthAne viniyoga karI zakato nathI, arthAt apariNAmaka ziSya chedasUtrAdinA arthonA paramArthane grahaNa karI zakato nahIM hovAthI utsarga-apavAdane kaI rIte sthAne joDavA teno nirNaya karI zakato nathI, paraMtu te sUtrane pravRttimAM yojana karatAM muMjhAya che, jenA kAraNe svayaM sUtrAnusAra ucita pravRtti karI zakato nathI ane potAnA ziSyone paNa sUtronA artho ucita rIte batAvI zakato nathI, jethI sva-paranuM ahita thAya che. ane atipariNAmaka ziSya chedasUtrAdimAM kahevAyelA utsarga-apavAdane anya sthAnamAM joDIne atizaya pariNamana pamADe che, arthAt te ziSya te utsarga-apavAdane tenA ucita sthAna karatAM anya sthAnamAM paNa yojana kare che, tethI kyAreka utsarganA asthAne utsarganuM yojana thAya che, to kyAreka apavAdanA asthAne apavAdanuM yojana thAya che, ane te rIte pravRtti karIne ane te rIte anyane upadeza ApIne sva-paranuM ahita kare che, jenA kAraNe tevA ziSyomAM pUrve zAstronA adhyayana dvArA je kAMI yogyatA pragaTI hoya te yogyatAnA paNa nAzanuM kAraNa te chedasUtrAdinA arthonuM adhyApana bane che; kema ke apariNAmaka ke atipariNAmaka ziSyamAM chedasUtrAdinA arthonA vyAkhyAnathI viparyAsa pedA thAya che. AthI chedasUtrAdinA arthonA zravaNa mATe pariNAmakatA guNa ati Avazyaka che. 9815 For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ us anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 982 avataraNikA : kathamityAha - avataraNikAW: pUrvagAthAmAM kahyuM ke atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyane chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna ahita karanAruM ja thAya che. tethI prazna thAya ke ahita karanAruM kevI rIte thAya che? ethI karIne kahe che - gAthA : tesi tao cciya jAyai jao aNattho tao Na taM maimaM / tesiM ceva hiyaTThA karijja pujjA tahA cAhu // 982 // anvayArtha : namo je kAraNathI tesikateone=atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyone, to thvi tenAthI ja=vyAkhyAnathI ja, anartha nAyaDuM thAya che, to te kAraNathI marUbaM-matimAna=buddhizALI guru, telaM veva hiyaTTA teonA ja atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyonA ja, hitanA arthe taM tene dasUtrAdinA arthonA vyAkhyAnane, na rinna=na kare. tahIM caM ane te rIte puLA-pUjya Adu-kahe che. gAthArtha : je kAraNathI atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyone chedasUtrAdinA vyAkhyAnathI ja anartha thAya che, te kAraNathI buddhizALI guru te ziSyonA ja hita mATe vyAkhyAna na kare, ane te rIte pUjya evA guruo kahe che. TIkAH __ tayoH atipariNAmakApariNAmakayoH tata eva-vyAkhyAnAt jAyate yato'narthaH viparyayayogAt, tato na tad-vyAkhyAnaM matimAn gurustayoreva-atipariNAmakApariNAmakayohitAya anarthapratighAtena kuryAt neti varttate, pUjyA:-pUrvaguravaH tathA cA''huriti gAthArthaH // 982 // TIkAIH je kAraNathI te bene atipariNAmaka ane apariNAmakane, viparyayanA yogathI viparIta bodha thavAthI, tenAthI ja vyAkhyAnathI ja, anartha thAya che, te kAraNathI matimAna guru te benA ja=atipariNAmaka ane apariNAmakanA ja, anarthanA pratighAta dvArA hita mATe, tene=vyAkhyAnane, na kare. e prakAre varte che arthAt gAthAnA pUrvArdhamAM rahela "T' gAthAnA uttarArdhamAM rahela rikta sAthe anuvartana pAme che. ane te rIte=atipariNAmaka ane apariNAmaka ziSyanA hita mATe guru vyAkhyAna karatA nathI te rIte, pUjyo-pUrvanA guruo, kahe che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 982-983-984 pa0 bhAvArtha : gAthA 979mAM batAvyA mujaba bhAvayuktAdi guNovALA pariNAmaka ziSyane choDIne atipariNAmaka ke apariNAmaka ziSyane A chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna anartha karanAruM bane che arthAt viziSTa pariNamana pamADanArI mati nahIM hovAthI apariNAmaka ziSyane utsarga-apavAdanA yathArtha sthAnono bodha thato nathI; ane atipariNAmaka ziSya svaprajJAdoSane kAraNe guru je sUtranuM je tAtparya batAve tenA karatAM adhika sUkSma rIte te tAtparya joDavA prayatna kare che, ane utsarga-apavAdanAM sthAnone ayathArtha rIte joDIne utsargaapavAdanAM kathanone atipariNamana pamADe che arthAt je zAstranI paMktinuM je sthAnamAM tAtparya che, te sthAna karatAM adhika sthAnamAM te tAtparyanuM yojana kare che, jenA kAraNe anartha thAya che. AthI matimAna guru AvA ziSyonA hita mATe teonI AgaLa chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna karatA nathI, ane te rIte pUjaya evA pUrvanA guruo kahe che, je svayaM graMthakAra gAthA 983-84mAM batAve che. I98rA gAthA : Ame ghaDe nihittaM jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / ia siddhaMtarahassaM appAhAraM viNAsei // 983 // anvayArtha : nahIM je pramANe sAme paDe Ama ghaTamAM kAcA ghaDAmAM, niditta nataMtranaMkhAyeluM jala te kahuM te ghaTane vipAsepha vinAze che, rUma e pramANe siddhataraha saMgasiddhAMtanuM rahasya sapAhA alpAdhArane vighADuMvinAze che. gAthArtha : je pramANe kAcA ghaDAmAM naMkhAyeluM pANI te kAcA ghaDAno vinAza kare che, e pramANe siddhAMtanuM rahasya alpa AdhAravALA ziSyano vinAza kare che. TIkA : ___ Ame ghaTe niSiktaM sat yathA jalaM taM ghaTamAmaM vinAzayati, iya-evaM siddhAntarahasyamapyalpAdhAraM prANinaM vinAzayatIti gAthArthaH // 983 // TIkArya : je rIte Ama=kAcA, ghaTamAM naMkhAyuM chatuM jala te Ama ghaTano vinAza kare che, e rIte siddhAMtanuM rahasya paNa alpa AdhAravALA prANIno=apariNata ane atipariNata jIvano, vinAza kare che, e pramANe gAthAno artha che. 983) avataraNikA : pUrvagAthAmAM daSTAMta batAvavA dvArA kahyuM ke siddhAMtanuM rahasya alpa AdhAravALA jIvano vinAza kare che. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 984 tyAM prazna thAya ke alpa AdhAravALA jIvano vinAza bhale thAya, topaNa tene thayelA bodhathI anya zrotAone to lAbha thaze ne ? tenA nirAkaraNa mATe kahe che - gAthA : na paraMparAe vi tao micchaabhinivesbhaaviamiio| annesi pi a jAyai purisattho suddharUvo u // 984 // anvayArtha : micchiinavemavigato mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA evA tenAthI=atipariNAmaka ke apariNAmaka ziSyathI, anneff fuanyone paNa paraMparA, viparaMparA vaDe paNa suddhavo 3puristhAna zuddharUpa ja puruSArtha na nAyaDU thato nathI. * gAthAnA trIjA pAdamAM rahela "' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA atipariNAmakAdi ziSyathI anya jIvone paNa paraMparAe paNa zuddharUpa ja puruSArtha thato nathI. TIkAH __na paramparayA'pi tata: atipariNAmakAdeH mithyAbhinivezabhAvitamateH sakAzAd anyeSAmapi zrotRNAM jAyate puruSArthaH zuddharUpa eva, mithyAprarUpaNAditi gAthArthaH // 984 // * ahIM "paramparApi''mAM 'pi'thI e jaNAvavuM che ke atipariNAmakAdi ziSyone chedagraMthonuM vyAkhyAna Ape to tenAthI te ziSyone sAkSAta to zuddha puruSArtha thato nathI, paraMtu te ziSyonA upadeza dvArA zrotAone paNa paraMparAe paNa zuddha puruSArtha pedA karavAnuM kAraNa banatuM nathI. TIkArya : - mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA evA tenAthI=atipariNAmakAdi pAsethI, anya zrotAone paNa paraMparA vaDe paNa zuddharUpa ja puruSArtha thato nathI; kema ke mithyA prarUpaNA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : atipariNAmaka ke apariNAmaka ziSyo pAse chedasUtrAdinA rahasyanuM vyAkhyAna karavAthI teone viparIta bodha thAya che, ane te viparIta bodhamAM "zAstra paNa Ama ja kahe che" e prakArano teone mithyAabhiniveza paNa thAya che, jenA kAraNe AvA ziSyo pAsethI chedasUtrAdinA artho sAMbhaLanArA anya jIvone paNa zuddharUpa ja puruSArthanI prApti thatI nathI, kema ke AvA ziSyo zrotAo pAse mithyA prarUpaNA kare che. Azaya e che ke bhagavAnanA vacananA yathArtha bodhathI je ucita pravRtti thAya che te zuddha puruSArtha che, ane Avo zuddha ja puruSArtha nirjarA dvArA mokSaprAptinuM kAraNa bane che; jayAre chedasUtrAdinA arthone viparIta For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 984-985 59 avadhAraNa karIne mithyA prarUpaNA karanAra ziSyo pAsethI to zrotAone paNa viparIta bodhanI prApti thAya che, mokSamArgane anukULa evA zuddharUpa ja puruSArthanI prApti thatI nathI. AthI atipariNAmaka ke apariNAmaka evA ayogya ziSyone pUrvanA guruo chedagraMthonuM rahasya ApavAnI nA pADe che. ahIM "zuddharUpa ja puruSArtha" ema vakAra mUkyo, tenAthI e prApta thAya ke atipariNAmaka ke apariNAmaka vaktA paNa kaMIka kaMIka yathArtha prarUpaNA kare che, tethI vaktAnA te vacanAnusAre zrotAone kaMIka zuddharUpa puruSArthanI prApti thAya che, topaNa, AvA vaktAnA vacanAnusAre zrotAone sarva puruSArtha zuddharUpa ja prApta thato nathI; kema ke AvA vaktAnI prarUpaNA koIka sthAnamAM satya hovA chatAM sarva sthAnamAM jinavacanAnusAra hotI nathI. I984o , avataraNikA: etadevAha - avataraNikArya : pUrvanI be gAthAomAM pUjyonuM kathana batAvyuM ke atipariNAmakAdi ziSyone siddhAMtanuM rahasya ApavAthI teono vinAza thAya che ane teo pAsethI anya jIvone paNa paraMparAe paNa zuddha ja puruSArtha prApta thato nathI. tethI have paraMparAe paNa anya zrotAone zuddha ja puruSArtha kaI rIte prApta thato nathI? te batAvIne, AvA atipariNAmakAdi ziSyone guru chedagraMthonuM vyAkhyAna na kare, paraMtu yogya ziSyone hita mATe ja vyAkhyAna kare. e vAtane ja kahe che - gAthA : avi a tao ccia pAyaM tabbhAvo'NAimaM ti jIvANaM / ia muNiUNa tayatthaM joggANa karijja vakkhANaM // 985 // anvayArtha : vi makavaLI mArUbaM-anAdimAna che, ti ethI nIvAI jIvone pAyaM prAyaH to tri-A ja=atipariNAmodi ja, tamAravo teno bhAva thAya che mithyAbhinivezano bhAva thAya che. rUma =e pramANe jANIne tathiMkatadartha ziSyonA hita mATe, (gurue) noYTUTyogyone vakvAIi vyAkhyAna riHkaravuM joIe. >> 'visa' pUrvanI be gAthAnA samuccaya arthaka che. gAthArtha : vaLI, anAdimAna che, ethI karIne jIvone prAyaH atipariNAmakAdirUpa ja mithyAbhinivezano bhAva thAya che. e pramANe jANIne ziSyonA hita mATe gurue cogya ziSyone vyAkhyAna ApavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 985 TIkAH api ca taka eva atipariNAmAdika eva prAyo mithyAbhinivezabhAvitamateH sakAzAt tasya ca bhAvaH tadbhAvo-mithyAbhinivezabhAvo'nAdimAniti kRtvA jIvAnAM, bhAvanAsahakArivizeSAd, iya-evaM matvA tadarthaM taddhitAyaiva yogyebhyo vineyebhyaH kuryAd vyAkhyAnaM vidhineti gAthArthaH // 985 // TIkAIH vaLI, anAdimAna che-mithyAbhinivezano bhAva anAdimAna che, ethI karIne mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA pAsethI jIvone prAyaH A ja=atipariNAmodi ja, teno bhAva=tarbhAva=mithyAbhinivezano bhAva, thAya che; kema ke bhAvanA sahakArIvizeSa che arthAt upadezakanI mithyAbhinivezanI bhAvanA zrotAmAM mithyAbhiniveza pedA karavAmAM nimittavizeSa che. A pramANe mAnIne tenA arthe tenA hita mATe ja ziSyanA hita mATe ja, gurue yogya vineyone ziSyone, vidhipUrvaka vyAkhyAna karavuM joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA vaktA pAsethI zrotAone paNa prAyaH karIne atipariNAmAdirUpa ja mithyAbhinivezano bhAva thAya che. Azaya e che ke anAdikALathI jIvano mithyAbhiniveza karavAno svabhAva che, ane tene kAraNe ja jIva anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa kare che. Ama chatAM kyAreka kaMIka yogyatA pragaTavAne kAraNe jIva tattvasammukha thAya che, paraMtu tyAre jo te tattvAbhimukha banela jIvane mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA guru maLI jAya, to te gurunI mithyAbhinivezavALI bhAvanArUpa sahakArI vizeSathI te tattvAbhimukha jIvane paNa prAyaH karIne atipariNAmodirUpa ja mithyAbhinivezano bhAva thAya che. AthI guru atipariNAmAdi bhAvavALA ziSyo pAse chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna kare, to te ziSyo mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA bane, ane teonI te mithyAbhinivezanI bhAvanAnA sahakAra vizeSathI te ziSyo pAsethI chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna sAMbhaLanAra anya jIvone paNa prAyaH karIne atipariNAmodirUpa ja mithyAbhinivezano bhAva prApta thAya che. Ama, atipariNAmakAdirUpa ziSyo pAse chedasUtrAdinAM rahasyonuM vyAkhyAna karavAthI te ziSyono ane paraMparAe te ziSyonA ziSyono paNa vinAza thAya che. A pramANe jANIne AvA ziSyonA hita mATe ja gurue yogya evA pariNAmaka ziSyone vidhipUrvaka chedagraMthonuM vyAkhyAna ApavuM joIe. ahIM 'prayaH' zabdanuM e tAtparya che ke atipariNAmakAdi ziSyo mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA hoya che, tethI tevA ziSyo anya jIvo pAse chedasUtrAdinA arthonuM kathana kare to, teonI mithyAbhinivezanI bhAvanAnA sahakArIvizeSathI teo pAse vyAkhyAna sAMbhaLanArAone paNa prAyaH atipariNAma ke apariNAmavALo mithyA abhinivezano bhAva thAya che arthAt vaktA je dizA tarapha paMktino artha laI jAya che te ja pramANe zrotAne paNa te artha dekhAya che. tenA kAraNe vaktA atipariNAmaka hoya to zrotA paNa bahulatAe atipariNAmaka bane che, ane vaktA apariNAmaka hoya to zrotA paNa teno upadeza sAMbhaLIne bahulatAe apariNAmaka bane che, je atipariNAmakatA ke apariNAmakatA mithyAbhinivezano bhAva che. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 985-986 Ama chatAM, koI zrotAvizeSanI mati nirmaLa hoya ane te mithyAbhinivezathI bhAvitamativALA atipariNAmakAdi vaktA pAsethI paNa chedasUtrAdinA artho sAMbhaLIne zAbdabodhanI ucita maryAdA dvArA arthone yathArtha ja joDe, to tevA jIvavizeSane AvA vaktA pAsethI paNa sarvajJakathita satya arthono bodha thaI zake che; athavA to koIka zrotAvizeSane AvA apariNAmakAdi vaktAno upadeza sAMbhaLatI vakhate viparIta bodha thayelo hoya, topaNa tenI ruci ekAMte jinavacanAnusAra bodha karavAne abhimukha hoya, to tene mithyAbhinivezano bhAva thato nathI; ane pAchaLathI svayaM UhApoha karavAthI ke anya koI pAsethI upadezazravaNAdi sAmagrIthI tene svayaM artho samyapha pariNamana pAme che. A prakAre mithyAbhinivezavALA guru pAsethI paNa vyAkhyAna sAMbhaLIne mithyAbhinivezano bhAva nahIM pAmanArA zrotAvizeSonI vyAvRtti karavA mATe "prAyaH' zabdanuM grahaNa karela che. ll98pI avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke ziSyanA hita mATe ja gurue yogya ziSyone vyAkhyAna karavuM joIe. vaLI je rIte potAnA yogya ziSyone vyAkhyAna karavAnuM che te rIte upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne potAnI pAse bhaNavA AvelA anya AcAryanA ziSyone paNa vyAkhyAna karavAnuM che. tethI teone kyAre ane kayA kramathI vyAkhyAna karavuM joIe? te batAve che - gAthA : uvasaMpaNNANa jahAvihANao eva guNajuANaM pi / suttatthAikameNaM suviNicchiamappaNA sammaM // 986 // anvacAI: a TWITvi fpa A prakAranA guNayukta paNa nahAvihAga 3vasaMpaUTI TyathAvidhAnathI upasaMpanna evA sAdhuone sutthArUpevi sUtrAryAdinA kramathI saMUT suvichidaM AtmA vaDe suvinizcita evuM saIsamyag (vyAkhyAna karavuM joIe.) * "vavaravA ranna' zabdanI pUrvagAthAmAMthI anuvRtti karavAnI che. gAthArtha : AvA guNothI yukta paNa yathAvidhAnathI upasaMpanna sAdhuone, sUtra-adinA kramathI gurae potAnA vaDe suvinizcita evuM samyam vyAkhyAna karavuM joIe, ema pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. TIkA : ___ upasampannAnAM satAM yathAvidhAnataH sUtranItyA evaM guNayuktAnAmapi, nA'nyathA, tadapariNatyAdidoSAt, kathaM karttavyamityAha-sUtrArthAdikrameNa yathAbodhaM suvinizcitamAtmanA samyag, na zukapralApaprAyamiti mathArtha: 18ddA. * "taparityAri''mAM 'mAra' padathI vyAkhyAnanI viparIta pariNatino saMgraha che. * "sUtrAthari''mAM 'mara' padathI niryuktiyukta artha ane sarva nayonI dRSTithI artha karavAno saMgraha che. For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anucogAnujJA' dvAra / gAthA 986 TIkArya : AvA guNothI yukta paNa=gAthA 979mAM batAvyA evA guNovALA paNa, yathAvidhAnathI=sUtranI nItithI zAstramAM batAvela vidhithI, upasaMpanna chatAoneaupasaMpadA sAmAcArI svIkArela evA sAdhuone, gurue vyAkhyAna karavuM joIe; anyathA nahIMAvA guNothI yukta hovA chatAM yathAvidhAnathI upasaMpanna thayA na hoya tevA sAdhuone gurue vyAkhyAna karavuM joIe nahIM, kema ke tenI=vyAkhyAnanI, apariNati Adi doSa che. AvA guNothI yukta sAdhuone paNa vyAkhyAna kevI rIte karavuM joIe? ethI kahe che - AtmA vaDe suvinizcita-potAnA vaDe sArI rIte nirNaya karAyela, yathAbodha=potAnA bodhane anusAra, sUtraarthAdinA kramathI samyagu vyAkhyAna karavuM joIe; paraMtu zukanA pralApaprAya nahIM popaTanA bolavA jevuM vyAkhyAna karavuM joIe nahIM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 979mAM batAvyA evA guNothI yukta evA potAnA ziSyone jema gurue chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna karavAnuM che, tema potAnI pAse sUtramAM batAvela nItithI upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne zAstro bhaNavA mATe AvelA bIjA AcAryanA AvA guNothI yukta ane vidhipUrvaka upasaMpanna thayelA sAdhuone paNa gurue chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna ApavAnuM che; paraMtu jo teoe vidhipUrvaka upasaMpadA svIkArela na hoya to, teone chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna apAya nahIM; kema ke teo AvA guNothI yukta hovA chatAM vidhipUrvaka upasaMpanna nahIM thayelA hovAthI teone apariNati ke viparIta pariNatirUpa doSa thAya che. vaLI, AvA guNothI yukta ane zAstrokta maryAdApUrvaka upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne AvelA sAdhuone paNa vyAkhyAna kaI rIte ApavuM joIe ? te batAve che - potAne je artho suvinizcita hoya te arthone potAnA bodhane anurUpa sUtra-arkAdinA kramathI gurue samyam vyAkhyAna karavA joIe; paraMtu jema popaTa jeTaluM zIkhelo hoya teTalo pralApa kare, tema gurue chedasUtrAdinI paMktine laIne mAtra zabdonA arthono pralApa karavo joIe nahIM, kema ke tema karavAthI bhaNanAra ziSyone sUtranA gaMbhIra arthono samyam bodha thato nathI. ahIM "sUtrAryAdinA kramathI" vyAkhyAna karavAnuM kahyuM tenuM tAtparya e che ke haMmezAM vyAkhyAna traNa bhUmikAthI karavAmAM Ave che : temAM (1) prathama sUtrono sAmAnya artha karavAno hoya che. (2) te sAmAnya arthono ziSyone bodha thaI jAya pachI te sUtra para racAyela niryukti, bhASya, cUrNi AdimAMthI je upalabdha hoya te sarvathI yukta sUtronA arthonuM vyAkhyAna karavAnuM hoya che; ane (3) ziSyo jyAre tenA vyAkhyAnathI paNa saMpanna thaI jAya tyAre, gurue sarva nayonI dRSTithI te sUtronA arthonuM vyAkhyAna karavAnuM hoya che. A rIte arthonuM vyAkhyAna karanArA guru sUtrAryAdinA kramathI vyAkhyAna karanArA kahevAya. vaLI "yathAbodha samya" vyAkhyAna karavAnuM kahyuM. tenAthI e kahevuM che ke sUtronA arthonI suvinizcitatA darekanA kSayopazamanA bhedathI sUkSma-sUkSmatara ema aneka rIte hoI zake che. AthI A yuganA AcAryo sUtronA arthonuM vyAkhyAna pUrvakAlIna pUrvadharo jevuM karI zake nahIM; chatAM potAnA bodha pramANe ziSyone arthono samyagbodha karAvavo Avazyaka che. tethI guru ziSyone arthonuM vyAkhyAna yathAbodha samyaguM Ape, paraMtu popaTapAThanI jema vyAkhyAna Ape nahIM. I986 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 987-988 avataraNikA : tadbhAvanAyaivAha - avataraNikArtha: pUrvagAthAmAM upasaMpanna sAdhuone chedasUtrAdinA arthonuM vyAkhyAna ApavAnI vidhi batAvI. tethI upasaMpadA sAmAcArInI zuM maryAdA che ? tenA bhAvana mATe ja kahe che - gAthA: uvasaMpayAe kappo sagurun2agAse gahiasuttattho / tadahigagahaNasamattho'NunnAo teNa saMpajje // 987 // anvayArthaH vasaMpayAC jaththo=upasaMpadAno kalpa che - sacusase hiMgamutto svagurunI pAse gRhItasUtrArthavALo, tavahiyAgahaLasamatvo tenAthI=potAnA guru pAsethI je prApta karyuM tenAthI, adhikanA grahaNamAM samartha, te= tenA vaDe=potAnA guru vaDe, anunnAJo-anujJAta saMpai=upasaMpadA svIkAre che. gAthArtha: upasaMpanna sAdhuono A AcAra che H je ziSya potAnA guru pAse sUtrArtha bhaNyo hoya, potAnA guru pAse je zAstro prApta karyAM tenA karatAM adhika zAstro bhaNavA mATe je ziSya samartha hoya, ane je ziSyane potAnA gurue adhika zAstro bhaNavAnI anujJA ApI hoya, tevo ziSya bIjA guru pAse upasaMpadA sAmAcArI svIkAre che. TIkArya 93 TIkA : upasampannAnAM sa kalpo = vyavasthA, svagurusakAze yathAsambhavaM gRhItasUtrArthaH san tatprathamatayA tadadhikagrahaNasamarthaH=prAjJaH sannanujJAtastena guruNopasampadyate vivakSitasamIpa iti gAthArthaH // 987 // upasaMpannono=upasaMpadA sAmAcArI svIkArela sAdhuono, te kalpa che-vyavasthA che. je have batAve che - tenAthI prathamapaNA vaDe=have navAM zAstro potAne bhaNavAM che tenAthI pahelAM, svagurunI pAse yathAsaMbhava-je pramANe saMbhave te pramANe, grahaNa karAyAM che sUtro ane artho jenA vaDe evo chato, tenAthI adhikanA grahaNamAM samartha=guru pAsethI je sUtrArtho prApta thayA tenAthI vadhAre sUtrArtho bhaNavAmAM samartha=prAjJa chato, tenA vaDe=guru vaDe, anujJAta=anujJA apAyelo ziSya, vivakSitanI samIpamAM=potAnA guru dvArA vivakSA karAyelA bIjA gurunI pAse, upasaMpadA svIkAre che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 987-988 avataraNikA : tatrApi - avataraNitArtha : tyAM paNa arthAtu potAnA guru pAse prApta thayAM tenA karatAM adhika zAstro grahaNa karavAmAM samartha evo ziSya, potAnA gurunI anujJA laIne vivaNita guru pAse upasaMpadA svIkAre che tyAM paNa, prastuta gAthAmAM batAve che e maryAdA che - * "tarapi'mAM "mapi'thI e samuccaya karavo che ke upasaMpadA sAmAcArI svIkAravA mATe to pUrvagAthAmAM batAvI. evI maryAdA che, paraMtu tyAM paNa=upasaMpadA sAmAcArI svIkAravAnI potAnA guru pAse anujJA mAMgavAmAM paNa, A maryAdA che. gAthA : appariNayaparivAraM apparivAraM ca NANujANAve / gurumeso vi sayaM cia etadabhAve Na dhArijjA // 988 // anvayArtha: 1. paripirivAra maravA 4 gurja apariNata parivAravALA ane aparivAravALA gurune na anugAve anujJApana kare nahIM. vi=A paNa=guru paNa, pataramAveAnA abhAvamAM=apariNata parivArAdinA abhAvamAM, sayaM cisva ja tharinna dhAraNa kare nahIM. gAthArtha : apariNata parivAravALA ane aparivAravALA guru pAse ziSya javAnI anujJA mAMge nahIM ane guru paNa apariNata parivArAdinA abhAvamAM ziSyane svayaM ja rAkhe nahIM. TIkAH ___ apariNataparivAraM-zikSakaprAyaparivAram aparivAraM ca-ekAkiprAyaM nA'nujJApayet guruM ziSyaH, anekadoSaprasaGgAd, eSo'pi guruH svayamevaitadabhAve-apariNataparivArAdyabhAve na dhArayed-visarjayediti gAthArthaH // 988 // TIkArya : apariNatonA parivAravALA zikSakjhAyanA parivAravALA=zikSA lenArA jevA sAdhuonA parivAravALA, ane aparivAravALA=ekAkIprAya=ekalA jevA, gurune ziSya anujJApana kare nahIM-AvA guru pAse ziSya adhika zAstro bhaNavA anya guru pAse javAnI anujJA mAMge nahIM, kema ke aneka doSono prasaMga che. A paNa=guru paNa, AnA abhAvamAM=apariNata parivArAdinA abhAvamAM, svayaM ja na dhAre=visarjana kare= ziSyane adhika zAstro bhaNavA mATe anya guru pAse javA de, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 987-988, 989-990 bhAvArtha : upasaMpadA sAmAcArI svIkAravAmAM A maryAdA che ke jeNe potAnA guru pAse saMbhavI zake teTalAM sUtro ane te sUtronA artho grahaNa karI lIdhA hoya, ane guru pAsethI potAne je sUtrArtho prApta thayA tenA karatAM adhika sUtro ane arthe bhaNavA mATe samartha hoya, arthAt eTalo prajJAvAna hoya, to Avo ziSya potAnA gurunI anujJA laIne, gurue kahela bIjA guru pAse zrutAbhyAsa karavA mATe upasaMpadA sAmAcArI svIkAre. vaLI upasaMpadA sAmAcArI svIkAravA jatAM pahelAM guru-ziSyanA viSayamAM paNa vizeSa maryAdA che, je have batAve che - guruno parivAra jo zikSaka jevo hoya, paNa koI zikSita na hoya, arthAt potAnA gurunA samudAyamAM koI gItArtha sAdhu na hoya paNa badhA sAdhuo haju zAstrono abhyAsa karI rahyA hoya, athavA guru ekAkI jevA hoya, arthAt potAnA gurune ekAda ziSya ja hovAthI pote jAya to guru ekalA paDI jAya tema hoya, to ziSya AgaLanAM zAstro bhaNavA mATe javAnI guru pAse anujJA mAMge nahIM, kema ke pote anujJA mAMge, guru anujJA Ape ane pote gurunA parivAramAMthI nIkaLIne bIje jato rahe, to samudAyanA badhA zikSakone potAnA guru bhaNAvanArA ekalA hovAthI guru teone zAstrabodha samyagU karAvI zake nahIM, jethI te zikSakono abhyAsa sidAya; athavA guru parivAra vagaranA hoya, ane zAstro bhaNIne taiyAra thayelo prajJAvAna ziSya guru pAse hoya, to gurunI vaiyAvacca vagere dvArA guruno zArIrika khyAla rAkhI zake. AthI adhika bhaNavAnI icchAthI gurunA apariNata ziSyonI ane gurunI ciMtA karyA vagara ziSya anya guru pAse bhaNavA javAnI potAnA guru pAse anujJA mAMge to ziSyane doSonI prApti thAya. Ama, guru bhaNanArA ziSyonA parivAravALA hoya ke parivAra vagaranA hoya to prajJAvAna ziSya adhika bhaNavA javAnI guru pAse anujJA mAMge nahIM. vaLI, guru paNa pote apariNata sAdhuonA parivAravALA na hoya ke parivAra vagaranA na hoya to, prajJAvAna ziSyane adhika zAstro bhaNavA mATe jato aTakAve nahIM, kema ke ghaNAM zAstro bhaNI zake tema hovA chatAM te ziSyane guru potAnI pAse rokI rAkhe to tene vizeSa jJAnanI prApti na thAya, temAM guru nimittakAraNa bane, jethI gurune aMtarAyanI prApti thAya. tema ja prajJAvAna ziSyane rokavAthI adhika bhaNIne tene je saMyamanI zuddhi prApta thavAnI hatI, ane adhika jJAna meLavyA pachI svagacchamAM AvIne Avo ziSya je adhika jJAnano vistAra karavAno hato, te nahIM karI zakavAmAM te guru nimitta bane che. tethI guNavAna guru AvA yogya ziSyane adhika sUtrArtho grahaNa karavA mATe avazya anya guru pAse javA de, paNa potAnI pAse rAkhe nahIM. ll987988 avataraNikA : tatra - avataraNikArya : tyAM, arthAtu potAnA guru pAsethI potAne je sUtro ane artho prApta thayA che tenA karatAM adhika sUtrArtho bhaNavAmAM samartha ziSya, gurunI anujJA meLavIne AgaLanA sUtrArtho bhaNavA mATe guru dvArA kahevAyelA anya For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 989-990 koI guru pAse upasaMpadA sAmAcArI svIkAravA mATe gayela hoya, evA ziSyanI, ane jemaNe te ziSyane bhaNAvavA mATe nizrA Apela hoya evA anya gurunI pravRttimAM, zuM maryAdA che? te batAve che - gAthA : saMdiTTho saMdigussa aMtie tattha miha paricchA u| sAhuamagge coaNa tiguvari gurusammae cAgo // 989 // anvayArtha: viThTho virasa ti=saMdiSTa evo saMdiSTanI aMtikamAM (upasaMpadA svIkAre.) tattva =vaLI tyAM diparicchI mitha =AgaMtuka ane gurunI vacce paraspara, parIkSA thAya che. sahukamo sAdhuonuM amArgamAM vojhaUT=codana, tiguvakitrika upara (gurune kathana), guruHE=gurune saMmata hote chate vAgo tyAga. gAthArtha : guru vaDe Adeza apAyelo ziSya Adeza apAyelA guranI pAse upasaMpadA svIkAre. vaLI tyAM AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru vacce parIkSA thAya che. parIkSAmAM upasaMpadA savIkArela ziSya saMdiSTa gurunA ziSyo amArgamAM hoya to teone sanmArgamAM prere, traNa vAra preravA chatAM teo amArgano tyAga na kare, to te ziSyonI amArgamAM pravRtti teonA gurane kahe, ane garane potAnA ziSyonI amArgamAM pravRtti saMmata hoya to upasaMpadA svIkAranAra ziSya te guruno tyAga kare. TIkAH sandiSTaH san guruNA sandiSTasya guroH samIpe upasampadyateti vAkyazeSaH, tatra mitha:=parasparaM parIkSA bhavati tayoH, sAdhUnAmamArge codanaM karotyAgantukaH, mithyAduSkRtAdAne trayANAM vArANAmupari gurukathanaM, tatsammate zItalatayA tyAgaH, asammate nivAsaH, teSAmapi taM prati ayameva nyAya iti gAthArthaH // 989 // TIkArya : guru dvArA saMdezAyelo chato=AjJA apAyelo chato ziSya, saMdezAyelA gurunI samIpamAM upasaMpadA svIkAre. tyAM mitha=paraspara, te benI AgaMtuka ziSyanI ane saMdiSTa gurunI, parIkSA thAya che. temAM AgaMtuke karavAnI parIkSA batAve che - AgaMtuka=bIjA samudAyamAMthI AvanAra ziSya, sAdhuone amArgamAM codana kare che. traNa vAranI upara mithyAduSkatanA adAnamAM gurune kathana kare che. temAM saMmata hote chate saMdiSTa guru potAnA ziSyo dvArA karAtA pramAdanA AcaraNamAM saMmata hote chate, zItalatAne kAraNe tyAga che=saMdiSTa guru zithilAcArI hovAne kAraNe AgaMtuka ziSya temano tyAga kare che. asaMmata hote chate nivAsa che=potAnA ziSyo dvArA karAtA pramAdanA AcaraNamAM saMdiSTa guru saMmata nahIM hote chate AgaMtuka ziSya tyAM rahe che. teono paNa tenA prati A ja nyAya che=saMdiSTa gurunA ziSyono paNa AgaMtuka ziSya pratye uparamAM batAvyo e ja jAya che, arthAt amArgamAM rahela AgaMtuka ziSyane saMdiSTa gurunA ziSyo codana kare che, For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 989-990 traNa vAra codana karavA chatAM AgaMtuka ziSya mithyAduSkata na Ape to teo potAnA gurune kahe, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke AgaMtuka ziSya pratye saMdiSTa gurunA ziSyono paNa A ja jAya che. have saMdiSTa evA gurunuM paNa amArgamAM pravartatA AgaMtuka ziSya pratye zuM kartavya che? te darzAve che - gAthA : gurupharusAhigakahaNaM sujogao aha niveaNaM vihiNA / suakhaMdhAdo niamo Ahavva'NupAlaNA ceva // 990 // anvayArtha: gurusAphivi-gurunuM paruSAdhika kathana thAya che, sunorgo suyogathI (pratipattinI zuddhi thaye chate) sada vihipa niveor=pachI vidhi vaDe nivedana thAya che, sugavaMthAlo nimozrutaskaMdhAdimAM niyama che, divvaDakupAtra veva ane AbhAvyanI anupAlanA thAya che. gAthArtha : - garanuM paruSAdhika kathana thAya che, suyogathI pratipattinI zuddhi thaye chate, pachI vidhipUrvaka gurane nivedana thAya che, zrutaskaMdhAdinA viSayamAM niyama che, ane AbhAvyanI anupAlanA thAya che. TIkA? ___ gurorapi taM prati paruSAdhikakathanaM jItaM varttate, suyogataH pratipattizuddhau satyAm atha anantaraM nivedanaM gurave vidhinA pravacanoktena upasampadityarthaH, tatra zrutaskanthAdau niyamaH, 'etAvantaM kAlaM yAvad' ityevamarhadAdisAkSikI sthApanA, kAyotsargapUrviketyanye, ubhayaniyamazcA'yam, AbhAvyAnupAlanA caiva-ziSyeNa nAlabaddhavallivyatiriktaM deyaM, guruNA'pi sa samyak pAlanIya iti gAthArthaH // 990 // TIkAIH gurunuM paNa tenA prati paruSAdhika kathana jIta varte che-gurue paNa AgaMtuka ziSyane adhika kaThora vacana kahevAM e prakArano AcAra che. suyogathI=AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru e bannenA sArA yogathI, pratipattinI zuddhi thaye chate= upasaMpadA grahaNane anukULa ane upasaMpadA dAnane anukULa svIkAranI zuddhi thaye chate, pachI AgaMtuka ziSyanI ane saMdiSTa gurunI paraspara parIkSA pUrNa thayA pachI, gurune pravacanamAM kahevAyela vidhithI nivedana thAya che=upasaMpadAne svIkAre che. - tyAM upasaMpadA svIkAravAmAM, zrutaskaMdhAdimAM niyama che. te niyama batAve che - "ATalA kAla sudhI' e prakAranI ahaMdAdinI sAkSIvALI sthApanA thAya che arthAt huM zrutaskaMdhAdi zAstro bhaNavA mATe tamArI For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 989-990 pAse ATalo samaya rahIza" e pramANe arihaMta-siddhAdinI sAkSIe sthApanA karAya che. kAyotsargapUrvikA thAya che=AvA prakAranI sthApanA kAyotsarga karavApUrvaka karAya che, e pramANe anya AcArya kahe che. ane A ubhayano niyama che=uparamAM batAvyo e sthApanAno niyama AgaMtuka ziSya ane upasaMpadA ApanAra guru e baMne mATeno che, arthAt jema ziSya huM ATalo kALa amuka sUtro bhaNavA mATe ahIM rahIza" evI arihaMtAdinI sAkSIe sthApanA kare che, tema guru paNa huM ATalo kALa amuka sUtro bhaNAvavA mATe A ziSyane rAkhIza' evI arihaMtAdinI sAkSIe sthApanA kare che. ane AbhAvyanI anupAlanA thAya che=ziSya vaDe nAlathI baddha evI vallithI vyatirikta evuM deya che=je paNa hoya te sarva ApavA yogya che, arthAt saMbaMdha vagarano mumukSu te AgaMtuka sAdhunA upadezathI dIkSA levA taiyAra thAya to pote jemanI pAse bhaNe che te gurune te mumukSu sopavo joIe. guru vaDe paNa te AgaMtuka ziSya, samyanuM pAlana karavA yogya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : potAnA guru pAsethI prApta thaI zake eTaluM jJAna meLavyA pachI adhika jJAna meLavavA mATe ziSya potAnA gurunI anujJA meLavIne anya guru pAse jAya tyAre zuM maryAdA Ave? te batAve che - guru vaDe Adeza apAyelo ziSya, gurue AdezelA anya guru pAse upasthita thAya tyAre te ziSya ane te saMdiSTa guru vacce paraspara parIkSA thAya che. tyArapachI AgaMtukane te saMdiSTa guru yogya jaNAya to te AgaMtuka ziSya temanI nizrA svIkAre, ane gurune paNa te AgaMtuka ziSya yogya jaNAya to tene zAstrAbhyAsa karavA mATe potAnI nizrA Ape. have parIkSA karavAnI rIta batAve che - saMdiSTa gurunA ziSyo amArgamAM pravRtti karatA hoya to AgaMtuka ziSya teone preraNA kare che arthAt ucita vacano vaDe teone apramAdanuM ane jinAjJAnusArI pravRtti karavAnuM mahattva samajAve che. jo te sAdhuo mithyA duSkRta ApIne potAnI bhUla sudhAre to teono samudAya yogya che, paraMtu jo teo mithyA duSkRta na Ape, to teone AgaMtuka ziSya traNa vAra preraNA kare. tyArapachI paNa teo potAnI bhUla sudhAre nahIM, to AgaMtuka ziSya teonI amArgamAM pravRtti saMdiSTa gurune jaNAve, ane guru paNa potAnA ziSyonA zithilAcAramAM saMmata hoya, to te gurune zithilAcArI jANIne te AgaMtuka ziSya temano tyAga kare; paraMtu guru potAnA ziSyonA amArgamAM pravartanamAM saMmata na hoya to tevA gurune mArgAnusArI jANIne AgaMtuka ziSya temanI pAse upasaMpadA sAmAcArI svIkAre. A rIte saMdiSTa gurunA ziSyo paNa AgaMtuka ziSya amArgamAM pravartato hoya to tene sanmArgamAM pravartavAnI preraNA kare, ane traNa vAra preraNA karavA chatAM te ziSya amArgamAMthI nivRtta na thAya to te ziSyo potAnA gurune tenI amArgamAM pravRttinI jANa kare. tyArapachI guru tene paruSAdhika kathana kare arthAt AgaMtuka ziSyae potAnA ziSyo jevI ja bhUla karI hoya, topaNa te bhUlanA nivAraNa mATe guru potAnA ziSyone jeTalA kaThora vacano kahe tenAthI paNa vadhAre kaThora vacano te AgaMtuka ziSyane kahe, jethI te ziSya potAnI bhUlanI zuddhi karIne jinavacanAnusAra pravRtti karato thaI jAya to nizrA Ape, na kare to nizrA na Ape. For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 989-990 Ama, baMne mArgAnusArI pravRtti karanArA hoya to AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru vacce suyoga thavAthI pratipattinI zuddhi thAya che, ane tyAre te ziSya te gurunI vidhipUrvaka nivedana karavArUpa nizrA svIkAre che. vaLI, A upasaMpadA sAmAcArI zruta bhaNavA mATe ke cAritravizeSa grahaNa karavA mATe hoya che, ane zrutaskaMdhAdi Agamo grahaNa karavAnA viSayamAM niyama che ke "ATalo samaya zrutanA adhyayana mATe huM ApanI pAse rahIza" evI ziSya arihaMtAdinI samakSa sthApanA kare, ane saMdiSTa guru paNa "huM A ziSyane zrutanA adhyApana mATe ATalo samaya mArI pAse rAkhIza" evI arihaMtAdinI samakSa sthApanA kare. temAM anya AcAryo ubhayanI sthApanA karatAM pahelAM kAyotsarga karavAnuM kahe che. vaLI, AgaMtuka ziSya upasaMpadA sAmAcArI svIkAre tyArathI AbhAvanI anupAlanA kare che arthAt potAnA kuTuMba AdinA saMbaMdhathI baMdhAyela vyaktine choDIne bAkInA je jIvo tenA upadezathI dIkSA levA taiyAra thAya te sarvane A saMdiSTa gurune soMpe, paraMtu potAnA ziSya banAve nahIM; ane gurue paNa AgaMtuka ziSyanuM samyagdhAlana karavuM joIe arthAt tene bhagavAnanA vacanAnusAra yathArtha bodha thAya tema bhaNAvavuM joIe. A prakAranI AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru vacce maryAdA che. ahIM "ziSyae nAlabaddhavallithI vyatirikta ApavuM joIe" e kathanathI e kahevuM che ke, AgaMtuka ziSyanA kuTuMbIo, mitro vagere koIpaNa saMbaMdhavALA jIvo potAnI pAse taiyAra thaIne dIkSA levA upasthita thAya to teone potAnA ziSyo banAve, paNa te sivAyanA bIjA mumukSuo potAnI pAse dIkSA levA mATe upasthita thAya to teone saMdiSTa gurune soMpe, e prakAranI bhagavAnanI AjJA che. TIkAmAM kahyuM ke "suyogathI pratipattinI zuddhi thaye chata" e kathananuM tAtparya e che ke upasaMpadA svIkAravA mATe Avela ziSya saMdiSTa gurunI nizrAmAM thoDA divasa rahe tyAre, pote zAstrAnusArI sarva ucita kriyAo karato hoya ane saMdiSTa gurunA ziSyo paNa zAstrAnusArI sarva ucita kriyAo karatA hoya, to te upasaMpadA svIkAranAra ziSya ane upasaMpadA ApanAra guru e baMneno suyoga prApta thayo kahevAya. vaLI upasaMpadA ApanAra gurunA ziSyo koIka kriyAmAM pramAdI hoya, paraMtu AgaMtuka ziSyanI preraNA dvArA teo mArgAnusArI pravRtti karanArA thAya topaNa AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru vacce suyoga prApta thayo kahevAya. A baMne suyogathI temanI nizrA svIkAravA viSayaka pratipattinI zuddhi prApta thAya; ane kyAreka gurunA ziSyonuM traNa vakhata vAraNa karavA chatAM teo bhUlanA svIkAra dvArA zuddhi na kare to AgaMtuka ziSya gurune nivedana kare, ane guru potAnA ziSyone kaThora vacanothI vAraNa kare, topaNa AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru e baMnenA suyogathI AgaMtuka ziSyane te gurunI nizrA svIkAravArUpa pratipattinI zuddhi thaI kahevAya. vaLI, kyAreka upasaMpadA ApanArA gurunA ziSyo zAstrAnusArI pravRtti karanArA hoya, paraMtu AgaMtuka ziSya ucita kriyAo karavAmAM pramAdI hoya to gurunA ziSyo tene preraNA kare ane AgaMtuka ziSya ucita kriyAo karato thaI jAya to te gacchanA suyogathI ziSyane pratipattinI zuddhi prApta thAya. ane kyAreka AgaMtuka ziSya saMdiSTa gurunA ziSyo dvArA traNa vAra preravA chatAM pramAda na choDe to ziSyo gurune kahe ane tyAre guru paNa potAnA ziSyo karatAM adhika kaThora zabdothI tenuM vAraNa kare, ane jo te vAraNathI A AgaMtuka ziSya vidhianusAra pravRtti karato thaI jAya to paNa AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru vacce paraspara suyoga thavAthI AgaMtuka ziSyane saMdiSTa gurunI pAse upasaMpadA svIkAravArUpa pratipattinI zuddhi thAya. For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka"anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 989-990, 991 Ama, AgaMtuka ziSya ane saMdiSTa guru e baMnenA suyogathI pratipattinI zuddhi thAya pachI AgaMtuka ziSya te saMdiSTa gurunI AtmasamarpaNapUrvaka nizrA svIkAre ane guru paNa tene potAnI nizrA Ape. paraMtu jo baMnemAMthI koIpaNanI uparamAM batAvI evI suyogathI pratipattinI zuddhi thaI na hoya, to AgaMtuka ziSya te gurune zithilAcArI jANIne potAnA gacchamAM pAcho jAya ane guru paNa te AgaMtuka ziSyane pramAdI jANIne potAnI nizrA Ape nahIM. 98999oll avataraNikA : iha prayojanamAha - avataraNiyArtha: . ahIM prayojanane kahe che arthAtu pUrvagAthAnA aMte nAlabaddhavalli sivAyano mumukSu saMdiSTa gurune ApavAnuM kahyuM, emAM prayojana batAve che - gAthA : assAmittaM pUA iarAvikkhAe jIa suhabhAvA / pariNamai suaM AhavvadANa gahaNaM ao ceva // 991 // anvayArtha : mamitte asvAmitva thAya che, phavizvAI pUnAitaranI apekSAe pUjA thAya che, nIjha jIta che=AcAra che, sumAvA suai paripAmaDuM-zubhabhAvathI zruta pariName che. (AthI) gAdabreDAI=AbhAvanuM dAna che (ane) ajho veva AthI ja gaiiegrahaNa che saMdiSTa guru vaDe AbhAvyanuM grahaNa che. gAthArtha : asvAmIpaNuM thAya che, potAnA gura karatAM itara evA saMdiSTa gurunI apekSAe pUjA thAya che, A AcAra che, "A rIte bhagavAna vaDe daSTa che e prakAranA zubha bhAvathI zruta pariName che. AthI ziSya AbhAvyanuM dAna karavuM joIe ane gurae paNa AbhAvyanuM grahaNa karavuM joIe. TIkA: ___ asvAmitvaM bhavati niHsaGgatetyarthaH, tathA pUjA guroH kRtA bhavati itarApekSayA anAlabaddhavallinivedanena itaragurvapekSayeti bhAvaH, tathA jItamiti kalpo'yameva, 'evaM bhagavatA dRSTa' iti zubhabhAvAdityanena prakAreNa zubhAzayopapatteH pariNamati zrutaM yathArthatayA cAritrazuddhihetutvena ziSyasya, nA'nyathetyAbhAvyadAnaM ziSyeNa karttavyaM, grahaNamata eva tasya guruNA'pi karttavyaM tadanugrahadhiyA, na lobhAditi gAthArthaH // 991 // TIkArya : svAmitva ni:saktA mavati anAlabaddhavalinA nivedanathI asvAmitva=niHsaMgatA, thAya che tathA For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 991 anAlabaddhavallinivedanena itarApekSayA itaragurvapekSayA guroH pUjA kRtA bhavati tathA anAsapaddhavalsinA nivedanathI saMbaMdha vagaranA mumukSune saMdiSTa gurune sopavAthI, Itara gurunI apekSAthI=mUla guruthI Itara evA saMdiSTa gurunI apekSAthI, gurunI pUjA karAyelI thAya che. tathA gIta rUti yameva je, "parva mAnavatA dRSTa' iti zubhabhAvAt iti anena prakAreNa zubhAzayopapatteH cAritrazuddhihetutvena ziSyasya zrutaM yathArthatayA parijI mati tathA jIta che=A ja kalpa che, "A prakAre=anAlabaddhavallivALA mumukSunuM saMdiSTa gurune nivedana karavuM e prakAre, bhagavAna vaDe jovAyuM che. A rIte zubha bhAvathI=A prakAra vaDe zubhaAzayanI upapattithI, cAritranI zuddhinuM hetupaNuM hovAne kAraNe ziSyane zruta yathArthapaNArUpe pariNamana pAme che. anyathA na anyathA nahIM=ziSya anAlabaddhavallivALA mumukSunuM saMdiSTa gurune nivedana na kare to tene zruta yathArthapaNArUpe pariNamana pAme nahIM. rUti ethI ziSyA mAmAvyAnuM varNavya ziSya AbhAvyanuM dAna karavuM joIe arthAt koI mumukSu potAnAthI dharma pAmIne dIkSA levA mATe tatpara thayo hoya, ane nAlathI baMdhAyela vallivALo na hoya, evo mumukSu AgaMtuka ziSya saMdiSTa gurune Apavo joIe. mata va guru aticatanudhiyA prahavi vaktavya A kAraNathI ja=AbhAvyanA dAnathI zubha bhAva thavAne kAraNe AgaMtuka ziSyane zruta yathArthapaNe pariNamana pAme che e kAraNathI ja, gurue paNa tenuM AgaMtuka ziSya dvArA apAtA AbhAvyanuM, tenA anugrahanI dhIthI=potAnI pAse zAstrAbhyAsa karI rahyA che evA AgaMtuka ziSya upara upakAra karavAnI buddhithI, grahaNa karavuM joIe. teno mAtra lobhathI nahIM potAnI pAse bhaNatA AgaMtuka ziSya dvArA apAtA AbhAvyanuM gurue lobhathI grahaNa karavuM joIe nahIM. pti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke AgaMtuka ziSya gurune AbhAvyanI anupAlanA karavI joIe arthAt AgaMtuka ziSya potAnI pAse dharma pAmelA nAlabaddhavallivALA na hoya evA mumukSuo, pote jemanI pAse zAstrAbhyAsa karI rahyA che te gurune soMpavA joIe; kema ke teone soMpavAthI AgaMtuka sAdhune niHsaMgatA guNa prApta thAya che arthAt "A mumukSuo mArAthI bodha pAmyA che tethI teo mArA ziSya bane" evo saMgano pariNAma thato nathI. vaLI, potAnI pAse dIkSA levA mATe taiyAra thayelA mumukSuo gurune soMpavAthI pote jemanI pAse zAstrAbhyAsa karI rahyo che te Itara evA saMdiSTa gurunI apekSAe anAlabaddha ziSyone soMpavArUpa pUjA karAyelI thAya che. Azaya e che ke potAne bhaNAvanAra saMdiSTa gurune, "A ziSya mane AbhAvyanuM nivedana kare" tevI manovRtti nahIM hovA chatAM, AgaMtuka, "A guru pAsethI mane zratanI prApti thAya che tethI mAre temanI bhakti karavI joIe" evI bhAvanAthI bhaktinA nimitte AbhAvyanuM nivedana kare che, AthI gurunI pUjA karAyelI thAya che. vaLI, zAstra bhaNAvanAra gurune AbhAvanuM nivedana karavuM e ja sAdhuno AcAra che. tethI gurune AbhAvyanuM nivedana karavAthI ziSya dvArA AcAranuM pAlana karAyeluM thAya che. For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 991-992 vaLI, "zrutAbhyAsa karavA Avela ziSya potAnAthI bodha pAmela mumukSuone potAne abhyAsa karAvanAra gurane soMpavA e ucita kartavya che, e pramANe bhagavAne kevalajJAnamAM joyuM che." Avo vicAra karIne mumukSuone gurune soMpI denAra AgaMtuka ziSyane zubha bhAva thAya che, ane AvA zubha bhAvane kAraNe te AgaMtuka ziSya guru pAse je navuM navuM zruta grahaNa kare che te sarva zruta cAritranI zuddhinA heturUpe tene yathArtha pariNamana pAme che; paraMtu jo AgaMtuka ziSya A rIte bhagavAne joyeluM che' evuM vicArIne AbhAvyane gurune soMpe nahIM to tene zruta yathArtha pariNamana pAmatuM nathI. A sarva kAraNothI AgaMtuke gurune AbhAvyanuM dAna karavuM joIe ane gurue paNa te ziSya dvArA apAtA AbhAvyanuM grahaNa karavuM joIe. vaLI "mane adhika ziSyonI prApti thAo, ke mArI parSadA vadhe" evA koIpaNa lobhanA pariNAmathI saMdiSTa gurue AbhAvyanuM grahaNa karavuM na joIe, phakta ziSya upara anugraha karavAnI buddhithI grahaNa karavuM joIe arthAt "huM AbhAvyanuM grahaNa karIza to A ziSya dvArA grahaNa karAtuM zruta tene yathArtha pariNAma pAmaze" evI ziSya upara upakAra karavAnI buddhithI ziSya dvArA soMpAtA mumukSuone guru svIkAre che. Ama, AbhAvyanuM pAlana karavAthI ziSyane potAne niHsaMgatA guNa prApta thAya, gurunI pUjA karAyelI thAya, jItanuM pAlana thAya ane bhagavAna pratye bahumAna thavAne kAraNe grahaNa karAtuM zruta potAne samyagu pariNamana pAme, evA AzayathI AbhAvyanuM dAna karatA AgaMtuka ziSyane, tathA zrata samyagu pariNamana pAme evI anugrahanI buddhithI AbhAvyanuM grahaNa karatA saMdiSTa gurune ekAMte nirjarA ja prApta thAya che. 1991. avataraNikA : gAthA 973mAM kahyuM hatuM ke pravacananA kAryamAM nitya ughukta evA anuyogI AcArya, yogya ziSyone siddhAMtanI vidhithI ja vyAkhyAna kare, e prakAranI AzA che. tethI vyAkhyAna sAMbhaLavAne yogya ziSyonuM svarUpa gAthA 974thI zarU karIne gAthA 991mAM samApta karyuM. have anuyogI AcArya yogya ziSyone paNa vyAkhyAna kaI rIte kare? te darzAve che - gAthA : aha vakkhANeavvaM jahA jahA tassa avagamo hoi / AgamiamAgameNaM juttIgammaM tu juttIe // 992 // anvayArtha: da-have nadInadA-jevI jevI rIte te tene=zrotAne, vAko roDa-avagama thAya=bodha thAya, (tevI tevI rIte) mAIka mAgane Agamikane AgamathI kuttAne tu nukavaLI yuktigamyane yuktithI vadhAre vyaM vyAkhyAna karavuM joIe. gAthArtha : have je je prakAre zrotAne bodha thAya, te te prakAre gurae Agamika padArthanuM AgamathI, ane yuktigamya padArthanuM yuktithI vyAkhyAna karavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agyogagaNAnujJAvastuka/ anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 92 TIkA: atha vyAkhyAnayitavyaM kimapi zrutaM, kathaM ? ityAha-yathA yathA zroturavagamo bhavati parijetyarthaH, tatrApi sthitimAha-AgamikaM vastu Agamena, yathA 'svarge'psarasaH uttarAH kurava' ityAdi, yuktigamyaM punaryuktyaiva, yathA 'dehamAtrapariNAmyAtmA' ityAdIti gAthArthaH // 992 // TIkArtha: have koIpaNa zratanuM vyAkhyAna karavuM joIe. kaI rIte? ethI kahe che - je je rIte zrotAne avagama= parijJA, thAya che te rIte vyAkhyAna karavuM joIe. tyAM paNa sthitine kahe che=zrotAne je je rIte bodha thAya te te rIte vyAkhyAna karavAmAM paNa maryAdA batAve che - Agamika vastunuM AgamathI vyAkhyAna karavuM joIe. jevI rIte - "svargamAM apsarAo che, kuruo uttara che=uttara dizAmAM che," ItyAdi.... vaLI yuktigamyanuM yuktithI ja vyAkhyAna karavuM joIe. jevI rIte - "dehamAtramAM pariNAmI AtmA che" ityAdi, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 973mAM kahela ke anuyogI AcArya siddhAMtanI vidhithI ja yogya ziSyone vyAkhyAna kare. tethI te vyAkhyAna paNa kaI rIte kare ? te batAvavA mATe prastuta gAthAmAM kahe che ke koIpaNa sUtranuM vyAkhyAna mAtra paMktinA artha karavA dvArA na kare, paraMtu zrotAne je je pramANe bodha thAya te te pramANe vyAkhyAna kare. AthI e phalita thayuM ke zrotAonI prajJAnA bhedathI padArthanA varNanano bheda Avazyaka che. te A rIte - atiprajJAvALA zrotAone alpa zabdothI ghaNo bodha thaI jAya, to keTalAka zrotAo evA hoya ke temane aneka dRSTikoNathI zAstrIya padArtho batAvavAmAM Ave to ja padArthanA vAstavika tAtparyano bodha thaI zake. AthI upadezaka AcAryae zrotAnI prajJA anusAra zrotAone je rIte arthono bodha thAya te rIte saMkSepathI ke vistArathI vyAkhyAna karavuM joIe. vaLI, A prakAre vyAkhyAna karavAmAM paNa zuM maryAdA che? te batAvatAM kahe che ke amuka zAstravacanone zAstravacanathI svIkAravAnAM hoya che, jayAre amuka zAstravacanone yuktithI samajavAnAM hoya che. AthI te zAstravacano bhaNAvatI vakhate guru ziSyone kahe ke "A padArtho mAtra jinAjJAthI grAhya che. jema ke "apsarAo svargamAM che, kurukSetro uttara dizAmAM AvelAM che," ityAdi AgamanAM vacano AgamathI ja svIkAravAM joIe, paraMtu temAM yuktio joDavAno prayatna na karavo joIe. vaLI, keTalAMka zAstravacano yuktipUrvaka samajavAnAM hoya che. tethI tevAM zAstravacano ziSyone bhaNAvatI vakhate guru yuktio ApavA dvArA padArthanuM sthApana kare. jema ke "AtmA dehamAtrapariNAmI che." ityAdi tevA padArtho ziSyo AgaLa vyAkhyAna karatI vakhate guru ema na kahe ke "A padArtha jinAjJAthI grahaNa karavo." paraMtu yukti ApIne samajAve ke "AtmAne dehamAtra vyApI na mAnIe ane sarvavyApI mAnIe to ATalA ATalA doSonI prApti thAya." For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 992-993 Ama, koIpaNa zrutanuM vyAkhyAna karatI vakhate ziSyonI buddhi unmArgagAmI na thAya paNa mArgAnusArI bane, te mATe guru, AgamagrAhya padArthomAM yuktio joDIne vyartha kleza prApta na kare, ane yuktigrAhya padArthomAM mAtra AgamanAM ja vacana na kahe. 992 avataraNikA : kimityetadevamityAha - avataraNitArtha : kayA kAraNathI A Ama che? arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke Agamika vastunuM AgamathI ane yuktigamya vastunuM yuktithI vyAkhyAna karavuM joIe, e vAta e pramANe kema che? Agamika vastunuM yuktithI ane yuktigamya vastunuM AgamathI vyAkhyAna kema na karAya? ethI karIne kahe che - gAthA : jamhA u doNha vi ihaM bhaNi pannavagakahaNabhAvANaM / lakkhaNamaNaghamaIhiM puvvAyariehiM Agamao // 993 // anvacAryuM : naDDAM sukavaLI je kAraNathI rUAM ahIM=jinazAsanamAM, hodda vi pannavadamAvAIi=baMne paNa prajJApakanA kathananA bhAvonuM nagui=lakSaNa apAyamadiMputrIrihiM anagha mativALA=nirmaLa buddhivALA, pUrvAcAryo vaDe sAmo maLazaMkaAgamathI kahevAyuM che. (te kAraNathI A Ama che, e pramANe avataraNikA sAthe saMbaMdha che.) gAthArtha : vaLI je kAraNathI jinazAsanamAM baMne paNa prajJApakanA kathananA bhAvonuM svarUpa nirmaLa buddhivALA pUrvAcAryo vaDe AgamathI kahevAyuM che, te kAraNathI Agamika vastunuM AgamathI ane yuktigrAhya vastunuM yuktithI vyAkhyAna karavuM joIe. TIkA : __ yasmAt dvayorapi atra-pravacane bhaNitaM prajJApakakathanabhAvayo:=padArthayorityarthaH lakSaNaM-svarUpaM, kairityAha-anaghamatibhiH avadAtabuddhibhiH pUrvAcAyaH, kuta ityAha-AgamAt, na tu svamanISikayaiveti mAthArthaH 263 TIkArya je kAraNathI ahIM=pravacanamAM, bane paNa prajJApakanA kathananA bhAvonuM padArthonuM, lakSaNa=svarUpa, kahevAyuM che, konA vaDe kahevAyuM che? ethI kahe che - anagha mativALA=avadAta buddhivALA, pUrvAcAryo vaDe kahevAyuM che. zenAthI kahevAyuM che ? ethI kahe che - AgamathIkazAstranA vacanathI, kahevAyuM che, paraMtu svamanISikAthI ja nahIM=pUrvAcAryo vaDe potAnI matithI ja kahevAyuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka, anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 993-994 toy bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke AgamagrAhya padArthone AgamathI ane yuktigrAhya padArthone yuktithI kahevA joIe. Ama svIkAravA pAchaLa prastuta gAthAmAM vizeSa yukti batAve che - ziSyane padArtha samajAvanArA Agamagamya ane yuktigamya baMne paNa bhAvonuM svarUpa, vimala mativALA pUrvAcAryoe AgamanA vacanathI kahyuM che, potAnI matithI kahyuM nathI. Ama, AgamamAM padArthanA be vibhAga pADelA hovAthI gurue paNa zrotAne AjJA grAhya padArthone kevala AjJAthI ane yuktigrAhya padArthone kevala yuktithI kahevA joIe, e prakAre pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. I993 avataraNikA : kiMbhUtaM tadityAha - avataraNikArtha: te pUrvagAthAmAM batAvela yuktigrAhya ane AgamagrAhya baMne paNa bhAvonuM svarUpa, kevA prakAranuM che? e prakAranI jijJAsAmAM kahe che - gAthA : jo heuvAyapakkhammi heuo Agame a Agamio / so sasamayapaNNavao siddhaMtavirAhao anno // 994 // ayArtha : go-je devAyagrkha hetuvAdanA pakSamAM hetuka che, mane ma mAriyo ane AgamamAM Agamika che, to te samayapaUUvo svasamayano prajJApaka che, kanno anya siddhivirakrio siddhAMtano virAdhaka che. gAthArtha : je gurU hetuvAdanA pakSamAM hetune kahenArA che ane AgamamAM Agamane kahenArA che, te gura jinazAsanane samajAvanAra che; tevA gurathI anya gura jinazAsananI virAdhanA karanArA che. TIkAH ___ yo hetuvAdapakSe-yuktigamye vastuni, hetuko-hetunA carati, Agame cA''gamiko, na tatrA'pi matimohanI yuktimAha, sa evaMbhUtaH svasamayaprajJApako bhagavadanumataH, siddhAntavirAdhako'nyaH tallAghavApAdanAditi gAthArthaH // 994 // TIkAIH je guru hetuvAdanA pakSamAM yuktigamya vastumAM yuktithI jANI zakAya evI vastumAM, hetuka che=hetu vaDe kahe che=hetu ApavA vaDe artha samajAve che, ane AgamamAM Agamika che=AgamathI jANI zakAya evI For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvatuka/"anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 994-95 vastumAM AgamanA vacanane kahenArA che, tyAM paNa =AgamathI jANI zakAya evI vastumAM paNa, matino moha karanArI yuktine kahetA nathI, AvA prakAranA te svasamayanA prajJApaka bhagavAna vaDe anumata che. tenA lAghavanuM ApAdana hovAthI=svasamayanA lAghavanuM ApAdana karanAra hovAthI, aca=AvA AcAryathI anya AcArya, siddhAMtanA virAdhaka che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: je prarUpaNA karanArA guru yuktithI gamya vastumAM yuktio ApavA dvArA zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna kare che, ane AjJAthI grAhya vastumAM "Agama Ama kahe che e pramANe AgamathI kahevA dvArA zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna kare che, paraMtu AjJAthI grAhya vastumAM paNa matino moha karanArI yuktio ApatA nathI, evA guru svasamayanA prajJApaka che ane vyAkhyAna karavA mATe yogyarUpe bhagavAnane saMmata che. vaLI, je guru yuktigamya vastumAM AgamathI vyAkhyAna kare che, ane AgamagrAhya vastumAM "huM AgamagrAhya bhAvone paNa yuktithI samajAvI zakuM chuM" evuM vRthA abhimAna dhAraNa karIne matimohane pedA karanArI yuktio zrotAne samajAve che, tevA guru siddhAMtanA virAdhaka che. joke AvA upadezaka guru ardhavicAraka zrotAone buddhimAna bhAse, topaNa, nirmaLa prajJAvALA zrotAone to AvA upadezakanA vacanothI jinazAsananI laghutA thatI bhAse che; kema ke AvA upadezakanAM vacano sAMbhaLIne vicAraka zrotAone "jinazAsanamAM asaMbaddha yuktithI padArtho batAvyA che" tevI buddhi thavAthI siddhAMtanI hInatA prApta thAya che. AthI zAstramAM AvA prajJApakane siddhAMtanI virAdhanA karanArA kahyA che. ll994o. avataraNikA : tathA - avataraNiyArtha: pUrvagAthAnI avataraNikAmAM AzAgrAhya ane yuktigrAhya, e baMne paNa bhAvonuM svarUpa kevA prakAranuM che? e prakAranI zaMkAnuM ulkAvana karIne teno uttara pUrvagAthAmAM Apyo. have te uttarane batAvanAra anya kathanano tathAthI samuccaya karIne kahe che - gAthA : ANAgijjho attho ANAe ceva so kheyvvo| diTuMtia diTuMtA kahaNavihi virAhaNA iharA // 995 // anvayArtha : mALio to malyo AjJA grAhya evo A artha mA II veva AjJAthI ja, litiga-dAntika= daSTAMtagrAhya artha, hUiMtA daSTAMtathI vaheLo kahevo joIe. (A) vedavihi kathananI vidhi che. rU= itarathA viradaUT=virAdhanA thAya che. For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 95 gAthArtha : AjJA grAhya artha AjJAthI ja ane daSTAMtagrAhya artha dAMtathI kahevo joIe, A kathananI vidhi che. A rIte kahevAmAM na Ave to kathananI virAdhanA thAya che. TIkAH AjJAgrAhyo'rthaH AgamagrAhyaH AjJayaivA'sau kathayitavyaH AgamenaivetyarthaH dArTAntiko dRSTAntAda= dRSTAntena, kathanavidhireSa sUtrArthe, virAdhanetarathA kathanasyeti gAthArthaH // 995 // TIkArtha: AjJAthI grAhya AgamathI grAhya, evo A artha AjJAthI ja=AgamathI ja, dAntika=daSTAMtathI grAhya evo artha, dRSTAMtathI daSTAMta vaDe, kahevo joIe. A sUtranA arthaviSayaka kathananI vidhi che. ItarathA=AjJA grAhya ke daSTAMtagrAhya artha anya rIte kahe to, kathananI=sUtranA arthaviSayaka kahevAnI, virAdhanA thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhagavAnanI AjJAthI svIkAravA yogya padArthone AjJAthI ja kahevA joIe. jema ke 14 rAjaloka che, dIpa-samudro asaMkhya che, svarga ane naraka che, ityAdi zAstramAM batAvelAM vacano bhagavAnanI AjJAthI ja nakkI thAya che. te vacano svIkAravAmAM koI yuktio nathI; chatAM temAM yuktio batAvavAno prayAsa karavAmAM Ave to AgamanI AzAtanA thAya. vaLI, daSTAMtathI svIkAravA yogya padArthone daSTAMtathI kahevA joIe. jema ke suvarNa sAthe mATIno saMbaMdha anAdithI hovA chatAM zodhananI prakriyA dvArA suvarNano mATIthI viyoga thAya che, tevI rIte jIva sAthe karmano saMbaMdha anAdino hovA chatAM sAdhanA dvArA jIvano karmathI viyoga thaI zake che. mATe jIvanI karmathI mukti saMgata che. vaLI, "dAntika padArthone dRSTAMtathI kahevA joIe," e kathananA upalakSaNathI "yuktigamya padArthone yuktithI kahevA joIe" e kathananuM paNa grahaNa karavAnuM che. jema ke "zarIravyApI AtmA che," ItyAdi vacano zAstramAM batAvela che eTalA mAtrathI ja mAnI levAnAM nathI, paraMtu AtmAne mAtra zarIravyApI ja mAnavAmAM yuktio ApavI joIe, ke AtmAne zarIravyApI nahIM mAnatAM sarvavyApI mAnIe to AtmAmAM sthAnAMtaraprAptirUpa kriyA ghaTe nahIM, ane AtmAne sakriya na mAnIe to tene karmano baMdha ghaTe nahIM, ane jo AtmAne karmano baMdha na svIkArIe to saMsAramAM pratyakSa dekhAtI janma-maraNAdinI vyavasthA saMgata thAya nahIM. mATe AtmA sarvavyApI nathI paNa dehavyApI che, ema mAnavuM ucita che. A rIte anya paNa sarva dRSTAMtagrAhya padArtho daSTAMta ApavA dvArA, ane yutigrAhya padArtho yukti ApavA dvArA vyAkhyAna karavA joIe. vaLI, uparamAM batAvyuM e rIte sUtronA arthonI prarUpaNA karanArA AcArya siddhAMtanI ArAdhanA kare che, ane tenAthI viparIta rIte prarUpaNA karanArA AcArya siddhAMtanI virAdhanA kare che. ApaNI For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 anuyogagaNAnujJAvastukaI "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 996-997 avataraNikA : gAthA 992 thI atyAra sudhI anuyogI AcAryae yogya ziSyo AgaLa kevI rIte vyAkhyAna karavuM joIe? te batAvyuM. have tenuM nigamana karatAM kahe che - gAthA : . to AgamaheugayaM suammi taha goravaM jaNaMteNaM / uttamanidaMsaNajuaM vicittaNayagabbhasAraM ca // 996 // bhagavaMte savvaNNe tappaccayakAri gaMbhIrasArabhaNiihiM / saMvegakaraM niamA vakkhANaM hoi kAyavvaM // 997 // avayArtha : to te kAraNathI sumi tada jorarva nautevi-zrutaviSayaka te prakAranA gauravane utpanna karatA evA AcAryae sattaniyaMsaUITgaM uttama nidarzanathI yukta, vivitta masAjaM ca ane vicitra nayanA garbhathI sAra=vividha prakAranA niyonA arthathI pradhAna, mIrasaramAdiM gaMbhIra ane sArA bhaNitio vaDe sallA mavaMtitapravrayerisarvajJa bhagavaMtamAM ta--tyayakArI-sarvajJatvano vizvAsa karAvanAruM, saMve saMvegakara, gAmaDAyaM Agama-hetugata vavaravAdi vyAkhyAna nigama-niyamathI vAyavyaM doDuM kartavya thAya che. gAthArtha : te kAraNathI zrutaviSayaka te prakAranA gauravane pedA karatA evA anuyogI AcAryae, uttama daSTAMtothI yukta ane judA judA nayonA garbhathI pradhAna, sarvajJa bhagavAnamAM sarvajJatvano vizvAsa karAvanAruM, saMvega karanAruM, Agama ane hetuvALuM vyAkhyAna nakkI karavuM joIe. TIkA : tat-tasmAdAgamahetugataM yathAviSayamubhayopayogena vyAkhyAnaM karttavyamiti yogaH, zrute tathA gauravaM janayatA, na yathAtathAbhidhAnaM, na heyabuddhi prakurvatA, tathA uttamanidarzanayutaM-ahInodAharaNavat, tathA vicitranayagarbhasAraM ca-nizcayAdyanekanayArthapradhAnamiti gAthArthaH // 996 // bhagavati sarvajJe tatpratyayakAri 'nA'sarvajJa evamAha' ityevaM, gambhIrasArabhaNitibhiH, na tucchagrAmyoktibhiriti, saMvegakara niyamAcchrotRNAmaucityena vyAkhyAnaM bhavati karttavyaM, nA'nyatheti gAthArthaH // 997 // TIkArya : tanyoH te kAraNathI=je kAraNathI gAthA 992thI 995mAM batAvyuM e pramANe che te kAraNathI, ubhayanA upayogathI=Agama ane hetu e baMnenA upayogathI, Agama-hetugata vyAkhyAna yathAviSaya=viSaya pramANe, karavA yogya che. For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 anuyogagaNAnujJAvastuka"anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 996-990 zrate...prarvatA zrataviSayaka te prakAranA=A Agama saMpUrNa nirdoSa che te prakAranA, gauravane pedA karatA evA AcAryae vyAkhyAna karavuM joIe, paraMtu yathAtathA abhidhAnane pedA karatA AcAryae vyAkhyAna karavuM joIe nahIM, heyabuddhine karatA evA AcAryae vyAkhyAna karavuM joIe nahIM. tathA....vat tathA uttama nidarzanathI yukta=ahIna udAharaNavALuM, vyAkhyAna karavuM joIe. tathA...thArtha ane te rIte vicitra nayonA garbhathI sAra=nizcayAdi aneka nayonA arthathI pradhAna, evuM vyAkhyAna karavuM joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhagavati....ti gaMbhIra ane sAra bhaNitio vaDe=gaMbhIra ane zreSTha kathano vaDe, sarvajJa bhagavAnamAM asarvajJa A pramANe na kahe e prakAranuM tatpatyayakArI=sarvajJatAno vizvAsa karAvanAruM, vyAkhyAna karavuM joIe, tuccha evI grAmyoktio vaDe nahIM-tuccha evAM gAmaDiyAM vacano vaDe vyAkhyAna karavuM joIe nahIM. saMvepAra...thaIzrotAonA aucityathI saMvegane karanAruM vyAkhyAna niyamathI kartavya thAya che. anyathA nahIM=prastuta be gAthAmAM batAvyuM tenAthI anya rIte vyAkhyAna karavuM joIe nahIM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 992thI prAraMbhIne atyAra sudhI karelA kathananuM nigamana karatAM kahe che ke Agama ane hetu e baMnenA upayogathI Agamagata ane hetugata vyAkhyAna viSayane anurUpa karavuM joIe. Azaya e che ke keTalAMka zAstrIya vacano AjJAgrAhya che ane keTalAMka zAstrIya vacano yuktigrAhya che, tethI AjJA grAhya padArthonA vyAkhyAnanA avasare AjJAnA upayogathI, ane yuktigrAhya padArthonA vyAkhyAnanA avasare yuktinA upayogathI vyAkhyAna karavuM joIe, paraMtu AgamagrAhya padArthonuM yuktio ApavA dvArA ane yuktigamya padArthonuM Agama dvArA vyAkhyAna karavuM joIe nahIM. vaLI, AvuM vyAkhyAna paNa gurue zrotAone zrutanA viSayamAM gaurava pedA thAya te rIte karavuM joIe, paNa game te rIte nahIM, ane zrotAone zAstravacanamAM heyabuddhi thAya te rIte paNa nahIM. Azaya e che ke zAstro sarvajJakathita che ane sarvajJa jagatanA tamAma padArthone yathArtha jue che. vaLI sarvajJa jANe che ke jagatanA amuka padArtho kevalajJAna pahelAM jANI zakAtA nathI, chatAM jagatanA keTalAka padArtho chadmastha jIva yuktithI samajI zake tema che. AthI sarvajJa bhagavAne zAstramAM be prakAranA padArtho batAvyA che : (1) AjJAgrAhya ane (2) yuktigrAhya; ane prarUpaNA karanAra AcAryane paNa Agamika padArthone AgamathI ane yautika padArthone yuktithI yogya ziSyo AgaLa vyAkhyAna karavAnA kahyA che. AthI svasamayanA prajJApaka guru, zrotAone baMne prakAranA padArthonuM vyAkhyAna e rIte Ape, jethI "bhagavAnanA vacanarUpa A zruta mahAgauravavALuM che" evI buddhi zrotAone pedA thAya; paraMtu jo upadezaka guru AgamagrAhya ane yuktigrAhya padArthonuM game te rIte kathana kare, to zrotAone jinavacana pratye bahumAna to pedA thAya nahIM, paNa jinavacana pratye heyabuddhi thAya. mATe guru zAstrIya padArthone ucita rIte joDIne ucita vacano dvArA jaNAve, jethI yogya jIvone jinazAsana mahAgauravavALuM bhAsita thAya. For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 996-990 vaLI, sUtranA arthonuM vyAkhyAna gurue uttama daSTAMtothI yukta karavuM joIe, paraMtu hIna udAharaNovALuM na karavuM joIe. Azaya e che ke anuyogI AcAryae dArdAntika padArthonA vyAkhyAnamAM daSTAMta ApavA joIe ke pUrvakAlIna RSimunio atiduSkara paNa saMyamamAM sudaDha yatna karIne grahaNa karelAM vratone pALatA hatA. teo pAse aneka labdhio hovA chatAM mAnAdi kaSAyane vaza thaIne teo kyAreya potAnI labdhionuM pradarzana karatA na hatA. AvA gAMbhIrya ane vairyavALA maharSionAM dRSTAMto saMyamanA mArganuM niraticAra pAlana karavAmAM preraka thAya che. tenA badale jo upadezaka guru atyAranA kALanA sAmAnya sattvavALA sAdhuonAM daSTAMto ApavA dvArA zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna kare, to atyAranA sAdhuonI pravRtti aneka truTIovALI hovAthI vicAraka zrotAone thAya ke bhagavAne upadezelo saMyamamArga AvA alpasattvavALA jIvo dvArA sevAyelo che, jenA kAraNe te vicAraka zrotAone jinavacanAnusAra saMyamanA sAcA svarUpano bodha thaI zake nahIM. mATe guru, zrotAone uttama puruSonAM dRSTAMto ApIne kahe ke alpa sattvavALA jIvo gaMbhIra evA jinazAsananA paramArthano yathArtha bodha karavA mATe paNa asamartha hoya che, to teo zAstrokta vidhi mujabanI AcAraNAo to karI ja kaI rIte zake? AvAM vacanothI guru zrotAone vyAkhyAna Ape, jethI zrotAone paNa "A duSkara paNa yogamArga uttama puruSothI sevya che, sAmAnya sattvavALA puruSono A mArga nathI." e prakAranI mati thAya. vaLI sUtronA arthonuM vyAkhyAna gurue nizcaya-vyavahAra vagere aneka prakAranA nayo batAvavA dvArA karavuM joIe, jethI zrotAone te te nayonI apekSAe padArthano yathArtha bodha thAya. Azaya e che ke zAstrIya padArthomAMnAM keTalAMka sthAnomAM vyavahAranayanuM ane keTalAMka sthAnomAM nizcayanayanuM mahattva hoya che. tethI A kathana kayA nayanI dRSTie che? ahIM A nayanI ja dRSTithI kathana kema karAyuM che ? anya nayanI dRSTithI kema nahIM? te sarva vAto zrotAone gurue yuktithI batAvavI joIe. jema prastuta graMthanI 599mI gAthAmAM nizcayanaya ane vyavahAranaya baMnene sAme rAkhIne kahyuM ke caraNayogamAM sthita evA vizuddha bhAvavALA gurue ziSyane sUtra ApavuM joIe." tyAM koIne zaMkA thAya ke aMgAramardanAcAryanA ziSyo kuguru pAse zruta bhaNyA tethI teone kuguru pAsethI bhaNavAnI kriyA karavArUpa doSa prApta thavo joIe. tenA uttararUpe gAthA 600thI 60pamAM batAvyuM ke "nizcayanayane avalaMbanArA RSione pariNAma pramANa che," mATe doSa nathI. A kathanathI e phalita thayuM ke nizcayanayathI ke vyavahAranayathI azuddha AcaraNavALA guru pAse ziSyae sUtra grahaNa karavuM joIe nahIM. tethI 500 ziSyone bAhya rIte vizuddha AcaraNavALA gurumAM vyavahAranayathI "A suguru che" tevo nirNaya thayo hato, mATe teoe sugurunI buddhipUrvaka aMgAramardanAcArya jevA kuguru pAse zrutAbhyAsa karyo tyAre, nizcayanayane abhimata suguru pAse bhaNavAno zubha bhAva hovAthI teone doSa prApta thayo nahIM; kema ke AvA sthAnamAM suguru pAse ja sUtragrahaNa karavArUpa nizcayanayane mAnya evo potAno vizuddha pariNAma pramANa che, ane pote atizayajJAnI nahIM hovAthI suguruno nirNaya bAhya vizuddha AcaraNathI karI zake che. AthI bAhya rIte vizuddha AcaraNavALA gurune bhramane kAraNe suguru mAnIne kuguru pAse zrutAbhyAsa karanArA ziSyono zAstrAnusArI pariNAma hovAthI teone nirjarA prApta thaI. Ama, "caraNayogamAM sthita, vizuddha bhAvavALA guru pAse sUtra grahaNa karavuM joIe" e kathanamAM, nizcayanayanuM ane vyavahAranayanuM grahaNa hovA chatAM suguru mAnIne aMgAramaka jevA kuguru pAse paNa zruta For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 996-990, 998 grahaNa karatA ziSyono pariNAma pramANa che, e jaNAvavA mATe je rIte nizcayanayanuM avalaMbana batAvyuM che, e rIte upadezaka guru sarva nayono yathAsthAne viniyoga karIne sUtronA arthonuM vyAkhyAna kare, to zrotAomAM ucita sthAne ucita nayo yojavAnI prajJA pragaTe che, eTaluM ja nahIM paraMtu, bhagavAnanAM vacanone aneka nayonI dRSTie vicAravAthI ziSyomAM sarvatra syAdvAdanuM yojana karavAnI nirmaLa prajJA vikase che, jenAthI jinazAsana pratye zrotAone vizeSa prakArano AdarabhAva pedA thAya che. mATe prajJApaka gurue yogya ziSyo AgaLa nizcaya-vyavahArAdi aneka nayonA arthothI pradhAna evuM vyAkhyAna karavuM joIe. vaLI, AcArya ziSyo AgaLa AgamagrAhya ane yuktigrAhya padArthonuM vyAkhyAna karyA pachI, "A vacano sarvajJakathita che ane asarvajJa A pramANe kahI zake nahIM" ema gaMbhIra ane sAra kathanathI ziSyone kahe, jethI ziSyone AvA padArthonI prarUpaNA karanAra sarvajJa ja hoya, tevo sarvajJa bhagavAnamAM vizvAsa pedA thAya; paraMtu tenA badale jo AcArya, zAstranA gaMbhIra padArthone nahIM jANanAra sAmAnya loka je rIte kathana kare te rIte zAstranA gaMbhIra padArthonuM kathana kare, to buddhimAna zrotAone A padArtho batAvanAra puruSa sarvajJa che tevI pratIti thAya nahIM. mATe upadezaka AcAryae tuccha evI grAmyoktithI vyAkhyAna karavuM joIe nahIM, paraMtu gaMbhIra ane sArA kathanothI vyAkhyAna karavuM joIe, jethI zrotAone "bhagavAna sarvajJa hatA ane temaNe A zAstro batAvelAM che" evI zraddhA thAya, ane pAramArthika jinazAsananI prApti thAya. vaLI, AcAryae zrotAonI bhUmikAno vicAra karIne bhUmikAnA ucitapaNAthI vyAkhyAna ApavuM joIe, jethI te vyAkhyAna zrotAone saMveganuM kAraNa bane. Azaya e che ke AcArya zrotAnI bhUmikAne anurUpa saMsAranuM ke yogamArganuM svarUpa batAve to yogya zrotAo saMsArathI vimukha bhAvavALA ane mokSane abhimukhabhAvavALA thAya che ane teonuM kalyANa thAya che; paraMtu prastuta be gAthAmAM batAvela sarva bhAvone khyAlamAM rAkhyA vagara anya rIte vyAkhyAna karavAmAM Ave to upadezathI paNa yogya jIvonuM hita thatuM nathI, ane viparIta prarUpaNA hovAthI upadeza ApanAra AcAryanuM paNa ahita thAya che. 996/997 avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya : Ane ja kahe che=gAthA 996-997mAM kahyuM ke Agama ane hetugata vagere guNovALuM vyAkhyAna karavuM joIe, anyathA nahIM, ene ja kahe che - gAthA : hoMti u vivajjayammI dosA etthaM vivajjayAdeva / tA uvasaMpannANaM evaM cia buddhimaM kujjA // 998 // anvayArtha : vivanaya vaLI viparyaya hote chate atyaM ahIM=vyAkhyAna karavAnA viSayamAM, vivAdeva viparyaya hovAthI ja kosA doSo hoMti thAya che. tAkate kAraNathI ddhimaM buddhimAna 3vasaMpannA-upasaMpannone= upasaMpadA sAmAcArI svIkArela sAdhuone, pUrva vijJa=A pramANe ja (vyAkhyAna) Maa kare. For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 anuyogagaNAnujJAvastaka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 998 gAthArtha : gAthA 990-910mAM batAvyuM tenAthI viparIta rIte vyAkhyAna karAye chate vyAkhyAna karavAnA viSayamAM viparyaya hovAthI ja doSo thAya che. te kAraNathI buddhimAna AcArya upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne AvelA sAdhuone pUrvanI be gAthAmAM batAvyuM e pramANe ja vyAkhyAna Ape. TIkA : bhavanti tu viparyaye anyathAkaraNe doSA atra, kuta ityAha-etadviparyayAdeva kAraNAt, tattasmAdupasampannAnAM satAM ziSyANAmeva yathoktabuddhimAn (?ziSyANAmevameva-yathoktaM buddhimAn) kuryAt vyAkhyAnamiti gAthArthaH // 998 // noMdha: TIkAmAM ziSyA jAneva che, tene sthAne ziSyA mevameva; ane yathoddhamAna che, tene sthAne yo yuddhamAna hoya tema bhAse che. TIkArya : vaLI viparyaya hote chate=anyathAkaraNa hote chata=gAthA 996-997mAM batAvyuM tenAthI anya rIte vyAkhyAna karAve chate, ahIM=vyAkhyAna karavAnA viSayamAM, doSo thAya che. kayA kAraNathI ? ethI kahe che - AnA=vyAkhyAnanA, viparyayarUpa ja kAraNathI, doSo thAya che. te kAraNathI buddhimAna guru, upasaMpanna chatA ziSyone A rIte ja= thokta=pUrvanI be gAthAmAM kahevAyuM e rIte ja, vyAkhyAna kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 996-997mAM kahyuM ke zrutamAM te prakAranA gauravane pedA karatA AcAryae uttama dRSTAMtovALuM, vividha nayonA arthothI pradhAna, gaMbhIra ane sAra kathano vaDe sarvajJa bhagavaMtamAM sarvajJatAno vizvAsa karAvanAruM, niyamathI saMvega karanAruM, Agama ane hetugata vyAkhyAna karavuM joIe, paNa tenAthI viparIta rIte vyAkhyAna karavAmAM doSo thAya che. ane te doSo A pramANe nirdiSTa guNothI viparIta vyAkhyAna karavAthI kvacit zrotAone zrutamAM heyabuddhi thAya che, to kvacita nayAdino viparIta bodha thAya che; ane tuccha evI grAmyokti vaDe vyAkhyAna karavAthI gaMbhIra evAM jinavacano paNa zrotAone sAmAnya evAM anya kathano jevAM bhAse che, jethI sarvajJa bhagavAnamAM sarvajJatAno vizvAsa thato nathI, tethI zrutanA zravaNathI saMvega thato nathI ane zrotAone zruta samyagdariNamana pAmatuM nathI. A sarvadoSonA nivAraNa mATe upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne AvelA ziSyone buddhimAna AcAryae uparamAM batAvyuM te rIte vyAkhyAna karavuM joIe, jethI jinazAsana pAmIne zrotAonuM ekAMte hita thAya. ahIM gAthA 996-997mAM batAvI e ja vAtane bIjA zabdothI kahevA mATe graMthakAre prastuta avataraNikAmAM "Ane ja kahe che" ema kahela che. tethI pUrvanI be gAthAnI punarukti hovA chatAM hitakArI vacano kahevAmAM punarukti doSa thato nathI; kema ke hitakArI vacana zabdabhedathI vAraMvAra kahevAthI zrotAone For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 998-999 spaSTa rIte khyAla Ave che ke "mAre paNa vyAkhyAna A rIte ja karavuM joIe, anya rIte nahIM." mATe graMthakAre pharI pUrvanI be gAthAnI vAta prastuta gAthAmAM bIjA zabdothI jaNAvI che. ll998 avataraNikA : kAlAdanyathAkaraNe adoSAzaGkAM pariharannAha - avataraNitArtha : kALane kAraNe anyathAkaraNamAM adoSanI AzaMkAne pariharatAM kahe che arthAt koIne AzaMkA thAya ke vartamAnakALa viSama hovAne kAraNe zAstrIya padArthonuM gAthA 996-997mAM batAvyuM te pramANe vyAkhyAna karanArA AcArya prApta thavA durlabha che, tethI potAnI zakti mujaba nirdiSTa guNothI viparIta vyAkhyAna karavAmAM upadezaka AcAryane doSa thato nathI. e prakAranI AzaMkAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : kAlo vi vitahakaraNe NegaMteNeha hoi saraNaM tu / Na hi eammi vi kAle visAi suhayaM amaMtajuaM // 999 // anvayArtha: rUahIM=vyAkhyAna karavAnA viSayamAM, vitarakavitathakaraNa hote chate no vikALa paNa pate ekAMtathI saraVi=zaraNa tu hoDuMthato nathI ja. (tamAM dRSTAMta dvArA hetu Ape che -) dinaje kAraNathI mi vi jo A paNa kALamAM maMtakumra visArUM amaMtrayukta viSAdi sudayaMgasukhada na thatAM nathI. * "tu' gva kAra arthaka che. * 'di' thAt arthamAM che. gAthArtha : vyAkhyAna karavAnA viSayamAM viparItakaraNa thaye chate kALa paNa ekAMte zaraNa thato nathI ja; temAM hetu Ape che- je kAraNathI A pAMcamA paNa ArAmAM maMtrarahita viSAdi sukhane ApanArAM thatAM nathI. TIkA : ___kAlo'pi vitathakaraNe-viparItakaraNe naikAnteneha prakrame bhavati zaraNameva, kuta ityAha-na hyetasminnapi kAle-duSSamAlakSaNe viSAdi prakRtiduSTaM sat sukhadamamantrayutaM tu bhavatIti gAthArthaH // 999 // TIkAIH A prakramamAM=vyAkhyAna karavAnA prasaMgamAM, vitathakaraNamAM=viparItakaraNamAM, kALa paNa ekAMtathI zaraNa nathI ja thato. kayA kAraNathI? ethI kahe che- je kAraNathI duHSamAnA lakSaNavALA A paNa kALamAM prakRtithI duSTa chatuM amaMtrathI yukta viSAdi vaLI sukhane denAruM thatuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 999-1000 bhAvArtha : gAthA 996-997mAM kahyuM tenA karatAM viparIta rIte vyAkhyAna karanAra koI AcArya kALanuM zaraNuM grahaNa karIne vicAre ke "A kALa viSama che, tethI mAruM karAyeluM vyAkhyAna viparIta thAya topaNa doSa nathI." to temanA dvArA levAyela AlaMbanamAM kALa paNa ekAMte zaraNa nathI ja thato. ahIM "kALa ekAMte zaraNa nathI" ema kahevAno Azaya e che ke koIka apekSAe kALanuM zaraNuM iSTa che, paraMtu ekAMte iSTa nathI. te apekSA batAve che - pUrvakAlIna AcAryo je rIte AgamonuM vyAkhyAna karatA hatA, te prakAranuM vyAkhyAna A yuganA vyutpanna paNa AcAryo prAyaH karIne karI zakatA nathI; e apekSAe kALanuM zaraNuM laIne svazakti anusAre koI vyutpanna AcArya upadeza Ape to doSa nathI. chatAM pUrvanI be gAthAmAM batAvelA guNovALuM vyAkhyAna jeo karI zakatA hoya tevA AcArya A yugane anusAra vyutpanna che, ane teo vyAkhyAna karavAnA adhikArI che, anya nahIM; ane je upadezaka hajI AgamagrAhya ane yuktigrAhya padArthomAM vyutpanna thayelA nathI, ane zrotAomAM zrutajJAnaviSayaka te prakAranuM gaurava pedA karI zake tevA nathI, tema ja jinavacanonA gAMbhIryane samajyA nathI, phakta yatkiMcit zAstro bhaNIne jinavacanone yathAtathA joDIne vyAkhyAna karanArA che, tevA sAdhu kALanuM avalaMbana laIne vyAkhyAna kare te ucita nathI; kema ke teonI yathAtathA prarUpaNA tattvanA jijJAsu evA yogya zrotAone jinavacanamAM heyabuddhi pedA karAve che. AthI zAstramAM avyutpanna upadezake kALanuM avalaMbana laIne paNa zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna karavuM joIe nahi; kema ke jema A kALamAM paNa je viSAdi maMtrathI pratibaddha thayela nathI ane jemAM mAraNazakti rahelI che, evA viSAdi sukha ApanArA thatA nathI, tema A kALamAM paNa avyutpanna sAdhu dvArA apAyelo upadeza potAnA ane zrotAonA kalyANanuM kAraNa banato nathI, ane maMtrarahita viSAdi jema A kALamAM paNa vinAza kare che, tema avyutpanna sAdhuno upadeza A kALamAM paNa sva-parano vinAza kare che. 99lA avataraNika : pUrvagAthAmAM kahyuM ke viparIta vyAkhyAna karavAmAM kALa paNa ekAMte zaraNa nathI, jema maMtrarahita viSAdi A kALamAM paNa sukhada thatA nathI. tethI have kevA prakAranuM viparIta vyAkhyAna viSAdi tulya che? ane maMtra samAna zuM che? te jaNAvavA arthe kahe che - gAthA : etthaM ca vitahakaraNaM neaM AuTTiAu savvaM pi| pAvaM visAitullaM ANAjogo a maMtasamo // 1000 // anvayArtha : dhaM ca ane ahIM=vyAkhyAna karavAnA viSayamAM, mATTikArDa AkuTTikAthI saLaM pi vitaripa sarva paNa vitathakaraNa pAvaM pApavALuM, visArUturka-viSAdinI tulya graM=jANavuM, mA ITno ane AjJAyoga maMtasamo maMtrasama (jANavo.) For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1000 85 gAthArtha : ane vyAkhyAna karavAnA viSayamAM AkuTTikAthI sarva paNa viparItakaraNa pApavALuM, viSAdi jevuM jANavuM, ane jinanI AjJAno yoga maMtra jevo jANavo. TIkA : atra ca prakrame vitathakaraNaM jJeyaM AkuTTikayA-upetyakaraNena sarvamapi pApaM nindyaM viSAditulyaM, vipAkadAruNatvAd, AjJAyogazca-sUtravyApArazca atra mantrasamaH, taddoSApanayanAditi sUtrArthaH // 1000 // TIkArya : ane A prakramamAM=vyAkhyAna karavAnA prakramamAM, AkuTTikAthI-upetyakaraNathI=jANIne karavAthI, sarva paNa vitathakaraNa, pApavALuM niMdavA yogya, viSAdinI tulya jANavuM; kema ke vipAkathI dAruNapaNuM che; ane ahIM vyAkhyAna karavAnA viSayamAM, AjJAyoga-sUtravyApAra, maMtranI samAna che; kema ke tenA=vitathakaraNanA, doSanuM apanayana thAya che, e pramANe sUtrano artha che. bhAvArtha : upadeza ApanAra AcArya jANatA hoya ke AjJAgrAhya padArthone AjJAthI, ane hetujhAhya padArthone hetuthI vyAkhyAna karavA dvArA zrotAone zrutamAM gaurava pedA karavAnI haju mArI zakti nathI, chatAM te AcArya zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna kare, to te vyAkhyAna AkaTTikAthI arthAta jANIbUjIne, viparIta karavArUpa che, ane vyAkhyAnanuM A vitathakaraNa viSAdi samAna che; kema ke A rIte vyAkhyAna karanArA AcArya mArgano vinAza karIne kliSTa evuM mithyAtvamohanIyakarma bAMdhe che, jenA kAraNe pote ghaNA bhavo sudhI bhagavAnanA mArgamAM vyAmoha prApta karaze. vaLI te vyAkhyAnanuM vitathakaraNa pAparUpa che arthAt niMdanIya pravRttirUpa che. paraMtu je AcArya zAstravacanathI jANe che ke bhagavAne AjJAgamya padArthone AjJAthI ja, ane yuktigamya padArthone yuktithI ja vyAkhyAna karavAnuM kahela che, ane te AcArya AjJAnI pradhAnatAthI zrotAone zrutamAM gaurava pedA thAya te rIte ja vyAkhyAna karatA paNa hoya, Ama chatAM anAbhoga ke sahasAtkArathI kyAreka viparIta vyAkhyAna thaI jAya, to te viparIta vyAkhyAnanuM karaNa viSAdi jevuM che, chatAM tevA AcAryamAM vartato bhagavAnanI AjJAno yoga maMtra jevo che; kema ke te AcArya vyAkhyAna karavA aMge bhagavAnanI zuM AjJA che ? tene lakSyamAM rAkhIne vyAkhyAna kare che. tethI vyAkhyAnakALamAM upadezakano upayoga sUtranA vyApAramAM pravarte che, je sUtrano vyApAra uttama bhAvarUpa che. A maMtra sarakho uttama bhAvarUpa sUtrano vyApAra, anAbhogathI ke sahasAtkArathI je kAMI viparIta vyAkhyAna thaI jAya te rUpa vitathakaraNa viSAdi jevuM hovA chatAM, te viSAdithI prApta thanArA doSane dUra kare che. arthAt jinavacanAnusArI vyAkhyAna karavAmAM upayukta AcAryathI kvacit viparIta vyAkhyAna thaI jAya to paNa temanA haiyAmAM vartato AjJAyogano upayoga temanA cittanI malinatA thavA deto nathI. mATe AvA AcAryanuM viparIta vyAkhyAna paNa niMdanIya nathI. ||100oll. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1001 avataraNikA : upasaMharannAha - avataraNitArtha : gAthA 996-997mAM gAthA 992thI 995nA kathananuM nigamana karatAM pAMca guNovALuM vyAkhyAna karavAnuM kahyuM. tyArapachI gAthA 998mAM viparIta vyAkhyAna karavAmAM doSo thAya che tema kahIne gAthA 999-1000mAM viparIta vyAkhyAna karavAmAM kALanuM paNa azaraNapaNuM ane AjJAyoganuM zaraNapaNuM batAvyuM. have te sarva kathanano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : tA eammi vi kAle ANAkaraNe amUDhalakkhehiM / sattIe jaiavvaM ettha vihI haMdi eso a // 1001 // anvayArtha : tA te kAraNathI viparIta vyAkhyAna karavAmAM kALa paNa ekAMte zaraNa nathI ane AjJAyoga zaraNa che te kAraNathI, akhivinne A paNa kALamAM samUhartahiM amUDhalakSavALA evA gurue satta zaktithI mArine AjJAkaraNamAM nabaeNyatna karavo joIe, sthi ane ahIM=vyAkhyAna karavAmAM, ho vihI A=have batAvAze e, vidhi che. gAthArtha : viparIta vyAkhyAna karavAmAM kALa paNa ekAMte zaraNa thato nathI, ane AjJAyoga zaraNa che, te. kAraNathI A paNa kALamAM amUDhalakSyavALA evA gurue zaktithI AjJAkaraNamAM catna karavo joIe, ane vyAkhyAna karavAmAM have batAvAze e vidhi che. TIkAH ___ yasmAdevaM tasmAdetasminnapi kAle-duSSamArUpe AjJAkaraNe-sautravidhisampAdane amUDhalakSaiH sadbhiH zaktyA yatitavyamupasampadAdau, atra vidhireSa vyAkhyAnakaraNe, handItyupapradarzane, eSa ca vakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH // 1001 // TIkArya : je kAraNathI Ama che=maMtrarahita viSAdinI jema, maMtrasamAna AjJAyogarahita viparIta vyAkhyAnanuM karaNa, A kALamAM paNa ekAMte zaraNabhUta banatuM nathI ema che, te kAraNathI A paNa duHSamArUpa kALamAM amUDhalakSavALA chatA gurue upasaMpadAdi viSayaka=upasaMpadA sAmAcArI svIkArIne AvelA ziSya vagere viSayaka, AzAnA karaNamAM sUtra saMbaMdhI vidhinA saMpAdanamAM, zaktithI yatna karavo joIe. ahIM=vyAkhyAnanA karaNamAM, A vidhi che; ane A eTale vakSyamANa lakSaNa have kahevAnAra lakSaNavALI vidhi. iMddhi e prakAre avyaya upapradarzanamAM che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra gAthA 1001-1002 bhAvArtha: pUrvamAM sthApana karyuM ke viSama kALamAM paNa vyAkhyAna karavAmAM viparyaya karavAthI doSo thAya che, tethI duHSamA nAmanA pAMcamA ArAmAM paNa gItArtha AcAryae amUDhalakSavALA thaIne arthAt ziSyonI yogyatAno vicAra karavAmAM zaktinA prakarSathI yatna karIne, temanI yogyatAne anurUpa zAstrIya padArthonuM vyAkhyAna karavuM joIe, paraMtu viSama kALanuM zaraNuM laIne zAstrIya padArthonuM jema tema prarUpaNa karavuM joIe nahIM, jethI bhagavAne batAvela vyAkhyAna viSayaka vidhinuM samyak pAlana thaI zake. vaLI u52mAM batAvyuM evuM vyAkhyAna karavAnA viSayamAM havenI gAthAomAM batAvAze e vidhi che. 1001 gAthA: : majjaNa nisijja akkhA kiikammussagga vaMdaNaM jiTThe / saMto hoi jiTTho na u pajjAeNa to vaMde // 1002 // anyacArtha: maLvaLa nimiSna=mArjana, niSadyA (karAya che.) alllA-akSo (lavAya che.) vijJammU-kRtikarma, slana=kAyotsarga, nike vaMI=jyeSThaviSayaka vaMdana (karAya che.) mAsaMto-bolatA evA=guru dvArA apAyela vyAkhyAnane kahetA evA sAdhu, niTTo jyeSTha ho=thAya che, pannAI 3 na=paraMtu paryAyathI nahIM. to-te kAraNathI vaMve-vaMde=jyeSThane ja vaMdana kare. gAthArtha: pramArjana karAya che, be niSadhA karAya che, te niSadhA para sthApanAcArya sthapAya che, gurune vaMdana karAya che, kAyotsarga karAya che, pachI jyeSTha sAdhune vaMdana karAya che. ahIM gurunuM vyAkhyAna kahetA anubhASaka sAdhu moTA che, paraMtu saMyamaparyAyathI adhika sAdhu moTA nathI. te kAraNathI anubhASaka sAdhune ja vaMdana kare. TIkA 87 mArjanaM vyAkhyAsthAnasya, niSadyA gurvAdeH, akSA:- candanakA upanIyante, kRtikarmma-vandanamAcAryAya, kAyotsarge'nuyogArthaM, vandanaM jyeSThaviSayam, iha bhASamANo bhavati jyeSThaH, na tu paryAyeNa, tato vandeta tameveti gAthArtha: 60025 * ''tuve''mAM 'Ari' padathI akSanuM grahaNa che. TIkArya (1) vyAkhyAnA sthAnanuM mArjana karAya che arthAt guru je sthAnamAM sUtranA arthonuM vyAkhyAna karavAnA hoya te sthAnamAM ziSyo kAjo le che. (2) guru AdinI niSadyA karAya che arthAt kAjo lIdhA pachI ziSyo gurunuM ane sthApanAcAryajInuM ema be Asana pAthare che. (3) akSo=caMdanako, lavAya che arthAt sthApanAcAryajInuM Asana pAtharyA pachI ziSyo sthApanAcAryajIne te sthAnamAM lAvIne Asana upara sthApe For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1002-1003 che. (4) AcAryane=vyAkhyAna karanAra gurune, kRtikarma vaMdana, karAya che. (5) anuyoga arthe kAyotsarga karAya che. (6) jyeSThanA viSayavALuM vaMdana thAya che. ahIM=vyAkhyAnanA viSayamAM, bhASamANa=gurunuM vyAkhyAna spaSTa karatA sAdhu, jyeSTha thAya che; paraMtu paryAyathI nahIM=saMyamajIvanano ghaNo paryAya hovAmAtrathI sAdhu jyeSTha thatA nathI. te kAraNathI tene ja=gurunuM vyAkhyAna spaSTa karatA sAdhune ja, vaMdana kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : vyAkhyAna sAMbhaLavAnI icchAvALA ziSyo prathama, je sthAnamAM guru-AcArya vyAkhyAna karavA besatA hoya te sthAnamAM daMDAsaNathI vasatinuM pramArjana kare, jethI ahiMsAvratanuM pAlana thAya. tyArapachI te sthAnamAM AcAryanuM ane sthApanAcAryanuM Asana sthApana kare, temAM AcAryanA Asana karatAM sthApanAcAryanuM Asana thoDuM UMcuM sthApe. tyArapachI te UMcA Asana upara sthApanAcAryarUpa akSonuM sthApana kare. tyArabAda AcArya potAnA Asana upara birAjamAna thAya tyAre vyAkhyAna sAMbhaLanArA sarva sAdhuo AcAryane vaMdana kare ane pachI vyAkhyAna sAMbhaLavAnA nimitte kAussagna kare, jethI vizuddha thayela citta te sAdhuone zAstranA artho samyak pariNamana pamADe. tyArapachI sarva sAdhuo jayeSTha sAdhune vaMdana kare. ahIM 'yeSTha' zabdathI AcAryae karela sUtronA arthonA vyAkhyAnane samajAvavAnI paTprajJAvALA sAdhunuM grahaNa karavAnuM che. tethI paTprajJAvALo ziSya gurue kahelA gaMbhIra arthonuM avadhAraNa karIne vyAkhyAnanI samAptimAM pharIthI sarva sAdhuone te artho samajAve, jethI vyAkhyAna daramiyAna gaMbhIra arthonuM avadhAraNa na thayuM hoya tevA sAdhuone paNa anubhASaka evA jayeSTha sAdhunA vacanathI avadhAraNa thaI jAya. AthI AvA jJAnaparyAyathI jayeSTha anubhASaka sAdhune tenA karatAM saMyamaparyAyathI jayeSTha sAdhuo paNa vaMdana kare. I/1002 avataraNikA : vyAsArthaM tvAha - avataraNikArya : vaLI vyAsathI arthane kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM vyAkhyAnakaraNamAM vidhi kahI te vidhine vistArathI batAve che - gAthA : ThANaM pamajjiUNaM donni nisijjAo hoMti kAyavvA / ekkA guruNo bhaNiA bIA puNa hoi akkhANaM // 1003 // anvayArtha : tAja pablika sthAnane pramArjIne rogni nitijJokabe niSadyAo zrAvyA rati-kartavya thAya che. paERI muuo mafor=eka gurunI kahevAI che, vImA pu roTTa=vaLI bIjI akSonI hoya che. For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1003-1004 gAthArtha : vyAkhyAna karavAnA sthAnane pramAIne be niSadhAo kartavya thAya che. eka niSadhA gura mATe ane vaLI bIjI niSadhA sthApanAcArya mATe hoya che. TIkAH sthAnaM pramRjya vyAkhyAsthAnaM dve niSadye bhavataH karttavye samyagucitakalpaiH, tatraikA gurorbhaNitA niSIdananimittaM, dvitIyA punarbhavati manAguccatarA akSANAM, samavasaraNopalakSaNametaditi gAthArthaH 200rUA. TIkArya : sthAnane=vyAkhyAnA sthAnane, pramAjIne samyagu ucita kalpo vaDe=sArAM yogya vastro vaDe, be niSadyA kartavya thAya che. temAMete be niSadyAmAM, eka niSadyA gurunA niSadananA nimitte-gurune besavA mATe, kahevAyelI che. vaLI manAm uccatara evI dvitIya akSonI hoya che=gurunI niSadyAthI kaMIka UMcI bIjI niSadyA sthApanAjI mATe taiyAra karavAnI hoya che. A=vyAkhyAna karatI vakhate niSadyA sthApana karIne tenA upara akSonI sthApanA karavI e, samavasaraNanuM upalakSaNa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gurunI ane akSonI ema be niSadyA karavAnuM tAtparya e che ke vyAkhyAnanA sthAnanuM pramArjana karIne sAdhuoe bahumAna jaLavAya tevA prakAranA samyagU ucita vastro vaDe gurune besavA mATe ane sthApanAcArya sthApavA mATe be Asano pAtharavAnAM che. vaLI, Asana pAtharIne akSo sthApavA ane te akSonI samakSa vyAkhyAna karavuM e samavasaraNanuM upalakSaNa che. Azaya e che ke samavasaraNamAM jema bhagavAna birAjamAna hoya che, tema samavasaraNa sthAnIya niSadyAmAM sthApanAcArya birAjamAna hoya che. AthI sAmAcArI prakaraNanI gAthA 76mAM kahyuM che ke "akRtasamavasaraNavALA gurue vyAkhyAna ApavuM joIe nahIM, te utsarga che." ane samavasaraNano artha karyo ke "akSonI niSadyA." tethI e phalita thAya ke vyAkhyAnakALamAM niSadyA racIne tenA para akSonuM sthApana karavuM, e samavasaraNa racIne te samavasaraNamAM vyAkhyAna ApavA barAbara che, ema sUcave che. 1003/l. avataraNikA: vidhivizeSamAha - avataraNitArtha : vidhivizeSane kahe che, arthAtu gAthA 1002mAM batAvela vyAkhyAnakaraNanI vidhimAMthI anna, nisinna ane gallA zabdano vistArathI artha pUrvagAthAmAM karyo, have tyAM karavA yogya vizeSa vidhi batAve che - For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1004 gAthA : do ceva mattagAiM khele kAia sadosagassucie / evaMviho vi NiccaM vakkhANijja tti bhAvattho // 1004 // anvayArtha : salosa rUMsadoSakanA=rogavALA gurunA, ne vA=zleSma viSayaka, kAyika viSayaka vo ceva mattaDuM be ja mAtraka viE=ucitamAM yogya sthAnamAM, hoya che. parvavido vi AvA prakAranA paNa (guru) ciMnitya varaghAnnivyAkhyAna kare, tti e pramANe mAvastho bhAvArtha che. gAthArtha : rogavALA guru mATe zleSmanuM mAtraka ane kAcikanuM mAtraka, ema be ja mAtraka yogya sthAnamAM hoya che. AvA prakAranA paNa gara nitya vyAkhyAna Ape, e pramANe bhAvArtha che. TIkA : dve eva mAtrake bhavataH zleSmamAtrakaM kAyikamAtrakaM ca sadoSakasya guroH na sarvasya ucite bhUbhAge bhavataH, aidaMparyamAha-evaMvidho'pi sadoSaH san nityaM vyAkhyAnayediti prastutabhAvArtha iti gAthArthaH 2004 TIkArtha: sarvanAM nahIM, paraMtu doSavALA gurunA zleSmanuM mAtraka ane kAyikanuM mAtraka, ema be ja mAtraka ucita bhUminA bhAgamAM hoya che. aidaMparyane kahe che - AvA prakAranA paNa doSavALA chatA=AvA rogI paNa guru, nitya vyAkhyAna kare, e prakAre prastutano=prastuta gAthAnA pUrvArdhano, bhAvArtha che, e pramANe gAthAno artha che. * "rvaviddo vi'mAM "ji'thI e jaNAvavuM che ke zArIrika svasthatA hoya tevA AcArya to ziSyone niSpanna karavA mATe zaktinA prakarSathI sUtranA arthonuM nitya vyAkhyAna kare ja, paraMtu AvA prakAranA paNa arthAt zArIrika svasthatA na hoya evA prakAranA paNa AcArya, sva-paranA hita mATe zakti gopavyA vagara nitya vyAkhyAna kare. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM tema vyAkhyAnanA sthAnanuM pramArjana karIne ziSyo be niSadyA pAthare. tyArapachI vyAkhyAna ApanArA AcArya rogavALA hoya, jethI temane vAre vAre kapha kADhavo paDato hoya, ane mAtru karavuM paDatuM hoya, to ziSyo glekha kADhavA mATe ane mAguM karavA mATe ucita sthAnamAM be mAtraka mUkI rAkhe; paraMtu A be mAtraka sarva AcArya mATe mUkavAnAM nathI, paNa vyAkhyAna karanAra AcArya rogiSTha hoya to ja mUkavAnAM che. vaLI, Ama kahevA pAchaLanuM aidaMparya e che ke AvA rogiSTha paNa AcAryae zaktinA prakarSathI ziSyone zAstrasaMpanna karavA mATe haMmezAM sUtranA arthonuM vyAkhyAna ApavuM joIe. /1004o. For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA dvAra | gAyA 1005 avataraNikA : gAthA 1002mAM batAvela vidhimAMthI gAthA 1003mAM prathama traNa zabdono vistArArtha batAvyo. tyArapachI rogI AcAryane AzrayIne vizeSa vidhi batAvavA dvArA pUrvagAthAmAM spaSTa karyuM ke AvA rogI paNa AcAryae haMmezAM vyAkhyAna ApavuM joIe. have gAthA 100ramAM batAvela phima zabdano vistArathI artha batAve che - gAthA : jAvaiAo surNitI savve vi hu te tao a uvauttA / paDilehiUNa potiM jugavaM vaMdaMti bhAvaNayA // 1005 // anvacAI: to meM ane tyArapachI=ziSyoe pAtharela niSadyA upara AcArya bese tyArapachI, navamo -jeTalA UtI sAMbhaLe che, mAvajIyA=bhAvathI namelA sajo vi 343 te sarva paNa upayukta evA teo-te sAdhuo, potti pavitnadipa= muhapattine pratilekhIne guvaM vaMtiyugapaeka sAthe, vaMdana kare che. * "zuM' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : ziSyoe pAtharela Asana upara AcArya bese tyArapachI, jeTalA sAdhuo vyAkhyAna sAMbhaLe che, bhAvathI namelA sarva paNa upayukta evA te sAdhuo, muhapattine pratilekhIne eka sAthe vaMdana kare che. TIkA? yAvantaH zRNvanti vyAkhyAnaM sarve'pi sAdhavaH te tatazca tadanantaramupayuktAH santaH pratyupekSya potti tayA kAyaM ca yugapadvandante gurUM, na viSamaM, bhAvanatAH santa iti gAthArthaH // 1005 // TIkAI: ane tyArapachI-guru vyAkhyAna ApavA Asana para bese tyArapachI, jeTalA vyAkhyAnane sAMbhaLe che, sarva paNa upayukta chatA te sAdhuo muhapattine, ane tenA vaDe=muhapatti vaDe, kAyane=zarIrane, pratyupezIne, bhAvathI namelA chatA eka sAthe gurune vaMdana kare che, viSama nahIM AgaLa-pAchaLa vaMdana karatA nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vyAkhyAna sAMbhaLanAra sarva sAdhuo AcArya padhAre te pahelAM ja vyAkhyAnamAMDalImAM upasthita thayelA hoya, ane AcArya Asana upara bese tyAre upayogavALA thaIne muhapattinuM ane zarIranuM paDilehaNa kare, jethI sUkSma paNa jIvanI virAdhanA na thAya. tyArapachI sarva sAdhuo AcAryane eka sAthe ja vaMdana kare che, For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1005-1006 chUTaka-chUTaka vaMdana karatA nathI; ane eka sAthe vaMdana paNa gurune bhAvathI namavApUrvaka kare che, jethI vaMdana dvArA guru pratye ahobhAva thavAthI pote sAMbhaLela vyAkhyAna potAnA jIvanamAM samyak pariNamana pAme. ||1005 92 avataraNikA : pUrvagAthAmAM kRtikarma karavAnI vidhino vistArathI artha batAvyo. have gAthA 1002mAM rahela HT zabdano vistArathI artha batAve che gAthA : - savve vi u ussaggaM kariMti savve puNo vi vaMdaMti / nAsanne nAidUre guruvayaNapaDicchagA hoMti // 1006 // anvayArthaH savva vi kampanuM iita=sarva paNa (sAdhuo) utsargane=kAyotsargane, kare che, savva puo vi vaMyaMtisarva (sAdhuo) pharI paNa vaMdana kare che, guruvayaLapatti=guruvacananA pratIcchako=gurunA vacanane sAMbhaLavAmAM tatpara sAdhuo, nAsanne nApUre hrauMti-na AsannamAM, na atidUramAM hoya che. gAthArthaH sarva paNa sAdhuo kAyotsarga kare che, sarva sAdhuo pharI paNa vaMdana kare che, gurunA vacanane icchanArA sAdhuo bahu dUra nahIM bahu najIka nahIM e rIte beThA hoya che. TIkA sarve'pi ca bhUyaH (? saMbhUya) kAyotsargaM kurvanti anuyogaprArambhArthaM, tatsamAptau ca sarve punarapi vandante gurumeva, jyeSThAryamityanye, tadanu nA''sanne nA'tidUre gurvavagrahaM vihAya guruvacanapratIcchakA bhavantyupayuktA kRti gAthArtha: 2006 // noMdhaH TIkAmAM bhUya: zabdane ThekANe saMmUya hovuM joIe, pAThazuddhi maLelI nathI. TIkArya ane sarva paNa sAdhuo ekaThA thaIne anuyoganA prAraMbha arthe=vyAkhyAna zarU karavA mATe, kAyotsargane kare che, ane tenI=kAyotsarganI, samAptimAM sarva sAdhuo pharI paNa gurune ja vaMdana kare che. jyeSThAryane=guru dvArA vyAkhyAna karAyela padArthone spaSTa karanArA evA anubhASaka sAdhune, vaMdana kare che, e pramANe anyo kahe che. tyArapachI guruvacananA pratIcchako=gurunA vacananA zravaNane icchanArA sAdhuo, gurunA avagrahane choDIne, na AsannamAM, na atidUramAM upayukta hoya che arthAt atinajIkamAM nahIM, ati dUramAM nahIM, e rIte beThelA upayogavALA thAya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1006, 1000-1008 bhAvArtha: gurune vaMdana karyA pachI sarva sAdhuo vyAkhyAnanA prAraMbha mATe kAyotsarga kare che, je maMgalAcaraNarUpa che. kAyotsarga karyA pachI sarva sAdhuo pharIthI gurune ja vaMdana kare che; paraMtu bIjA keTalAka AcAryo kahe che ke kAyotsarga karyA pachI sarva sAdhuo jyeSThAryane=anubhASaka sAdhune vaMdana kare che. A anya AcAryano mata jaNAvavA arthe gAthA 1002nA pUrvArdhanA aMte vaMvaLa nirIlR pada mUkela che, jenuM tAtparya prastuta gAthAmAM kholela che. A rIte gurune ke anya mata pramANe jyeSThAryane vaMdana karyA pachI, guruno avagraha choDIne bahu najIka nahIM ke bahu dUra nahIM beThelA sAdhuo, upayukta thaIne guruvacanane grahaNa karavAnA pariNAmavALA thAya che. ||1006 // avataraNikA : zravaNavidhimAha - 93 avataraNikArya sAMbhaLavAnI vidhine kahe che, arthAt gAthA 1002thI 1006mAM vyAkhyAna sAMbhaLatAM pahelAM karavAnI ucita vidhi batAvI, have guru vyAkhyAna ApavA mATe Asana upara bese tyAre guruvacana sAMbhaLavAmAM tatpara ziSyo kaI vidhithI vyAkhyAna sAMbhaLe ? te prastuta be gAthAmAM batAve che - gAthA: anvayArthaH niddAvigahAparivajjiehiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuvvaM uvauttehiM suNeavvaM // 1007 // ahikaMkhaMtehiM subhAsiAI vayaNAiM atthamahurAI / vimhi muhehiM harisAgaehiM harisaM jaNaMtehiM // 1008 // niAvihArivajJitlRi-nidrA-vikathAthI parivarjita, gutteoi-gupta, paMjJanikaDeniM-kRtavALA prAMjali=be hAtha joDyA che jemaNe evA, asthamadghArUM sumasigArUM vayaLAnuM mahi aMtehiM arthamadhura evAM subhASita vacanone abhikAMkSatA, vigimuddehiM-vismita mukhavALA, si-iharSAgata=harSane prApta, harisaM naLaattti-harSane utpanna karatA, vatte++i upayukta evA sAdhuoe mattivadumALaputraM=bhakti-bahumAnapUrvaka muLeJavyaM-sAMbhaLavuM joIe. gAthArtha: nidrA-vikathAthI rahita, gupta, joDelI aMjalivALA, arthathI madhura evAM subhASita vacanono abhilASa karatA, Azcarya pAmela mukhavALA, harSita thayelA, gurune harSa pedA karatA, upayukta ziSyoe bhakti-bahumAnapUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1000-1008 TIkAH nidrAvikathAparivarjitaiH sadbhiH bAhyaceSTayA, tathA guptaiH saMvRttaiH bAhyaceSTayaiva, kRtaprAJjalibhiH, anena prakAreNa bhaktibahumAnapUrvaM gurau upayuktaiH sUtrArthe zrotavyamiti gAthArthaH // 1007 // TIkArtha : bAhya ceSTA vaDe nidrA-vikathAthI parivarjita chatA, ane gupta=bAhyaceSTA vaDe ja saMvRtta, karAyela che prAMjali jemanA vaDe evA, A prakArathI nidrA-vikathAthI parivarjitAdi prakArathI, gurumAM upayukta evA sAdhuoe, sUtrArthaviSayaka vyAkhyAna bhakti-bahumAnapUrvaka sAMbhaLavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : tathA - vaLI kaI rIte sAMbhaLavuM joIe? teno tathAthI samuccaya kare che - TIkA : abhikAGkSadbhiH=abhilaSadbhiH subhASitAni guroH sambandhIni vacanAni arthamadhurANi-paralokAnuguNArthAni vismitamukhaiH zobhanArthopalabdhyA''gataharSeH romodmAdinA harSaM janayadbhipayuktatayA guroriti gAthArthaH // 1008 // TIkArya arthamadhura=paralokane anuguNa che artha jemAM evA=paralokamAM upakAraka che artha jemAM evAM, gurunA saMbaMdhavALAM subhASita vacanone abhikAMkSatA=abhilaSatA, zobhana arthanI upalabdhi thavAthI vismita mukhavALA, romanA udgamAdi dvArA Avela harSavALA, upayuktapaNA vaDe gurunA harSane pedA karatA evA sAdhuoe, bhakti-bahumAnapUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe, ema pUrvagAthA sAthe anvaya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate sAdhuoe nidrA na Ave te rIte sthira Asane besavuM joIe ane vyAkhyAna sivAyanI anya koI vAta na karavI joIe; kema ke bAhya ceSTAthI nidrA-vikathAnuM varjana karavAmAM na Ave to, vyAkhyAna pratye anAdara thavAthI kliSTa evAM jJAnAvaraNIyAdi karmo baMdhAya che. vaLI, mana-vacana-kAyAthI ane indriyothI saMvRtta thaIne sAdhuoe vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe; kema ke mana-vacana-kAyAnA yogo ane indriyo saMvRtta na hoya to, aviratinI ceSTA hovAne kAraNe zAstranA artho samyagU pariNamana pAmatA nathI, ane indriyonI caMcaLatAne kAraNe arthonuM tAtparya grahaNa karavA mATe upayoga sudaDha pravartI zakato nathI. AthI sAdhuoe saMvRtta thaIne vyAkhyAna zravaNa karavuM joIe. vaLI, vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate guru pratye bhakti-bahumAnanI abhivyakti arthe be hAtha joDIne upayogapUrvaka besavuM joIe, jethI sUtranA arthono yathArtha bodha thAya. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA dvAra | gAthA 100-1008, 1009 vaLI, sAdhuoe arthathI madhura evAM subhASita vacano sAMbhaLavAnI icchApUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe. Azaya e che ke guru dvArA kahevAtAM zAstravacano paralokamAM hitakArI che ane paramaguru evA bhagavAna dvArA prarUpAyelAM hovAthI subhASita che. AthI sAMbhaLanAra sAdhuone evI AkAMkSA hoya ke paralokane anukULa evAM bhagavAnanAM vacano guru mane saMbhaLAve; ane AvI icchA hovAne kAraNe guru dvArA kahevAtAM vacano temanA jIvanamAM zIdhra pariNAma pAme che; paraMtu jo ziSyone tevo abhilASa na hoya to, guru dvArA kahevAtAM arthathI madhura paNa vacanono paramArtha ziSyo pAmI zakatA nathI. AthI arthamadhura subhASita vacanone sAMbhaLavAnI abhilASA rAkhIne ziSyoe vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe. vaLI, vyAkhyAnamAM potAne suMdara arthonI prApti thatI hovAthI mukha upara vismaya pragaTato hoya ane apUrva padArthanI prApti thavAthI romAMca khaDA thatA hoya te rIte upayukta thaIne vyAkhyAna sAMbhaLavuM joIe. vaLI, atyaMta upayukta thaIne arthonA tAtparyane dhAraNa karanArA ziSyone vyAkhyAna ApavAmAM gurune paNa harSa pedA thAya che. tethI gurune harSa thAya te rIte aMtaraMga upayogapUrvaka guru dvArA apAtA vyAkhyAnanuM zravaNa karavuM joIe, jenA kAraNe zAstravacano zIdhra pariName ane mahAnirjarAnI prApti thAya. I1007/ 1008 avataraNikA : atra phalamAha - avataraNikArya : ahIM-pUrvanI be gAthAmAM batAvI e vidhithI vyAkhyAna zravaNa karavAmAM, prApta thatA phaLane kahe che - gAthA : gurupariosagaeNaM gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiasuttatthANaM khippaM pAraM samuvayaMti // 1009 // anvacAI: gurupoisaU-gurunA paritoSathI gata vaDe=gurunA saMtoSathI prApta thayela zravaNa vaDe, gumarI gurunI bhakti vaDe, tadeva te rIte ja vipaIui-vinaya vaDe (sAdhuo) cchika suttasthAnuM pApaM icchita sUtronA arthonA pArane gii kSipra=jaladI, samuvayaMti pAme che. gAthArtha : gurunA saMtoSathI thayela zravaNa vaDe, gurunI bhakti vaDe, tema ja vinaya vaDe ziSyo icchela sUtronA arthono pAra jaladI pAme che. TIkA : guruparitoSagatena-guruparitoSajAtenetyarthaH, gurubhaktyA tathaiva vinayena, bhaktiH=upacAra: vinayo For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GS anuyogagaNAnujJAvastuka ! "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1009-1010 bhAvapratibandhaH, IpsitasUtrArthAnAM vicitrANAM kSipraM pAraM samupayAnti, anenaiva vidhinA karmakSayopapatteriti pathArtha: 200 TIkArya : gurunA paritoSathI gata vaDeegurunA paritoSathI utpanna thayela vaDeegurunA saMtoSathI pedA thayela zravaNa vaDe, gurunI bhakti vaDe, te rIte ja vinaya vaDe, vicitra evA isita sUtrArthonA=IcchAyela aneka sUtronA arthonA, pArane jaladI pAme che; kema ke A ja vidhithI karmanA kSayanI upapatti che=gAthA 1007-1008mAM kahevAI e ja vidhithI vyAkhyAnazravaNanI kriyAmAM karmanA kSayanI prApti che. bhakti eTale upacAra=vinayane anukULa bAhya ucita kriyA. vinaya eTale bhAvathI pratibaMdha gurunA guNo pratye aMtaHkaraNathI rAgano pariNAma, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1007-1008mAM batAvI te vidhithI vyAkhyAna zravaNa karanArA ziSyo upara gurune paritoSa pedA thAya che, ane ziSyonI yogyatA joIne guru zAstranA gaMbhIra padArtho utsAhathI samajAve che. vaLI vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate ziSyono guNavAna guru pratye bhAvathI pratibaMdha vartavo, e vinaya che, ane be hAtha joDIne mAthuM namAvIne sAMbhaLavuM te bhaktino pariNAma che. A baMne bhAvapUrvaka sUtrArthane grahaNa karatA sAdhuo sUtranA rahasyane zIdhra prApta kare che; kema ke gAthA 1007-1008mAM batAvI te vidhipUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM Ave to sUtranA arthonI prAptimAM avarodhaka evA jJAnAvaraNIya karmano, ane sUtrane samyagu pariNamana pamADavAmAM pratibaMdhaka evAM cAritramohanIya karmono nAza thAya che, jethI sUtranA tAtparyanI ziSyone jaladI prApti thaI zake che. I/1009 avataraNikA : gAthA 1007-1008mAM vyAkhyAna sAMbhaLavAnI vidhi darzAvI. te vidhipUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLavAthI prApta thatuM phaLa pUrvagAthAmAM batAvyuM. have gurunuM vyAkhyAna sAMbhaLyA pachI anubhASaka jyeSTha sAdhu pAse vyAkhyAna sAMbhaLatAM pahelAM karavA yogya vidhi batAve che - gAthA : vakkhANasamattIe jogaM kAUNa kAiAINaM / vaMdaMti tao jilR aNNe puvva ccia bhaNaMti // 1010 // anvayArtha : vasthA samI vyAkhyAnanI samApti thaye chate phavi no jhaUT=kAyikAdinA yogane karIne to tyArapachI nirda-jayeSThane vaMti-vaMdana kare che. ane anya (AcArya) pudga zvijha pUrve ja=gurunA vyAkhyAnanA prAraMbhanI pUrve ja, mauiti kahe cheHanubhASaka jayeSTha sAdhune vaMdana karavAnuM kahe che. For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GL anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1010, 1011-2012 gAthArtha : vyAkhyAnanI samApti thaye chate kAyikAdi cogane karIne tyArapachI anubhASaka jyeSTha sAdhune sarva sAdhuo vaMdana kare che. anya AcArya gurunuM vyAkhyAna zarU thatAM pahelAM ja anubhASaka jyeSTha sAdhune vaMdana karavAnuM kahe che. TIkAH __ vyAkhyAnasamAptau satyAM, kimityAha-yogaM kRtvA kAyikAdInAm, AdizabdAd guruvizrAmaNAdiparigrahaH, vandante tato jyeSThaM-pratyuccArakaM zravaNAya, anye pUrvameva bhaNanti, yaduta-AdAveva jyeSTha vandanta iti gAthArthaH // 1010 // * vizrAmaNA eTale zrama utAravAnI kriyA, arthAta vyAkhyAna ApavAne kAraNe guru thAkelA hoya to temane zarIra dAbI ApavuM, vagere karavuM te. * "vizrAma vi'mAM 'vi' zabdathI anya ucita kRtyono parigraha che. TIkArya : vyAkhyAnanI samApti thaye chate, zuM? ethI kahe che - kAyikAdinA yogane karIne, tyArapachI sarva sAdhuo yeSThane=pratiuccArakanekagurunuM vyAkhyAna pharI bolanAra sAdhune, sAMbhaLavA mATe vaMdana kare che. anya AcArya pUrve ja kahe che. pUrvameva no artha yaduta thI spaSTa kare che - AdimAM ja=gurunA vyAkhyAnanI zarUAtamAM ja, sarva sAdhuo jyeSThane vaMdana kare che, e pramANe anya AcArya kahe che. thara"mAM 'mara' zabdathI gurunI vizrAmaNAdino parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvamAM batAvI te vidhithI sarva sAdhuo AcArya dvArA apAtuM vyAkhyAna sAMbhaLe che, ane vyAkhyAna pUruM thAya tyArapachI je sAdhune je kAyikAdi vyApAra karavAno hoya te sAdhu te sarva vyApAra karI le, jethI vyAkhyAnazravaNamAM vighna na thAya. Ama, gurunuM vyAkhyAna samApta thayA pachI, mAguM vagere ucita kRtyo karI lIdhA pachI sarva sAdhuo AcAryanA vyAkhyAnanuM pharIthI uccAraNa karanArA anubhASaka jyeSTha sAdhune vaMdana kare che. ahIM anya AcAryo gurunuM vyAkhyAna zarU thAya te pahelAM ja gurune vaMdana karIne pachI tarata anubhASaka jayeSTha sAdhune vaMdana karavAnuM kahe che. mATe teonA mate gurunA vyAkhyAnanI samAptine aMte pharI anubhASaka jayeSThAryane vaMdana karavAnuM rahetuM nathI. II1010ll avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke vyAkhyAnanI samApti thaye chate pratyuccAraka jyeSTha sAdhune sAMbhaLavA mATe sarva sAdhuo vaMdana kare che. tyAM koI pUrvapakSI zaMkA kare che - For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1011-1012 gAthA : coei jaI jiTTho kahiMci suttatthadhAraNAvikalo / vakkhANaladdhihINo niratthayaM vaMdaNaM tammi // 1011 // anvayArtha: voTuMcodana kare che ahIM koI prazna kare che - na niddo jo yeSTha hiMgikoIka rIte sutvathArAvizvano strArthanI dhAraNAthI vikala, vAtsaddhihILo vyAkhyAnanI labdhithI hIna hoya, (to) tabiM tenA viSayaka vaMvi nitthaNaM vaMdana nirarthaka che. gAthArtha : koI prazna kare che ke jo jyeSTha sAdhu koIka rIte sUtranA arthonI dhAraNAthI rahita vyAkhyAna ApavAnI labdhithI hIna hoya, to te jyeSTha sAdhu viSacaka vaMdana nirarthaka che. TIkA : ___ codayati kazcid, yadi tu jyeSThaH paryAyavRddhaH kathaJcit sUtrArthadhAraNAvikalo jaDatayA karmadoSAt, tatazca vyAkhyAnalabdhihIno'sau varttate, evaM ca nirarthakaM vandanaM tasminniti gAthArthaH // 1011 // TIkArya : koI prazna kare che - vaLI jo yeSTha=paryAyathI vRddha, koIka rIte karmanA doSane kAraNe jaDatA hovAthI sUtranA arthonI dhAraNAthI vikala hoya, ane te kAraNathI=sUtranA arthonI dhAraNAthI vikala hovAthI, A=paryAyathI vRddha sAdhu, vyAkhyAnanI labdhithI hIna varte che, ane A pramANekavyAkhyAnanI labdhithI hIna che e pramANe, tenA viSayaka=vyAkhyAnanI labdhi vagaranA te jyeSTha sAdhu viSayaka, vaMdana nirarthaka che= vyAkhyAnazravaNa avasare ucita nahIM hovAthI vaMdana artha vagaranuM che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : aha vayapariAehiM lahuo vi hu bhAsago ihaM jiTTho / rAyaNiavaMdaNe puNa tassa vi AsAyaNA bhaMte ! // 1012 // anvayArtha: mada have heM ahIM=gurunuM vyAkhyAna pharI bolavAnA viSayamAM, vArdi nago vinavayaparyAyathI laghuka paNa mokabhASaka (sAdhu) nido-jayeSTha (grahaNa karAya che.) puNT=to baMnne ! he bhadanta ! rAkhavaMta rAtnikanA vaMdanamAM tasavi=tene paNa=te laghu evA bhASaka sAdhune paNa, rAsAyaUC=AzAtanA thAya che. * 'du' vAkyAlaMkAramAM che. For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anucogAnujJA' dvAra/ gAthA 1011-2012 99 gAthArtha : have garanuM vyAkhyAna pharI bolavAnA viSayamAM vaca-pacaMcathI nAnA paNa bhASaka sAdhu moTA gaNAya, to he bhagavAna! rAttikanA vaMdanamAM te laghu evA bhASaka sAdhune paNa AzAtanA thAya. TIkAH ____ atha vayaHparyAyAbhyAM laghurapi kazcid bhASaka iha jyeSTho gRhyate, ratnAdhikavandane punastasyA'pi laghoH AzAtanA bhadanta ! bhavatIti gAthArthaH // 1012 // * "tathApi'mAM "mapi'thI e kahevuM che ke paryAyathI nAnA anubhASaka sAdhune vaMdana karavAmAM paryAyathI ratnAdhika sAdhune to anucita pravRtti thAya che, paraMtu te ladhuM evA anubhASaka sAdhune paNa vaMdana svIkAravAmAM AzAtanA thAya che. TIkArya : have ahIM-guru dvArA karAyela vyAkhyAnanuM pharI uccAraNa karavAnA viSayamAM, koI vaya ane paryAyathI laghu paNa bhASaka sAdhu yeSTha grahaNa karAya che, to ratnAdhikanA vaMdanamAM=saMyamaparyAyathI moTA sAdhu saMyamaparyAyathI nAnA evA te bhASaka sAdhune vaMdana kare temAM, laghu evA tene paNa=saMyamaparyAyathI nAnA anubhASaka sAdhune paNa, he bhagavAna ! AzAtanA thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: gAthA 1010mAM kahyuM ke gurunA vyAkhyAnanI samAptimAM sAdhuo kAyikAdi vyApAra karIne anubhASaka jayeSTha sAdhune vaMdana kare che. e kathanamAM koI prazna kare che ke gurunuM vyAkhyAna pharI spaSTa karanAra anubhASaka sAdhu kyAreka saMyamaparyAyathI bIjA sAdhuo karatAM nAnA hoya, ane saMyamaparyAyathI moTA sAdhu karmadoSane kAraNe sUtranA artho dhAravAmAM asamartha hoya, to te vakhate vyAkhyAnalabdhithI rahita evA te paryAyathI jayeSTha sAdhune vaMdana karavuM e zAstrArtha bhaNavA mATe upakAraka nathI; kema ke zAstrAdhyayananI kriyAnA aMgabhUta evI vaMdananI kriyA temane ja hoya ke jemanI pAse potAne bhaNavAnuM che, jethI temanAmAM rahelA jJAnAdi guNo pratye potAne bahumAna pedA thAya, ane adhyayanakALamAM bhaNAtA sUtranA artho potAne zIdhra pariName. tethI vyAkhyAnanuM anubhASaNa karanArA anubhASaka sAdhu paryAyathI nAnA hoya te vakhate vyAkhyAnanI labdhi vagaranA saMyamaparyAyathI moTA sAdhune vaMdana karavuM anupayogI che. A pramANe kahIne pUrvapakSIne e kahevuM che ke vyAkhyAnazravaNanA avasare sAdhuoe mAtra vAcanAcAryane ja vaMdana karIne vyAkhyAnanuM zravaNa karavuM joIe. vaLI, pUrvapakSI potAnA kathananI puSTi mATe kahe che - uMmara ane saMyamajIvananA paryAyathI laghu paNa sAdhu gurunA vyAkhyAnanA anubhASaka hoya to te anubhASaka jayeSTha che evo artha grahaNa karIne laghu paNa te sAdhune vaMdana karavAnuM kathana svIkAravAmAM Ave, to bhaNanArasAdhuo mATe jJAnanI prApti arthe te anubhASaka sAdhune vaMdana karavuM ucita che ema siddha thAya; paraMtu vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe beThela anubhASaka sAdhu karatAM paryAyathI jayeSTha paNa sAdhu paryAyathI laghu evA te anubhASaka sAdhune vaMdana kare, For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1011-1912, 1013-1014 ane te anubhASaka sAdhu te dIrghaparyAyavALA sAdhu dvArA potAne karAtA vaMdanane svIkAre, to te anubhASaka laghu sAdhune AzAtanAnI prApti thAya. AthI vyAkhyAnakALamAM gurune vaMdana karyA pachI gurunA vyAkhyAnanuM pharI uccAraNa karanArA anubhASaka sAdhune vaMdana karavuM ucita nathI, A prakArano prazrakArano Azaya che. /1011/ 1012 avataraNikA : avataraNikArya : ahIM kahe che, arthAt gAthA 1011-1012mAM batAvela pUrvapakSInA praznamAM graMthakAra uttara Ape che - gAthA : jai vi vayamAiehiM lahuo suttatthadhAraNApaDuo / vakkhANaladdhimaM jo so ccia iha ghippaI jiTTho // 1013 // anvayArtha: na vi joke vayama phardi naTumo no vayAdithI laghuka evA je (sAdhu) sunnatthadhAraVTVDumasUtrArthanI dhAraNAmAM paTuka, va+jJAtniddhimaM vyAkhyAnanI labdhivALA che, to zvi=te ja (sAdhu) rUda ahIM= anubhASakane vaMdana karavAnA viSayamAM, niko yeSTha vidhya grahaNa karAya che. gAthArtha : joke vayAdithI laghu evA je sAdhu sUtrArthanI dhAraNAmAM hoMziyAra, vyAkhyAnanI labdhivALA che, te ja sAdhu anubhASakane vaMdana karavAnA viSayamAM jyeSTha grahaNa karAya che. TIkAH yadyapi vayaAdibhiH vayasA paryAyeNa ca laghukaH san sUtrArthadhAraNApaTuH dakSaH vyAkhyAnalabdhimAn yaH kazcit, sa eveha prakrame gRhyate jyeSThaH, na tu vayasA paryAyeNa veti gAthArthaH // 1013 // TIkArya : joke vayAdi vaDe vaya vaDe ane paryAya vaDe, laghuka chatA je koI sAdhu sUtronA arthonI dhAraNAmAM paTu-dakSa, vyAkhyAnanI labdhivALA che, te ja sAdhu A prakramamAM=anubhASakane vaMdana karavAnA viSayamAM, jyeSTha grahaNa karAya che, paraMtu vaya vaDe ke paryAya vaDe nahIM=sAdhu jyeSTha grahaNa karAtA nathI, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : AsAyaNA vi nevaM paDucca jiNavayaNabhAsagaM jamhA / vaMdaNagaM rAyaNio teNa guNeNaM pi so ceva // 1014 // For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1013-1014 anvayArtha: vaM A rIte=pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, mAsAyaUT vi na=AzAtanA paNa thatI nathI, nahIM je kAraNathI niviya mAsafi=jinavacananA bhASakane paDubai=AzrayIne vaMvA=vaMdanaka che. (jinavacananA bhASaka sAdhune AzrayIne vaMdana svIkAravAthI AzAtanA kema thatI nathI? tethI kahe che -) teur Tour pikate guNathI ja te bhASaNa karavArUpa guNathI ja, so veva rAyapAmo te ja rAtnika che=anubhASaka sAdhu ja ratnatrayI vaDe adhika che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte AzAtanA paNa thatI nathI; je kAraNathI jinavacananA bhASakane AzrayIne vaMdana che, te anubhASaNa karavArUpa guNathI ja anubhASaka sAdhu ja ratnAdhika che. TIkA : ___ AzAtanA'pi naivaM bhavati, pratItya jinavacanabhASakaM yasmAd vandanakaM tad, ratnAdhikastena guNenA'pi bhASaNalakSaNena sa eveti gAthArthaH // 1014 // * "mAthaUA vi''mAM "pi'thI e jaNAvavuM che ke saMyamaparyAyathI potAnA karatA nAnA evA anubhASaka sAdhune vaMdana karavAthI vaMdana karanArA evA paryAyathI jyeSTha sAdhune anucita pravRtti to thatI nathI, paraMtu ratnAdhika sAdhunuM vaMdana svIkAranArA te paryAyathI laghu anubhASaka sAdhune AzAtanA paNa thatI nathI. * "Tor f"mAM "pi' va kAra arthamAM che. tethI e prApta thAya ke anubhASaka sAdhu saMyamaparyAyarUpa guNathI jyeSTha na hoya, topaNa bhASaNarUpa guNathI ja te jyeSTha che. TIkArya : A rIte=paryAyathI moTA sAdhu potAnA karatA paryAyathI laghu evA vyAkhyAnanI labdhivALA anubhASaka sAdhune vaMdana kare e rIte, AzAtanA paNa thatI nathI; je kAraNathI jinavacananA bhASakane AzrayIne te vaMdana tyAM zaMkA thAya ke jinavacananA bhASaka sAdhune AzrayIne vaMdana svIkAravAthI AzAtanA kema thatI nathI? ethI kahe che - bhASaNalakSaNavALA te guNathI ja te ja=anubhASaka sAdhu ja, ratnAdhika che=ratnatrayI vaDe adhika che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - sAdhu vayathI ane saMyamajIvananA paryAyathI nAnA hoya, chatAM guru dvArA kahevAtA sUtranA arthone dhAraNa karavAmAM samartha ane vyAkhyAna karavAnI labdhivALA je koI hoya, te ja sAdhune vyAkhyAnanuM anubhASaNa karatI vakhate vaMdana karavAnA viSayamAM jayeSTha tarIke grahaNa karavAnA che, paraMtu vyAkhyAnanI labdhi vagaranA sAdhune nahIM. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1013-1014, 1015 AnAthI e prApta thayuM ke anubhASaka sAdhu paryAyathI ane uMmarathI nAnA hoya ke moTA hoya, topaNa temanuM vyAkhyAna sAMbhaLanAra sAdhuo temane vaMdana karIne bese. A prakAranA kathanathI gAthA 1011mAM pUrvapakSIe paryAyathI jyeSTha sAdhunI vaMdananI nirarthakatAnI karela zaMkAnuM nirAkaraNa thAya che; kema ke vyAkhyAnazravaNakALamAM saMyamaparyAyathI vRddha sAdhune vaMdana karavAnuM zAstramAM kahela nathI, paraMtu sUtrArtha dhAravAmAM paTu ane vyAkhyAnanI labdhivALA anubhASaka sAdhune vaMdana ka2vAnuM kahela che. 102 vaLI, gAthA 1012mAM pUrvapakSIe kaheluM ke vaya ane paryAyathI nAnA paNa bhASaka sAdhune jyeSTha grahaNa karIe to, paryAyathI moTA sAdhu temane vaMdana kare to te laghu evA anubhASaka sAdhune AzAtanA thaze. tenuM samAdhAna karatAM prastutamAM kahe che ke bhASaka sAdhu potAnA karatAM paryAyathI moTA sAdhu dvArA karAtAM vaMdana svIkAre to te bhASakane AzAtanA paNa thatI nathI; kema ke vyAkhyAnazravaNakALamAM karAtuM vaMdana jinavacananuM bhASaNa karanArA sAdhune AzrayIne ja che. tethI adhika saMyamaparyAyavALA sAdhunuM nAnA bhASaka sAdhune vaMdana karavuM ane nyUna saMyamaparyAyavALA bhASakanuM temanuM vaMdana svIkAravuM e AzAtanArUpa nathI, paNa bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa che. tyAM prazna thAya ke vaMdana jinavacananA bhASakane AzrayIne hoya topaNa, ratnAdhika pAse potAnuM vaMdana karAvavuM e to ucita kahevAya nahIM ne ? tethI kahe che ke gurunA vyAkhyAnane spaSTa rIte kahevAnA anubhASakatArUpa guNa vaDe anubhASaka ja jyeSTha che. mATe anubhASaka jyeSTha sAdhu paryAyathI jyeSTha sAdhunAM vaMdana svIkAre topaNa AzAtanA thatI nathI. ahIM vizeSa e che ke jinavacananI pariNativALA anubhASaka sAdhu, koI potAne vaMdana kare tevI abhilASAvALA hotA nathI, paraMtu ucita kALe ucita kRtyone svayaM karavAnI ane anya sAdhuo pAse paNa ucita kRtyo karAvavAnI abhilASAvALA hoya che. vaLI vyAkhyAna sAMbhaLanArA paryAyathI jyeSTha paNa sAdhuo, laghu paryAyavALA paNa bhASaNarUpa guNathI adhika evA anubhASaka laghu sAdhune vaMdana kare che e ucita kRtya che; kema ke vaMdana karavAthI ja zAstrano samyagbodha thavAmAM ane zAstranuM samyapariNamana thavAmAM pratibaMdhaka karmono nAza thAya che. vaLI, anubhASaka sAdhu paNa, badhA mane vaMdana kare tevA mithyAbhimAnavALA hotA nathI; paraMtu "A sAdhuo jinavacana pratyenA ahobhAvathI mArAmAM rahelA jJAnaguNano Adara karIne potAnAM karmono nAza kare" tevA abhilASavALA hoya che. AthI vyAkhyAnazravaNakALamAM potAne paryAyathI jyeSTha sAdhuo paNa vaMdana kare to teone vaMdana karavAno niSedha to karatA nathI, paraMtu vaMdana dvArA A sAdhuonAM jJAnavRddhinAM pratibaMdhaka karmono nAza thAya tevA zubhAzayathI vaMdana svIkAre che; je uttama Azayane kAraNe laghu paNa anubhASaka sAdhune AzAtanA to nathI thatI, paraMtu jinAjJAnuM pAlana karatA hovAthI nirjarAnI prApti thAya che. 51013/1014 avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNikArya Ane ja bhAvana kare che, arthAt pUrvanI be gAthAmAM kahyuM ke gurunA vyAkhyAna pachI anubhASaka sAdhu pAse vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate, vaya ane paryAyathI laghu paNa sUtrArtha dhAravAmAM paTu ane vyAkhyAnanI For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra/gAthA 1015 labdhivALA te anubhASaka sAdhu jyeSTha che, tethI te jinavacananA bhASaka sAdhune paryAyathI jyeSTha sAdhuo paNa vaMdana kare temAM anubhASaka sAdhune AzAtanA thatI nathI. enuM ja bhAvana kare che - gAthA : Na vayo ettha pamANaM Na ya pariAo vi nicchayaNaeNaM / vavahArao u jujjai ubhayaNayamayaM puNa pamANaM // 1015 // anvayArtha : pattha ahIM vyAkhyAna sAMbhaLavAnA avasare vaMdana karavAnA prakramamAM, nicchathaUTUAM nizcayanayathI vayo paHU TEvaya pramANa nathI, mitro vi ya =ane paryAya paNa nahIM=saMyamaparyAya paNa pramANa nathI, vahAro 3 vaLI vyavahArathI gubbarUM yojAya che=vaya ane paryAya pramANa ghaTe che. 3mayama TUT THIuivaLI ubhaya nayano mata pramANa che. gAthArtha : vyAkhyAna sAMbhaLavAnA avasare vaMdana karavAnA prakramamAM nizcayanayathI vaya pramANa nathI ane paryAya paNa pramANa nathI. vaLI vyavahAranayathI vaca ane paryAya pramANa ghaTe che. vaLI nizcaya ane vyavahAra ema ubhaya nayano mata pramANa che. TIkAH na vayo'tra prakrame sAmAnyaguNacintAyAM vA pramANaM na ca paryAyo'pi pravrajyAlakSaNaH nizcayanayena, vyavahAratastu yujyate vayaH paryAyazca, ubhayanayamataM punaH pramANaM sarvatraiveti gAthArthaH // 1015 // * " pa ''mAM 'pi'thI e jaNAvavuM che ke nizcayanayathI saMyamapariNati pramANa che, paraMtu saMyamaparyAya paNa pramANa nathI. TIkArya : A prakramamAM=vyAkhyAna sAMbhaLavAnA avasare vaMdana karavAnA prasaMgamAM, athavA sAmAnya guNanI ciMtAmAM=sAdhuone paraspara vaMdana karavA mATe konAmAM ratnatrayI adhika che ? e rUpa sAmAnya guNanI vicAraNAmAM, nizcayanayathI vaya pramANa nathI ane pravajyAsvarUpa paryAya paNa nahIM=pramANa nathI, vaLI vyavahAranayathI vaya ane paryAya yojAya che-pramANa ghaTe che. ahIM prazna thAya ke kayA sAdhumAM saMyamanA kevA pariNAmo varte che? teno nirNaya karavA mATe nizcayanayathI vaya ane paryAya pramANa nathI, paraMtu vyavahAranayathI baMne pramANa che ema mAnIe to, kayA nayane pramANa karIne vaMdananI pravRtti thaI zake ? tethI kahe che - vaLI ubhaya nayano mata=nizcaya ane vyavahAra e baMne nayano mata, sarvatra ja=sarva pravRttiomAM ja, pramANa che=pravRttino viSaya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1015 bhAvArtha : gAthA 1013mAM graMthakAre sthApana karyuM ke anubhASaka sAdhunA vyAkhyAnanA avasare vaya ane paryAyathI laghu paNa sUtrArthanI dhAraNAmAM paTu ane vyAkhyAnanI labdhivALA anubhASaka sAdhu jayeSTha che, tethI tevA anubhASaka sAdhune sarva sAdhuo vaMdana kare temAM koI doSa nathI. A ja vAtane yuktithI spaSTa karavA mATe kahe che - vyAkhyAnanA avasare vaMdana karavAnA prasaMgamAM athavA sAmAnyathI sAdhuone paraspara vaMdana karavA arthe kayA sAdhu adhika guNavALA che? teno nirNaya karavAnA prasaMgamAM, A sAdhu vaya ane paryAyathI moTA hovAthI adhika guNavALA che tema svIkArIne teo vaMdanIya che, ema nizcayanaya svIkArato nathI, paraMtu ratnatrayInI adhika pariNativALA sAdhuo hIna pariNativALA sAdhuo mATe vaMdanIya che, ema nizcayanaya svIkAre che. AnAthI phalita thayuM ke sAdhu apramAdabhAvathI saMyamamAM jeTalA adhika usthita hoya teTalA saMyamanA UMcA kaMDakamAM varte che. tethI te UMcA kaMDakamAM vartatA sAdhune nIcA kaMDakamAM vartatA sAdhuoe vaMdana karavuM joIe, ema nizcayanaya kahe che. vaLI vyavahAranaya vaMdananA viSayamAM vaya ane pravrayArUpa paryAya e bannene pramANa mAne che, tethI vaya ane paryAya e baMnene mukhya karIne sAdhue vaMdana karavuM joIe, ema vyavahAranaya kahe che. tyAM prazna thAya ke to pachI sAdhue kayA nayane AzrayIne vaMdananI pravRtti karavI joIe? tethI kahe che - vaMdananI pravRtti A pramANe che - vaMdananI pravRtti karavAmAM sarvatra ja ubhaya nayano mata pramANa che, mAtra nizcayanaya ke mAtra vyavahAranaya pramANa nathI. Azaya e che ke guNavAna sAdhunA guNone uddezIne vaMdananI pravRtti karavI hoya to mAtra nizcayanayanuM ke mAtra vyavahAranayanuM AlaMbana levuM ucita nathI, paraMtu baMne nayanuM AlaMbana levuM ucita che; Ama chatAM koI sthAnamAM nizcayanaya pradhAna hoya ane vyavahAranaya gauNa hoya arthAt vyavahAranayasApekSa evo nizcayanaya hoya, to koI sthAnamAM vyavahAranaya pradhAna hoya ane nizcayanaya gauNa hoya arthAt nizcayanayasApekSa evo vyavahAranaya hoya, ane te prastutamAM A pramANe che - je sthAnamAM vyavahAranaya mukhya che ane nizcayanaya gauNa che te sthAnamAM nizcayanayanI gauNatApUrvaka vyavahAranayanI mukhyatA karavAthI ubhaya nayanuM AzrayaNa thAya. dA.ta. chadmastha jIvo kayA sAdhumAM adhika saMyamano pariNAma che ane kayA sAdhumAM nyUna saMyamano pariNAma che? e nakkI karI zakatA nathI. AthI vaya ane paryAyathI moTA sAdhue dIrghakALa dharma sevela hovAthI teomAM adhika saMyamano pariNAma varte che, tevI saMbhAvanA rAkhIne, te adhika saMyamanA pariNAmavALA sAdhune alpa saMyamanA pariNAmavALA sAdhuoe sAmAnyathI paraspara vaMdana karavuM joIe, ema nizcayanayasApekSa evo vyavahAranaya kahe che. tethI sAmAnya rIte adhika guNanI vicAraNA karavAnA sthAnamAM nizcayanayane gauNa karIne ane vyavahAranayane pradhAna karIne vaMdanavyavahAra pravarte che. A prakAranuM spaSTIkaraNa svayaM graMthakAra gAthA 1016-1017mAM karaze. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1015-1016 vaLI je sthAnamAM nizcayanaya mukhya che ane vyavahAranaya gauNa che, te sthAnamAM vyavahAranayanI gauNatApUrvaka nizcayanayanI mukhyatA karavAthI ubhayanayanuM AzrayaNa thAya. dA.ta. anubhASaka sAdhune vaMdana karatI vakhate teo saMyamaparyAyathI laghu hovA chatAM jJAnaguNathI adhika hovAne kAraNe dIrgha saMyamaparyAyavALA sAdhuo paNa vyAkhyAnanA avasare te anubhASaka sAdhune vaMdana kare che tyAre, te anubhASaka sAdhunA saMyamaparyAyane gauNa karIne temanAmAM rahelA jJAnaguNane mukhya ka2vAmAM Ave che; chatAM te anubhASaka sAdhuvezamAM rahelA che mATe temane dIrgha saMyamaparyAyavALA sAdhuo paNa vaMdana kare che, paraMtu jo te anubhASaka gRhasthavezamAM hoya ane temanI pAsethI sUtrArtha grahaNa karavAnA hoya to temane sAdhuo vaMdana kare nahIM. tethI laghu saMyamaparyAyavALA paNa anubhASaka sAdhune vyAkhyAnanA avasare vaMdana karavAnA sthAnamAM vyavahAranayane gauNa karIne ane nizcayanayane pradhAna karIne vaMdanavyavahAra pravarte che. A prakAranuM spaSTIkaraNa svayaM graMthakAra gAthA 1018mAM karaze. 10155 avataraNikA : yata: - avataraNikArya : pUrvagAthAnA prathama traNa pAdamAM kahyuM ke vaMdana karavA arthe nizcayanayathI vaya ane paryAya pramANa nathI ane vyavahAranayathI vaya ane paryAya pramANa che. vaLI tyAM prazna thayo ke A rIte baMne nayanAM vacano paraspara viruddha che to kayA nayane AzrayIne vaMdanaviSayaka pravRtti karavI ? tethI pUrvagAthAnA cothA pAdamAM kahyuM ke vaMdanapravRttimAM ubhayanayano mata pramANa che. have sAmAnyathI paraspara vaMdananI pravRttinA sthAnamAM ubhayanayano mata pramANa kema che ? temAM 'yataH'thI yukti Ape che - * je kAraNathI prastuta gAthAmAM kahevAze ema che, te kAraNathI ubhaya nayano mata pramANa che, ema prastuta gAthAnI avataraNikAnuM pUrvagAthAnA cothA pAda sAthe yojana che. gAthA : anvayArtha: 105 nicchayao dunneaM ko bhAve kammi vaTTaI samaNo ? | vavahArao ukIrar3a jo puvvaThio carittammi // 1016 // nilkyo-nizcayanayathI jo samaLo-kayA zramaNa Rmmi bhAve kayA bhAvamAM varUM ?=varte che ? (e) junneaM-durreya che. vavahAro 3 vaLI vyavahAranayathI no-je (zramaNa) carittamni=cAritramAM purvAoi-pUrvasthita che, (tene vaMdana) jIjJa=karAya che. gAthArtha nizcayanayathI kayA sAdhu kayA bhAvamAM varte che ? e durroya che. vaLI vyavahAranayathI je sAdhu cAritramAM pUrvasthita che=pUrve rahelA che, te sAdhune vaMdana karAya che. For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1016 TIkAH nizcayato durvijJeyametat ko bhAve kasmin zubhAzubhatarAdau varttate zramaNaH, tatazcA'karttavyamevaitat prApnoti, vyavahAratastu kriyata evaitad yaH pUrvam-Adau sthitazcAritre-Adau pravrajita iti gAthArthaH // 1016 // TIkArya : nizcayanayathI kayA zramaNa zubha-azubhatarAdi kayA bhAvamAM varte che e durvijJeya che=jANI zakAya evuM nathI, ane te kAraNathI A=nizcayanayane AzrayIne vaMdana, akartavya ja prApta thAya che. vaLI vyavahAranayathI je sAdhu pUrve AdimAM, cAritramAM rahelA che=AdimAM pravrajita che, temane A=vaMdana, karAya ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke vaMdananI pravRttimAM ubhaya nayano mata pramANa che. have te vaMdananI pravRtti koIka sthAnamAM nizcayanayanI gauNatApUrvaka vyavahAranayanI pradhAnatA karIne pravarte che, te vyavahArapradhAna sthAnane prastuta gAthAmAM batAve che - vastutaH vaMdananI kriyAmAM jIvano saMyamano adhika pariNAma upayogI che. tethI adhika saMyamanA pariNAmavALA sAdhu alpa saMyamanA pariNAmavALA sAdhu mATe vaMdanIya che; kema ke adhika saMyamanA pariNAmavALA sAdhunA AdarathI alpa saMyamanA pariNAmavALA sAdhu saMyamanI vizuddhine prApta kare che; ane paramArthathI vicArIe to saMyamano pariNAma bhAvarUpa hovAthI kayA sAdhumAM adhika che ane kayA sAdhumAM alpa che, teno nirNaya chabI sAdhu karI zakatA nathI. tethI pUrve saMyama grahaNa karIne saMyamanA AcAromAM apramAdabhAvathI yatna karanArA sAdhumAM pazcAt saMyama grahaNa karanArA sAdhu karatAM adhika saMyamano pariNAma che evI saMbhAvanA rAkhIne, vyavahAranaya saMyamamAM udyamavALA te pUrvasaMyamI sAdhune vaMdana karavAnuM kahe che. ahIM nizcayanI gauNatA ane vyavahAranI pradhAnatA che. tethI e phalita thAya ke vaMdananI kriyAmAM nizcayanayane mAnya evo adhika saMyamano pariNAma Avazyaka hovA chatAM, A sAdhumAM adhika saMyamano pariNAma che ke nahIM? te nakkI karavA vyavahAranaya AlaMbanarUpa bane che; paraMtu te vyavahAranaya nizcayanirapekSa hoya to AlaMbanarUpa banato nathI. tethI nizcayasApekSa evo zuddha vyavahAranaya kahe che ke je sAdhue pUrve saMyama grahaNa karyuM che ane Alaya-vihArAdi saMyamanA AcAromAM utyita che, te sAdhue dIrgha kALa saMyamanA AcAro zuddha pALyA hovAthI, jemaNe alpakALa saMyamanA AcAro pALelA che tevA sAdhuo mATe te sAdhu vaMdya che; kema ke saMyama grahaNa karIne sAdhu jema jema saMyamanA AcAro sevatA jAya che, tema tema teo saMyamanA upara-uparanA kaMDakomAM jAya che. tethI dIrgha saMyamaparyAyanA baLathI pahelAM pravrajita sAdhumAM adhika saMyamanA pariNAmanI saMbhAvanA rAkhIne tene laghu paryAyavALA sAdhuo vaMdana kare che, ane A vaMdananI pravRtti nizcayasApekSa vyavahAranayathI hovAne kAraNe ubhaya nayanA AzrayaNarUpa che. AthI ja pUrvagAthAmAM kahyA pramANe sarvatra ja baMne nayano mata pramANa che, paraMtu kevala vyavahAranaya ke kevala nizcayanaya pramANa nathI. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1016-1010 107 ahIM vaMdananI kriyA mAtra vyavahAranayane AzrayIne ja svIkAravAmAM Ave, ane nizcayasApekSa vyavahAranayane AzrayIne na svIkAravAmAM Ave, to dIrghaparyAyavALA sAdhuo Alaya-vihArAdi AcAro zuddha na pALatA hoya topaNa vaMdanIya prApta thAya; paraMtu nizcayasApekSa vyavahAranaya paryAyavRddha paNa tevA pramAdI sAdhune vaMdanIya svIkArato nathI; paNa je sAdhuo sAdhvAcAra pALavAmAM satata udyama karI rahyA hoya, kvacita alanA thaI jAya topaNa tenI zuddhi karIne saMyamamAM usthita rahenArA hoya, ane dIrgha saMyamaparyAyavALA hovAthI jeo saMyamanA UMcA kaMDakomAM vartatA hovAnI saMbhAvanA hoya, tevA sAdhune vaMdanIya svIkAre che. tethI tevA sAdhune vaMdana karavA dvArA paryAyathI laghu sAdhuo bhaktinI abhivyakti karIne potAnA saMyamanI vizuddhine prApta kare che. A sthAnamAM pradhAna rIte vyavahAranaya pravartaka hovA chatAM nizcayasApekSa hovAthI ubhaya nayanA matanuM AzrayaNa che. 101dI avataraNikA : yuktaM caitadityAha - avataraNikArya : ane A yukta che=pUrvagAthAmAM kahyA mujaba ubhaya nayane pramANa svIkAravAmAM nizcayanayanI gauNatApUrvaka vyavahAranayanA prAdhAnyathI vaMdana karavuM e yogya che, e kathanane kahe che - gAthA : vavahAro vi hu balavaM jaM chaumatthaM pi vaMdaI arahA / jA hoi aNAbhinno jANaMto dhammayaM eyaM // 1017 // ayArtha : naM je kAraNathI nA samanno soTTa jyAM sudhI anabhijJa hoya="potAnA karatAM paryAyathI laghu sAdhu kevalI thayA che" ema dIrgha saMyamaparyAyavALA sAdhu jANatA na hoya, (tyAM sudhI) artha thame nAtoAtravyavahAranA viSayavALI, dharmatAne jANatA evA gara=ahi kevalI, cha3maltha pichabasthane paNa vaMta vaMdana kare che. (te kAraNathI) vevAro vikavyavahAra paNa vanavaM baLavAna che. * 'nizcita arthamAM che. gAthArtha : je kAraNathI pacacathI vRddha sAdhu "A sAdhune kevaLajJAna thayuM che" ema jyAM sudhI jANatA na hoya tyAM sudhI, "pacathI moTA sAdhune vaMdana karavuM ucita che" e prakAranA vyavahAranayanI dharmatAne jANanArA kevaLajJAnI, chaprasthane paNa vaMdana kare che, te kAraNathI vyavahAranI paNa baLavAna che. TIkA? vyavahAro'pi balavAn varttate, yat chadmasthamapi santaM cirapravajitaM vandate arhan kevalI yAvadbhavatyanabhijJaH sa cirapravrajita: jAnAno dharmatAmenAM-vyavahAragocarAmiti gAthArthaH // 1017 // For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 anuyogagaNAnujJAvastuka7 "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1010-1018 TIkArya : vyavahAra paNa baLavAna varte che; je kAraNathI jyAM sudhI te cirapravrajita anabhijJa hoya, tyAM sudhI A=vyavahAranA gocaravALI, dharmatAne jANatA evA aha=kevalI, chaghastha paNa chatA cirapravrajitane vaMdana kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM yuktithI sthApana karyuM ke nizcayanayanI gauNatApUrvakanA vyavahAranayanA prAdhAnyarUpa ubhaya nayanA AlaMbanathI je vaMdanano vyavahAra pravarte che e yukta che. e kathananI puSTi karatA, kevalI paNa A vyavahAra pALe che ema jaNAvavA arthe kahe che ke, potAnAthI paryAyathI moTA sAdhune atyAra sudhI vaMdana karanArA koI nAnA sAdhu kevalajJAna pAmyA hoya to, jyAM sudhI te paryAyathI moTA sAdhu, "A nAnA sAdhu kevalajJAnI che" ema jANe nahIM tyAM sudhI te kevalI paNa temane vaMdana kare; kema ke "vyavahAranayanA viSayabhUta evI vaMdananI kriyA e dharma che" evuM kevalI jANe che. tethI te kevalI paNa dharmanI te ucita pravRttino apalApa karatA nathI. AnAthI e phalita thAya ke vaMdya sAdhumAM rahelA adhika guNo vaMdananI pravRttinuM kAraNa che, topaNa vaMdya sAdhunA dIrgha saMyamaparyAyanA baLathI temanAmAM adhika guNonuM anumAna karIne paryAyathI laghu sAdhu temane vaMdana kare che, ane A rIte dIrgha saMyamaparyAyanA baLathI adhika guNonI saMbhAvanA rAkhIne thatI vaMdananI pravRttine vyavahAranaya ucita svIkAre che. AthI ja kevalajJAna thayA pachI kevalI tarIke apragaTa evA kevalI paNa potAnAthI adhika saMyamaparyAyavALA chadmastha paNa sAdhune vaMdana kare che; kema ke ucita vyavahAra e dharmarUpa che ane te dharmano kevalI paNa apalApa karatA nathI. Ama, prastutamAM vyavahAranayanA kathanamAM nizcayanayanuM sthAna hovA chatAM vyavahAranayanuM sthAna pradhAna che ane nizcayanayanuM sthAna gauNa che. AthI kevalI paNa tene svIkArIne potAnAthI adhika paryAyavALA chadmastha sAdhune vaMdana karIne ucita vyavahAranuM pAlana kare che. 101 avataraNikA: yadyevaM kaH prakRtopayoga ityAha - avataraNitArtha : jo Ama =vaMdananA prakramamAM ubhaya nayanuM AzrayaNa zreyakArI che ema che, to kayo prakRtimAM upayoga che?=vyAkhyAnanA avasare vaya ane paryAyathI laghu paNa vyAkhyAnanI labdhivALA sAdhune jyeSTha svIkAravAmAM ubhaya nayanA AzrayaNano kayo upayoga che ? ethI kahe che - gAthA : ettha u jiNavayaNAo suttAsAyaNabahuttadosAo / bhAsaMtajiTThagassa u kAyavvaM hoi kiikammaM // 1018 // For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1018 109 anvayArtha : stha vaLI ahIM=vyAkhyAnazravaNanA avasare vaMdananA adhikAramAM, nipAvayo jinavacana hovAthI mAtaMtagirirasa 3 bhASamANa jayeSThane ja zivama kRtikarma vAyavyaMgakartavya hoDuM thAya che; surAsAyavajuvosA =kema ke sUtrAzAtanAmAM doSanuM bahuta che. gAcArya : vaLI vyAkhyAnazravaNanA avasare vaMdana karavAnA adhikAramAM jinavacana hovAthI anubhASaka jyeSTha sAdhune ja vaMdana kartavya thAya che, kema ke sUtrAzAtanAmAM doSanuM bahatva che. TIkAH ____ atra tu jinavacanAda='bhAsanto hoti' ityAdeH sUtrAt, sUtrAzAtanAyAM doSabahulatvAt kAraNAd, bhASamANajyeSThasyaiva karttavyaM bhavati kRtikarma-vandanaM, netarasyeti gAthArthaH // 1018 // TIkArya : vaLI ahIM=vyAkhyAnazravaNanA avasare vaMdana karavAnA viSayamAM, jinavacana hovAthI=mAsaMto roti ItyAdi sUtra hovAthI gAthA 1002mAM 'bhASamANa sAdhu jyeSTha thAya che' ityAdi sUtra hovAthI, bhASamANa jyeSThane ja katikarma=vaMdana, kartavya thAya che, itarane nahIM=vyAkhyAnazravaNakALamAM saMyamaparyAyathI jyeSTha sAdhune viMdana kartavya thatuM nathI; kema ke sUtranI AzAtanAmAM doSanA bahulatvarUpa kAraNa che arthAt vyAkhyAnazravaNa karatI vakhate anubhASaka jyeSTha sAdhuthI itara sAdhune vaMdana karavAmAM sUtranI AzAtanA thavAthI ghaNA doSo thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1013-1014mAM sthApana karyuM ke vyAkhyAnanI labdhithI jayeSTha hovAne kAraNe paryAyathI laghu paNa anubhASaka sAdhune vaMdana svIkAravAmAM AzAtanA paNa thatI nathI, ane e vAtanuM ja gAthA 101pamAM bhAvana karatAM prathama kahyuM ke nizcayanaya vaya ane paryAyane sthAna Apato nathI paraMtu saMyamanA pariNAmane sthAna Ape che, ane vyavahAranaya vaya-paryAyane sthAna Ape che, chatAM pravRtti to sarva ThekANe ubhaya nayathI ja karavAnI kahela che; kema ke vaMdana karatI vakhate saMyamano pariNAma bhAvarUpa hovAthI kayA sAdhumAM adhika che te jANavuM chadmastha sAdhune azakya hovAthI adhika saMyamanA pariNAmane jANavAnA upAyarUpe vyavahAranaya ISTa che. AthI gAthA 2016mAM spaSTa karyuM ke nizcayanayane gauNa karIne ane vyavahAranayane pradhAna karIne adhika paryAyavALA sAdhumAM saMyamanA adhika pariNAmanI saMbhAvanA rAkhIne, paryAyathI jayeSTha sAdhune ubhaya nayathI vaMdana karAya che. have vyAkhyAnazravaNanA avasare paryAyathI laghu evA anubhASaka sAdhune jayeSTha svIkAravAmAM ubhaya nayano svIkAra kaI rIte upayogI thAya ? te jaNAvavA arthe kahe che - vyAkhyAnanA prastAvanA vaMdana adhikAranI gAthA 100ranA sUtra pramANe, adhika saMyamaparyAyathI sAdhu jayeSTha thatA nathI, paraMtu gurunA vyAkhyAnane spaSTa karavAnI labdhithI sAdhu jyeSTha thAya che, ane A kathana vyavahAranayane gauNa kare che ane nizcayanayane mukhya kare che. tethI e phalita thAya ke vyAkhyAna sAMbhaLatI For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1018 vakhate anubhASakajaine ja vaMdana karavuM joIe, paryAyajayeSThane nahIM; ane tema na svIkArIe to anubhASaka sAdhune jayeSTha kahenAra sUtranuM pAlana thAya nahIM, jethI sUtranI AzAtanA thavAthI ghaNA doSonI prApti thAya. Azaya e che ke anubhASaka sAdhumAM bhagavAne batAvelA padArthone kahevAnI je zaktivizeSa che, te paNa mokSamArgane anukULa evo jIvano eka pariNAma che; kema ke mokSamArga ratnatrayIrUpa che, ane jJAnaguNathI adhika evA anubhASaka sAdhune nizcayanaya vyAkhyAnanA avasare vaMdana karavAnuM kahe che; vaLI A sthAnamAM vyavahAranayanuM paNa AzrayaNa che; kema ke sAdhuvezamAM na hoya tevA vyAkhyAnanI labdhivALA paNa gRhasthane sAdhuo vyavahAranayano bAdha thato hovAthI vaMdana karatA nathI. tethI vyAkhyAnanA zravaNanA avasare vyAkhyAnalabdhivALA sAdhunA vaya ane paryAyane gauNa karIne temanAmAM pragaTa dekhAtA jJAnaguNane mukhya karIne paryAyathI jayeSTha paNa sAdhuo temane vaMdana kare che. jo adhika paryAyavALA sAdhu anubhASaka jayeSTha sAdhune vaMdana na kare, to vyAkhyAnanA avasare anubhASakane vaMdana karavAnuM kahenAra sUtranI AzAtanA thAya che, ane jJAna guNano anAdara karIne vyAkhyAnanI labdhivALA sAdhu pAse bhaNavAthI bhaNAtuM evuM te jJAna paNa samyak pariNamana pAmatuM nathI, jethI ghaNA doSonI prApti thAya che. AthI vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate nizcayanayanI pradhAnatAvALA ane vyavahAranayanI gauNatAvALA ubhaya nayano svIkAra karIne, paryAyathI laghu paNa anubhASaka jayeSTha sAdhune sarva sAdhuoe vaMdana karavuM joIe. 'A sarva kathanathI e phalita thayuM ke vaMdananI kriyAmAM ubhaya nayanuM AzrayaNa hoya che, ane te A rIte - jyAM sAkSAt adhika guNa dekhAto hoya tyAM nizcayanayanI pradhAnatAthI vaMdananI kriyA thAya che. jema ke saMyamajIvananA ochA paryAyavALA koI sAdhu kevalajJAna pAme, ane te kevalI tarIke pragaTa thAya to temane dIrgha paryAyavALA sAdhuo paNa vaMdana kare che. ahIM nizcayanayanI pradhAnatA thaI. paraMtu jo te kevalI sAdhuvezamAM na hoya to temane iMdro paNa sAdhuveza ApyA pachI ja vaMdana kare che, tethI gauNarUpe vyavahAranayanuM paNa AzrayaNa che. vaLI pratyakSa dekhAtA kevalajJAnarUpa guNavALA sAdhune vyavahAranayanI gauNatApUrvaka nizcayanayane pradhAna karIne je rIte dIrgha saMyamaparyAyavALA sAdhuo paNa vaMdana kare che, te rIte laghu saMyamaparyAyavALA paNa anubhASaka sAdhumAM pratyakSa dekhAtA vyAkhyAnalabdhirUpa guNavizeSane AzrayIne vyAkhyAnazravaNakALamAM dIrgha saMyamaparyAyavALA sAdhuo paNa temane vaMdana kare che; kema ke anubhASaka sAdhumAM nizcayanayane abhimata evo jJAnaguNa adhika che ane vyavahAranayane abhimata evo sAdhuveza paNa che. tethI nizcayapradhAna vyavahAranayarUpa ubhaya nayanuM AzrayaNa che. vaLI, adhika guNano nirNaya na thato hoya tevA sthAnamAM, Alaya-vihArAdinI zuddhi dIrgha kALa pALI hovAthI adhika saMyamaparyAyavALA sAdhumAM adhika guNonI saMbhAvanA rAkhIne alpa saMyamaparyAyavALA sAdhuo temane vaMdana kare che; ane A sthAnamAM Alaya-vihArAdinI zuddhi dvArA je saMyamaguNanuM anumAna thAya che te nizcayanayanA AzrayaNarUpa che ane adhika saMyamaparyAyanA baLathI je adhika guNonuM anumAna thAya che te vyavahAranayanA AzrayaNarUpa che. tethI ahIM nizcayanayanI gauNatA che ane vyavahAranayanI pradhAnatA che. A rIte vaMdanaviSayaka vyavahAra sarvatra ubhaya nayanA AzrayaNa dvArA pravarte che. * A sarva lakhANa sAmAcArI prakaraNanI gAthA 89thI 92ne sAme rAkhIne karela che. 1018 For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka, "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1019-1020 111 avataraNikA: vyAkhyeyamAha - avataraNikArya : vyAkhyayane=vyAkhyAna karavA yogya vastune, kahe che - bhAvArtha : - gAthA 1001mAM vyAkhyAnakaraNanI vidhino upasaMhAra karatAM kahyuM ke A duHSamArUpa kALamAM paNa gurue amUDhalakSyavALA thaIne upasaMpadAdi viSayaka sUtravidhinA saMpAdanamAM zaktithI yatna karavo joIe. tyArapachI gAthA 1000thI vyAkhyAnazravaNanI vidhi batAvatAM aMte gAthA 1010mAM anubhASaka sAdhune vaMdana karavAnuM kahyuM, tyAM koIne prazna thayo ke saMyamaparyAyathI nAnA anubhASaka sAdhune paryAyathI moTA sAdhu kaI rIte vaMdana karI zake? tevI zaMkAnuM gAthA 1011-1012mAM udbhAvana karIne atyAra sudhI teno ucita khulAso karyo. A rIte vyAkhyAnazravaNanI vidhi saMpUrNa thaI. have arthamAMDalImAM anuyogI AcAryae zenuM vyAkhyAna karavuM joIe? te vyAkhyaya padArthane batAve che - gAthA : vakkhANeavvaM puNa jiNavayaNaM NaMdimAi supasatthaM / jaM jammi jammi kAle jAvaiaM bhAvasaMjuttaM // 1019 // anvayArtha : puf=vaLI gaIma nami trei je je kALamAM nAva jeTaluM vimApha = nipAvathadi=naMdI Adi je jinavacana che, (tenuM) bhAvasaMgutta bhAvathI saMyukta supatyaM-suprazasta vaghADomathaM vyAkhyAna karavuM joIe. gAthArtha : vaLI je je kALamAM jeTaluM naMdIsUtra vagere je jinavacana che, te jinavacananuM bhAvathI yukta ane suprazasta vyAkhyAna karavuM joIe. TIkA : ___ vyAkhyAnayitavyaM punastena jinavacanaM, nA'nyat, nandyAdi suprazastaM-saMvegakAri yat yasmin yasmin kAle yAvat pracarati bhAvasaMyuktaM bhAvArthasAramiti gAthArthaH // 1019 // TIkAI: tena puna: ninavane vyAdhyAyitavyuM, at vaLI temaNe=AcAryae, jinavacana vyAkhyAna karavuM joIe, anya nahIM. For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1019-1020 te jinavacana karyuM che? te batAve che - niyamina vAne vAva kyA iya pravati je je kALamAM jeTaluM naMdI Adi je jinavacana pravarte che, tenuM vyAkhyAna karavuM joIe, ema anvaya che. ane te jinavacananuM vyAkhyAna kaI rIte karavuM joIe? ethI kahe che - suprazasta saMvitti mAvasaMyukamAvArthasAraM suprazasta=saMvegane karAvanAruM, bhAvathI saMyukta bhAvArthasAra, evuM vyAkhyAna karavuM joIe, ema anvaya che. rUti thaIe pramANe gAthAno artha che. gAthA : sisse vA NAUNaM joggayare kei diTThivAyAI / tatto vA nijjUDhaM sesaM te ceva viaraMti // 1020 // anvayArtha: je vA noresise athavA koI yogyatara ziSyone jANIne ridrivADuiM daSTivAdAdi tatto vI athavA temAMthI daSTivAdAdimAMthI, nigUDha saMnidhUMDha evuM zeSa=uddhAra karela evuM zeSa zruta, (vyAkhyAna karavuM joIe.) te jova=teo ja te yogya ziSyo ja, (anya jIvone te naMdI Adi) virAtiApe che. * e pachI vALaM zabdanI pUrvagAthAnA prathama pAdamAMthI anuvRtti karavAnI che. gAthArtha : athavA koI yogyatara ziSyone jANIne dRSTivAdAdinuM athavA daSTivAdAdimAMthI uddhAra karela evA zeSa zrutanuM vyAkhyAna karavuM joIe, ane te yogya ziSyo ja bIjA jIvone te naMdI Adi Ape che. TIkAH ziSyAn vA jJAtvA yogyatarAn kAMzcana dRSTivAdAdi vyAkhyAnayitavyam tato vA dRSTivAdAdeH niyUMDham-AkRSTaM zeSaM, nandyAdi ta eva yogyAH vitaranti-tadanyebhyo dadatIti gAthArthaH // 1020 // * "rAri'mAM ' padathI dRSTivAdAdinuM ane dRSTivAdAdimAMthI nilTa evA zeSa vyutanuM grahaNa che. TIkArya : ___ kAMzcana vA yogyatarAn ziSyAn jJAtvA dRSTivAdAdi tato-dRSTivAdAdeH vA niyUMDham-AkRSTaM zeSaM vyArAnayitavyam athavA=pUrvagAthAmAM kahyuM e pramANe naMdI AdinuM vyAkhyAna karavuM joIe athavA, keTalAka yogyatara ziSyone jANIne dRSTivAdAdine athavA temAMthI=daSTivAdAdimAMthI, nibUDha=AkRSTa=uddhata, evuM zeSa zrata vyAkhyAna karavuM joIe. yojyA ta va nAri vitatti to rati yogya evA teo ja naMdIsUtra Adine athavA dRSTivAdAdine athavA dRSTivAdAdimAMthI nivRMDha evA zeSa zrutane bhaNelA ziSyo ja, naMdI Adina=naMdI For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 anuyogagaNAnujJAvatuka 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1019-1020, 1021 Adine ke dRSTivAdAdine ke dRSTivAdAdimAMthI nibUDha evA zeSa zrutane, vitaraNa kare che-tenAthI anyone Ape che-potAnAthI anya evA yogya sAdhuone Ape che. rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : arthamAMDalImAM beThA pachI AcAryae je kALamAM jeTaluM zruta vidyamAna hoya, teTaluM naMdI Adi sarva jinavacananuM vyAkhyAna karavuM joIe, anya koI graMthonuM nahIM. vaLI, AcAryae zrotAone jinavacananA paramArthano yathArtha bodha karAve evuM, bhAvapradhAna ane zrotAomAM saMvega pedA karAve evuM vyAkhyAna karavuM joIe, jethI zrotAone zAstravacano samyapha pariNamana pAme. A prakAranuM vyAkhyAna AcAryae sAmAnya sAdhuone AzrayIne karavAnuM che; paraMtu keTalAka ziSyo pariNatinI dRSTie ane prajJAnI dRSTie atizaya paTu hoya to tevA yogyatara ziSyo AgaLa AcAryae dRSTivAda vagere AgamonuM vyAkhyAna karavuM joIe, athavA to daSTivAda vagere AgamomAMthI AkRSTa evA zeSa graMthonuM vyAkhyAna karavuM joIe, ane A dRSTivAdAdinuM vyAkhyAna paNa saMvega pedA karAve te rIte bhAvArthasAra karavuM joIe, jethI yogyatara ziSyone te te daSTivAdAdi sUtronA arthono pAramArthika bodha thAya. vaLI AcArya yogyatara ziSyono vicAra karyA vagara sarva ziSyone daSTivAdAdinuM vyAkhyAna Ape, to vizeSa pariNati nahIM hovAne kAraNe te ziSyo AgamonA arthonI yathAtathA prarUpaNA karIne sva ane parano vinAza kare che. AthI AcAryae yogyatara ja ziSyone dRSTivAdAdinuM vyAkhyAna ApavuM joIe. vaLI te yogya ziSyo ja naMdIsUtra AdinA ke dRSTivAdAdinA ke dRSTivAdAdimAMthI AkRSTa evA zeSa zrutanA paramArthane jANIne pote prApta karela artho bIjA yogya sAdhuone Ape che, jethI te naMdIsUtra AdinA paramArthano pravAha yogya jIvomAM uttarottara cAlu rahe. 1010/1020 avataraNikA : niyU~DhalakSaNamAha - avataraNikArya : nibUDhanA lakSaNane kahe che - bhAvArtha : gAthA 1020mAM kahyuM ke yogyatara ziSyone jANIne dRSTivAdAdinuM ke dRSTivAdAdimAMthI nilUMDha evA zeSa zrutanuM vyAkhyAna karavuM joIe. tethI jijJAsA thAya ke dRSTivAdAdimAMthI nivRMDha graMthanuM svarUpa kevA prakAranuM che? AthI nivyaMDhanuM lakSaNa batAve che - For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1021 gAthA : sammaM dhammaviseso jahi kasacheatAvaparisuddho / vaNijjai nijjUDhaM evaMvihamuttamasuAi // 1021 // anvayArtha : naziMgajemAM vase che tAvaparizuddha sa thaMvisakaSa, cheda, tApathI parizuddha evo samyam dharmavizeSa /mTTa=varNavAya che, avaMvi6 3ttamakumArUM AvA prakAranuM uttama kRtAdi nigUDhaM-nibUDha che. gAthArtha : jemAM kaSa, cheda, tApazuddhithI parizuddha evo samyagra dharmavizeSa kahevAya che, evA prakAranuM uttama zretAdi nilUMTa che. TIkA? samyag dharmavizeSaH pAramArthikaH yatra grantharUpe kaSacchedatApaparizuddhaH-trikoTidoSavarjitaH varNyate samyak, niyU~DhamevaMvidhaM bhavati grantharUpaM, taccottamazrutAdi, uttamazrutaM-stavaparijJA ityevamAdIti gAthArthaH 202 * "uttamakRtari''mAM "ri' padathI uttama cAritranuM grahaNa che. TIkArtha : graMtharUpa jemAM kaSa, cheda, tApathI parizuddha evo=trikoTI doSathI varjita evo, samyaka pAramArthika, dharmavizeSa varNavAya che. AvA prakAranuM graMtharUpa nibUDha che. ane uttama zruta che AdimAM jene evuM te cheH dRSTivAdAdimAMthI nivDha che. uttama zruta stavaparijJA e vagere che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dRSTivAdAdi AgamomAMthI uddhata karIne racavAmAM AvatA graMthone nibUDha kahevAya che, ane te nibUDha evA graMtho kaSazuddhi, chedazuddhi ane tApazuddhithI parizuddha hovA joIe. jo te graMtho kaSAdi zuddhithI parizuddha na hoya to te nibUDha bane nahIM, ane pAramArthika dharmavizeSa samajAvavA arthe pUrvanA mahApuruSoe AgamomAMthI uddhAra karIne racelA graMtho uttama zrutAdi che, ane uttama zruta stavaparijJA AdirUpa che, jenuM varNana graMthakAra svayaM AgaLamAM karavAnA che. AnAthI e phalita thayuM ke dRSTivAdAdi AgamomAMthI padArtho grahaNa karIne pUrvaRSioe kaSa, cheda ane tApathI parizuddha evA je graMthonI racanA karI che, te sarva graMtharacanA nibUDha kahevAya. ./10215. For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1022 thI 1024 115 avataraNikAH kssaadisvruupmaahavataraNitArtha : kaSAdinA svarUpane kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM nibUDhanuM lakSaNa karatAM kahyuM ke graMtharUpa jemAM kaSa, cheda, tApathI parizuddha evo dharmavizeSa varNavAyo hoya te graMtharUpa nibUDha che. tethI jijJAsA thAya ke kaSAdi kevA prakAranA che? mATe have kaSa, cheda ane tApanuM svarUpa batAve che - gAthA : pANavahAIANaM pAvaTThANANa jo u paDiseho / jhANajjhayaNAINaM jo a vihI esa dhammakaso // 1022 // anvayArtha : pAvAgaUAM 3 paviETITUTEvaLI prANavadhAdi pApasthAnono no paDado je pratiSedha, phAIIVIkvi ma no vidI ane dhyAna-adhyayanAdinI je vidhi, pasa thaHo e dharmakaSa che=uparamAM batAvyA pramANe ja vidhi-niSedha prApta thatAM hoya to e dharmanA viSayamAM kaSaparIkSA che. gAthArtha : vaLI prANavadhAdi pApasthAnakono je pratiSedha ane dhyAna-adhyayanAdinI je vidhi, e dharmanA viSayamAM kaSaparIkSA che. TIkA : prANavadhAdInAM pApasthAnAnAM sakalalokasammatAnAM yastu pratiSedhaH zAstre, dhyAnAdhyayanAdInAM yazca vidhistatraiva, eSa dharmakaSo varttata iti gAthArthaH // 1022 // TIkArya : vaLI zAstramAM sakala lokane saMmata evAM prANavadhAdi pApasthAnono je pratiSedha che, ane tyAM ja te zAstramAM ja, je dhyAna-adhyayanAdino vidhi che, e dharmakaSa varte che=dharmanA viSayamAM kaSaparIkSA varte che, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : bajjhANuTThANeNaM jeNa na bAhijjaI tayaM niyamA / saMbhavai a parisuddhaM so uNa dhammammi cheu tti // 1023 // For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 anuyogagaNAnujJAvastuka7 "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1022 thI 1024 anvayArtha: tavaMtepUrvagAthAmAM kahevAyela vidhi ane pratiSedha, ne vADrAi=je bAhya anuSThAna vaDe niyama-niyamathI ra vAhirUM bAdha pAmatA nathI, parizuddha ma saMmavaDuM ane parizuddha saMbhave che, to 35T=vaLI te=bAhya anuSThAnane batAvanAro upadeza ke artha, thampami che dharmaviSayaka cheda chepUrvagAthAmAM batAvela vidhi-niSedhane anurUpa ja bAhya anuSThAna prApta thatAM hoya to e dharmanA viSayamAM chedaparIkSA che. * "ri' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahela vidhi ane pratiSedha je bAhya anuSThAna vaDe niyamathI bAdha pAmatA nathI ane parizuddha saMbhave che, vaLI te bAhya anuSThAnane batAvanAro upadeza ke artha dharmanA viSayamAM chedaparIkSA che. TIkA : bAhyAnuSThAnena-itikartavyatArUpeNa yena na bAdhyate tad-vidhipratiSedhadvayaM niyamAt, sambhavati caitatparizuddha-niraticAraM, sa punastAdRzaH prakramAdupadezo'rtho vA dharmaccheda iti gAthArthaH // 1023 // TIkArya : ItikartavyatArUpa je bAhya anuSThAna vaDe=je prakAre zAstramAM batAvela che e prakAranI kartavyatA svarUpa je bAhya AcaraNA vaDe, te=vidhi-pratiSedhadraya, niyamathI bAdha pAmatA nathI, ane Akavidhi-pratiSedhaya, parizuddha=niraticAra, saMbhave che; vaLI te prakramathI tevA prakArano upadeza ke artha zAstramAM batAvela vidhipratiSedhano virodha na kare tevA prakAranI bAhya AcaraNAne batAvanAro upadeza ke bAhya AcaraNArUpa padArtha, dharmacheda che=dharmanA viSayamAM chedaparIkSA che, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : jIvAibhAvavAo baMdhAipasAhago ihaM tAvo / eehiM suparisuddho dhammo dhammattaNamuvei // 1024 // anvayArtha: vaMdhArUpa nIvAmAvavo baMdhAdino prasAdhaka evo jIvAdi bhAvano vAda rUdaMahIM dharmanI parIkSAmAM, tAvo tApa che. paddhi suparizuddho ghaNo AnA vaDe=A kaSa-cheda-tApa vaDe, suparizuddha evo dharma thampattaUAM dharmatvane 3DuM pAme che. gAthArtha : baMdhAdine sAdhanAro evo jIvAdi nava padArthono vAda dharmanI parIkSAmAM tApa che, A kaSa-cheda-tApa vaDe suparizuddha evo dharma dharmapaNAne pAme che. For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 119 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1022 thI 1024 TIkA : jIvAdibhAvavAda:=padArthavAdaH bandhAdiprasAdhaka:=bandhamokSAdiguNaH (?bandhamokSAdipraguNaH) iha tApa ucyate, ebhiH kaSAdibhiH suparizuddhaH san dharmaH zrutAnuSThAnarUpaH dharmatvamupaiti-samyagbhavatIti gathArtha: 2014 noMdha : vanyapakSaHi ne sthAne vizvamokSAliv[; hovuM joIe. * "gIvAbhAvavA''mAM 'mara' padathI ajIvabhAvavAda ane jIvAjIvabhAvavAdano saMgraha che. TIkArya : ahIM=dharmanI parIkSAmAM, baMdhAdino prasAdhaka=baMdha-mokSAdino praguNa sAdhanAro, jIvAdi bhAvano vAda padArthano vAda, tApa kahevAya che; A kaSAdi vaDe suparizuddha chato zruta-anuSThAnarUpa dharma, dharmatvane pAme che=samyagu thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : koIpaNa zAstramAM batAvAyela padArthonuM varNana kaSa, cheda, tApaparIkSAthI parizuddha hoya to te zAstra AgamamAMthI nivDha che ema nakkI thAya. vaLI te zAstraadhyayanathI thayelo bodha zrutajJAnarUpa che, ane te bodhane anurUpa AcaraNA cAritrarUpa che. A zrutarUpa dharma ane zrutAnusArI AcaraNArUpa dharma, kaSa, cheda, tApathI parizuddha hoya to te dharma zuddha che, ema nirNaya thAya. AnAthI e phalita thayuM ke zAstramAM varNana karAyelA padArtho kaSa, cheda, tApaparIkSAthI zuddha hoya to te zAstra uttama zrutarUpa che; ane te uttama zrutamAM varNana karAyela padArthothI thayelo bodha kaSa, cheda, tApa parIkSAthI zuddha hoya, to te zrutajJAna samyam zrutadharmarUpa che; tema ja te samyagbodhathI karAtI kriyAo kaSa, cheda, tApaparIkSAthI zuddha hoya to te AcaraNA samyaga cAritradharmarUpa che. kaSazuddha dharma - (1) je zAstramAM prANIvadhAdi pApasthAnakono niSedha karavAmAM Avyo hoya, ane mokSane anukULa evAM dhyAna, adhyayanAdinI vidhi batAvavAmAM AvI hoya, te zAstra kaSazuddha che. (2) vaLI te zAstranA adhyayanathI thayeluM zrutajJAna jo yathArtha bodharUpa hoya to te zrutajJAnarUpa dharma paNa kaSazuddha che. (3) te zrutajJAnane anurUpa vidhi-niSedhamAM yatna vartato hoya to te AcaraNArUpa dharma paNa kaSazuddha che. AvI AcaraNAthI pApasthAnakonI nivRtti thavAthI saMsArane anukULa evI pravRtti aTake che, tethI karmano baMdha aTake che, tema ja dhyAnAdinI pravRttithI mokSane anukULa evA saMvegAdi bhAvo pragaTe che, jenAthI mokSane anukULa bhAvo pragaTe che. AthI AvI AcaraNA paNa kaSazuddha dharmarUpa che. chedazaddha dharma - (1) hiMsAdino niSedha karanAra ane dhyAnAdinI vidhi batAvanAra zAstramAM paNa vidhiniSedhane anurUpa bAhya anuSThAno batAvavAmAM AvyAM hoya, ane te anuSThAnothI vidhi-niSedhanuM niraticAra pAlana thaI zakatuM hoya to te zAstra chedazuddha che; paraMtu te zAstramAM batAvelA bAhya anuSThAno vidhi-niSedhane poSaka na batAvyAM hoya to tenuM zAstra kaSazuddha hoya topaNa chedazuddha nathI. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 anuyogagaNAnujJAvastuka/anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1022 thI 1024 dA.ta. digaMbaramatamAM prANIvadhAdino niSedha che ane mokSane anukULa evA dhyAnAdinI vidhi che, AthI digaMbaramatanAM zAstro kaSazuddha che. Ama chatAM sAdhune vastraparidhAnano ekAMte niSedha karela hovAthI kyAreka dhyAnAdino bAdha kare tevI ThaMDI lAgatI hoya topaNa digaMbaramatanAM zAstro pramANe sAdhu vastra grahaNa karI zake nahIM. tethI teonAM zAstromAM karelo vastraparidhAnano ekAMte niSedha dhyAnAdinI vidhinuM samyagdhAlana karavAmAM aMtarAyabhUta bane che. AthI vastraparidhAnano ekAMta niSedha dhyAnAdi vidhino bAdhaka banato hovAthI tevAM anuSThAno batAvanArAM digaMbarazAstro kaSazuddha hovA chatAM chedazuddha nathI. vaLI, zvetAMbaramatamAM prANIvadhAdi pApasthAnakono niSedha che ane dhyAnAdinI vidhi che, AthI zvetAMbaramatanAM zAstro kaSazuddha che. te A rIte - prANIvadhAdimAM kAraNa bane tevA vastraparidhAnano niSedha che, ane dhyAnAdimAM upaSTabhaka na bane tevA paNa vastraparidhAnano niSedha che; Ama chatAM dhyAnAdimAM sudaDha yatna karanArA sAdhuone kvacit ThaMDI Adine kAraNe dhyAnAdimAM skUlanA thatI hoya to zvetAMbaramatanA zAstramAM vastraparidhAnanI vidhi paNa batAvI che. mATe sarva bAhya anuSThAno vidhine anurUpa che; vaLI hiMsAno je niSedha che, tenA pAlana mATe yatanA Avazyaka hovAthI pAtragrahaNanI anujJA che, tethI yatanAparAyaNa sAdhu zAstramAM batAvela bAhya anuSThAna dvArA saMyamanuM niraticAra pAlana karI zake che, tethI zvetAMbarazAstro kaSazuddha ane chedazuddha che. - Ama, uparamAM kahyuM tevuM zAstra athavA tevA prakArano upadeza ke tevA prakArano anuSThAnanA nirUpaNarUpa artha chedazuddha che. (2) vaLI, AvA kaSa ane chedathI zuddha evA zAstravacananA baLathI ucita anuSThAnono thayelo bodha jo yathArtha hoya to te zrutajJAnarUpa dharma paNa chedazuddha che. (3) ane te yathArtha bodhane anurUpa sarva ucita AcaraNAo karavA dvArA vidhi-pratiSedhanuM niraticAra pAlana thatuM hoya, to te AcaraNArUpa dharma paNa chedazuddha che. tApazuddha dharma - je zAstramAM jIva-ajIva padArthonA svarUpanuM prarUpaNa, baMdha-mokSAdinI saMgati karanAruM hoya tevuM zAstra tApazuddha kahevAya; paraMtu je zAstramAM vidhi-pratiSedha yathArtha batAvyA hoya, ane tene anurUpa ja sarva anuSThAnonI AcaraNA thatI hoya, chatAM AtmAne ekAMte nitya ke ekAMte anitya vagere prarUpavAmAM Avato hoya, tevA zAstramAM padArthonuM varNana baMdha-mokSAdine susaMbaddha nahIM hovAthI, te zAstra tApa parIkSAthI zuddha nathI. Azaya e che ke jo AtmA ekAMte nitya hoya to vidhi-niSedhane anurUpa pravRttithI ke te vidhi-niSedhane anurUpa bAhya anuSThAnothI AtmAmAM koI parivartana thAya nahIM. tethI AtmA saMsArI hoya to sadA saMsArI rahe ane mukta hoya to sadA mukta rahe, ane tema svIkArIe to mokSaprApti mATe zAstramAM batAvela vidhipratiSedhanuM kathana asaMbaddha siddha thAya. AthI je zAstramAM koIpaNa sthAnamAM ekAMtavAdanuM AzrayaNa hoya te zAstra tApazuddha na kahevAya, paraMtu je zAstramAM anekAMtavAda sarvatra ucita rIte joDAyelo hoya te zAstra tApazuddha kahevAya, ane tevA tApazuddha zAstra dvArA zrutajJAna paNa jo samyapha prApta kareluM hoya to te dhRtarUpa dharma tApazuddha gaNAya. For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1022 thI 1024, 1025 vaLI, kaSa-cheda-tApathI zuddha zAstra paripUrNa yathArtha prarUpaNA karanAra che, tevA zAstrathI thato bodha jo yathArtha hoya to samyagrutajJAnarUpa che, ane jo sarva pravRtti te yathArtha bodhane anusAra hoya to te pravRtti ekAMte kalyANanuM kAraNa che, tethI AvA kaSa-cheda-tApazuddha zAstra dvArA prApta karelo zrutarUpa dharma ane zrutAnusAra karela AcaraNarUpa dharma, samyaguM dharmapaNAne pAme che. /1022/1023/1024nI avataraNikA: gAthA 1022thI 1024mAM kaSaparIkSA, chedaparIkSA ane tApaparIkSAnuM svarUpa batAvyuM. have tenuM nigamana karatAM kahe che - gAthA : eehiM jo na suddho annayaraMmi u Na suTTha nivvddio| so tArisao dhammo niyameNa phale visaMvayai // 1025 // anvacAIH no je (dharma) ahiM AnA vaDe=upara batAvyA e kaSAdi vaDe, zuddho nakazuddha nathI, kannayamika athavA anyataramAM=kaSAdi traNamAMthI koIpaNa ekamAM, sudR nivvo sArI rIte nirghaTita nathI, tarika so thappo tevA prakArano te dharma pratye niyaUT phaLamAM niyamathI visaMva visaMvAda kare che. gAthArtha : je dharma kaSa-cheda-tApa vaDe zuddha nathI athavA kaSAdi traNamAMthI koIpaNa ekamAM sArI rIte ghaTato nathI, tevA prakArano te dharma phaLamAM niyamathI visaMvAda kare che. TIkA : ___ ebhiH kaSAdibhiryo na parizuddhastribhirapi, anyatarasmin vA kaSAdau na suSTha nirghaTitaH=na vyakta ityarthaH, sa tAdRzo dharma:-zrRMtAdiH niyamAd-avazyantayA phale-svasAdhye visaMvadati-na tatsAdhayatIti mAthArtha: 202II TIkArya : A kaSAdi traNeya paNa vaDe je dharma parizuddha nathI, athavA kaSAdi anyataramAM=kaSa-cheda-tApamAMthI koIpaNa ekamAM, sArI rIte nirghaTita nathI=vyakta nathI, tevA prakArano te dhRtAdi dharma, niyamathI=avazyapaNAthI, phaLamAM=svanA sAdhyamAM, visaMvAda kare che-tene arthAta potAnA sAthane, sAdhato nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: je zruta ane cAritrarUpa dharma kaSAdi traNeya vaDe parizuddha na hoya athavA to traNamAMthI koI ekamAM paNa khAmIvALo hoya, to te zruta ane cAritrarUpa dharma phaLamAM avisaMvAdI nathI arthAt ISTa phaLanI siddhi karato nathI. For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1025-1026 Azaya e che ke zrutarUpa dharma ane cAritrarUpa dharma jIvamAM mokSane anukULa evA yogamArganI vRddhi karAvIne mokSarUpa phaLamAM paryavasAna pAme che; paraMtu je zAstramAM kaSa, cheda ane tApa e traNeyathI zuddha dharma batAvAyo na hoya, ke traNamAMthI koI ekathI paNa zuddha dharma batAvAyo na hoya, tevA zAstra dvArA prApta kareluM zrutajJAna paNa samyaguM banatuM nathI, paraMtu kyAMka khAmIvALuM che; ane te prakAranA mithyA zruta anusAra karAyelI AcaraNA paNa koI sthAnamAM truTivALI bane che. jethI te zruta ane anuSThAnarUpa dharma dvArA iSTaphaLanI prApta thatI nathI. 102po avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke kaSAdi traNeyathI ke traNamAMthI koI ekathI paNa aparizuddha dharma svasAdhyane sAdhato nathI. tyAM zaMkA thAya ke Avo dharma svasAdhyane na sAdhe tenAthI zuM? ethI kahe che - gAthA : eso ya uttamo jaM purisattho ittha vaMcio niyamA / vaMcijjai sayalesuM kallANesuM na saMdeho // 1026 // anvayArtha : gaM gaM ane je kAraNathI ghaNo 3ttano purasabhyo A=dharma, uttama puruSArtha che, (te kAraNathI) sthaahIM=dharmamAM, vaMtrio vaMcita niyama-niyamathI sasnehuM #huMsakala kalyANomAM vaMcikkaDuM vaMcAya che, saMvedo saMdeha nathI. gAthArtha : ane je kAraNathI dharma uttama puraSArtha che, te kAraNathI, dharmamAM chetarAyelo niyamathI sarva kalyANomAM chetarAya che, emAM saMzaya nathI. TIkAH eSa cottamo yad-yasmAt puruSArtho varttate, atra-dharme vaJcitaH sa niyamAd vaJcyate lokaH sakaleSu kalyANeSu vakSyamANeSu, na sandehaH, itthamevaitaditi gAthArthaH // 1026 // TIkArtha : ane je kAraNathI A=dharma, uttama puruSArtha varte che, te kAraNathI, ahIM dharmamAM, ThagAyelo te loka niyamathI kahevAnArAM sakala kalyANomAM ThagAya che, saMdeha nathI. A kathanane daDha kare che - A A rIte ja che=dharmamAM ThagAyelo loka sarva kalyANomAM ThagAya che, e vAta e rIte ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zuddha dharma sarvaze batAvyo che ane te kaSaparIkSA, chedaparIkSA ane tApaparIkSAthI zuddha che. A zuddha dharma sarva kalyANonI paraMparAnuM kAraNa che, tethI uttama puruSArtharUpa che; kema ke A zuddha dharma sarva kalyANonI paraMparA For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1026-1020 121 dvArA mokSaphaLane sAdhI ApanAra che. tethI AvA zuddha dharmanI prApti arthe mokSArthI jIve zAstronI kaSa, cheda, tApaparIkSA karIne, kaSa, cheda, tApathI zuddha evAM zAstro dvArA zuddha dharmano bodha karavA yatna karavo joIe. vaLI, zAstra kaSa, cheda, tApathI zuddha hoya, chatAM te zAstra dvArA yathArtha bodha na thAya to tenAthI pragaTato zruta ane cAritrarUpa dharma kaSa, cheda, tApazuddha bane nahIM. tethI kalyANano arthI paNa jIva jo zAstranI kaSAdi parIkSA na kare, athavA to kaSAdithI parIkSita paNa zAstrathI potAne thayelA bodhanI ke bodhathI thatI AcaraNAnI kaSa, cheda, tApaparIkSA na kare, to dharmanuM samyagU sevana to thAya nahIM, paraMtu mAtra "huM dharma AcaruM chuM', tevo bhrama thAya. vaLI, dharmamAM ThagAyelo jIva potAnI kalyANanI paraMparAmAM nakkI ThagAya che; kema ke viparIta sevAyelA dharmathI kalyANa thatuM nathI. ane A vAtane daDha karavA graMthakAra kahe che ke "A Ama ja che' arthAt dharmamAM ThagAyelo jIva niyamA sarva kalyANomAM ThagAya che, e vAta ema ja che, emAM saMdeha nathI. tethI mokSArthI jIve kaSAdi parIkSA karIne zAstrane svIkAravuM joIe, ane pachI zAstrathI thatA potAnA bodhanI ane potAnI AcaraNAnI parIkSA karavI joIe. /1026ll avataraNikA : gAthA 1022thI 1024mAM kaSa, cheda, tApaparIkSAnuM svarUpa batAvyuM, ane gAthA 102pathI tenuM nigamana karavAno prAraMbha karyo je prastuta gAthAmAM pUrNa thAya che. have sarva kathanano phalitArtha darzAve che - gAthA : ettha ya avaMcie Na hi vaMcijjai tesu jeNa teNeso / sammaM parikkhiavvo buhehiM mainiuNadiTThIe // 1027 // anvayArtha: neT -ane je kAraNathI prastha ahIM=dharmamAM, avaMviU avaMcita te dikharekhara teomAM sakala kalyANomAM, vaMciMDuM vaMcAto nathI=ThagAto nathI, teT=te kAraNathI budiMbudho vaDe po=A=dharma, mani viThThI =matinipuNa dRSTithI sarpa parivizvamaLyo samyaguM parIkSA karavA yogya che. gAthArtha : ane je kAraNathI dharmamAM nahIM chetarAyelo loka kharekhara sarva kalyANomAM chetarAto nathI, te kAraNathI budho vaDe dharma matinipuNa dRSTithI samyagra parIkSA karavA yogya che. TIkA : ____ atra cA'vaJcitaH san na hi vaJcyate teSu kalyANeSu yena hetunA, tenaiSa samyag parIkSitavyaH zrutAdidharmaH budhairmatinipuNadRSTyA sUkSmabuddhyeti gAthArthaH // 1027 // For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1027-1028 TIkArya : ane je hetuthI ahIM dharmamAM, nahIM ThagAelo chato kharekhara teomAMnakalyANomAM, ThagAto nathI, te hetuthI budho vaDe A=zrutAdi dharma, matinipuNa dRSTithI sUkSma buddhithI, samyagu parIkSA karavA yogya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: zuddha dharmanA sevana mATe tatpara thayelA jIve nipuNa buddhithI zAstranI, zAstra dvArA prApta thatA zratadharmanI ane zrutAnusAra AcarAtA cAritradharmanI kaSa, cheda, tApaparIkSA karavI joIe, paraMtu mAtra "dharma sevavo che" tevI ogha buddhithI dharmasevanamAM tatpara thavuM na joIe; kema ke dharmanI kaSAdi parIkSA karavAthI zuddha dharmanI ane kalyANanI paraMparArUpa phaLanI prApti thAya che. ahIM vizeSa e che ke dharma sarvajJakathita che ane sarvajJa dareka jIvane potAnI bhUmikA pramANe apramAda karavAno upadeza Ape che. tethI jIve potAnI zaktinuM Alocana karIne zuddha dharmanI parIkSA mATeno yatna karavo joIe, ane zuddha dharmane jANIne svabhUmikA anusAra te dharmane sthira karavA yatna karavo joIe, ane sthira karIne te dharmane svazakti anusAra ucita rIte Acaravo joIe. A rIte karanAra jIvano dharma uttarottara vRddhi pAmIne mokSarUpa phaLamAM vizrAMta thAya che ane avazya kalyANanI paraMparA prApta karAve che. AthI kalyANanA arthI jIve potAnI bhUmikA pramANe avazya dharmanI parIkSA karIne zuddha dharma ArAdhavo joIe. I/1027ll avataraNikA : pUrvanI be gAthAmAM kahyuM ke dharma e uttama puruSArtha hovAthI dharmamAM chetarAyelo puruSa sarva kalyANomAM nakkI chetarAya che, ane dharmamAM nahIM chetarAyelo puruSa sarva kalyANomAM nakkI chetarAto nathI. tethI jijJAsA thAya ke kalyANo kevA prakAranAM che? ethI kalyANonuM svarUpa darzAve che - gAthA : kallANANi a ihaiM jAiM saMpattamokkhabIassa / suramaNuesu suhAI niyameNa suhANubaMdhINi // 1028 // anvayArtha: INane saMpattamoklavI saMprAptamokSabIjavALAne=samyagdaSTi jIvane, suramagusu-sura-manuSyamAM suhAguvaMthaLa gADuM suhADuM-zubha anubaMdhavALAM je sukho niyaUT=niyamathI thAya che, (te) rUDuM ahIM=zuddha dharmanA sevanathI kalyANo prApta thAya che e vicAramAM, vastrApA -kalyANo che. gAthArtha : ane samyagdaSTi jIvane, devabhavamAM ke manuSyabhavamAM zubha anubaMdhavALAM je sukho niyamathI thAya che, te ahIM kalyANo che. For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastu | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1028-1029 TIkA : kalyANAni cA'tra vicAre yAni samprAptamokSabIjasya prANinaH suramanuSyeSu sukhAni vicitrANi niyamena zubhAnubandhIni nyAyyatvAditi gAthArthaH // 1028 // TIkArtha : ane prApta thayela che mokSanuM bIja jene evA prANIne=samyagdaSTi jIvane, deva-manuSyomAM zubha anubaMdhavALAM vicitra=vividha prakAranAM, je sukho niyamathI thAya che, te sukho A vicAramAM zuddha dharmanA sevanathI prApta thatAM kalyANonA vicAramAM, kalyANo che, kema ke nyAyapaNuM che=yuktiyuktapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dharma karavAthI thatAM kalyANonuM svarUpa darzAvatAM kahe che ke saMsAranuM yathArtha svarUpa jANavAthI jemane bhavano nirveda thayo che, ane bhavanirvedAdi bhAvo dvArA jemane samyakta prApta thayuM che, tevA jIvo saMprAptamokSabIjavALA kahevAya; ane AvA saMprAptamokSabIjavALA jIvo je dharmanuM sevana kare che, tenAthI teone kalyANanI paraMparAnA kAraNabhUta devalokanAM ke manuSyalokanAM vividha sukho niyamA prApta thAya che, je dharmasevanathI prApta thatAM kalyANo che. vaLI, saMsAranAM zubha anubaMdhavALAM sukhone kalyANarUpe svIkAravAM e nyApya che arthAt yuktisaMgata che; kema ke jIvane kSaNabhara zAtA ApIne duHkhanI paraMparAmAM pADe tevAM sukhone kalyANa kahI zakAya nahIM, paraMtu jeo uttarottara dharmanI vRddhi karIne prakRSTa evA mokSasukhamAM vizrAMta pAmatAM hoya tevAM devabhavanAM ke manuSyabhavanAM sukhone kalyANa kahI zakAya. AthI tevAM sukhone kalyANarUpe svIkAravAM nyApya che. /1028. avaraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke saMprAptamokSabIjavALA jIvane je zubhAnubaMdhI sukho prApta thAya che te kalyANo che. tethI jijJAsA thAya ke mokSanuM bIja zuM che? tethI mokSanA bIjanuM svarUpa darzAve che - gAthA : sammaM ca mokkhabIaM taM puNa bhUatthasaddahaNarUvaM / pasamAiliMgagammaM suhAyapariNAmarUvaM tu // 1029 // anvayArtha : samai ca=ane samyakta moravavIjhaM-mokSanuM bIja che. te pukha vaLI te=samyakta, mUtthArUvaMga bhUtArthanA zraddhAnarUpa che, patrikA khaM-prazamAdi liMgothI gamya che, supariUTIFrUvaMtu vaLI zubhAtmapariNAmarUpa che. For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 anuyogagaNAnujJAvaka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1029 gAthArtha: ane sabhyatva mokSanuM bIja che. vaLI sakhyatva bhUtArthanA zraddhAnarUpa che, prazamAdi liMgothI gamya che, vaLI AtmAnA zubha pariNAmarUpa che. TIkA : ___ samyaktvaM ca mokSabIjaM varttate, tatpunaH svarUpeNa bhUtArthazraddhAnarUpaM, tathA prazamAdiliGgagamyametat, zubhAtmapariNAmarUpaM jIvadharma iti gAthArthaH // 1029 // TIkArya : ane samyakta mokSanuM bIja varte che, vaLI te=samyakta, svarUpathI bhUtArthanA zraddhAnarUpa che=sadbhuta arthanI zraddhA karavArUpa che, ane A=samyakta, prazamAdi liMgothI gamya che, zubhAtmapariNAmarUpa jIvano dharma che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke samyagdaSTi jIvane zubha anubaMdhavALAM je sukho maLe che te kalyANa che. tethI e lita thAya ke samyakta vagara sevAyelA dharmathI kalyANanI prApti thAya nahIM. mATe kalyANanA arthI jIve samyaktane jANavuM joIe ane pragaTa karavA yatna karavo joIe, jethI pragaTa thayelA samyaktanA baLathI kalyANanI paraMparA prApta thAya. have te samyakta zuM cIja che? te batAve che - samyakta e mokSanuM bIja che. Azaya e che ke jIvamAM pragaTelI padArthane yathArtha jovAnI nirmaLa dRSTi ucita pravRtti karAvIne mokSarUpa phaLamAM vizrAMta thAya che, tethI padArthane yathArtha jonArI dRSTirUpa samyakta mokSanuM bIja che. vaLI, te samyakta svarUpathI bhUtArtha zraddhAnarUpa che. tAtparya e che ke jagatamAM sarva padArtho je rIte rahelA che, ane te sarva padArthonI paraspara je rIte kArya-kAraNabhAvanI vyavasthA che, te ja rIte sarvajJa bhagavAna kevalajJAnamAM jue che. tethI "jagatanA sarva padArtho sarvajJa je rIte jue che te rIte ja rahelA che" evA prakAranI je jIvamAM nirmaLa prajJA pragaTe che, te jIvane sarvajJavacanamAM nirmaLa zraddhA pedA thAya che. tethI tene jinavacanAnusAra samyagU bodha ane samyapha pravRtti sarva kalyANonuM kAraNa dekhAya che, jenA kAraNe te jIvano svazakti pramANe jinavacanane jANavA ane jIvanamAM utAravAne abhimukha pariNAma thAya che. A pariNAmathI abhivyaMgya evuM bhUtArtha zraddhAnarUpa samyakta che. vaLI, te samyaktanAM prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya e pAMca liMga che arthAt samyaktane kAraNe jIvamAM A prazamAdi pAMca bhAvo pragaTe che, jenAthI pragaTela samyakta oLakhI zakAya che. vaLI, A samyakta karmanA udayakRta AtmAno pariNAma nathI, paraMtu karmanA kSayopazamathI ke kSayathI pragaTa thato zubha evo AtmAno pariNAma che, je pariNAma jIvano dharma che. 102lA For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1030 125 avataraNikA : gAthA 1028mAM kahela ke saMprAptamokSabIjavALA jIvane zubha anubaMdhavALAM sukho prApta thAya che te kalyANo che. tethI prazna thAya ke sukho zubha anubaMdhavALAM kema thAya che ? ethI kahe che - gAthA : tammi sai suhaM neaM akalusabhAvassa haMdi jIvassa / aNubaMdho a suho khalu dhammapavattassa bhAveNa // 1030 // anvayArtha : tami sapheMkate hote chate samyakta hote chate, anumAvasa nIvarsI-akaluSabhAvavALA jIvane suduM netraM sukha jANavuM, ghamapattarasa e vastu ane dharmamAM pravRttane kharekhara mAveT=bhAvathI judo juvaMtho zubha anubaMdha thAya che. * "ri' upapradarzanamAM che. gAthArtha : samyakta hote chate akaluSabhAvavALA jIvane sukha jANavuM, ane dharmamAM pravRtta jIvane kharekhara paramArthathI zubha anubaMdha thAya che. TIkA : tasmin sati sukhaM jJeyaM samyaktve akaluSabhAvasya handi jIvasya zuddhAzayasya, anubandhazca zubhaH khalu tasmin sati dharmapravRttasya bhAvena paramArtheneti gAthArthaH // 1030 // TIkArya : te=samyakta, hote chate akaluSabhAvavALA=zuddha AzayavALA, jIvane sukha jANavuM, ane te pote chata=samyakta hote chate, dharmamAM pravRttane kharekhara bhAvathI=paramArthathI, zubha anubaMdha thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : samyakta prApta thaye chate akaluSita bhAvavALA jIvane sukha thAya che, ane te samyagdaSTi jIvane dharmanI pravRtti dvArA paramArthathI zubha anubaMdha thAya che. Azaya e che ke samyakta pragaTe che tyAre jIvamAM bhogonI Asakti kSINaprAya thAya che, jenA kAraNe te jIva saMsAranAM sukho bhogavIne paNa tenAthI prApta thatA AnaMdano anubhava karI zake che; kema ke bhoganI pravRttithI samyagdaSTi jIvonI bhogecchA zAMta thAya che, jayAre mithyAdaSTi jIvomAM zuddhAzaya nahIM hovAne kAraNe bhoganI pravRttithI bhogecchA vRddhi pAme che, jethI bhogo bhogavIne paNa tenAthI prApta thatA AnaMdano teo anubhava karI zakatA nathI. For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1030-1031 jema koInA zarIramAM vikRti thaI hoya to tene khoTI tRSA lAge che, ane te jema jema pANI pIto jAya tema tema tene tRpti to thatI nathI, paNa adhika adhika tRSA lAge che, tethI pANI pIvA dvArA tene sukha to maLatuM nathI paraMtu tRSAnI vRddhine kAraNe adhika duHkha thAya che; ane jenA zarIramAM vikRti thaI nathI tene sahaja tRSA lAge che, ane pANI pIvAthI te tRSAnuM zamana thAya che, jethI te pANI pIvA dvArA sukhano anubhava karI zake che. e rIte puNyathI prApta thayelA bhogo bhogavavAthI akaluSabhAvavALA samyagdaSTi jIvonI bhogecchAnuM zamana thAya che, jethI teo sAMsArika bhAgomAM paNa sukhano anubhava karI zake che; jyAre kaluSabhAvavALA mithyASTi jIvonI bhogecchA bhogo bhogavavAthI zamatI to nathI, paraMtu vRddhi pAme che, jenA kAraNe teo bhogomAM adhika adhika pravRtti karIne pApabaMdhano pravAha Ubho kare che, jethI teo A bhavamAM to duHkhI thAya che, paraMtu parabhavamAM paNa duHkhI thAya che. vaLI, samyakta prApta thavAthI jIvane zuddha dharma pratyeno pakSapAta thAya che, ane zuddha dharmane te svazakti anusAra ArAdha che; jenA kAraNe te jIvane zubha anubaMdhavALAM devalokanAM ke manuSyabhavanAM uttarottara adhika adhika sukho prApta thAya che. AthI gAthA 1028mAM kahyuM ke saMprAptamokSabIjavALA jIvane niyamathI zubhAnubaMdhI sukharUpa kalyANo prApta thAya che. 103 ll avataraNikA : - gAthA 1029mAM mokSanA bIjarUpa samyaktanuM svarUpa batAvatAM kahyuM ke bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta che. tethI zaMkA thAya ke bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta zenAthI thAya? ethI kahe che - gAthA : bhUatthasaddahANaM ca hoi bhUatthavAyagA pAyaM / suadhammAo so puNa pahINadosassa vayaNaM tu // 1031 // anvayArtha: mUtthavi ca=ane bhUtArthanuM zraddhAna pAyaM prAyaH mUlyavAyaTI suthaHTgo bhUtArthanA vAcaka evA zrutadharmathI doDuM thAya che, to punaHvaLI te zrutadharma, pIpAvosasa vathaoi tu=prakSaNadoSavALAnuM vacana gAthArtha : ane bhUtArthanuM zraddhAna prAcaH bhUtArthane kahenArA evA dhRtadharmathI thAya che, vaLI zrutadharma prakSINa doSavALAnuM vacana ja che. TIkAH 'bhUtArthazraddhAnaM ca samyaktvaM bhavati bhUtArthavAcakAt prAya iti zrutadharmAd-AgamAt, sa punaH prakSINadoSasya vacanameveti gAthArthaH // 1031 // For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1031-1032 1ra0 TIkArya ane bhUtArthanA zraddhAnarUpa samyakta prAyaH bhUtArthanA vAcaka-sabhUta arthane kahenArA, zratadharmathI= AgamathI, thAya che. vaLI te=zrutadharma, prakSaNadoSavALAnuM kSaya pAmelA che doSo jemanA evA sarvajJanuM, vacana ja che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: indriyagocara ke atIndriya padArtho jagatamAM je prakAre saMsthita che te ja prakAre te sarva padArthonI samyagu ruci thavI e bhUtArthanuM zraddhAna che, je samyaktarUpa che; ane chabastha jIvo joke atIndriya padArtho joI zakatA nathI, topaNa atIndriya padArthone kahenArA zrutadharmathI prAyaH karIne jIvone bhUtArthanuM zraddhAna thAya che. vaLI, te zratadharma prakSINadoSavALA sarvajJanuM vacana che. A kathananuM tAtparya e che ke kalyANano arthI jIva tattva jANavAne abhimukha thAya tyAre kayuM zAstra kaSa, cheda, tApa parIkSAthI zuddha che, teno nirNaya karIne te kaSAdithI zuddha evuM zAstra sarvajJanuM vacana che ema svIkAre che. Ama, te jIvane sarvajJanA vacana pratye je sthira zraddhA thAya che te samyakvarUpa che. ahIM prAya:' zabdathI e jaNAvavuM che ke jIvamAM te prakAranI nirmaLa prajJA na hoya to sarvajJanA vacanarUpa zratadharmathI paNa sAcI zraddhA pedA thAya nahIM, nirmaLa prajJAvALA jIvane ja kRtadharmathI sarvajJavacanamAM sthira zraddhA thAya che. yogya jIvane kaSa, cheda, tApathI zuddha evAM sarvajJanAM vacano jANIne sthira nirNaya thAya che ke "sarvajJa bhagavaMte je kAMI kahyuM che te ja tattva che, anya nahIM. AthI mAre paNa sarvajJanAM vacanono yathArtha bodha karIne te ja pramANe AcaraNa karavuM joIe, ane tema karIza to ja mAruM hita thaze." AvA prakAranI zraddhA sabhUta arthanA vAcaka evA zrutadharmathI yogya jIvane pedA thAya che, ane ayogya jIvane zrutadharmathI paNa AvA prakAranI zraddhA pedA thatI nathI, tethI "prAyaH' zabdanuM grahaNa che. 1031II avataraNikA : kimityatrAha - avataraNikArya : kayA kAraNathI zratadharma prakSINadoSavALA sarvajJanuM vacana ja che? e prakAranI emAM zaMkAmAM, kahe che - gAthA : jamhA aporiseaM negaMteNeha vijjaI vayaNaM / bhUathavAyagaM na ya savvaM apahINadosassa // 1032 // anvayArtha : na =je kAraNathI rUda ahIM=jagatamAM, temAM maporise vaya ekAMtathI apauruSeya vacana 2 vi vidyamAna nathI, mahIpAvo ane aprakSINadoSavALAnuM saLaM mUlyavAyAM na=sarva (vacana) bhUtArthanuM vAcaka nathI. For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1032 gAthArtha : je kAraNathI jagatamAM ekAMte aparuSeya vacana vidhamAna nathI, ane apakSINadoSavALAnuM sarva vacana bhUtArthanuM vAcaka nathI. TIkAH ___ yasmAdapauruSeyaM naikAnteneha vidyate vacanaM, puruSavyApArAbhAve'nupalabdheH, bhUtArthavAcakaM na ca sarvamaprakSINadoSasya vacanamiti, tasmAdyathokta eva zrutadharma iti gAthArthaH // 1032 // TIkArya : je kAraNathI ahIM=jagatamAM, ekAMtathI apauruSeya vacana vidyamAna nathI, kema ke puruSanA vyApAranA abhAvamAM anupalabdhi che-puruSano bolavArUpa vyApAra na hoya to vacananI prApti thatI nathI, ane apakSINadoSavALAnuM sarva vacana bhUtArthanuM vAcaka nathI, te kAraNathI yathokta ja pUrvagAthAmAM kahevAyela prakSaNadoSavALAnA vacanarUpa ja, hRtadharma che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhUtAryavAcaka zratadharma prakSaNadoSavALA sarvajJanuM vacana ja che. tethI prazna thAya ke prakSINadoSavALAnuM vacana ja kema bhUtArthavAcaka che ? ethI kahe che - je kAraNathI ekAMte apauruSeya vacana jagatamAM vidyamAna nathI; kema ke puruSano bolavAno vyApAra na hoya to jagatamAM vacananI prApti thatI nathI. A kathanathI jeo apauruSeya vacanane pramANa mAne che temanuM nirAkaraNa thAya che. Azaya e che ke atIndriya padArtho AgamathI jaNAya che, ane te Agama koI puruSa racela nathI, paNa ekAMte apauruSeya che; kema ke puruSe racela Agama pramANabhUta bane nahIM. Ama mAnIne jeo apauruSeya evA Agamane pramANa svIkArIne apauruSeya AgamanA vacanathI ja atIndriya padArthono bodha thAya che ema mAne che, teonI A mAnyatA yuktiyukta nathI; kema ke puruSanA vyApAra vagara jagatamAM vacananI upalabdhi thatI nathI, ahIM "ekAMtathI apauruSeya vacana vidyamAna nathI" ema kahevA dvArA e jaNAvavuM che ke vacana apauruSeya kathaMcit che, paraMtu ekAMtathI nathI; te A rIte jagatamAM rahelAM bhASAvargaNAnAM pudgalo jIvanA prayatnathI vacanarUpe pariNamana pAme che, e apekSAe vacana puruSanA vyApArathI janya che; topaNa vacana sarvathA puruSanA vyApArathI janya nathI; kema ke jagatamAM je bhASAvargaNAnAM pudgalo rahelAM che, te puruSanA prayatnathI pedA thayAM nathI, paraMtu te bhASAvargaNAnAM pudgalone puruSa kaMTha-tAlunA abhighAtathI vacanarUpe pariNamAve che. mATe vacana sarvathA puruSanA prayatnathI pedA thatAM nathI; chatAM puruSanA vyApArathI bhASArUpe pariNamana pAmatAM hovAne kAraNe puruSavyApArathI janya che, mATe vacana kathaMcit pauruSeya che; ane te vacana bhASAvargaNArUpe puruSavyApArathI ajanya che, mATe kathaMcit apauruSeya che. AthI prastuta gAthAmAM kahyuM ke "vacana ekAMtathI apauruSeya nathI.' For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1032-1033 129 ATalA kathanathI e phalita thayuM ke jagatamAM AgamarUpa je vacano che te koI puruSanA vacanarUpa hovAthI pauruSeya che, paNa ekAMte apauruSeya nathI. to konuM vacana bhUtArthavAcaka bane ? evI koIne zaMkA thAya, ethI kahe che - apakSINadoSavALA jIvonAM sarva vacano bhUtArthanAM vAcaka nathI. Azaya e che ke rAga, dveSa ane ajJAnarUpa doSo jemanA nAza pAmyA nathI tevA chabastha jIvonA keTalAka vacano yathArtha padArthane kahenArA hoya topaNa, jagatamAM vidyamAna evA sarva padArthone yathArtha kahenArA nathI. jyAre prakSINadoSavALA sarvajJanAM sarva vacano ja bhUtArthanAM vAcaka che, je zrutadharmarUpa che, ane te bhUtArthanA vAcaka evA zrutadharmathI prAyaH karIne bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya che. A prakArano prastuta gAthAno pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. ll103rA avataraNikA : gAthA 1031mAM kahyuM ke prakSINadoSavALA sarvajJanuM vacana ja zratadharma che ane bhUtArthanA vAcaka evA zratadharmathI prAyaH bhUtArthanA zraddhAnarUpa samyakta thAya che. tyAM pUrvapakSI nAdathI zaMkA kare che - * gAthA 1033thI 1037mAM graMthakAre je pUrvapakSa sthApyo che tenuM saMkSipta yojanA nIce mujaba che, jene lakSamAM rAkhIne anvayArtha, gAthArtha, TIkAtha, bhAvArtha vAMcavAmAM Ave to teno yathArtha bodha thaI zake. graMthakAre gAthA 1031mAM kahyuM ke prAyaH bhUtArthavAcaka evA dhRtadharmathI bhUtAryazraddhAnarUpa samyakta thAya che. tyAM pUrvapakSIne kahevuM che ke bhUtArthavAcaka evo zrutadharma navamA greveyaka sudhI jatI vakhate jIve anaMtIvAra prApta karyo, chatAM jIvane bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thayuM nahIM, tethI zratadharmane samyaktano hetu kahI zakAya nahIM. tyAM pUrvapakSIne koI kahe ke samyaktano jema bahiraMga rIte zrutadharma hetu che, tema anya paNa koI bahiraMga hetu che, je samyatvano anya hetu jIvane anaMtakALamAM kyAreya prApta thayo nahIM, mATe mAtra zrutadharmarUpa eka hetu pUrve anaMtIvAra prApta thavA chatAM jIvane atyAra sudhI samyakta thayuM nahIM. ane jyAre samyaktanA baMne hetuono jIvane yoga thAya che, tyAre jIva samyakta pAme che. tene pUrvapakSI kahe che ke jIvane jema samyaktano mRtadharmarUpa hetu anaMtIvAra prApta thayo che, tema samyaktano kRtadharmathI anya hetu paNa anaMtIvAra prApta thayo che; kema ke anAdikALathI saMsAramAM bhamatA jIvane sarva bAhya saMyogo anaMtIvAra prApta thayA che. ahIM pUrvapakSIne koI kahe ke samyaktano zrutadharmarUpa bAhya hetu jIvane anaMtIvAra prApta thayo, paraMtu samyaktano zrutadharmathI anya bAhya hetu anaMtakALamAM prApta thayo nathI, mATe atyAra sudhI jIvane samyakta thayuM nahIM. tene pUrvapakSI kahe che ke samyaktano zratadharmathI anya hetu pUrve kema prApta na thayo? ane atyAre ja kema prApta thayo? tenI saMgati karavA mATe te anya hetunI atyAre prApti thavAmAM koI bIjo hetu mAnavo paDaze, ane te bIjo hetu prApta thavA pratye paNa koI anya hetu mAnavo paDaze, jethI hetuonI anavasthA cAlaze. For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 anuyogagaNAnujJAvastaka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1033 AthI samyaktano zratadharmathI anya koI bAhya hetu svIkArI zakAya nahIM, ema sthApana karIne, pUrvapakSI potAnI vAtane samarthana karavA mATe kahe che ke samyaktano mRtadharmathI anya hetu svIkAravo hoya to aMtaraMga rIte karma svIkArI zakAya arthAt samyatvano bAhya hetu zratadharma che, ane AMtara hetu karma che, ema svIkArI zakAya; paraMtu te karma paNa mohanIyakarmanI utkRSTa sthitithI mAMDIne graMthideza sudhInI sthiti sivAya anya koI svIkArI zakAya nahIM, ane karmanI utkRSTa sthitithI graMthideza sudhInI karmasthiti paNa jIve anaMtIvAra prApta karI che; kema ke anAdikALathI bhamato jIva karmanI utkRSTa sthitine paNa anaMtIvAra pAme che, ane karmanA graMthidezamAM paNa anaMtIvAra Ave che. AthI samyaktanuM bAhya kAraNa zrutadharma svIkArIe ane aMtaraMga kAraNa karma svIkArIe to, jema bAhya kAraNabhUta zrutadharmanI jIvane anaMtavAra prApti thaI che, tema atyaMtara kAraNIbhUta karmanI paNa jIvane anaMtIvAra prApti thaI che, chatAM pUrve jIvane samyakta thayuM nahIM. AthI jIvane bAhya evA zratadharmathI ane atyaMtara evA karmathI samyakta thAya che, ema kaI rIte kahI zakAya? arthAt na kahI zakAya. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkA che, jeno uttara graMthakAra gAthA 1038mAM ApavAnA che. gAthA : Aha tao vi Na niyamA jAyai bhUatthasadahANaM tu| jaM so vi pattapuvvo aNaMtaso savvajIvahiM // 1033 // anvayArtha : mAha kahe cheHkoI zaMkA karatAM kahe che-to vitu-vaLI tenAthI paNa zrutadharmathI paNa, mUtthasAIbhUtArthanuM zraddhAna niyamaniyamathI ja nAyaDuM thatuM nathI; gaMje kAraNathI je vikaA paNa zrutadharma paNa, sabbenIveTiMsarva jIvo vaDe mavitaso anaMtIvAra pattaputro prAptapUrvavALo che=pUrve prApta karAyo che. gAthArtha : - madithI zaMkA karatAM koI kahe che - vaLI RtadharmathI paNa bhUtArthanuM zraddhAnA niyamathI thatuM nathI; je kAraNathI zrutadharma paNa sarva jIvo vaDe anaMtIvAra pUrve prApta karAyo che. TIkA : Aha-tato'pi zrutadharmAt na niyamAt jAyate bhavati bhUtArthazraddhAnaM tu samyaktvaM, kuta ityAhayadasAvapi-zrutadharmaH prAptapUrvo'nantazaH sarvajIvaiH dravyaliGgagrahaNa iti gAthArthaH // 1033 // TIkArya : mAda thI koI zaMkA kare che - vaLI tenAthI paNa zrutadharmathI paNa, bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta niyamathI thatuM nathI. kayA kAraNathI zrutadharmathI paNa sabhyatva niyamathI nathI thatuM? ethI kahe che - je kAraNathI dravyaliMganA grahaNamAM sarva jIvo vaDe A paNa zrutadharma paNa, anaMtIvAra prAptapUrvavALo che pahelAM meLavAyo che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1033-1034 131 bhAvArtha : gAthA 1031mAM graMthakAre kahyuM ke prAyaH karIne bhUtArthavAcaka evA dhRtadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya che. tyAM koI pUrvapakSI zaMkA kare che ke A saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvo anaMtI vakhata dravya sAdhupaNuM grahaNa karIne navamA saiveyaka sudhI jAya che tyAre, sAdhupaNAmAM zratadharmane paNa anaMtI vakhata prApta kare che, topaNa samyakta prApta thayuM nahIM; kema ke pUrve samyakta prApta thayuM hoya to A jIva anaMta kALa sudhI A saMsAramAM bhaTake nahIM. AthI phalita thAya che ke zrutadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya tevuM nakkI thatuM nathI. /1033 avataraNikA : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke zrutadharmathI paNa nakkI samyakta thatuM nathI, kema ke zrutadharma anaMtIvAra prApta thayo, chatAM jIvane samyakta thayuM nahIM. tyAM pUrvapakSIne koI kahe ke samyaktano zrutadharma paNa hetu che ane zrutadharmathI anya paNa hetu che; ane sa ttvanA kAraNabhUta zrutadharma jIvane anaMtIvAra prApta thayo, paNa samyaktanuM anya kAraNa kyAreya prApta thayuM nahIM. AthI samyatvanA anya kAraNano abhAva hovAne kAraNe zrutadharmarUpa kAraNa prApta thavA chatAM jIvane samyakta prApta thayuM nahIM. tenA nirAkaraNa arthe pUrvapakSI kahe che - gAthA : Na ya atthi koi anno etthaM heU apattapuvvo tti / jamaNAdIsaMsAre keNa samaM na ghaDio jogo // 1034 // anvayArtha : ane ahIM=saMsAramAM, patta,vyo aprAptapUrvavALo nanno sror3a de anya koI hetu | sthi nathI; gaMje kAraNathI maUTIIsaMsAre anAdi saMsAramAM bhamatA jIvano) eN samaMtrakonI sAthe gAyo vaDio ne ? yoga ghaTita nathI ? >> 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : ane saMsAramAM pahelAM prApta thayo na hoya evo anya koI hetu nathI; je kAraNathI anAdi saMsAramAM bhamatA jIvano konI sAthe saMbaMdha thayo nathI ? TIkAH ___ na cA'sti kazcidanyo'tra hetuH samyaktvasyA'prAptapUrva iti, kathamityAha-yadanAdau saMsAre saMsarataH kena sArddha na ghaTito yogaH ? sarveNa ghaTita iti gAthArthaH // 1034 // For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1034-1035 TIkArya : ane ahIM=saMsAramAM, samyaktano aprAptapUrvavALo anya koI hetu nathI. kema? ethI kahe che - je kAraNathI anAdi saMsAramAM saMsaratA evA jIvano konI sAthe yoga ghaTyo nathI? sarva sAthe ghaTyo che=badhA sAthe jIvano saMbaMdha thayo che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke sarva jIvoe pUrve anaMtavAra zratadharma prApta karyo che, chatAM samyakta thayuM nahIM, AthI zrutadharmathI paNa nakkI bhUtAryazraddhAnarUpa samyakta thatuM nathI. tyAM koI kahe ke samyaktano mRtadharmarUpa hetu jIvane anaMtIvAra prApta thayela hovA chatAM samyaktanA mRtadharmathI anya hetunI jIvane atyAra sudhI prApti thaI nahIM, AthI jIvane mRtadharmathI paNa samyakta prApta thayuM nahIM. tenuM nirAkaraNa karavA arthe pUrvapakSI kahe che ke jagatamAM pUrve prApta na thayo hoya evo bIjo koI samyaktano hetu nathI; kema ke A saMsAramAM bhaTakatA jIvoe badhA sAthe saMbaMdha karyo che, tethI jagatanA sarva padArtho sAthe jIvano saMyoga thayelo che. mATe samyaktanA zratadharmathI anya hetuno jIvane saMbaMdha nahIM thayelo hovAne kAraNe jIvane atyAra sudhI samyakta thayuM nahIM tema kahI zakAya nahIM, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ll1034o. avataraNikA : gAthA 1033mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke bhUtAryazraddhAnarUpa samyakta kRtadharmathI thaI zake nahIM. tenA nirAkaraNa mATe koI kahe ke samyaktano kRtadharmarUpa hetu hovA chatAM samyatvanA anya hetunI vikalatAne kAraNe pUrve jIvane zrutadharmathI samyakta thayuM nahIM. tenuM nirAkaraNa karatAM pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe kahyuM ke jo samyatvano mRtadharmathI anya hetu tame mAnatA ho to te anya hetunI paNa jIvane pUrve prApti thaI gaI che, chatAM samyakta thayuM nahi, tethI anya hetu hoya topaNa dhRtadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya che ema paNa kahI zakAya nahIM. tyAM pUrvapakSIne koI kahe ke anya hetu hote chate zrutadharmathI samyakta thAya che, paraMtu anAdi saMsAramAM bhamatA jIvane samyaktano te anya hetu kyAreya prApta thayo nahIM. AthI zrutadharmathI samyakta thayuM nahIM ane jyAre zratadharma sAthe samyattvanA anya hetunI paNa prApti thaze tyAre jIvane bhUtArthazraddhAnarU5 samyakta prApta thaze. tenA nirAkaraNa arthe pUrvapakSI prastuta gAthAmAM kahe che - gAthA : pacchA vi tassa ghaDaNe kiM kAraNamaha akAraNaM taM tu / niccaM tabbhAvAI kAraNabhAve a NAheU // 1035 // anvayArtha: pachI vi=pAchaLathI paNa tasya tenA=aparahetunA, ghaDo ghaTanamAM liM varadi=kAraNa che? mada tu vaLI jo taMtrate aparahetunuM ghaTana, mAradi=akAraNa che, (to) nibaeNnitya tabbAvADuM tenA bhAvAdi For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1035 thAya aparahetuno bhAva ke abhAva thAya. zaramAve ane kAraNanA bhAvamAM=aparahetunA ghaTananA kAraNanA sadbhAvamAM, maheka =ahetu nathI=aparahetunuM ghaTana hetu vagaranuM nathI. gAthArtha : pAchaLathI paNa bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM zuM kAraNa che ? vaLI jo bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM koI kAraNa na hoya to sadA mATe bIjA hetuno sadbhAva ke abhAva thAya, ane je bIjA hetuno saMbaMdha thavAnuM kAraNa hoya to te bIjo hetuno saMbaMdha kAraNa vagarano nathI. TIkA? ___ pazcAdapi tasya hetoraparasya ghaTane kiM kAraNam ?, athA'kAraNaM tad-aparahetughaTanaM nityaM tadbhAvAbhAvau, tadavizeSAt, kAraNabhAve cA'parahetughaTanasya nA'hetuH kazcidapara iti gAthArthaH // 1035 // TIkArya : pAchaLathI paNa=pUrve anaMtIvAra mRtadharmanI prApti thavA chatAM samyaktanA aparahetunI aprAptine kAraNe jIvane samyakta prApta thayuM nahIM ane pAchaLathI samyaktanA aparahetunI prApti thavAthI mRtadharmathI samyakta prApta thayuM ema svIkAravAmAM pAchaLathI paNa, tenA=aparahetunA, ghaTanamAM arthAt zratadharmathI anya samyaktanA hetuno saMbaMdha thavAmAM, zuM kAraNa che? jo te=aparahetunuM ghaTana, akAraNa hoya to nitya teno bhAva-abhAva thAya=aparahetuno sadA sadbhAva thAya ke sadA abhAva thAya; kema ke teno avizeSa che=aparahetunA ghaTanano abheda che, arthAt pUrve anaMtakALamAM aparahetuno saMbaMdha na thayo, ane anaMtakALa pachI atyAre samyaktanA te zratadharmathI aparahetuno saMbaMdha thAya, evo aparahetunA ghaTanAmAM koI bhedaka nathI. ane aparahetunA ghaTananA kAraNanA bhAvamAM=kAraNanA sadbhAvamAM, aparahetunuM ghaTana ahetu nathI=koI apara evo hetu che=samyattvano zratadharmarUpa hetuthI anya hetuno jIva sAthe saMbaMdha thavAmAM koI bIjo hetu che, e pramANe gAthAno artha che. * prastutamAM samyatva e kArya che, ane te samyaktaprAptino prathama hetu mRtadharma che, ane te mRtadharmathI samyattvanI prApti thavAmAM bIjo hetu mAnavo paDe, te bIjA hetuno jIva sAthe saMbaMdha thavAmAM koI trIjo hetu mAnavo paDe, ema navA navA hetuo mAnavAmAM anavasthA doSa prApta thAya. e prakArano pUrvapakSanA kathanano Azaya che. bhAvArtha : gAthA 1033mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke jIvane zrutadharma anaMtIvAra prApta thavA chatAM samyakta prApta thayuM nahIM, mATe zratadharmathI niyamA samyakta thAya che, ema kahI zakAya nahIM. vaLI gAthA 1034mAM sthApana karyuM ke mRtadharmanI prApti thavA chatAM, samyaktanA zratadharmathI anya hetunI jIvane kyAreya prApti thaI nahIM, mATe zratadharmathI samyakta thayuM nahIM, ema paNa kahI zakAya nahIM; kema ke anAdi saMsAramAM bhamatA jIvane samyaktanA hetu evA zratadharmathI anya hetunI paNa anaMtIvAra prApti thaI che. AthI jema jIvane samyaktanA kAraNabhUta evo zrutadharma anaMtIvAra prApta thayo che, tema jIvane samyattvanA kAraNabhUta evo zratadharmathI For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1035 anya hetu svIkArIe to te paNa anaMtIvAra prApta thayo che, tema mAnavuM paDe; chatAM jIvane samyakta na thayuM, mATe zrutadharmathI samyakta thAya che ema kahI zakAya nahIM. A pramANe pUrvapakSIe yuktithI pUrvagAthAmAM sthApana karyuM. tyAM koI kahe ke anAdikALamAM jIve zratadharma anaMtI vakhata prApta karyo, paraMtu samyattvano bIjo hetu kyAreya prApta karyo nahIM, mATe mAtra zratadharmathI jIvane samyakta thayuM nahIM; ane jayAre te samyaktano bIjo hetu prApta thAya che tyAre zratadharmathI jIvane samyakta prApta thAya che. tenA nirAkaraNa arthe pUrvapakSI kahe che ke pAchaLathI paNa samyaktanA aparahetuno saMbaMdha thavAmAM zuM kAraNa che? arthAt anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane atyAra sudhI kyAreya samyaktanA aparahetuno saMyoga na thayo, ane pAchaLathI te aparahetuno saMyoga thayo temAM zuM kAraNa? tyAM koI pUrvapakSIne kahe ke jIvane samyaktanA aparahetuno saMbaMdha pUrve na thayo ane pAchaLathI thayo, temAM koI anya kAraNa nathI, paNa akAraNa aparahetuno saMbaMdha thayo. tene pUrvapakSI kahe che ke sa ttvanA aparahetuno saMbaMdha kAraNa vagara thato hoya to, te aparahetuno saMbaMdha kAM to nitya rahevo joIe kAM to nitya na rahevo joIe; kema ke te aparahetuno saMbaMdha pahelAM na thAya ane pAchaLathI thAya evo bheda svIkAravAmAM koI vizeSa nathI, tethI Avo bheda svIkArI zakAya nahIM. tethI samyaktanA te aparahetuno saMbaMdha anaMtakALamAM akasmAtu anaMtI vakhata thayo ema mAnavuM joIe athavA pUrve anaMtakALamAM kyAreya na thayo ane bhAvi anaMtakALamAM paNa kyAreya thaze nahIM, ema mAnavuM joIe. vastutaH Ama mAnI zakAya nahIM; kema ke bIjo hetu zratadharmanI jema akasmAta anaMtI vakhata prApta thAya che, tema mAnIe to pUrvamAM samyaktanI prApti mAnavI paDe. ane te bIjo hetu kyAreya prApta thato nathI tema mAnIe, to jIvane kyAreya paNa mAtra zrutadharmathI samyakta maLe nahIM tema mAnavuM paDe. - have koI kahe ke samyaktanA hRtadharmathI aparahetuno saMbaMdha atyAra sudhI na thayo ane have thayo temAM koI kAraNa che; to tene pUrvapakSI kahe che ke aparahetuno saMbaMdha thavAmAM koI kAraNa svIkAravAmAM Ave to aparahetuno saMyoga ahetu nathI, paraMtu A aparahetuno saMyoga thavAmAM koI trIjo hetu che ema mAnavuM paDe, je aparahetunA saMbaMdhano anya evo trIjo hetu jIvane anAdikALamAM kyAreya prApta na thayo, tethI atyAra sudhI jIvane samyaktanA aparahetuno saMbaMdha na thayo; ane te aparahetuno saMbaMdha na thayo mATe ja anaMtIvAra zratadharma prApta thavA chatAM jIvane zrutadharmathI samyakta prApta thayuM nahIM, ane pAchaLathI te aparahetunA hetuno saMyoga thavAthI aparahetuno saMyoga thayo, jethI aparahetuthI sahita evA zratadharmathI jIvane samyakta prApta thayuM ema svIkAravuM paDe; paraMtu ema svIkAravAmAM samyaktanA aparahetunA aparahetunI paraMparAnI prApti thavAthI anavasthAdoSano prasaMga Ave che, je doSa svayaM pUrvapakSI AgaLanI gAthAmAM batAve che. saMkSepathI pUrvapakSIno Azaya e che ke zrutadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya che, ema svIkAravAmAM Ave to, dravyasAdhupaNAnA svIkAra vakhate jIvane anaMtIvAra zratadharma prApta thayo topaNa samyakta thayuM nahIM, tethI zrutadharmane samyaktanuM kAraNa kahI zakAya nahIM; ane samyaktanuM zrutadharmathI anya evo bIjo hetu paNa kAraNa che ema svIkAravAmAM Ave to, samyaktano te bIjo hetu paNa jIvane pUrve aprApta che tema For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1035-1036 na kahI zakAya; kema ke anAdi saMsAramAM saMsaratA jIvano sarva sAthe saMbaMdha thayo che, tethI jIvano samyaktanA bIjA hetu sAthe paNa saMyoga thayo che ema mAnavuM paDe. ane jIve sarva sAthe saMbaMdha karyo hovA chatAM samyaktano je zrutadharmathI anya evo bIjo hetu che tenI sAthe kyAreya saMbaMdha karyo nahIM tethI pUrve samyakta prApta thayuM nahIM; ema svIkAravAmAM Ave to prazna thAya ke samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha jIvane pUrve prApta na thayo ane pAchaLathI prApta thayo tenuM zuM kAraNa ? ane tema thavAmAM koI kAraNa mAnavAmAM na Ave to samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha je rIte atyAre thayo te rIte pUrve paNa thavo joIe, athavA atyAra sudhI te bIjA hetuno saMbaMdha jema na thayo tema pAchaLathI paNa na thavo joIe, ema mAnavuM paDe; kema ke bIjA hetuno saMbaMdha pahelAM na thAya ane atyAre ja thAya tevuM koI vizeSa kAraNa nathI. ane A doSa TALavA mATe ema svIkAravAmAM Ave ke anAdikALamAM samyattvanA bIjA hetuno saMbaMdha na thayo ane pAchaLathI atyAre ja bIjA hetuno saMbaMdha thayo temAM koI anya evo trIjo hetu che, je trIjA hetuno atyAra sudhI saMyoga nahIM thayo hovAthI samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thayo nahIM ane te bIjA hetuno saMbaMdha nahIM thayo hovAthI ja zrutadharmathI jIvane atyAra sudhI bhUtArthazraddhAnarUpa samya prApta thayuM nahIM. to A rIte svIkAravAmAM paNa anavasthA doSanI prApti thAya che, je pUrvapakSI AgaLanI gAthAmAM svayaM batAvaze. 103pI. avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya : Ane ja kahe che - ' bhAvArtha : gAthA 1031mAM kahela ke bhUtArthanA vAcaka evA dhRtadharmathI prAyaH bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thAya che. tyAM pUrvapakSIne zaMkA thaI ke sarva jIvo vaDe zrutadharma pUrve anaMtIvAra prApta karAyo che, chatAM samyakta thayuM nahIM, tethI zratadharma samyaktano hetu nathI. tyAM koI kahe ke samyattvano zratadharma jema hetu che tema bIjo paNa koI hetu che ane zrutadharma jIvane anaMtIvAra prApta thavA chatAM te anya hetuno saMbaMdha nahIM thayo hovAthI zratadharmathI jIvane samyakta thayuM nahIM. tenA nirAkaraNa arthe pUrvapakSI kahe che ke anAdi saMsAramAM bhamatA jIvano sarva sAthe saMbaMdha thayo che, AthI samyaktanA bIjA hetuno paNa saMbaMdha jIvane pUrve prApta thayelo che; chatAM samyakta thayuM nathI. tyAM koI kahe ke anAdikALamAM samyaktanA te bIjA hetuno saMbaMdha na thayo ane pAchaLathI thayo, tethI atyAre samyakta thayuM. to tene pUrvapakSI kahe che ke te bIjA hetuno saMbaMdha anAdikALamAM kyAreya nahIM thavAmAM ane pAchaLathI paNa te samyattvanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM koI kAraNa mAnavuM paDaze. ene ja kahe che - gAthA : tassa vi evamajogA kammAyattA ya savvasaMjogA / taM pukkosaTThiIo gaMThiM jA'NaMtaso pattaM // 1036 // For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1036 anvayArtha: pUrva ane A rIte pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, te vi=teno paNa samyaktanA hetubhUta zratadharmathI anya hetunA ghaTananA hetuno paNa, mano-ayoga thavAthI savyasaMgo vAyatta sarva saMyogo karmane Ayatta che. taM pikate paNa te karma paNa, 3oTTio hiMnA utkRSTa sthitithI graMthi sudhI mavitoanaMtIvAra patta prApta karAyuM. gAthArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte samyatvanA kAraNabhUta hRtadharmathI aparahetunA ghaTananA hetuno paNa ayoga thavAthI sarva saMyogo karmane AdhIna che, te karma paNa utkRSTa sthitithI graMthi sudhI anaMtIvAra prApta karAyuM che. TIkAH ___tasyA'pi-hetughaTanahetorevamayogAd akAraNasakAraNatvenoktadoSAnivRttyA, upacayamAha-kAyattAzca= karmapariNatihetukAzca sarvasaMyogA bAhyAbhyantarAH, tadapi karmotkRSTasthiterArabhya granthi yAvat karmagranthimanantazaH anantAM vArAM prAptam, Agamo'yamiti gAthArthaH // 1036 // TIkArya parva 2 ane A rIte=pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, ma UT....nivRjya akAraNa-sakAraNatva vaDe ukta-pUrvagAthAmAM kahevAyela, doSanI anivRtti hovAne kAraNe tasthApihetuSaTanadeto. teno paNa hetunA ghaTananA hetuno paNa zrutadharmathI aparahetuno saMyoga thavAmAM bIjA koI hetuno paNa, yogAt ayoga thavAthI vaccattaraH sarvasaMtho : bAhya ane atyaMtara sarva saMyogo iyattA =znaparipatidetu: karmane Ayatta cheHkarmanI pariNatinA hetuvALA che. tapritam te paNa karma=bAhya ane atyaMtara sarva saMyogono hetu evuM te paNa karma, utkRSTa sthitithI AraMbhIne graMthi=karmanI graMthi, sudhI anaMtIvAra prApta karAyuM. yam nama: A Agama che. 35ramAra ahIM sthApana karyuM ke akAraNa-sakAraNa- vaDe ukta doSanI anivRtti hovAne kAraNe hetunA ghaTananA hetuno paNa ayoga prApta thAya che, to have samyaktanA hetunA ghaTanano kayo hetu svIkArI zakAya? ke jenAthI anavasthA doSa na Ave? te hetunA ghaTanano anya hetu batAvavA mATe "upacayane kahe che" ema kahIne sarva saMyogo karmane Ayatta che ema kahela che. tethI e prApta thAya ke hetunA ghaTananA heturUpe karmane ja svIkArI zakAya, anya koIne nahIM. rUti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1035mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke samyaktanA kRtadharmathI bIjA hetuno saMbaMdha atyAra sudhI na thayo ane pAchaLathI thayo temAM koIka trIjo hetu mAnavo paDaze. ane jo samyaktanA te bIjA hetuno For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA" dvAra / gAthA 103-1030 saMbaMdha thavAmAM koI kAraNa na mAnIe to te anya hetuno saMbaMdha nitya thavo joIe ke kyAreya na thavo joIe. ane jo samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM koI kAraNa mAnIe to kahI zakAya ke samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAnA kAraNarUpa trIjA hetuno vartamAnamAM saMyoga thayo, tethI pAchaLathI bIjA hetuno saMbaMdha thayo, ane te bIjA hetuno saMbaMdha thavAthI atyAre zrutadharmathI samyakta thayuM. paraMtu tema svIkArIe to e prazna thAya ke samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM kAraNabhUta evo te trIjA hetuno saMyoga atyAra sudhI kema na thayo? ane atyAre ja kema thayo? te nakkI karavA mATe te trIjA hetuno saMyoga thavAmAM paNa koI cothA hetune kAraNarUpe mAnavo paDe, Ama anavasthA prApta thAya. A rIte akAraNa-sakAraNapaNA vaDe karIne gAthA 1035mAM kahevAyela doSanI anivRtti thavAthI samyaktanA zrutadharmathI anya evA bIjA hemunA ghaTanano hetu evA trIjA hetuno paNa ayoga prApta thAya. tethI have samyaktanA hRtadharmarUpa hetunA saMyogamAM kayuM kAraNa svIkArI zakAya? te darzAvavA arthe pUrvapakSI gAthAnA bIjA pAdathI kahe che - jIvane je koI bahiraMga ke aMtaraMga saMyogo prApta thAya che, te sarva saMyogo karmane AdhIna che; ane jIve anAdikALathI karmanI utkRSTa sthitithI mAMDIne karmanA graMthideza sudhInI sarva sthitio anaMtI vakhata prApta karI che, e pramANe Agama che arthAtu zAstrano pATha che. tethI anAdi saMsAramAM bhaTakatA jIve karmavaza je rIte bAhya saMyogo prApta karyA te rIte jIva graMthidezamAM Avyo tyAre teNe RtadharmarUpa AMtara saMyoga paNa prApta karyo. A prakAranA kathana dvArA bhUtArthazraddhAnarUpa samyaktanI prAptinuM kAraNa zratadharma nathI ema pUrvapakSIne sthApana karavuM che, je kathana AgaLanI gAthAmAM pUrvapakSI darzAve che. 1036ll avataraNikA : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke jIvane je kAMI bAhya ke atyaMtara saMyogo prApta thAya che te sarva pratye karma kAraNa che, ane karmanI utkRSTa sthitithI AraMbhIne graMthi sudhInuM karma paNa jIve anaMtIvAra prApta karyuM che e prakAre Agama che. te pramANe jIva graMthidezamAM Avyo tyAre tene zrutadharmanI prApti paNa thaI che, chatAM dhRtadharmathI samyakta kema thatuM nathI ? e spaSTa karavA mATe pUrvapakSI kahe che - gAthA : Na ya eyabheyao taM annaM kammaM aNeNa cariyatthaM / saibhAvA'NAimayA kaha sammaM kAlabheeNaM ? // 1037 // anvacAI: evo ya garlsa ane AnA bhedathI-karmanI utkRSTa sthitithI karmanI graMthi sudhInI sthitinA karmanA bhedothI, anya evuM te maM te karma nathI=samyaktanuM kAraNa bane evuM karma nathI. ahIM prazna thAya ke karmanI utkRSTa sthitithI mAMDIne karmanI graMthi sudhInA karmanA bhedo aMtargata ja samyaktanA hetubhUta evuM karma svIkArIe to zuM vAMdho Ave ? ethI kahe che - mo=AnA vaDeHkarmanI utkRSTa sthitithI mAMDIne karmanI graMthi sudhInI karmasthitinA bhedo aMtargata For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1030 ja karmanA bheda vaDe, riyaltha caritArtha che=samyaktaprAptinuM kAraNa svIkArI zakAya evuM te karma samyakta prApta karAvyA vagara samApta thayela prayojanavALuM che. ahIM prazna thAya ke utkRSTa sthitithI graMthi aMtargata evuM karma kayA kAraNathI samyaktanI prApti karAvyA vagara caritArtha thayuM ? emAM hetu Ape che - 3maUI3yA saTTamAvI=anAdimAna evA kALa vaDe samRdubhAva cheanAdikALamAM samyakta eka vAra prApta thanAra hovAthI karma samyaktanI prApti karAvyA vagara caritArtha thayuM. (Ama hote chate) ratnapevi sai da? kALanA bhedathI samyakta kevI rIte thAya ? gAthArtha : ane karmanA bhedothI anya evuM, sakhyatvanuM kAraNa bane evuM karma nathI. vaLI karmanI utkRSTa sthitithI AraMbhIne karmanI graMthinI aMdara rahelA karmanA bheda vaDe sakhyatprAptinuM kAraNa svIkArI zakAya evuM te karma sakhyatva prApta karAvyA vagara samApta thayela prayojanavALuM che; kema ke anAdikALamAM samyakta eka vAra prApta thAya che, ane Ama hote chate kALanA bhedathI sakhyatva kevI rIte thAya? arthAt na ja thAya. TIkAH na caitadbhedata iti jAtAvekavacanaM, na caitadbhedebhyaH-utkRSTasthitigranthyapAntarAlavatibhyaH tadanyatkarma, tatazcaitadantargatenaivA'nena bhAvyam, etacca atra vyatikare caritArtha niSThitaprayojanaM ityarthaH, kuta ityAhasakRdbhAvAd anAdimatA kAlena, bahudhA'prApteH, evaM sati samyaktvaM kathaM kAlabhedena-atItAdinA?, uktavattattvato hetvavizeSAditi gAthArthaH // 1037 // TIkArya : caita , je aitataH ' e prakAre jAtimAM ekavacana che, ane utkRSTa sthiti ane graMthinI vacamAM rahenArA AnA bhedothI-karmanA bhedothI, anya evuM te karma nathI=samyattvanuM kAraNa bane evuM karma nathI. tataze....mAvya, ane te kAraNathI AnA aMtargata ja A=utkRSTa sthitithI graMthinI vacamAM rahenArA karmanA bhedonI aMdara rahela ja samyaktanA hetubhUta evuM karma, hovuM joIe. . tivraphuI, ane A vyatikaramAM=samyaktaprAptinA prasaMgamAM, A=karmanI utkRSTa sthitithI karmanI graMthi sudhInA karmabhedo aMtargata ja samyaktaprAptinA hetubhUta tarIke kalpanA karI zakAya evuM karma, caritArtha cheHniSThA pAmela prayojanavALuM che arthAt samyaktanI prApti karAvyA vagara samApta thayela kAryavALuM che. ta? rUAda- kayA kAraNathI? arthAt utkRSTa sthitithI graMthi sudhInA karmabhedo aMtargata ja samyaktaprAptinA hetubhUta tarIke kalpanA karI zakAya evuM karma kayA kAraNathI niSThita prayojanavALuM che? ethI kahe For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anucogAnujJA' dvAra | gAthA 1030 anAmitA vAne samAvI, anAdimAna kALa vaDe sadbhAva hovAthI=samyakta anaMtakALamAM eka vAra thatuM hovAthI, samyaktaprAptinA hetu tarIke kalpanA karI zakAya evuM te karma samyakta prApta karAvyA vagara niSThita prayojanavALuM che, ema anvaya che. ahIM prazna thAya ke samyakta eka vAra prApta thAya che evuM kema che? temAM hetu Ape che - vasudhA mau: bahuvAra aprApti che=jema jIvane dravyazrutanI anaMtakALamAM anaMtIvAra prApti thAya che, tema samyaktanI jIvane bahuvAra prApti thatI nathI. parva sati Ama hote chate pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke samyaktaprApti pratye kRtadharmathI anya hetu tarIke karma svIkAravuM paDe, ane te karma paNa karmanI utkRSTa sthitithI graMthideza aMtargata koI svIkAravuM paDe, ane AvuM utkRSTa sthitithI graMthi sudhInuM karma paNa jIva vaDe anaMtIvAra prApta karAyuM che chatAM jIvane samyakta thayuM nahIM, ema hote chate, | mItivinA nimena sathava zartha ? atItArirUpa kALabhedathI samyakta kevI rIte thAya? arthAt anAdi evA atItakALamAM ke anaMta evA bhAvikALamAM samyakta na thAya, paraMtu vartamAnamAM ja thAya evuM kevI rIte bane? 3jIva tattvataH he-vizeSAt, kema ke uktanI jema=gAthA 103pamAM kahevAyelanI jema, tattvathI hetuno avizeSa che arthAt samyaktano mRtadharmathI anya hetu karma prApta thAya che, ane te karma utkRSTa sthitithI graMthi sudhInA karmabhedonI aMtargata ja che, ane te karmabhedonI aMtargata evuM karma jema jIva vaDe pUrve anaMtIvAra prApta karAyuM che, tema vartamAnamAM paNa graMthidezamAM Avela jIva vaDe prApta karAyuM che. tethI vAstavika rIte samyaktano karmarUpa bIjo hetu atItakALamAM ane vartamAnakALamAM samAna che, chatAM te bIjo hetu pahelAM samyattvanuM kAraNa na banyo ane atyAre samyattvanuM kAraNa banyo, evuM kaI rIte kahI zakAya? rUti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke samyaktano zratadharmathI bIjo hetu pUrve prApta na thayo hovAthI jIvane zratadharmathI samyakta thayuM nahIM ema svIkArIe to e prazna thAya ke samyatvano te bIjo hetu pUrve kema prApta na thayo? ane pAchaLathI kema prApta thayo ? mATe pAchaLathI te bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM koI trIjo hetu mAnavo paDe, ane tyAM paNa e prazna thAya ke samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAnuM te trIjuM kAraNa pUrve kema prApta na thayuM? ane atyAre ja kema prApta thayuM? AthI te trIjA kAraNano saMbaMdha thavAmAM koI cotho hetu svIkAravo paDe. Ama, samyaktanA bIjA hetuno saMbaMdha thavAmAM anya-anya hetunA svIkAranI anavasthA cAle. AthI samyaktano mRtadharmathI anya hetu karma che, te sivAya koI nahIM; ema svIkArIe to, te karma paNa karmanI utkRSTa sthitithI karmanI graMthi sudhInA karmanA bhedomAMthI koIka eka che, paraMtu karmanA bhedothI anya evuM te karma nathI; kema ke jIva samyakta pAme che tyAre graMthidezamAM Avelo hoya che, tethI tyAre jIva karmanI graMthithI anya koI karmasthitine pAmelo hoto nathI. mATe samyaktanuM zratadharmathI anya kAraNa karmanI utkRSTa For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1030-1038 sthitithI mAMDIne graMthideza sudhInI je karmanI sthitio che tenI aMtargata ja koIka karma mAnavuM paDe. ane te karma paNa jIve anaMtIvAra prApta karyuM, evo zAstrapATha che; kema ke A saMsAramAM bhamatA jIve karmanI utkRSTa sthiti paNa anaMtIvAra bAMdhI che ane graMthidezamAM paNa jIva anaMtIvAra Avyo che. AthI samyaktano mRtadharmathI bIjo hetu karma svIkArIe to te karma paNa jIvane anaMtIvAra prApta thayuM che, chatAM te karma jIvane samyakta prApta karAvI zakyuM nahIM. AthI te karma jIvane samyakta prApta karAvyA vagara potAnuM anya je prayojana hatuM te karIne caritArtha thayuM ema mAnavuM paDe; kema ke jIvane samyakta anaMtIvAra prApta thatuM nathI paraMtu anAdikALamAM eka vAra prApta thAya che. vaLI A rIte padArtha siddha thAya to, samyakta kALabhedathI kevI rIte thaI zake ? arthAt jIvane samyakta bhUtakALamAM thayuM nahIM, bhaviSyamAM thaze nahIM ane vartamAnamAM ja thayuM ema kaI rIte svIkArI zakAya? kema ke samyaktanA prathama heturUpa zratadharma jIvane anaMtIvAra prApta thaI cUkyo che, ane samyaktanA aparaheturUpa karma paNa jIvane utkRSTa sthitithI mAMDIne graMthi sudhI pUrve anaMtIvAra prApta thaI cUkyuM che, Ama chatAM te karma samyaktano hetu na banyuM, ane vartamAnamAM prApta thayelI sthitivALuM te karma samyaktano hetu banyuM, ema kaI rIte kahI zakAya ? arthAta na ja kahI zakAya. Azaya e che ke pUrve jIvane samyaktanA hetubhUta zratadharma paNa anaMtIvAra prApta thayo ane graMthinI karmasthiti paNa anaMtIvAra prApta thaI, chatAM pUrve jIvane samyakta na thayuM; ane vartamAnamAM je zratadharma prApta thayo ane je graMthinI karmasthiti prApta thaI, tenAthI atyAre jIvane samyakta thayuM, evuM kaI rIte kahI zakAya ? arthAt na ja kahI zakAya. e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ll1037 avataraNikA : atrottaramAha - avataraNikArya - ahIM uttarane kahe che - bhAvArtha : gAthA 1033thI 1037mAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke bhUtArthavAcaka evA zratadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thaI zakatuM nathI, ane samyaktaprAptino mRtadharmathI anya hetu mAnIe to anavasthA prApta thAya che. tethI samyaktanA anya hetu tarIke karmane mAnIe to te karma paNa utkRSTa sthitithI graMthi sudhI anaMtIvAra jIvane prApta thaI cUkyuM che, chatAM mRtadharmathI ane zratadharma sivAyanA anya hetubhUta karmathI, pahelAM samyakta na thayuM, ane vartamAnamAM te zrutadharmathI ane anya heturUpa karmathI samyakta thayuM che ema kaI rIte kahI zakAya? e prakAranI zaMkAmAM graMthakAra uttara Ape che - gAthA : kiM anneNa tao ccia pAyamiaM jaM ca kAlabheeNaM / ettha vi tao vi heU naNu so patto purA bahuhA // 1038 // For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1038 anvayArtha : anne ?i anya vaDe zuM?=samyaktanA zratadharmathI anya hetu vaDe zuM? pAyaM prAyaH zaM =samyakta, to vyi3 tenAthI ja zrutadharmathI ja, thAya che. gaM gaM ane je je A samyakta, me-kALabhedathI thAya che, ttha vi emAM paNa tamo vi A ja zrutadharma ja, hetu che. nag=nA thI pUrvapakSI kahe che - so=A=kRtadharma, purI vaduhA-pahelAM bahudhA patto-prApta karAyo. * "to vi''mAM "pi' rvikAra arthaka che. gAthArtha : graMthakAra pUrvapakSIne kahe che - sakhyattvanA hRtadharmathI anya hetu vaDe zuM ? prAyaH samyakta zrutadharmathI ja thAya che, ane je A samyakta kALabhedathI thAya che, emAM paNa zrutadharma ja hetu che. tyAM pUrvapakSI kahe che - zrutadharma pahelAM ghaNI vAra prApta karAyo. TIkAH kimanyena hetunA'tra ?, tata eva-zrutadharmAt prAya idaM samyaktvaM bhavati, aupazamikavyavacchedArthaM prAyograhaNaM, yacca kAlabhedenaitadatItAdinA bhavati atrA'pi-kAlabhedena bhavane taka eva-zrutadharma eva detuM., matrAda-navasa zrataH prApta: purA vidudhA-neza rUti thArthaH 2028. TIkArya : ahIM=samyaktanI prAptimAM, anya hetu vaDe mRtadharmathI anya hetu vaDe, zuM? prAyaH tenAthI ja zrutadharmathI ja, A=samyakta, thAya che. aupazamika samyaktanA vyavaccheda arthe prAyaHnuM grahaNa che. ane je A= samyakta, atItAdi kALabhedathI thAya che arthAt atItakALamAM na thayuM, anAgatamAM nahIM thAya, paraMtu vartamAnamAM ja thAya e rUpa kALabhedathI thAya che. emAM paNa=kALabhedathI bhavanamAM-atItAdi kALanA bhedathI samyakta thavAmAM paNa, A ja mRtadharma ja, hetu che. ahIM kahe cheHuparamAM batAvelA siddhAMtakAranA kathanamAM pUrvapakSI kahe che -kharekhara A=zrutadharma, pahelAM bahudhA aneka vAra, prApta karAyo. tethI zrutadharmane kALabhedathI samyaktanI prApti karAvavAmAM hatu kaI rIte svIkArI zakAya? arthAt na ja svIkArI zakAya. evI pUrvapakSInI zaMkA che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke zrutadharmathI bhUtAryazraddhAnarUpa samyakta thaI zake nahIM, kema ke zratadharma jIvane anaMtIvAra prApta thayo che chatAM samyakta thayuM nahIM; ane samyaktanA zratadharmathI anya hetu tarIke karma svIkArIe to te karma paNa jIvane utkRSTa sthitithI graMthi sudhI anaMtIvAra prApta thayuM che, chatAM pUrvamAM kyAreya samyakta na thayuM, ane vartamAnamAM thAya, to samyakta pratye zratadharmane ke anya hetu tarIke karmane kAraNa mAnI zakAya nahIM. teno uttara ApatAM graMthakAra kahe che ke samyaktaprAptimAM mRtadharmathI anya hetu mAnavAnI jarUra nathI, For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1038, 1039 thI 1041 prAyaH zrutadharmathI ja samyaktva thAya che. vaLI aupazamika samyaktva zrutadharmathI thatuM nathI, mATe aupamika samyaktvanA vyavaccheda arthe graMthakAre prAyaH zabda mUkela che, paraMtu kSAyika ane kSAyopazamika samyaktva zrutadharmathI ja thAya che. tyAM prazna thAya ke jo samyaktva zrutadharmathI ja thatuM hoya to zrutadharma jIvane anaMtIvAra prApta thayo, chatAM bhUtakALamAM na thayuM, bhaviSyamAM nahIM thAya, paraMtu vartamAnamAM ja samyaktva thAya, tenuM zuM kAraNa ? tene graMthakAra kahe che ke kALabhedathI samyaktva thavAmAM paNa zrutadharma ja kAraNa che. tyAM pharI pUrvapakSI kahe che ke zrutadharma pUrve anekavAra prApta thayo chatAM samyaktva na thayuM, tethI kALabhedathI samyaktvaprAptimAM zrutadharmane hetu kahI zakAya nahIM; kema ke pUrve kyAreya zrutadharma jIvane prApta na thayo hota ane vartamAnamAM ja jIvane zrutadharmanI prApti thaI hota ane samyaktva thayuM hota, to kahI zakAya ke zrutadharma ja kALabhedathI samyaktva thavAmAM hetu che; jyAre jIvane to zrutadharma jema vartamAnamAM maLyo che, tema pUrve paNa anaMtIvA2 maLyo che. tethI kALabhedathI samyaktvano hetu zrutadharma kahI zakAya nahIM. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. I1038 // avataraNikA : etadeva spaSTayannAha avataraNikArya : pUrvagAthAne aMte pUrvapakSIe kahyuM ke zrutadharma pahelAM aneka vAra prApta thayo, chatAM samyaktva na thayuM, AthI samyaktva zrutadharmathI ja thAya che ema kahI zakAya nahIM. tethI have zrutadharma jIvane pahelAM aneka vAra prApta kaI rIte thayo che ? e vAtane ja gAthA 1042 sudhI yuktithI spaSTa karatAM pUrvapakSI kahe che - = gAthA : savvajiANaM cia jaM sutte gevijjagesu uvavAo / o Na ya so eaM liMgaM mottuM jao bhaNiyaM // 1039 // anvayArtha: naM-je kAraNathI mutte-sUtramAM=zAstramAM, savvanijhAmAM citra-sarva jIvono ja vitttomu-traiveyakomAM vavAo-upapAta maLio kahevAyo che, so yaane A--traiveyakomAM upapAta, aM niyaM mojuM =A liMgane=jinapraNIta sAdhuvezane, mUkIne thato nathI; no maLiyaM-je kAraNathI kahevAyuM che. gAthArtha: je kAraNathI zAstramAM sarva jIvono ja traiveyakomAM upapAta kahevAyo che, ane traiveyakomAM upapAta bhagavAne prarUpela liMga sivAya thato nathI; te kAraNathI A zrutadharma aneka vakhata pUrvamAM prApta thayo che ema pUrvagAthAnA carama pAda sAthe saMbaMdha che, je kAraNathI kahevAyuM che arthAt AgaLanI gAthAmAM kahevAze e pramANe pUrvanA sUrio vaDe kahevAyuM che, te kAraNathI sAdhuvezane choDIne traiveyakomAM upapAta thato nathI, ema prastuta gAthA sAthe saMbaMdha che. For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1039 thI 1041 sarvajIvAnAmeva sAMvyavahArikarAzyantargatAnAM yadyasmAt sUtre - prajJApanAdau graiveyakeSu navasvapyupapAto bhaNitaH, tanmuktazarIrANAmAnantyAbhidhAnAt na cA'sau - upapAtaH etalliGgaM jinapraNItaM muktvA, yo bhaNitamAgamajJaiH pUrvasUribhiriti gAthArthaH // 1039 // TIkA TIkArya : je kAraNathI prajJApanAdi sUtramAM sAMvyavahArika rAzinI aMdara rahelA sarva jIvono ja nave paNa traiveyakomAM upapAta kahevAyo che; kema ke tenAthI mukAyelAM zarIronA anaMtapaNAnuM abhidhAna che=sarva jIvo vaDe naveya traiveyakomAM anaMtAM zarIro mukAyelAM che e prakAranuM zAstramAM kathana che; ane A jinapraNIta liMgane=sAdhuvezane, mUkIne A=praiveyakomAM upapAta, thato nathI; je kAraNathI Agamane jANanArA pUrvasUrio vaDe kahevAyeluM che, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : kiM tadityAha gAthA : -- avataraNikArya : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke je kAraNathI pUrvasUrio vaDe kahevAyuM che; te pUrvasUrionuM kathana zuM che ? ethI kahe che anvayArtha: 143 je daMsaNavAvannA liMgaggahaNaM kariMti sAmaNNe / siM piya ya uvavAo ukkoso jAva gevijjA // 1040 // haMsaLavAvatrAne-vyApannadarzanavALA jeo sAmai=zrAmaNyaviSayaka nihAM=liMganA grahaNane iita-kare che, temi piya-teono paNa tevinnA nAva=traiveyako sudhI zeSo vavAyo-utkRSTa upapAta thAya che. * 'ya' pAdapUrtimAM che. gAthArtha vyApannadarzanavALA jeo zrAmaNyaviSayaka liMganuM grahaNa kare che, teono paNa traiveyako sudhI utkRSTa upapAta thAya che. TIkA H ye vyApannadarzanA nihnavAdayaH liGgagrahaNaM kurvanti = pratidinaM rajoharaNAdidhAraNamanutiSThanti, na krIDayA, api tu zrAmaNye = zramaNabhAvaviSayaM svabuddhyA, teSAmapi ca apizabdAdanAdimithyAdRSTInAmapi ca upapAta utkRSTaH=sarvottamo yAvad graiveyakANi, kriyAmAtraphalametanniranubandhitvAttucchamiti gAthArthaH // 1040 // For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1039 thI 1041 TIkArya : vyApannadarzanavALA nAza pAmelA samyagdarzanavALA, je nitavAdi, kriIDAthI nahIM paraMtu svabuddhithI, zrAmaNyaviSayaka= zramaNabhAvanA viSayavALA, liMgagrahaNane kare che-rajoharaNAdinA dhAraNane pratidina Acare che, teono paNa, ane 'maNi' zabdathI anAdimithyASTiono paNa, utkRSTa=sarvottama, upapAta raiveyako sudhI thAya che. A=nidvavAdino je raiveyakomAM upapAta thAya che e, niranubaMdhIpaNuM hovAthI tuccha evuM kriyAmAtranuM phaLa che, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : yadi nAmaivaM tataH kimityAha - avataraNikArya : jo Ama che=sAMvyavahArika rAzi aMtargata sarva jIvono ja dravyaliMgathI nave paNa raiveyakomAM upapAtA che, tenAthI zuM? ethI kahe che - bhAvArtha : gAthA 1038nA cothA pAdamAM pUrvapakSIe kahela ke zrutadharma pahelAM aneka vAra prApta karAyo, chatAM samyakta na thayuM, tethI mRtadharmathI ja samyakta thAya che ema kahI zakAya nahIM; ane e ja vAtane spaSTa karatAM gAthA 1039-1040mAM pUrvapakSIe kahyuM ke sUtramAM sarva jIvono ja naveya raiveyakomAM anaMtIvAra upapAta kahevAyo che, ane raiveyakomAM upapAta jinapraNIta dravyaliMganA svIkAra sivAya thato nathI, AthI prazna thAya ke A kathanathI evuM zuM prApta thayuM ke jethI sarva jIvoe aneka vAra zratadharma prApta karyo che, e vAta siddha thAya? mATe have A kathanathI sarva jIvoe aneka vAra zratadharma prApta karyo che e vAtane siddha karavA mATe kahe che - gAthA : liMge a jahAjogaM hoi imaM suttaporisAIaM / jaM tattha niccakammaM pannattaM vIarAgehiM // 1041 // anvacArkaH trio ane liMga hote chate nahI no rUmaM yathAyoga A=kRtadharma, ToDuM thAya che; naM je kAraNathI tatthatyAM liMgamAM, niSya suttaparikSAmaM nityakarma evA sUtraporisI Adi vImohiM pannaoN= vItarAga vaDe prajJapta che. gAthArtha: ane liMga hote chate yathAsaMbhava dhRtadharma thAya che; je kAraNathI liMgamAM nityakarma evA sUtraporisI vagere vItarAga vaDe prajJapta che. For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 anuyogagaNAnujJAvastuka'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1039 thI 1041 TIkA? liGge ca yathodite sati yathAyogaM-yathAsambhavaM bhavati adaH zrutadharmaH prANinAm, upapattimAhasUtrapauruSyAdi yad-yasmAt tatra-liGge nityakarma=nityakaraNIyaM prajJaptaM vItarAgaiH bhagavadbhiriti gAthArthaH // 1041 // TIkArya : ane yathodita jinapraNIta, evuM liMga hote chate prANIone jIvone, yathAyoga yathAsaMbhava=je prakAre saMbhavI zake e prakAre, A zrutadharma, thAya che. upapattine kahe cheHliMga hote chate zratadharma kaI rIte ghaTe? tenI saMgati batAve che - je kAraNathI tyAM liMgamAM, nityakarma nityakaraNIya, evA sUtraporisI Adi vItarAga vaDe=bhagavAna vaDe, prarUpAyela che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1038mAM pUrvapakSIne uttara ApatAM graMthakAre kahela ke zrutadharmathI ja prAyaH samyakta thAya che, ane kALabhedathI samyakta thavAmAM paNa zratadharma ja hetu che, tethI samyaktano zratadharmathI anya hetu mAnavAnI jarUra nathI. tyAM gAthA 1038nA cothA pAdamAM pUrvapakSIe zaMkA karI ke jIvane zrutadharma pUrve aneka vAra prApta thayo che, ane te vAtane ja spaSTa karavA mATe gAthA 1039mAM kahyuM ke prajJApanA Adi AgamomAM saMvyavahArarAzimAM AvelA sarva jIvono ja naveya raiveyakomAM upapAta kahevAyo che, ane raiveyakomAM upapAta bhagavAne prarUpela sAdhuliMgane choDIne thato nathI. vaLI e spaSTa karavA mATe gAthA 1040mAM kahe che ke samyagdarzanathI bhraSTa thayelA nihnavo vagere krIDAthI nahIM, paraMtu potAnI mati pramANe zramaNapaNe pALe che. Azaya e che ke nidvavAdi bhagavAnanI AjJAne parataMtra nahIM hovAthI sAdhujIvanamAM je kAMI sAdhvAcAranI kriyAo kare che, te sarva jinavacanAnusAra karatA nathI paraMtu potAnI buddhi anusAra kare che, chatAM teo saMyama grahaNa karIne krIDA karatA nathI, paraMtu pratidina zramaNapaNAviSayaka sarva anuSThAno svabuddhi anusAra Acare che, jenAthI teo paNa niraticAra sAdhvAcAra pALIne utkRSTathI naveya raiveyakomAM jAya che. Ama, teone bhagavAnanA vacanamAM ruci nahIM hovAne kAraNe sAdhvAcAranuM suMdara pAlana karyuM hovA chatAM kriyAmAtranuM A raiveyakomAM upapAtarUpa tuccha phaLa teo prApta kare che; kema ke bhagavAnanA vacana pratyenI ruci vagara sAdhvAcAranI kriyAo sAnubaMdha thatI nathI. tethI tevI kriyAo uttarottara vRddhi pAmIne mokSarUpa phaLamAM vizrAMta pAmatI nathI, paraMtu niranubaMdha hovAthI tevI kriyAo jIvane raiveyakanuM phaLa prApta karAvIne vizrAMta thAya che, ane anAdimithyAdaSTi jIvono paNa utkRSTa upapAta naveya raiveyako sudhI thAya che. Ama, Agamane jANanArA pUrvasUrionA vacanathI e phalita thayuM ke sarva jIvo anaMtIvAra jinapraNIta sAdhuliMgane grahaNa karIne, sAdhvAcAranI kriyAo pALIne utkRSTathI navamA greveyaka sudhI jAya che. vaLI ATalA kathanathI, sarva jIvone anaMtIvAra mRtadharmanI prApta thaI che e kathana kaI rIte siddha thayuM? te darzAvavA arthe gAthA 1041mAM pUrvapakSI kahe che ke jyAre jIva navamA greveyaka sudhI jAya che tyAre jinapraNIta For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1039 thI 1041, 1042 sAdhuliMgane grahaNa karIne saMyamanI kriyAonuM pAlana kare che, ane sAdhuliMgamAM bhagavAne sUtraporisI Adine nityakarma kahela che. tethI je jIvo sAdhuliMga grahaNa karIne saMyamanAM anuSThAno krIDAmAtrathI pALatA hoya tevA jIvone kadAca sAdhuliMgamAM zrutadharmanI prApti na thAya evuM bane, paraMtu je jIvo sAdhuliMga grahaNa karIne saMyamanAM sArAM anuSThAno pALatA hoya tevA jIvo sAdhuliMgamAM sAdhvAcAranA aMgabhUta nityakaraNIya evI sUtraporisI ane arthaporisImAM avazya yatna karatA hoya che, ane tethI teone potAnI prajJA anusAre yathAsaMbhava zrutadharma paNa prApta thAya che. 146 A rIte gAthA 1039thI 1041mAM sthApana karyuM ke sarva jIvo anaMtIvA2 jinapraNIta liMgane grahaNa karIne, nityakaraNIya evA sUtraporisI-arthaporisImAM yatna karavA dvArA sAdhvAcAranA anuSThAnonuM pAlana karIne naveya caiveyakomAM anaMtIvAra utpanna thAya che. AthI sarva jIvone zrutadharmanI paNa anaMtIvAra prApti thayelI che. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. 1039/1040/10415 avataraNikA : nigamayannAha avataraNikArya nigamana karatAM pUrvapakSI kahe che - bhAvArtha: gAthA 1038nA cothA pAdamAM pUrvapakSIe nannuthI zaMkA karI ke pUrve jIve anaMtIvAra zrutadharma prApta karyo, chatAM samyaktva na thayuM. AthI zrutadharmane samyaktvanuM kAraNa kahI zakAya nahIM; ane gAthA 1039thI 1041mAM zAstravacananA baLathI pUrvapakSIe sthApana karyuM ke sarva jIvo jinapraNIta sAdhuliMgane grahaNa karIne anaMtIvAra caiveyakomAM gayA che, ane jinapraNIta sAdhuliMga grahaNa karyuM tyAre sAdhuliMgamAM nityakarmarUpa sUtraporisI-arthaporisImAM anaMtIvAra yatna karyo che. AthI zrutadharma paNa sarva jIvone anaMtIvAra prApta thayo che. gAthA: - have zrutadharma kaI rIte samyaktvano hetu banato nathI ? te batAvavA mATe nigamana karatAM=pUrvanA kathanathI prApta thatA phalitArthane jaNAvatAM, pUrvapakSI kahe che - evaM patto'yaM khalu na ya sammattaM kahaM tao eaM / kaha veso cci eassa kAlabheeNa heu tti // 1042 // anvayArtha: i=A rIte=uparamAM batAvyuM e rIte, ayaM-A=zrutadharma, patto-prApta thayo, sammatta ya na=ane samyaktva na thayuM, (tethI) to-tenAthI--zrutadharmathI, a~ A=samyaktva, duM-kevI rIte thAya ? so kviMga For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1042 140 vA=athavA A ja=dhRtadharma ja, traNaUT=kALabhedathI pa3rU de=Ano samyaktano, hetu vada-kevI rIte thAya ? * "vasu' vAkyAlaMkAramAM che. >> 'tti' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : uparamAM batAvyuM e rIte zrutadharma prApta thayo ane sabhyatva na thayuM. tethI zrutadharmathI samyakta kevI rIte thAya? athavA kRtadharma ja kALabhedathI sabhyatvano hetu kevI rIte bane? arthAt na ja bane. TIkA : ___ evam-uktena prakAreNa prApto'yaM khalu zrutadharmaH, na ca samyaktvam iyatA kAlena, siddhiprasaGgAt, tat kathaM kena prakAreNa tataH zrutadharmAd etat samyaktvaM ?, kathaM vA eSa eva-zrutadharmaH etasya samyaktvasya kAlabhedena bhavataH sato hetuH ? naiva, tadbhAvabhAvitvAbhAvAditi gAthArthaH // 1042 // TIkArya : A rIte kahevAyela prakArathI=gAthA 1038nA cothA pAdathI gAthA 1041 sudhI pUrvapakSI vaDe je prakAre kahevAyuM e prakArathI, A kRtadharma, prApta karAyo, ane ATalA kAla vaDe samyakta na thayuM; kema ke siddhino prasaMga che arthAtu jo mRtadharmanI prAptithI ATalA kALamAM jIvane samyakta thayuM hota to atyAra sudhImAM jIvane mokSanI prApti thaI hota, ema mAnavAno prasaMga Ave. te kAraNathI tenAthI=skRtadharmathI, A=samyakta, kaI rIte=kayA prakArathI, thAya? arthAt na thAya. athavA A ja mRtadharma ja, kALabhedathI thatA chatA Ano= samyaktano, hetu kaI rIte thAya? arthAt na ja thAya; kema ke tenA bhAva sAthe bhAvitvano abhAva cheH zrutadharmanA sadbhAva sAthe samyaktanA thanArapaNAno abhAva che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1033thI 1037nA pUrvapakSInA kathanano uttara ApatAM gAthA 1038mAM graMthakAre kahyuM ke zratadharmathI ja samyakta thAya che, ane kALabhedathI samyakta thavAmAM paNa zrutadharma ja hetu che. te baMne kathananuM nirAkaraNa karatAM pUrvapakSIe gAthA 108nA cothA pAdathI mAMDIne gAthA 1041mAM sthApana karyuM ke jIvane pUrve zratadharma anaMtIvAra prApta thayelo che. A rIte jIva vaDe mRtadharma anaMtIvAra prApta karAyo ane ATalA kALamAM jIvane samyakta na thayuM, tyAM prazna thAya ke jIva vaDe ATalIvAra zratadharma prApta karAvA chatAM ATalA kALamAM jIvane samyakta nathI thayuM, ema kaI rIte kahI zakAya? ethI kahe che ke zratadharmathI samyakta thayuM hota to zratadharmanI anaMtIvAra prApti thAta nahIM, paraMtu prathamavAra prApta thayela zratadharmathI ja jIvane samyakta thaI jAta, jethI atyAra sudhImAM te samyaktanA baLathI jIvane mokSanI paNa prApti thaI gaI hota; paraMtu jIvane mokSanI prApti nathI thaI, tethI nakkI thAya che ke ATalIvAra zrutadharma prApta thavA chatAM ATalA kALathI jIvane samyakta thayuM nathI. mATe zratadharmathI ja samyakta thAya che ema kaI rIte kahI zakAya ? arthAt na ja kahI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1042-1043 vaLI, kALabhedathI thatA samyaktvano zrutadharma hetu nathI; kema ke pUrve anaMtIvAra zrutadharma prApta thayo chatAM samyaktva na thayuM, to have atItAdi kALabhedathI zrutadharma samyaktvano hetu kaI rIte banI zake ? arthAt na ja banI zake. 148 Ama, zrutadharma samyaktvano ke kALabhedathI thatA samyaktvano hetu nathI. AthI siddha thayuM ke bhUtArtha zraddhAnarUpa samyaktva bhUtArthavAcaka zrutadharmathI thAya che, e pramANe kahI zakAya nahIM. A prakArano pUrvapakSInA kathanano Azaya che. 1042 avataraNikA : atrottaramAha avataraNikArtha : ahIM=gAthA 1038nA cothA pAdathI gAthA 1042 sudhI pUrvapakSIe sthApana karyuM ke bhUtArthavAcaka evo zrutadharma, samyaktvanuM ke kALabhedathI thatA samyaktvanuM kAraNa nathI. emAM graMthakAra uttarane kahe che - gAthA : - bhAi patto so Na u ullasiaM jIvavIriaM kaha vi / houllasie a tayaM taM pi a pAyaM tao ceva // 1043 // anvayArtha : maLaS=kahevAya che=pUrvapakSInA praznamAM uttara apAya che - so patto-A=zrutadharma, prApta karAyo, haiM vi paraMtu koIpaNa rIte nIvavI e mitraM =jIvavIrya ullasita na thayuM, paNi a=ane (jIvavIrya) ullasita thaye chate tayaM o-te-samyaktva, thAya che. teM pi a=ane te paNa=jIvavIryanuM ullasana paNa, pAyaM-prAya: to gheva=tenAthI ja=zrutadharmathI ja, thAya che. gAthArtha: pUrvapakSInA praznamAM graMthakAra uttara Ape che zrutadharma prApta thayo, paraMtu koIpaNa rIte jIvavIrya ullasita na thayuM, ane jIvavIrya ullasita thaye chate samyaktva thAya che, ane jIvavIryanuM ullasana paNa prAyaH zrutadharmathI ja thAya che. TIkA bhaNyate, prApto'sau = zrutadharmmaH purA bahudhaiva, na tUllasitaM karmmavijayAya jIvavIryam AtmasAmarthyaM kathamapi, tathAsvabhAvatvAt bhavatyullasite ca jIvavIrye tat samyaktvaM tadapi ca jIvavIryollasanaM prAyastata eva = zrutadharmmAditi gAthArthaH // 1043 // TIkArya kahevAya che--pUrvapakSIne graMthakAra dvArA javAba apAya che - A=zrutadharma, pahelAM bahudhA ja=bahuvAra For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 anuyogagaNAnujJAvastaka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1043-1044 ja, prApta karAyo. paraMtu koIpaNa rIte karmanA vijaya mATe jIvanuM vIrya=AtmAnuM sAmarthya, ullasita na thayuM, kema ke tevA prakAranuM svabhAvapaNuM che=bhRtadharmane pAmIne jIvavIryanuM ullasana na thAya tevA prakArano jIvano svabhAva che; ane jIvanuM vIrya ullasita thaye chate te=samyakta thAya che, ane te paNa=jIvanA vIryanuM ullasana paNa, prAyaH tenAthI ja zrutadharmathI ja, thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke bhUtAryavAcaka evA dhRtadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta thatuM nathI. teno uttara ApatAM graMthakAra kahe che ke pUrvamAM jIvane zrutadharma ghaNI vakhata prApta thayo, chatAM jIvanuM karmano jaya karavA mATe vIrya ullasita na thayuM, mATe zrutadharmathI samyakta na thayuM. AnAthI e phalita thayuM ke zrutadharma jIvavIryanA ullasana dvArA samyattvano hetu che, ane jIvavIryanuM ullasana paNa prAyaH karIne zrutadharmathI ja thAya che. ahIM prazna thAya ke jo zrutadharmathI ja jIvanA vIryano ullAsa thato hoya to pUrve zratadharma anaMtIvAra prApta thayo tyAre kema jIvavIryano ullAsa na thayo? ethI kahe che ke jIvano tevA prakArano svabhAva che. Azaya e che ke dareka jIvano anAdikALathI evo ja svabhAva che ke pUrve zratadharma prApta thayo tyAre jIvamAM vIryano ullAsa na thAya, ane anaMtakALamAM je jIvane je kALamAM samyakta thAya che, te kALamAM ja te jIvanuM vIrya ullasita thAya che, anya kALamAM nahIM, ane te kALamAM paNa prAyaH zrutadharmane pAmIne jIvanA vIryano ullAsa thAya che. te A rIte - zratadharma eTale bhagavAnanuM vacana, ane te zrutadharma jIvane saMsAranuM yathArtha svarUpa batAve che ane karmarahita jIvanuM paNa yathArtha svarUpa batAve che. tethI nirmaLaprajJAvALA jIvane zrutajJAnanA baLathI karmayukta jIvanI cAragatinI viDaMbanA dekhAya che, ane karma vagaranA jIvanI sarvathA nirAkuLa avasthA paNa dekhAya che; ane tema dekhAvAthI zrutajJAnanA baLathI saMsAranA ucchedano upAya jANIne temAM udyama karavAnuM te jIvanuM vIrya ullasita thAya che. 104all avataraNikA: kathametadevamityAha - avataraNiyArtha: A Ama kema che? arthAt pUrve anaMtIvAra zrutadharma prApta thavA chatAM mRtadharmathI jIvavIryanuM ullasana na thayuM, ane te zrutadharmathI ja atyAre jIvavIryanuM ullasana thayuM, e ema kema che? ethI kahe che - gAthA : jaha khArAIhito asaI pi apattavehapariNAmo / vijjhai tehiMto ccia jaccamaNI sujjhai tao u // 1044 // For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1044-1045 anvayArtha: nada je rIte vArAhiM kSArAdithI masa pikaasakRta paNa=aneka vAra paNa, paraMvedapariNAmo navamault=aprAptavedhapariNAmavALo jAtyamaNi tehiMto vyi~tenAthI ja=kSArAdithI ja, viTTa=vIMdhAya che, (ane) to tenAthI ja kSArAdithI ja, su zuddha thAya che. gAthArtha : je rIte sArAdithI aneka vAra paNa aprApta vedhanA pariNAmavALo jAtyamaNi, kSArAdithI ja vedhane prApta kare che ane kSArAdithI ja zuddhine prApta kare che. TIkA? __yathA kSArAdibhyaH kSAramRtyuTapAkAdibhyaH asakRdapi tathAsvabhAvatayA aprAptavedhapariNAma:anAsAditazuddhipUrvarUpa ityarthaH jAtyamaNiH padmarAgAdiriti yoga: vidhyati-zuddhipUrvarUpamAsAdayati tebhya eva-kSAramRtpuTapAkAdibhyo, jAtyamaNiH zuddhyati-ekAntanirmalIbhavati tata eva-kSArAderiti thArtha: 2044 TIkArya : je pramANe tevA prakAranuM svabhAvapaNuM hovAthI sArAdithI =kSAra-mATInA puTapAkAdithI, aneka vAra paNa aprApta vedhanA pariNAmavALI=nahIM pamAyela zuddhinA pUrvarUpavALo, padmarAgAdi jAtyamaNi, tenAthI ja=kSAramATInA puTapAkAdithI ja, vidhAya che zuddhinA pUrvarUpane pAme che, tenAthI ja=kSArAdithI ja, jAtyamaNi zuddha thAya che=ekAMtathI nirmaLa thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : padmarAgAdi jAtyamaNi khANamAMthI nIkaLe che tyAre atyaMta malina hoya che, ane tene zuddha karavA mATe kSAra lagADI, mATInA puTo karIne agnimAM tapAvavAmAM Ave che. A rIte aneka vakhata kSArAdinA prayogo dvArA te maNine zuddha karavA mATeno prayatna karavAmAM Ave che, chatAM pUrvanI amuka zodhanakriyA sudhI te kSArAdithI maNino kaMIka prakAza dekhAya tevI zuddhi thatI nathI, paraMtu ghaNA kSArAdi prayogothI zodhanakriyA karyA pachI te maNino kaMIka prakAza dekhAya tevI zuddhi thAya che, ane te maNi saMpUrNa zuddha paNa te kSArAdithI ja bane che. AthI e phalita thayuM ke kSArAdinA prayogo dvArA prathama zuddhinI kriyA pUla zuddhinuM kAraNa banI, topaNa maNi upara chavAyela malano vedha thayo nahIM; ane amuka zuddhinI kriyA pachI maNimAM vedhanI prApti thaI, ane tyArapachInI amuka prakriyA pachI te maNi pUrNa zuddha thayo. 1044. avataraNikA: dRSTAntamabhidhAya dArTAntikayojanAmAha - avataraNiyArtha: dRSTAMtane kahIne dANaMntikanI yojanAne kahe che - For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1045 ( 151 bhAvArtha : gAthA 1043mAM graMthakAre kahyuM ke pUrve zratadharma bahuvAra prApta thayo, paraMtu karmano vijaya karavA mATenuM jIvavIrya ullasita na thayuM; mATe samyakta na thayuM, ane jIvavIrya ullasita thAya che tyAre samyakta thAya che. tethI prazna thAya ke pUrve zrutadharma prApta thayo tyAre jIvavIrya ullasita na thayuM, ane pAchaLathI te mRtadharmathI ja jIvavIrya ullasita thayuM, ema kema che? tenA samAdhAna mATe pUrvagAthAmAM dRSTAMta batAvIne have dAntikane arthAt A dRSTAMta dvArA pUrvanuM kathana kaI rIte siddha thAya? tene batAve che - gAthA : taha suadhammAo cciya asaI pi apattaviriapariNAmo / ullasaI tatto ccia bhavvo jIvo visujjhai a // 1045 // anvayArtha : tahaM te rIte suthamA virya zrutadharmathI ja huM pikaasakRta paNa aneka vAra paNa, apavi-i pariVIo matvo nIvo aprAptavIryapariNAmavALo bhavya jIva tatto vyi3 tenAthI ja=dhRtadharmathI ja, 3chuM ullAsa pAme che ane vilurU vizuddha thAya che. gAthArtha : te rIte mRtadharmathI ja aneka vAra paNa aprApta vIryanA pariNAmavALo bhavya jIva zrutadharmathI ja ullasita thAya che ane vizuddha thAya che. TIkA : tathA zrutadharmAdeva yathoktalakSaNAt sakAzAd asakRdapyaprAptavIryapariNAmaH anAsAditatathAvidhakuzalabhAvaH samullasati svavIryasphuraNena, tata eva svavIryollAsAt zrutadharmAdvA pAramparyeNa bhavyo jIvo vizuddhyati ca-samyagdarzanAdikrameNa siddhayatIti gAthArthaH // 1045 // * mULagAthAmAM rahela tatava zabda be arthamAM che : (1) tata svavIryanA ullAsathI ja, (2) tata va-mRtadharmathI ja. TIkArya : te pramANe=je pramANe jAtyamaNi aneka vAra paNa sArAdithI nahIM prApta karela vedhapariNAmavALo, tema chatAM kSArAdithI ja vedha pAme che ane kSArAdithI ja zuddha thAya che te pramANe, yathokta lakSaNavALA=je prakAre bhUtArthano vAcaka evo zratadharma che ema gAthA 1031mAM kahevAyela te prakAranA svarUpavALA, zratadharmathI ja, aneka vAra paNa aprAptavIryapariNAmavALo nahIM pAmela tevA prakAranA kuzalabhAvavALo, bhavya jIva, svavIryanA phuraNa dvArA=potAnuM vIrya phoravavA dvArA, ullAsa pAme che, ane tenAthI ja svavIryanA ullAsathI ja athavA mRtadharmathI ja, pAraMparya vaDeHuttarottara cAritradharmanI prAptirUpa paraMparA vaDe, vizuddha thAya che= samyagdarzanAdinA kramathI siddha thAya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 104pa-1046 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM ema, vAraMvAra karAtA kSArAdinA prayogothI paNa padmarAgAdi jAtyamaNi pahelAM vedha pAmato nathI, ane pAchaLathI te kSArAdinA prayogothI ja vedha pAme che ane zuddhi pAme che; e pramANe vAraMvAra paNa prApta thatA zratadharmathI bhavya jIva pahelAM saMsAranA ucchedane anukULa kuzala pariNAma prApta karato nathI, ane pAchaLathI te zratadharmathI ja jIva potAnA vIryanA phuraNa dvArA ullasita bane che, ane samyaktAdinA kramathI vizuddha bane che. tethI e prApta thAya che jema kSArAdithI pUrve jAtyamaNimAM vedha thayo nahIM, tema zratadharmathI pUrve bhavya jIvamAM vIryano ullAsa thayo nahIM; ane jema pAchaLathI te kSArAdithI ja maNimAM kaMIka vedhano pariNAma pragaTe che, tema te mRtadharmathI ja pAchaLathI jIvamAM kaMIka vIryano pariNAma ullasita thAya che. arthAt jIvanuM saMsAranA ucchedane anukULa vIrya pravarte che; ane jema te kSArAdithI ja maNi pUrNa zuddha thAya che, tema te zratadharmathI ja athavA to potAnA vIryanA ullAsathI ja bhavya jIva samyagdarzanAdinA kramathI siddha thAya che arthAt sarva karmothI rahita bane che. AnAthI e phalita thayuM ke pUrve jIva upara gADha karmamala hato, tethI te vakhate prApta thayela zratadharma jIvane tattvAbhimukha banAvavAmAM kAraNa na banyo, ane jyAre karmamala kSINaprAya thayo tyAre jIvane te zratadharmathI ja saMsAranuM svarUpa kaMIka yathArtha dekhAvA lAgyuM ane AtmahitanI kaMIka aMze ciMtA pragaTI, jethI jIvanuM vIrya kaMIka yogamArga tarapha pravarte. vaLI kaMIka vIryanA ullasana pachI paNa jo jIva samyagyatna na kare to tene uttarottara yogamArganI prApti na paNa thAya; ane prathama vIryano pariNAma ullasita thayA pachI jo jIva nitya zratadharmamAM yatna karIne potAnA vIryano ullAsa kare, to te jIva zratadharmanA baLathI kramasara ratnatrayInI prApti kare che, ane te ratnatrayInI uttarottara vRddhi karIne aMte sarva karmothI rahita avasthAne prApta kare che. ll104pA avataraNikA : ihaiva bhAvArthamAha - avataraNitArtha : ahIM ja bhAvArthane kahe che - bhAvArtha : pUrve anaMtIvAra zratadharma prApta thayo topaNa jIvavIrya ullasita na thayuM, ane pAchaLathI prApta thayela zrutadharmathI jIvavIrya ullasita thayuM, e kathanamAM paramArthane batAve che - gAthA : tassevesa sahAvo jaM tAvaiesu taha aIesu / suasaMjoesu tao tahAvihaM vIriaM lahai // 1046 // For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1046 anvayArthaH tasteva=teno ja=jIvano ja, jJa sahAze=A svabhAva che; naM-je kAraNathI tAvanu sutrasaMnochyu tada anu-teTalA zrutasaMyogo te prakAre atIta thaye chate tao-tenAthI=svabhAvathI, tAvindu vIyiM tevA prakAranuM vIrya nahapha=prApta kare che. gAthArtha jIvano ja A svabhAva che; je kAraNathI teTalA zrutasaMyogo te prakAre pasAra thaye chate svabhAvathI te prakAranuM vIrya prApta kare che. TIkA F 153 tasyaiveSa svabhAvo jIvasya yattAvatsu tasya yAvantaste tathA'tIteSu = tena prakAreNa tadAcAryasannidhAnAdinA vyapagateSu zrutasaMyogeSu dravyazrutasambandhiSu tataH = tadanantaraM tataH-svabhAvAdvA, tathAvidhaM vIryaM labhate, yathAvidhena granthi bhittvA darzanAdyavApya siddhyatIti gAthArthaH // 1046 // * mULagAthAmAM rahela tata: zabda be arthamAM che : (1) tata:-tyArapachI, (2) tata:-te svabhAvathI. TIkArya tathaiva nIvasya teno ja=jIvano ja, paNa svamAvaH A svabhAva che; cat je kAraNathI tasya tenA-te jIvanA, yAvantaH te jeTalA teo che=zrutasaMyogo che, tAvannu teTalA vyavrutasambandhiyu zrutamaMcoLevu dravyazrutanA saMbaMdhavALA zrutasaMyogo tathA atIteSu-tavAcAryasannidhAnAvinA tena prajAoLa vyapAteSu te prakAre atIta thaye chate-te AcAryanA saMnidhAnAdirUpa te prakArathI vyapagata thaye chate arthAt pasAra thaye chate, tata:-tavanantAM, tata:-svabhAvAr vA tyArapachI athavA tenAthI=svabhAvathI, tathAvidha vIrya namaste te prakAranuM vIrya prApta kare che, thAviSe.........thArthaH je prakAranA vIrya dvArA graMthine bhedIne jIva darzanAdine pAmIne siddha thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: gAthA 1043mAM pUrvapakSIne uttara ApatAM graMthakAre kahyuM ke pUrve zrutadharma jIvane ghaNI vAra prApta thayo, paraMtu karmanA vijaya mATenuM jIvavIrya ullasita na thayuM; ane gAthA 1044-1045mAM, zrutadharmathI jIvavIrya ullasita thAya che tyAre samyaktva thAya che, te vAtane anubhavasiddha evA padmarAgAdi maNinA dRSTAMtathI graMthakAre sthApana karI. have A sarva kathanathI zuM prApta thayuM ? te spaSTa karavA mATe kahe che - sarva jIvono tevA prakArano svabhAva hoya che ke jethI je jIvanA jeTalA dravyazrutanA saMyogo thavAnA hoya, teTalA dravyazrutanA saMyogo pasAra thAya te pahelAM jIvanA vIryano ullAsa na thAya, ane pAchaLathI prApta thayela dravyazrutanA saMyogathI jIvanA tevA prakAranA vIryano ullAsa thAya, ke je vIryanA ullAsane kAraNe jIva graMthino bheda karIne samyagdarzanAdine prApta karIne aMte sarvakarmarahita evI siddhaavasthAne prApta kare. AnAthI e phalita thayuM ke je jIvano jeTalA kALa sudhI yogamArgamAM pravRtti na karavA de tevo UMghavAno svabhAva hoya, teTalA kALa sudhI te jIva te te AcAryAdinA yogane pAmIne saMyama grahaNa kare, zAstrono For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA dvAra / gAthA 1046, 1040-1048 abhyAsa kare, dravyasaMyama pALe, yAvata naveya raiveyakomAM paNa anaMtAvAra jAya, topaNa saMsAranI nirguNatAne jANIne saMsAranA ucchedane anukULa te jIvanuM vIrya ullaze nahIM. Avo jIvano svabhAva hovAne kAraNe pUrve anaMtIvAra prApta thayela dravyazrutanA tevA saMyogone pasAra karyA pachI, jyAre pAchaLathI zratadharmano saMyoga prApta thAya, tyAre jIvamAM te prakAranuM vIrya ullasita thAya che, jethI te jIvane tattvanI jijJAsA thAya che, tattvane jANIne tattvamArgamAM pravRtti karavAnI ruci thAya che ane tattvamArgamAM pravRtti karIne te jIvA saMsArano aMta kare che. A sarva thavAmAM jIvano tevA prakArano tathAbhavyatva nAmano svabhAva kAraNa che. 1046 avataraNikA : gAthA 1026-1037mAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karela ke samyaktanI prAptimAM zrutadharmathI aparahetu karma mAnI zakAya, ane te karma paNa utkRSTa sthitithI AraMbhIne graMthi sudhI jIvane anaMtIvAra prApta thayuM che, chatAM jIva samyakta na pAmyo, tethI samyaktanA hetu tarIke zratadharmane ke aparahetu tarIke karmane mAnI zakAya nahIM. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAno uttara ApatAM graMthakAre gAthA 1038thI 1046 sudhI sthApana karyuM ke samyakta mRtadharmathI ja thAya, samyaktano anya koI hetu mAnavAnI jarUra nathI. pUrve anaMtIvAra zrutadharma prApta thavA chatAM karmano vijaya karavA mATe jIvanuM vIrya ullasita na thayuM, mATe samyakta na thayuM, jyAre jIvavIrya ullasita thAya che tyAre te zratadharmathI ja samyakta thAya che. vaLI pUrve anaMtIvAra prApta thayelA zratadharmathI jIvavIrya ullasita na thayuM ane kAlAMtare prApta thayela zrutadharmathI jIvavIrya ullasita thayuM, temAM paNa jIvano tevA prakArano svabhAva ja kAraNa che. A rIte sthApana karavAthI tamane svabhAvavAdanI prApti thaze, evI AzaMkA karIne pUrvapakSI kahe che - gAthA : AhevaM paricatto bhavayA Niago'ttha kammavAo u / bhaNiapagArAo khalu sahAvavAyabbhuvagameNaM // 1047 // anvayArtha : hiM kahe che-pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che - avaM A rIte=pUrvagAthAmAM sthApana karyuM e rIte, stha ahIM=samyaktaprAptinA adhikAramAM, mavathI tamArA vaDe mAro ghar=bhaNita prakArathI ja= pUrvagAthAmAM kahevAyela prakArathI ja, sAvavA muvamevi svabhAvavAdanA abhyapagama dvArA for HvAgo kanijaka karmavAda ja rikvoparityajAyo che. gAthArtha : pUrvapakSI zaMkA kare che - pUrvagAthAmAM sthApana karyuM e rIte sakhyatprAptinA adhikAramAM tamArA vaDe pUrvagAthAmAM kahevAyela prakArathI ja svabhAvavAda svIkAravA dvArA potAnA karmavAdano ja tyAga karAyo che. For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1047-1048 155 TIkAH ___ Aha-evaM sati parityakto bhavatA jainena nijo'tra adhikAre karmavAda eva, kathamityAha-bhaNitaprakArAt khalvityavadhAraNe svabhAvavAdAbhyupagamena hetuneti gAthArthaH // 1047 // TIkArya : AdithI pUrvapakSI zaMkA kare che - Ama hote chate jIvano tevA prakArano svabhAva hovAne kAraNe pUrvanA teTalA zrutasaMyogo pasAra thayA pachI prApta thayela mRtadharmathI jIvanuM tevA prakAranuM vIrya ullasita thAya che, jenAthI jIva graMthine bhedIne samyaktAdine pAmIne siddha thAya che ema hote chate, A adhikAramAM= samyaktaprAptinA adhikAramAM, jaina evA tamArA vaDe potAno karmavAda ja parityAga karAyo che. kaI rIte? ethI kahe che - bhaNita prakArathI ja=pUrvagAthAmAM kahevAyela prakArathI ja, svabhAvavAdanA svIkArarUpa hetu dvArA potAno karmavAda ja tamArA vaDe tyajAyo che, ema saMbaMdha che. "vanuM e prakArano avyaya avadhAraNamAM che, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : bhaNNaI egaMteNaM amhANaM kammavAya no i8o / Na ya No sahAvavAo suakevaliNA jao bhaNiaM // 1048 // anvacAI: | mAruM kahevAya che=pUrvapakSIne uttara apAya che-ahI amone tevi-ekAMtathI veHvAya-karmavAda rUTTo no iSTa nathI, jaya sadAvavAno ane svabhAvavAda (isTa) nathI (ema) nahIM; no suvatni =je kAraNathI zrutakevalI vaDe maNizaMkahevAyuM che. gAthArtha : graMthakAra pUrvapakSIne uttara Ape che - amone ekAMte karmavAda iSTa nathI, ane svabhAvavAda iSTa nathI ema nahIM; je kAraNathI zrutakevalI vaDe kahevAyuM che. TIkAH bhaNyate'tra, naikAntenAsmAkaM jainAnAM karmavAda eveSTaH, na ca na svabhAvavAda iSTaH, zrutakevalinA yato bhaNitaM vakSyamANamiti gAthArthaH // 1048 // TIkArya ahIM=pUrvapakSInA kathanamAM, kahevAya che=graMthakAra dvArA uttara apAya che - amone=jainone, ekAMtathI karmavAda ja ISTa nathI arthAt karmavAda ISTa che paraMtu ekAMtathI karmavAda ja iSTa nathI, ane svabhAvavAda ISTa nathI ema nahIM; je kAraNathI zrutakevalI vaDe vaphTamANa=gAthA 1050mAM kahevAze e, kahevAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 104-1048 bhAvArtha : gAthA 1046mAM graMthakAre kahyuM ke jIvano evo svabhAva che ke jenA kAraNe jIvanA teTalA dravyazrutasaMyogo pasAra thayA pachI prApta thayela dravyazrutathI jIvanuM te prakAranuM vIrya pragaTa thAya, ke je vIryathI graMthine bhedIne ratnatrayIne prApta karIne jIva siddhine pAme che. AnAthI e phalita thayuM ke bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta bhUtArthavAcaka evA zratadharmathI thAya che, ane te mRtadharma pUrve anaMtIvAra prApta thavA chatAM samyakta na pragaTyuM, ane pachI te kRtadharmathI ja samyakta pragaTyuM, temAM paNa jIvano tevA prakArano svabhAva kAraNa che. A prakAranA graMthakAranA kathanamAM pUrvapakSI zaMkA kare che ke A rIte to tame jainone abhimata evA karmavAdano ja tyAga karyo, vastutaH jainadarzana to sarva kAryo pratye karmane kAraNa mAne che. AthI pUrvapakSIe gAthA 1026-1037mAM samyaktanA hRtadharmathI anya hetu tarIke karmane svIkArela, ane zaMkA karela ke jIvane jema hRtadharma anaMtIvAra prApta thayo che, tema karma paNa anaMtIvAra prApta thayuM che, chatAM jIvane samyakta na thayuM. teno uttara ApatAM graMthakAre svabhAvavAdano Azraya karIne gAthA 1043thI 1046mAM sthApana karyuM ke pUrve anaMtIvAra zratadharma prApta thavA chatAM jIvavIrya ullasita na thayuM, ane pAchaLathI prApta thayela zratadharmathI jIvavIrya ullasita thayuM, temAM jIvano tevo svabhAva kAraNa che. temAM zaMkA karatAM pUrvapakSI kahe che ke e rIte svabhAvavAda svIkAravA dvArA tamone karmavAdanA tyAganI prApti thaze. tethI pUrvapakSIne graMthakAra kahe che - jainone ekAMte karmavAda ja iSTa nathI, ane jaino svabhAvavAdane nathI mAnatA ema paNa nathI; paraMtu jainone kathaMcit karmavAda paNa ISTa che ane kathaMcit svabhAvavAda paNa iSTa che. mATe jIvano tevo svabhAva hovAthI teTalA dravyazrutanA saMyogo pasAra thayA pachI prApta thayela zrutanA saMyogathI jIvanuM vIrya pragaTe che, tema kahevAmAM karmavAdano apalopa thato nathI; ane jaino karmavAda mAnatA hovAthI svabhAvavAdano apalApa kare che evuM paNa nathI. ahIM vizeSa e che ke pUrve anaMtI vakhata dravyazrutanA saMyogo prApta thayA tyAre jema jIvano tevo svabhAva hato ke vIrya phorave nahIM, tema te jIvanAM te vakhate tevAM gADha karmo paNa hatAM ke je karmo jIvane vIrya phoravavA de nahIM; ane jema pAchaLathI jIvano tevo svabhAva thayo ke zratano saMyoga pAmIne have jIva ullasitavIryavALo bane, tema jIvanAM karmo paNa pUrva karatAM haLavAM thayelAM hatAM, ke je karmo dhRtadharmanA baLathI jIvanuM vIrya ullasita thavAmAM vipnabhUta na bane, paNa sahAyaka bane; jethI graMthi bhedavA dvArA jIvane samyakta prApta thaI zake. Ama, zratadharmathI samyakta thavAmAM tevA prakArano jIvano svabhAva ane tevA prakAranAM jIvanAM karmo, ema baMne kAraNa che. AthI svabhAvavAdanA svIkAra dvArA zrutadharmathI samyakta thAya che, ema graMthakAre pUrvagAthAmAM sthApana karyuM, tenAthI kathaMcit svabhAvavAdano ane kathaMcit karmavAdano svIkAra thAya che, ane temAM koI doSa nathI, te batAvavA graMthakArazrI AgaLanI gAthAomAM sAkSI paNa Ape che. II1047/1048 For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1049 15o avataraNikA : tyAda avataraNikArya : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke je kAraNathI zrutakevalI vaDe vakyamANa kahevAyuM che. to kayA zrutakevalI vaDe vakSyamANa kathana kahevAyuM che ? ethI kahe che - gAthA : AyariyasiddhaseNeNa sammaIe paiTThiajaseNaM / dUsamaNisAdivAgarakappattaNao tadakkheNaM // 1049 // anvayArtha: tUsamasivivArappattotai-duHSamArUpI nizAmAM divAkarakalpapaNuM hovAthI te AgavALA= duHSamAM nAmanA pAMcamA ArArUpI rAtrimAM sUryatulyapaNuM hovAthI "divAkara' nAmavALA, samparpha paTTimanasevi saMmatimAM pratiSThita yazavALA evA kAyarisiddhakSepo-AcArya siddhasena vaDe (vaphTamANa kahevAyuM che.) gAthArtha : duSamA nAmanA pAMcamA ArArUpI rAtrimAM sUrya jevA hovAthI "divAkara' nAmavALA, saMmatitarka graMthamAM pratiSThA pAmela yazavALA evA AcArya siddhasena vaDe AgaLanI gAthAmAM kahevAnAra kathana kahevAyuM che. TIkA : ___ AcAryasiddhasenena sammatyAM bhaNitaM vakSyamANaM sammatyAM vA pratiSThitayazasA tena, tathA duSSamAnizAdivAkarakalpatvAt kAraNAttadAkhyena-divAkaranAmneti gAthArthaH // 1049 // * 'satya' zabdanuM baMne prakAre yojana karavA arthe TIkAmAM "rA' kAra mUkela che. TIkArya : duHSamArUpI rAtrimAM sUryanI samAnapaNuM hovAne kAraNe te AkhyavALA=divAkara' nAmavALA, pratiSThita yazavALA evA temanA vaDe AcArya siddhasena vaDe, saMmatimAM vakSyamANa kahevAyuM che athavA saMmatimAM pratiSThita yazavALA evA temanA vaDe AcArya siddhasena divAkarasUri vaDe, vakSyamANa=AgaLanI gAthAmAM kahevAnAra, kahevAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1048mAM graMthakAre pUrvapakSIne uttara ApatAM kahyuM ke jainone ekAMte karmavAda ja iSTa nathI ane jaino svabhAvavAda nathI mAnatA ema paNa nahIM. AthI jainone kathaMcit karmavAda paNa iSTa che ane kathaMcita svabhAvavAda paNa iSTa che, ema arthathI nakkI thayuM, ane temAM zrutakevalI evA AcArya siddhasena divAkarasUri For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1049-1050 mahArAja sAhebanI sAkSI Ape che : duHSamA kALarUpI rAtri mATe sUrya jevA hovAne kAraNe 'divAkara'nuM biruda dharAvanArA, saMmatitarka graMtha racIne pratiSThA pAmela yazavALA evA siddhasena AcAryae AgaLanI gAthAmAM kahevAnAra kahyuM che. AnAthI e prApta thayuM ke siddhasena divAkarasUri mahArAja sAhebe "saMmatitarka nAmano evo graMtha racyo ke jenA kAraNe teo "jainazAsananA paramArthane jANanArA che tevI pratiSThA pAmyA; vaLI jIvone tattvamArga batAve tevA atizayajJAnIono duHSamA nAmanA pAMcamA ArAmAM abhAva che, tethI tattvanI prApti karavA mATe A duHSamA kALa gADha aMdhakAra jevo che, ane te aMdhakAramAM siddhasenasUrie "saMmatitarka' graMtha racIne tattvamArgano mahAprakAza phelAvyo che, AthI teo sUrya samAna che. AvA svarUpavALA zrutakevalI AcArya siddhasene saMmati graMthamAM zuM kahyuM che? te svayaM graMthakAra AgaLanI gAthAmAM batAvavAnA che. I104o. avataraNikA: yadbhaNitaM tadAha - avataraNikArya : je kahevAyuM arthAtu gAthA 1048nA aMte kahyuM ke je kAraNathI zrutakevalI vaDe vAkyamANa kahevAyuM che. tethI have zrutakevalI evA siddhasena divAkarasUri vaDe je kahevAyuM che, tene kahe che - gAthA : kAlo sahAva niaI puvvakayaM purisakAraNegaMtA / micchattaM te ceva u samAsao hoMti sammattaM // 1050 // anvayArtha : vAno lahAva ni putreyaM pusAraVI-kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta, puruSakAraNa (A pAMca kAraNo) aitA machatta ekAMtavALAM mithyAtva che. te veva 3 vaLI teo ja=kALAdi pAMca kAraNo ja, samAsano samAsathI=saMgrahathI, samatta=samyakta daoNti che. gAcArya : kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta, puruSakAra: A pAMca kAraNo ekAMtavALAM mithyAtva che, ane A pAMca kAraNo ja saMgrahathI sakhyattva che. TIkA : kAlaH svabhAvo niyatiH pUrvakRtaM puruSakAraNaM, ekAntA 'ete kAlAdaya eva kAraNaM vizvasya' ityevambhUtAH mithyAtvaM, ta eva samAsato bhavanti samyaktvaM sarva eva samuditAH santaH phalajanakatveneti mAthArtha: 2010 For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1050-1051 159 TIkArya kALa, svabhAva, niyati=bhavitavyatA, pUrvakRta karma, puruSakAraNa=prayatna; "A kAlAdi ja vizvanAM kAraNa che" evA prakAranA ekAMtavALAM mithyAtva che--pAMca kAraNono mithyA svIkAra che; teo ja samAsathI= sarva ja samudita chatA kALAdi sarva ja kAraNo ekaThA thayelA evA, phaLanuM janakapaNuM hovAne kAraNe samyakta che--pAMca kAraNono samyapha svIkAra che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: saMmatitarka graMthamAM AcArya siddhasena divAkarasUrie kahyuM che ke kALa, svabhAva, bhavitavyatA, jIva dvArA pUrve karAyela karma, ane jIvamAM vartato prayatna; A pAMceya kAraNomAMthI koIpaNa eka kAraNa kArya pratye ekAMte kAraNa mAnavAmAM Ave to te bodha mithyA che, mATe tevo bodha mithyAtvano janaka che; ane jo A pAMceya kAraNone paraspara ucita rIte saMgraha karIne kArya pratye kAraNa mAnavAmAM Ave, to te bodha samya che; kema ke pAMca kAraNo bhegAM thaIne kArya pedA kare che, mATe tevo bodha samyaktano janaka che. //1050 avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNikAryaH Ane ja spaSTa kare che, arthAtu pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke kAlAdi pAMceya kAraNo ja saMgrahathI samyakta che, e vAtane ja spaSTa kare che - gAthA: savve vi a kAlAI ia samudAeNa sAhagA bhaNiA / jujjaMti a emeva ya sammaM savvassa kajjassa // 1051 // anvayArtha : rUma ane A rIte pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, samulAI-samudAyathI sarve vi AnA sarva paNa kAlAdi sAdA maLi sAdhaka kahevAyA che, jIva ane A rIte ja savya sarva kAryanA (sAdhaka kAlAdi) sapna samyagu gugaMti yojAya che ghaTe che. * "gha' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte samudAyathI sarva paNa kAlAdi sAdhaka kahevAyA che, ane A rIte ja sarva kArcanA sAdhaka kAlAdi sakhya ghaTe che. TIkA : sarve'pi ca kAlAdayaH-anantaropanyastAH iya-iti samudAyena itaretarApekSAH sAdhakAH bhaNitAH For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1051-1052 pravacanajJaiH, yujyante caivameva samyak sAdhakAH sarvasya kAryasya randhanAdeH, anyathA sAdhakatvAyogAditi pathArtha 2015 TIkArya : A prakAre pUrvagAthAmAM batAvyuM e prakAre, samudAyathI Itara-itaranI apekSAvALA sarva paNa, anaMtaramAM upanyasta=pUrvagAthAmAM upanyAsa karAyelA, kAlAdi pravacanaza vaDe zAstrane jANanAra vaDe, sAdhaka kahevAyA che; ane A rIte ja rAMdhavA Adi sarva kAryanA sAdhaka samyapha yojAya che =kAlAdi ghaTe che; kema ke anyathA sAdhakatvano ayoga che arthAt kAlAdine itara-itaranI apekSAvALA na svIkArIe to kAlAdi pAMca kAraNomAM kAryanuM sAdhakapaNuM ghaTe nahIM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte paraspara sApekSa ane samudita evAM kAlAdi pAMceya kAraNo phaLanAM sAdhaka bane che, paraMtu pAMceya kAraNo ekalA ekalAM koIpaNa kAryanAM sAdhaka thatAM nathI; e rIte ja bAhya evA rAMdhavA vagere kAryanI paNa paraspara sApekSa evA kAlAdithI siddhi thAya che. te A rIte - (1) kALa : cokhA rAMdhavA mUkyA pachI cokkasa kALe raMdhAya che, paNa tarata raMdhAI jatA nathI. tethI cokhA rAMdhavAnA kAryamAM kALa paNa kAraNa che. (2) svabhAva cokhAmAM raMdhAvAnI yogyatA paDI che mATe raMdhAya che, tethI cokhA rAMdhavAnA kAryamAM svabhAva paNa kAraNa che. (3) niyati : vaLI A cokhA atyAra sudhI rAMdhavA mATe na lIdhA ane atyAre ja e cokhA rAMdhavA mATe lIdhA, temAM te cokhAnI bhavitavyatA kAraNa che. (4) pUrvakRtaH vaLI te raMdhAyelA cokhAno je upayoga karaze te vyaktinuM karma paNa cokhA rAMdhavAnI kriyAmAM kAraNa che. (5) puruSakAraNa : vaLI cokhA rAMdhavAnA kAryamAM cokhA rAMdhanAra vyaktino prayatna paNa kAraNa che. AnAthI e phalita thAya ke cokhA raMdhAvArUpa kArya thavAmAM paraspara apekSAvALAM kAlAdi pAMceya kAraNo kAraNabhUta che, paraMtu pAMcamAMthI eka paNa kAraNa na hoya to cokhA rAMdhavAnuM kArya thatuM nathI. /1051| avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya : Ane ja kahe che, arthAtu paraspara samudita evAM kAlAdi pAMca kAraNo sarva kArya pratye hetu che, e ja vAtane adhika daDha karavA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA dvAra | gAthA 105-1053 11 gAthA : Na hi kAlAIhiMto kevalaehiM tu jAyae kiMci / iha moggaraMdhaNAi vi tA savve samudiyA heU // 1052 // anvacAI: rUha ahIM lokamAM, noraMthaUHphaviviramagaraMdhanAdi paNa kaMI paNa vanahiMtu vAtAhiMto-kevala ja kAlAdithI ja di nA thatuM nathI ja, tAkate kAraNathI sarve samudayA sarva samudita hetuo che kAlAdi sarva kAraNo bhegAM thaIne kArya pratye kAraNa che. gAthArtha : lokamAM maga rAMdhavA vagere kaMI paNa kArya kevala ja kAlAdithI thatuM nathI ja, te kAraNathI kAlAdi sarva kAraNo bhegAM thaIne kArya pratye kAraNa che. TIkA : na hi kAlAdibhyaH-anantaroditebhyaH kevalebhya eva jAyate kiJcit kAryajAtamiha-loke mudgarandhanAdyapi bAhyam, AstAM tAvadanyad, yata evaM tat sarve kAlAdayaH samuditA eva hetavaH sarvasya kAryasyeti gAthArthaH // 1052 // TIkAIH ahIM=lokamAM, anya to dUra raho atyaMtara evuM kAryajAta to dUra rahI, paraMtu bAhya evuM maga rAMdhavA Adi paNa kaMI kAryajAta kAryano samudAya, kevala ja pUrvamAM kahevAyelA kAlAdithI thatuM nathI ja; je kAraNathI Ama che=kAlAdimAMthI koIpaNa eka kAraNathI kaMI kArya nathI thatuM ema che, te kAraNathI kAlAdi sarva samudita ja=ekaThA thayelA ja, sarva kAryanA hetuo che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMsAramAM bAhya evI maga rAMdhavA vagerenI kriyA paNa paraspara sApekSa joDAyelAM pAMca kAraNothI thAya che; mATe nakkI thAya ke samudita ja pAMca kAraNo sarva kAryanA hetu che. 10parA avataraNikAH gAthA 1047mAM pUrvapakSIe graMthakArane kahyuM ke Ama hote chate tamArA vaDe svabhAvavAdanA svIkAra dvArA tamAro karmavAda ja tyAga karAyo; tene graMthakAre gAthA 1048mAM kahyuM ke amane karmavAda ekAMte ISTa nathI, ane ame svabhAvavAdane nathI mAnatA ema paNa nathI, ane temAM sAkSI tarIke zrutakevalI siddhasenadivAkarasUrinA kathana dvArA sarva kAryo pratye pAMca kAraNo kaI rIte hetu che? te atyAra sudhI yuktithI batAvyuM. have tenAthI potAne karmavAdanA tyAgarUpa ane svabhAvavAdanA svIkArarUpa doSa nathI, te batAvIne svabhAvanuM svarUpa spaSTa kare che - For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA dvAra / gAthA 1053 gAthA : etthaM pi tA sahAvo iTTho evaM tao Na doso NaM / so puNa iha vineo bhavvattaM ceva cittaM tu // 1053 // anvayArtha: - atyaM pikaahIM paNa samyaktaprAptinA prakramamAM paNa, parva A rIte=pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, sadAvo rUsvabhAva iSTa che, to te kAraNathI loko amane doSa nathI. rUda puvaLI ahIM= samyaktaprAptinA viSayamAM, to te svabhAva, vitta madhyanaM veva=citra evuM bhavyatva ja vimo jANavo. * "tA' vAkyAlaMkAramAM che. * "tu' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : samyaktaprAptinA prakramamAM paNa pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte ravabhAva iSTa che, te kAraNathI amane doSa nathI. vaLI sacandraprAptinA viSayamAM ravabhAva vividha prakAranuM bhavyatva ja jANavo. TIkA : atrA'pi prakrame tAvat svabhAva iSTa evam-uktena prakAreNa, tato na doSo naH asmAkaM karmavAdatyAgasvabhAvAbhyupagamarUpaH, sa punaH svabhAvo'tra-prakrAnte vijJeyaH, kimbhUta ityAha-bhavyatvameva anAdipAriNAmikabhAvalakSaNaM citraM tu tadA tathApAkAdiyogyatayeti gAthArthaH // 1053 // * "tathA5%ri''mAM ri' padathI te prakArano bhavyatvano vikAsa ane mokSanI prApti vakhate thato jIvanA bhavyatvano nAza grahaNa karavAno che. TIkArya : A prakramamAM paNa=samyaktaprAptinA prasaMgamAM paNa, A prakAre=ukta prakArathI=pUrvagAthAmAM kahevAyela prakArathI, svabhAva ISTa che, te kAraNathI amane karmavAdanA tyAga ane svabhAvanA abhyapagamarUpa doSa nathI. vaLI ahIM=prakrAMtamAM=prakrAMta evA samyaktaprAptinA viSayamAM, tyAre=jyAre jIva samyakta pAmyo tyAre, te prakAranA pAkAdinI yogyatArUpe=je prakAranI sAmagrIne pAmIne jIvane samyakta thayuM te prakAranA bhavyatvanA paripAka AdinI yogyatAsvarUpe, citra=vividha prakAranuM, anAdipAriNAmikabhAvasvarUpa bhavyatva ja =svabhAva, jANavo, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je rIte maga rAMdhavA vagere kArya pratye paraspara sApekSa evAM kAlAdi pAMca kAraNo hetu che, e rIte ja samyakta prApta thavAmAM paNa paraspara sApekSa evAM kAlAdi pAMca kAraNo hetu che. te A rIte - For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1053 (1) kALa maga rAMdhavAnuM kArya zarU karyA pachI jema teno kALa pAke tyAre maga raMdhAya che, tema bhavya jIvano samyaktaprAptino kALa pAke tyAre dravyazrutanA nimittane pAmIne bhavya jIvanuM vIrya ullasita thAya che, paNa kALanA paripAka pahelAM virya ullasita thatuM nathI. tethI samyaktaprApti pratye kALa kAraNa che. (2) svabhAvaH vaLI jema magamAM raMdhAvAnI yogyatA che mATe raMdhAya che, tema jIvano tevo svabhAva hato, jethI aneka vAra dravyazruta prApta thavA chatAM atyAra sudhI jIvavIrya ullasita na thayuM, ane have te dravyazrutane pAmIne jIvavIrya ullasita thayuM. tethI samyaktaprApti pratye svabhAva paNa kAraNa che. (3) niyatiH vaLI jIvanI bhavitavyatA paNa evI hatI ke atyAre ja dravyazrutane pAmIne te jIvanuM virya ullAsa pAme. mATe samyaktaprApti pratye niyati paNa kAraNa che. (4) pUrvakRtaH vaLI have jIvanA karmanI laghutA thaI, mATe jIvavIrya ullasita thayuM. tethI samyaktaprApti pratye karma paNa kAraNa che. (5) puruSakAraNaH vaLI atyAre prApta thayelA dravyazrutathI jIvanuM vIrya ullasita thayuM tyAre jIve tattvanI jijJAsA thAya tevo prayatna paNa karyo, jethI tene samyakta pragaTyuM. mATe samyaktanI prApti pratye jIvano puruSakAra paNa kAraNa che. Ama pAMca kAraNo hetu hovA chatAM, samyaktanI prApti pratye zratadharma ja kAraNa che; kema ke jIvano evA prakArano svabhAva hato, jenA kAraNe pUrve anaMtIvAra zrutadharma prApta thavA chatAM jIvanuM vIrya ullasita na thayuM, paraMtu pAchaLathI te zrutadharmanI prAptithI ja jIvavIrya ullasita thayuM. Ama, samyaktaprApti pratye dravyazratane kAraNa mAnavAmAM graMthakAre svabhAvavAdanuM sthApana karyuM, ane te ekAMte nahIM hovAthI temAM koI doSa nathI, te batAvavA mATe zrutakevalI bhagavAnanI sAkSI ApI. A rIte gAthAnA pUrvArdhathI pUrvakathananuM nigamana karatAM graMthakAre pUrvapakSIne kahyuM ke kArya thavAmAM pAMca kAraNono samudAya kArya pratye hetu hovAthI amane svabhAvavAda paNa ekAMte mAnya nahIM hovAne kAraNa karmavAdanA tyAgarUpa doSa Avato nathI. have gAthAnA uttarArdhathI svabhAvanuM svarUpa batAvatAM kahe che ke dareka jIvamAM je judA judA prakAranuM bhavyatva raheluM che te svabhAva che, ane te bhavyatvanuM svarUpa spaSTa karatAM kahe che - je jIvane je prakAranI sAmagrIthI samyakta thAya che, te jIvanuM te prakAranI pAkAdinI yogyatAvALuM bhavyatva che. te bhavyatva jIvanA anAdipAriNAmikabhAvasvarUpa che, paNa karmakRtabhAvasvarUpa nathI. vaLI dareka jIvanuM bhavyatva juduM juduM hovAne kAraNe judA judA kALamAM judI judI sAmagrI dvArA jIvano tathAbhavyatvano paripAka Adi thAya che, ane tyAre jIvamAM mokSane anukULa bhAvo pragaTe che. vaLI, jIvanA bhavyatvanI AvA prakAranI vicitratAne kAraNe koI jIvane dravyazruta maLavA chatAM pUrve samyakta na thayuM ane vartamAnamAM samyakta thAya che, to vaLI anya koI jIvane dravyazruta anaMtI vakhata maLavA chatAM pUrve samyakta na thayuM, vartamAnamAM paNa dravyazruta maLavA chatAM samyakta thatuM nathI ane anaMta kALa pachI A dravyazrutathI ja samyakta thaze. A sarvemAM kAraNa te jIvanuM tevA prakAranuM bhavyatva che. ll1053. For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 anuyogagaNAnujJAvastaka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1054 avataraNikA : tulyamevaitadityAzaGkApanodAyAha - avataraNitArtha : A=mokSamAM javAnI yogyatArUpa bhavyatva, tulya ja che, e prakAranI AzaMkAne dUra karavA mATe kahe che - bhAvArtha : koI mAne che ke sarva jIvonuM bhavyatva samAna che, chatAM kALano paripAkAdi anya kAraNothI jIvono bhinna bhinna kALamAM mokSa thAya che. jema ke eka ja mATInA piMDanA be bhAga karavAmAM AvyA hoya to te banne bhAgano samAna svabhAva che; chatAM te mATInA piMDanA eka bhAgane ghaTa banavAnI sAmagrI maLe to temAMthI ghaTa thAya, ane bIjA bhAgane ramakaDAM banavAnI sAmagrI maLe to temAMthI ramakaDAM thAya; tema dareka bhavya jIvamAM mokSamAM javAnI yogyatA samAna hovA chatAM bhinna bhinna sAmagrIne pAmIne bhinna bhinna kALamAM puruSakArAdi dvArA dareka bhavya jIva bhinna bhinna kALe mokSamAM jAya che. A pramANe padArthane bhUladaSTithI jonArA pUrvapakSInA kathananuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakAra kahe che - gAthA : eyaM pegaMteNaM tulaM cia jai u savvajIvANaM / tA mokkho vi hu tullo pAvai kAlAdabheeNaM // 1054 // anvArtha : gaTTa=vaLI jo satranIvAdi sarva jIvonuM arthapi A paNa=bhavyatva paNa, te turNavi =ekAMtathI tulya ja hoya, to to mollo vimokSa paNa vAtAeui=kAlAdinA abhedathI tu-tulya pAvarU prApta thAya. * "du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : vaLI jo sarva jIvonuM bhavyatva paNa ekAMte sarakhuM ja hoya, to sarva jIvono mokSa paNa kAlAdinA abhedathI tulya ja prApta thavo joIe. TIkAH etadapi bhavyatvamekAntena-sarvathA tulyameva-aviziSTameva yadi tu sarvajIvAnAM-bhavyAnAmiSyate, tato mokSo'pi-tadyogyatAphalarUpaH tulyaH prApnoti-sadRza evA''padyate, kathamityAha-kAlAdyabhedenakAlaliGgakSetrAdyabhedeneti gAthArthaH // 1054 // * "vAstavika kSetramAM "' padathI tIrthakarAdi prakAranuM grahaNa karavAnuM che. For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1054 165 TIkArya : vaLI jo bhavya evA sarva jIvonuM A paNa=bhavyatva paNa, ekAMtathI=sarvathA, tulya ja=aviziSTa ja, icchAya che, to tenI=mokSanI, yogyatAnA phaLarUpa mokSa paNa kAlAdinA abhedathI kALa, liMga, kSetrAdinA abhedathI, tulya prApta thAya sadeza ja prApta thAya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jo sarva jIvonuM bhavyatva ekAMte sarakhuM ja hoya to te bhavyatvanA phaLarUpa mokSa paNa sarva jIvono sarakho ja thavo joIe arthAt sarva bhavya jIvo eka kALamAM, strIliMgAdi eka liMgamAM, eka kSetramAM ane eka prakAranI sAdhanA dvArA mokSamAM javA joIe; paraMtu tema thatuM nathI, keTalAka jIvo amuka kALamAM mokSe jAya che, to bIjA keTalAka jIvo anya kALamAM mokSe jAya che; vaLI keTalAka jIvo strIliMgamAM mokSe jAya che, to bIjA keTalAka jIvo puliMgamAM ke napuMsakaliMgamAM mokSe jAya che; vaLI keTalAka jIvo bharatakSetramAMthI mokSa jAya che, to anya keTalAka jIvo mahAvidehakSetra vageremAMthI paNa mokSe jAya che; vaLI marudevI mAtA jevA keTalAka jIvo pUrve sAdhanA karyA vagara tatkALa bhavyatvano paripAka thavAthI mokSe jAya che, to keTalAka jIvo ghaNA bhavo sudhI sAdhanA karIne mokSe jAya che. A sarva bhedo dareka jIvanuM bhavyatva juduM juduM hovAne kAraNe thAya che. ahIM vizeSa e che ke nizcayanayanI sUkSmadraSTithI kAryanA bhede avazya kAraNano bheda hoya che. tethI jo kAraNa sarvathA samAna hoya to kArya paNa sarvathA samAna thavuM joIe. je rIte mATInA piMDanA eka bhAgamAMthI ghaDo ane bIjA bhAgamAMthI ramakaDuM thAya che tyAre paNa, te mATInA piMDanA baMne bhAgamAM svabhAvabheda che. AthI mATInA piMDanA je aMzamAM ghaTa banavAno svabhAva che, te mATInA piMDano aMza ghaTanI sAmagrI meLavIne ghaTarUpe pariNamana pAme che, ane mATInA piMDanA je aMzamAM ramakaDAM banavAno svabhAva che, te mATInA piMDano aMza ramakaDAMnI sAmagrI meLavIne ramakaDAMrUpe pariNamana pAme che. Ama nizcayanayathI mATInA svabhAvabhedane kAraNe kAryabheda thAya che. te rIte dareka jIvano svabhAva paNa judo judo hoya che, tethI dareka bhavya jIva judI judI sAmagrI prApta karIne judA judA liMgamAM, judA judA kSetramAM, judA judA kALamAM mokSe jAya che. AthI sarva bhavya jIvonuM bhavyatva tulya nathI, mATe anaMta kALa pUrve dravyazrutane pAmIne samyakta prApta karavAnI yogyatAvALuM bhavyatva je jIvonuM hatuM, te jIvoe anaMta kALa pUrve dravyazrutane pAmIne, ullasita vIryavALA thaIne bhUtArthazraddhAnarUpa samyakta prApta karyuM ane je jIvonuM bhavyatva anaMta kALa pachI samyakta prApta karavAnI yogyatAvALuM hatuM, te jIvonuM bhavyatva anaMta kALa pachI dravyazrutane pAmIne pAkane sanmukha thAya che, jethI teo bhUtArthazraddhAnarUpa samyaktane anaMta kALa pachI prApta kare che. Ama, dareka jIvanA bhavyatvanI vicitratAne kAraNe dravyazrutathI dareka jIvane, bhinna bhinna kALamAM samyakta thAya che, ane mokSa paNa bhinna bhinna kALa, liMgAdimAM thAya che. tethI dareka jIvanuM bhavyatva tulya nathI. A prakAre prastuta gAthAno gAthA 1046 sAthe saMbaMdha che. 1054 For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1055 avataraNikA : ahIM pUrvapakSI kahe ke dareka bhavya jIvanuM mokSamAM javAnI yogyatArUpa bhavyatva tulya ja che, paraMtu karyAdine kAraNe bhavya jIvono mokSa bhinna bhinna kALa, liMgAdimAM thAya che, ema svIkArIe to zuM vAMdho Ave? tenA samAdhAna arthe graMthakAra kahe che - gAthA : Na ya tassegaMteNaM tahAsahAvassa kammamAIhi / jujjai phale viseso'bhavvANa vi mokkhasaMgAo // 1055 // anvayArtha: ttei ya ane ekAMtathI tArAvitasakatathAsvabhAvavALA tenA=tulya svabhAvavALA bhavyatvanA, pakane phaLamAM mArdi-karmAdithI vizenI vizeSa=bheda, ja gujjapha ghaTato nathI; amallA vi movarNasaMto kema ke abhavyone paNa mokSano saMga che=mokSa thavAno prasaMga Ave. gAthArtha : ane ekAMte tulya svabhAvavALA bhavyatvanA phaLamAM kamadithI bheda ghaTato nathI; kema ke te rIte mAnavAmAM abhavyono paNa mokSa thavAnI Apatti Ave. TIkAH __na ca tasya bhavyatvasyaikAntena sarvathA tathAsvabhAvasya-tulyasvabhAvasya sataH karmAdibhyaH karmakAlapuruSakArebhyo yujyate-ghaTate phale vizeSaH mokSAkhye kAlAdibhedalakSaNaH, kuta ityAha-abhavyAnAmapi mokSasaGgAt, teSAmetatsvabhAvatve'pi dezanAdibhyaH tadvizeSApatteriti gAthArthaH // 1055 // * "vAtArikhevannakSa:'mAM 'ri' zabdathI liMga, kSetrAdinuM grahaNa che. * "zanAjhi:"mAM 'mara' zabdathI dharmanA anuSThAnAdinuM grahaNa che. TIkArya : ane ekAMtathI sarvathA, te prakAranA svabhAvavALA tulya svabhAvavALA chatA, tenA=bhavyatvanA, mokSa nAmanA phaLamAM kamadithIHkarma, kALa ane puruSakArathI, kAlAdi bhedanA lakSaNavALo vizeSa ghaTato nathI; kayA kAraNathI ghaTato nathI? ethI hetu kahe che - abhavyone paNa mokSano saMga che=prasaMga che. abhavyone mokSano prasaMga kema che? temAM hetu Ape che - teonuM A svabhAvatva hote chate paNa=abhavya jIvonuM abhivyatva svabhAvapaNuM hote chate paNa, dezanAdi dvArA tenA vizeSanI Apatti cheHsvabhAvanA bhedanI Apatti che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : mokSamAM javA mATe yogya evA sarva bhavya jIvono svabhAva jo ekAMte tulya hoya, to karma, kALa ane For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 , anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1055-1056 puruSakArathI paNa mokSarUpa phaLamAM kALa, liMga, kSetrAdino bheda ghaTe nahIM, kema ke sarva bhavya jIvono svabhAva sarakho hovA chatAM jo karma, kALa ane puruSakAra dvArA mokSarUpa phaLa meLavavA kALa, liMga, kSetrAdi bhedanI prApti thatI hoya, arthAt sarva bhavya jIvomAM siddhigamanayogya svabhAva samAna hovAne kAraNe siddhigamananA kALa sAthe saMlagna evA kALa, liMga, kSetrAdi bhedane anukULa evo svabhAvabheda nahIM hovA chatAM karma, kALa, puruSakAra dvArA kALa, liMga, kSetrAdi bhedanI prApti thatI hoya, to abhavya jIvono abhavya svabhAva hovA chatAM paNa arthAt siddhigamanane ayogya svabhAva hovA chatAM paNa dezanA vagere dvArA teonA abhavya svabhAvanuM parivartana thAya, jethI abhavya jIvo paNa dezanAdinI sAmagrI pAmIne mokSamAM jaI zake ema svIkAravuM paDe. AnAthI e phalita thAya ke svabhAvanA bhedathI kAryano bheda thAya che, mATe jIvono bhinna bhinna svabhAva hovAne kAraNe bhinna bhinna kALamAM bhinna bhinna sAmagrIne prApta karIne jIvo mokSe jAya che. Ama, je jIva je prakAranA kALa, liMga, kSetrAdi dvArA mokSe jAya che, te jIvanuM tevA prakAranuM bhavyatva che, ane jIvanA te bhavyatvathI AkSipta evA karma, kALa ane puruSakAra che, jenA sahakArathI jIvanuM bhavyatva jevI yogyatAvALuM hoya che tevI yogyatAvALA kAryarUpe pariNamana pAme che. tethI je jIvanuM je kALa, liMgAdi dvArA mokSamAM javAnuM bhavyatva hoya te jIva te kALa, liMgAdi dvArA mokSarUpa phaLane prApta kare che. mATe karma, kALa, puruSakAra dvArA paNa jIvanA svabhAvamAM parivartana thatuM nathI. e rIte abhavya jIvonA abhavya svabhAvanuM dezanAdi dvArA paNa parivartana thatuM nathI, mATe abhavya jIvo mokSe jatA nathI. TIkAmAM "karmAdi"mAM mAri' zabdathI kAlAdi pAMca kAraNo grahaNa na karyA paraMtu karma, kALa ane puruSakAra e traNa ja kAraNo grahaNa karyA, tenuM tAtparya e che ke bhavyatvarUpa svabhAvathI thatA kAryabhedamAM kAraNa karma, kALa ane puruSakAra ja banI zake, niyati banI zake nahIM, kema ke niyatirUpa kAraNa niyata kALe thatA kAryamAM niyAmaka che, paraMtu kAryabheda thavAmAM niyAmaka nathI. tethI prastutamAM niyatine choDIne traNa kAraNonuM grahaNa karela che. /105pA avataraNikA tattulyatAyAmapi karmAdestatsvabhAvatvAt sa phalabheda iti mohanirAkaraNAyAha - avataraNiyArtha: tenI tulyatAmAM paNa=bhavyatvanA tulyapaNAmAM paNa, karyAdinuM tatsvabhAvapaNuM hovAthIHkarma, kALa ane puruSakAranuM bhavyatvanA upakramaNAdinuM svabhAvapaNuM hovAthI, te phaLabheda che=mokSanI prApti vakhate kALa, liMgAdinA bhedanI prAptirUpa phaLano bheda che, e prakAranA mohanA nirAkaraNa mATe kahe che - bhAvArtha: sthUladRSTithI jonArA pUrvapakSIne bhrama che ke sarva bhavya jIvonI mokSamAM javAnI yogyatA samAna che, chatAM sarva jIvonA karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanuM upakramaNAdi karavAno svabhAva che, tethI dareka jIva kALa, liMgAdinA bhedathI mokSarUpa phaLanA bhedane prApta kare che. AvA prakArano pUrvapakSIno bhrama dUra karavA mATe graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 anuyogagaNAnujJAvaka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1056 gAthA : kammAitassabhAvattaNaM pi no tassa'tassabhAvatte / phalabheasAhagaM haMdi ciMtiavvaM subuddhIe // 1056 // anvayArtha : tasaDataramAva=tenA atasvabhAvatvamAM bhavyatvanA karmAdi dvArA te prakAre upakramaNAdinA asvabhAvapaNAmAM, vAtAvattA pi karyAdinuM tattvabhAvatva paNa=karmAdinuM bhavyatvanA te prakAre upakramaNAdinuM svabhAvapaNuM paNa, nahi phaLanA bhedanuM sAdhaka na thatuM nathI, suvRddhadvitibaM-(e) subuddhithI ciMtavavuM joIe. gAthArtha : bhavyatvanA kamadi dvArA te prakAre upakramaNAdinA aravabhAvapaNAmAM kamadinuM bhavyatvanA te prakAre upakramAdinuM svabhAvapaNuM paNa phaLanA bhedane sAdhanAra thatuM nathI, e subuddhithI vicAravuM joIe. TIkA? . karmAdeH karmakAlapuruSakAravAtasya tatsvabhAvatvaM bhavyatvopakramaNAdisvabhAvatvaM yathoktaphalaheturbhaviSyati, atrAha-etadapi-karmAditatsvabhAvatvamapi kalpyamAnaM na tasya bhavyatvasya atatsvabhAvatvekarmAdibhistathopakramaNAdyasvabhAvatve kiJcid, ityAha-phalabhedasAdhakaM -kAlaliGgakSetrAdibhedena mokSasAdhakamityarthaH / handItyupapradarzane, cintayitavyametat subuddhyA-nipuNabuddhyA abhavyamokSaprasaGgAdidvAreNeti gAthArthaH // 1056 // TIkArtha: Ire....bhaviSyati karmAdinuM karma, kALa, puruSakAranA samudAyanuM, tatsvabhAvapaNuM=bhavyatvanA upakramaNAdinuM svabhAvapaNuM, yathokta phaLano hetu thaze=je pramANe pUrvagAthAmAM kahevAyuM te pramANe kAlAdinA bhedathI mokSarUpa phaLano hetu thaze. trAdi - ahIM kahe che=A prakAranA pUrvapakSInA kathanamAM graMthakAra uttara Ape che - kalpyamAnaM etadapi-karmAditatsvabhAvatvaM api, tasya bhavyatvasya, atatsvabhAvatve-karmAdibhiH tathA 35ma/dasvamAvatve, jhi6, tisAda-patnae sAtha....mityartha, kalpAtuM evuM A paNa karyAdinuM tasvabhAvapaNuM paNa=kalpanA karAtuM evuM bhavyatvanA upakramaNAdinuM svabhAvapaNuM paNa, tenA=bhavyatvanA, atasvabhAvapaNAmAM-karmAdi dvArA te prakAranA upakramaNAdinA asvabhAvapaNAmAM, kaMI nathI, e pramANe kahe che - phaLanA bhedanuM sAdhaka kALa, liMga, kSetrAdinA bhedathI mokSanuM sAdhaka, thatuM nathI. __ abhavyamokSaprasaGgAdidvAreNa subuddhyA nipuNabuddhyA etat cintayitavyaM samavyAne bhokSanA prasaMga mAha dvArA subuddhithI-nipuNa buddhithI, A ciMtavavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1056 tti ti 35yvane mULagAthAmAM rahelo tri prakArano avyaya upapradarzanamAM che. tti thAI. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvapakSI graMthakArane kahe che ke dareka jIvanuM bhavyatva sarakhuM che, chatAM karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanA upakramaNAdino je svabhAva che, te dareka jIvanA bhinna bhinna kALa, liMga, kSetrAdithI mokSe javArUpa phaLanA bhedano hetu thaze. AthI dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna mAnavAnI jarUra nathI. A pramANe kahetA pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke bhavyatvano karmAdithI te prakAre upakramaNAdino svabhAva na hoya to, koI kalpanA kare ke karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva che, eTalA mAtrathI phaLano bheda prApta thato nathI. Azaya e che ke bhavyatvamAM karmAdi dvArA te te prakAre upakramaNAdi pAmavAno svabhAva che ema svIkArIe to, dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna prApta thAya; kema ke dareka jIvamAM bhavyatvanuM upakramAdi samAna rIte thatuM nathI, paNa bhinna bhinna rIte thAya che. AthI je jIvanuM bhavyatva je prakAre upakramaNAdi pAmavAnA svabhAvavALuM che, te jIvanuM bhavyatva karmAdi dvArA te prakAre upakramaNAdi pAme che. tethI dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna siddha thAya. paraMtu pUrvapakSI kahe che tema samAna prApta na thAya. vaLI, jo ema kalpanA karavAmAM Ave ke dareka jIvanuM bhavyatva samAna hovA chatAM karmAdi jIvanA bhavyatvanuM upakramaNAdi kare che, to kALa, liMga, kSetrAdinA bhedathI mokSarUpa phaLano bheda ghaTe nahIM. jema ke magamAM raMdhAvAno svabhAva che ane paththaramAM raMdhAvAno svabhAva nathI, chatAM koI kalpanA kare ke magamAM ane paththaramAM nahIM raMdhAvAno svabhAva tulya che, topaNa pacanakriyAno rAMdhavAno svabhAva che, mATe maga raMdhAya che; to AvI kalpanAmAtrathI magano raMdhAvAno svabhAva na hoya to rAMdhavAnI kriyAthI maga raMdhAI jAya nahIM; kema ke pAcanakriyAno rAMdhavAno svabhAva hovAmAtrathI ja jo nahIM raMdhAvAnA svabhAvavALA paNa maga raMdhAtA hoya, to te maganA samAna svabhAvavALo paththara paNa pacanakriyAthI raMdhAvo joIe; vastutaH magamAM pacanakriyA dvArA raMdhAvAno svabhAva rahelo che mATe raMdhAya che, ane paththaramAM raMdhAvAno svabhAva ja nathI mATe pacanakriyA dvArA paNa paththara raMdhAto nathI. te rIte jIvanA bhavyatvamAM te prakAre upakramaNAdi pAmavAno svabhAva hato, mATe te prakAranA karma, kALa ane puruSakAra dvArA jIvanuM bhavyatva upakramaNAdi pAmyuM, ane je jIvanuM bhavyatva anya rIte upakramaNAdi pAmavAnA svabhAvavALuM che, te jIvanA bhavyatvanuM karmAdi dvArA anya rIte upakramaNAdi thAya che. A rIte dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna siddha thAya. Ama, bhavyatvane sarvathA tulya svIkArIe to dareka jIvanA bhavyatvane te te prakAranA upakramaNAdinA svabhAvavALuM svIkArI zakAya nahIM, ane bhavyatvane te te prakAranA upakramaNAdinA svabhAvavALuM na svIkArIe, to karmAdino bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva svIkAravAmAtrathI mokSarUpa phaLano kALa, liMgAdirUpa bheda ghaTI zake nahIM. A nipuNa buddhithI vicAravuM joIe; kema ke bhavyatvamAM te te prakAre upakramaNAdi pAmavAno svabhAvabheda na hoya, chatAM karmAdino te te prakAre bhavyatvanuM upakramaNAdi karavAno svabhAva svIkArIe, to dezanA Adi For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1026-1050 dvArA abhavyanA paNa abhavya svabhAvanuM upakramaNAdi thaI zake. tethI abhavya jIvone paNa mokSanI prAptino prasaMga Ave. ahIM vizeSa e che ke jIvanA prayatnathI karmano nAza thAya che, mATe jIvanA prayatnathI te karmamAM upakramaNano svabhAva che, ema je rIte svIkArAya che, te rIte jIva mokSe jAya che tyAre tenA bhavyatvano nAza thAya che, mATe mokSe janArA jIvanA bhavyatvamAM upakramaNano svabhAva che, ema svIkArAya che; ane bhavyatvanA upakramaNAdimAM rahelA 'mA' zabdathI bhavyatvanA paripAkanuM grahaNa karavAnuM che. bhavyatvano paripAka eTale jIvamAM pragaTa thatI mokSane anukULa bhUmikA. AnAthI e artha prApta thAya ke jo jIvanA bhavyatvano te prakArano upakramaNano arthAt nAzano ke paripAka pAmavAno svabhAva na hoya, to karma, kALa ane puruSakAra dvArA paNa bhavyatvano nAza ke bhavyatvano paripAka na thAya; paraMtu jIvanuM bhavyatva te prakAranA nAzanA ane paripAkanA svabhAvavALuM che, mATe karmAdi dvArA jIvanA bhavyatvano nAza ke paripAka thAya che, ane kALa, liMgAdinA bhedathI jIvanuM bhavyatva mokSasAdhaka banI zake che, e prakArano graMthakArano Azaya che. 10padI. avataraNikA : - pUrvagAthAmAM pUrvapakSIne graMthakAre kahyuM ke karmAdi dvArA te te prakAre upakramaNAdi pAmavAno bhavyatvano svabhAva nahIM hote chate, kalpanA karAtuM karyAdinuM bhavyatvanA upakramaNAdinuM svabhAvapaNuM paNa phaLabhedanuM sAdhaka thatuM nathI, ane jo sarva jIvonuM bhavyatva samAna hovA chatAM karyAdino bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva phaLabhedano sAdhaka thato hoya, to abhavyone paNa dezanAdi dvArA mokSaprAptino prasaMga Ave. have dezanAdi dvArA abhavyone mokSaprAptino prasaMga Avaze nahIM, e prakArano pUrvapakSa sthApIne tenuM nirAkaraNa karavA graMthakAra gAthA 1057-1058mAM kahe che - gAthA : aha desaNAi NevaM sahAva mo jaM tao abhavvANaM / no khalu mokkhapasaMgo kahaNNu annattha taM evaM? // 1057 // anvayArtha : madada thI pUrvapakSI kahe che - paMkaje kAraNathI rela parva hova -dezanAdi AvA prakAranA svabhAvavALA nathI=mokSa pedA karavAnA svabhAvavALA nathI, to te kAraNathI madhyApa abhavyone moravapakSano mokSano prasaMga no nathI. (tene graMthakAra kahe che -) mannattha anyatra=bhavya jIvomAM, te te= dezanAdi, purva AvA prakAranA=mokSa pedA karavAnA svabhAvavALA, kevI rIte thAya? * gAthAmAM ' pAdapUrti arthe che. * "hApu'mAM "y' vitarka arthamAM che. * "hanu' vAkyAlaMkAramAM che. For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 10pa0 101 gAthArtha : athathI pUrvapakSI graMthakArane kahe che je kAraNathI dezanAdi mokSa pedA karavAnA svabhAvavALA nathI, te kAraNathI abhavya jIvone mokSa thavAno prasaMga nahIM Ave. tene graMthakAra kahe che - jo AvuM che to bhavya jIvomAM dezanAdi mokSa pedA karavAnA ravabhAvavALA kevI rIte thAya ? arthAt na ja thAya. TIkA : ___ atha dezanAdi-dezanAnuSThAnAdi naivaMsvabhAvaM-na mokSajananasvabhAvaM, yad-yasmAttato'bhavyAnAM prANinAM no khalu mokSaprasaGga iti doSAbhAva iti, atrAha-kathaM tvanyatra-mokSagAmini sattve tad-dezanAdi evaM mokSajananasvabhAvamiti gAthArthaH // 1057 // * "nAnunari"mAM 'mara' padathI bAhya tyAganuM grahaNa che. TIkArya : mathathI pUrvapakSI kahe che - je kAraNathI dezanAdi=dezanA-anuSThAna Adi, AvA svabhAvavALA nathI=mokSane utpanna karavAnA svabhAvavALA nathI, te kAraNathI abhavya prANIone mokSano prasaMga nathI, ethI doSano abhAva che arthAtu kamadinA bhavyatvanA upakramaNAdirUpa svabhAvapaNAne phaLabhedano hetu svIkAravAmAM koI doSa nathI. "ti' pUrvapakSInA kathananI samApti arthe che. ahIM kahe che-pUrvapakSInA kathanamAM graMthakAra kahe che - vaLI anyatra=mokSagAmI sattvamAM=mokSe janArA bhavya jIvamAM, te=dezanAdi, AvA prakAranA=mokSane utpanna karavAnA svabhAvavALA, kevI rIte thAya? arthAt na thAya, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1056mAM graMthakAre pUrvapakSIne kahela ke dareka jIvanA bhavyatvano bheda nahIM hovA chatAM karmAdithI te te jIvanA mokSarUpa phaLano bheda thato hoya, to abhavyono mokSamAM javAno svabhAva nahIM hovA chatAM dezanAdithI abhavya jIvono paNa mokSa thavo joIe. tethI pUrvapakSI kahe che ke dezanA vagereno mokSa pedA karavAno svabhAva nathI. tethI abhavya jIvo dezanA sAMbhaLe ke cAritranAM anuSThAno vagere kare, topaNa teone mokSanI prApti thatI nathI. Ama kahevA dvArA pUrvapakSIne e jaNAvavuM che ke dareka jIvanuM bhavyatva samAna che, ane bhavya jIvomAM mokSe javAno svabhAva samAna che; paraMtu karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanuM te prakAre upakramaNAdi karavAno svabhAva che, jenA kAraNe karma, kALa ane puruSakAra dvArA dareka jIva bhinna bhinna kALamAM, bhinna bhinna liMgamAM, bhinna bhinna kSetra vageremAM mokSane prApta kare che. mATe bhavyatvane tulya svIkAravA chatAM kAlAdinA bhedathI jIvone mokSarUpa phaLabheda prApta thAya che, ema svIkAravAmAM koI doSa nathI. A prakAranA pUrvapakSInA kathanamAM graMthakAra vitarka kare che ke jo dezanAdino mokSa pedA karavAno svabhAva na hoya, to bhavya jIvono paNa dezanAdi dvArA mokSa kevI rIte thAya ? arthAt bhavya jIvone paNa dezanA vagere dvArA mokSanI prApti thavI joIe nahIM. For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 10pa0-1058 Ama kahevA dvArA graMthakArane e jaNAvavuM che ke dezanA Adino mokSa pedA karavAno svabhAva che, paraMtu dezanAdino te svabhAva mokSe javAne yogya jIvo mATe ja mokSa pedA karavAnuM kAraNa bane che, anya jIvo mATe nahIM. tethI je jIvono dezanAdi dvArA mokSane anukULa bhavyatvano paripAka pAme evo svabhAva che, te jIvo ja dezanAdine prApta karIne mokSane anukULa puruSakAravALA thAya che, anya jIvo nahIM. A rIte bhavyatvano paNa bhinna bhinna prakAre upakramaNAdi pAmavAno svabhAva hovAthI, karmAdi bhavyatvanuM te prakAre upakramaNAdi karIne kALa, liMgAdinA bhedathI mokSarUpa phaLanA sAdhaka banI zake che. tethI dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna prakAranuM che, mATe karma, kALa ane puruSakAra bhavya jIvanA bhavyatvanuM upakramaNAdi karIne kALa, liMga, kSetrAdinA bhedathI mokSarUpa phaLanI prApti karAvI zake che, A prakArano prastuta gAthAno Azaya che. ll10paNA avataraNikA : ihaivA''kSepaparihArazeSamAha - avataraNitArtha ahIM ja=pUrvagAthAnA aMte graMthakAre pUrvapakSIne prazna karyo ke mokSagAmI jIvamAM dezanAdi mokSajanananA svabhAvavALA kevI rIte thAya? e kathanamAM ja, AkSepa ane parihArazeSane kahe che - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM pUrvapakSIne graMthakAre kahyuM ke dezanAdi mokSa pedA karavAnA svabhAvavALA nathI, mATe abhavyono dezanAdi dvArA mokSa thato nathI, ema svIkAravAmAM Ave to bhavyono paNa dezanAdi dvArA mokSa thavo joIe nahIM. tyAM pUrvapakSInI yuktino AkSepa karIne te yuktino paNa parihAra karatAM graMthakAra kahe che - * ahIM mAkSepaparihAramAda' na kahetAM 'AkSepaparihAropamAda' ema kahyuM. tenuM tAtparya e che ke graMthakAre atyAra sudhI pUrvapakSInA dareka kathanano parihAra karyo ane have pUrvapakSInA kathanano AkSepa karIne graMthakAra teno zeSa rahelo aMtima parihAra kare che, je parihAranuM nirAkaraNa karavA mATe pUrvapakSI je samAdhAna karaze te samAdhAnathI graMthakArano pakSa ja svIkRta thaze, jene graMthakAra gAthA 1059mAM batAvavAnA che. A artha jaNAvavA mATe graMthakAre "AkSepa ane parihArane kahe che" ema na kahetAM "AkSepa ane parihArazeSane kahe che" ema kahela che. gAthA : bhavvatte sai evaM tulle eaMmi kammamAINa / tamabhavvadesaNAsamamitthaM niameNa daTThavvaM // 1058 // anvayArtha : madhya sa$=bhavyatva hote chate A pramANe cheHdezanAdino mokSa pedA karavAno svabhAva che, (ema pUrvapakSI kahe to tene graMthakAra kahe che -) itu A tulya hote chata=sarva jIvonuM bhavyatva samAna hote chate, mAruM =kadinuM taMtrate=bhavyatvanA upakramaNAdirUpa svabhAvapaNuM, ahIM=sarva jIvomAM For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1058 thatA mokSarUpa phaLanA bheda pratye kAraNarUpa bhavyatvane sarvathA tulya svIkAravuM ke bhinna svIkAravuM ? e vyatikaramAM, nimeLa niyamathI amavyasaUTH=abhavyadezanAsama raduSaM jANavuM. gAthArtha : bhavyatva hote chate dezanAdino mokSa pedA karavAno svabhAva che, ema pUrvapakSI kahe to tene graMthakAra kahe che - sarva jIvonuM bhavyatva tulya hote chate kamadinuM bhavyatvanA upakramaNAdirUpa ravabhAvapaNuM ahIM niyamathI abhavyadezanA jevuM jANavuM TIkA? bhavyatve satyevaM-dezanAdimokSajananasvabhAvamityAzaGkyAha-tulye-sarvathA sadRza eva etasminbhavyatve sarvajIvAnAM karmAdInAM karmakAlapuruSakArANAM tat-tatsvabhAvatvaM bhavyatvopakramaNAdirUpaM abhavyadezanAsamaM tattvato na tatsvabhAvatvaM, abhavyabhavyatvavatsadRzasyA'sAdRzyakAraNAnupapatteH, atra vyatikare niyamena draSTavyam-avazyantayaitadevaM bhAvanIyam, evamapi tathAbhyupagame satyabhavyamokSaprasaGgo'nivRtta eveti gAthArthaH // 1058 // TIkArya : bhavyatveya- bhavyatva hote chate A pramANe che=dezanAdino mokSanA jananano svabhAva che, e prakAranI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che - sarvajIvAnAM etasmin bhavyatve tulye sarvathA sadRza eva karmAdInAM karmakAlapuruSakArANAM ta=bhavyatvopamaUvirUpa tatvamAvavaM, gamavyazanA tattvataH tasvabhAvavaM na; sarva jIvonuM A=bhavyatva, tulya hote chata=sarvathA sadeza ja hote chate, karmAdinuM karma, kALa ane puruSakAranuM, te= bhavyatvanA upakramaNAdirUpa tasvabhAvapaNuM, abhavyadezanAsama cheetattvathI tasvabhAvatva nathI arthAt paramArthathI karyAdinuM bhavyatvanA upakramaNAdirUpa svabhAvapaNuM nathI. amacAvyatva cA sAthaRUTInupapatte kema ke abhavyamAM bhavyatvanI jema sadezanA asAdezyanA kAraNanI anupapatti che=dezanAdi dvArA jema abhavya jIvomAM bhavyatva pragaTa thatuM nathI, tema dareka bhavya jIvanA samAna evA bhavyatvanuM karmAdi dvArA asamAnapaNuM karAvavAnI asaMgati che. matrabhAvanIyam A vyatikaramAM dareka jIvamAM thatA mokSarUpa phaLanA bheda pratye kAraNarUpa bhavyatvane tulya svIkAravuM ke bhinna svIkAravuM? e vyatikaramAM, niyamathI jANavuM=avazyapaNAthI A A pramANe bhAvavuM, arthAt pUrvapakSInA kathana pramANe dareka bhavya jIvanuM bhavyatva tulya hote chate karmAdi dvArA te bhavyatvanuM upakramaNAdi thaI zake nahIM, e uparamAM varNana karyuM e pramANe bhAvana karavuM. vimavi Ama paNa=dareka bhavya jIvanuM bhavyatva tulya svIkArIe to karmAdi dvArA paNa bhavyatvanuM upakramaNAdi thaI zake nahIM ema hovA chatAM paNa, tathALupane sati te prakAre abhyapagama hote chate karyAdi dvArA bhavyatvanuM upakramaNAdi thAya che te prakAre svIkAra karAye chate, madhyamokSaprA nivRtta iva abhavyanA mokSano prasaMga anivRtta ja che arthAt jema karmAdi dvArA tulya svabhAvavALA paNa bhavyatvanuM For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 anuyogagaNAnujJAvastuka7 "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1058-1059 upakramaNAdi thAya che, tema dezanAdi dvArA abhavya jIvonA paNa abhavya svabhAvanuM upakramaNAdi thAya che ema mAnavuM paDe. mATe abhavya jIvone paNa mokSaprAptino prasaMga Ave, evo pUrvamAM Apelo doSa anivartina pAmelo ja che. ti thaI e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAnA aMte graMthakAre pUrvapakSIne pUchyuM ke dezanAdi mokSa pedA karavAnA svabhAvavALAM na hoya to bhavya jIvo dezanAdi dvArA mokSe kaI rIte jaI zake? tenA samAdhAna mATe pUrvapakSI kahe ke jIvamAM bhavyatva hoya to dezanAdino mokSa pedA karavAno svabhAva che. AthI dezanAdi dvArA abhavya jIvo mokSe jatA nathI, paNa bhavya jIvo mokSe jAya che. Ama kahevA dvArA pUrvapakSIne e sthApana karavuM che ke abhavya jIvono mokSamAM javAno svabhAva nathI, mATe dezanAdinuM nimitta pAmavA chatAM teo mokSe jatA nathI; ane bhavya jIvono mokSamAM javAno svabhAva che, mATe dezanAdinuM nimitta pAmIne teo mokSe jAya che; Ama chatAM sarva bhavya jIvonuM bhavyatva to tulya ja che, paNa karmAdi dvArA te bhavyatvanuM upakramaNAdi thAya che, mATe bhavya jIvo bhinna bhinna kALAdimAM mokSarUpa phaLane prApta kare che. tene graMthakAra kahe che ke jo sarva bhavya jIvonuM bhavyatva sarvathA samAna ja hoya to karmAdino bhavyatvanA upakramaNAdirUpa svabhAva paNa abhavyadezanA jevo che, arthAt jema dezanAdi dvArA abhavyo bhavya banI jatA nathI, tema karma, kALa ane puruSakAra dvArA samAna evuM bhavyatva asamAna banI jatuM nathI. mATe tattvathI karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva nathI, ema mAnavuM paDe. A vAtane daDha karavA mATe graMthakArazrI TIkAmAM kahe che ke bhavyatvanA svabhAvabhedane kAraNe phaLabheda thAya che e vyatikaramAM avazya A Ama ja che, ema bhAvana karavuM joIe, arthAt jo jIvono bhavyatvano svabhAva sarvathA samAna hoya to karmAdi dvArA kALa, liMgAdinA bhedathI phaLabheda thaI zake nahIM; ane Ama hovA chatAM sarva bhavya jIvonA samAna bhavyatvanuM karmAdi dvArA upakramaNAdi thatuM hovAthI kALa, liMgAdi dvArA phaLabheda thAya che, te prakAre svIkAravAmAM Ave, to abhavya jIvonA paNa abhavya svabhAvanuM dezanAdi dvArA upakramaNAdi thavuM joIe ema svIkAravuM paDe; ane ema svIkArIe to abhavya jIvo paNa bhavya banI javAthI teono paNa mokSa thAya, e prakArano pUrvamAM Apelo doSa nivartana pAmato nathI ja. I1058 avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte graMthakAre pUrvapakSIne kahyuM ke sarva bhavya jIvonuM bhavyatva tulya mAnIe ane karmAdino bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva mAnIe to dezanAdino paNa abhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva mAnavo paDe, jethI abhavyone paNa mokSaprAptino prasaMga Ave. A doSanA bhayathI pUrvapakSI bhavyatvano atasvabhAva svIkAre to paramArthathI graMthakAranI mAnyatAno ja svIkAra thAya che, e batAvavA arthe graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayogagaNAnujJAvastuka"anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1059 105 gAthA : aha eaddosabhayA Na(?NaM) mayaM sai tassa'tassabhAvattaM / evaM ca atthao NaNu iTTho a maIapakkho tti // 1059 // anvacAI: mAM-have 3omavA-A doSanA bhayathI=pUrvagAthAmAM kahela doSanA bhayathI, tarasa tenuM=bhavyatvanuM, saphUsadA satasamAvaoN atasvabhAvataHkarmAdithI anupakramaNAdi pAmavAnuM svabhAvapaNuM, amane mayaMsaMmata che=mAnya che, (ema pUrvapakSI kahe to tene graMthakAra kahe che -) pApu ra parva ane kharekhara A rIte astho arthathI pagapavaravo-madIya pakSo ISTa ja che. * "tti' pAdapUrtimAM che. gAthArtha: have pUrvagAthAmAM batAvela doSanA bhayathI bhavyatvanuM sadA kamadithI anupakamaNAdinuM savabhAvapaNuM amane mAnya che, ema pUrvapakSI kahe, to tene graMthakAra kahe che ke A rIte to arthathI mAro pakSa iSTa ja che. TIkAH athaitaddoSabhayAt kAraNAt na (? no) mataM sadA tasya bhavyatvasya atatsvabhAvatvam-anupakramaNAdisvabhAvatvam, atrAha-evaM cA'rthato nanUpakramaNAdirUpatvAbhyupagamAt iSTa eva-abhyupagata eva madIyaH pakSa iti gAthArthaH // 1059 // noMdha: mULagAthAmAM ja che tene sthAne , ane TIkAmAM ja che tene sthAne na hoya tema bhAse che. TIkArtha : matha have patadoSamatuM vaIRVI[ A doSanA bhayane kAraNe=abhavyone dezanAdi dvArA mokSano prasaMga Ave e doSanA bhayane kAraNe, ta=bhavyatvI savA atitvamAvavaM=lmanupama vibhAvavaM tenuM= bhavyatvanuM, sadA atasvabhAvapaNuM anupakramaNAdinuM svabhAvapaNuM karyAdithI upakramaNAdi nahIM pAmavAnuM svabhAvapaNuM, no mata amane mata che=mAnya che. matrAda- ahIM kahe che=A prakAranA pUrvapakSInA kathanamAM graMthakAra kahe che - ane narkharekhara pUrva A rIte 3pamavirUpAmyumit upakramaNAdirUpatvanA abhyapagamathI= bhavyatvanA upakramaNAdi svarUpapaNAnA svIkArathI, arthataH arthathI navIya pakSa mAro pakSa rUcha3myuti va icchAyo ja che=svIkArAyo ja che, rUti thAIe pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhAvArtha: anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1059 pUrvagAthAmAM graMthakAre pUrvapakSIne kahyuM ke sarva jIvonuM bhavyatva tulya hovA chatAM karmAdi dvArA bhavyatvanuM upakramaNAdi thAya che ema svIkArIe to dezanAdi dvArA abhavyone paNa mokSano prasaMga Avaze. AvA prakAranA doSanA bhayathI pUrvapakSI kahe ke amane bhavyatvano sadA anupakramaNAdino svabhAva mAnya che. tethI e prApta thayuM ke jIvanuM je prakAranuM bhavyatva hoya te prakAranA bhavyatvamAM jema karma, kALa ane puruSakAra parivartana lAvI zakatA nathI, tema abhavya jIvamAM rahelA abhavyatvamAM dezanA Adi parivartana lAvI zakatA nathI. AthI dezanA Adi dvArA abhavya jIvone mokSaprAptino prasaMga Avato nathI. Ama kahetA pUrvapakSIne graMthakAra kahe che ke A rIte bhavyatvanA anupakramaNAdino svIkAra karavA dvArA arthathI tame amAro pakSa ja svIkAryo che; kema ke bhavyatvano karmAdi dvArA upakramaNAdi pAmavAno svabhAva nathI, paraMtu bhavyatvanuM potAnuM svarUpa ja upakramaNAdirUpa che, ema tame svIkAryuM. Azaya e che ke sarva bhavya jIvonuM bhinna bhinna prakAranuM bhavyatva che, tethI jenuM je prakAranuM bhavyatva hoya tene te prakAranuM bhavyatva te te svarUpe paripAka pAmIne mokSarUpa phaLa Ape che, paraMtu karmAdi dvArA bhavyatvamAM kAMI parivartana thatuM nathI. AthI e phalita thAya ke bhavya jIvo bhinna bhinna kAlAdimAM je samyaktvAdi bhAvo prApta kare che, te bhAvo rUpe te te rIte pariNamana pAmavAnA svabhAvavALuM te bhavya jIvonuM bhavyatva che. AthI bhinna bhinna kAlAdimAM bhinna bhinna rIte samyaktvAdi bhAvo prApta karavAne anurUpa dareka jIvanuM bhavyatva juduM juduM hovAthI dareka bhavya jIvanuM bhavyatva sarvathA tulya nathI. mATe siddhigamananI yogyatArUpe sarva jIvonuM bhavyatva tulya hovA chatAM, kALa, liMgAdinA bhedathI mokSarUpa phaLabhedanA kAraNIbhUta evuM bhavyatva sarva jIvonuM bhinna bhinna che. tethI kALa, liMgAdinA bhedathI je bhavyatva te te rUpe pariNamana pAme te bhavyatvanuM upakramaNAdi svarUpa che, ane bhavyatvanuM AvuM upakramaNAdi svarUpa hovAne kAraNe te te prakAre mokSarUpa phaLano bheda thAya che. Ama, pUrvapakSIe bhavyatvanA upakramaNAdi svarUpapaNAno svIkAra karyo, paraMtu karmAdithI bhavyatvanA upakramaNAdi svabhAvano svIkAra na karyo, tethI jema bhavyamAM karmAdithI anupakramaNAdi svabhAvapaNuM che, tema abhavyamAM paNa karmAdithI anupakramaNAdi svabhAvapaNuM che. AthI abhavyane mukti mAnavAno prasaMga Avato nathI; kema ke abhavyamAM rahelA abhavyatva svabhAvanuM parivartana thatuM nathI. tethI arthathI graMthakArano ja pakSa svIkRta thayo. AnAthI e prApta thayuM ke dareka jIvanuM bhavyatva je prakAre paripAka pAmavAnA svabhAvavALuM che, te prakAre paripAka pAme che, ane je prakAre nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che te prakAre nAza pAme che. mATe bhavyatva svayaM upakramaNAdi svarUpavALuM che, paraMtu karmAdino bhavyatvanuM upakramaNAdi karavAno svabhAva nathI. mATe arthathI graMthakArano pakSa ja svIkRta thAya che. bhavya jIvamAM raheluM bhavyatva ja upakramaNa svarUpavALuM che arthAt nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che, ane "upakramaNAdi''mAM rahela 'Adi' padathI paripAka pAmavAnA svabhAvavALuM che arthAt mokSagamananA yogyatvarUpa bhavyatva mokSarUpa AtmAnA paryAyanI najIka javAnA svabhAvavALuM che, ane te bhavyatva, dareka jIvamAM je je prakAre paripAka pAmIne nAza pAme che, te te prakAranA paripAkanA kramathI te te jIvanuM bhavyatva nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che, ema prApta thAya. tethI arthathI dareka jIvanuM bhavyatva bhinna che, tema siddha thAya che. 1059nA For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo, anuyogagaNAnujJAvastaka "anuyogAnujJA dvAra / gAthA 1060 avataraNikA : tatazca etadeva bhAvayati - avataraNitArtha ane tethI=pUrvapakSI dvArA karmAdithI bhavyatvanA anupakramaNAdi svabhAvatvano svIkAra karAyo. tethI, Ane ja arthathI graMthakArano pakSa ja svIkRta thayo ene ja, bhAvana kare che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre batAvyuM e pramANe abhavyane mokSaprAptinA prasaMganA bhayathI pUrvapakSI kahe ke karmAdino bhavyatvanuM upakramaNAdi karavAno svabhAva nathI, to arthathI e prApta thAya ke bhavyatvanuM potAnuM ja upakramaNAdi pAmavAnuM svarUpa che. tethI bhavyatva te te prakAre upakramaNAdi pAmIne bhinna bhinna kALAdimAM mokSanuM kAraNa bane che. A rIte "amAro pakSa ja svIkRta thayo. ene ja graMthakAra bhAvana kare che - gAthA : jaM tamaNAisarUvaM ekkaM pi hu taM aNAimaM ceva / so tassa tahAbhAvo vi appabhUo tti kAUNa // 1060 // anvayA : i=je kAraNathI taMtrate=bhavyatva, UI3rUvaM-anAdisvarUpavALuM che, UIzi veva taM-anAdimAna ja evuM te=bhavyatva, pi eka ja che. (AthI) to teno bhavyatvano, so tahamAvo vigate-upakramaNAdi rUpa, tathAbhAva paNa svamUtra AtmabhUta che, tti /=ethI karIne (pUrvapakSI vaDe mAro pakSa svIkArAyo * " pi''mAM "pi' parva kAra arthaka che. * 'du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : je kAraNathI bhavyatva anAdiravarUpavALuM che, anAdimAna ja evuM bhavyatva eka ja che, AthI bhavyatvano upakramaNAdirUpa te prakArano bhAva paNa AtmabhUta che. ethI karIne pUrvapakSI vaDe mAro pakSa svIkArAyo ja che. TIkA : yattadbhavyatvamanAdisvarUpaM varttate, ekamapi ca tad anAdimaye ca (?anAdimaccaiva), na tu prakAravad, ataH sa tasya bhavyatvasya tathAbhAvo'pi nyAyasAdhita upakramaNAdirUpaH AtmabhUtaH, svo bhAvaH svabhAva iti kRtveSTa eva madIyaH pakSa iti gAthArthaH // 1060 // For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 anuyogagaNAnujJAvastuka| 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1060 noMdha : TIkAmAM nAvika ra che tene sthAne mULagAvyA pramANe vicaiva hovuM joIe. TIkArya : yat je kAraNathI tadma vyatve te=bhavyatva, anAlisvarUpa vatte anAdisvarUpavALuM varte che, anAlit caiva tat mi iane anAdimAna evuM ja te=bhavyatva, eka ja che, tu paraMtu prAraMvat ja prakAravALuM nathI. taH tasya bhavyatvI sa=35tramAdrirUpa: cIyasAdhita tathAmAvofpa mAtmamUta: AthI teno= bhavyatvano, te=upakramaNAdirUpa, nyAyasAdhita=yuktisiddha, evo tathAbhAva paNa AtmabhUta che. AtmabhUta kema che? ethI kahe che - vo ....nAthArtha sva=nija, evo bhAva svabhAva che, jethI karIne AtmabhUta che, ema anvaya che. AthI mAro pakSa ISTa ja che=pUrvapakSI vaDe svIkArAyo ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM e pramANe abhavya jIvone mokSaprAptinA doSanA nivAraNa mATe jo pUrvapakSI kahe ke karmAdi dvArA bhavyatvamAM upakramaNAdi thatuM nathI, tethI bhavyatvamAM karmAdi kaMI parivartana karI zakatA nathI, paraMtu bhavyatva pote ja upakramaNAdi svarUpavALuM che, mATe bhavyatvanA potAnA upakramaNAdithI bhavya jIvo mokSamAM jAya che, ema sthApana thayuM. - have graMthakAra yuktithI batAve che ke bhavyatvano te te prakAre upakramaNAdi pAmavAno svabhAva che, tethI dareka jIvanuM bhavyatva kathaMcit bhinna bhinna siddha thavAthI potAno pakSa ja svIkRta thAya che. te ja spaSTa kare je kAraNathI jIvamAM raheluM bhavyatva anAdisvarUpavALuM varte che; kema ke jIva anAdino che, tethI jIvanuM mokSamAM javAnI yogyatArUpa bhavyatva paNa anAdinuM che. ahIM koIne zaMkA thAya ke jIvamAM siddhigamananI yogyatArUpa bhavyatva juduM che, ane te te kALamAM samyaktAdi bhAvonI prAptirUpa bhavyatva juduM che, tethI bhavyatva aneka prakAranuM che; vaLI je bhavyatva je kALamAM samyaktAdinI prAptinuM kAraNa hoya, te bhavyatvathI te kALamAM jIva samyaktAdi bhAvo prApta kare che, ane siddhigamananI yogyatArUpa bhavyatvathI jIva mokSe jAya che. mATe sarva jIvonuM bhavyatva samAna svIkAravA chatAM samyaktAdi bhAvonI prApti bhinna bhinna kALa vageremAM bhinna bhinna prakAranA bhavyatvathI thAya che, tethI dareka jIvanA siddhigamananA yogyatvarUpa bhavyatvane bhinna bhinna mAnavAnI jarUra raheze nahIM arthAta je je jIvanA bhavyatvano je je prakAre paripAkAdi thAya che, te te prakAranuM te te jIvanuM bhavyatva che, mATe dareka jIvanuM bhavyatva bhinna bhinna svabhAvavALuM che, tema mAnavAnI jarUra raheze nahIM. tenA nirAkaraNa arthe graMthakAra kahe che - anAdimAna evuM bhavyatva eka ja che, aneka prakAravALuM nathI arthAt dareka jIvamAM vartatuM siddhigamanane yogyatvarUpa bhavyatva eka ja che, paraMtu mokSagamanane yogyatvarUpa bhavyatva juduM che ane te te kALAdimAM For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 100-1061 109 samyaktAdi bhAvo prApta karavAne yogya evuM bhavyatva juduM che e rIte bhavyatva aneka prakAravALuM nathI. AthI te bhavyatva je je rUpe pariNamana pAme che te te rUpe bhavyatvano upakramaNAdhirUpa tathAbhAva paNa bhavyatvanuM potAnuM svarUpa che; kema ke dareka jIvanuM siddhigamanane yogyatvarUpa bhavyatva eka ja che, aneka prakAravALuM nathI. mATe je jIvanuM je prakAranuM siddhigamanane yogyatvarUpa bhavyatva hoya tene anurUpa sAmagrI prApta karIne te kALamAM te jIvanuM te bhavyatva paripAka pAme che, ane sarva bhavya jIvonA bhavyatvano paripAka bhinna bhinna kALAdithI thAya che, tethI sarva bhavya jIvonuM bhavyatva bhinna bhinna rIte upakramaNAdi pAmavAnA svabhAvavALuM che, ema siddha thAya che. mATe sarva bhavya jIvonuM bhavyatva sarvathA samAna nathI. vaLI, bhavyatvano upakramaNAdirUpa tathAbhAva AtmabhUta kema che ? temAM yukti Ape che ke nija bhAva e svabhAva che arthAt bhavyatvano potAno bhAva te bhavyatvano svabhAva che, ane dareka jIvamAM siddhigamanane yogyatvarUpa bhavyatva te te kAlAdithI paripAka pAme che, tethI dareka bhavya jIvamAM vartatA bhavyatvano potAno bhAva te te kALamAM te te rUpe upakramaNAdi pAmavAno che, mATe dareka jIvanuM bhavyatva te te kALamAM te te rUpe upakramaNAdi pAmavAnA svabhAvarUpe bhinna che ane siddhigamananI yogyatArUpe tulya che. A rIte dareka jIvanuM siddhigamanayogyatvarUpa bhavyatva anAdi svarUpavALuM che ane eka ja che, paraMtu aneka prakAravALuM nathI, ane tenuM bhavyatva je je prakAre upakramaNAdi pAme che te te prakAranA svabhAvavALuM che. AthI dareka jIvanuM judA judA prakAranuM bhavyatva che, ema phalita thAya. mATe pUrvapakSIe graMthakArano pakSa ja svIkAryo. tethI siddha thayuM ke bhavyatvanA bhinna svabhAvane kAraNe ja dareka bhavya jIva bhinna bhinna kALamAM, bhinna bhinna liMgamAM, bhinna bhinna kSetramAM, bhinna bhinna rIte mokSarUpa phaLane prApta kare che. I106ol avataraNikA : svabhAvavAda eva tarhi tattvavAdaH, anaGgaM zeSAH karmAdaya ityAzaGkyAha - avataraNitArtha : to svabhAvavAda ja tattvavAda che-phaLaniSpatti pratye svabhAva ja saMpUrNa kAraNa che, zeSa evAM karyAdi anaMga che=akAraNa che, arthAt phaLaniSpatti pratye kAraNa nathI, e prakAranI AzaMkA karIne kahe che - bhAvArtha: gAthA 1058thI 1060mAM graMthakAre batAvyuM ke karma, kALa ane puruSakArano bhavyatvanA upakramaNAdino svabhAva svIkArIe to dezanAdi dvArA abhavyatvanuM paNa upakramaNAdi svIkAravuM paDe, ane tema svIkArIe to abhavyane paNa mokSaprAptino prasaMga Ave. A prakAranA doSanA nivAraNa mATe pUrvapakSI kahe ke bhavyatvanuM upakramaNAdi karavAno karyAdino svabhAva nathI. tethI arthathI e prApta thayuM ke bhavyatvanuM potAnuM upakramaNAdi pAmavAnuM svarUpa che, tethI jIvanuM bhavyatva je je prakAranuM che te te prakAre paripAka pAmIne mokSanuM sAdhaka bane che. mATe dareka jIvanuM bhavyatva siddhigamananI yogyatArUpe tulya hovA chatAM kALAdinA bhedathI mokSarUpa phaLanI prAptirUpe tulya nathI. AthI je jIva je kALa, liMgAdine AzrayIne mokSe jAya che, te jIvanuM tevA prakAranuM For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1061 bhavyatva che; ane tema mAnIe to bhavyatvarUpa svabhAvathI bhinna bhinna kALAdimAM mokSarUpa phaLa niSpanna thAya che, ema artha prApta thAya. mATe svabhAvavAda ja tattvavAda che, ane svabhAvathI anya evAM karmAdi cAra kAraNo mokSarUpa phaLa pratye kAraNa nathI, ema mAnavuM paDe. A prakAranI AzaMkA karIne tenA samAdhAnarUpe graMthakAra kahe che - gAthA : Na ya sesANa vi evaM kammAINaM aNaMgayA etthaM / taM cia tahAsahAvaM jaM te vi avikkhai taheva // 1061 // anvacAIH vaM ca ane A rIte pUrvamAM sthApana karyuM e rIte, tyaM ahIM kArya pratyenA kAraNanI vicAraNAmAM, resA vi myA=zeSa paNa karyAdinI maviAyA =anaMgatA nathI=kArya pratye akAraNatA nathI; gaMje kAraNathI tahasAvaMtaM rikatathAsvabhAvavALuM te ja=upakramaNAdinA svabhAvavALuM bhavyatva ja, te vi=teonI paNa=kamadinI paNa, mava+9chuM apekSA kare che. taheva=te rIte ja che kamadinI apekSA rAkhe te rIte ja vividha prakAranuM bhavyatva che. gAthArtha : ane pUrvamAM sthApana karyuM e rIte, kArya pratyenA kAraNanI vicAraNAmAM zeSa paNa kamadinI kArya pratye kAraNatA nathI ema nahIM; je kAraNathI upakramaNAdinA svabhAvavALuM bhavyatva ja karyAdinI paNA apekSA rAkhe che, te rIte ja vividha prakAranuM bhavyatva che. TIkAH na ca zeSANAmapyevaM svabhAvasthApane karmAdInAmanaGgatA'tra vicAre, kuta ityAha-tadeva-bhavyatvaM tathAsvabhAvaM yat tAnapi-karmAdInapekSate jIvavIryollasanaM prati, tathaiva citratayA bhavatIti gAthArthaH N206. TIkArya : ane A rIte svabhAvanuM sthApana hote chate pUrvamAM sthApana karyuM ke svabhAvabhedathI kAryabheda thAya che e rIte svabhAvavAdanuM sthApana karAye chate, A vicAramAM kArya pratyenA kAraNanI vicAraNAmAM, zeSa evA paNa karyAdinI anaMgatA nathI=akAraNatA nathI. kayA kAraNathI anaMgatA nathI? ethI kahe che - je kAraNathI tathAsvabhAvavALuMxupakramaNAdinA svabhAvavALuM, te ja=bhavyatva ja, jIvavIryanA ullasana prati=samyaktAdi guNonA prAdurbhAva arthe jIvavIryano ullAsa karavA pratye, teonI paNa=karmAdinI paNa, apekSA rAkhe che. te rIte ja citrapaNAthI cheHkarmAdinI apekSA rAkhe te rIte ja vividhapaNAthI bhavyatva che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka, "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 101 181 bhAvArtha : atyAra sudhI graMthakAre yuktithI sthApana karyuM ke dareka jIvamAM siddhigamanane yogya bhavyatva tulya hovA chatAM bhavyatva sarvathA tulya nathI, paraMtu kALAdinA bhedathI jIva mokSamAM jAya che, tene anurUpa jIvanuM bhavyatva juduM paNa che, AthI ja dareka jIvane AzrayIne mokSarUpa phaLa pratye kAlAdikRta bheda prApta thAya che. Ama svIkArIe to pUladaSTithI lAge ke jIvanuM jevuM jevuM bhavyatva hoya che te pramANe bhinna bhinna kALAdine AzrayIne mokSarUpa kArya thAya che, mATe kArya pratye bhavyatvarUpa svabhAvane kAraNe mAnIe, ane svabhAvarUpa kAraNathI anya evAM karmAdine kAraNa na mAnIe to cAle. ane ema svIkAravAthI dareka jIvanuM bhavyatva kathaMcit samAna ane kathaMcit asamAna prApta thAya che, mATe bhavyatvamAM anekAMta prApta thAya che, jenAthI syAdvAdanI siddhi thAya che; Ama chatAM kArya pratye bhavyatvane ekAMte kAraNa svIkAravAthI ane karmAdine na svIkAravAthI kAryamAtra pratye pAMceya kAraNone ucita rIte svIkAravArUpa anekAMtano apalApa paNa thAya che. tethI jema svabhAvamAM anekAMta che evuM pUrve sthApana karyuM, tema kArya pratye kAraNanA svIkAramAM paNa anekAMta che, e spaSTa karavA mATe kahe che - pUrvamAM svabhAvavAdanuM sthApana karyuM ethI kArya pratye svabhAvarUpa kAraNathI anya evAM karmAdi cAra kAraNo nathI ema siddha thatuM nathI; kema ke dareka jIvanuM te prakAre upakramaNAdi pAmavAnA svabhAvavALuM bhavyatva jIvavIryanA ullAsa pratye karmAdi cAra kAraNonI paNa apekSA rAkhe tevA svabhAvavALuM che. AnAthI e phalita thAya ke dareka jIvanuM bhavyatva mokSagamananI yogyatArUpe samAna che, ane kALa, liMgAdinA bhedathI mokSagamananI yogyatArUpe bhinna che. mATe je prakAre kArya thAya che te prakAre upakramaNAdi pAmavAnuM bhavyatvanuM svarUpa che. vaLI, je rIte te te prakAre upakramaNAdi pAmavAnuM bhavyatvanuM svarUpa che, te rIte kArya pratye karmAdi cAra kAraNonI apekSA rAkhavAnuM paNa bhavyatvanuM svarUpa che. tethI mokSane anukULa vIryano ullAsa thavArUpa kArya pratye tevA prakAranA svabhAvavALuM bhavyatva karmamalanI alpatAnI paNa apekSA rAkhe che, kALanA paripAkanI paNa apekSA rAkhe che ane puruSakAranI paNa apekSA rAkhe che. Ama, anya kAraNonI apekSA rAkhIne kArya karavAno bhavyatvano svabhAva che, mATe dareka jIvanuM bhavyatva anya kAraNonI paNa apekSA rAkhe tevA vicitra svabhAvavALuM che. AthI mokSarUpa phaLa pratye mAtra svabhAva kAraNa nathI, paraMtu pAMceya kAraNono samudAya kAraNa che. AnAthI e prApta thayuM ke jIvane pUrvamAM anaMtI vakhata bhUtArthavAcaka zrutadharmanI prApti thaI, chatAM atyAra sudhI jIvanA vIryano ullAsa thayo nahIM, ane vartamAnamAM bhUtArthavAcaka zrutadharmathI jIvanA vIryano ullAsa thayo, temAM te jIvano tevA prakArano svabhAva kAraNa che, chatAM te svabhAva anya cAra kAraNonI paNa apekSA rAkhe che. AthI jIvavIryanA ullasanarUpa phaLa pratye pAMceya kAraNonI kAraNatA che, ane jIvanuM bhavyatva AvA svabhAvavALuM hovAne kAraNe ja bhUtArthavAcaka evA dhRtadharmathI pUrve jIvavIrya ullasita na thayuM ane vartamAnamAM thayuM. /1061il. For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anucogAnujJA' dvAra/ gAthA 102 avataraNikA : tataza - avataraNikArya : ane tethI, arthAt pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke je kAraNathI jIvanuM tevA svabhAvavALuM bhavyatva ja jIvavIryanA ullAsa pratye karmAdinI paNa apekSA rAkhe che, tethI zuM prApta thAya? e "tata thI batAve che - gAthA : tassamudAyAo ccia tatteNa tahA vicittarUvAo / ia so siavAeNaM tahAvihaM vIriaM lahai // 1062 // anvayArtha : rU3 =A rIte=pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, tatte tattvathI tathA vidattarUvAra te prakAre vicitrarUpavALA tasamudAyA tenA=svabhAvAdinA, samudAyathI ja to te=prakrAMta evo jIva, sigavANa syAdvAda vaDe=kAlAdi pAMca kAraNonI paraspara apekSA vaDe, tahAvidaM vari nadaDuM tevA prakAranuM vIrya prApta kare che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte tatvathI te prakAre vicitra svarUpavALA svabhAvAdinA samudAyathI ja prakAMta evo jIva kAlAdi pAMceya kAraNonI paraspara apekSA vaDe tevA prakAranuM vIrya prApta kare che. TIkA : tatsamudAyAdeva-svabhAvAdisamudAyAdeva tattvena paramArthena tathA tena prakAreNa vicitrarUpAt samudAyAt iya-evaM, sa-prakrAnto jIvaH syAdvAdena anyo'nyApekSayA tathAvidhaM vIryaM labhate, yata ullasatyapUrvakaraNeneti pathArthaH 2062 TIkArya : rU-parva A rIte pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, tanvena paramArthe tattvathI=paramArthathI, tathA tatyamuvIyAva=tenA prAresvabhAvAsimudAyAdeva vicitrapA samulAyAt te prakAre tenA samudAyathI ja te prakAra vaDe svabhAvAdinA samudAyathI ja=vicitrarUpavALA samudAyathI vividha svarUpavALA svabhAvAdinA samudAyathI ja, :.....namite te=prakAMta jIva bhUtArthavAcaka evA dhRtadharmathI vIrya ullasita thavAne kAraNe vartamAnamAM samyakta pAmanAro evo prakrAMta jIva, syAdvAdathI=anyonya apekSAthI kAlAdi pAMceya kAraNonI paraspara apekSAthI, tevA prakAranuM=samyaktaprAptinuM kAraNa bane tevA prakAranuM, vIrya prApta kare che, yati:...thArtha jenA kAraNe jIva apUrvakaraNarUpe ullase che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM e pramANe jIvanA bhavyatvano jema upakramaNAdi pAmavAno svabhAva che, tema karma, For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1062-1063 kALa vagere cAra kAraNonI apekSA rAkhavAno paNa svabhAva che. tethI vicitra svarUpavALA svabhAvAdi pAMcanA samudAyathI ja prakrAMta evo jIva pAMca kAraNonI paraspara apekSA rAkhIne dravyazrutanA baLathI samyaktaprAptinuM kAraNa bane tevA prakAranuM jIvavIrya prApta kare che, jenA kAraNe te jIva apUrvakaraNa nAmanA karaNarUpe ullasita bane che ane graMthino bheda karIne samyaktane prApta kare che. AnAthI e phalita thayuM ke jIvanA tevA prakAranA bhavyatva pramANe jIvanuM vIrya ullAsa pAme che, tethI pUrve anaMtIvAra zratadharmanI prApti thavA chatAM jIvanuM vIrya ullasita na thayuM, ane vartamAnamAM prApta thayela zratadharmathI bhUtArthazraddhAnarUpa samyaktanuM kAraNa bane tevuM jIvanuM vIrya ullasita thayuM. Ama, jIvavIryanA ullasanarUpa kArya pratye dravyazruta bAhya nimittakAraNa bane che, ane karmamalanI alpatA Adi kAraNo aMtaraMga kAraNa bane che, jethI jIvanA bhavyatva anusAra viryano ullAsa thAya che, jenA avalaMbanathI jIva apUrvakaraNa kare che, ane te apUrvakaraNathI graMthino bheda thavA dvArA jIvane bhUtArthazraddhAnarUpa arthAt sabhUta arthanI jinavacanAnusAra yathArtha zraddhA thavArUpa, samyaktanI prApti thAya che. /106rA avataraNikA: pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke paraspara apekSAvALAM svabhAvAdi pAMca kAraNonA samudAyathI ja prakrAMta evo jIva samyaktaprAptinuM kAraNa bane tevA prakAranA vIryane prApta kare che, jenAthI apUrvakaraNarUpe jIva ullasita thAya che. have te apUrvakaraNathI zuM thAya che? ane tenA dvArA kramasara kevalajJAna kaI rIte thAya che? te batAvavA arthe kahe che - gAthA : tatto a davvasammaM tao a se hoi bhAvasammaM tu / tatto caraNakameNaM kevalanANAisaMpattI // 1063 // anvayArtha: tatto ane tenAthI apUrvakaraNathI, vyasamaM dravyasamyakta thAya che; to ma=ane tenAthI dravyasamyaktathI, e tene=prakrAMta evA jIvane, mAvasamaM tu bhAvasamyakta ja hoDuM thAya che; to tenAthI=bhAvasamyaktathI, varaVAmevi caraNanA krama vaDe vartanArUpattI-kevalajJAnAdinI saMprApti thAya che. gAthArtha : ane apUrvakaraNathI dravyasamyakta thAya che, dravyasakhyatvathI prakrAMta evA jIvane bhAvasabhyatva ja thAya che, bhAvasabhyatvathI cAritranA krama vaDe kevalajJAnAdinI saMprApti thAya che. TIkA : tatazca dravyasamyaktvaM-vakSyamANasvarUpaM, tatazca dravyasamyaktvAt se-tasya bhavati bhAvasamyaktvameva vakSyamANalakSaNaM, tatazcaraNakrameNa caraNopazamalakSaNena(? caraNottarottaravRddhilakSaNena) kevalajJAnAdi For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184. anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1063-1964 samprAptirbhavati, AdizabdAt siddhiparigraha iti gAthArthaH // 1063 // noMdha: TIkAmAM 'voparImatakSona' che, tene sthAne rottarottaravRddhinakSatra hovuM joIe. TIkArya : ane tenAthI=apUrvakaraNathI, kahevAnAra svarUpavALuM dravyasamyakta thAya che; ane tenAthI=dravyasamyaktathI, tene=prakrAMta evA jIvane, kahevAnAra lakSaNavALuM bhAvasamyakta ja thAya che, tenAthI=bhAvasamyaktathI, caraNanI uttara-uttara vRddhisvarUpa caraNanA krama vaDe kevalajJAnAdinI saMprApti thAya che. 'mara' zabdathI= "vatrajJAnAdri''mAM rahela 'A' zabdathI, siddhino parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM graMthakAre yuktithI sthApana karyuM ke dareka jIvane mokSane anukULa bhavyatva samAna hovA chatAM bhinna bhinna kALamAM bhinna bhinna rIte mokSe javAne anukULa bhavyatva dareka jIvanuM juduM che. vaLI, te bhavyatva paNa jIvavIryanA ullAsa pratye karmAdinI apekSA rAkhavAnA svabhAvavALuM che; tethI paraspara apekSAthI svabhAvAdi pAMca kAraNo dvArA jyAre jIvanA vIryano ullAsa thAya che, tyAre jIva apUrvakaraNane prApta kare che, ane te apUrvakaraNa dvArA graMthino bheda karIne AgaLamAM batAvAze evA svarUpavALA dravyasamyaktane jIva prApta kare che, ane dravyasamyakta prApta karyA pachI AgaLamAM batAvAze evA svarUpavALA bhAvasamyaktane jIva prApta kare che, ane bhAvasamyaktane prApta karyA pachI cAritranI uttarottara vRddhinA kramathI jIva kevalajJAnane prApta kare che, ane aMte sarva karmanA kSayarUpa siddhine prApta kare che. AnAthI e phalita thAya ke dravyasamyaktathI mAMDIne mokSa sudhInA kAryanI niSpatti pratye svabhAvAdi pAMceya kAraNo paraspara apekSA rAkhIne te te prakAranuM jIvanuM vIrya ullasita kare che, ane jIvanuM jevuM jevuM vIrya ullasita thAya che, te te pramANe jIvane kramasara dravyasamyakta, bhAvasamyakta, yAvat mokSa sudhInAM phaLonI prApti thAya che. 1063ll avataraNikA : dravyasamyaktvAdisvarUpamAha - avataraNikArya : dravyasamyaktAdinA=dravyasamyaktanA ane mAri' padathI prApta evA bhAvasabhyattvanA, svarUpane kahe che - gAthA : jiNavayaNameva tattaM ettha ruI hoi davvasammattaM / jahabhAvaNANasaddhAparisuddhaM bhAvasammattaM // 1064 // For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 104 185 anvayArtha : pattha ahIM=jIvamAM, nivayaUThva tattajinavacana ja tattva che, (e prakAranI) ruci tramatte doDuM dravyasamyattva che. namAvaUTUrddhApariyuddha yathAbhAvavALA jJAnathI thayelI zraddhAthI parizuddha evuM mavisamAMebhAvasamyakta che. gAthArtha : jIvamAM "jinavacana ja tattva che,' e prakAranI ruci e dravyasakhyatva che, ane "cathAbhAvavALA jJAnathI thayelI zraddhAthI parizuddha' evuM bhAvasabhyattva che. TIkAH 'jinavacanameva tattvaM nA'nyad' ityatra rucirbhavati dravyasamyaktvam anAbhogavadrucimAtra, yathAbhAvAd= yathAvasthitavastugrAhiNaH jJAnAcchraddhAparizuddhaM svakAryakAritayA bhAvasamyaktvaM-naizcayikamiti gAthArthaH 2064. TIkAIH ahIM jIvamAM, "jinavacana ja tattva che, anya nahIM,' e prakAranI ruci dravyasamyakta cheHanAbhogavALI rucimAtra che; "yathAbhAvavALA=yathAvasthita vastune grahaNa karanArA, jJAnathI thayelI zraddhAthI parizuddha' evuM svakAryanI kAritArUpe=bhAvasabhyattvanA prazamadirUpa kAryanA kArIpaNArUpe, bhAvasamyakta chenaizcayika che= nizcayanaya saMbaMdhI samyakta che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: jIvanuM vIrya svabhAvAdi pAMca kAraNonA samudAyathI ullasita thAya che, tyAre jIva upadezAdi koI nimittane pAmIne apUrvakaraNa kare che, ane apUrvakaraNa dvArA graMthino bheda karIne bhagavAnanA vacanamAM tIvra rucivALo thAya che; ane te vakhate tenAmAM 'bhagavAnanuM vacana ja tattva che, anya nahIM', e prakAranI ruci pragaTe che, je dravyasamyakta che. paraMtu dravyasamyaktavALA jIvanI buddhi zAstrAbhyAsathI pariSkRta nahIM thayelI hovAthI tenAmAM anAbhogavALI rucimAtra varte che arthAta tene bhagavAne kahelA tattvanA viSayamAM hajI ghaNuM ajJAna varte che. joke te jIvanuM te ajJAna viparyAsarUpa nathI, paNa jJAnAbhAvarUpa che; ane bhagavAnanA vacanamAM jJAnAbhAvathI yukta ruci hovAthI AvA jIvane oghathI sarva kalyANanuM kAraNa bhagavAnanuM vacana dekhAya che. mATe tenAmAM zaktinA prakarSathI zAstro bhaNavAnI ane zAstrokta vidhi mujaba ucita pravRtti karIne Atmahita sAdhavAnI tIvra ruci varte che. AvA prakAranI jinavacanamAM ruci dravyasamyakta che. have gAthAnA uttarArdhathI bhAvasabhyattvanuM svarUpa batAve che - dravyasamyakta pAmyA pachI jIva saMyama grahaNa karIne, zAstro bhaNIne, jyAre sva-paradarzanano vizada bodha kare che, tyAre tenAmAM bhagavAnanA vacananA yathAvasthita padArthane grahaNa karanArA jJAnathI viziSTa For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 104-1065 prakAranI zraddhA pragaTe che, ane te zraddhAthI parizuddha evuM svakArya karanAruM bhAvasabhyattva pragaTe che, arthAt prazamAdi liMgane karanAruM naikSayika samyakta pragaTe che. vaLI, nizcayanaya, je kAraNa kArya karatuM hoya te kAraNane ja kAraNa tarIke svIkAre che. tethI jinavacananA yathArtha bodhapUrvakanI je jinavacananI ruci jIvane saMyamanI ucita pravRtti karAvatI hoya te rucine nizcayanaya samyakta kahe che. AthI je sAdhunI saMyamanI AcaraNA sva-paradarzananA yathArtha bodhapUrvaka prazamAdi bhAvo pedA karAve evI hoya, te sAdhumAM bhAvasabhyattva che ema nizcayanaya kahe che. AnAthI e phalita thAya ke je jIvoe graMthino bheda karIne samyaktAdi guNo prApta karyA che, topaNa jemaNe zAstrono vizada abhyAsa karyo nathI, chatAM jeomAM bhagavAnanA vacananI oghathI ruci varte che, te jIvomAM dravyasamyakta che; ane je jIvoe zAstrono vizada bodha karIne bhagavAnanA vacanAnusAra ucita kriyAo karIne prazamAdi bhAvo prApta karyA che, te jIvomAM bhAvasabhyattva che. I/1064 avataraNikA: etadeva bhAvayati - avataraNiyArtha: * Ane ja bhAvana kare che, arthAt dravyasamyakta karatAM bhAvasamyaktamAM atizayita zraddhA hoya che, enuM ja bhAvana kare che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke jinavacana ja tattva che, e prakAranI anAbhogavALI rucimAtra arthAt ajJAnayukta sAmAnya ruci, dravyasamyakta che, ane yathAbhAvavALA jJAnathI thayelI zraddhAthI parizuddha evuM bhAvasamyakta che. tethI e prApta thAya ke dravyasamyaktamAM jinavacana pratye pAramArthika zraddhA hovA chatAM bhagavAne kahela tattvano vizada bodha hoto nathI, ane bhAvasabhyatvamAM svadarzana ane paradarzanano abhyAsa hovAne kAraNe bhagavAne kahela tattvano vizada bodha hoya che. tethI dravyasamyakta karatAM bhAvasamyaktamAM anaMtaguNI tIvra zraddhA hoya che. enuM ja bhAvana kare che - gAthA : samma annAyaguNe suMdararayaNammi hoi jA saddhA / tatto'NaMtaguNA khalu vinAyaguNammi boddhavvA // 1065 // anvacAI: sakhta mannIyamune suMdara simyagu ajJAtaguNavALA suMdara ratnamAM nA sAMje zraddhA roTTa hoya che, to tenAthI matapu tu anaMtaguNavALI ja (zraddhA) vinnAtha mi-vijJAtaguNamAM=jaNAyelA guNavALA suMdara ratnamAM, voddhithvI=jANavI. For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1065 gAthArtha : samyaga nahIM jaNAyela guNavALA suMdara ratnamAM je zraddhA hoya che, tenA karatAM anaMtaguNI ja zraddhA jaNAyelA guNavALA suMdara ratnamAM jANavI. TIkA : ___ samyagajJAtaguNe-manAgjJAtaguNa ityarthaH sundararatne-cintAmaNyAdau bhavati yA zraddhA-upAdeyaviSayA, tataH zraddhAyA anantaguNaiva tIvratayA vijJAtaguNe tasmin boddhavyeti gAthArthaH // 1065 // TIkArya : samyagu nahIM jaNAyelA guNavALA kaMIka jaNAyelA guNavALA, ciMtAmaNi Adi suMdara ratnamAM upAdeyanA viSayavALI je zraddhA hoya che, te zraddhA karatAM, jaNAyelA guNavALA temAM ciMtAmaNi Adi suMdara ratnamAM, tIvratA hovAne kAraNe anaMtaguNavALI ja zraddhA jANavI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dravyasamyaktamAM bhagavAnanA vacananuM thoDuM jJAna hoya che, je jJAnane kAraNe "jinavacana ja tattva che, anya nahIM tevI jIvane sthira zraddhA thAya che; chatAM mokSamArgane batAvanArAM sarva darzana sAthe tulanA karIne "A ja jinavacana tattva che', tevuM yathAvasthita vastune grahaNa karanAruM jJAna dravyasamyaktamAM nathI. AthI jema thoDA jJAtaguNavALA ciMtAmaNi Adi ratnamAM je upAdeyapaNAnI zraddhA hoya che, tenA karatAM anaMtaguNI tIvra zraddhA vijJAtaguNavALA ciMtAmaNi Adi ratnamAM hoya che, tema dravyasamyaktamAM bhagavAnanA vacana pratye je zraddhA hoya che, tenA karatAM anaMtaguNI tIvra zraddhA bhAvasabhyattvamAM hoya che. - ahIM vizeSa e che ke jene ciMtAmaNi Adi ratna sarva iSTanI siddhinuM kAraNa che evuM jJAna hoya, tene ciMtAmaNi Adi ratna pratye upAdeyabuddhi thAya che; chatAM jeNe pratyakSathI ciMtAmaNi AdinuM phaLa joyuM nathI, tene ciMtAmaNi Adi ratnamAM je upAdeyabuddhi hoya che, tenA karatAM jeNe tenuM phaLa svayaM anubhavyuM che tene ciMtAmaNi Adi ratnamAM anaMtaguNI upAdeyabuddhi hoya che. te rIte jemane "bhagavAnanAM zAstro kaSa-chedatApathI parizuddha che mATe A ja bhagavAnanuM zAsana ekAMte kalyANa karanAruM che" tevo bodha nathI, chatAM mArgAnusArI buddhi hovAne kAraNe jeone rAgAdithI pratipakSa pravRttinI oghathI ruci thaI che, ane A jinazAsana rAgAdino uccheda karanAruM che tevo sAmAnyathI bodha thayo che, ane tenA kAraNe jinavacana ja tattva che, anya nahIM, tevI jeone ruci thaI che, tevA jIvonI AvA prakAranI ruci, ciMtAmaNi Adi ratna jevA bhagavAnanA vacananA thoDA jJAnane kAraNe thayelI che, tethI AvA jIvone dravyasamyakta che. vaLI, jemaNe saMyama grahaNa karIne bhagavAnanAM zAstronA paramArthano bodha karyo che, bhagavAnanA zAstronAM pratyeka vacana kaI rIte rAgAdinA ucchedanuM kAraNa che te spaSTa rIte jANyuM che, ane anya darzanonAM vacano mokSamArgane batAvanArAM hovA chatAM pUrNa vivekavALAM nahIM hovAthI ekAMte rAgAdino uccheda karanArAM nathI tevuM jeone jJAna che, tevA jIvone bhagavAnanA vacana pratye anaMtaguNI zraddhA thAya che, je bhAvasamyaktarUpa che. ll106pI. For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1066 gAthA : tamhA u bhAvasammaM evaMvihameva hoi nAyavvaM / pasamAiliMgajaNayaM niamA evaMvihaM ceva // 1066 // anvayArtha : ta 3 vaLI te kAraNathI paphamAhnikAnapAyaM prazamAdi liMganuM janaka evuM mAnavasamuM bhAvasamyakta vaMvimeva AvA prakAranuM ja nAyabre phoDuM=jJAtavya thAya che; nivamA niyamathI vaMvidaM veva AvA prakAranuM ja che=bhAvasamyakta potAnA prazamAdi kAryane karanAruM ja che. gAthArtha : vaLI te kAraNathI prazamAdi liMganuM janaka evuM bhAvasabhyatva gAthA 1064nA uttarArdhamAM batAvyuM evA prakAranuM ja jANavuM, nicamA bhAvasabhyatva potAnA prazamAdi kAryane karanAruM ja che. TIkA : ___ yasmAdevaM tasmAd bhAvasamyaktvamevaMvidhameva-yathoktalakSaNaM bhavati jJAtavyaM prazamAdiliGgajanakaMsvakAryakRdityarthaH, niyamAdevaMvidhameva, nA'nyaditi gAthArthaH // 1066 // TIkAryaH je kAraNathI Ama che-pUrvagAthAmAM batAvyuM e pramANe ajJAtaguNavALA jinavacanamAM je zraddhA thAya che te zraddhA karatAM vijJAtaguNavALA jinavacanamAM anaMtaguNI ja zraddhA thAya che ema che, te kAraNathI prazamAdi liMgane pedA karanAruM potAnA kAryane karanAruM, bhAvasamyakta AvA prakAranuM ja yathoktalakSaNavALuM =je pramANe gAthA 1064nA uttarArdhamAM kahevAyuM te prakAranA svarUpavALuM ja, jJAtavya thAya che; niyamathI AvA prakAranuM ja che=bhAvasamyakta potAnA prazamAdi kAryane karanAruM ja che, anya nahIM=bhAvasamyakta potAnA kAryane nahI karanAruM hotuM nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke dravyasamyakta karatAM bhAvasamyaktamAM anaMtaguNI ja tIvra zraddhA hoya che, te kAraNathI bhAvasamyakta gAthA 1064nA uttarArdhamAM kahevAyela svarUpavALuM ja che; kema ke AvA prakAranI zraddhAvALA jIvo bhagavAnanA vacananA paramArthane jANIne avazya zakti anusAra yatna karanArA hoya che, tethI teonI bhagavAnanA vacanamAM thayelI anaMtaguNI ruci avazya potAnA kAryane kare che. AthI jinavacananA paramArthane jANIne, ucita kriyAo karIne, prazamAdi liMgo pedA karAve tevI uttama koTinI ruci bhAvasamyaktamAM hoya che. vaLI tene daDha karavA mATe TIkAmAM kahyuM ke bhAvasamyakta niyamathI AvA prakAranuM ja che arthAt pramAdirUpa potAnuM kArya kare evA prakAranuM ja che, anya nahIM. AnAthI e prApta thAya ke yathAvasthita vastune grahaNa karanArA jJAnathI thayelI zraddhAthI parizuddha evuM prazamAdi kAryane karanAruM bhAvasamyakta che, ane bhAvasamyakta AvuM kema che? te batAvavA mATe pUrvagAthAmAM For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1066-100 kahyuM ke dravyasamyakta karatAM bhAvasamyaktamAM anaMtaguNI ja tIvra zraddhA hoya che, ane A anaMtaguNI zraddhA jinavacananA paramArthane jANavAmAtrathI caritArtha thanArI nathI, paraMtu jinavacananA bodha pramANe zakti anusAra prayatna karAvanArI che. mATe prastuta gAthAnA aMte kahyuM ke bhAvasamyakta niyama AvA prakAranuM ja che. 1066o avataraNikA: bhAvasamyakta pAmyA pachI tenAthI uttarottara guNanI vRddhi dvArA mokSanI prApti kaI rIte thAya che? te batAve che - gAthA : tatto a tivvabhAvA parisuddho hoi caraNapariNAmo / tatto dukkhavimokkho sAsayasokkho tao mokkho // 1067 // anvayArtha : tatto ane tenAthI=bhAvasamyaktathI, (tIvra zubha bhAva thAya che.) tivyabhAva=tIvra bhAvathI parizuddha varaVAri ITno parizuddha evo caraNano pariNAma roTTa thAya che, tatto tenAthI=parizuddha evA caraNanA pariNAmathI, duvinovoduHkhano vimokSa thAya che, to tenAthI duHkhanA vimokSathI, sAsayasomago movallo-zAzvata saukhyarUpa mokSa thAya che. gAthArtha : ane bhAvasabhyattvathI tIvra zubha bhAva thAya che, tIvra zubha bhAvathI parizuddha evo cAritrano pariNAma thAya che, te pariNAmathI duHkhano vimokSa thAya che, te duHkhanA vimokSathI zAzvata sukharUpa mokSa prApta thAya che. TIkA : ____ tatazca yathoditAt samyaktvAt tIvro bhAvaH zubhaH, tataH tIvrabhAvAt parizuddho bhavati niSkalaGkazcaraNapariNAmo bhAvarUpa ityarthaH, tataH caraNapariNAmAt sakAzAd duHkhavimokSaH-ghAtikarmabhavopagrAhikarmavimokSaH, zAzvatasaukhyastato mokSa iti gAthArthaH // 1067 // TIkArtha : ane tenAthI yathodita evA samyaktathI=je prakAre gAthA 1064nA uttarArdhamAM kahevAyuM te prakAranA bhAvasamyaktathI, tIvra evo zubha bhAva thAya che, te tIvra bhAvathI parizuddha=niSkalaMka, evo bhAvarUpa caraNano pariNAma thAya che; te caraNanA pariNAmathI duHkhano vimokSa thAya che=ghAtI karma ane bhavopagrAhI karmano vimokSa thAya che, tenAthI te duHkhanA vimokSathI, zAzvata sukhapaNArUpa mokSa thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190. anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 100-1068 bhAvArtha : dravyasamyakta pAmyA pachI zAstrAbhyAsa karIne gItArtha thayelA mahAtmAone bhAvasamyakta thAya che, ane te bhAvasamyaktathI teone tIvra bhAva thAya che arthAtu bhAvasabhyatvavALA jIvo pragamAdi bhAvavALA hoya che, tethI teone saMsArano aMta kare evo tIvra zubha bhAva thAya che, jenAthI teone parizuddha evo cAritrano pariNAma thAya che arthAt doSothI saMpUrNa rahita ane uttarottara saMyamanA kaMDakonI vRddhinuM kAraNa bane tevo asaMgaanuSThAnarUpa cAritrano pariNAma thAya che; ane tenAthI teonA duHkhano mokSa thAya che arthAt jIvane duHkha denArAM evAM ghAtI karmo ane bhavopagrAhI karmono vimokSa thAya che. Azaya e che ke bhAvasamyaktavALA yogIone saMsArano uccheda karAve evo tIvra zubha bhAva varte che, tethI teo atyaMta apramAdabhAvathI cAritramAM yatna karIne kSapakazreNi mAMDe che, ane ghAtI karmono nAza kare che; tema ja ucita kALe yoganirodha karIne bhavopagrAhI evAM sarva karmono nAza kare che, ane aMte teo zAzvata sukharUpa mokSanI prApti kare che. 1067ii. avataraNikA: prAsaGgikamabhidhAya prakRte mIlayati - avataraNitArtha : - prAsaMgikane kahIne prakRtimAM meLave che - bhAvArtha : gAthA 1019-1020mAM gItArtha AcAryae ziSyo pAse zenuM vyAkhyAna karavuM joIe? te batAvatAM kahyuM ke AcAryae ziSyo pAse suprazasta evA naMdIsUtra Adi jinavacananuM vyAkhyAna karavuM joIe, athavA koI yogyatara ziSyone jANIne dRSTivAdAdinuM athavA to dRSTivAdAdimAMthI nivDha evAM zeSa zAstronuM vyAkhyAna karavuM joIe. vaLI dRSTivAdAdimAMthI nivyaMDha evAM zAstro kyAM che? te batAvavA mATe gAthA 1021mAM nibUDhanuM lakSaNa karatAM kahyuM ke graMtharUpa jemAM kaSa-cheda-tApathI parizuddha evo samyagu dharma varNana karAyo hoya te graMtharUpa nibUDha che. tethI jijJAsA thAya ke dharmanA viSayamAM kaSa-cheda-tApa kevA prakAranAM che? mATe gAthA 1022thI 1024mAM kaSAdinuM svarUpa batAvyuM, ane gAthA 1025mAM kahyuM ke kaSAdithI parizuddha na hoya evo zrata ane cAritrarUpa dharma phaLane avazya sAdhato nathI; ane tenI puSTi mATe gAthA 10261027mAM kahyuM ke dharma e uttama puruSArtha che, tethI dharmamAM ThagAyelo jIva sarva kalyANomAM ThagAya che, ane dharmamAM nahIM ThagAyelo jIva sarva kalyANomAM ThagAto nathI. AthI kalyANanA arthI jIve sUkSma buddhithI zrutadharma ane cAritradharmanI kaSAdithI parIkSA karavI joIe vaLI tyAM koIne jijJAsA thAya ke te kalyANo zuM che? tethI prAsaMgika rIte gAthA 1028mAM kahyuM ke saMprAptamokSabIjavALA jIvane devalokAdimAM zubhAnubaMdhI sukho prApta thAya che e kalyANo che. tyAM prazna thAya ke mokSabIja zuM cIja che? tethI gAthA 1029mAM prAsaMgika rIte mokSabIjanuM svarUpa batAvIne gAthA 1031mAM kahyuM ke bhUtArthanA vAcaka evA dhRtadharmathI bhUtArthanA zraddhAnarUpa samyakta thAya che. tyAM paNa For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1068 191 AnuSaMgika zaMkA thaI ke jIvane bhUtArthavAcaka evA zrutadharmanI anaMtIvAra prApti thavA chatAM atyAra sudhI bhUtArthazraddhAnarUpa samyaktva kema na thayuM ? teno paNa ucita khulAso karIne gAthA 1067 sudhI batAvyuM ke jyAre bhUtArthavAcaka zrutadharmathI jIvanuM vIrya ullasita thAya che, tyAre bhUtArthazraddhAnarUpa samyaktva thAya che, je paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che. Ama, gAthA 1028thI AraMbhIne kalyANo zuM che ? ityAdi sarva vastune prAsaMgika rIte kahIne tenuM prakRta sAthe milana kare che, arthAt gAthA 1027mAM kahela ke buddhimAne sUkSma buddhithI zrutAdi dharmanI samyag parIkSA karavI joIe, te kathananuM prakRta kathana sAthe yojana kare che gAthA : -- suadhammassa parikkhA tao kasAIhiM hoi kAyavvA / tatto rittadhammo pAyaM hoi tti kAUNaM // 1068 // anvayArtha: to-te kAraNathI=je kAraNathI gAthA 1025 thI 1027 kahyuM ema che te kAraNathI, sugadhammA=zrutadharmanI vasAskRtlRi=kaSAdi vaDe parivA=5rIkSA jAyavyA hoS-kartavya thAya che. (ahIM prazna thAya ke kalyANanuM kAraNa zrutadharma ane cAritradharma che, tethI kaSAdi vaDe baMne dharmanI parIkSA karavI joIe; chatAM mAtra zrutadharmanI parIkSA karavI joIe ema kema kahyuM ? ethI kahe che -) pAyaM-prAyaH tatto-tenAthI=zrutadharmathI, vRttidho-cAritradharma ho=thAya che, tti hrA (kaSAdi vaDe zrutadharmanI parIkSA karavI joIe.) M=ethI karIne gAthArtha je kAraNathI gAthA 1025thI 1020mAM kahyuM ema che te kAraNathI, zrutadharmanI kaSAdi vaDe parIkSA karavI joIe. ahIM prazna thAya ke kalyANanuM kAraNa zrutadharma ane cAritradharma che, tethI kapAdi vaDe baMne dharmanI parIkSA karavI joIe, chatAM zrutadharmanI ja parIkSA karavAnI kema kahI ? ethI kahe che prAyaH karIne zrutadharmathI cAritradharma thAya che, ethI karIne kaSAdi vaDe zrutadharmanI parIkSA karavI joIe. TIkA H zrutadharmmasya cAritradharmmavyavasthAkAriNaH parIkSA - vicAraNA tataH kaSAdibhiH = kaSacchedatApairbhavati karttavyA, kimityatrAha-tataH = zrutadharmmAt cAritradharmma: prAyo - bAhulyena bhavatIti kRtvA, tasmin parIkSite sa parIkSita eveti gAthArthaH // 1068 // TIkArya zrutadharma......rtavyA, te kAraNathI=gAthA 1025 thI 1027mAM kahyuM ke kaSAdi vaDe aparizuddha evo For Personal & Private Use Only -- Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1068 dharma avazya phaLamAM visaMvAdI che, dharmamAM ThagAyelo jIva sarva kalyANomAM ThagAya che ane dharmamAM nahIM ThagAyelo jIva sarva kalyANomAM ThagAto nathI, te kAraNathI, cAritradharmanI vyavasthAne karanArA mRtadharmanI kaSAdi vaDe kaSacheda ane tApa vaDe, parIkSA=vicAraNA, kartavya thAya che. kriminyatrIda - kayA kAraNathI? arthAt zratadharmanI ane cAritradharmanI parIkSA karavI joIe ema na kahetAM mRtadharmanI parIkSA karavI joIe, ema kayA kAraNathI kahyuM? emAM kahe che - tata: tvI, prAyaH=bahulapaNAthI, tenAthI zrutadharmathI, cAritradharma thAya che, ethI karIne kaSAdi vaDe mRtadharmanI parIkSA karavI joIe, ema kahela che. ahIM prazna thAya ke zrutadharmathI cAritradharma thAya che, to paNa kalyANanuM kAraNa to dhRtarUpa ane cAritrarUpa ubhaya dharma che. tethI jema kaSAdi vaDe zratadharmanI parIkSA karavI joIe tema cAritradharmanI paNa parIkSA karavI joIe. ethI kahe che - ta thA te parIkSita hote chate=bhRtadharma kaSAdi vaDe parIkSA karAyela hote chate, te parIkSita ja thAya che=cAritradharma parIkSA karAyela ja thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1025mAM graMthakAre sthApana karyuM ke je dharma kaSAdi traNeya vaDe parizuddha na hoya athavA to kaSAdi traNamAMthI koIpaNa ekamAM sArI rIte ghaTato na hoya, tevo dharma niyamathI potAnA sAdhyane sAdhato nathI; ane gAthA 1026-1027mAM kahyuM ke dharma e uttama puruSArtha che, tethI dharmamAM chetarAyelo jIva sarva kalyANomAM chetarAya che, ane dharmamAM nahIM chetarAyelo jIva sarva kalyANomAM chetarAto nathI. tethI kalyANanA arthI jIve zratadharma ane cAritradharmanI sUkSma buddhithI parIkSA karavI joIe. Ama chatAM prastuta gAthAmAM kaSAdi vaDe mAtra zratadharmanI parIkSA karavAnI kahI. tethI vicArakane prazna thAya ke kaSAdi vaDe zratadharmanI parIkSA karavAmAM Ave to sAco zratadharma prApta thAya, paraMtu kaSAdi vaDe cAritradharmanI parIkSA karavAmAM na Ave to sAco cAritradharma prApta thAya nahIM; ane zratadharma zuddha prApta thavA chatAM cAritradharma zuddha prApta na thAya to kalyANa kaI rIte thaI zake? mATe khulAso karyo ke prAyaH kRtadharmathI cAritradharma thAya che. tethI zratadharma kaSAdi vaDe zuddha prApta thayo hoya to cAritradharma paNa zuddha ja prApta thAya, ane te spaSTa karavA mATe TIkAmAM kahyuM ke zrutadharmanI parIkSA karAye chate cAritradharmanI paNa parIkSA thaI jAya che. AnAthI e prApta thAya ke kalyANano arthI jIva kaSa-cheda-tApa vaDe mRtadharmanI parIkSA kare, ane te zuddha kRtadharmathI prApta thayelA bodha pramANe samyag pravRtti kare to tene cAritradharma paNa zuddha prApta thAya che. mATe zrutadharmanI parIkSAthI cAritradharmanI paNa parIkSA thaI jAya che. ahIM 'prAyaH' zabdathI e kahevuM che ke keTalAka jIvo zratadharmanI kaSAdithI parIkSA karIne samyam zratadharmane prApta kare che, paraMtu teomAM tevA prakAranuM sattva na hovAthI teo samyaguM cAritradharmane prApta karI zakatA nathI; chatAM kalyANano arthI jIva zuddha evA zrutadharmane svIkAryA pachI prAyaH karIne cAritradharmane paNa svIkAre che, ema jaNAvavA mATe kahyuM ke prAyaH zratadharmathI cAritradharma prApta thAya che. For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1068-1069 vaLI, TIkAmAM zrutadharmanuM svarUpa batAvatAM kahyuM ke "cAritradharmanI vyavasthA karanAra." tenAthI e prApta thAya ke zratadharma mAtra bodhathI caritArtha thato nathI, paraMtu kalyANanA ananya kAraNabhUta evA cAritradharmanI kevA prakAranI ucita vyavasthA che? tene batAvanAro che. AthI zrutadharmanI jema jema adhika adhika vRddhi thAya che, tema tema yogya jIvamAM cAritradharmanA UMcA kaMDakonI paNa prApti thAya che. mATe zrutadharma cAritradharmanI niSpatti karanAra che, ane AvA prakAranA zratadharmanI kaSAdi vaDe parIkSA karavAthI cAritradharmanI paNa parIkSA thaI jAya che. 1068 avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke kaSAdithI zratadharmanI parIkSA karavI joIe. tethI have kaSathI zuddha evo zrutadharma batAvavA mATe kaSanuM lakSaNa batAve che - gAthA : suhumo asesavisao sAvajje jattha atthi paDiseho / rAgAiviuDaNasahaM jhANAi a esa kasasuddho // 1069 // anvayArtha : natya-jyAM=je mRtadharmamAM, saviSe sAvaghaviSayaka juno sUkSma, aviso azeSa viSayavALo paDilehapratiSedha malthi che, jJAphi ane dhyAnAdi rA//mviDa UIErAgAdinA vikuTTanamAM saha che=rAgAdino nAza karavAmAM samartha che, e (zrutadharma) sasuddho kaSazuddha che. gAthArtha : je zrutadharmamAM sAvadhaviSayaka sUkSma ane azeSa viSayavALo pratiSedha che, ane dhyAnAdi rAgAdino nAza karavAmAM samartha che, e zrutadharma kaSazuddha che. TIkAH sUkSmo-nipuNo'zeSaviSayaH vyAptyetyarthaH sAvadhe-sapApe yatrA'sti pratiSedhaH zrutadha, tathA rAgAdivikuTTanasaha-samarthaM dhyAnAdi ca, eSa kaSazuddhaH zrutadharma iti gAthArthaH // 1069 // TIkAI: je zratadharmamAM sAvadhaviSayaka sapApaviSayaka=pApavALI pravRttiviSayaka, sUkSma=nipuNa, vyAptithI azeSa viSayavALo pratiSedha che, ane rAgAdinA vikuTTanamAM saha samartha, evA dhyAnAdi che, e zrutadharma kaSazuddha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: je zrutadharmamAM karmabaMdhanA kAraNabhUta evI pADavAnI pravRttino sUkSma niSedha che, vyAptithI samagra pApanI pravRttino niSedha che arthAt saMpUrNa pApapravRttimAM vyAptithI niSedha che, ane rAgAdi mohanA pariNAmano For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1069-1000 nAza karavAmAM samartha evAM dhyAna-adhyayanAdinI vidhi che, te mRtadharma kaSaparIkSAthI zuddha che. zAstra sAmAnyathI vidhi ane niSedha batAve che arthAt je pravRtti AtmAne ahitakArI che teno niSedha kare che, ane je pravRtti AtmAne hitakArI che tenuM vidhAna kare che; ane je zAstramAM pApanI pravRttino niSedha batAvyo hovA chatAM sUkSma niSedha batAvyo na hoya, te zAstramAM pApanI pravRttino pUlathI niSedha batAvyo hovAthI te zAstra kaSathI zuddha nathI; paraMtu je zAstramAM sUkSma paNa pApanI pravRttino niSedha batAvyo hoya te zAstra kaSathI zuddha che; ane je zAstramAM koIka pApapravRttino niSedha batAvyo hoya, ane koIka pApapravRttino niSedha na batAvyo hoya, te zAstra paNa kaSathI zuddha nathI; paraMtu je zAstramAM sarva pApapravRttino niSedha batAvyo hoya te zAstra kaSathI zuddha che. vaLI, zAstra jema AtmAnuM ahitamAMthI rakSaNa karavA mATe pApano niSedha kare che, tema AtmAne hitamAM pravRtti karAvavA mATe dhyAna-adhyayanAdinuM vidhAna paNa kare che. tethI je zAstramAM rAgAdi rUpa mohanA pariNAmano nAza karavA samartha bane evI dhyAnAdinI kriyA batAvI hoya te zAstranAM vidhivAkyo kaSazuddha che; paraMtu je zAstramAM batAvelI dhyAnAdinI pravRtti mohanuM umUlana karavA samartha na banatI hoya, te zAstranAM vidhivAkyo kaSazuddha nathI. Ama, je zAstranAM vidhivacano rAgAdinA unmelananuM kAraNa banatAM hoya, ane niSedhavacano sUkSma ane saMpUrNa pApapravRttinA nirodhanuM kAraNa banatAM hoya, te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha kahevAya. e ja rIte AvA kaSazuddha zAstranA vacanAnusAra je puruSane yathArtha ja bodha thAya, te puruSane prApta thayela zrutajJAna kaSazuddha che ane kaSazuddha paNa zAstrathI je puruSane te prakArano yathArtha bodha na thAya, te puruSane prApta thayela zrutajJAna kaSazuddha nathI. /1069o. avataraNikA : itthaM lakSaNamabhidhAyodAharaNamAha - avataraNikAIH A rIte=pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, lakSaNane kaSazuddha dhRtadharmanA svarUpane, kahIne udAharaNane vidhiniSedhaviSayaka kaSazuddha dhRtadharmanA daSTAMtane, kahe che - gAthA : jaha maNavayakAehi parassa pIDA daDhaM na kAyavvA / jhAeavvaM ca sayA rAgAivivakkhajAlaM tu // 1070 // anvayArtha: nada je pramANe mAvahiM mana-vacana-kAyA vaDe para pIDA paranI pIDA DhaMdaDha atyaMta, na #AvyA na karavI joIe, sayA raM=ane sadA rAmavivanAnaM tukarAgAdinA vipakSanAlanuM ja kSAbaM dhyAna karavuM joIe. For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1000 195 gAthArtha : je pramANe mana-vacana-kAyA vaDe paranI pIDA atyaMta na karavI joIe, ane haMmezAM rAgAdinA vipakSa evA padArthanuM ja ciMtavana karavuM joIe arthAt tevA padArthane batAvanArA zAstranuM adhyayana karavuM joIe ane tenA arthathI AtmAne bhAvita karavo joIe. TIkA : ___ yathA manovAkkAyaiH karaNabhUtaiH parasya pIDA dRDhaM na karttavyA kSAntyAdibhedena, tathA dhyAtavyaM ca sadA vidhinA rAgAdivipakSajAlaM tu yathocitamiti gAthArthaH // 1070 // TIkArya : je pramANe karaNabhUta evA mana-vacana-kAyA vaDe paranI pIDA kSAMti AdinA bhedathI kSamAdinA pariNAmathI, daDha=atyaMta, na karavI joIe ane te rIte sadA vidhi vaDe rAgAdinA vipakSanAlanuM ja yathocita dhyAna karavuM joIe=rAgAdithI viparIta bhAvonA samUhanuM aucityapUrvaka dhyAna karavuM joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kaSazuddha kRtadharmanuM lakSaNa batAvatAM prathama niSedha batAvyo, ke je zAstramAM sAvadyaviSayaka sUkSma ane saMpUrNa niSedha hoya te zAstra kaSazuddha che. temAM have daSTAMta batAve che - je pramANe zAstramAM kahyuM che ke parapIDAnA karaNabhUta evAM mana-vacana-kAyA dvArA anya jIvonI pIDAnuM atyaMta varjana karavuM joIe, ane te atyaMta varjana kSAMti AdinA bhedathI karavuM joIe, arthAt je sAdhu kSamA vagere daza prakAranA zramaNadharmamAM atyaMta apramAdathI yatna karatA hoya, te sAdhu anya jIvonI pIDAnuM atyaMta varjana karI zake che, anya nahIM. ane AvA prakArano sAvadya pravRttino niSedha je zAstramAM karyo hoya te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha che; tema ja tevA zAstranA vacanathI thayelo yathArtha bodha kaSazuddha zrutajJAna che. vaLI, pUrvagAthAmAM kaSazuddha zratadharmanuM lakSaNa batAvatAM vidhi batAvI, ke je zAstramAM rAgAdinA nAzamAM samartha evA dhyAnAdinuM vidhAna hoya te zAstra kaSazuddha che. temAM have daSTAMta batAve che - je zAstramAM evuM kahyuM hoya ke haMmezAM vidhipUrvaka rAgAdinA vipakSanA samUhane batAvanArAM zAstravacanonuM yathocita ciMtavana karavuM joIe, te zAstra kaSazuddha che. tethI e prApta thAya ke koI zAstramAM vidhipUrvaka dhyAnAdi karavAnuM vidhAna hoya, paraMtu te dhyAnAdi rAgAdinA ucchedanuM kAraNa bane te rIte na batAvyAM hoya, to te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha nathI. ane je zAstramAM kahyuM hoya ke haMmezAM rAgAdino uccheda thAya te rIte vidhipUrvaka dhyAnAdi ucita anuSThAna sevavAM joIe, to te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha che; kema ke AvA zAstramAM batAvela vidhivAkya anusAra pravRtti karavAmAM Ave, to jIvamAM avazya mohanA pariNAmo ghaTe che, jethI uttarottara guNonI vRddhi thAya che. mATe AvA prakAranA vidhi ane niSedhavALo mRtadharma kaSazuddha che. ahIM vizeSa e che ke parapIDA atyaMta na karavI joIe e kathanathI jIvarakSAnI sUkSma yatanA prApta thAya; paraMtu zAMti AdinA bhedathI parapIDA atyaMta karavI na joIe, e kathanathI e prApta thAya ke sAdhumAM For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA" dvAra / gAthA 1000-1001 kSamA Adi bhAvo na vartatA hoya te vakhate bAhya rIte parapIDAnA parihAra arthe sAdhu sUkSma yatanA karatA hoya topaNa te sAdhumAM parapIDAne anukULa kaSAyanI pariNati varte che; kema ke kASAyika bhAvo parapIDAnA bIja che. AthI parapIDAnA parivAranA arthI sAdhue jema bAhya rIte sUkSma yatanA karavI joIe, tema aMtaraMga rIte parapIDAnA bIjabhUta kASAyika bhAvonA apravartanamAM paNa yatna karavo joIe. tethI parapIDAnA parivAra mATe kSamA Adi bhAvapUrvaka bAhya ucita jayaNA karanArA sAdhuthI ja sAvadya pravRttino sUkSma ane saMpUrNa viSayavALo parihAra thAya che. vaLI, "sadA vidhipUrvaka rAgAdi vipakSanAlanuM yathocita dhyAna karavuM joIe.e kathanamAM yathocita' zabdanuM tAtparya e che ke potAnI bhUmikAno vicAra karIne uparanI bhUmikAne prApta karavAmAM je rAgAdi bAdhaka banatA hoya te rAgAdinA viruddha bhAvonA samUhanuM ciMtavana karavuM joIe, paraMtu jo potAnI bhUmikAno vicAra karyA vagara atyaMta uparanI bhUmikAnI prAptinA bAdhaka evA rAgAdinA viruddha bhAvonuM ciMtavana karavAmAM Ave to phaLa prApta thAya nahIM. jema ke dezavirati pALavA mATe paNa asamartha zrAvaka jinakalpa vagerenA bhAvonI niSpattimAM bAdhaka bananArA rAgAdinA vipakSa bhAvonuM ciMtavana kare to te ciMtavana phaLaprAptinuM kAraNa banatuM nathI, paraMtu dezaviratinI niSpattimAM bAdhaka bananArA rAgAdinA ucchedane anukULa evAM ucita anuSThAno karIne rAgAdinA vipakSa bhAvo karavA prayatna kare to te bhAvo phaLaprAptinuM kAraNa banI zake. mATe potAnI bhUmikAnA aucityathI rAgAdinA viparIta bhAvonA kAraNabhUta anuSThAnomAM kalyANanA arthI jIve yatna karavo joIe. vaLI, A yatna paNa mAtra anuSThAnonA sevanathI thato nathI, paraMtu jinavacana anusAra vidhipUrvaka sarva pravRtti karavAthI thAya che, ane te pravRtti paNa kyAreka karavAthI phaLa niSpanna thatuM nathI, paraMtu haMmezAM karavAthI phaLa niSpanna thAya che. AthI e phalita thayuM ke dezaviratinA bAdhaka evA rAgAdinA ucchedanuM kAraNa bane evAM ucita anuSThAno vidhipUrvaka sadA sevavAthI rAgAdino uccheda thAya che. AthI guNasthAnakanI pravRttimAM vidhipUrvaka yatna karanAra zrAvaka jema dharmanAM anuSThAno karatI vakhate rAgAdinA vipakSa bhAvo pedA thAya te rIte yatna kare, tema saMsAranI pravRttio karatI vakhate paNa rAgAdinA parivAramAM atyaMta sAvadhAnatApUrvaka yatna kare, e sarva rAgAdinA ucchedanA ciMtanasvarUpa che. Ama, je zAstramAM mana-vacana-kAyA vaDe parapIDA karavAno daDha niSedha karyo hoya, ane rAgAdinA vipakSa bhAvonuM sadA ane yathocita dhyAna karavAnuM vidhAna karyuM hoya, te zAstra kaSaparIkSAthI zuddha che. ll1070nA avataraNikA : vyatirekataH kaSazuddhamAha - avataraNikArya : vyatirekathI kaSazuddha evA Agamane kahe che - For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAre / gAthA 1001 bhAvArtha : gAthA 1070mAM kayo zratadharma kaSazuddha che? te batAvyuM. have kayo zratadharma kaSazuddha nathI? te batAve gAthA : thUlo Na savvavisao sAvajje jattha hoi paDiseho / rAgAiviuDaNasahaM na ya jhANAI vi tayasuddho // 1071 // anvacAI: - naltha-jyAM=je AgamamAM, savinne sAvadyaviSayaka zUno sadgavisotrazUla (ane) na sarvaviSayavALo asarvaviSayavALo, paDileha-pratiSedha che, sArUM viya ane dhyAnAdi paNa rAviDa sadaM ra-rAgAdinA vikuTanamAM saha nathI=rAgAdino nAza karavAmAM samartha nathI, (te Agama) tayasuddho tenAthI azuddha che=kaSathI azuddha che. gAthArtha : je AgamamAM sAvadhaviSayaka skUla ane asarvaviSayavALo pratiSedha che, ane dhyAnAdi paNa rAgAdino nAza karavAmAM samartha nathI, e Agama kaSathI azuddha che. TIkA : sthUla:=anipuNaH na sarvaviSayaH avyApakaH sAvadye vastuni yatra bhavati pratiSedhaH Agame, rAgAdivikuTTanasamarthaM na ca dhyAnAdyapi yatra, sa tadazuddhaH kaSAzuddha iti gAthArthaH // 1071 // TIkArya : je AgamamAM sAvadya vastuviSayaka skUla=anipuNa, na sarvaviSayavALo=avyApaka, pratiSedha hoya, ane jyAM=je AgamamAM, dhyAnAdi paNa rAgAdinA vikuTTanamAM samartha na hoya, te Agama tenAthI azuddha che=kaSathI azuddha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je AgamamAM hiMsAdi pAMca sAvadya pravRttiono sthUlathI niSedha karyo hoya paraMtu ati sUkSmatAthI niSedha na karyo hoya, ane sarvaviSayaka niSedha na karyo hoya, te Agama kaSazuddha nathI. jema ke koI zAstra ekendriyAdinI sUkSma yatanA paNa batAvatuM hoya, ane ekendriyAdinI hiMsAno sarvaviSayavALo bAhya niSedha paNa batAvatuM hoya; Ama chatAM kSamA Adi bhAvomAM yatnapUrvakanI ekendriyAdinI sUkSma yatanA na batAvatuM hoya arthAt hiMsAnA bIjabhUta evA kASAyika bhAvonA parihArapUrvakano ekendriyAdinI hiMsAno niSedha na batAvatuM hoya, to te zAstra kaSazuddha nathI. vaLI, je AgamamAM dhyAna-adhyayanAdi karavAnI vidhi batAvI hoya, paraMtu te dhyAnAdinI vidhi For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 rAgAdinA ucchedamAM samartha bane te rIte batAvI na hoya, to te Agama kaSazuddha nathI. AnAthI e phalita thAya ke koI zAstramAM ekendriyAdiviSayaka hiMsAno sUkSma niSedha na karyo hoya, ane kadAca sUkSma niSedha karyo hoya topaNa sarvathA niSedha na karyo, mAtra hiMsAno bAhya niSedha karyo hoya, jenA kAraNe kSamA Adi bhAvonI vRddhi thatI na hoya, to te zAstranA vacanathI hiMsAno pUrNa niSedha nahIM thato hovAthI te zAstra kaSazuddha nathI. vaLI, koI zAstramAM Atmika guNonA ullasana mATe dhyAnAdi kriyAnuM vidhAna karyuM hoya, paraMtu te dhyAnaadhyayanAdi kriyAnuM vidhAna te prakAre na karyuM hoya ke jenAthI rAgAdino uccheda thAya, to te zAstranuM vidhivacana zuddha nahIM hovAthI te zAstra kaSazuddha nathI. 1071 avataraNikA : atraivodAharaNamAha anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1001-1072 avataraNikArya ahIM ja=vyatirekathI kazuddha AgamamAM ja, udAharaNane kahe che - gAthA : anvayArtha: jaha paMcahiM bahuehi ca egA hiMsA musaM visaMvAe / iccAo jhANammi a jhAeavvaM agArAI // 1072 // rUththAo-ityAdimAM=prastuta gAthAnI TIkAmAM 'thotte'thI je uddharaNo ApyAM che e vagerenI vicAraNAmAM, nadda-je pramANe paMcahni=pAMca kAraNo vaDe (hiMsA) thAya che, vahutti ==ane bahu ekendriyAdi vaDe IT hiMsA-eka hiMsA thAya che, visaMvAd musa~-visaMvAdamAM mRSA thAya che, jJALammi sra=ane dhyAnamAM aIII= 'a'kArAdinuM jJAsravyuM dhyAna karavuM joIe. (e prakAranuM kathana kaSathI azuddha AgamanuM udAharaNa che.) gAthArtha TIkAmAM 'yathon'thI je uddharaNo ApyAM che, e vagerenI vicAraNAmAM, je pramANe pAMca kAraNo vaDe hiMsA thAya che, ane ghaNA ekendriyAdine mAravAthI eka hiMsA thAya che, visaMvAdamAM mRSAvAda thAya che, ane dhyAnamAM 'OM'kArAdinuM dhyAna karavuM joIe, e kathana kapathI azuddha AgamanuM udAharaNa che. TIkA : yathA paJcabhiH kAraNaiH- prANyAdibhiH bahubhizca ekendriyAdibhirekA hiMsA, yathoktaM "prANI prANijJAnaM ghAtakacittaM ca tadgatA ceSTA / prANaizca viprayogaH paJcabhirApadyate hiMsA // 1 // " For Personal & Private Use Only - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1002 tathA "anasthimatAM zakaTabhareNaiko ghAta" iti, tathA mRSA visaMvAde vAstava iti, Aha - mantofpa svajA roSa:, papazuddhacartharitAH na mRSAyai visaMvAdavirahAttasya kasyacit // 1 // " ityAdau vicAre, tathA dhyAne ca dhyAtavyamakArAdi, yathoktam - "vahArotra viyA, savAre viSpagucyate | mahezvarI mAratuM, trayametra tattvataH II" iti gAthArthaH // 1072 // TIkArya : je pramANe prANI Adi pAMca kAraNo vaDe hiMsA thAya che, ane bahu ekendriyAdi vaDe eka hiMsA thAya che. temAM yathothI sAkSI Ape che - "prANI, prANInuM jJAna ane ghAtakacitta, targata ceSTA=prANInA ghAtaviSayaka prayatna, ane prANothI viyoga; pAMca kAraNo vaDe hiMsA prApta thAya che." tathA asthivALAonA zakaTabharathI eka ghAta thAya che=hADakAM vagaranA jIvonuM gADuM bharavAthI arthAtu eka gADAM jeTalA hADakAM vagaranA jIvone mAravAthI eka jIvano ghAta thAya che. "rUti' bauddhadarzana anusAra ahiMsAnA svarUpanA kathananI samApti mATe che. tathA vAstavavALA visaMvAdamAM mRSA thAya che=vAstavika vastuno visaMvAda karavAmAM mRSAvAda thAya che. 'ti' mRSAvAdanA svarUpanA kathananI samApti arthe che. temAM mAda thI sAkSI Ape che - "pApanI zuddhi arthe bolAyelA avidyamAna paNa potAnA doSo mRSA mATe nathI, kema ke te koIpaNanA visaMvAdano viraha che-pApanI zuddhi arthe bolAyelA evA te koIpaNa vacanano anya padArtha sAthe visaMvAda thato nathI." ane te rIte dhyAnamAM sakArAdinuM dhyAna karavuM joIe. temAM yatho thI sAkSI Ape che - ahIM=dhyAnanA viSayamAM, brahma sakAra jANavo, viSNu makAra, vaLI mahezvara nakAra kahevAya che. tattvathI traNa ekatra che-paramArthathI brahmA, viSNu ane mahezvara"OMkAramAM eka ThekANe che." ityAdi vicAramAM vyatirekathI kaSazuddha evA AgamanuM udAharaNa che, ema avataraNikA sAthe yojana che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kayuM Agama kaSathI azuddha che? te batAvyuM. temAM have udAharaNa Ape che - bauddhadarzanavALA kahe che ke prANI Adi pAMca kAraNothI hiMsA thAya che, paraMtu pAMcamAMthI ekAda kAraNa paNa vidyamAna na hoya ane bAkInAM cAre kAraNa hoya, topaNa hiMsA thatI nathI. tethI e prApta thAya ke bauddhadarzana pramANe sAvadya pravRttino niSedha sarvaviSayavALo nathI; kema ke bauddhadarzanane mAnya evAM pAMca kAraNomAMthI ekAda kAraNa na hoya to vAstavamAM karmabaMdha thato nathI ema nathI, paraMtu karmabaMdha thAya che. jema prANI na hoya paNa ghAtakacitta hoya to paNa vAstavamAM karmabaMdha thAya che; jyAre bauddhadarzana prANI na hoya paNa mAtra ghAtakacitta hoya to hiMsA thatI nathI ema mAne che. tethI bauddhadarzana pramANe sAvadyaviSayaka niSedha sarvaviSayavALo prApta thato nathI. For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 anuyogagaNAnujJAvastaka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1002 vaLI, bauddhadarzanIo kahe che ke jIva vidyamAna hoya, "A jIva che evuM jJAna hoya, mAravAne anukULa ghAtakacitta hoya, mAravAnI kriyA thatI hoya, ane jIvanA prANano nAza thAya, to ja hiMsA thAya che; paraMtu mAravAno prayatna karavA chatAM jIvanA prANano nAza na thAya, to hiMsA thatI nathI. A prakAranI teonI bhUladaSTi che, jayAre sUkSmadaSTithI vicArIe to ghAtakacitta hoya to prANaghAtano prayatna na karyo hoya topaNa hiMsA thAya che; prANaghAtano prayatna karyo hoya ane prANano ghAta na thayo hoya topaNa hiMsA thAya che; kema ke hiMsAkRta karmabaMdha jIvanA adhyavasAyathI thAya che, ane ghAtakacitta hoya to adhyavasAya che, tethI avazya hiMsAnuM phaLa maLe che. AthI jIvane mAravAno sAkSAt vicAra na karyo hoya, topaNa ayatanApUrvaka cAlanArA ke ayatanApUrvaka pravRtti karanArA sAdhu dvArA hiMsA thAya che, ema jainadarzana svIkAre che; eTaluM ja nahIM paraMtu SakAyanuM pAlana karanArA sAdhu paNa hiMsAnA bIjabhUta evA kSamAdi bhAvomAM yatna na karatA hoya to te sAdhu hiMsA kare che ema jainadarzana svIkAre che. mATe jainazAsanamAM batAvela hiMsAno niSedha sUkSma che; kema ke jainadarzana sUkSmamAM sUkSma ekendriyAdinI hiMsAno paNa parihAra karavAnuM kahe che. tema ja jainazAsanamAM batAvela hiMsAno niSedha sarvaviSayaka che; kema ke jainadarzana hiMsAnA bIjabhUta evA kApAyika bhAvono uccheda karavA dvArA kSamAdi bhAvomAM yatna karavAnuM paNa kahe che. tethI hiMsAnA parivAra mATe sAdhumAM apramAdabhAva na vartato hoya to avazya hiMsA thAya che, ema jainadarzana mAne che. A rIte jainonuM Agama kaSazuddha che, bauddhadarzana skUla ane apUrNa hiMsAno niSedha karanAra hovAthI pAMca kAraNo bhegA hoya to ja hiMsA mAne che, ane pAMcamAMthI ekAda kAraNa na hoya topaNa hiMsA thatI nathI, ema mAne che. mATe teonuM Agama kaSazuddha nathI. vaLI, bauddhadarzanavALA kahe che ke gADAM jeTalA hADakAM vagaranA jIvonI hiMsA thAya, tyAre eka jIvanI hiMsA thAya che. A paNa teonI bhUladaSTi che; kema ke eka paNa jIvanI hiMsA e hiMsA ja che, ane cittamAM krUratAno adhyavasAya jeTalo adhika hoya teTalo karmabaMdha paNa adhika thAya. - baMne darzanonAM zAstromAM batAvAyeluM A prakAranuM hiMsAnuM svarUpa jotAM hiMsAno niSedha karanArA jainadarzanano sAvadyaviSayaka pratiSedha nipuNatAvALo che; ane bauddhadarzanano sAvadyaviSayaka pratiSedha anipuNatAvALo che. AthI jainadarzananuM Agama kaSazuddha che ane bauddhadarzananuM Agama kaSaazuddha che. vaLI, keTalAMka darzano mRSAvAdanA viSayamAM kahe che ke vAstavika padArthathI viparIta kahevAmAM mRSAvAda thAya che, paraMtu pApanI zuddhi mATe potAnAmAM na hoya tevA doSo kahevAmAM mRSAvAda thato nathI. jema ke koI vyaktie koIno ghAta na karyo hoya chatAM te bole ke "huM ghAtaka chuM, kUra chuM," to te vyaktinuM te vacana mRSAvAdarUpa nathI, kema ke tenA vacanamAM bAhya koI padArthanuM viparIta kathana nathI. AvA prakAranuM mRSAvAdanuM svarUpa sthUlathI ramya lAge, paraMtu vastutaH potAnAmAM na hoya tevA doSo bolavA e paNa asaMbaddha pralAparUpa hovAthI mRSAvAdarUpa che. tethI AvA prakAranuM mRSAvAdanuM viparIta svarUpa batAvanAra Agama kaSazuddha nathI. vaLI, keTalAka dhyAnanA viSayamAM kahe che ke "OM'kAranuM dhyAna karavuM joIe; kema ke "3'kAra brahmano vAcaka che, 'ma'kAra viSNuno vAcaka che ane "'kAra mahezvarano vAcaka che. mATe "3%'kAranA dhyAnathI A traNeyanuM dhyAna thAya che. A pramANe dhyAnanuM vidhAna karanAra Agama kaSazuddha nathI; kema ke je dhyAna rAgAdino nAza karavA samartha na hoya te dhyAne mokSanuM kAraNa banatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1002, 1003-1004 AnAthI e phalita thAya ke rAgAdino nAza na kare tevo navakArano jApa ke navakAranuM dhyAna batAvanAra vacana paNa kaSazuddha nathI; paraMtu jenAthI arihaMtAdinA bhAvone abhimukha citta jatuM hoya, ane tenA kAraNe rAgAdino uccheda thato hoya, tevuM dhyAna ke tenuM adhyayana batAvanAra jainadarzananuM Agama kaSazuddha che. AthI OMkAra paNa brahmA, viSNu ane mahezvarano vAcaka che tevI buddhimAtrathI tenuM dhyAna kalyANanuM kAraNa banatuM nathI, ke te paMcaparameSThIno vAcaka che tevI buddhimAtrathI paNa kalyANanuM kAraNa banatuM nathI, paraMtu paMcaparameSThInI upasthitipUrvaka teonI abhimukha javAnuM kAraNa banatuM hoya, ane rAgAdinA ucchedamAM samartha banatuM hoya, tevuM grU'kAranuM dhyAna kalyANanuM kAraNa bane che. mATe paMcaparameSThInI sanmukha javAno yatnapUrvakano 'kArano jApa batAvanAra Agama kaSazuddha che. / 107ra/ avataraNikA : chedamadhikRtyAha - avataraNikArya : chedane AzrayIne kahe che - bhAvArtha : gAthA 1068mAM kahela ke zrutadharmanI kaSAdithI parIkSA karavI joIe. tethI gAthA 1069thI 1072mAM kaSazuddha AgamanuM anvayathI ane vyatirekathI varNana karyuM. have chedazuddha AgamanuM varNana karavA mATe chedanuM lakSaNa batAve che - gAthA : sai appamattayAe saMjamajoesu vivihabheesu / jA dhammiassa vittI eaM bajhaM aNuTThANaM // 1073 // eeNa na bAhijjai saMbhavai a taM dugaM pi niameNa / eavayaNeNa suddho jo so cheeNaM suddho tti // 1074 // anvayArtha : vivimepanuM saMgamano; vividha bheTavALA saMyamanA yogomAM sapha mauTyAhu sadA apramattatAthI thamika-dhArmikanI nA vittI je vRtti che, maMtrae varSo maNukAdi=bAhya anuSThAna (chedaparIkSAmAM adhikRta che.) =AnAthI=e bAhya anuSThAnathI, te tui fpa te dvaya paNa =vidhi ane niSedha e baMne paNa, ja vAhimDuM bAdha pAmatA nathI, nimaNe ma=ane niyamathI saMmavaDuM saMbhave che=vadhe che; mavALo A vacanathI=uparamAM kahevAyela anuSThAnanA kathanathI, yuddho no zuddha je (Agama) hoya, to te chevi yuddha chedathI zuddha che. >> 'tti' pAdapUrtimAM che. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1003-1074 gAthArtha: vividha bhedavALA saMyamanA yogomAM sadA apramattatAthI dhArmikanI je vRtti che, e bAhya anuSThAna chedaparIkSAmAM adhikRta che. e bAhya anuSThAnathI vidhi ane niSedha e baMne paNa bAdha pAmatA nathI ane niyamathI vadhe che, A vacanathI zuddha evuM je Agama hoya te chedathI zuddha che. TIkA : sadA'pramattatayA hetubhUtayA saMyamayogeSu kuzalavyApAreSu vividhabhedeSu = anekaprakAreSu yA dhArmikasya = sAdho: vRtti-vartanA, tadvAzcamanuSThAnamiAdhivRtamiti gAthArtha: z07rU/ = etena anuSThAnena na bAdhyate sambhavati ca = vRddhiM yAti tad dvitayamapi vidhipratiSedharUpaM niyamena, etadvacanena yathoditAnuSThAnoktyA zuddho ya AgamaH, sa chedena zuddha iti gAthArthaH // 1074 // TIkArya vividha bhedavALA saMyamanA yogomAM=aneka prakAravALA kuzalanA vyApAromAM, sadA hetubhUta evI apramattatAthI dhArmikanI=sAdhunI, je vRtti che=vartanA che, e bAhya anuSThAna ahIM adhikRta che=chedazuddha AgamanI vicAraNAmAM grahaNa karAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. A anuSThAnathI=pUrvagAthAmAM varNana karyuM e anuSThAnathI, vidhi-pratiSadharUpa te dvitaya paNa bAdha pAmatA nathI ane niyamathI saMbhave che=vRddhine pAme che. A vacanathI=yathodita evA anuSThAnanI uktithI=je pramANe uparamAM kahevAyuM te prakAranA anuSThAnane kahevAthI, zuddha evuM je Agama hoya, te chedathI zuddha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: saMyamavRddhinA upAyabhUta evA aneka prakAranA kuzala vyApAromAM sAdhue sadA yatna karavAno hoya che, je bAhya anuSThAnarUpa che; ane te bAhya anuSThAno kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi-niSedhano bAdha na karatAM hoya, ane te vidhi-niSedhanI nakkI vRddhi karatAM hoya, to tevAM anuSThAno batAvanAra Agama chedazuddha che. AnAthI e phalita thAya ke je AgamamAM karmabaMdhanA kAraNIbhUta evA hiMsAdi bhAvono niSedha karyo hoya, ane rAgAdino uccheda karavAmAM samartha bane evAM dhyAna-adhyayanAdinuM vidhAna karyuM hoya, te Agama kaSazuddha che; ane te vidhi ane niSedhanI puSTi kare evI sarva ucita pravRttio je AgamamAM batAvI hoya te Agama chedazuddha che. jema ke zAstramAM sAdhune rAgAdinA pratipakSanA bhAvana arthe dhyAnAdimAM yatna karavAnI vidhi batAvI che, tema cittanA pratibaMdharUpa bhAvahiMsAnA parihAra arthe navakalpI vihAra karavAnI paNa vidhi batAvI che; Ama chatAM ratnatrayInI vRddhinuM vizeSa kAraNa hoya to apavAdathI eka sthAne sthiravAsa karavAnI paNa bhagavAnanI anujJA che, je ApavAdika anujJA navakalpI vihAra karavAnI vidhino bAdha karatI nathI, paraMtu navakalpI vihAra karavAnA prayojanane puSTa kare che. For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1003-1074, 1075 vaLI saMyamanI vRddhi arthe sAdhune nadI UtaravAnI paNa bhagavAnanI anujJA che, te paNa ApavAdika anujJA hovAthI hiMsAnA niSedhano bAdha karatI nathI; kema ke bhagavAne pramAdabhAvathI thatI hiMsAno niSedha karyo che. tethI apramAdabhAvanI vRddhinA upAyabhUta evuM A nadI UtaravAnuM anuSThAna ahiMsAnuM kAraNa che. mATe jo saMyamavRddhinuM kAraNa hovA chatAM sAdhu nadI na Utare to bAhya hiMsAno parihAra thavA chatAM pramAdabhAvanI vRddhi thavAthI bhAvahiMsAnI prApti thAya. tethI bhagavAnanA AgamamAM batAvela apavAdathI nadI UtaravAnuM paNa anuSThAna hiMsAnA niSedhanuM bAdhaka nathI, paNa poSaka che. vaLI koI sAdhu, dhyAnAdimAM apramAdabhAvathI yatna karatA hoya, chatAM ati ThaMDI vagere koI kA2Ne teone dhyAnAdimAM vyAghAta thato hoya, to te dhyAnAdinI vRddhi arthe bhagavAnanA AgamamAM te sAdhune vastro rAkhavAnI anujJA che; jyAre digaMbaronA sAgamamAM vastro rAkhavAno ekAMte niSedha che, tethI dhyAnAdimAM apramAdabhAvathI yatna karanArA paNa sAdhu ati ThaMDI AdimAM dhyAnAdimAM yatna karI zake nahIM. mATe vastrono ekAMte niSedha karanAra digaMbaronuM Agama dhyAnAdi vidhinA poSaka anuSThAno nahIM batAvatuM hovAthI chedazuddha nathI. te rIte bhagavAnanA AgamamAM jIvarakSA arthe pAtrA rAkhavAnI anujJA che; jyAre pAtrA vaga2 jIvarakSA nahIM thatI hovA chatAM digaMbaronA AgamamAM pAtrA rAkhavAno ekAMte niSedha che. tethI pAtrAno ekAMte niSedha karanAra digaMbaronuM Agama hiMsAnA niSedhanA poSaka anuSThAno nahIM batAvatuM hovAthI chedazuddha nathI. Ama, je AgamamAM batAvela sarva utsarga-apavAdanAM anuSThAno vidhi-niSedhanAM poSaka hoya, paNa bAdhaka na hoya, te Agama chedazuddha che. ahIM vizeSa e che ke hiMsAdinA niSedhathI SaTkAyanA pAlanamAM atyaMta ughama thAya che ane dhyAnaadhyayananA vidhAnathI rAgAdino hrAsa thAya che, jethI saMyamanAM kaMDako vadhe che, ane te vidhi-niSedhane poSaka evA bAhya anuSThAno jainazAstramAM batAvela hovAthI te anuSThAnanA baLathI te vidhi-niSedhane anukULa aMtaraMga udyama thaI zake che, mATe tevA vidhi-niSedhane batAvanAra ane tevA vidhi-niSedhanA poSaka bAhya anuSThAno batAvanAruM zAstra kaSazuddha ane chedazuddha che. 1073/1074 // avataraNikA : 203 ihaivodAharaNamAha - avataraNikArya : ahIM ja=chedazuddha AgamamAM ja, udAharaNane kahe che bhAvArtha: kazuddha AgamamAM batAvela vidhi-pratiSedhane poSaka evAM bAhya anuSThAnanuM je Agama vidhAna kare, ane te vidhi-pratiSedhane bAdhaka evAM bAhya anuSThAnanuM je Agama niSedha kare, te Agama chedazuddha che. A pramANe gAthA 1073-1074mAM chedazuddha AgamanuM svarUpa batAvyuM. have kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi-niSedhanAM poSaka banatAM hoya tevA anuSThAnanuM prastuta gAthAmAM udAharaNa Ape che, ane te vidhi-niSedhanAM bAdhaka banatAM hoya tevA anuSThAnanuM gAthA 1076mAM udAharaNa Ape che . - For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 gAthA : anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1075 jaha paMcasu samiIsuM tIsu a guttIsu appamatteNaM / savvaM cia kAyavvaM jaiNA sai kAigAI vi // 1075 // anvayArtha : naH-je pramANe paMcamu saminuM=pAMca samitio viSayaka tIthu a gunnIsu=ane traNa guptio viSayaka sa-sadA appamattenuM naphA=apramatta evA yatie sarvAM citra-sarva ja jAyavyaM karavuM joIe, jAgArUM vi-kAyikAdi paNa (apramatta thaIne karavuM joIe.) gAthArtha je pramANe pAMca samitio viSayaka ane traNa guptio viSayaka sadA apramatta evA sAdhue sarva ja karavuM joIe, mAthuM Adi paNa sadA apramatta thaIne karavuM joIe. TIkA : yathA paJcasu samitiSu - IryAsamityAdirUpAsu tisRSu ca guptiSu manoguptyAdiSu apramattena satA sarvamevA'nuSThAnaM karttavyaM yatinA = sAdhunA sadA, kAyikAdyapi, AstAM tAvadanyaditi gAthArthaH // 1075 // TIkArya je pramANe IryAsamiti AdirUpa pAMca samitio viSayaka, ane manogupti Adi traNa guptio viSayaka, sadA apramatta chatA yatie=sAdhue, sarva ja anuSThAna karavuM joIe, anya to dUra raho kAyikAdi paNa, arthAt sAdhue bIjAM anuSThAna to samiti-guptiviSayaka sadA apramAdabhAvathI karavAM joIe, paraMtu mAruM Adi paNa anuSThAna samiti-guptiviSayaka sadA apramAdabhAvathI karavAM joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: sAdhue pAMca samiti ane traNa guptimAM sadA apramAdabhAvanI vRddhi thAya te rIte saMyamanI sarva kriyAo karavI joIe, ane mAtra Adi nAnAM anuSThAna paNa samiti-guptimAM apramAdabhAvanI vRddhi thAya te rIte karavAM joIe, to anya sarva anuSThAnonuM to pUchavuM ja zuM ? A pramANe je AgamamAM kahevAyuM hoya te AgamanAM anuSThAno vidhi-niSedhanAM poSaka hovAthI te Agama chedazuddha che. AnAthI e phalita thAya ke bhagavAnanA AgamamAM 'A anuSThAna karavuM ja joIe' evI ekAMte vidhi paNa nathI ke 'A anuSThAna na ja karavuM joIe', evo ekAMte pratiSedha paNa nathI; paraMtu jIvane nirlepa thavAmAM ananya kAraNIbhUta pAMca samiti ane traNa guptinA pariNAmanI vRddhi thAya te rIte sarva anuSThAno karavAnI vidhi che, ane pAMca samiti ane traNa guptinA pariNAmanI hAni thAya te rIte sarva anuSThAno karavAno niSedha che. tethI bhagavAnanA AgamanA AvA prakAranA vidhAnathI ane pratiSedhathI kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi-niSedhanI puSTi thAya che. te A rIte - For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 100pa-1006 kaSazuddha AgamamAM karmabaMdhane anukULa evA hiMsA Adi bhAvono kSAMti AdinA bhedathI pratiSedha karAyo che, ane rAgAdinA vikuTTanamAM samartha evI dhyAnAdinI vidhi batAvI che. e baMnethI e prApta thayuM ke jIve karmabaMdhane anukULa evI kriyAomAMthI nivRtta thaIne, rAgAdinA ucchedamAM samartha evA Atmika bhAvonA ullasana mATe dhyAnAdimAM yatna karavo joIe. AthI je sAdhuo bhagavAnanA vacana anusAra samiti-guptiviSayaka apramAdabhAvavALA thaIne saMyamanAM sarva anuSThAno kare che, teonA karmabaMdhane anukULa hiMsA Adi bhAvo nivartana pAme che, ane teonuM vIrya AtmabhAvo tarapha javA mATe ullasita bane che. AthI samiti-guptimAM sadA apramAdI thaIne saMyamanAM sarva anuSThAno sevanArA, yAvata mAtru Adi paNa apramAdI thaIne karanArA sAdhuonAM sarva anuSThAno, zAstramAM je hiMsAdino niSedha karyo che tene, ane dhyAnAdinuM je vidhAna karyuM che tene anukULa bane che; kema ke samiti-guptithI yukta thaIne karAtI mAtru AdinI kriyA paNa rAgAdinA umUlanane anukULa mAnasavyApAra rUpa che. tethI A pramANe kahenAra Agama chedazuddha che. 107pI avataraNikA: tathA - avataraNikArya : kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi ane pratiSedhano bAdha nahIM karanArA ane vRddhi karanArAM kevAM anuSThAnonuM bhagavAnanA AgamamAM vidhAna che, te pUrvagAthAmAM darzAvyuM. have vidhi-niSedhane bAdha karanArAM kevAM anuSThAnono bhagavAnanA AgamamAM niSedha che, te darzAvavA tathAthI samuccaya kare che - gAthA : je khalu pamAyajaNagA vasahAI te vi vajjaNijjA u / mahuaravittIe tahA pAleavvo a appANo // 1076 // anvayArtha: ne vastu kharekhara je vahArpha vasati Adi panIyanaTIT=pramAdanAM janaka che, te vigate paNa varSonA varjanIya ja che, ta=tathA maduraviNa-madhukaranI vRttithI akhAne AtmA pAjogavyo sapAlanIya ja che. * "' ane ' vaMkAranA arthamAM che. gAthArtha : kharekhara je vasati vagere pramAdane pedA karanArA che, te vasati Adi paNa tyajavAM ja joIe, ane bhamarAnI vRttithI AtmAnuM pAlana karavuM ja joIe. TIkA : ye khalu pramAdajanakAH paramparayA vasatyAdayaH, AdizabdAt sthAnadezaparigrahaH, te'pi varjanIyA eva For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 anuyogagaNAnujJAvastuka | "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 10es sarvathA, madhukaravRttyA gRhikusumapIDAparihAreNa tathA pAlanIya evA''tmA, nA'kAle tyAjya iti gAthArthaH I6 07ddA TIkArtha : kharekhara je vasati Adi paraMparAthI pramAdanAM janaka che, te vasati Adi paNa sarvathA varjavAM ja joIe, tathA madhukaranI vRttithIegRhIrUpI kusumanI pIDAnA parihArathI, AtmA pALavo ja joIe, akALamAM tyajavo na joIe. 'mAdri' zabdathI "varatyAyaH"mAM sAvi' zabdathI, sthAna ane dezano parigraha che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhagavAnanA AgamamAM vidhi-niSedhanAM poSaka evAM kyAM anuSThAna karavAno kahyAM che? te pUrvagAthAmAM batAvyuM. have bhagavAnanA AgamamAM vidhi-niSedhanAM bAdhaka evAM kayAM anuSThAno varjavAnAM kahyAM che ? te prastuta gAthAmAM batAve che - saMyama grahaNa karIne saMyamanI vRddhi mATe dhyAna-svAdhyAyAdimAM yatna karatA sAdhue paNa paraMparAthI pramAdanAM janaka evAM vasati AdinuM varjana karavuM joIe. tethI e prApta thAya ke sAdhuo saMyamavRddhi arthe vasatinI yAcanA karIne koI vasatimAM UtaryA hoya, ane te vasati strI AdithI saMsakta hoya, to tatkAla te vasati saMyamavRddhinuM kAraNa jaNAtI hovA chatAM paraMparAe pramAdane pedA karanAra bane che. tethI AvI vasatino sAdhuoe sarvathA tyAga karavo joIe. AnAthI e phalita thayuM ke kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi-niSedhano paraMparAe paNa je anuSThAnathI bAdha thavAno saMbhava hoya, te anuSThAnano bhagavAnanA AgamamAM tyAga karavAnuM kahyuM che, ane te anuSThAnanA parihArathI vidhi-niSedhanI puSTi thAya che. mATe bhagavAnanuM Agama chedazuddha che. vaLI, bhagavAne akALe dehano tyAga karavAno niSedha karyo che, kema ke sAdhu AhAra grahaNa na kare ane akALe dehano tyAga kare to devabhavanI prApti thAya topaNa aviratinI prApti thAya, jethI AgamamAM batAvela vidhi-niSedhanI puSTi thAya nahIM. AthI sAdhu ucita vidhithI AhAra vAparIne dehane TakAve to hiMsAdinA niSedhamAM upakAraka evA apramAdabhAvanI vRddhi thAya, ane rAgAdinA ucchedane anukULa evA dhyAnAdinA vidhAnamAM paNa yatna thAya. mATe mRtyunA najIkanA kALane choDIne sAdhue dehanuM pAlana karavuM joIe. AnAthI e phalita thayuM ke akALe dehano tyAga karavAthI kaSazuddha AgamamAM batAvela vidhi-niSedhano bAdha thato hovAthI, bhagavAnanA AgamamAM bhamarAnI vRttithI dehanuM pAlana karavAnuM kahyuM che, jethI vidhiniSedhanI puSTi thAya. mATe bhagavAnanuM Agama che zuddha che. vaLI, sAdhue dehanuM pAlana kaI rIte karavuM joIe? te batAvavA mATe kahe che ke jema bhamaro phUlane pIDA na thAya e rIte phUlamAMthI rasa pIe che, tema sAdhue paNa gRhasthane pIDA na thAya e rIte gRhastho pAsethI bhikSA grahaNa karavI joIe, ane tevI bhikSA vAparIne dehanuM pAlana karavuM joIe, jethI AgamamAM batAvela vidhi ane niSedhanI vRddhi thAya. ll1076ll For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 107-1078 avataraNikA : atra vyatirekamAha - avataraNikArtha : ahIM=chedazuddha AgamamAM, vyatirekane kahe che bhAvArtha: gAthA 1073-1074mAM chedazuddha AgamanuM svarUpa batAvyuM. tyArapachI gAthA 1075-1076mAM chedazuddha Agama kevAM anuSThAnonuM vidhAna kare che ? ane kevAM anuSThAnono niSedha kare che ? te batAvyuM. have chedazuddha AgamanuM svarUpa vyatirekathI batAve che gAthA : - jattha u pamattayAe saMjamajoesu vivihabheesu / no dhammiassa vittI aNaNuTThANaM tayaM hoi // 1077 // eeNaM bAhijja saMbhavai a taddugaM na NiameNa / avayaNovaveo jo so cheeNa no suddho // 1078 // 200 anvayArtha: vivibhesu 3 saMgamanopu natha-vaLI vividha bhedavALA saMyamanA yogomAM jyAM pamattayA=pramattatAthI mmiganna-dhArmikanI vittI no-vRtti nathI, tayaM-te aLabuDhDhALa ho-ananuSThAna thAya che. Vi=AnAthI=e anuSThAnathI, taduI-te dvaya=vidhi ane niSedha e baMne, vAhikhkhaS=bAdha pAme che, trimeLa a=ane niyamathI na saMbhavaD=saMbhavatA nathI=vadhatA nathI; avayaLovaveo-A vacanopapeta= uparamAM kahevAyelA anuSThAnanA kathanathI yukta, no-je (Agama) hoya, so-te cheLa yuddho no-chedathI zuddha nathI. gAthArtha vaLI vividha bhedavALA saMyamanA yogomAM jyAM pramattatAthI dhArmikanI vRtti nathI, te ananuSThAna thAya che. e anuSThAnathI vidhi ane niSedha e baMne paNa bAdha pAme che, ane niyamathI vadhatA nathI, A vacanathI yukta evuM Agama hoya te chedathI zuddha nathI. TIkA H yatra tu pramattatayA hetubhUtayA saMyamayogeSu - saMyamavyApAreSu vividhabhedeSu-vicitreSvityarthaH no dhArmikasya=tathAvidhayateH vRttiH = varttanA, ananuSThAnaM vastusthityA tad bhavati, tatkAryAsAdhakatvAditi gAthArtha: 56077 / / For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA dvAra / gAthA 1000-1008 etena anuSThAnena bAdhyate sambhavati ca-vRddhimupagacchati ca tad dvayaM-vidhipratiSedharUpaM na niyamena, etadvacanopetaH itthaMvidhAnuSThAnavacanAnyaH (?etadvacanopapetaH itthaMvidhAnuSThAnavacanayukto yaH) AgamaH, sa chedena-prastutena na zuddha iti gAthArthaH // 1078 // noMdha: TIkAmAM padvanopeta: dhaividhAnuSThAnavanA che, tene sthAne padvanopapetaH sthavidhAnunavatranayu yaH hovuM joIe. TIkArya : vaLI vividha bheTavALA saMyamanA yogomAM vicitra evA saMyamanA vyApAromAM,jyAM=je anuSThAnamAM, hetubhUta evI pramattatAthI dhArmikanI tevA prakAranA yatinI=zAstrAnusArI yatna karanArA sAdhunI, vRtti-vartanA, nathI, te anuSThAna vastusthitithI ananuSThAna thAya che, kema ke tenuM kAryanuM asAdhakapaNuM che-te anuSThAnanuM vidhi-niSedhanA pAlanathI sAdhya evA zuddhirUpa kAryanuM nahIM sAdhanArapaNuM che. A anuSThAnathI=pUrvagAthAmAM varNana karyuM e anuSThAnathI, vidhi-pratiSedharUpa te draya khAdha pAme che, ane niyamathI saMbhavatA nathI=vRddhine pAmatA nathI. A vacanathI upapeta AvA prakAravALA anuSThAnanA vacanathI yukta, evuM je Agama hoya, te prastuta evA chedathI zuddha nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhunA paDilehaNAdi aneka prakAranA saMyamanA vyApAro che, ane te anuSThAno ucita kALe ucita prakAre karavAmAM na Ave to te anuSThAno pramAdanuM kAraNa bane che. tethI saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya te rIte yatna karanArA sAdhu pramAdanuM kAraNa bane te rIte anuSThAnamAM pravRtti karatA nathI. ane pramAdanuM kAraNa bane tevA anuSThAno vAstavika rIte ananuSThAna che; kema ke pramAdanuM kAraNa bananArAM A anuSThAno vidhi-niSedhanAM poSaNarUpa kArya sAdhatAM nathI. tethI sthUladaSTithI anuSThAna lAgavA chatAM paramArthathI AvAM anuSThAna saMyamavRddhine anukULa anuSThAna nathI; ane AvAM anuSThAna karavAthI zAstramAM batAvela vidhi ane niSedhano bAdha thAya che; kema ke kaSazuddha zAstranAM vidhivAkyo rAgAdino nAza karavAmAM samartha bane evA dhyAnAdi anuSThAnanuM vidhAna kare che, jyAre pramAdanuM kAraNa bane evAM dhyAnAdi anuSThAna karavAthI rAgAdino nAza thato nathI. vaLI kaSazuddha zAstranAM niSedhavAkyo sAvagha pravRttino sUkSma ane azeSa niSedha kare che, jyAre pramAdanuM kAraNa bane evAM paDilehaNAdi anuSThAna karavAthI sAvadya pravRttino sUkSma ane azeSa parihAra thato nathI. vaLI, pramAdanuM kAraNa bane e prakAre sevAyela anuSThAnathI vidhi-pratiSedhanI vRddhi paNa thatI nathI; kema ke je anuSThAnanuM sevana rAgAdi bhAvonI hAni karatuM na hoya, paNa pramAdanuM kAraNa banatuM hoya, te anuSThAnathI vidhinI vRddhi thatI nathI, ane je anuSThAnanuM sevana kSamA Adi bhAvothI yukta SakAyanA pAlana dvArA sAvadya pravRttinI sUkSma ane azeSa nivRtti karatuM na hoya, paraMtu pramAdanuM kAraNa banatuM hoya, te anuSThAnathI sUkSma ane azeSa pratiSedhanI vRddhi thatI nathI. AthI AvAM pramAdanAM poSaka dhyAnAdi ke paDilehaNAdi anuSThAno batAvanAruM je Agama hoya te chedazuddha nathI. /1077/1078 For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anucogAnujJA' dvAra/ gAthA 1009-1080 208 avatarazi: atraivodAharaNamAha - avataraNikArya : ahIM ja vyatirekathI chedazuddha AgamamAM ja, udAharaNane kahe che - gAthA: jaha devANaM saMgIagAikajjammi ujjamo jaiNo / kaMdappAIkaraNaM asabbhavayaNAbhihANaM ca // 1079 // taha annadhammiANaM uccheo bhoaNaM gihega'NNaM / asidhArAi a eaM pAvaM bajjhaM aNuTThANaM // 1080 // anvayArtha: jaha-4 prabhAeo saMgIagAikajjammi jaiNo ujjamo (havona) saMgA yama yatino udyama, kaMdappAIkaraNaM pAhanu 429, asabbhavayaNAbhihANaM camane asabhya vayanana mAmathAna, taha-tathA annadhammiANaM uccheo=anya pAmino 7276, gihega'NNaM bhoaNaM-mAM navANu mo04, asidhArAi amane (241) sidhA cha, eaM bajjhaM aNuTThANaM-240 . anuSThAna pAvaM-55 . gAthArtha: jema devonA saMgItAdi kArya mATe sAdhue prayatna karavo joIe, kaMdAdi karavAM joIe, ane asabhya vacana bolavAM joIe, ane anya dharmavALA jIvono nAza karavo joIe, eka gharamAM eka annanuM bhojana karavuM joIe, ane A bhojana asidhArAdi che. A bAhya anuSThAna pAparUpa che. TImA: yathA devAnAM saGgItakAdinimittamudyamo yate:=pravrajitasya, yathoktam - ___ "saGgItakena devasya, prItI rAvaNavAdyataH / tatprItyarthamato yatnaH, tatra kAryo vizeSataH // 1 // " tathA kandarpAdikaraNaM bhrUkSepAdinA, tathA'sabhyavacanAbhidhAnaM ca 'brahmaghAtako'ham ityAdi, evaM kila tadvedanIyakarmakSaya iti gAthArthaH // 1079 // tathA anyadhArmikANAM tIrthAntarIyANAmucchedo-vinAzaH, yathoktam - "anyadharmasthitAH sattvA, asurA iva viSNunA / ucchedanIyAsteSAM hi, vadhe doSo na vidyate // 1 // " iti / tathA bhojanaM gRha evaikAnnaM tadanugrahAya, tathA asidhArAdi caitat prakRSTendriyajayAya, etatpApaM pApahetutvAd bAhyamanuSThAnamazobhanamiti gAthArthaH // 1080 // For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1009-1080 TIkArya : je pramANe devonA saMgItAdina nimitte yatino pravrajitano, udyama. temAM cothI sAkSIpATha Ape che - rAvaNavAdyathI saMgIta dvArA devane prIti thAya che. AthI tenI prIti arthe=devane khuza karavA mATe, tyAM=rAvaNavAdyathI saMgIta karavAmAM, yatie vizeSathI yatna karavo joIe." tathA bhrakuTinA pAdi dvArA kaMdarpAdinuM karavuM, ane "brahmaghAtaka huM chuM" ityAdi asabhya vacananuM bolavuM, A rItekaMdarpAdi karIe ane asabhya vacana bolIe e rIte, kharekhara tenA vedanIyakarmano kSaya thAya che=kaMdarpAdi karIne bhogavavA yogya karma ane asabhya vacano bolIne bhogavavA yogya karmano nAza thAya che, e pramANe gAthArtha che. tathA anya dhArmikono=tIrthAtarIyono=anyadarzanavALA jIvono, uccheda=vinAza. temAM thothI sAkSIpATha Ape che - viSNu vaDe asuronI jema anya dharmamAM rahelA sattvo jIvo, uccheda karavA yogya che. kharekhara teonA=anya dharmamAM rahelA jIvonA, vadhamAM doSa thato nathI." "rUti' uddharaNanI samAptimAM che. tathA gRhamAM ja=gRhasthanA gharamAM ja, tenA anugraha mATe=gRhasthanA upakAra mATe, yatie eka annavALuM bhojana karavuM joIe, ane AegRhasthanA gharamAM eka annanuM bhojana karavuM e, prakRSTa indriyanA jaya mATe asidhAra vagere che. A saMgItAdi nimitte udyama vagere batAvyA e, bAhya anuSThAna pApa che azobhana che, kema ke pApanuM hetupaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jema keTalAka darzanavALA kahe che ke "rAvaNa nAmanA vAjiMtrathI saMgIta vagADIe to devatAne prIti thAya che, AthI sAdhue devatAnI prIti mATe rAvaNa vAjiMtrathI saMgIta vagADavAmAM udyama karavo joIe." paraMtu temanA darzanamAM batAvela AvuM anuSThAna vidhi-niSedhanuM poSaka nathI, paNa sAdhunI pramattatAnuM vardhaka che. mATe A pramANe kahenAruM Agama chedazuddha nathI. vaLI, keTalAka darzanakAro kahe che ke bhUkSepAdi dvArA kaMdarpArdi krIDAo karavI joIe; kema ke tevI krIDAo karavAthI, te te krIDAthI vedana karavA yogya karmono kSaya thAya che. vaLI kahe che, potAnA AtmAnI zuddhi mATe "huM brahmaghAtaka chuM, huM krUra chuM," vagere asabhya vacano bolavAM joIe; kema ke tema bolavAthI tevA vacanaprayogothI vedana karavA yogya karmono kSaya thAya che. vastutaH kaMdarpAdi karavAthI pramAdanI vRddhi thAya che ane asabhya vacano bolavAthI jUThuM bolavAnI prakRti paDe che. tethI AvA prakAranAM anuSThAna vidhiniSedhanAM poSaka banatAM nathI. mATe A pramANe kahenAruM Agama chedazuddha nathI. vaLI, keTalAka darzanakAro kahe che ke anya darzanavALA jIvono nAza karavAmAM pApa nathI, ane temAM sAkSI Ape che ke jema viSNue duSTa evA asurono nAza karyo, tema anya darzanavALA jIvono nAza karavo joIe, teonA nAzamAM koI doSa nathI. AvuM anuSThAna vidhi-niSedhane poSanAra nathI paNa malina karanAra che. mATe A pramANe kahenAruM Agama chedazuddha nathI. For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1009-1080, 1081-1082 211 vaLI, keTalAka darzanIo kahe che ke sAdhue gRhastha upara upakAra karavA mATe gRhasthanA gharamAM ja eka annanuM bhojana karavuM joIe, ane A eka annanuM bhojana asidhArAdi che, jenAthI indriyono prakRSTa jaya thAya che; kema ke gRhasthanA gharamAM eka annanuM bhojana karavAthI gRhastha para upakAra thAya che ane indriyo para saMyama vadhe che. vastutaH A pramANe kahevuM paNa ucita nathI; kema ke pakAyanA pAlana arthe sAdhue nirdoSa bhikSA grahaNa karavAnI hoya che, tenA badale sAdhu gRhasthanA upakAra mATe tenA gharamAM ja bhojana kare to potAnA nimitte thatA AraMbha-samAraMbhamAM te sAdhu nimitta bane che; ane A eka atranuM bhojana indriyonA jaya mATe sthUlathI upAya dekhAya, paraMtu indriyono jaya dhyAnAdi anuSThAnamAM yatna karavAthI thAya che, potAne iSTa evA eka annanuM bhojana karavAmAtrathI indriyono jaya thato nathI. deha pratye paNa nirapekSa sAdhu saMyamanI vRddhi mATe vidhipUrvaka AhAra vApare, ane tenAthI puSTa thayela dehane ucita saMyamanA yogomAM pravartAve, to indriyono jaya thAya. tethI indriyonA jaya mATe ucita anuSThAna batAvavAne badale AraMbha-samAraMbhanA kAraNabhUta evuM gRhasthanA ghare eka annanuM bhojana karavAnuM batAvanAra Agama che zuddha nathI. Ama, gAthA 1079-1080mAM batAvela sarva bAhya anuSThAno sAdhu mATe pAparUpa che, ema jaNAvavA mATe gAthA 1080nA aMtima pAdamAM kahe che ke A bAhya anuSThAno pApa che; kema ke A anuSThAno pApano hetu che. mATe AvAM anuSThAno asuMdara che. AnAthI arthathI e phalita thAya ke je AgamamAM dhyAnAdi anuSThAna ke bhikSATanAdi anuSThAna vidhiniSedhanAM poSaka bane te rIte batAvavAmAM na AvyAM hoya, te Agama chedazuddha nathI. 1079/1080 avataraNikA : ihaiva tApavidhimAha - avataraNitArtha : ahIM ja tApavidhine kahe che=AgamanI parIkSAmAM ja tApaparIkSA karavAnI vidhi batAve che - gAthA : jIvAibhAvavAo jo didvaivAhiM No khalu viruddho / baMdhAisAhago taha ettha imo hoi tAvo tti // 1081 // anvayArtha : no nIvADumAvavAno je jIvAdi bhAvavAda u7 kharekhara rileTiMgadaSTa ane ISTathI viruddho viruddha nathI, tahaM ane vaMthAphalAho baMdhAdino sAdhaka che, rUmo estha ahIM AgamanI parIkSAmAM, tAvo tApa che. >> 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : kharekhara je jIvAdi bhAvavAda daSTa ane iSTathI virodha pAmato na hoya, ane baMdhAdine sAdhanAro hoya, e AgamanI parIkSAmAM tApa che. For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1081-1082 avataraNikA : have tApazuddha AgamanuM svarUpa batAve che - gAthA : eeNa jo visuddho so khalu tAveNa hoi suddho tti / eeNa vA asuddho sesehi vi tAriso neo // 1082 // anvayArtha : paNaUT=AnAthI=jIvAdi bhAvavAdathI, no viyuddho-je (zratadharma) vizuddha hoya to tu tAve suddhote kharekhara tApathI zuddha doDuM thAya che. va=athavA AnAthI tApathI, samuddho-azuddha (zrutadharma) sedi vizeSamAM paNa kaSa ane chedamAM paNa, tAriNI nemo tevA prakArano jANavo=azuddha jANavo. >> 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : jIvAdi bhAvavAdathI je zrutadharma vizuddha hoya te dhRtadharma kharekhara tApathI zuddha che, athavA tApathI azuddha zratadharma kaSa ane chedamAM paNa azuddha jANavo. TIkAH jIvAdibhAvavAda: jIvAjIvAdipadArthavAdaH yaH kazcit dRSTeSTAbhyAM-vakSyamANAbhyAM na khalu viruddhaH, api tu yukta eva, bandhAdisAdhakaH tathA nirupacaritabandhamokSavyaJjakaH, atra-zrutadharme eSa bhavati tApa rUti thArtha: 208 etena yo vizuddhaH jIvAdibhAvavAdena sa khalu tApena bhavati zuddhaH, sa eva nA'nya iti, etena vA'zuddhaH san zeSayorapi kaSacchedayostAdRzo jJeyaH=na tattvataH zuddha iti gAthArthaH // 1082 // * "gIvAnIvADipArthavAH''mAM 'mara' padathI jIvAjIvanuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : kharekhara je koI jIvAdi bhAvono vAda=jIva-ajIvAdi padArthono vAda jIva-ajIva vagere tattvonuM kathana, vakSyamANa evA daSTa ane iSTathI AgaLamAM kahevAze evA pratyakSa ane AgamavacanathI, viruddha nathI, paraMtu yukta ja che saMgata ja che, ane baMdhAdino sAdhaka che =nirupacarita baMdha ane mokSano vyaMjaka che=vAstavika evA baMdha ane mokSane abhivyakta karanAra che, A=e jIvAdi bhAvono vAda, ahIM=zrutadharmamAM, tApa che, e pramANe gAthArtha che. AnAthI jIvAdi bhAvonA vAdathI, je zrutadharma vizuddha hoya te zratadharma kharekhara tApathI zuddha thAya che. Ane ja spaSTa kare che - te ja, anya nahIM jIvAdi bhAvonA vAdathI vizuddha mRtadharma ja tApathI zuddha che, anya dhRtadharma tApathI zuddha nathI. athavA AnAthI azuddha chatotratApathI azuddha evA dhRtadharma, zeSa evA kaSa ane chedamAM paNa tevA prakArano=azuddha, jANavo arthAt tattvathI zuddha nathI, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1081-1082 213 bhAvArtha : je jIva-ajavAdi padArthonuM kathana anubhava sAthe ane Agamavacana sAthe virodha pAmatuM na hoya, paNa yuktiyukta hoya, ane te kathana pramANe jIvAdi padArtho svIkAravAthI nirupacarita evA baMdha ane mokSa siddha thatA hoya, te jIvAdi padArthonuM kathana zratadharmaviSayaka tApaparIkSA che. AnAthI e phalita thAya ke jIva ane ajIvane pariNAmI mAnavAmAM Ave, to te kathana anubhavathI paNa saMgata thAya che, kema ke "pUrve je huM bAla hato te ja huM atyAre yuvAna thayo", evo jIvane anubhava thAya che. tethI bAlyAvasthAmAM rahelo AtmA yuvAvasthAnA pariNAmarUpe pariNamana pAme che. e rIte pUrve je mATIno piMDa hato, te ja atyAre ghaDo banyo, evo anubhava thAya che. tethI mATI ghaTanA pariNAmarUpe pariNamana pAmI. vaLI, jIvane pariNAmI mAnavAthI, jIva potAnA pariNAmothI ja karmo bAMdhe che, ane potAnA pariNAmothI ja karmothI mukta thAya che, tenI paNa siddhi thAya che, ane karmothI baMdhAyelo AtmA sAdhanA karIne mukta thAya che" e prakAranA zAstravacana sAthe paNa AtmAne pariNAmI kahenAruM kathana saMgata thAya che. Ama, jIva ane ajIvane pariNAmI svIkAranAruM kathana daSTa ane iSTa sAthe virodha pAmatuM nathI. vaLI, karma ane AtmAno kathaMcita bheda svIkAravAmAM Ave ane kathaMcit abheda svIkAravAmAM Ave, to nirupacarita baMdha ane mokSa siddha thAya che, te A rIte - saMsArI jIva potAnA pariNAmothI ja karmo bAMdhe che ane sAdhanA dvArA te karmothI mukta thAya che, tethI karmaparamANuo AtmAthI bhinna che; Ama chatAM jayAre karmothI AtmA baMdhAya che tyAre kathaMcit AtmA te karmo sAthe ekatvabhAvane pAme che, ane jyAre AtmA sAdhanA karIne te karmaparamANuothI mukta thAya che tyAre AtmA sarvathA karmarahita avasthAne pAme che. Ama, karmone AtmAthI kathaMcit atirikta mAnanAruM kathana nirupacarita evA baMdha ane mokSane sAdhanAra che. A rIte je AgamamAM batAvela jIva, ajIvAdi tattvonuM kathana anubhava ane zAstravacana sAthe viruddha thatuM na hoya ane nirupacarita evA baMdha ane mokSane abhivyakta karanAra hoya, te Agama tApazuddha che. vaLI, je darzanakAro AtmAne ekAMte nitya athavA ekAMte kSaNika mAne che, teonA mate jIvAdi padArthonuM kathana anubhava sAthe ke zAstravacana sAthe saMgata thatuM nathI. te A rIte - jo AtmAne ekAMte nitya mAnIe, to AtmAmAM bAlyAvasthAnA zarIrathI yuvAvasthAnA zarIramAM je parivartana dekhAya che, te saMgata thAya nahIM, kema ke bAlyAvasthAnuM zarIra nitya na rahyuM, temAM parivartana thayuM mATe jIvAdi padArthonuM kathana daSTa sAthe viruddha thAya che. vaLI teonA matamAM mokSaprApti arthe sAdhanAno je upAya batAvAyo che, te paNa saMgata thAya nahIM; kema ke AtmA ekAMte nitya hoya to mokSaprApti arthe sAdhanA karavAthI paNa AtmAmAM koI parivartana thaI zake nahIM. mATe teonA matamAM batAvAyelAM, AtmAne ekAMte nitya kahenArAM ane mokSaprApti arthe sAdhanAno upAya batAvanArAM vacanono, paraspara virodha thAya che. AthI teonA mata pramANe jIvAdi padArthonuM kathana iSTa sAthe paNa viruddha thAya che. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1081-1082 vaLI, jo AtmAne ekAMte kSaNika mAnIe, to bAlyAvasthAthI yuvAvasthAne pAmelA AtmAne 'have huM yuvAna chuM' e prakArano baMne avasthAmAM eka ja "huM paNAno anubhava thAya che, te saMgata thAya nahIM. mATe teonA mata pramANe jIvAdi padArthonuM kathana daSTa sAthe viruddha thAya che. vaLI teonA matamAM mokSaprApti arthe sAdhanAno upAya batAvAyo che, te paNa saMgata thAya nahIM; kema ke AtmA ekAMte kSaNika hoya to mokSaprApti arthe sAdhanA karavAnI jarUra rahetI nathI. mATe teonA matamAM batAvAyelo mokSaprApti arthe sAdhanAno upAya vyartha che. AthI teonA mata pramANe jIvAdi padArthonuM kathana ISTa sAthe paNa viruddha thAya che. Ama, anya darzanakAronA matamAM kahevAyela ekAMtanityavAdanAM ke ekAMtakSaNikavAdanAM vacano anubhava ane zAstravacana sAthe saMgata nahIM thatAM hovAthI teonuM Agama tApazuddha nathI. vaLI, ekAMtanityavAdI darzano karmane AtmAthI bhinna svIkAre che, chatAM ekAMte bhinna svIkAre che. tethI teonA mate nirupacarita evA baMdha ane mokSa siddha thAya nahIM. te A rIte - teo saMsArI avasthAmAM paNa kevala zuddha AtmA mAne che ane mukta avasthAmAM paNa kevala zuddha AtmA mAne che; ane chatAM teo mokSa mATe sAdhanAno upadeza Ape che, ane sAdhanA karavAthI mukti thAya che ema paNa kahe che. vastutaH karmaparamANuo sAthe AtmAno saMbaMdha sarvathA thato na hoya to, "jIva saMsAramAM karmothI baMdhAyelo che" e rUpa baMdhanuM kathana bolavAmAtrarUpa siddha thAya. e rIte jo saMsAramAM paNa kevala zuddha AtmA hoya ane mokSamAM paNa kevala zuddha AtmA hoya, to sAdhanA karIne jIva karmothI mukta thAya che e rUpa mokSanuM kathana paNa bolavAmAtrarUpa siddha thAya. AthI je darzanakAro karmane AtmAthI ekAMte bhinna svIkAre che, teonA mata pramANe jIva karmothI baMdhAyelo che e rU5 baMdha, ane jIva karmothI mukta thAya che e rUpa mokSa, nirupacarita siddha thatA nathI. AthI teonuM Agama tApazuddha nathI. vaLI, ekAMtakSaNikavAdI darzano karmane AtmAthI bhinna svIkAratA nathI, paraMtu karmane vAsanArUpe svIkAre ' che. teonA mate paNa nirupacarita evA baMdha ane mokSa siddha thAya nahIM. te A rIte - teo saMsArI avasthAmAM rahelo AtmA paNa karma sAthenA saMyoga vagarano kevala zuddha mAne che, ane mukta avasthAmAM paNa kevala zuddha AtmA mAne che. tethI teonA mate saMsArI AtmA ane mukta AtmAmAM koI bheda siddha thAya nahIM; Ama chatAM teo AtmAmAM je vAsanA svIkAre che te jo AtmA sAthe karmano saMyoga na thato hoya to saMgata thAya nahIM, ane sarvathA zuddha evA saMsArI AtmAmAM jo vAsanArUpa karma hoya to sarvathA zuddha evA mukta AtmAmAM paNa vAsanArUpa karma svIkAravuM paDe. AthI saMsArI AtmA ane mukta AtmA vacce koI vilakSaNa avasthAnA svIkArane anukULa evo padArtha svIkAravo joIe, je padArthanA saMyogavALo AtmA saMsArI che, ane tenA viyogavALo AtmA mukta che ema kahI zakAya. vastutaH karmaparamANuo sAthe AtmAno saMbaMdha thato na hoya, to jIva saMsAramAM karmothI baMdhAyelo che e rUpa baMdhanuM kathana zabdamAtrarUpa siddha thAya; e rIte jo saMsAramAM paNa kevala zuddha AtmA hoya ane mokSamAM paNa kevala zuddha AtmA hoya, to sAdhanA karIne jIva karmothI mukta thAya che e rUpa mokSanuM kathana paNa zabdamAtrarUpa siddha thAya. AthI je darzanakAro karmane AtmAthI bhinna svIkAratA nathI, teonA mata pramANe paNa jIva karmothI baMdhAyelo che e rUpa baMdha, ane jIva karmothI mukta thAya che e rUpa mokSa, nirupacarita siddha thato nathI. AthI teonuM Agama tApazuddha nathI. For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1081-1082, 1083 215 Ama, upara varNana karyuM e rIte, je AgamamAM batAvela jIva-ajIvAdi bhAvono vAda daSTa ane iSTa sAthe viruddha thato na hoya, paraMtu yuktiyukta ja hoya, ane nirupacarita evA baMdha-mokSane abhivyakta karanAra hoya, te jIvAdi bhAvonA vAdane batAvanAruM Agama tApathI zuddha che; paraMtu je Agama tApathI zuddha nathI, te Agama kadAca kaSathI zuddha hoya ane chedathI paNa zuddha hoya, topaNa te Agama paramArthathI kaSa ane chedamAM paNa azuddha che; kema ke te AgamathI thayelo bodha viparyAsarUpa hovAthI te AgamanA adhyayananI pravRttithI kaSAyonA ucchedamAM yatna karavAmAM Ave topaNa viparyAla ja daDha thAya che. /1081/108ro avataraNikA : ihaivodAharaNamAha - avataraNitArtha : ahIM jannatApazuddha AgamamAM ja, udAharaNane kahe che - bhAvArtha : gAthA 1081-1082mAM tApazuddha AgamanuM svarUpa spaSTa karyuM. have tApazuddha Agama jIvAdi padArthono vAda kevA prakArano kare che? te udAharaNarUpe batAve che - gAthA : saMtAsaMte jIve NiccANiccAyaNegadhamme a| jaha suhabaMdhAIA jujjaMti na aNNahA niamA // 1083 // anvayArtha : naI je pramANe saMtAsaMte sataasatufSyAginnAyAthakhe ane nitya-anityAdi aneka dharmavALo nIve jIva hote chate suvaMzAtrasukha-baMdhAdi gugaMti ghaTe che, paUThIM anyathA nigama na niyamathI nahIM-ghaTatA nathI. gAthArtha : je pramANe sa-asat rUpa ane nitya-anitya vagere aneka dharmovALo jIva hote chate, sukhabaMdhAdi ghaTe che, anyathA niyamathI ghaTatA nathI. TIkA : sadasadrUpe jIve svarUpapararUpAbhyAM, nityAnityAdyanekammiNi ca dravyaparyAyAbhidheyapariNAmAdyapekSayA, yathA sukhabandhAdayaH sukhAdayo'nubhUyamAnarUpA bandhAdayo'bhyupagatAH yujyante ghaTante, na anyathA anyena prakAreNa niyamAd yujyanta iti gAthArthaH // 1083 // * "nityanityAnethaffr'mAM 'vi' padathI bhedabhedarUpa aneka dharmanuM grahaNa karavuM. * "vyaparyAyAmadheyaparipekSA''mAM "mA'ipadathI vyavahAra-nizcayathI abhidheya evA pariNAmonI apekSAnuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1083 * "murabrAya:'mAM 'mAra' padathI duHkha, harSa, zokAdi bhAvonuM grahaNa karavuM. * "vacAra:''mAM 'A' padathI moDhA, kartA, bhoktAnuM grahaNa karavuM. TIkArya : tApazuddha AgamamAM jIvAjIvAdinuM kevuM varNana hoya? te batAvavA mATe yathAthI. udAharaNa Ape che - svarUpa ane pararUpathI sat-asat rUpa jIva hote chate, ane dravya-paryAyathI abhidheya pariNAmAdinI apekSAthI nitya-anityAdi aneka dharmavALo hote chate=dravyathI abhidheya evA pariNAmanI dRSTithI nitya dharmavALo ane paryAyathI abhidheya evA pariNAmanI dRSTithI anitya dharmavALo jIva hote chate, sukhabaMdhAdi anubhUyamAnarUpavALA sukhAdi-abhyapagata evA baMdhAdi=jIva dvArA anubhavAtA svarUpavALA sukhaduHkha vagere ane zAstramAM svIkArAyelA baMdha-mokSa vagere, ghaTe che. anyathA=anya prakAra vaDe, niyamathI ghaTatA nathI, arthAtu ekAMte sa prakAra vaDe ke ekAMte asad prakAra vaDe, athavA ekAMte nitya prakAra vaDe ke ekAMte anitya prakAra vaDe jIva hote chate, niyamathI sukha-baMdhAdi ghaTatA nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jIvadravya potAnA svarUpe sat che ane bIjAnA svarUpe asat che. tethI e prApta thAya ke jIvadravyamAM vartatA bhAvArUpe jIva sat che ane jIvadravyathI anya dravyamAM vartatA bhAvArUpe jIva asat che. AthI jIva svarUpe sat che ane pararUpe asat che. vaLI, dravyathI abhidheya evA pariNAmanI apekSAe jIvadravyano vicAra karIe to, jIva nitya che; kema ke dravyathI abhidheya evo pariNAma arthAt "huM chuM huM chuM" e prakAranA potAnA astitvano pariNAma, jIvamAM sadA eka sarakho varte che; ane paryAyathI abhidheya evA pariNAmanI apekSAe jIvadravyano vicAra karIe to, jIva anitya che; kema ke paryAyathI abhidheya evo pariNAma arthAt "pUrve huM bAla hato, have yuvAna chuM" e prakAranI pratItino niyAmaka evo pariNAma, jIvamAM sadA bhinna bhinna varte che. vaLI, vyavahAranayathI abhidheya evA pariNAmanI apekSAe jIvadravyano vicAra karIe to, deha ane karma sAthe jIvano kathaMcit ekatvabhAva varte che. tethI vyavahAranayathI abhidheya evo jIvamAM vartato pariNAma jIvane deha ane karmathI abhinna batAve che; ane nizcayanayathI abhidheya evA pariNAmanI apekSAe jIvadravyano vicAra karIe to, jIvadravya pote deha nathI ke karma nathI, paraMtu jIva jIva ja che; tema karma pote jIvadravya nathI, paraMtu karma karma ja che; ane deha pote jIvadravya nathI, paraMtu deha deha ja che. tethI eka kSetramAM deha ane karma sAthe aNu-taNurUpe joDAyelA paNa jIvamAM vartato nizcayanayathI abhidheya evo pariNAma dehane, karmane ane jIvane pRthapha pRthapha batAve che. A rIte jIvane sadasad rUpa ane nitya-anitya Adi aneka dharmavALo mAnIe to, jIva dvArA anubhavAtA svarUpavALA sukha-duHkhAdi bhAvo ghaTe che, ane zAstramAM svIkArAyelA baMdha-mokSAdi bhAvo paNa ghaTe che; paraMtu jo jIvane ekAMte sat ke ekAMte asatu, athavA ekAMte nitya ke ekAMte anitya vagere dharmavALo mAnIe to, jIva dvArA anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi bhAvo ane zAstramAM batAvAyelA baMdhAdi bhAvo nakkI jIvamAM ghaTe nahIM. For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1083-1084 217 ahIM vizeSa e che ke jo jIvane potAnA svarUpe sat ane bIjAnA svarUpe paNa sat svIkAravAmAM Ave, to jema potAne thatA sukhAdino potAne anubhava thAya che, tema bIjAne thatA sukhAdino paNa potAne anubhava thavo joIe; kema ke vivakSita jIva jema potAnA svarUpe che, tema bIjAnA svarUpe paNa che. tethI te jIvane potAmAM vartatA bhAvonI jema bIjAmAM vartatA bhAvono paNa anubhava thavo joIe, ane Ama svIkArIe to te jIvane potAnA ane bIjAnA sukhAdino paNa anubhava thAya; paraMtu je prakAre saMsArI jIvo pote anubhave che, te prakAre mAtra potAne anubhavAtA svarUpavALA sukhAdino anubhava thAya nahIM. vastutaH dareka jIvane potAmAM vartatA sukhAdi bhAvono potAne anubhava thAya che, paNa bIjAmAM vartatA sukhAdi bhAvono potAne anubhava thato nathI. AthI sarva jIvo potAmAM vartatA bhAvothI sat che, ane bIjAmAM vartatA bhAvothI asat che, ema mAnavuM ucita che. vaLI, jo AtmAne ekAMte nityAdi dharmavALo svIkArIe to, zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi bhAvo paNa ghaTe nahIM. AthI AtmAne dravyathI nitya, paryAyathI anitya; kathaMcit karmathI bhinna, kathaMcit karmathI abhinna evA dharmovALo svIkAravAmAM Ave, to zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi sarva bhAvo ghaTI zake, jenuM vistRta varNana svayaM graMthakAra AgaLamAM karavAnA che. 1083 avataraNikA : etadevAha - - avataraNikArya : Ane ja kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM tApazuddha AgamamAM udAharaNa batAvatAM kahyuM ke jIvane sad-asad rUpa ane nitya-anityAdi aneka dharmovALo svIkArIe to jIva dvArA anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi, ane zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che, anyathA nahIM. ene ja gAthA 1110 sudhI kahe che gAthA : saMtassa sarUveNaM pararUveNaM tahA asaMtassa / haMdi visivRttaNao hoMti visiTTA suhAI anvayArthaH rUveLa aMtastra-svarUpathI sattnuM tahA=ane paravenuM asaMtaC=52rUpathI asanuM vittigttaLoviziSTatva hovAthI=parasvarUpanA asattvathI viziSTa evuM svasvarUpanuM sattva hovAthI, visiTTA-viziSTa=potAne je prakAre anubhavAI rahyA che tevA prakAranA viziSTa, suhAsukhAdi hrauMti-thAya che. * 'ha~ri' avyaya upapradarzanamAM che. gAthArthaH potAnA rUpe sat ane bIjAnA rUpe asat evA jIvanuM viziSTapaNuM hovAthI potAne anubhavAI rahyA che te prakAranA viziSTa sukhAdi thAya che. // 1084 // For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1084 TIkA : sato vidyamAnasya svarUpeNa Atmaniyatena, pararUpeNa anyasambandhinA tathA'sataH svarUpeNaivA'vidyamAnasya, na ca svasattvamevA'nyAsattvam, abhinnanimittatve sadasattvayorvirodhAt, tathAhisattvamevA'sattvamiti vyAhataM, na ca tattatra nAsti, svasattvavadasattve tatsattvaprasaGgAditi pararUpAsattvadharmakaM svarUpasattvaM viziSTaM bhavati, anyathA vaiziSTyAyogAt, tadAha-handi viziSTatvAduktena prakAreNa bhavanti viziSTAH svasaMvedyAH sukhAdayaH, AdizabdAdduHkhabandhAdiparigraha iti gAthArthaH // 1084 // TIkArya : ___Atmaniyatena svarUpeNa sataH vidyamAnasya, tathA pararUpeNa asata: anyasambandhinA svarUpeNa eva vidyamAna, phrena prakAre viziSTatvat viziSTa svayaMvedAH suvaH mattA AtmAmAM niyata evA svarUpathI sanuM vidyamAna evA jIvanuM, ane pararUpathI asanuM anyanA saMbaMdhavALA svarUpathI ja avidyamAna evA jIvanuM, kahevAyela prakArathI viziSTapaNuM hovAthI viziSTa evA svane saMvedya sukhAdi thAya che, ema anvaya che. mAlizabdAr 3:vasthApiri "surIya:'mAM 'A' zabdathI duHkha-baMdhAdino parigraha che. gAthAnA uttarArdhanuM spaSTIkaraNa karatAM TIkAmAM kahyuM ke ukta prakArathI viziSTapaNuM hovAthI viziSTa evAM sukhAdi thAya che. te ukta prakAranuM tAtparya spaSTa kare che - na = svasarva jIva majAsattvam, pinna.virothAt aa ane svasattva ja anyaasattva nathI, arthAt jIvamAM svanuM sattva ane anyanuM asattva ema baMne rahela che ema kahevAne badale jIvamAM raheluM svanuM sattva ja anyanuM asattva che ema na kahevuM, kema ke abhinna nimittapaNuM hote chate satu-asatupaNAno virodha che= sattvanuM ane asattvanuM eka nimitta hote chate satpaNA ane asatupaNA vacce virodha thAya, arthAt jIvamAM rahelA svanA sattvane anyanuM asattva svIkArIe to sattvanI pratItinuM ane asattvanI pratItinuM eka nimittapaNuM prApta thaye chate, vivakSita jIva mANavakarUpe sat che ane devadattarUpe asat che, e prakAranI pratItimAM virodha prApta thAya. - have abhinna nimittapaNuM hote chate sattva ane asattvano virodha kaI rIte thAya? te tathAdithI spaSTa kare che - sarva padya sarva rUti vyAhataM sattva ja asattva che e vyAhata che arthAt svanuM sattva ja paranuM asattva che ema bolavuM e paraspara haNAyeluM che. ahIM pUrvapakSI kahe che ke vivakSita jIvamAM parasvarUpanuM asattva nathI, mATe sattva ja asattva che, e prakAranuM kathana paraspara haNAze nahIM. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - tat 0 ane te parasvarUpanuM asattva, tatra tyAM vivakSita jIvamAM, nAti nathI ne ema nahIM; svasarvavat matte tatsattvajha , kema ke svasattvanI jema asattva hote chate tenA sattvano prasaMga che=svanA svarUpanA satapaNAnI jema paranA svarUpanA abhAvanuM asatpaNuM hote chate paranA svarUpanA satapaNAno prasaMga che. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1084 tti ethI=jIva svarUpe sat ane pararUpe asat che ethI, pararUpAsattvadharmavaM... mavati pararUpaasattvanA dharmavALuM svarUpa sattva viziSTa thAya che; anyathA vaizizcAyo, kema ke anyathA vaizisyano ayoga che=jIva svarUpe sat ane pararUpe asat na svIkArIe to, pararUpanA asattvathI viziSTa evA svarUpanA sattvarUpa viziSTapaNAno ayoga prApta thAya. tavAda- tene kahe che arthAtu na svasattvamevADajAsattvam thI mAMDIne vaiziSTacAyA sudhInA kathanathI graMthakAre siddha karyuM ke pararUpaasattvanA dharmavALuM svarUpasattva viziSTa thAya che, tene mULagAthAnA uttarArdhathI kahe che - - ukta prakArathI viziSTapaNuM hovAthI viziSTa evA svasaMvedya sukhAdi thAya che, jeno anvaya uparamAM yojana karIne batAvelo che. ti thArtha e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke jIva svarUpe sat ane pararUpe asat hote chate svasaMvedya evA sukhAdi ghaTe che. tene prastuta gAthAmAM yuktithI batAve che - dareka jIva potAnA AtmAmAM niyata evA svarUpathI vidyamAna che, paraMtu bIjAnA svarUpathI vidyamAna nathI arthAt potAmAM vartatA astitva, dravyatva, cetanava Adi bhAvarUpe jIva vidyamAna che, paraMtu potAnA jevA bIjA jIvamAM vartatA astitva, dravyatvAdi bhAvo rUpe jIva vidyamAna nathI. AthI "A AtmA bIjAno AtmA nathI", evo vyavahAra saMgata thAya che. AnAthI e phalita thAya ke mANavaka nAmanI vyaktimAM rahelA astitva, cetanatAdi dharmothI mANavaka nAmanI vyakti potAnuM astitva dharAve che, paraMtu devadatta nAmanI vyaktimAM rahelA astitva, cetanatvAdi dharmothI mANavaka nAmanI vyakti potAnuM astitva dharAvatI nathI. AthI ja mANavakane joIne "A devadatta nathI" ema kahevAya che; paraMtu jo mANavaka jema potAnAmAM vartatA dharmothI vidyamAna che, tema devadattamAM vartatA dharmothI paNa vidyamAna hoya, to mANavakane joIne "A mANavaka che, tema devadatta paNa che" ema kahevAya; jyAre mANavakane joIne "A mANavaka che, devadatta nathI" evI pratIti thAya che. AthI mANavaka nAmanI vyakti mANavakarUpe sat che ane devadattarUpe asat che. tethI mANavakamAM potAnuM svarUpa bhAvarUpe varte che ane bIjAnuM svarUpa abhAvarUpe varte che. ahIM bauddhadarzanakAro kahe ke svasattvathI juduM anyaasattva nathI, paNa svasattva ja anya asattva che; ane Ama svIkArIe to e prApta thAya ke mANavakamAM je potAnuM sattva vidyamAna che, tenAthI atirikta devadattanuM asattva vidyamAna nathI, paraMtu mANavakanA potAnA sattvarUpa ja devadattanuM asattva che. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakAra kahe che - svasattva ja anya asattva che ane svasattvathI atirikta anyaasattva nathI, ema kahI zakAya nahIM; kema ke svasattvathI atirikta anyaasattva na svIkArIe to, mANavakane joIne "A mANavaka che, devadatta nathI" e prakAranI baMne pratItinuM nimitta mANavakamAM vartatuM potAnuM svarUpa che ema mAnavuM paDe; ane jo baMne pratItinuM eka nimitta hoya to mANavakamAM mANavakanuM sattva che ane devadattanuM asattva che, evI pratItino For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1084 virodha prApta thAya; kema ke mANavakanuM je sattva che te ja devadattanuM asattva che ema kahIe to, sattva ja asattva che ema kahevuM paDe, ane sattva ja asattva che evuM vacana paraspara haNAya che. ahIM bauddhadarzanakAro kahe ke mANavakamAM devadattanuM asattva nathI; kema ke jagatamAM asattva nAmano koI padArtha ja nathI. mATe mANavaka potAnA svarUparUpa ja che, mANavakamAM mANavakanA potAnA svarUpathI atirikta evo devadattanA svarUpano abhAva nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che . - 220 mANavakamAM devadattanA svarUpano abhAva nathI, ema na kahevuM; kema ke ema svIkArIe to svasattvanI jema asattva hote chate tenA sattvano prasaMga Ave, arthAt mANavakamAM jema potAnA svarUpanuM sattva che tema devadattanA svarUpanA abhAvanuM asattva hoya arthAt devadattanA svarUpano abhAva na hoya, to mANavakamAM devadattanA svarUpanuM sattva mAnavAno prasaMga Ave; ane jo mANavakamAM potAnA svarUpanA sattvanI jema devadattanA svarUpanuM sattva svIkArIe to, mANavakane joIne "mANavaka che, tema devadatta paNa che,' evI pratIti thavAno prasaMga Ave. AthI e phalita thAya ke mANavakamAM jema potAnA svarUpano bhAva che, tema devadattanA svarUpano abhAva paNa che. tethI mANavaka potAnA svarUpe sat che ane anyanA svarUpe asat paNa che. AthI e prApta thAya ke mANavaka, devadattanA svarUpanA asattva dharmathI viziSTa evA mANavakanA svarUpanA sattva dharmavALo che. jo mANavakane devadattanA svarUpanA asattvathI viziSTa evA potAnA svarUpanA sattvavALo na mAnIe, ane mAtra potAnA svarUpanA sattvavALo mAnIe, to vaiziSTyano ayoga prApta thAya, arthAt mANavakamAM potAnuM svarUpa mAtra che ema kahI zakAya, paNa mANavakamAM devadattanA svarUpanA abhAvathI viziSTa evuM potAnuM svarUpa che ema kahI zakAya nahIM; jyAre mANavakamAM devadattanA svarUpanA abhAvathI viziSTa evA potAnA svarUpano bhAva che, mATe mANavakane potAne saMvedana thatA sukhAdi ghaTe che; paraMtu jo mANavakamAM potAnA sattvathI atirikta evo devadattanA sattvano abhAva na hoya to, mANavaka nAmano puruSa jema mANavakarUpe che tema devadattarUpe paNa che ema mAnavuM paDe, ane ema mAnIe to mANavakane jema potAnA sukhAdino anubhava thAya che tema devadattanA sukhAdino paNa anubhava thavo joIe; kema ke mANavaka mANavakarUpe sat che ane devadattarUpe asat nathI. tethI arthathI e prApta thAya ke mANavaka mANavakarUpe paNa sat che ane devadattarUpe paNa sat che. S Azaya e che ke bauddhadarzanakAro abhAvane tuccha mAnatA hovAthI jagatamAM abhAva nAmano padArtha ja nathI ema mAne che. tethI bauddhanA mata pramANe mANavakamAM tuccha evo devadattanA svarUpano abhAva nathI; paraMtu jo mANavakamAM devadattanA svarUpano abhAva na mAnIe, to mANavakane joIne "A devadatta nathI' ema kahI zakAya nahIM, jenA kAraNe arthathI "A devadatta che'' e prakArano mANavakamAM devadattanA svarUpano sadbhAva paNa prApta thAya. AthI mANavakamAM devadattanA svarUpanA sadbhAvanA prasaMganA nivAraNa mATe ema mAnavuM paDe ke mANavakamAM devadattanA svarUpano abhAva che, paNa sadbhAva nathI; ane Ama mAnIe to arthathI mANavakamAM devadattanA svarUpanA abhAvadharmathI viziSTa evo mANavakanA svarUpano sadbhAva prApta thAya, ane A pramANe mAnIe to viziSTapaNuM hovAne kAraNe mANavakane potAne anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi saMgata For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1084-1985 2221 thAya che. paraMtu jo mANavakamAM devadattanA svarUpanA abhAvathI viziSTa evo potAnA svarUpano bhAva na mAnIe to, mANavakamAM jema potAnuM svarUpa vidyamAna che, tema para evA devadattanuM svarUpa paNa vidyamAna che ema prApta thAya, jethI mANavakane jema svasaMvedya sukhAdi thAya che, tema devadattasaMvedya paNa sukhAdi thavA joIe; paraMtu dareka jIvane je prakAre potAne anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi thAya che, ane anya jIvone anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi thatAM nathI, te prakAranAM sukhAdi mANavakane thaI zake nahIM, paNa sarva jIvone anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdithI mizra evAM potAne anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi mANavakane thaI zake. AthI e phalita thayuM ke, jIvane svarUpathI sat ane pararUpathI asat svIkArIe to ja potAne anubhavAtA svarUpavALAM viziSTa sukhAdi ghaTI zake, anyathA potAne anubhavAtA svarUpavALAM ane bIjAne anubhavAtA svarUpavALAM mizra sukhAdino anubhava mAnavAnI Apatti Ave. mATe jIvane svarUpathI sat ane pararUpathI asat mAnavo e yuktiyukta che. 1084o. avataraNikA : vipakSe bAdhAmAha - avataraNikArya : vipakSamAM badhAne kahe che, arthAt AtmAne svarUpathI sat ane pararUpathI asat svIkAravAne badale svarUpathI sat ane pararUpathI paNa sat svIkAravArUpa vipakSamAM, sukha mATe jIvo je pravRtti kare che temAM Avato bApadoSa batAve che - gAthA : iharA sattAmittAibhAvao kaha visiTThayA tesiM ? / tayabhAvammi tayattho hanta payatto mahAmoho // 1085 / / anvayArtha : DuMdarA-itarathA=AtmAne svarUpathI sata ane pararUpathI paNa sat svIkArIe to, sattAmittAmAvo sattAmAtrAdino bhAva hovAthI tesikateonI sukhAdinI, vigiyA-viziSTatA ?-kevI rIte thAya? tamAma tenA abhAvamAM=viziSTa sukhAdinA abhAvamAM, tayasthI tadarthavALA=viziSTa sukhanI prApti mATeno, patto prayatna mahApoho mahAmoha che. * "rA' kheda arthamAM che. gAthArtha : AtmAne svarUpathI sat ane pararUpathI paNa sata svIkArIe to sattAmAtrAdino bhAva hovAthI sukhAdinI viziSTatA kevI rIte thAya? arthAt na thAya. ane viziSTa sukhAdinA abhAvamAM viziSTa sukha meLavavA mATeno prayatna mahAmoha che. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anucogAnujJA' dvAra / gAthA 1085 TIkAH ___ itarathA-yathA svarUpeNa sat tathA pararUpeNApi bhAve, sattAmAtrAdibhAvAd, AdizabdAdasattvamAtrA(?tra)graha iti, kathaM viziSTatA pratyAtmavedyatayA teSAM sukhAdInAM ?, tadabhAve-viziSTasukhAdyabhAve tadartho= viziSTasukhArtho hanta prayatnaH kriyAvizeSo mahAmoho'sambhavapravRttyeti gAthArthaH // 1085 // noMdha : TIkAmAM vizAsattvamAtra praddaH che, tene sthAne mAhizabdasarvamAtrA hoya tema jaNAya che. TIkArya : rUtarathI.....mAvI itarathA je rIte svarUpathI sat che te rIte pararUpathI paNa bhAvamAM je rIte AtmA svarUpathI sat che te rIte pararUpathI paNa AtmAnA satapaNAnA sadbhAvamAM, sattAmAtrAdino bhAva hovAthI teSAM suThThAvInAM pratyAtmavetaya viziSTatA vArtha ? teonI=sukhAdinI, pratiAtmavedyatA rUpe dareka AtmAne saMvedyapaNA rUpe, viziSTatA kevI rIte thAya ? tamAve.....pravRjyAM tenA abhAvamAM viziSTa sukhAdinA abhAvamAM, tenA arthavALo prayatnakaviziSTa sukhanA arthavALI kriyAvizeSa, asaMbhavamAM pravRtti hovAthI mahAmoha che. mAlizabdA sarvamAtraprahe, "kavi' zabdathI="sattAmAtrAmAM 'sara' zabdathI, asattvamAtrano graha che= saMgraha che. rUti thArtha: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1084mAM graMthakAre yuktithI sthApana karyuM ke AtmAne svarUpathI sat ane pararUpathI asaMtu svIkArIe to AtmAmAM saMvedya viziSTa sukhAdi ghaTe che. ene daDha karavA mATe kahe che ke jo AtmAne svarUpathI sata ane pararUpathI paNa sat svIkArIe, to jema AtmA potAnAmAM vartatA svarUpathI vidyamAna che, tema anya padArthomAM vartatA svarUpathI paNa vidyamAna che ema mAnavuM paDe, ane ema svIkArIe to AtmA cetana che jaDa nathI, ema kahI zakAya nahIM, kema ke AtmA mAtra potAnA svarUpe nathI, paNa sarvanA svarUpe che. vaLI, mANavakane sAme rAkhIne kahIe ke mANavaka svarUpathI paNa sat che ane pararUpathI paNa sat che, to mANavaka jema potAnA svarUpathI vidyamAna che tema devadattAdinA svarUpathI paNa vidyamAna thAya. tethI mANavaka mANavakarUpe paNa sat che, devadattarUpe paNa sat che ane ghaTa-paTAdirUpe paNa sat che. A rIte mANavakamAM sarvarUpe sattAmAtra mAnavAno prasaMga Ave. vaLI, mANavakane vizeSarUpekamANavakarUpe, sat svIkArIe, to mANavaka mANavakarUpe sat che ane devadattAdirUpe sat nathI, ema prApta thAya; ane mANavakane pararUpe paNa sat svIkArIe to mANavaka mAtra mANavakarUpe ja sat nathI, paraMtu mANavakarUpe, devadattarUpe, ghaTa-paTAdi sarvarUpe sat che ema prApta thAya. tethI mANavakanuM astitva sattAmAtrarUpe svIkArI zakAya, paraMtu anya sarvathI vyAvRtta evuM mANavakanuM potAnuM For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1085-1086 astitva svIkArI zakAya nahIM; ane mANavakane sarvarUpe sat svIkArIe to mANavakane potAne anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi saMgata na thAya; kema ke mANavaka mAtra potAnA vyaktitvarUpe ja sat nathI, paraMtu devadattAdhirUpe tema ja ghaTAdhirUpe paNa sat che, tethI mANavaka nAmano puruSa jema cetana che tema jaDa paNa che, mATe ghaTAdi jaDarUpe hovAthI mANavakane sukhAdino anubhava thAya nahIM ane devadattAdi cetanarUpe paNa hovAthI mANavakane sarva jIvonA mizra sukhAdino anubhava thAyaparaMtu anya sarva jIvo karatAM vilakSaNa evo je prakAranA sukhAdino anubhava potAne thavo joIe, te prakArano anubhava mANavakane thaI zake nahIM. ane jo mANavakamAM vasaMvedya evA viziSTa sukhAdino abhAva svIkArIe to mANavaka viziSTa sukha meLavavA mATe je prayatna kare che te mahAmoharUpa mAnavo paDe; kema ke potAnAmAM svasaMvedya evA viziSTa sukhano asaMbhava hovA chatAM viziSTa sukha meLavavA mATenI pravRtti mahAmoha vagara saMbhave nahIM. AnAthI e phalita thAya ke yogIo paNa potAnA saMsArano aMta karavA ane pUrNa sukhamaya mokSane meLavavA je yogasAdhanAmAM yatna kare che te yatna paNa mahAmoharUpa mAnavo paDe; kema ke potAnAmAM saMvedya evA viziSTa sukhano asaMbhava hovA chatAM viziSTa sukha meLavavAno yatna mahAmoha vagara thAya nahIM. AthI AtmAne svarUpathI sat ane pararUpathI asat svIkAravo ucita che, ane je AgamamAM AtmAne svarUpathI sata ane pararUpathI asat batAvyo hoya te AgamanA vacana pramANe sukha-baMdhAdi saMgata thAya che, tethI te Agama tApazuddha che, e prakAre prastuta gAthAno gAthA 1083 sAthe saMbaMdha che. I108pA avataraNikA: gAthA 1083mAM tApazuddha AgamamAM udAharaNa batAvatAM kahela ke jIvane asarUpa ane nityaanityAdi aneka dharmavALo svIkArIe to jIva dvArA anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi, ane zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che, anyathA ghaTatA nathI. tethI gAthA 1084-1085mAM jIvane svarUpathI sat ane pararUpathI asat na svIkArIe to sukha-baMdhAdi kaI rIte ghaTatA nathI? te batAvyuM. have jIvane ekAMte nitya athavA ekAMte anitya svIkArIe to sukha-baMdhAdi kaI rIte ghaTatA nathI? te gAthA 1086-1087mAM batAve che - gAthA : nicco vegasahAvo sahAvabhUammi kaha Nu so dukkhe / tassuccheanimittaM asaMbhavAo payaTTijjA ? // 1086 // anvacArtha : niDyo vi hRAvo to nitya paNa eka svabhAvavALo A (jIva) sadAvabhUmi 3 svabhAvabhUta evuM duHkha hote chate saMmavA asaMbhava hovAne kAraNesvabhAvabhUta evA te duHkhanA ucchedano asaMbhava hovAne kAraNe, tasucchanimitte tenA=svabhAvabhUta evA duHkhanA, ucchedanA nimitte daypaTTikyA?=kema pravarte ? * "y' vitarka arthamAM che. For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 anuyogagaNAnujJAvaka / "anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1086-1080 gAthArtha : nitya paNa eka svabhAvavALo A jIva svabhAvabhUta evuM duHkha hote chate te duHkhanA ucchedano asaMbhava hovAne kAraNe svabhAvabhUta evA duHkhanA uccheda mATe kema pravarte? TIkA : nityo'pyekasvabhAvaH sthiratayA, svabhAvabhUte-AtmabhUte kathaM nvasau nityaH san duHkhe, kimityAhatasya duHkhasyocchedanimittaM vinAzAya asambhavAddhetoH pravarteta, kathaM naiveti gAthArthaH // 1086 // TIkArtha : sthitathA nitya: pisvabhAva: sthirapaNuM hovAthI nitya paNa eka svabhAvavALo svabhAvamUte mA-mUte duHkhe asambhavAd hetoH tasya ucchedanimittaM duHkhasya vinAzAya nityaH san asau kathaM nu pravarteta ? vArtha-naiva, svabhAvabhUta=AtmabhUta, evuM duHkhahote chate, asaMbhava rUpa hetuthI tenA ucchedanA nimitte duHkhanA vinAza mATe, nitya chato A=jIva, kema pravarte? kaI rIte na ja pravarte. ti pAthartha: e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : AtmAne nitya-anityAdi aneka dharmavALo mAnavAmAM na Ave, paraMtu sthira eka svabhAvavALo nitya mAnavAmAM Ave, to saMsArI AtmAne anubhavAtuM duHkha, nitya evA AtmAnuM svarUpa che ema mAnavuM paDe; ane ema mAnIe to ekAMte nitya evA AtmAmAM koI parivartana nahIM thaI zakavAthI te du:khano prayatnathI paNa uccheda thAya nahIM. tethI saMsArI jIvo du:khano uccheda karavA mATe kaI rIte pravRtti kare ? ane saMsArI jIvo du:khanA ucchedanI pravRtti karIne duHkhathI mukta thAya che te vAta anubhavathI siddha che. tethI anubhava pramANe jIvane thatuM du:kha, ane jIva dvArA karAto duHkhano uccheda, svIkAravo hoya to, AtmAne ekAMte sthira eka svabhAvavALo nitya mAnI zakAya nahIM. AthI AtmAmAM vartatA sukhAdi pariNAmone AzrayIne AtmAne anitya mAnIe to ja anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi saMgata thAya, anyathA nahIM; e prakAre prastuta gAthAno gAthA 1083 sAthe saMbaMdha che. /1086o gAthA : egaMtAnicco vi a saMbhavasamaNaMtaraM abhAvAo / pariNAmiheuvirahA asaMbhavAo ya tassa tti // 1087 // anvayArtha : giAMtaniSyo vi # ane ekAMtathI anitya paNa (jIva) saMmavasamautaraMsaMbhavasamanaMtara jIvanI utpatti thayA pachI, mAvAno abhAva hovAthI-utpattinI uttara kSaNamAM jIvano abhAva hovAthI, parimidevarA pAriNAmika hetuno viraha hovAne kAraNe=uttara kSaNamAM thanArA duHkharUpa kAryano pariNAmI kAraNa evo utpattikSaNano jIvadravya nahIM hovAne kAraNe, asaMmavA ya ane asaMbhava hovAne kAraNe=utpattikSaNanI bIjI kSaNamAM jIvanuM astitva nahIM hovAthI utpattikSaNanI bIjI kSaNamAM jIvane duHkhano asaMbhava hovAne kAraNe, tasma tenA=ekAMte anitya evA duHkhanA, (uccheda mATe kevI rIte pravarte ?) For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1080 * prastuta gAthAnA aMte rahela ta' pachI 'che nimitte so vada nu paTTinA?' eTaluM pUrvagAthAmAMthI anuvartanA pAme che. >> 'tti' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : ane ekAMte anitya paNa jIva utpanna thayA pachI uttara kSaNamAM jIvano abhAva hovAthI, uttara kSaNanA duHkharUpa kAryano pariNAmI kAraNa evo utpattikSaNano jIvadravya nahIM hovAne kAraNe, ane utpattikSaNathI pachInI kSaNamAM jIvanuM astitva nahIM hovAthI, utpattikSaNathI pachInI kSaNamAM jIvane duHkhano asaMbhava hovAne kAraNe ekAMte anitya evA dukhanA uccheda mATe kevI rIte pravarte? arthAt na ja pravarte. TIkA : ekAntenA'nityo'pi ca niranvayanazvaraH sambhavasamanantaram utpattyanantaram abhAvAd-avidyamAnatvAt pAriNAmikahetuvirahAt-tathAbhAvikAraNAbhAvena asambhavAcca kAraNAt tasyetyekAntAnityasya sa kathaM pravarteta ? naiveti gAthArthaH // 1087 // TIkArya : - jona ca nitya =niravayanazvara: pi ane ekAMtathI anitya=niranvaya-nazvara, paNa sabhava... vidyamAnavI saMbhavasamanaMtara-utpattianaMtara jIva utpanna thayA pachI, abhAva hovAthI=avidyamAnapaNuM hovAthIuttara kSaNamAM jIvanuM avidyamAnapaNuM hovAthI, pAriyrifmavA... UTTmAvena pAriNAmika hetuno viraha hovAne kAraNe=tathAbhAvikAraNano abhAva hovAne kAraNe duHkharUpe pariNamana pAmanArA kAraNa evA jIvadravyano abhAva hovAne kAraNe, samavat 2 varaVIK ane asaMbhavarUpa kAraNathI-utpattikSaNathI pachInI kSaNamAM jIvano abhAva hovAthI utpattikSaNathI pachInI kSaNamAM jIvane duHkhano asaMbhava hovArUpa kAraNathI, taye....thArtha tenA ekAMtathI anitya evA duHkhanA, uccheda mATe te=anitya jIva, kevI rIte pravarte ? na ja pravarte, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : AtmAne nitya-anityAdi aneka dharmavALo mAnavAmAM na Ave, paraMtu ekAMte anitya mAnavAmAM Ave arthAta Atmadravya anvayI na hoya paNa AtmAno niranvaya nAza thato hoya, to AtmA utpanna thayA pachI bIjI kSaNamAM avidyamAna thAya, ane tema svIkArIe to utpattikSaNano AtmA uttara kSaNamAM duHkhautpattino pAriNAmika hetu bane nahIM, kema ke dravya anvayI hoya to utpattikSaNamAM vidyamAna AtmA uttara kSaNamAM thanArA duHkha pratye pariNAmika hetu bane, paraMtu je AtmAnuM utpattikSaNa pachI astitva ja nathI, te AtmA uttara kSaNamAM thanArA duHkha pratye pAriNAmika hetu banI zake nahIM. vaLI, AtmAne ekAMte anitya mAnIe to utpattikSaNamAM AtmAmAM vidyamAna evA duHkhano uttara kSaNamAM asaMbhava che; kema ke utpattinI pachInI kSaNamAM AtmAnuM astitva ja nahIM hovAthI bIjI kSaNamAM For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anucogAnujJA' dvAra/ gAthA 1080-1088 AtmAne duHkha paNa saMbhavatuM nathI. mATe ekAMte anitya evA AtmAmAM utpanna thayeluM duHkha paNa ekAMte anitya che. AthI ekAMte anitya evA te duHkhanA nAza mATe jIva kevI rIte prayatna kare ? arthAt prayatna na ja kare. vaLI, jIva duHkhanA nAza mATe prayatna na kare ema svIkArIe to, saMsArI jIvo potAnuM duHkha dUra karavA mATe prayatna karatA dekhAya che ane yogIo paNa duHkhanA uccheda mATe yogasAdhanA kare che, tema ja dareka jIvane anubhava che ke "pUrve mane duHkha hatuM, te duHkhanA uccheda mATe meM prayatna karyo, ane mArA samyagu prayatnathI te duHkhano uccheda thayo"; e sarva saMgata thAya nahIM. AthI duHkhapariNAmanA AzrayabhUta evA Atmadravyane nitya mAnIe to jIvo dvArA karAto duHkhanA ucchedano prayatna saMgata thAya, anyathA nahIM. e prakAre prastuta gAthAno gAthA 1083 sAthe saMbaMdha che. 1087 avataraNikA : etadeva samarthayannAha - avataraNitArtha : Ane ja samarthana karatAM kahe che, arthAtu gAthA 1086mAM kahyuM ke jo AtmA ekAMte nitya hoya to duHkhanA ucchada mATe jIva zA mATe pravarte? ane gAthA 1087mAM kahyuM ke jo AtmA ekAMte anitya hoya topaNa duHkhanA ucchada mATe jIva zA mATe pravarte? enuM ja samarthana karavA mATe jagatanA sarva padArtho nityaanitya mAnIe to anubhavane anurUpa vastu saMgata thAya, anyathA nahIM; e batAvatAM graMthakAra kahe che - gAthA : Na visiTThakajjabhAvo aNaIavisiTThakAraNattAo / egaMta'bheapakkhe niamA taha bheapakkhe a // 1088 // anvayArtha : piAMtaDamepa ekAMtathI abhedapakSamAM mAruM visaTTAraVITIo anatIta viziSTa kAraNapaNuM hovAthI nigama-niyamathI visiTTanamAvo =viziSTa kAryano bhAva nathI, tada ma=ane te rIte meparve (ekAMtathI) bhedapakSamAM (niyamathI viziSTa kAryano bhAva nathI.), gAthArtha : ekAMta abhedapakSamAM anatIta viziSTa kAraNapaNuM hovAthI niramA viziSTa kAryano bhAva nathI, ane te rIte ekAMta bhedapakSamAM paNa niramA viziSTa kAryano bhAva nathI. TIkA : na viziSTakAryabhAvona ghaTAdikAryotpAdo nyAyyaH, anatItaviziSTakAraNatvAt anatikrAntaniyatakAraNatvAdityarthaH, ekAntAbhedapakSe kAryakAraNayornityatvapakSa ityarthaH niyamAd-avazyameva neti, tathA bhedapakSe ca kAryakAraNayorekAntAnityatvapakSa ityarthaH niyamAd-avazyameva neti gAthArthaH // 1088 // For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1088 TIkArya : viziSTI : viziSTa kAryano bhAva nathI=ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nathI ghaTAdi kArya utpanna thAya che ema kahevuM yuktiyukta nathI; manAtIta....vityartha: kema ke anatIta viziSTa kAraNapaNuM che=anatikrAMta niyata kAraNapaNuM che, arthAt mATInA piMDamAM ghaTatuM je kAraNapaNuM raheluM che te viziSTa kAraNapaNuM che, ane te kAraNapaNuM ekAMta nityapakSamAM parivartana pAmI zake nahIM. mATe te atikrAMta na thAya tevuM viziSTa kAraNapaNuM che. AnAthI zuM phalita thAya ? e spaSTa kare che - vattAme pakSemavazyameva ja, kArya ane kAraNanA ekAMtathI abhedapakSamAM niyatvapakSamAM, niyamathI=avazya ja, nathI ghaTAdi kAryano utpAda nathI. 'ti' nityatvapakSamAM kAryano utpAda nyApya nathI, e kathananI samAptimAM che. tathA ...thArtha ane te rIte=je rIte nityatvapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nathI te rIte, kArya ane kAraNanA bhedapakSamAM=ekAMtathI anityatvapakSamAM, niyamathI=avazya ja, nathI=ghaTAdi kAryano utpAda nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1086mAM kahyuM ke AtmAne ekAMte nitya mAnIe to du:khanA ucchada mATe pravRtti thAya nahIM ane gAthA 1087mAM kahyuM ke AtmAne ekAMte anitya mAnIe topaNa duHkhanA uccheda mATe pravRtti thAya nahIM. tenuM samarthana karavA, ekAMta nityapakSamAM ke ekAMta anityapakSamAM piMDamAMthI ghaTarUpa kArya thAya che, te paNa saMgata na thAya, te batAve che - ekAMta nityapakSa eTale kArya-kAraNano ekAMte abhedapakSa; ane kArya-kAraNano ekAMte abheda svIkArIe to mATInI piMDaavasthA ghaTanuM kAraNa che, ane ghaTaavasthA piMDanuM kArya che, e saMgata thAya nahIM; kema ke ghaTa pratye mATInA piMDanI kAraNatA che, ane ekAMta nityapakSamAM kAraNatAmAM kaMI parivartana thaI zake nahIM, ane kAraNatAmAM kaMI parivartana thaI zake ema mAnIe to ekAMta nityapakSa rahe nahIM. tethI ekAMta nityapakSa svIkAravo hoya to ema mAnavuM paDe ke ghaTanA kAraNabhUta mATIno piMDa sadA piMDarUpe rahe che; ane mATInA piMDamAM rahelI ghaTanI niyata kAraNatAno atikrama thayA vagara ghaTarUpa kArya banatuM nathI; kema ke piMDamAM rahelI ghaTanI yogyatArUpa kAraNatAnA upamardanathI arthAt nAzathI, piMDa ghaTarUpe pariNamana pAme che. jyAre ekAMta nityapakSamAM piMDamAM rahelI ghaTanI kAraNatAnuM upamardana svIkArI zakAya nahIM, paNa ghaTanA kAraNabhUta evA mATInA piMDasvarUpa ja ghaTa che, ane piMDaavasthAthI bhinna avasthAne prApta thayelI mATI ghaTa nathI ema svIkAravuM paDe. AthI kArya-kAraNanA ekAMta abhedapakSamAM anubhava pramANe mATInA piMDamAMthI banatuM ghaTarUpa kArya ghaTe nahIM, ane anya paNa upAdAna kAraNamAMthI thatAM kAryo ghaTe nahIM, jenA kAraNe je padArtho je rUpe rahelA che te rUpe ja sadA rahe che, ema mAnavuM paDe; ane ema mAnavuM anubhavaviruddha che. AthI ekAMta nityapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nathI. vaLI, kArya-kAraNanA ekAMta abhedapakSamAM jema ghaTAdi kAryano utpAda nyAya nathI, tema kArya-kAraNanA For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1088-1989 ekAMta bhedapakSamAM paNa ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nathI, kema ke je vastu bIjI kSaNamAM sarvathA nazvara hoya te vastunuM kArya uttarakSaNavartI vastu che ema kahI zakAya nahIM. kema kahI zakAya nahIM? te AgaLanI gAthAmAM graMthakAra svayaM paTanA daSTAMtathI spaSTa kare che. /1088aaaa avataraNikA : ubhayatra nidarzanamAha - avataraNikAW: ubhaya sthAne nidarzanane kahe che, arthAtu ekAMta abhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nyAdhya nathI ane ekAMta bhedapakSamAM paNa ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nathI, e baMne sthAnamAM daSTAMtane kahe che - gAthA : piMDo paDu vva Na ghaDo tapphalamaNaIapiMDabhAvAo / tayaIatte tassa u tahabhAvA annayAittaM // 1089 // anvayArtha : - fpavo paDu gha-piMDanI jema, paTanI jema=ekAMta abhedapakSamAM viziSTa kAryano bhAva nathI emAM piMDanI jema' e daSTAMta che, ane ekAMta bhedapakSamAM viziSTa kAryano bhAva nathI emAM "paTanI jema' e daSTAMta che. (ekAMta abhedapakSamAM ane ekAMta bhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nathI te, anumAnanA AkArathI spaSTa kare che -) | mAruM piMDamAvo thavo takhanna anatIta piMDano bhAva hovAthI ghaTa tenuM phaLa nathI piMDanuM phaLa nathI. (A anumAna ekAMta abhedapakSamAM che. have ekAMta bhedapakSamAM anumAna batAve che -) tamitte tenA atItatvamAMsghaTanA piMDanI atItatAmAM, (ghaTa piMDanuM phaLa nathI; A rIte baMne pakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nyAya nathI, ema siddha thayuM, ane tethI zuM phalita thayuM? te batAve che -) tarasa 3 tadamAvI anna phiraMeteno ja tathAbhAva hovAthI anvayAdita cheHpiMDano ja ghaTarUpe bhAva hovAthI vastunuM anvayAdipaNuM che. gAthArtha : ekAMta abhedapakSamAM viziSTa kAryano bhAva nathI emAM piMDanuM daSTAMta che, ane ekAMta bhedapakSamAM viziSTa kAryano bhAva nathI emAM paTanuM daSTAMta che. Ane anumAna AkArathI spaSTa kare che - anatIta piMDano bhAva hovAthI ghaTa piMDanuM phaLa nathI, A anumAna ekAMta abhedapakSamAM che. have ekAMta bhedapakSamAM anumAna batAve che - ghaTanA piMDanA atItapaNAmAM ghaTa piMDanuM phaLa nathI. For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1089 A rIte baMne pakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nathI ema siddha thayuM ane tethI zuM phalita thayuM? te batAve che - piMDano ja ghaTarUpe bhAva hovAthI vastu anvaca ane vyatirekavALI che, jethI anekAMtavAda siddha thayo. TIkAH piNDavat paTavaditi ca dRSTAntau, na ghaTastatphalaM-piNDaphalamiti pratijJA, anatItapiNDabhAvatvAd, abhedapakSe piNDavakhetoH samAnatvAt, bhedapakSe paTavat tadatItatve-ghaTasya piNDAtItatAyAM, tasyaiva tathAbhAvAt-piMDasyaiva ghaTarUpeNa bhAvAd, anvayAditvam anvayavyatirekitvaM vastuna iti gAthArthaH // 1089 // TIkArya : pivgvaSTa , piMDanI jema ane paTanI jema. A be dRSTAMta che=pUrvagAthAmAM kahyuM ke ekAMta abhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nathI, tyAM "piMDanI jema e dRSTAMta che, ane ekAMta bhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nathI, tyAM paTanI jema e daSTAMta che. ekAMta abhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda kema nathI ? te batAve che - 7 dastanna-samAnatva, ghaTa tenuM phaLa=piMDanuM phaLa, nathI, e prakAranI pratijJA che. temAM hetu Ape che - anatIta piMDabhAvapaNuM che arthAt je piMDamAMthI ghaTa banyo te piMDamAM anatIta piMDabhAvapaNuM hovAne kAraNe ghaTa piMDanuM phaLa nathI. ahIM prazna thAya ke je piMDamAMthI ghaTa banyo, te piMDamAM anatIta piMDabhAvapaNuM kema che? temAM hetu Ape che - abhedapakSamAM pii vat' sAthe hetunuM samAnapaNuM che="piMDanI jema" e dRSTAMta sAthe hetunuM samAnapaNuM che, arthAt je piMDamAMthI ghaTa nathI banyo, te piMDa je svarUpe vidyamAna che te svarUpe, je piMDamAMthI ghaTa banyo che te piMDa paNa vidyamAna che. tethI vidhavat e daSTAMta sAthe ghaTanA hetubhUta evA piMDanuM sarakhApaNuM che. AthI ghaTa e piMDanuM phaLa nathI, ema anvaya che. ekAMta bhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda kema nathI ? te batAve che - mepakSe pichAtItatAya, bhedapakSamAM tenuM atItapaNuM hote chate=ghaTanA piMDanuM atItapaNuM hote chate, paTanI jema=paTa jema piMDanuM phaLa nathI, tema ghaTa paNa piMDanuM phaLa nathI. piMDa ane paTanA daSTAMtathI uparamAM sthApana karyuM e rIte ekAMta abhedapakSamAM ke ekAMta bhedapakSamAM ghaTa piMDanA phaLarUpe siddha thato nathI, chatAM anubhava pramANe ghaTane piMDanA phaLarUpe svIkArIe to padArtha nityaanitya siddha thAya. te batAvavA arthe kahe che - tacaiva-vastu, teno ja te prakAre bhAva hovAthI-piMDano ja ghaTarUpe bhAva hovAthI, anvayAdipaNuM che-vastunuM anvaya-vyatirekIpaNuM che, arthAt piMDa ghaTarUpe banyo temAM mATI anvayI che=anugata che, ane piMDaavasthA-ghaTaavasthA vyatirekI che-paraspara anargata che. AthI mATIrUpe vastu nitya che ane piMDaghaTAdi rUpe vastu anitya che. rUti thAI: e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1089 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte ekAMta nityapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nyAya nathI, temAM piMDanuM dRSTAMta che; ane A daSTAMtanA baLathI anumAna kaI rIte thAya? te spaSTa karavA kahe che ke anatIta piMDabhAvapaNuM hovAthI piMDanuM phaLa ghaTa nathI; kema ke abhedapakSamAM paDavat e daSTAMta sAthe anatipiu6mAvatthAt e hetunuM samAnapaNuM che. A anumAnamAM "ghaTa' pakSa che, "piMDanuM phaLa nathI' e sAdhya che, "atIta piMDabhAvapaNuM hovAthI e hetu che, ane "piMDanI jema' e daSTAMta che, tema ja "abheda pakSamAM dRSTAMta sAthe hetunuM samAnapaNuM che' e natitapau6mAvat rUpa hetunuM spaSTIkaraNa che. AnAthI e phalita thAya ke daSTAMta tarIke batAvavAmAM Avela piMDa piMDarUpe ja vidyamAna che. tethI te piMDanuM phaLa ghaTa nathI e pratyakSathI siddha che, ane je rIte dRSTAMtabhUta piMDanuM phaLa ghaTa nathI te rIte jemAMthI ghaTa banyo che te ghaTanA hetubhUta piMDanuM phaLa paNa ghaTa nathI; kema ke ekAMta nityapakSamAM piMDa parivartana pAmato nahIM hovAthI je piMDamAMthI ghaTa banyo che te piMDa paNa anatIta piMDabhAvavALo ja che ema mAnavuM paDe; ane ema mAnIe to daSTAMtabhUta piMDa jevo ja ghaTanA kAraNabhUta evo piMDa paNa che ema mAnavuM paDe; ane ghaTanA kAraNabhUta piMDane daSTAMtabhUta piMDa jevo ja mAnIe to, jema piMDarUpe paDelA mATInA piMDanuM phaLa ghaTa nathI, tema ghaTarUpe pariNamelA mATInA piMDanuM phaLa paNa ghaTa nathI ema mAnavuM paDe. AthI ekAMta abhedapakSamAM piMDanA daSTAMtathI piMDanuM phaLa ghaTa nathI ema siddha thAya che. mepakSe thI piDAtItatAya sudhInA kathanano bhAvArtha A pramANe pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte ekAMta anityapakSamAM paNa ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nathI, temAM paTanuM dRSTAMta che. AnAthI e phalita thAya ke ekAMta anityapakSamAM mATInI piMDaavasthA vItI gayA pachI paNa dekhAto paTa jema piMDanuM phaLa nathI, tema mATInI piMDaavasthA vItI gayA pachI paNa dekhAto ghaTa piMDanuM phaLa nathI; kema ke ekAMta kSaNikapakSamAM sarvathA nAza pAmela vastu sAthe tenI uttarabhAvI vastuno koI saMbaMdha nathI; Ama chatAM atIta evA piMDamAMthI A ghaTa banyo che ema svIkArIe to atIta evA piMDano uttarabhAvI paTa paDelo hoya to te paTa paNa te atIta evA piMDamAMthI banyo che ema svIkAravuM paDe; jyAre piMDa ane paTa vacce koI anugata padArthanI pratIti nahIM thatI hovAne kAraNe jema piMDamAMthI paTa thato nathI ema kahevAya che, tema jo ghaTanA hetubhUta evA piMDa ane ghaTa vacce paNa koI anugata padArthanI pratIti na thatI hoya to A piMDamAMthI ghaTa thayo che ema paNa kahI zakAya nahIM. AthI ekAMta bhedapakSamAM paNa paTanA daSTAMtathI piMDanuM phaLa ghaTa nathI ema siddha thAya che. A rIte ekAMta nityapakSamAM ke ekAMta anityapakSamAM "piMDanuM phaLa ghaTa che e saMgata thatuM nathI, ema siddha karIne "piMDanuM phaLa ghaTa che evI prAmANika pratIti kaI rIte saMgata thAya? te batAvavA graMthakAra kahe che - tacaiva thI vastunaH sudhInA kathanano bhAvArtha A pramANe : piMDano ja ghaTarUpe bhAva hovAthI vastu anvaya ane vyatirekavALI che, arthAt mATIno piMDa ghaTarUpe thayo, tethI piMDaavasthA ane ghaTaavasthAmAM mATI anvayI che, ane mATInI piMDaavasthA ane mATInI ghaTaavasthA For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 231 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1089-1090 vyatirekI che arthAt e baMne avasthAno paraspara bheda che; tethI mATIrUpa vastu piMDaavasthAmAMthI ghaTaavasthA pAme che tyAre mATI anvayI bane che ane piMDaavasthA ane ghaTaavasthA vyatirekI bane che. AthI mATIrUpe padArtha nitya che ane piMDarUpe ane ghaTarUpe padArtha anitya che. Ama, bAhya padArthomAM je rIte nitya-anitya dharmo rahelA che, te rIte AtmAmAM paNa nitya-anitya dharmo rahelA che. AthI sarva vastuo nitya-anityAdi dharmovALI svIkArIe to ja dRSTa evo sarva vyavahAra saMgata thAya, anyathA nahIM, ema phalita thayuM. 1089 avataraNikA : ataH sadasannityAnityAdirUpameva vastu tathA cAha - avataraNikAryaH AthI=gAthA 1083thI 1087mAM sthApana karyuM e rIte jIva svarUpathI sat, pararUpathI asat ane nitya-anityAdi aneka dharmovALo che, ane tenuM samarthana gAthA 1088-1089mAM karyuM e rIte ekAMta abhedapakSamAM ane ekAMta bhedapakSamAM ghaTAdi kAryano utpAda nyApya nahIM hovAne kAraNe sarva padArtho svarUpathI satu, pararUpathI asat ane nitya-anityAdi aneka dharmovALA che ema prApta thayuM ethI, satu-asatu, nityaanitya Adi rUpa ja vastu che, ane te rIte kahe che arthAt te rIte svIkAravAthI zuM prApta thayuM? e batAve bhAvArtha : gAthA 1081-1082mAM kahyuM ke je zrutadharmamAM jIvAdibhAvavAda daSTa-ISTa sAthe aviruddha ane nirupacarita baMdhAdino sAdhaka batAvyo hoya te mRtadharma tApathI zuddha che, ane te tApazuddha dhRtadharmamAM udAharaNa batAvatAM gAthA 1083mAM kahyuM ke jIvane sahu-asat ane nityAnityAdi aneka dharmovALo svIkArIe to ja anubhavAtA svarUpavALAM sukhAdi ane zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che, anyathA nahIM. tyArapachI gAthA 1084mAM jIvane sahu-asat rUpa svIkArIe to viziSTa evAM sukhAdi kaI rIte ghaTe che? te batAvyuM, ane gAthA 1085mAM jIvane satu-asatu rUpa na svIkArIe to viziSTa evAM sukhAdi kema ghaTe nahIM? te yuktithI batAvyuM. tyArapachI gAthA 1086-1087mAM AtmAne ekAMte nitya ke ekAMte anitya svIkArIe to dareka jIva dvArA karAtI duHkhanA ucchedanI pravRtti kaI rIte ghaTe nahIM ? e batAvIne siddha karyuM ke jIva dvArA karAto duHkhanA ucchedano prayatna AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya svIkArIe to ghaTI zake, anyathA nahIM, ane tenuM gAthA 1088-1089mAM samarthana karIne sthApana karyuM ke dareka vastu anvaya-vyatirekavALI che. AthI e phalita thayuM ke sarva vastu anvayI evA dravyanI apekSAe nitya che ane vyatirekI evA paryAyanI apekSAe anitya che. mATe avataraNikAmAM kahyuM ke A uparokta kathanathI satasatu, nitya-anitya Adi rUpa ja vastu siddha thaI, ane te rIte siddha thavAthI zuM prApta thAya? te have batAve che - * "nityanityavirUpamAM 'mara' zabdathI bheda-abhedanuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1090 gAthA : evaMviho u appA micchattAIhi~ baMdhaI kammaM / sammattAIehi u muccai pariNAmabhAvAo // 1090 // anvacArtha : vaMvido AvA prakArano ja=satu-asat, nitya-anitya Adi svarUpavALo ja, maMA AtmA rAmAvA-pariNAmano bhAva hovAthI macchattAhiM mithyAtvAdi dvArA varmA karmane vaMgharpha bAMdhe che, sattAdi 3 vaLI samyaktAdi dvArA muzvaDuM mukAya che=AtmA te bAMdhela karmathI mukAya che. gAthArtha : sa-asat, nitya-anitya Adi svarUpavALo ja AtmA pariNAmano bhAva hovAthI mithyAtvAdi dvArA karmane bAMdhe che ane vaLI sakhyattvAdi dvArA AtmA te bAMdhela karmathI mukAya che. TIkA ? __ evaMvidha evA''tmA sadasannityAdirUpaH mithyAtvAdibhiH karaNabhUtairbadhnAti karma jJAnAvaraNAdi, samyaktvAdibhistu karaNabhUtairmucyate, kuta ityAha-pariNAmabhAvAt=pariNAmatvAditi gAthArthaH // 1090 // * "mithyAtvAmi'mAM 'vi' zabdathI avirati, pramAda, kaSAya ane mana-vacana-kAyAnA yogono saMgraha che. * "sathavasvAmi'mAM 'gari' zabdathI samyajJAna ane samyaphacAritrano saMgraha che. TIkArya AvA prakArano ja=satu-asat-nityAdirUpavALo ja, AtmA karaNabhUta evA mithyAtva Adi dvArA jJAnAvaraNAdi karmane bAMdhe che; vaLI karaNabhUta evA samyakta Adi dvArA mukAya che=jJAnAvaraNAdi te karmathI AtmA mukAya che. kayA kAraNathI? arthAt AtmA mithyAtvAdi dvArA karmane bAMdhe che ane samyaktAdi dvArA te bAMdhela karmathI mukAya che, evuM kema che? ethI hetune kahe che - pariNAmano bhAva che=pariNAmapaNuM che=AtmAmAM karmanA saMyoganuM ane karmanA viyoganuM pariNAmapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke AtmA svarUpathI sat che ane pararUpathI asat che. AthI potAnAmAM vartatA mithyAtvAdi bhAvothI jIva sat che ane bIjAnAmAM vartatA mithyAtvAdi bhAvothI ke bIjAnAmAM vartatA samyaktAdi bhAvothI jIva asat che. e rIte jyAre jIvamAM samyaktAdi bhAvo pragaTe che, tyAre potAnAmAM vartatA samyaktAdi bhAvothI jIva sata che ane bIjAnAmAM vartatA samyaktAdi bhAvothI ke bIjAnAmAM vartatA mithyAtvAdi bhAvothI jIva asat che. tethI je jIvamAM je bhAvo varte che te bhAvarUpe te jIva sat che ane anyamAM je bhAvo varte che te bhAvarUpe te jIva asat che; paraMtu jo AtmA jema svarUpathI sat che tema pararUpathI paNa sat hoya, to jIva potAnAmAM vartatA mithyAtvAdi bhAvothI jema karma bAMdhe che tema paramAM For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1090-1991 vartatA mithyAtvAdi bhAvothI paNa karmathI baMdhAvo joIe, ane paramAM vartatA samyaktAdi bhAvothI paNa karmathI mukAvo joIe; athavA jayAre jIvamAM samyaktAdi bhAvo pragaTe che, tyAre jema jIva potAnAmAM vartatA samakvAdi bhAvothI karmane mUke che tema paramAM vartatA samyaktAdi bhAvothI paNa karmathI mukAvo joIe, ane paramAM vartatA mithyAtvAdi bhAvothI paNa karmathI baMdhAvo joIe, ema prApta thAya; paraMtu jyAre AtmAne svarUpathI sat ane pararUpathI asat svIkArIe, to jIva potAnA ja bhAvothI karmane bAMdhe che ane karmane mUke che, paraMtu anya jIvonA bhAvothI te jIva karmane bAMdhato nathI ke karmane mUkato nathI, e saMgata thAya che. vaLI, AtmA dravyarUpe nitya che ane paryAyarUpe anitya che. tethI dravyarUpe nitya evo AtmA jayAre mithyAtvAdi bhAvothI karmane bAMdhe che tyAre te jIva karmabaMdhanA pariNAmavALo thAya che, ane jyAre samyaktAdi bhAvothI karmane mUke che tyAre te jIva kamarahita pariNAmavALo thAya che. AthI AtmAne nitya-anitya dharmavALo svIkArIe to AtmAmAM pariNAmapaNuM hovAne kAraNe baMdha-mokSa saMgata thAya; paraMtu jo AtmAne ekAMte nitya ke ekAMte anitya svIkArIe to AtmA mithyAtvAdithI karmane bAMdhe che ane samyaktAdithI karmane mUke che e rUpa baMdha-mokSa saMgata thAya nahIM. ll1090mAM avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke AtmAne satu-asatu, nitya-anityAdi dharmavALo svIkArIe to karmano baMdha ane karmathI mokSa ghaTe che, e rIte anya paNa daSTa padArtho AtmAne satu-asat Adi dharmavALo svIkAravAthI ghaTe che, te batAve che - gAthA : sakaDuvabhogo vevaM kahaMci egAhikaraNabhAvAo / iharA kattA bhottA ubhayaM vA pAvai sayA vi // 1091 // anvayArtha : parva A rIte-pUrvamAM vastune sata-asat AdirUpa sthApana karI e rIte, ridikaramAvAno kathaMcit eka adhikaraNano bhAva hovAthI sahuvamono visvakRta upabhoga paNa ghaTe che.) pharA= itarathAra AtmAne nityAdi eka svabhAvavALo svIkArIe to, (AtmA) tathA vikasadA paNa ttA mottA 3yaM kartA, bhoktA, ubhaya, vA=athavA anubhaya pAvaDuM prApta thAya. gAthArtha : pUrvamAM vastune sa-asat AdirUpa sthApanA karI e rIte, kathaMcit eka adhikaraNano bhAva hovAthI svakRta upabhoga paNa ghaTe che; paraMtu AtmAne nityAdi eka svabhAvavALo mAnIe to AtmA kAM to sadA paNa kartA rahe, kAM to sadA paNa bhoktA rahe, kAM to sadA paNa kartA-bhoktA rahe, kAM to sadA paNa akartA-abhoktA rahe, ema prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1091 TIkA : svakRtopabhogo'pyevaM pariNAmitvAdAtmani kathaJcidekAdhikaraNabhAvAccitrasvabhAvatayA yujyate, itarathA-nityAyekasvabhAvatAyAM kartA bhoktA ubhayaM vA vAzabdAdanubhayaM vA prApnoti sadApi, karnAdyekasvabhAvatvAditi gAthArthaH // 1091 // * "voipoDapi'mAM 'pi'thI e kahevuM che ke A rIte karmano baMdha-mokSa to ghaTe che, paraMtu A rIte svakRta upabhoga paNa ghaTe che. * "nityadosvabhAvatA''mAM "gari' padathI anitya ekasvabhAvatAnuM grahaNa karavuM. * "zastrajisvabhAvitrI''mAM "mAri' padathI bhoktA, kartA-bhoktA, akartA-abhoktA ekasvabhAvatvanuM grahaNa karavuM. TIkArya : A rIte =satu Adi rUpa ja vastu che ema pUrvamAM sthApana karyuM e rIte, AtmAmAM pariNAmIpaNuM hovAthI svakRta upabhoga paNa ghaTe che; kema ke citra svabhAvapaNArUpe kathaMcit eka adhikaraNano bhAva che. itarathAra nityAdi eka svabhAvapaNAmAM, sadA paNa kartA, bhoktA, athavA ubhaya athavA vA zabdathI anubhaya prApta thAya AtmA sadA paNa kartA rahe, athavA sadA paNa bhoktA rahe, athavA sadA paNa kartA-bhoktA rahe, athavA sadA paNa kartA-bhoktA na rahe, ema prApta thAya; kema ke karva Adi ekasvabhAvapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM AtmAne satu-asat, nitya-anitya AdirUpa sthApana karavAthI AtmA pariNAmI che ema siddha thayuM. tethI e prApta thAya ke AtmAmAM judA judA svabhAva hovAthI te judA judA svabhAvanuM AtmA eka adhikaraNa che; kema ke AtmA pariNAmI che, tethI jIve pahelAM judA prakArano prayatna karyo mATe judA prakAranuM pariNAma prApta thayuM, pachI judA prakArano prayatna karyo mATe judA prakAranuM pariNAma prApta thayuM e saMgata thAya che. AthI je AtmA mithyAtvAdi bhAvo karavA dvArA karma bAMdhe che te ja AtmA samyaktAdi bhAvomAM yatna karavA dvArA karmathI mukAya che. Ama, AtmAmAM karmabaMdhane anukULa pariNAma karavAno paNa svabhAva che, karmabaMdha karyA pachI karmanA phaLane bhogavavAno paNa svabhAva che ane karmakSayane anukULa pariNAma karavAno paNa svabhAva che. ane Avo vividha prakArano svabhAva hovAthI AtmArUpa eka adhikaraNamAM mithyAtvAdi bhAvo varte che ane mithyAtvAdi bhAvIkRta phaLano upabhoga paNa ghaTe che. e rIte te ja AtmArUpa eka adhikaraNamAM samyaktAdi bhAvo varte che ane samyaktAdi bhAvIkRta phaLano upabhoga paNa ghaTe che. vaLI, AtmAne ekAMte nitya eka svabhAvavALo svIkArIe to je AtmA kartA hoya te AtmA sadA kartA ja rahevo joIe, paraMtu AtmA prathama kartA che ane pachI tenA phaLano bhoktA che, e saMgata thAya nahIM. athavA AtmAne ekAMte nitya mAnIe to je AtmA bhoktA hoya te AtmA sadA bhoktA ja rahevo joIe, paraMtu A AtmA prathama kartA hato ane pachI tenA phaLano bhoktA banyo ema mAnI zakAya nahIM. athavA AtmA ekAMte nitya hoya to je AtmA kartA-bhoktArUpa ubhaya svabhAvavALo hoya te AtmA sadA ubhaya svabhAvavALo ja rahevo joIe. vaLI tema mAnIe to prathama kartA hato ane pachI tenA phaLano For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1091-1092 bhoktA che ema manAya nahIM, paraMtu te AtmA je kSaNamAM kartA che te kSaNamAM ja bhoktA paNa che ema mAnavuM paDe. paNa tema mAnavAmAM anubhava sAthe virodha thAya che; kema ke dareka jIva prathama pravRtti kare che ane pachI te pravRttinuM phaLa bhogave che. AthI AtmAne bhinna kSaNamAM kartA ane bhinna kSaNamAM bhoktA mAnavo hoya to AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya dharmavALo mAnavo paDe. athavA AtmA ekAMte nitya hoya to je AtmA akartA-abhoktArUpa anubhaya svabhAvavALo hoya te AtmA sadA kartA-bhoktAnA bhAvarahita sthira eka svabhAvavALo ja rahevo joIe; paraMtu tema mAnIe to jIva karmano kartA che, karmanA phaLano bhoktA che, jIva sAdhanA dvArA karmathI mukta thAya che, e sarva kathana saMgata thAya nahIM. AthI A sarva kathanane saMgata karavuM hoya to AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya mAnavo paDe. A rIte AtmAne ekAMte anitya eka svabhAvavALo svIkArIe arthAt sarvathA kSaNikavAda svIkArIe, topaNa jIva prathama kartA che, pachI bhoktA che e saMgata thAya nahIM, paraMtu jIva je kSaNamAM vidyamAna che te kSaNamAM te jIva kartA hoya to kartA rahe, athavA bhoktA hoya to bhoktA rahe, athavA kartA-bhoktA hoya to kartA-bhoktA rahe, athavA kartA-bhoktA na hoya to te jIvamAM kartA-bhoktArUpa svabhAvano abhAva rahe; kema ke sarvathA kSaNikavAdamAM utpattinI uttara kSaNamAM jIvano abhAva thato hovAthI jIva pUrva kSaNomAM kRtya kare che ane uttara kSaNomAM te kRtyanA phaLane bhogave che, evA prakArano anubhava ekAMta anityapakSamAM paNa saMgata thAya nahIM. AthI Avo anubhava saMgata karavo hoya to AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcita anitya dharmavALo mAnavo paDe. I/1091/l avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNikArya : Ane ja bhAvana kare che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke AtmAne nitya ane anitya dharmavALo svIkArIe to svakRta upabhoga paNa ghaTe che, enuM ja bhAvana kare che - gAthA : veei juvANakayaM vuDDo corAiphalamihaM koI / Na ya so tao Na anno paccakkhAIpasiddhIo // 1092 // anvayArtha : rUdaM ahIM=saMsAramAM, suvAkya vorArUtte yuvAnakRta cauryAdinuM phaLa meruM yuThTho koI vRddha vepaDravede che=bhogave che, avyavasthApasiddhI ane pratyakSAdinI prasiddhi hovAthI to A (vRddha) to tenAthI= yuvAnathI, kanno T UT=anya nathI (ema) nahIM. For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 anuyogagaNAnujJAvatuka / anucogAnujJA' dvAra / gAthA 1092-1093 gAthArtha : saMsAramAM yuvAne kareluM corI AdinuM phaLa koI vRddha anubhave che, ane pratyakSAdinI prasiddhi hovAthI A vRddha yuvAnAthI anya nathI ema nahIM. TIkA? vedayate anubhavati, yuvakRtaM-taruNakRtamityarthaH vRddhazcauryAdiphalaM-bandhanAdi iha kazcit, lokasiddhametat, na cA'sau vRddhastato-yUno nA'nyaH, kintvanyaH, pratyakSAdiprasiddheH kAraNAditi gAthArthaH // 1092 // * "vIniM "mAM 'vi' padathI hiMsA AdinuM La grahaNa karavuM. * "vacanAri''mAM 'mara' padathI phAMsI, vadha AdinuM grahaNa karavuM. * "pratyakSattiprasiddha ''mAM 'mAra' padathI anumAnanI prasiddhinuM grahaNa karavuM. TIkArya : ahIM=saMsAramAM, yuvAna vaDe karAyeluM-taruNa vaDe karAyeluM, baMdhanAdirUpa corI vagerenuM phaLa koIka vRddha vede che-anubhave che; A lokasiddha cheHyuvAnathI karAyeluM corI AdinuM phaLa vRddha anubhave che e lokamAM prasiddha che. ane pratyakSAdinI prasiddhirUpa kAraNathI A vRddha tenAthI yuvAnathI, anya nathI ema nahIM, paraMtu anya che=judo nathI ema nahIM paraMtu judo che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : Na ya NA'NaNNo so'haM kiM patto ? pAvapariNaivaseNaM / aNuhavasaMdhANAo logAgamasiddhio ceva // 1093 // anvacAI: ja ya maUTUje ane ananya nathI (ema) nahIM-corI AdinuM phaLa bhogavanAra vRddha corI Adi karanAra yuvAnathI abhinna nathI ema nahIM, soDyuM pAvapariphivasevi pitto ? maUvisaMdhANo kema ke te huM pApa pariNatinA vazathI zuM pAmyo? (evuM) anubhavanuM saMdhAna che arthAta corI karanAra evo te huM baMdhanAdi pAmyo e prakAranuM anubhavanuM joDANa che; topamasiddhio ceva kema ke loka-AgamathI siddhi ja che. gAthArtha : ane corI AdinuM phaLa bhogavanAra vRddha corI Adi karanAra yuvAnathI abhinna nathI ema nahIM; kema ke te huM pApa pariNatinA vAzathI baMdhanAdi pAmyo, e prakAranuM anubhavanuM anusaMdhAna che, kema ke lokathI ane AgamathI siddhi ja che. For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 anuyogagaNAnujJAvatuka/anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1092-1093 TIkA : na ca nA'nanyaH, kintvananyo'pi, kathamityAha-so'haM kiM prApto ? bandhanAdi pApapariNativazena cauryaprabhavena anubhavasandhAnAt so'hamityanena prakAreNa, lokAgamasiddhitazcaiva-so'yamiti lokasiddhiH, tatyApaphalamityAgamasiddhiriti gAthArthaH // 1093 // TIkArya : ane ananya nathI ema nahIM, paraMtu ananya paNa che= yuvAvasthAmAM corI Adi karanAra yuvAna ane vRddhAvasthAmAM corI AdinuM phaLa bhogavanAra vRddha eka nathI ema nahIM, paraMtu eka paNa che. kaI rIte? arthAtu corI Adi karanAra yuvAna ane tenuM phaLa bhogavanAra vRddha eka kaI rIte che? ethI hetune kahe che - corIthI utpanna thanArA pApanI pariNatinA vazathI te huM zuM pAmyo? baMdhanAdine pAmyo, te huM chuM e prakAra vaDe anubhavanuM saMdhAna cheHanusaMdhAna che; kema ke loka-AgamathI siddhi che arthAt te=corI Adi karanAra te yuvAna, A che-corI AdinuM phaLa bhogavanAra A vRddha che, e prakAre lokamAM siddhi che, tenA pApanuM phaLa che-corI AdinA pApanuM phaLa che, e prakAre AgamamAM siddhi che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya svIkArIe to potAnAthI karAyelA phaLano upabhoga paNa ghaTe che. ene anubhavasiddha daSTAMtathI batAve che - koIka puruSe yuvAvasthAmAM corI karI hoya ane te corInuM baMdhanAdi phaLa te puruSane vRddhAvasthAmAM prApta thayuM hoya, to AvA puruSane AzrayIne corI karanAra ane corInuM phaLa bhogavanAra judA che, paraMtu sarvathA eka nathI; kema ke yuvAvasthAnA dehamAM ane vRddhAvasthAnA dehamAM judApaNuM pratyakSAdithI siddha che. AthI yukti ApatAM kahyuM ke A vRddha te yuvAnathI anya nathI ema nahIM, paraMtu anya che. mATe AtmA kathaMcit anitya che, ema siddha thAya che. Ama, corI karanArano ane corInA phaLane bhogavanArano kathaMcita bheda batAvyo. tethI koI corI karanAra ane corInA phaLane bhogavanArano ekAMta bheda svIkArIne kSaNikavAdanuM sthApana kare to tenA nirAkaraNa mATe corI karanArano ane corInA phaLane bhogavanArano kathaMcit abheda paNa batAve che - corI karanAra yuvAna ane corInuM phaLa bhogavanAra vRddha eka paNa che, paraMtu sarvathA judA nathI; kema ke corI karanAra puruSane anubhava che ke pUrve je meM corI karI hatI te huM corInA phaLane bhogavuM chuM. vaLI, A jema corI karanArane anubhavasiddha che, tema lokamAM paNa siddha che ke A puruSe corI karI hatI, mATe te corInuM phaLa pAmyo. ane jema lokamAM prasiddha che tema AgamamAM paNa prasiddha che ke corInA pApanuM A baMdhanAdi phaLa che. AthI yukti ApatAM kahyuM ke phaLa bhogavanAra vRddha corI karanAra yuvAnathI ananya nathI ema nahIM, paraMtu ananya paNa che. mATe AtmA kathaMcit nitya paNa che ema siddha thAya che. A rIte AtmAne kathaMcita anitya ane kathaMcit nitya svIkArIe to pote karela kRtyanA phaLano potAne upabhoga paNa ghaTe che. I/1092/1093/ For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1094 avataraNikA : gAthA 1092-1093mAM batAvyuM e pramANe AtmAne nityAnitya svIkArIe to pratyakSAdinI prasiddhi hovAthI A lokamAM svakRta upabhoga paNa ghaTe che. have AtmAne nityAnitya svIkArIe to A lokamAM karAyelA karmanA phaLano upabhoga paralokamAM paNa ghaTe che, te batAve che - gAthA : ia maNuAibhavakayaM veai devAibhavagao appA / tasseva tahAbhAvA savvamiNaM hoi uvavaNNaM // 1094 // anvayArtha : =A rIte je rIte yuvAnakRta cauryAdinuM phaLa vRddha bhogave che e rIte, madhugAvayaM manujAdibhavakRtane manuSyAdi bhavamAM karAyelA puNyAdinA phaLane, revADramavAso maNa devAdibhavagata AtmA vegaDuMvede che=bhogave che; tasleva tadAvA kema ke teno ja tathAbhAva che=manuSyAdino ja devAdhirUpe sadbhAva che. rUpa saLaM 3vevAI ror3a A sarva upapanna thAya che A svakRta bhogAdi sarva AtmAne kathaMcita nitya ane kathaMcita anitya svIkArIe to saMgata thAya che. gAthArtha : je rIte yuvAnakRta corI vagerenuM phaLa vRddha bhogave che, e rIte manuSya Adi bhavamAM karAyela puNyAdinuM phaLa deva Adi bhavamAM gayelo AtmA bhogave che; kema ke manuSyAdino ja devAdirUpe sadbhAva che. A svakRta bhogAdi sarva AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya svIkArIe to ghaTe che. TIkAH ___ evaM-vRddhavad manuSyAdibhavakRtaM puNyAdi vedayate anubhavati devAdibhavagataH san AtmA-jIva iti, tasyaiva-manuSyAdeH tathAbhAvAd-devAditvena bhAvAt, sarvamidaM nirupacaritaM svakRtabhogAdi bhavatyupapannaM, nA'nyatheti gAthArthaH // 1094 // TIkArya : Ama-vRddhanI jema=jema vRddha yuvAnImAM karAyela corI AdinuM phaLa anubhave che ema, manuSyAdi bhavamAM karAyela puNyAdine puNyAdinA phaLane, devAdi bhavamAM gayelo chato AtmA jIva, vede che=anubhave che; kema ke teno ja=manuSyAdino ja, tathAbhAva che-devadipaNArUpe bhAva che. A=svakRta bhogAdi, sarva nirupacarita upapanna thAya che arthAt AtmAne karthaci nitya-anitya svIkArIe to svakRta bhogAdi sarva vAstavika saMgata thAya che, anyathA nahIM AtmAne ekAMte nitya ke anitya svIkArIe to svakRta bhogAdi sarva nirupacarita saMgata thatA nathI, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1094-1995 239 bhAvArtha : je rIte A lokamAM yuvAvasthAmAM corI karanAra puruSa vRddhAvasthAmAM te corInuM phaLa anubhave che, e kathanathI corI karanAra yuvAna ane corInuM phaLa bhogavanAra vRddha vacce kathaMcit bhinnatA ane kathaMcit abhinnatA batAvIne AtmAne nitya ane anitya dharmavALo sthApana karyo, e rIte koI AtmA manuSyAdi bhavamAM karelA puNyAdinA phaLane devAdi bhavamAM anubhave che; kema ke manuSyAdirUpe rahelo AtmA ja devAdhirUpe thAya che. A sarva svakRta upabhogAdi AtmAne dravyathI nitya ane paryAyathI anitya svIkArIe to nirupacarita saMgata thAya che, anyathA nirupacarita saMgata thatA nathI. vaLI anyathA nirupacarita kema saMgata thatA nathI ? te svayaM graMthakAra AgaLanI gAthAmAM spaSTa kare che. 1094ll avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke AtmAne kathaMcit nitya-anitya svIkArIe to sarva svakRta bhogAdi nirupacarita upapanna thAya che, anyathA nahIM; tethI AtmAne kathaMcit nitya-anitya na svIkArIe to svakRta bhogAdi sarva nirupacarita upapanna kema thatA nathI? te batAve che - gAthA : egateNa u nicco'Nicco vA kaha Nu veaI sakaDaM ? / egasahAvattaNao tayaNaMtaranAsao ceva // 1095 // anvayArtha: te 3 vaLI ekAMtathI niDyofSyo vanitya athavA anitya (AtmA) dag kevI rIte sakratuM vega ? svakRtane vede?=pote karela puNyAdinA phaLane anubhave ? sAvitto kema ke ekasvabhAvapaNuM che ekAMtathI nitya evA AtmAnuM ekasvabhAvapaNuM che, tayapAMtaranAso veva ane tadanaMtara nAza cheH ekAMtathI anitya evA AtmAno utpatti thayA pachInI kSaNamAM nAza thAya che. * '' vitarka arthamAM che. gAthArtha : vaLI ekAMtathI nitya AtmA ke ekAMtathI anitya AtmA kevI rIte pote karela puNyAdinuM phaLa anubhave ? kema ke ekAMtathI nitya AtmAno ekasvabhAva che ane ekAMtathI anitya AtmAno utpattinI pachInI kSaNamAM nAza thAya che. TIkA : ekAntena tu nityo'vikArI anityo vA niranvayI kathaM nu vedayate svakRtaM ? naivetyarthaH, kathamityAha-ekasvabhAvatvAnnityasya, tadanantaranAzatazcaivA'nityasyeti gAthArthaH // 1095 // For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240. anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1095-106 TIkAI: vaLI ekAMtathI nitya=avikArI, athavA anitya-niranvayI, evo AtmA svakRtane kevI rIte vede?=potAnA vaDe karAyela puNyAdinA phaLane kevI rIte bhogave? na ja bhogave, e pramANe artha che. kema? arthAt ekAMte nitya ke ekAMte anitya AtmA svakRta puNyAdinA phaLane kema na bhogave? ethI hetune kahe che - nityanuM ekAMte nitya evA AtmAnuM, ekasvabhAvapaNuM che, ane anityano tenAthI anaMtaramAM nAza che=ekAMte anitya evA AtmAno utpatti thayA pachI bIjI kSaNamAM nAza thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jo AtmAne ekAMte nitya svIkArIe to AtmAne avikArI mAnavo paDe, ane tema mAnIe to AtmAmAM koI parivartana thaI zake nahIM, jethI pote A bhavamAM je puNyAdi kare che tenuM phaLa pote parabhavamAM bhogave che, ema upacArathI kahI zakAya, paraMtu paramArthathI kahI zakAya nahIM, kema ke AtmAmAM koI parivartana na thatuM hoya to AtmA atyAre jevo che tevo ja pachI paNa rahe. mATe AtmAne ekAMte nitya mAnIe to AtmAno eka svabhAva hovAthI AtmA manuSyAdi bhavamAM puNyAdi kare che ane te puNyAdinuM phaLa devAdi bhavamAM bhogave che, ema zabdamAtrathI kahI zakAya, paraMtu vAstavika rIte kahI zakAya nahIM. vaLI, jo AtmAne ekAMte anitya svIkArIe to AtmAne niranvayI mAnavo paDe arthAt AtmA eka kSaNa sthAyI hovAthI uttara kSaNamAM vidyamAna nathI, tethI AtmA vartamAna kSaNomAM je puNyAdi kare che te puNyAdinA phaLane uttara kSaNomAM bhogave che, ema upacArathI kahI zakAya, paraMtu paramArthathI kahI zakAya nahIM, kema ke AtmAne ekAMte anitya mAnIe to AtmAno utpattinI pachInI kSaNamAM nAza thato hovAthI potAnA kRtyonA phaLane bhogavanAra pote nathI, ema siddha thAya. 1095. avataraNikA : gAthA 1083mAM tApazuddha AgamamAM udAharaNa ApatAM kahela ke AtmAne svarUpathI satu, pararUpathI asatu, dravyaabhidheyapariNAmanI apekSAe nitya, paryAyaabhidheyapariNAmanI apekSAe anitya svIkArIe to anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi ane zAstra dvArA svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che, anyathA nahIM. tyAM "nityanityAneff''mAM "mari' padathI bhedabhedarUpa aneka dharmanuM grahaNa karela ane "vyaparigheyapariNAmadAyI"mAM "mari' padathI nizcaya-vyavahAraabhidheyapariNAmanI apekSAnuM grahaNa karela; tethI atyAra sudhI dravyaabhidheyapariNAmanI apekSAe AtmA nitya dharmavALo che ane paryAyaabhidheyapariNAmanI apekSAe AtmA anitya dharmavALo che, ema batAvyuM. have nizcayaabhidheyapariNAmanI apekSAe AtmA dehAdithI bheda dharmavALo che ane vyavahAra abhidheyapariNAmanI apekSAe AtmA dehAdithI abheda dharmavALo che, e batAvavA arthe kahe che - gAthA : jIvasarIrANaM pi hu bheAbheo tahovalaMbhAo / muttAmuttattaNao chikkammi paveaNAo a // 1096 // For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1096 21 anvacAI : tado vartamAma navasarIra U u game te prakArano upalaMbha hovAthI jIva ane zarIrano paNa bhedabheda che-zarIra sAthe potAno kaMIka bheda ane kaMIka abheda che te prakArano anubhava hovAthI jIva ane zarIra vacce paNa kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda che. (ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda mAnIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che -) muttAmuttattaUTo mUrtAmUrtatva hovAthI zarIranuM mUrtapaNuM ane AtmAnuM amUrtapaNuM hovAthI (jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda hoya to jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thaI zake nahIM.) (ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIrano paraspara saMyoga na mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahe che-). fchami paveTo =ane spaSTa evuM zarIra hote chate pravedana hovAthI-dehano agni Adi sAthe sparza thAya che tyAre jIvane duHkhAdinuM vadana thatuM hovAthI, (jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thAya che.) * 'du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : zarIra sAthe potAno kaMIka bheda ane kaMIka abheda che te prakArano upalaMbha hovAthI jIva ane zarIra vacce paNa kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda che. ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda mAnIe to zuM vAMdho? tethI kahe che - zarIranuM mUrtapaNuM hovAthI ane AtmAnuM amUrtapaNuM hovAthI jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda hoya to jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thaI zake nahIM. ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thato nathI ema mAnIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che dehano agni Adi sAthe sparza thAya tyAre jIvane duHkhAdino anubhava thato hovAthI jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thAya che. TIkA : jIvazarIrayorapi bhedAbhedaH kathaJcidbhedaH kathaJcidabheda ityarthaH tathopalambhAt kAraNAt, mUrttAmUrttatvAt tayoH anyathA yogAbhAvAt, spRSTe zarIre pravedanAcca, na cA'mUrtasyaiva sparza iti gAthArthaH // 1096 // * "navasarIrAja "mAM 'ma'thI e jaNAvavuM che ke jIva ane jIvanA paryAyono to kathaMcit bheda ane kathaMcita abheda che, paraMtu jIva ane zarIrano paNa kathaMcita bheda ane kathaMcita abheda che. TIkAryaH nIvAra te prakAranA upalaMbharUpa kAraNathI zarIra sAthe potAno kaMIka bheda ane kaMIka abheda che te prakArano potAne anubhava thato hovArUpa kAraNathI, jIva ane zarIrano paNa bheda-abheda cheHkathaMcit bheda che, kathaMcit abheda che. For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1096 ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIrano ekAMte bheda svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - anyathA to mUttamUrtatvItyomAvat anyathA-jIva ane zarIrano ekAMte bheda svIkArIe to, te benuM mUrta-amUrtapaNuM hovAthI=zarIranuM mUrtapaNuM ane jIvanuM amUrtapaNuM hovAthI, yogano abhAva thavAne kAraNe=jIva ane zarIranA saMyogano abhAva thavAne kAraNe, jIva ane zarIrano bheda ane abheda mAnavo yukta che, ema anvaya che. ahIM prazna thAya ke jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thato nathI, ema svIkArIe to zuM vAMdho? ethI kahe che - skRSTa zarIre pravenatu va ane sparzeluM zarIra hote chate pravedana hovAthI agni Adine sparzeluM zarIra hote chate jIvane duHkhAdinuM vadana thatuM hovAthI, jIva ane zarIrano paraspara saMyoga thato nathI ema mAnavuM yukta nathI, ema anvaya che. ahIM koI kahe ke jIvano zarIra sAthe saMyoga thato nathI; chatAM jIva ane zarIra eka kSetramAM rahelA hovAthI jyAre agni Adino zarIrane sparza thAya che tyAre te kSetramAM rahelA AtmAne paNa te agni Adino sparza thAya che, tethI AtmAne paNa agni AdinA sparzano anubhava thAya che, ema svIkArIe to zuM vAMdho? ethI kahe che - na ra mUrta caiva : ane amUrtine ja=amUrta evA jIvane ja, sparza nathI. tethI jIvano zarIra sAthe kathaMcit abheda hovAthI zarIrane thatA agni AdinA sparzamAM jIvane te prakAre vedanA thAya che, ema mAnavuM yukta che, ema anvaya che. rUti thaI e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : potAnA zarIra sAthe potAno kathaMcita bheda che ane kathaMcit abheda che, te prakArano saMsArI jIvone anubhava thato hovAthI jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda svIkAravo ucita che; chatAM keTalAka darzanavAdIo jIva ane zarIrano ekAMte bheda svIkAre che, tethI teonA matanuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakAra kahe che - jo jIva ane zarIrano ekAMte bheda hoya to zarIra mUrta hovAthI ane jIva amUrta hovAthI zarIra ane jIvano saMyoga thaI zake nahIM; chatAM zarIra ane jIvano saMsArI jIvomAM saMyoga thayelo dekhAya che te saMgata thAya nahIM. tethI ekAMte bheda nathI. ahIM pUrvapakSI kahe ke zarIra ane jIvano paramArthathI saMyoga thato nathI; kema ke zarIra pudgalarUpa che ane jIva cetana che; paraMtu zarIra ane jIva eka kSetramAM rahelA che ane te baMne vacce koI saMbaMdha thayelo nathI, ema svIkArIe to zuM vAMdho? tethI graMthakAra kahe che ke zarIrane agni Adino sparza thaye chate jIvane duHkhAdinuM saMvedana thAya che, tethI zarIra sAthe jIvano saMbaMdha thayelo che, ema mAnavuM ucita che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zarIra sAthe jIvano saMbaMdha nathI, chatAM zarIrane agni Adino sparza thAya che tyAre zarIra raheluM che e sthAnamAM ja jIva rahelo hovAthI agni AdinA sparzano jIvane anubhava thAya che, ema svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 anuyogagaNAnujJAvastuka/anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1096-1090 amUrta evA jIvane ja sparza nathI, arthAt zarIrathI ekAMte pRthar jIva amUrta che, tethI amUrta evA jIvane agni Adino sparza thaI zake nahIM, ane sparza na thato hoya to jIvane agni AdinA sparzanuM vedana thaI zake nahIM; jyAre saMsArI jIvane agni AdinA sparzanuM vedana anubhavasiddha che, tethI jIvana zarIra sAthe kathaMcit abheda che. mATe jIva kathaMcit mUrti che ane kathaMcit amUrta che. AthI zarIra sAthe kathaMcita abheda saMbaMdhavALA jIvane agni AdinA sparzano anubhava thAya che, ema svIkAravuM ucita che. vaLI A janmanA zarIrane choDIne anya janmamAM jAya che tyAre jIva A janmanA zarIrathI pRthapha thAya che. vaLI zarIrane TakAvanAra AyuSyakarmano kSaya thAya che tyAre paNa jIva zarIrathI pRthapha thAya che. vaLI zarIranA nAzanI sAmagrI prApta thAya che tyAre paNa jIva zarIrathI pRthapha thAya che. vaLI sAdhanA dvArA karmathI mukta thAya che tyAre paNa jIva zarIrathI pRthaka thAya che. AthI jIvano zarIra sAthe bheda che, sarvathA abheda nathI, paraMtu kathaMcit abheda che, ema svIkAravuM ucita che. ahIM vizeSa e che ke siddhAtmA karma ane zarIrathI ekAMte pRthapha hovAthI sarvathA amUrta che, ane teone jagatamAM rahelA agni Adi sarva padArthonA rUpa-rasa-gaMdha-sparzAdi guNonuM pUrNa jJAna che. tethI teo agnimAM vartatA uSNa sparzane paNa jANe che, Ama chatAM siddhanA jIvano zarIra sAthe sarvathA bheda hovAne kAraNe teonA Atmapradezo sAthe agnino saMyoga thAya topaNa saMsArI jIvanI jema agninA sparzanuM vedana siddhAtmAne thatuM nathI, phakta teone agnivartI uSNa sparzanuM jJAna hoya che. vaLI, zarIradhArI evA kevalIjIva, karma ane zarIrathI ekAMte pRthapha nahIM hovAthI sarvathA amUrta nathI ane kevalajJAna hovAne kAraNe teone paNa siddhAtmAnI jema jagatamAM rahelA sarva padArthonA rUpAdi guNonuM pUrNa jJAna che, tethI teo agnimAM vartatA uSNa sparzane paNa jANe che. Ama chatAM kevalInA jIvano zarIra sAthe kathaMcit abheda hovAne kAraNe teonA zarIra sAthe agnino saMyoga thAya to agninA sparzanuM vedana kevalIjIvane paNa thAya che. AthI zarIradhArI jIvano zarIra sAthe kathaMcit abheda paNa che. ll1096ll. avataraNikA: vaLI, saMsArI jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda che, temAM anya yuktio Ape che - gAthA : ubhayakaDobhayabhogA tayabhAvAo a hoi nAyavvo / baMdhAivisayabhAvA iharA tayasaMbhavAo a // 1097 // anvayArtha: 3maDomamo tathamAvo -ubhayathI kRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe ane teno abhAva hovAne kAraNe=kevala jIvane karmanA phaLanA bhogano abhAva hovAne kAraNe, vaMdhAvilamAvA dara ya taraMmavAno baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe ane itarathA teno asaMbhava hovAne kAraNe ekAMte jIva ane zarIranA bhedAdimAM baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe, nAyabbo roDra-jJAtavya thAya che jIva ane zarIrano bheda ane abheda jJAtavya thAya che. For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 anuyogagaNAnujJAvastukI "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1090 gAthArtha : ubhayathI karAyela karmano ubhayane bhoga hovAne kAraNe, ane kevala jIvane karmanA phaLanA bhogano abhAva hovAne kAraNe; ane baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe ane itarathA baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe, jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda jANavo. TIkAH ___ ubhayakRtobhayabhogAt kAraNAt tadabhAvAcca-bhogAbhAvAcca bhavati jJAtavyaH jIvazarIrayorbhedAbhedaH, bandhAdiviSayabhAvAt kAraNAd itarathA-ekAntabhedAdau tadasambhavAcca-bandhAdyasambhavAcceti gAthArthaH I2017 TIkArya : ubhayathI kRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe, ane teno abhAva hovAne kAraNe=bhogano abhAva hovAne kAraNe=kevala jIvane karmanA phaLanuM vedana nahIM thatuM hovAne kAraNe, baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe, ane ItarathA=ekAMtathI bhedAdimAM=jIva ane zarIrano ekAMte bheda ke ekAMte abheda svIkAravAmAM, teno asaMbhava hovAne kAraNe baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe, jIva ane zarIrano bheda-abheda jJAtavya thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMsAramAM rahelA jIvono deha sAthe kathaMcita bheda che ane kathaMcit abheda che, te batAvavA arthe yukti Ape che ke ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe ane kevala jIvane bhogano abhAva hovAne kAraNe, jIva ane zarIra vacce kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda jANavo. A prakArano prastuta gAthAnA pUrvArdhano artha che, jenuM spaSTIkaraNa gAthA 1098thI 1101 sudhImAM graMthakAra karavAnA che. vaLI, baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe, ane jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda ke ekAMte abheda mAnIe to baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe, jIva ane zarIra vacce kathaMcita bheda ane kathaMcit abheda jANavo. A prakArano prastuta gAthAnA uttarArdhano artha che, jenuM spaSTIkaraNa gAthA 1100-1103mAM graMthakAra karavAnA che. ahIM vizeSa e che ke saMsAravartI jIvo dehadhArI che, ane te dehathI karAyela pApAdi te dehathI abhinna evo jIva anya janmamAM vedana kare che, tethI dehakRta karmanuM phaLa jIva anubhave che ema prApta thAya. vaLI manathI karAyela pApAdi devakRta nathI, paraMtu jIvakRta che, ane jIvathI karAyela pApAdi anya janmamAM te jIvathI abhinna evo deha vedana kare che, tethI jIvakRta karmanuM phaLa deha anubhave che ema prApta thAya. Ama, dehakRta karmane jIva bhogave che ane jIvakRta karmane deha bhogave che, ane deha vagarano jIva koI karmanuM phaLa bhogavato nathI. AthI ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe ane deha rahita jIvane bhogano abhAva hovAne kAraNe jIva ane zarIrano kathaMcita bheda ane kathaMcit abheda mAnavo yukta che. e prakArano gAthAnA pUrvArdhano artha che. For Personal & Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1090, 1098-1099 245 vaLI, koI jIvanA dehano nAza karavAthI pApa baMdhAya che, ane koI jIvanA dehano upakAra karavAthI puNya baMdhAya che; paraMtu jIva ane zarIrano ekAMte bheda hoya to jema ghaTAdino nAza karavAthI pApa baMdhAtuM nathI ane ghaTAdino upakAra karavAthI puNya baMdhAtuM nathI, tema sarvathA jIvathI bhinna evA dehano paNa nAza karavAthI pApa baMdhAya nahIM ane upakAra karavAthI puNya baMdhAya nahIM. AthI bhedAbheda mAnavAthI baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe ane bhedAbheda na mAnavAthI baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe, jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda mAnavo yukta che. e prakArano gAthAnA uttarArdhano artha che. I1097. avataraNikA : etadeva prakaTayannAha - avataraNitArtha : Ane ja pragaTa karatAM graMthakAra kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM ke ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe ane kevala jIvane bhogano abhAva hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda jANavo, e kathanane gAthA 1098thI 1101mAM pragaTa karatAM; ane pUrvagAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe ane itarathA baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda jANavo. e kathanane gAthA 1100-1103mAM pragaTa karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : ettha sarIreNa kaDaM pANavahAsevaNAe jaM kammaM / taM khalu cittavivAgaM veei bhavaMtare jIvo // 1098 // na u taM ceva sarIraM NaragAisu tassa taha abhAvAo / bhinnakaDaveaNammi a aippasaMgo balA hoi // 1099 // anvayArtha : ahIM A bhavamAM, pAvihAva=prANavadhanI AsevanAthI sarIra-zarIra vaDe i RgyuM huM je karma karAyuM, vivivA nutaM kharekhara citra vipAkavALuM te (karma) nIvo jIva mavaMtare bhavAMtaramAM vepaTTa=vede che=bhogave che. 13d reva sarI paraMtu te ja zarIra nathI-karmanuM phaLa bhogavatI vakhate je zarIra vaDe karma karAyuM hatuM te ja zarIra nathI; parapharUM tasya tada amAvAgo kema ke narakAdimAM teno te prakArano abhAva che zarIrano je prakAre A bhavamAM bhAva che te prakAranA zarIrano abhAva che. (ahIM prazna thAya ke je zarIre karma karyuM te zarIrathI anya zarIra anya bhavamAM te karmanA phaLanuM vedana kare che, ema mAnIe to zuM vAMdho ? ethI kahe che -). For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1098-1099 fmannadave,mi ane bhinnakRtanuM vadana hote chate bhinna zarIrathI karAyelA karmano bhinna zarIrane bhoga hote chate, vatnA baLathI=baLAtkAre, marUprasaMgo doDuM atiprasaMga thAya atiprasaMgadoSa prApta thAya. gAthArtha : A bhavamAM prANavadhanI AsevanAthI zarIra vaDe je karma karAyuM, kharekhara vividha vipAkavALuM te karma jIva bhavAMtaramAM bhogave che; paraMtu je zarIra vaDe karma karAyuM te ja zarIra te karma bhogavatuM nathI; kema ke narakAdimAM zarIrano je prakAre A bhavamAM bhAva che te prakAranA zarIrano abhAva che. ahIM prazna thAya ke je zarIre karma karyuM tenAthI anya zarIra parabhavamAM te karmanuM phaLa bhogave che, ema mAnIe to zuM vAMdho ? ethI kahe che - ane bhinna zarIrathI karAyelA karmano bhinna zarIrane bhoga hote chate baLAtkAre atiprasaMgadoSa prApta thAya, TIkAH ___atra zarIreNa kRtaM, kathamityAha-prANavadhAsevanayA hetubhUtayA yat karma tat khalu citravipAkaM sadvedayate bhavAntare anyajanmAntare jIva iti gAthArthaH // 1098 // ___ na tu tadeva zarIraM yena kRtamiti, kuta ityAha-narakAdiSu tasya-zarIrasya tathA'bhAvAditi, bhinnakRtavedane cA'bhyupagamyamAne'tiprasaGgo'navasthArUpa: balAd bhavatIti gAthArthaH // 1099 // TIkArya : atra hetubhUtayA prANavadhAsevanayA zarIreNa yat karma kRtaM citravipAkaM khalu sat tat jIvaH mavAntare 3 cenanAre vejo, ahIM=A bhavamAM, hetubhUta evI prANavadhanI AsevanAthI=karmabaMdhamAM kAraNabhUta evI prANanA nAzanI AcaraNAthI, zarIra vaDe je karma karAyuM, kharekhara citra vipAkavALuM chatuM te karma jIva bhavAMtaramAM=anya janmAMtaramAM=bIjA bhavamAM, vedana kare che-anubhave che, rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. ghera tu vRtta tava zarIra , paraMtu jenA vaDe karAyuM te ja zarIra nathI=je zarIra vaDe karma karAyuM te ja zarIra karmanuM phaLa anubhavatI vakhate vidyamAna nathI; yutiH ? tyAda- kayA kAraNathI te ja zarIra nathI? ethI hetune kahe che - naraviputaca-zarIra tathADavA narakAdimAM tenozarIrano, te prakArano abhAva che=je prakAranA zarIra vaDe karma karAyuM te prakAranA zarIrano abhAva che; ti ethI karIne, zarIra vaDe karAyeluM karma bhavAMtaramAM jIva anubhave che, ema anvaya che. gAthA 1098 ane gAthA 1099nA pUrvArdhathI graMthakAre sthApana karyuM ke zarIrakRta karma bhavAMtaramAM jIva bhogave che, paraMtu je zarIre karyuM te zarIra bhogavatuM nathI. tyAM koI kahe ke A bhavamAM je zarIre karma karyuM te zarIrathI anya zarIra bhavAMtaramAM te karmanuM phaLa anubhave che, ema mAnIe to zuM vAMdho ? ethI kahe che - For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247, anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1098-1099 fmannata...mati, ane bhinnakRtavedana abhyapagamyamAna hote chate=bhinna evA zarIra vaDe karAyela karmanA phaLanA vedanano svIkAra karAte chate, anavasthArUpa atiprasaMga baLathI thAya che, arthAt bhinna evA zarIre karelA karmanuM phaLa bhinna evuM zarIra bhogave che ema svIkArAye chate, mANavake kareluM karma devadatta bhogave che e prakAranI asaMbaddha vyavasthArUpa atiprasaMga baLAtkAra prApta thAya che. rUti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 1097mAM kahyuM ke ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda che. tene spaSTa karavA gAthA 1098-1099mAM zarIrakRtano jIvane bhoga batAve che, ane gAthA 1100mAM jIvakRtano zarIrane bhoga batAvaze, jethI ubhayakRtano ubhayane bhoga che ema siddha thAya. temAM prathama zarIrakRtano jIvane bhoga kaI rIte che? te batAve che - koI puruSanA zarIre koI jIvanA prANano nAza karyo, to te puruSanA zarIre kareluM judA judA prakAranA vipAkavALuM karma anya bhavamAM te puruSano jIva bhogave che. tethI phalita thayuM ke A bhavamAM zarIre karelA karmanuM phaLa parabhavamAM jIva vedana kare che. ahIM prazna thAya ke zarIre karelA karmanuM phaLa jIva vedana kare che tema na svIkAratAM zarIre karelA karmanuM phaLa zarIra vedana kare che tema svIkArIe to zuM vAMdho? tethI gAthA 1099mAM kahe che ke je zarIre karma kareluM te ja zarIra karmanA phaLane bhogavavAnA kALamAM nathI. ahIM prazna thAya ke je zarIre karma kareluM te ja zarIra karmanA phaLane bhogavavA kALamAM kema nathI? tethI kahe che ke narakAdi bhavamAM zarIrano te prakArano bhAva nathI arthAt koI jIvanA prANano nAza karanAra puruSanA zarIrano manuSyabhavamAM je prakArano bhAva che, te prakArano tenA zarIrano bhAva narakAdi bhavamAM nathI, paraMtu anya prakArano bhAva che. AthI phalita thAya ke karmanuM phaLa bhogavatI vakhate je prakAranA zarIre karma karyuM hatuM te prakAranuM zarIra nathI, paraMtu anya prakAranuM zarIra che. mATe karma karanAra zarIra sAthe saMbaMdhavALo jIva bhavAMtaramAM te karmanuM phaLa bhogave che, ema siddha thAya. ahIM prazna thAya ke A bhavanA zarIre karelA karmanuM phaLa A bhavanA zarIra sAthe saMbaMdhavALo jIva anya bhavamAM bhogavato nathI, paraMtu A bhavanA zarIre karelA karmanuM phaLa anya bhavanuM zarIra bhogave che, ema svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - bhinna zarIrakRta karmanuM phaLa bhinna zarIra bhogave che ema svIkArIe to anavasthArUpa atiprasaMga baLAtkAra prApta thAya arthAt manuSyabhavanA zarIre karelA karmanuM phaLa manuSya zarIrathI sarvathA bhinna evuM narakAdi bhavanuM zarIra bhogave che ema mAnIe to mANavake karelA karmanuM phaLa devadatta bhogave che e prakAranI avyavasthA mAnavAno prasaMga Ave, je avyavasthA koI darzanakArane mAnya nathI. AthI mAnavuM paDe ke manuSya bhavanA zarIre karelA karmanuM phaLa manuSya zarIrathI kathaMcit abhinna evo jIva narakAdi bhavamAM vedana kare che, ane narakAdi bhavamAM karmanA phaLanuM vedana karanAra jIvano manuSyabhavanA zarIra sAthe saMbaMdha nathI, paraMtu manuSyabhavamAM karma karanAra zarIrathI anya zarIra sAthe saMbaMdha che, tethI karmanuM phaLa bhogavanAra jIva zarIrathI For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248. anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1098-1099, 1100 kathaMcit bhinna paNa che; kema ke jIva zarIrathI sarvathA abhinna hoya to, jema potAnA svarUpa sAthe sarvathA abhinna evA AtmAno potAnA svarUpathI kyAreya bheda thato nathI, tema jIvano paNa zarIrathI kyAreya paNa bheda thAya nahIM. AthI jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMci abheda siddha thAya che. /1098/1099lA avataraNikA: gAthA 1097mAM kahela ke ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda jANavo. temAMthI zarIrakRtano jIvane bhoga che eTalo aMza gAthA 1098-1099mAM spaSTa karyo. have jIvakRtano zarIrane bhoga che e aMza spaSTa kare che - gAthA : evaM jIveNa kaDaM kUramaNapayaTTaeNa jaM kammaM / taM pai roddavivAgaM veei bhavaMtarasarIraM // 1100 // anvayArtha : vaM A rIte je rIte zarIrakRta karmane bhavAMtaramAM jIva bhogave che e rIte, ramaUpaTTA nIve krUra manathI pravRtta evA jIva vaDe = =je karma vaDuM karAyuM, te tenA prati=te karmanA nimittavALA, ravivA-raudravipAkane mavaMtarI bhavAMtaranuM zarIra vepaDravede che. gAthArtha : je rIte zarIrakRta karmane bhavAMtaramAM jIva bhogave che e rIte krUra manathI pravRtta evA jIva vaDe je karma karAyuM te karmanA nimittavALA rodravipAkane bhavAMtaranuM zarIra bhogave che. TIkAH ___ evaM jIvena kRtaM tatprAdhAnyakrUramanaHpravRttena yat karma-pApAdi, tatprati-tannimittaM raudravipAkaM tIvravedanAkAritvena vedayati bhavAntarazarIraM, tathA'nubhavAditi gAthArthaH // 1100 // TIkArya A rIte zarIra vaDe je karma karAyuM te karmane bhavAMtaramAM jIva bhogave che e rIte, tenA-caitanyanA, prAdhAnyavALA krUra manathI pravRtta evA jIva vaDe je pApAdi karma karAyuM, tenA pratietenA nimittavALA=te karmanA nimittavALA, tIvra vedanAkArIpaNuM hovAthI raudravipAkane bhavAMtaranuM zarIra vede che=bhogave che; kema ke te prakArano anubhava che=A karma phaLa bhogavanAra zarIre karyuM nathI paraMtu te phaLa bhogavanAra zarIra sAthe saMbaMdhita evA jIve karyuM che te prakArano anubhava che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1098-1999mAM batAvyuM ke zarIre kareluM karma bhavAMtaramAM jIva anubhave che, e rIte koI puruSa zarIrathI pApAdi karma karato na hoya, paraMtu krUra manathI pApAdi karma karato hoya tyAre te jIvanA caitanyanuM For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1100-1101 prAdhAnya hoya che. tethI AvA caitanyanA prAdhAnyavALA krUra manathI pravRtta evuM pApAdi karma jIvathI karAyeluM che ema kahevAya; ane A rIte jIve karelA pApAdi karmanuM phaLa anya bhavamAM prApta thayeluM zarIra anubhave che; ane anya bhavanA zarIre A karma karyuM nathI, chatAM anya bhavanA zarIrane A karmanuM phaLa bhogavavuM paDe che, tethI nakkI thAya ke A bhavanA zarIra sAthe saMbaMdhavALA jIve A karma pUrvabhavamAM kareluM, jenuM phaLa A bhavanuM zarIra anubhave che. A rIte gAthA 1098thI 1100nA kathanathI e siddha thayuM ke zarIrathI karAyela karmano bhoga zarIrathI abhinna evA jIvane prApta thAya che, ane caitanyanI pradhAnatAvALA krUra manathI pravRtta evA jIvathI karAyela karmano bhoga jIvathI abhinna evA zarIrane prApta thAya che, jenA kAraNe jIva ane zarIrano kathaMcit bhedabheda siddha thAya che. 1100 avataraNikA : gAthA 1097mAM kahela ke ubhayakRtano ubhayane bhoga hovAne kAraNe ane kevala jIvane bhogano abhAva hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda jANavo. temAMthI ubhayakRtano ubhayane bhoga pUrvanI traNa gAthAmAM spaSTa karyo. have kevala jIvane bhogano abhAva spaSTa kare che - gAthA : Na u kevalao jIvo teNa vimukkassa veyaNAbhAvo / Na ya so ceva tayaM khalu logAivirohabhAvAo // 1101 // anvayArtha : te 3 vimukSasa-vaLI tenAthI vimuktane zarIrathI mukAyelA jIvane, veyaTmAvo vedanano abhAva hovAthI devano nIvo-kevala jIva=zarIrathI rahita evo ekalo jIva, pa=nathI karmanA phaLanuM vedana karato nathI, teno virodamAvAno ane lokAdinA virodhano bhAva hovAthI so veva ravanu tayaM kharekhara te ja te nathI=jIva ja zarIra nathI. gAthArtha : vaLI zarIrathI rahita jIvane vedanano abhAva hovAthI zarIrathI rahita evo ekalo jIva karmanuM phaLa bhogavato nathI, ane lokAdinA virodhano bhAva hovAthI kharekhara jIva ja zarIra nathI. TIkA : na tu kevalo jIvo vedayate, tena-zarIreNa vimuktasya sataH vedanA'bhAvAt kAraNAt, na ca sa evajIvastaccharIramiti, lokAdivirodhabhAvAd, AdizabdAtsamayagraha iti gAthArthaH // 1101 // TIkArtha : vaLI kevala jIva vedana karato nathI, kema ke tenAthI vimukta chatAne zarIrathI mukAyelA evA jIvane, vedanano abhAva che, For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 anuyogagaNAnujJAvastuka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1101 gAthA 1098thI mAMDIne atyAra sudhI graMthakAre sthApana karyuM ke zarIrakRtano jIvane bhoga che, jIvakRtano zarIrane bhoga che ane zarIrarahita kevala jIvane bhogano abhAva che. tyAM koI kahe ke zarIrathI atirikta jIva ja nathI, mATe zarIrakRtano jIvane bhoga che vagere kathana asaMgata che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe kahe che - ane te ja=jIva ja, te che=zarIra che, ema nahIM, kema ke lokAdinA virodhano bhAva che, mAri' zabdathI= "nori''mAM 'mAri' zabdathI, samayano graha che=zAstrano parigraha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1098thI 1100mAM graMthakAre sthApana karyuM ke zarIrakRta karmano bhoga bhavAMtaramAM jIva kare che ane jIvakRta karmano bhoga bhavAMtaranuM zarIra kare che, mATe jIva ane zarIrano kathaMcita bhedabheda che. tema ja zarIra sAthe sarvathA saMbaMdha vagaranA kevala jIvane karmanA bhogano abhAva che. ethI paNa nakkI thAya ke jIva ane zarIrano kathaMcita bhedAbheda che. e ja daDha karavA arthe kahe che - kevala jIva vedana karato nathI; kema ke zarIra rahita jIvane vedanano abhAva che. Azaya e che ke jIvane manuSyAdi bhavomAM je kaMI vedanA thAya che te zarIrane kAraNe thAya che; kema ke zarIradhArI jIvane upaghAtaka sAmagrI duHkhanuM vedana karAvI zake che, paraMtu zarIra rahita jIvane bAhya koI padArtho duHkhanuM vedana karAvI zakatA nathI. AthI sarvathA zarIrathI rahita siddhanA jIvone zastra, agni Adi koIpaNa sAmagrIthI duHkhanuM vedana thatuM nathI. A rIte gAthA 1098thI 1101nA pUrvArdha sudhI graMthakAre sthApana karyuM ke ubhayakRtano ubhayane bhoga che ane kevala jIvane bhogano abhAva che. enAthI e phalita thayuM ke deha vagarano jIva karmanuM phaLa bhogavato nathI, tema ja dehe karelA karmanuM phaLa deha sAthe saMbaMdhavALo jIva parabhavamAM bhogave che, ane jIve karelA karmanuM phaLa jIva sAthe saMbaMdhavALo deha parabhavamAM bhogave che. tethI jIva ane zarIra vacce kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda siddha thAya che. Ama, graMthakAre yuktithI jIva ane zarIra vacce kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda siddha karyo. tyAM koI nAstikavAdI kahe ke A zarIra ja jIva che, zarIrathI atirikta koI jIva nAmano padArtha nathI, tethI A bhavanA zarIre kareluM karma anya bhavamAM jIva anubhave che, ema kahevuM nirarthaka che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che - jIva ja zarIra che ema na kahevuM; kema ke lokano ane Agamano virodha che arthAta lokamAM pratIta che ke bAlyakALanuM zarIra ane vRddhakALanuM zarIra juduM hovA chatAM bAlyAvasthAmAM pote hato te ja vRddhAvasthAmAM pote che. tethI bAlanA zarIramAM ane vRddhanA zarIramAM anugata evo jIva zarIrathI bhinna che, ema lokapratItithI siddha thAya che. vaLI, sarva darzanakAro AtmAne dehathI bhinna mAne che. tethI jo jIva ja zarIra che ema mAnIe to sarva darzanakArone mAnya evA Agamano paNa virodha prApta thAya. AthI zarIra sAthe saMbaMdhavALo AtmA zarIrathI judo che ema mAnavuM ucita che. For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka7 "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1101-1102 251 vaLI, Ama siddha thavAthI e prApta thayuM ke ubhayakRtano ubhayane bhoga che, ane zarIrathI rahita evA kevala jIvane bhogano abhAva che. mATe jIva ane zarIrano kathaMcita bhedabheda jANavo. 1101ii. avataraNikA : jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda sthApana karavA mATe gAthA 1097nA pUrvArdhamAM graMthakAre yukti Apela ke ubhayakRtano ubhayane bhoga che ane kevala jIvane bhogano abhAva che. te yuktinuM gAthA 1098thI 1101mAM spaSTIkaraNa karyuM. have gAthA 1097nA uttarArdhamAM jIva ane zarIranA bheda ane abhedane daDha karavA anya yukti Apela ke baMdhAdino viSayabhAva che ane itarathA baMdhAdino asaMbhava che. te yuktinuM gAthA 1100thI 1107mAM spaSTIkaraNa karatAM kahe che - gAthA : evaM cia dehavahe uvayAre vA vi punnnnpaavaaiN| iharA ghaDAibhaMgAinAyao neva jujjaMti // 1102 // anvayArtha : vaMci=Ama ja che jIva ane zarIrano kathaMcit bhedabheda ja che, (tamAM yukti Ape che -) devadedehanA vadhamAM savAre vA vi athavA (dehanA) upakAramAM puJUpAvADuM puNya ane pApa thAya che. itarathA=jIva ane zarIranA ekAMta bheda ke ekAMta abhedamAM, DiDrimarUnAyamo-ghaTAdinA bhaMgAdinA jJAtathI neva nuSaMti ghaTatA nathI ja=puNya ane pApa ghaTatA nathI ja. gAthArtha : jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda ja che; kema ke koInA dehano vadha karavAmAM pApa thAya che athavA koInA dehano upakAra karavAmAM puNya thAya che. jIva ane zarIrano ekAMte bheda ke abheda mAnavAmAM ghaTAdinA bhaMgAdinA daSTAMtathI puNya ane pApa ghaTatA nathI ja. TIkA : evameva-jIvazarIrayorbhedAbheda eva, dehavadhe sati upakAre vA dehasya puNyapApe bhavataH, itarathA= ekAntabhedAdau ghaTAdibhaGgAdijJAtataH ghaTAdivinAzakaraNodAharaNena naiva yujyate puNyapApe iti gAthArthaH I1202aaaa TIkArya : Ama ja che jIva ane zarIrano bhedabheda ja che, te daDha karavA yukti Ape che - dehano vadha thaye chate athavA dehano upakAra thaye chate puNya ane pApa thAya che =koI jIvanA zarIrano vadha karAye chate pApa baMdhAya che ane koI jIvanA zarIrano upakAra karAye chate puNya baMdhAya che. ItarathA=ekAMtathI bhedAdimAM jIva ane zarIrano ekAMte bheda ke ekAMte abheda svIkAravAmAM, ghaTAdinA bhaMgAdinA jJAtathI ghaTAdinA vinAza For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 anuyogagaNAnujJAvastuka / "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1102 ane karaNanA udAharaNathI=ghaTa vagere jaDa padArthono nAza karavAnA ke upakAra karavAnA daSTAMtathI, puNya ane pApa ghaTatA nathI ja, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1098thI 1101mAM yuktithI sthApana karyuM ke jIva ane zarIrano kathaMcita bheda ane kathaMcita abheda che, ane tene ja sthira karavA mATe "A Ama ja che" ema kahIne anya yukti Ape che ke koI puruSa koI jIvano vadha kare to te jIvano vadha thato nathI, paraMtu te jIvanA dehano vadha thAya che, jenAthI vadha karanAra puruSane pApa baMdhAya che; ane koI puruSa koI jIvano upakAra kare to te jIvano upakAra thato nathI, paraMtu te jIvanA dehano upakAra thAya che, jenAthI upakAra karanAra puruSane puNya baMdhAya che. AthI jIva ane zarIrano kathaMcit bhedabheda mAnavo yukta che; paraMtu jo jIva ane zarIrano ekAMtabheda mAnIe, to jema koI puruSa ghaTa vagereno nAza kare to tene pApa baMdhAtuM nathI athavA ghaTa vagereno upakAra kare to tene puNya baMdhAtuM nathI, tema dehano nAza karavAmAM nAza karanArane pApa baMdhAtuM nathI ke dehano upakAra karavAmAM upakAra karanArane puNya baMdhAtuM nathI, ema mAnavAno prasaMga Ave. jema ke - jema ghaTAdi jaDa padArtha che tema deha paNa jaDa padArtha che. tethI jema ghaTAdinA nAzamAM ke upakAramAM pApa ke puNya baMdhAtuM nathI, tema dehanA paNa nAzamAM ke upakAramAM pApa ke puNya baMdhAvuM joIe nahIM. Ama chatAM deiha sAthe AtmAno kathaMcit abheda hovAthI, dehano nAza karavAthI dehanI sAthe saMbaMdhavALA AtmAne pIDA thAya che mATe pApa baMdhAya che, ane dehano upakAra karavAthI dehanI sAthe saMbaMdhavALA AtmAne sukha thAya che mATe puNya baMdhAya che. AthI phalita thayuM ke jema ghaTAdino AtmA sAthe sarvathA bheda che tema dehano AtmA sAthe sarvathA bheda nathI, paraMtu kathaMcit bheda che ane kathaMcit abheda paNa che. A gAthAnA kathanathI gAthA 1097nA uttarArdhamAM batAvela baMdhAdino viSayabhAva che ane itarathA baMdhAdino asaMbhava che, e baMne yuktinuM A rIte samarthana thAya che - koI jIvanA dehano vadha karavAmAM pApa baMdhAya che ane upakAra karavAmAM puNya baMdhAya che, tethI dehano vadha ane upakAra puNya-pAparUpa karmabaMdhanuM kAraNa bane che. ane jo ghaTAdinI jema deha paNa AtmAthI sarvathA bhinna hoya to dehano vadha ke dehano upakAra puNya-pAparUpa karmabaMdhanuM kAraNa bane nahIM. AthI jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda baMdhano viSaya bane che, paraMtu jIva ane zarIrano sarvathA bheda ke sarvathA abheda baMdhano viSaya bane nahIM. A rIte prastuta gAthAnA kathana dvArA, gAthA 1097nA uttarArthanA kathanamAMthI bhedAbhedamAM "baMdhano viSayabhAva che" ane "ekAMta bhedamAM baMdhano asaMbhava che eTalA aMzanuM samarthana thAya che. vaLI gAthA 1097mAM "vAri''mAM mAri' padathI mokSanuM grahaNa karela, ane "uttame vAri''mAM mAri' padathI ekAMta abhedanuM grahaNa karela. tethI "mokSano viSayabhAva che" ane "ekAMta abhedamAM baMdha-mokSano asaMbhava che' eTalA aMzanuM samarthana AgaLanI gAthAo dvArA graMthakAra karaze. I110rA/ For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1103 253 avataraNikA : abhyupacayamAha - avataraNitArtha : abhyapacayane kahe che, arthAt pUrvagAthAnA uttarArdhamAM kahela ke jIva ane zarIranA ekAMta bhedAdimAM ghaTAdinA bhaMgAdinA dRSTAMtathI puNya ane pApa ghaTe nahIM, tyAM "pAmelAvI"mAM "mAvi' padathI ekAMta abhedanuM grahaNa che, tethI prazna thAya ke jIva ane zarIrano ekAMta abheda svIkAravAmAM puNya ane pApa kaI rIte ghaTe nahIM? te batAvavA mATe samuccayane kahe che - gAthA : tayabheammi a niamA tannAse tassa pAvaI nAso / ia paraloAbhAvA baMdhAINaM abhAvo u // 1103 // anvayArtha: tamemi saMane teno abheda hote chate=jIva ane zarIrano ekAMte abheda hote chate, tannA tenA nAzamAM-dehanA nAzamAM, tasa nANo teno nAza jIvano nAza, nigama-niyamathI pAva-prApta thAya. rUma A rIte dehanA nAzamAM jIvano nAza prApta thAya e rIte, patnomAvA-paralokano abhAva thavAthI vaMthAii=baMdhAdino mAvo 3 abhAva ja thAya. * gAthAnA aMte rahela '3' Izva kAra arthamAM che. gAthArtha : ane ekAMte jIva ane zarIrano abheda hote chate dehanA nAzamAM jIvano nAza niyamathI prApta thAya. A rIte paralokano abhAva thavAthI baMdhAdino abhAva ja thAya. TIkA : tadabhede ca-jIvazarIrAbhede ca niyamAt tannAze-dehanAze tasya-jIvasya prApnoti nAzaH, iya-evaM paralokAbhAvAt kAraNAt bandhAdInAmapi prastutAnAmabhAva eveti gAthArthaH // 1103 // TIkArya : ane teno abheda hote chate jIva ane zarIrano abheda hote chate, tenA nAzamAM-dehanA nAzamAM, teno jIvano, nAza niyamathI prApta thAya, A rIte paralokanA abhAvarUpa kAraNathI prastuta evA baMdhAdino paNa abhAva ja thAya, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAnA uttarArdhamAM graMthakAre kahyuM ke jIva ane zarIrano ekAMtabheda svIkArIe to ghaTAdinI jema deha paNa pudgalAtmaka hovAthI, jema ghaTAdinA bhaMgamAM ke upakAramAM pApa ke puNya thatuM nathI, tema dehanA For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 anuyAgagaNAnujJAvastuka | anuyAgAnujJA dvAra | mAyA 1103, 1100- 15 paNa nAzamAM ke upakAramAM pApa ke puNya thAya nahIM. have jIva ane zarIrano ekAMtaabheda svIkArIe to puNya-pApa kaI rIte saMgata na thAya ? te batAvavA arthe kahe che - jo jIva ane zarIrano ekAMtaabheda svIkArIe to arthAt jIva zarIrarUpa ja che zarIrathI atirikta jIva nathI ema svIkArIe to, dehanA nAzamAM niyamathI jIvano nAza prApta thAya, ane dehanA nAza sAthe jIvano nAza svIkArIe to paralokano abhAva prApta thAya, ane paralokano abhAva svIkArIe to prastuta evA baMdhAdino abhAva prApta thAya. Azaya e che ke zarIra ja jIva che e prakArano jIva ane zarIrano ekAMtaabheda svIkArIe to, gAthA 1083mAM graMthakAre kahyuM ke AtmAne sad-asarUpa ane nitya-anityAdi aneka dharmavALo hote jIte zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che. anyathA nahIM, e rUpa gAthA 1083mAM prastuta evA baMdhAdino abhAva prApta thAya, jenA kAraNe sarva darzanakArone mAnya evo karmabaMdha, karmabaMdhathI saMsAramAM paribhramaNa, sAdhanA dvArA karmakSaya, karmakSayathI mukti Adi sarva asaMgata thAya. tethI jIva ane zarIrano ekAMtaabheda paNa svIkArAya nahIM. vaLI A kathanathI, gAthA 1097nA aMte kahela ke jIva ane zarIranA ekAMtabhedAdimAM baMdhAdino asaMbhava che, tyAM "pAmelAra"mAM 'mAra' padathI prApta evA jIva ane zarIranA ekAMtaabhedamAM paNa baMdhAdino asaMbhava che, e kathananuM sthApana thAya che. 1103ll avataraNikA : gAthA 1102nA uttarArdhamAM kahyuM ke jIva ane zarIranA ekAMtabhedAdimAM puNya ke pApa ghaTe nahIM, enAthI zuM phalita thAya? te spaSTa karavA arthe kahe che - gAthA : deheNaM dehammi a uvaghAyANuggahehiM baMdhAI / Na puNa amutto'muttassa appaNo kuNai kiMcidavi // 1104 // anvayArtha : re deha vaDe=upakAra ane anugraha karanArA deha vaDe, remi -dehamAM ja=koI anya jIvanA dehanA viSayamAM ja, 3vadhAthApArdi-upaghAta ane anugraha dvArA vaMdhANuM baMdhAdi (prApta karAyA,) munno putra paraMtu amUrta (AtmA) muttara mauo (anya) amUrta AtmAne vivi kAMIpaNa ja phi-karato nathI. gAthArtha : deha vaDe koI bIjA jIvanA dehanA viSayamAM ja upaghAta ane anugraha dvArA baMdhAdi prApta karAyA, paraMtu amUrta AtmA anya amUrta AtmAne kAMIpaNa karato nathI. For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1104-1105 255 TIkA? dehena kA deha eva viSaye upaghAtAnugrahAbhyAM hetubhUtAbhyAM bandhAdayaH prAptAH, na punaramUrta AtmA'mUrttasyA''tmano'parasya karoti kiJcidapi, muktakalpatvAditi gAthArthaH // 1104 // * "vacAro"mAM 'mara' padathI karmano udaya ane karmanA vipAkanuM grahaNa che. TIkArya : - kartA evA deha vaDe anya jIvanA dehano upaghAta ane anugraha karanArA deha vaDe, deharUpa ja viSayamAM= potAnAthI anya jIvanA deharUpa ja viSayamAM, hetubhUta evA-karmabaMdhanA kAraNabhUta evA, upaghAta ane anugraha dvArA baMdhAdi prApta karAyA, paraMtu amUrta evo AtmA apara amUrta evA AtmAne kAMIpaNa karato nathI; kema ke muktakalpapaNuM =amUrta evA potAnA AtmAnuM ke amUrta evA anyanA AtmAnuM muktAtmA sAthe samAnapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : akarito a Na bajjhai aippasaMgA sadeva baMdhAo / tamhA bheAbhae jIvasarIrANa baMdhAI // 1105 // anvayArtha: marito =ane nahIM karato evokabIjA amUrta AtmAnA upaghAta ke anugrahane nahIM karato evo amUrta AtmA, , vaDuM baMdhAto nathI; sapheva vaMghAmo mausaMpaIT=kema ke sadA ja baMdha thavAthI atiprasaMga cheHsiddhanA jIvomAM paNa baMdhano atiprasaMga che. tamphI te kAraNathI gIrIrAma mejIva ane zarIrano bhedabheda hote chate vaMthA baMdhAdi thAya che. gAthArtha : bIjA amUrta AtmAnA upaghAta ke anugrahane nahIM karato evo amUrta AtmA baMdhAto nathI; kema ke sadA ja baMdha thavAthI siddhanA jIvomAM paNa baMdhano atiprasaMga che. te kAraNathI jIva ane zarIrano bhedAbheda hote chate baMdhAdi thAya che. TIkA? akurvaMzca na badhyate nyAyataH, kuta ityAha-atiprasaGgAt mukte, sadaiva bhAvAd bandhasya, akartRtvAvizeSAd, yata evaM tasmAdbhedAbhede jAtyantarAtmake jIvazarIrayorbandhAdayo, nAnyatheti gAthArthaH /2205 TIkAIH garva cAlato na va ane nahIM karato evo nyAyathI baMdhAto nathI=anya amUrta AtmAnA upaghAta ane anugrahane nahIM karato evo amUrta AtmA kArya-kAraNabhAvanI maryAdAthI karma dvArA baMdhAto nathI. vukata ? For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 anuyogagaNAnujJAvastuka 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1104-1105 rUda-kayA kAraNathI baMdhAto nathI? ethI kahe che -mutiprasanmuktamAM atiprasaMga hovAthI=upaghAta ane anugrahane nahIM karato amUrta AtmA karma dvArA baMdhAto hoya to muktAtmAne paNa baMdha mAnavAno atiprasaMga prApta thavAthI, kAMIpaNa nahIM karato evo amUrta AtmA karma dvArA baMdhAto nathI, ema anvaya che. ahIM prazna thAya ke muktamAM atiprasaMga kema che? temAM hetu Ape che - sava vIzya mAvat sadA ja baMdhano bhAva che=upaghAta ane anugraha nahIM karato evo amUrta AtmA paNa karma dvArA baMdhAto hoya to AtmAne sadA ja baMdhano abhAva che ema mAnavuM paDe. ahIM prazna thAya ke AtmAne sadA ja baMdhano bhAva che ema kema mAnavuM paDe ? temAM hetu Ape che - vartutvAvizeSAjU akartRtvaavizeSa che arthAt jIva ane zarIrano ekAMtabheda hoya to saMsArI AtmA paNa amUrta che, mATe koIno upaghAta ke anugraha karato nathI, ane mukta AtmA paNa amUrta che, mATe koIno upaghAta ke anugraha karato nathI, tethI saMsArI AtmA ane mukta AtmAmAM upaghAta ane anugrahanuM nahIM karavApaNuM samAna che. AthI saMsArAvasthAmAM ke muktAvasthAmAM sadA ja baMdhano sadbhAva prApta thAya. mATe muktamAM atiprasaMga che, ema anvaya che. yata purva je kAraNathI Ama che=amUrta AtmA anya amUrta AtmAne kAMIpaNa na karato hovAthI karma dvArA baMdhAto nathI, ane dehadhArI AtmA anya dehadhArI AtmAnA viSayamAM upaghAta anugraha karato hovAthI karma dvArA baMdhAya che ema che, tasma ... thAI. te kAraNathI jIva ane zarIrano jAtyantarAtmaka bhedabheda hote chate baMdhAdi thAya che, anyathA nahIM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1102mAM kahela ke anyanA dehano vadha karavAmAM pApa thAya che ane anyanA dehano upakAra karavAmAM puNya thAya che, mATe jIva ane zarIrano bhedabheda ja che. e kathanathI e phalita thAya ke anya AtmAne upaghAta ke anugraha karavAmAM Ave to te upaghAta pApano hetu bane che ane anugraha puNyano hetu bane che, tethI upaghAta karanArane pApa baMdhAya che ane anugraha karanArane puNya baMdhAya che, jethI baMdhAdinI prApti thAya che; paraMtu jo AtmA dehathI sarvathA judo hoya to sarvano AtmA amUrta mAnavo paDe, ane amUrta AtmA anya amUrta AtmAno upaghAta paNa karato nathI ane anugraha paNa karato nathI; kema ke amUrta AtmA mukta AtmA jevo che. ahIM prazna thAya ke AtmAne dehathI pRthapha svIkArIe, ane dehathI pRthapha hovAne kAraNe AtmAne amUrta svIkArIe, ane amUrta AtmA koIno upaghAta ke anugraha na karato hovA chatAM karmathI baMdhAya che ema svIkArIe to zuM vAMdho? tethI kahe che - koI anya evA amUrta AtmAno upaghAta ke anugraha nahIM karato evo amUrta AtmA nyAyathI karmathI baMdhAto nathI; kema ke dehathI pRthapha evo amUrta AtmA karmathI baMdhAto hoya to dehathI pRthapha evA mukta AtmAne paNa karmathI baMdha mAnavAno atiprasaMga prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1104-1105, 1106 250 ahIM prazna thAya ke saMsArI AtmA dehathI pRthagu che, mATe amUrti che, tethI koIno upaghAta ke anugraha karato nathI, chatAM saMsArI AtmA karmathI baMdhAya che ane mukta AtmA karmathI baMdhAto nathI, ema svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - jo amUrta evo saMsArI AtmA koIno upaghAta ke anugraha nahIM karato hovA chatAM baMdhAto hoya to baMdhano sadA ja sadbhAva prApta thAya; kema ke saMsArI avasthAno AtmA paNa amUrta hovAne kAraNe koI AtmAno upaghAta ke anugraha karato nathI ane mukta avasthAno AtmA paNa amUrta hovAne kAraNe koI AtmAno upaghAta ke anugraha karato nathI, mATe saMsArI AtmA ane mukta AtmAmAM upaghAta ane anugrahanuM akartApaNuM samAna che. AthI jo koIno upaghAta ke anugraha nahIM karanAro hovA chatAM saMsArAvasthAno amUrta AtmA karmathI baMdhAto hoya to muktAvasthAno amUrta AtmA paNa karmathI baMdhAvo joIe. ane muktAtmAne karmabaMdha thato nathI e sarva darzanakArone mAnya che. AthI svIkAravuM paDe ke mukta AtmA jema amUrta che tema saMsArI AtmA sarvathA amUrta nathI, paraMtu deha sAthe kathaMcit ekatvabhAvane pAmelo che. mATe anya dehavALA AtmAne upaghAta ke anugraha karavA dvArA dehathI kathaMcit abhinna evo te AtmA karmano baMdha prApta kare che, ema mAnavuM ucita che. AnAthI zuM phalita thAya ? te gAthAnA uttarArdhathI batAve che - je kAraNathI deha sAthe kathaMcita ekatvabhAva pAmelo AtmA anya dehadhArI AtmAno upaghAta ke anugraha karavA dvArA karmathI baMdhAya che, te kAraNathI jIva ane zarIrano jAyeMtarAtmaka bhedabheda che, ane jIva ane zarIrano jAyeMtarAtmaka bhedabheda svIkArIe to baMdhAdi ghaTe che, anyathA nahIM. ahIM jIva ane zarIranA bhedabhedane "jAtyaMtarAtmaka" kahyo, tenAthI e prApta thAya ke je darzanakAro jIva ane zarIrano ekAMtabheda mAne che te darzanakAronA mata pramANe jIva ane zarIramAM bheda- jAti che, ane je darzanakAro jIva ane zarIrano ekAMtaabheda mAne che te darzanakAronA mata pramANe jIva ane zarIramAM abhedatva jAti che; paraMtu jIva ane zarIranI bhedatvajAti ke abhedatvajAti vAstavika nathI, paNa kAlpanika che; kema ke jIva ane zarIra vacce ekAMte bheda paNa nathI ane ekAMte abheda paNa nathI, paraMtu jIva ane zarIramAM bheda- jAti ke abhedatva jAtithI judI evI bhedAbheda- jAti che. e jaNAvavA mATe kahyuM ke jIva ane zarIrano "jAtyaMtarAtmaka bhedabheda che. 1104/110pA. avataraNikA : gAthA 1096mAM kahela ke jIva ane zarIrano paNa kathaMcit bhedabheda che, ane tene daDha karavA gAthA 1097nA uttarArdhamAM yukti Apela ke kathaMcit bhedabheda hovAthI baMdhAdino viSayabhAva che, ane jIva ane zarIranA ekAMtabhedAdimAM baMdhAdino asaMbhava che. tyAM "vaMthAri"mAM mAri' padathI mokSanuM grahaNa karavAnuM che. tethI have jIva-zarIranA ekAMtabhedAdimAM mokSano paNa asaMbhava che, te yuktithI batAve che - gAthA : mokkho vi a baddhassA tayabhAve sa kaha ? kIsa vA Na sayA? / kiM vA heUhi tahA ? kahaM ca so hoi purisattho? // 1106 // For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 anuyogagaNAnujJAvatuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1106 anvayArtha : movo vi #=ane mokSa paNa vaddhassa=baddhano karmathI baMdhAyelA jIvano, thAya che. tathamAve tenA abhAvamAM baMdhanA abhAvamAM, sakate=mokSa, da? kevI rIte thAya? zIlavA sayA ? athavA (mokSa) kema sadA nathI? dedi vA tA?i athavA hetuo vaDe te pramANe kema che?=mokSanA hetuo vaDe mokSa prApta thAya che te pramANe kema che? to traane te=mokSa, puro karuM ? puruSArtha kevI rIte thAya? gAthArtha : ane mokSa paNa karmathI baddha jIvano thAya che, baMdhanA abhAvamAM mokSa kevI rIte thAya?athavA mokSa sadA kema nathI ? athavA mokSanA hetuo vaDe mokSa prApta thAya che tema kema che? ane mokSa puruSArtha kevI rIte thAya ? TIkAH __mokSo'pi ca baddhasya sato bhavati, tadabhAve-bandhAbhAve sa kathaM mokSaH ? naiva, kimiti vA na sadA'sau ?, bandhAbhAvAvizeSAt, kiM vA hetubhistathA? yathA''dibhiH, kathaM cA'sau bhavati puruSArthaH?, ayatnasiddhatvAditi gAthArthaH // 1106 // * "jovo vi''mAM 'pi'thI e jaNAvavuM che ke karmano baMdha to karmathI baMdhAyelA AtmAne thAya che, paraMtu karmathI mokSa paNa karmathI baMdhAyelA AtmAno ja thAya che. TIkArya mokSoI....naiva, ane mokSa paNa baddha chatAno karmathI baMdhAyelA evA jIvano, thAya che. tenA abhAvamAM baMdhanA abhAvamAM, te=mokSa, kevI rIte thAya? na ja thAya. ahIM AtmAne ekAMte karmathI bhinna mAnanArA darzanavAdI kahe ke jIva karmathI baMdhAyelo nathI, chatAM saMsArI jIvane bhrama che ke "huM karmaprakRtithI baMdhAyelo chuM, ane sAdhanA karavAthI te bhrama TaLI jAya che, tethI saMsArI jIva mukta bane che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakAra kahe che - sau vA vA jimiti ra? vatthAmAvavizeSA, athavA A=mokSa, sadA kayA kAraNathI nathI? kema ke baMdhAbhAvanuM avizeSa che arthAtu mokSa thAya tyArapachI paNa baMdhano abhAva che, ane mokSa thayo te pahelAM paNa baMdhano abhAva hoya, to saMsArAvasthAmAM ane muktAvasthAmAM baMdhano abhAva samAna che; mATe mokSa sadA kema nathI ? ahIM AtmAne ekAMte karmathI bhinna mAnanArA darzanavAdI kahe ke jIva paramArthathI nitya mukta che; mATe mokSa sadA kema nathI ? e prazna amane prApta thato nathI. tene graMthakAra kahe che - yathA vA miima:, hetu tathA vuiM ? athavA je prakAre AdithI che, to hetuo vaDe te prakAre kema che? arthAt uparamAM kahyuM e prakAre zarUAtathI baMdhanA abhAvarUpa mokSa hoya, to mokSaprAptinA hetuo vaDe mokSa prApta thAya che te prakAre kema che ? For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka, "anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1106 259 ahIM AtmAne ekAMte karmathI bhinna mAnanArA darzanavAdI kahe ke AtmA sadA mukta che, chatAM ajJAnane kAraNe "huM karmaprakRtithI baMdhAyelo chuM evo saMsArI jIvamAM bhrama che. tethI te bhramane dUra karavA arthe mokSaprAptinA hetuono upadeza ApavAmAM Ave che, je hetuonA sevanathI saMsArI jIvano te bhrama TaLI jAya che. mATe AtmA AdithI mukta hovA chatAM hetuo vaDe mukta thAya che, e prakArano vyavahAra pravarte che. tene graMthakAra kahe che - sau 2 puruSArtha thaM mavati ? mathasiddhivAn ane A puruSArtha mokSa puruSArtha, kaI rIte thAya? kema ke ayatnathI siddhapaNuM che=mokSanuM prayatna vagara siddhapaNuM che; rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. * bhAvArtha : jIvano deha sAthe ekAMtabheda ke ekAMtaabheda hoya to jIvane karmano baMdha ghaTe nahIM, tema pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM. e rIte jIvano deha sAthe ekAMtabheda ke ekAMtaabheda hoya to jIvane karmano baMdha nahIM thavAthI karmathI nahIM baMdhAyelA jIvano karmathI mokSa paNa ghaTe nahIM, te yuktithI batAve che - jo jIva ane zarIrano ekAMtabheda ke ekAMtaabheda hoya to jIvane karmano baMdha thAya nahIM, ane jIvane karmathI abaddha svIkArIe to jIvano karmathI mokSa thAya nahIM; kema ke jIva karmathI baMdhAyelo hoya to sAdhanA dvArA karmathI mukta thAya che ema kahevAya, paraMtu jIva ane zarIrano ekAMte bheda ke ekAMte abheda hovAne kAraNe jIvane karmano baMdha thato na hoya to jIvano karmathI mokSa thAya che ema paNa kahevAya nahIM. A prakAranI Apatti "mokSa' zabdanI vyutpattine sAme rAkhIne Apela che, ane "mokSa' zabdanI vyutpatti e che ke "koIka vastuthI mukAvuM." tethI A vyutpatti pramANe jIva karmathI baMdhAyo hoya to jIva karmathI mukAyo ema kahevAya. ahIM AtmAne nitya mukta mAnanArA darzanakAra kahe ke "koIka vastuthI mukAvuM" e mokSa nathI, paraMtu jIvanI karmarahita avasthA" e mokSa che, ane A prakArano "mokSa' zabdano artha svIkArIe topaNa jIvano karmarahita avasthArUpa mokSa sadA mAnavo paDe. AthI graMthakAra kahe che ke jIvane mokSa sadA kema nathI? arthAt jIvane mokSa sadA hovo joIe; kema ke sadA baMdhano abhAva avizeSa che, tethI jIva sadA mukta che ema mAnavuM paDe. ahIM AtmAne nitya mukta mAnanArA darzanakAra kahe ke AtmA sadA mukta che, AthI saMsAra avasthAmAM ane mukta avasthAmAM baMdhano abhAva samAna hovAne kAraNe, AtmA sadA mukta kema nathI ? e prakAranI Apatti amane prApta thatI nathI. tene graMthakAra kahe che - jo AtmA prAraMbhathI ja mukta hoya to mokSanA hetuothI mokSa prApta thAya che ema kahI zakAya nahIM, ane sarva darzanakAro mokSanI prApti arthe mokSanA upAyo batAve che, tethI nakkI thAya ke mokSaprAptinA upAyonuM sevana karavAthI jIvano mokSa thAya che, tethI te pahelAM jIva karmathI mukta na hato, tema paNa nakkI thAya che, ane tethI jo pUrve jIva karmathI mukta na hoya to mAnavuM paDe ke pUrve jIva karmathI baddha hato, tethI For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1106-1100 AtmAne nitya mukta mAnI zakAya nahIM; ane jo pUrve jIva karmathI baMdhAyelo hoya to mAnavuM paDe ke jIvano deha sAthe kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda che; kema ke jIvano deha sAthe kathaMcita bheda ane kathaMcit abheda na hoya to jIvane thato karmano baMdha ghaTe nahIM, ane jIvane karmano baMdha thato na hoya to jIvano karmathI mokSa paNa ghaTe nahIM, ane jIva sadA mukta hoya to mokSanA hetuothI jIvano mokSa thAya che ema kahevAya nahIM. tethI jIva sadA mukta nathI ane jIva ane dehano bhedAbheda che ema siddha thAya che. ahIM AtmAne nitya mukta mAnanArA darzanakAra kahe ke AtmA paramArthathI sadA mukta che, topaNa saMsArI jIvone "huM prakRtithI baMdhAyelo chuM" e prakArano bhrama varte che, ane te bhrama dUra karavA mATe mokSanA upAyono upadeza ApavAmAM Ave che, tethI je jIvo mokSanA upAyonuM sevana kare che te jIvono "huM prakRtithI baMdhAyo chuM" evo bhrama TaLI jAya che, tethI tevA jIvo "mukta thayA" evo vyavahAra pravarte che. mATe mokSa hetuothI thAya che ema kahevA chatAM AtmAne nitya mukta svIkAravAmAM koI doSa nathI. tene graMthakAra kahe che - mokSa e puruSArtha che ema kema kahI zakAya? kema ke mokSa yatna vagara siddha thayelo che. Azaya e che ke AtmAne nitya mukta svIkAranAra mata pramANe je jIvo mokSanA hetuomAM prayatna kare che te jIvoe mokSaprApti arthe prayatna karyo nathI, paraMtu "huM prakRtithI baMdhAyo chuM" evo bhrama dUra karavA mATe prayatna karyo che. tethI jIvano bhrama TaLavAthI jIva mukta thAya che ema kahI zakAya, paraMtu jIvanA prayatnathI jIva mukta thAya che ema kahI zakAya nahIM. vaLI "je prayatnathI prApta thAya tene ja puruSArtha kahevAya," e prakArano puruSArtha' zabdano artha hovAthI yatna vinA prApta evA mokSane puruSArtha kahI zakAya nahIM, ane sarva darzanakAro cAra prakAranA puruSArthomAM mokSane paNa puruSArtharUpe svIkAre che. AthI mokSane puruSArtha svIkAravo hoya to mokSa prayatnathI prApta thAya che ema svIkAravuM paDe, ane mokSane prayatnathI sAdhya svIkAravo hoya to mokSaprApti pUrve jIva baMdhAyelo hato ema svIkAravuM paDe, ane jIvane karmathI baddha svIkAravo hoya to jIvano deha sAthe kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda svIkAravo paDe, ane jIvano deha sAthe kathaMcita bheda ane kathaMcit abheda svIkArIe to mokSanI saMgati thAya, anyathA nahIM. Ama, je darzanakAro jIva ane zarIrano kathaMcit bheda ane kathaMcit abheda svIkAratA nathI, te darzanakAronA vacana pramANe baMdha ane mokSa nirupacarita ghaTato nathI. tethI teonuM vacana tApazuddha nathI, ema gAthA 1081 vagere sAthe saMbaMdha che. ./1106ll avataraNikA: yata evam - avataraNitArtha : je kAraNathI Ama che arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke mokSa paNa baddhano ja thAya che, baMdhanA abhAvamAM mokSa svIkArIe to mokSa sadA prApta thAya, mokSa sadA svIkArIe to hetuo vaDe mokSa ghaTe nahIM ane mokSane puruSArtha svIkArI zakAya nahIM, je kAraNathI ema che, te kAraNathI zuM prApta thAya ? te batAve che - For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastuka, "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1100 21 gAthA : tamhA baddhassa tao baMdho vi aNAimaM pavAheNa / iharA tayabhAvammI puvvaM cia mokkhasaMsiddhI // 1107 // anvayArtha : taE te kAraNathI uddhakSakabaddhano-karmathI baMdhAyelA jIvano ja, to A thAya che=mokSa thAya che, vaMtho vinabaMdha paNa pavA=pravAhathI maUphiH-anAdimAna che, rUdara =ItarathA=baMdhane pravAhathI anAdimAna na svIkArIe to, tamAvappI tenA abhAvamAM=baMdhanA abhAvamAM, purvAri-ja no+siddhI mokSanI saMsiddhi thAya. gAthArtha : te kAraNathI karmathI baMdhAyelA jIvano ja mokSa thAya che, baMdha paNa pravAhathI anAdimAna che; jo. baMdhane pravAhathI anAdimAna na svIkArIe to baMdhanA abhAvamAM pahelethI ja mokSanI siddhi thAya. TIkA : ___ tasmAdbaddhasyaiva asau-mokSaH, bandho'pyanAdimAn pravAheNa santatyA, itarathA evamanaGgIkaraNena tadabhAve-bandhAbhAve sati pUrvameva AdAveva mokSasaMsiddhiH, tadrUpatvAttasyeti gAthArthaH // 1107 // * "vaMdho vi'mAM ''thI e kahevuM che ke mokSa to karmathI baddha jIvano ja thAya che, paraMtu karmano baMdha paNa pravAhathI anAdimAna che. TIkArya : te kAraNathI A=mokSa, baddhano ja=karmathI baMdhAyelA jIvano ja, thAya che. baMdha paNa pravAhathI saMtatithI= paraMparAthI, anAdimAna che. itarathA=A prakAre anaMgIkaraNathI=baMdha pravAhathI anAdimAna che e prakAre nahIM svIkAravAthI, teno abhAva hote chate=baMdhano abhAva hote chate baMdhano prAraMbha thayo te pUrve baMdhano abhAva hote chate, pUrve ja=AdimAM ja=karmano baMdha thAya tenI pahelAM ja, mokSanI saMsiddhi thAya; kema ke tenuM tarUpapaNuM che=mokSanuM baMdhanA abhAvarUpapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke jIva ane zarIrano ekAMte bheda ke ekAMte abheda svIkArIe to mokSa paNa saMgata thAya nahIM, ane jIvanI karmarahita avasthArUpa mokSa svIkArIe topaNa, hetuo vaDe mokSa thAya che ane mokSa puruSArtha che e baMne vAta saMgata thAya nahIM tethI, baddha AtmAno ja mokSa thAya che, ema mAnavuM ucita che. vaLI A baMdha paNa pravAhathI anAdivALo che. jo baMdhane pravAhathI anAdivALo na svIkArIe ane ema svIkArIe ke jIva prayatnathI karma bAMdhe che, tethI karmano baMdha AdivALo che, to ema svIkAravuM paDe ke karmanA baMdhano prAraMbha thayo te pahelAM jIva karmabaMdha vagarano hato, ane tyAre jIva karmabaMdha vagarano hoya For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra | gAthA 1100-1108 to karmanA baMdhano prAraMbha thatAM pahelAM ja jIvane mokSanI siddhi thAya; kema ke mokSa jIvanI karmabaMdharahita avasthArUpa che. tethI karmanA baMdhane AdimAna svIkArIe to karmanA baMdhanA prAraMbha pUrve jIva karmathI mukta hato ema mAnavAnI Apatti Ave. AthI karmano baMdha paNa pravAhathI anAdimAna che, ema mAnavuM ucita che. 1107ii. avataraNikA : maMtradi - avataraNitArtha : ahIM graMthakAra kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke baMdha paNa pravAhathI anAdimAna che e kathanamAM pUrvapakSInI zaMkAnuM udbhAvana karIne samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : aNubhUavattamANo baMdho kayago tti'NAimaM kaha nnu?| jaha u aIo kAlo tahAviho taha pavAheNa // 1108 // anvayArtha : - yakRtaka che, tti ethI mamUkavattA vaMtho anubhUtavartamAna evo baMdha da =kevI rIte mArUbaM-anAdimAna hoya? (temAM uttara Ape che -) ga63 jevI rIte ja tahAvido mo vAto tevA prakArano atIta kALa che, te tevI rIte pravAheba-pravAhathI che=pravAhathI baMdha paNa anAdimAna che. * T' vitarka arthamAM che. gAthArtha : kRtaka che, ethI anubhavAyela vartamAnavALo baMdha anAdimAna kevI rIte hoya? temAM uttara Ape che - jevI rIte ja tevA prakArano atIta kALa anAdimAna che, tevI rIte paraMparAthI baMdha paNa anAdimAna che. TIkAH anubhUtavarttamAna iti anubhUtavarttamAnabhAvo bandhaH kRtaka iti kRtvA, sa evambhUto'nAdimAn kathaM nu ? pravAhato'pIti bhAvaH, atrottaram-yathaivA'tItaH kAlaH tathAvidha:=anubhUtavartamAnabhAvo'pyanAdimAn, tathA pravAheNa bandho'pyanAdimAniti gAthArthaH // 1108 // * "pravAhaDapa''mAM pi'thI e jJApana karavuM che ke anubhUtavartamAnabhAvavALo baMdha pravAha vagara to anAdimAnA na thaI zake, paraMtu pravAhathI paNa anAdimAna kevI rIte thaI zake ? * "jhanamuttavartamAnamAvo''mAM 'pi'thI e jJApana karavuM che ke vartamAnabhAvano=prAraMbhabhAvano, anubhava nathI karyo evA AtmAdi nitya padArtho to anAdimAna che, paraMtu vartamAnabhAvano anubhava karyo che evo paNa kALa anAdimAna che. For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvaka/ "anuyogAnujJA' dvAra / gAthA 1108 263 * "vori'mAM "pa'thI e jJApana karavuM che ke kALa to pravAhathI anAdimAna che, paraMtu baMdha paNa pravAhathI. anAdimAna che. TIkArya : kRtaka cheHbaMdha koIka vaDe karAyelo che, ethI karIne anubhavAyela che vartamAnano bhAva jenA vaDe evo baMdha che. AvA prakArano te anubhUtavartamAnabhAvavALo baMdha, pravAhathI paNa anAdimAna kevI rIte hoya? e prakArano bhAva che. ahIM uttara=A prakAranI zaMkAmAM graMthakAra uttara Ape che - je rIte ja te prakArano= anubhUtavartamAnabhAvavALo paNa, atIta kALa anAdimAna che, te rIte baMdha paNa pravAhathI anAdimAna che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : karmano baMdha jIvanA prayatnathI thAya che. ethI baMdha anubhUtavartamAnabhAvavALo che arthAtu jyAre koInA prayatnathI baMdha karAyo hato tyAre te baMdha vartamAnabhAvane pAmyo hato; ane kRtaka hovAthI baMdhane anubhUtavartamAnabhAvavALo svIkArIe to pravAhathI paNa baMdhane anAdimAna kevI rIte svIkArI zakAya? arthAta svIkArI zakAya nahIM. A pramANe koI zaMkA kare to tene graMthakAra javAbarUpe kahe che - je pramANe atIta kALanI dareka kSaNo anubhUtavartamAnabhAvavALI che; kema ke vartamAna kSaNa ja anubhavAIne atIta thAya che, tethI atIta kALanI sarva kSaNo kyAreka vartamAnabhAvane pAmelI hovA chatAM kALa anAdimAna che. tethI nakkI thAya ke atIta kALanI dareka kSaNo AdimAna che topaNa te kSaNono pravAha anAdimAna che. te pramANe karmano baMdha paNa jIva vaDe karAya che tyAre te baMdha vartamAnabhAvane pAme che, topaNa te baMdhano pravAha anAdimAna che. ahIM vizeSa e che ke sAmAnya rIte je vastu karAtI hoya te vastu anAdinI hoya nahIM. tethI jema kuMbhAranA prayatnathI ghaTa karAto hovAthI ghaTane anAdino kahI zakAya nahIM, tema karmano baMdha paNa jIvanA prayatnathI karAto hovAthI baMdhane anAdino kahI zakAya nahIM, Ama chatAM jIva karma bAMdhavAnuM kArya anAdithI kare che, mATe baMdha pravAhathI anAdino che. ahIM prazna thAya ke baMdhane pravAhathI paNa anAdimAna kaI rIte kahI zakAya? kema ke karma bAMdhanAra pahelAM hoya pachI karma baMdhAya. A prakAranI sthUladRSTithI vicAranArane udbhavelI zaMkAnuM anubhavane anurUpa evA kALanA dRSTAMtathI samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che - jema vartamAnanI kSaNa atIta thAya che, tethI bhUtakALanI sarva kSaNo kyAreka vartamAnakALamAM hatI topaNa kALanI kSaNono pravAha anAdino varte che, tema karmano baMdha paNa anAdino varte che. tethI phalita thAya ke dareka karmano baMdha jIva vaDe karAya che to paNa pUrve jIva karmanA baMdha vagarano hato ane pAchaLathI karmanA baMdhano prAraMbha thayo tevuM nathI, paraMtu pUrve karmathI baMdhAyelo jIva vipAkamAM AvelAM karmonI asarathI pharI navAM navAM karmo bAMdhe che. AthI dareka karmano baMdha AdimAna hovA chatAM pravAhathI anAdimAna che. 1108 For Personal & Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1109 avataraNikA : mokSopapattimAha - avataraNikArya : mokSanI upapattine kahe che - bhAvArtha : gAthA 1097mAM kahela ke jIva ane zarIranA bhedabhedamAM baMdhAdino viSayabhAva hovAne kAraNe, ane ekAMtabhedAdimAM baMdhAdino asaMbhava hovAne kAraNe jIva ane zarIrano bhedabheda che, tenuM atyAra sudhI yuktithI sthApana karyuM. have jIvano karmathI mokSa thAya che, ema svIkAravAnI yukti batAve che - gAthA : dIsai kammAvacao saMbhavaI teNa tassa vigamo vi / kaNagamalassa va teNa u mukko mukko tti nAyavvo // 1109 // anvacArtha : mpAvaramo rIpha-karmano apacaya dekhAya che, te te kAraNathI tnisa vakakanakamalanI jema tarasa vinAno vi saMmava=tenokarmano, vigama paNa saMbhave che. te 3 mudo vaLI tenAthI mukta karmathI mukAyelo jIva, mudo mukta che mokSa pAmyo che, tti e prakAre nAyabro-jANavuM. gAthArtha : karmano apacaya dekhAya che, te kAraNathI suvarNanA malanI jema karmano nAza paNa saMbhave che, vaLI karmathI mukta jIva sadA mATe mukta che, ema jANavuM TIkA : dRzyate kApacayaH kAryadvAreNa, sambhavati tena kAraNena tasya-karmaNo vigamo'pi sarvathA, kanakamalasyeti (? kanakamalasyeveti) nidarzanaM, tena-karmaNA muktaH sarvathA mukto jJAtavya iti gAthArthaH 2201aaaa noMdha: TIkAmAM navaniti che, tene sthAne navaceti hovuM joIe. 4 "vinAno vi''mAM "pi'thI e samuccaya karavo che ke kArya dvArA karmano dezathI vigama to dekhAya che, paraMtu sarvathA vigama paNa saMbhave che. TIkArya : kAryanA dvArathI=jJAnanA abhyAsathI thatA jJAnaprAptirUpa kArya dvArA ane rAgAdinA pratipakSabhAvanathI thatA rAgAdinI alpatArUpa kArya dvArA, karmono apacaya jJAnanA AvaraNanAM ApAdaka karmono ane For Personal & Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnujJAvastaka / anuyogAnujJA' dvAra/ gAthA 1109-1110 25 rAgAdinAM ApAdaka karmono hAsa, dekhAya che. te kAraNathI tenoHkarmano, sarvathA vigama paNa saMbhave che. kanakamalanI jema, e nidarzana che=daSTAMta che. tenAthI-karmathI, mukta mukAyelo jIva, sarvathA mukta=sadA mATe mukAyelo, jANavo, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke jIva ane zarIrano bhedabheda svIkArIe to baMdha ane mokSa ghaTe che, anyathA nahIM. tyAM prazna thAya ke mokSa che temAM pramANa zuM? tethI mokSa kaI rIte saMgata thAya, te yuktithI batAve che - jJAnAbhyAsathI thatA jJAnAvaraNIyakarmanA apagamajanya jJAnanI prAptirUpa kArya dvArA, jJAnanAM AvAraka karmono hrAsa thato anumAna karAya che, ane rAgAdinA pratipakSabhAvanathI thatA cAritramohanIyakarmanA apagamajanya rAgAdinI alpatArUpa kArya dvArA, rAgAdinAM ApAdaka karmono hrAsa thato anumAna karAya che. AthI je yogIo zAstrono samyapha abhyAsa kare che te yogIonA samyaphaRtaAvAraka karmono hrAsa thAya che, ane je yogIo zAstrono samyapha bodha karIne zAstrAnusArI ucita kriyAo kare che te yogIone te kriyAo karavAthI rAgAdinuM pratipakSabhAvana thavAne kAraNe rAgAdiApAdaka karmono hrAsa thAya che; ane karmono A hRAsa prakarSa pAmIne jJAnanAM AvAraka sarva karmonA nAzanuM ane mohanAM ApAdaka sarva karmonA nAzanuM kAraNa bane che tyAre, jJAnAvaraNIyakarmano ane mohanIyakarmano sarvathA apagama thAya che. ane sarva karmonA bIjabhUta evA mohanIyakarmano sarvathA apagama thavAthI karmonuM Agamana paNa sarvathA baMdha thAya che, ane aMte avaziSTa rahelAM cAra aghAtI karmono nAza karIne jIva sarva karmothI rahita bane che. AthI karmono sarvathA vigama paNa saMbhave che. temAM daSTAMta Ape che - jema suvarNa khANamAMthI nIkaLe che tyAre malina hoya che, ane kaMIka zodhanakriyAthI kaMIka zuddha thAya che, ane pUrNa zodhanakriyAthI pUrNa zuddha thAya che; tema saMsArI jIva paNa AMzika karmazodhanakriyAthI kaMIka zuddha thAya che, ane pUrNa karmazodhanakriyAthI sarvathA karmamalathI zuddha thAya che. A pramANe daSTAMtanA baLathI ane anubhavanA baLathI nakkI thAya che ke karmono sarvathA vigama saMbhave che, ane eka vakhata karmathI mukta banelo jIva sarva kALa mATe karmathI mukta bane che. ./1109aaaa avataraNikA : gAthA 1081mAM kahela ke je koI zratadharmamAM jIvAdibhAvavAda daSTa ane iSTathI aviruddha hoya ane baMdhAdino sAdhaka hoya, te zrutadharmamAM tApa che, ane tyArapachI daSTa ane ISTathI aviruddha ane baMdhAdino sAdhaka evo jIvAdibhAvavAda kevA prakArano hoya? te atyAra sudhI batAvyuM. have tenuM nigamana karatAM kahe gAthA : emAibhAvavAo jattha tao hoi tAvasuddho tti / esa uvAeo khalu buddhimayA dhIrapuriseNa // 1110 / / For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 anuyogagaNAnujJAvastuka | 'anucogAnujJA' dvAra/ gAthA 1110 anvacAI: naQ=jyAM=je AgamamAM, amArUmAvavAno evamAdi bhAvavAda hoya-pUrvamAM varNana karyuM evA prakAranI AdivALo jIvAdi padArthono vAda hoya, to A=e Agama, tAvamukatApazuddha hodda che. vRddhimaya thIrapuriseT=buddhimAna evA dhIrapuruSa vaDe paNa nukaA ja=A tApazuddha Agama ja, vAmana upAdeya che. * "tti' pAdapUrti arthamAM che. * "tu' va kAra arthamAM che. gAthArtha : je AgamamAM pUrvamAM varNana karyuM evA prakAranI AdivALo jIvAdi bhAvavAda hoya e Agama tApazuddha che, buddhimAna evA dhIrapuruSa vaDe A tApazuddha Agama ja upAdeya che. TIkA : evamAdibhAvavAda:=padArthavAdo yatrA''game'sau bhavati tApazuddhaH-tRtIyasthAnasundara iti, eSa upAdeyaH khalu-eSa eva, nA'nyaH, buddhimatA-prAjJena dhIrapuruSeNa sthireNeti gAthArthaH // 1110 // TIkArya je AgamamAM AvA prakAranI AdivALo bhAvavAda=padArthavAda arthAtu gAthA 1083thI 1109mAM batAvyo evA prakAranI AdivALo jIvAdi tattvano vAda, hoya, e Agama tApazuddha che-trIjA sthAnamAM suMdara che. buddhimAna evA dhIrapuruSa vaDe prAjJa evA sthira puruSa vaDe, A ja upAdeya che=tApazuddha Agama ja svIkAravA yogya che. anya nahIM tApaazuddha Agama svIkAravA yogya nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 1083thI mAMDIne atyAra sudhI siddha karyuM e pramANe (1) AtmAne svarUpe sat ane pararUpe asat svIkArIe to anubhavAtA svarUpavALA sukhAdi ane zAstramAM svIkArAyelA baMdhAdi ghaTe che, e rIte (2) AtmAne kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya dharmavALo svIkArIe to sukha ane baMdhAdi ghaTe che, ane e rIte (3) AtmAno deha sAthe kathaMcita bheda ane kathaMcit abheda svIkArIe to sukha ane baMdhAdi ghaTe che, anyathA nahIM. A prakArano jIvAjIvAdi padArthono vAda je AgamamAM batAvyo hoya te Agama tApazuddha che; kema ke te AgamamAM batAvelA jIvAdi padArtho svIkArIe to nirupacarita baMdha ane mokSa saMgata thAya che, anyathA nahIM. vaLI, je puruSa buddhimAna hoya ane AtmakalyANa karavA mATe dhIratApUrvaka ucita prayatna karato hoya te puruSa vaDe tApazuddha Agama ja upAdeya che. AthI jo tevo puruSa tApazuddha Agamano svIkAra karIne te For Personal & Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuyogagaNAnajJAvastuka | 'anuyogAnujJA' hAra / gAthA 1110 2kao AgamanA vacanano abhyAsa kare, te AgamavacanathI yogamArgano sUkSma bodha kare, ane te Agamavacana anusAre yogamArgamAM ucita pravRtti kare, to avazya uttarottara yogamArganI prApti karIne pUrNa yogamArgano ArAdhaka bane che, ane pUrNa yogamArganuM ArAdhana karIne yogamArganA ArAdhananA phaLarUpe pUrNa sukhamaya evA mokSane prApta kare che. I/1110 For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcavaratuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 anuyogaanujJA gaNaanujJA : hAra hAra : prakAzaka : hatArtha gad >> DESIGN BY 5, jena marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. Teli./pheksa : (079) 26604911, phona : (079) 32911401 E-mail: gitarthganga@yahoo.co.in QB24048680 u4 28500401 For Personal & Private Use Only