Book Title: Chetnani Bhitarma
Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Anand Sumangal Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009224/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyadarzana dharmarUci mithyAtva AvaraNa sajJAna dharmAcaraNa nirAvaraNa mukita kAca ajJAna pramAda viSaya paribhramaNa baMdhana cetanAnI bhItaramAM lekhikA : sunaMdAbahena vohorA cetanAnI bhItaramAM sunaMdAbahena vohorA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNeSu pU. paM. zrI bhadraMkaravijyajI ma. sA. carama tIrthakara zrI mahAvIra bhagavAna Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * cetanAnI bhItamAM prakAzaka : AnaMda sumaMgala parivAranA baheno zrI bhAratIbahena parIkha zrI kumudabahena pAlakhIvALA zrI IlAbahena zAha (prakRti phaleTa) * * * * khaMDa-1 dharmacetanA prakAzana varSa : prathama AvRtti : 1984, prata : 2000 dvitIya AvRtti H 2016, prata : 500 * * * * * * khaMDa-2 karmacetanA * prApti sthAna : sunaMdAbahena vohorA 5, mahAvIra sosAyaTI, elisabrIja, pAlaDI, amadAvAda-380 007. phona : (079) 26589365 samaya : sAMje 5 thI 7 * * * * * * sunaMdAbahena vohorA * * * * carama nayaNa karI mAraga jovatA re, bhUlyo sayala saMsAra, jeNe nayaNe karI mAraga joIe re, nayaNa te divya vicAra. - zrI AnaMdaghanajI, zrI ajItanAtha stavana * * * * * * * samyagadarzana zudhdha dharmanuM mukhya aMga che.' mudraka : sneharazmi kaTArIA (mo) 099254 60435 * * * jAnanA janaccc colcicccccc: Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prAsaMgika nivedana * prathama AvRtti * prastuta graMthamAM AtmasattArUpa akhaMDa cetanAnA svAbhAvika ane vaibhAvika arthAt vAstavika ane saMyogAdhIna udbhavatA be pravAhone rajU karavAmAM AvyA che. AtmasattArUpe-bhagavatsattArUpe je akhaMDa cetanA vahe che te 'dharmacetanA' che. zudhdha ke zubha bhAvanArUpe pariNamatI cetanA kathaMcit dharmAbhimukha cetanA che, ane azuddha ke duSTabhAvo rUpe pariNamatI cetanA te 'karmacetanA' che. A dharmacetanA ane karmacetanA evA be zabda saMketo yojavAmAM AvyA che. A baMne cetanA eka ja sikkAnI be bAju che. dIrghakALathI prANImAtranI jIvanayAtrA mahadaMze karmacetanAyukta rahI che. A dhArA khaMDapaNe vahe che. dharmacetanAyukta dhArA zAzvatI bane che. jema prakAza thatAM aMdhakAra vilIna thAya che, tema dharmacetanAnI jeTalI sakriyatA te pramANe bhUmikAyogya karmacetanA dUra thatI rahe che. aMte dharmasattA pUrNapaNe pragaTe che; tyAre karmasattAnA sau prapaMco vilIna thaI jAya che. dharmacetanA prAraMbhamAM jIvanadAtA che ane aMtamAM muktidAtA che, tenA prAgaTyathI AtmA ajara, amara-ajanmA thaI jAya che. AvuM svAdhIna, svAmIpada svarUpathI mAnavane maLyuM che; chatAM Azcarya e che ke mAnava tenAthI ajANa ke vimukha che. atItamAM te karmacetanAvaza varto che, vartamAnamAM vartyA kare che ane anAgata kALe zuM thaze ? te to jJAnIdaSTa samajavuM. A baMne cetanAnI keTalIka vicAraNA A graMthamAM prastuta thaI che. jaina paraMparAnA zAstronA mahAvarAne kAraNe, anya paraMparAnI apekSAe te zAstronI paddhatino AdhAra levAnuM savizeSa banyuM che. jaina darzanamAM sacarAcara sRSTi viSenI, dharma-karma viSenI suspaSTa, suvyavasthita ane sapramANa keTalIka viziSTatAo che te varNavAmAM AvI che. jema ke cha dravya-padArthonuM nirUpaNa, navatattvonuM arthadhaTana, 3 krodhAdi kaSAyonuM paribaLa, samyagdarzana-sAcI daSTi, tathA mithyAdaeNSTinuM bhAvAtmaka svarUpa, ane mukti viSenI zAstrokta kramika paddhati ItyAdi che. dareka prakaraNamAM viSayane anurUpa hitazikSA AlekhI che te jJAnIjanonA upadezanI asala noMdha ke sArAMza che. je je graMthono AdhAra lIdho che te zAstravettAono, AcArya bhagavaMtono, kavio ane lekhako sauMnI sAbhAra RNI chuM A lekhana e gurujanonI kRpAprasAdI che. Agamo AdhArita lekhanonI vizeSa samaja gurugame samajavI Avazyaka che. aMtamAM prastuta graMthamAM AtmasattAnI cetanAnA vividha pAsAone alpamati-zakti anusAra svapara zreyanI zubhabhAvanA vaDe, abhyAsanI dRSTie je ciMtavanAo AkAra pAmI che temAM lekhake nirdoSa AnaMda anubhavyo che. emAM sau sahabhAgI thazo to te sadbhAva pratye kRtajJa chuM. prastuta lekhanamAM je kaMI kSati rahI javA pAmI hoya te sudhArI levA tathA maMtavya karavA namra araja che. prastuta pustakalekhanamAM AbU parvatanI bhUmimAM pU. zrI vimalAbahena ThakAranI preraNA maLatI te badala RNI chuM. prathama AvRttinA lekhana samaye vartamAna prasiddha graMthono paricaya na hato, tethI te graMthonA AdhAre keTalIka pUrti karI che. prastuta AvRtti tetrIsamAM varSamAM praveza kare che teno yaza zrI bhAratIbahena, zrI kumudabahena, zrI IlAbahenane che. kAraNa ke A AvRttino sarva sahayoga temaNe svIkAryo che. te mATe temanuM abhivAdana karuM chuM. AnaMda sumaMgaLa parivAranA svAdhyAya vargamAM teo thoDA samayathI joDAyA che paraMtu khUba utsAhathI tattvanA graMthono abhyAsa karI rahyA che. tenI phaLazruti prastuta pustakanuM prakAzana che. lI. sunaMdAbahena vohorA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * graMthasAmagrI * * cetanAnI bhItaramAM khaMDa-1 * (1) samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga : tattvArtha sUtra ........ 11 14 (2) dharmacetanAnuM tAttvika svarUpa . dharmacetanAnuM phalaka ghaNuM vizALa che dharma pAmavA zuM karavuM ? dRSTAMta : AtmabhAva-karmabhAvanI bhedarekhA 7 hitazikSA - dohana (3) dharmacetanA bhaNI 7 cetanA ane dharma zuM che ? upayoga zuM che ? paryAya zuM che ? 0 aMtarmukha cetanA dharmacetanAnI abhivyakti huM AtmA chuM tevI sabhAnatA 7 dharmAnurAgInI prAraMbhanI dazA 7 AtmabhAvanI sAhajiktAnuM dRSTAMta hitazikSA (4) dharma, artha, kAma, ane mokSanuM prayojana dharma zabda prathama zA mATe ? dharma, artha, kAma ane mokSanA kramanuM rahasya sajajanatA zuM che ? sajjana pahelAM bano pachI sAdhu kevo manuSya sukha prApta kare che ? hitazikSA (5) dharmacetanAyukta AtmAnuM svarUpa 7 tattva abhiruci AgaLa vadho 7 A tattva kAlpanika nathI 7 dharmasattA karmasattAno bheda dharma zuM che ? karma zuM che ? * dharmathI sukha hitazikSA + 21 33 38 (6) dharmacetanAnuM vyAvahArika svarUpa dharmakriyAnuM prayojana zuM che ? dharmakriyAnuM punarAvartana zA mATe ? kriyAmAM parivartanane sthAna ruci ane prIti anusAra udyama hitazikSA (7) jIvanamAM dharmanuM sthAna . * mAnavanA mananA jAta bhAta ane potanuM bhAna dizAparivartana 7 dharmamArgamAM praveza dharma-jijJAsA 7 dharma prauDhatA hitazikSA (8) saraLa dharmAcaraNa dharma abhimukhatA paMcAcAranuM pAlana dRSTAMta 0 paMcazIla-ratno hitazikSA (9) dharmanA daza aMga-lakSNa ..... 90 7 dharmanA daza aMga (dRSTAMta tathA hitazikSA sahita) 7 uttama kSamA uttama mArdava uttama Arjava uttama zauca 7 uttama satya uttama saMyama 7 uttama tapa 7 uttama tyAga 7 uttama Acinya uttama brahmacarya hitazikSA . 49 57 65 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * cetanAnI bhItaramAM khaMDa-ra * (1) karmacetanAnI saraLa samaja (2) karmasattAnuM svAyatta kArya (3) cAra gatirUpa karmacetanAno prabhAva (4) IMdriyavaza karmacetanAnuM svarUpa (5) IMdriyaviSayarUpa vivazatAnAM vividha dRSTAMto (6) kaSAyarUpa karmacetanAnAM paribaLo (7) karmabaMdhanI saMkSipta rUparekhA (8) AvaraNayukta karmacetanA manuSyapaNAno mahimA * graMthanuM hArda-upasaMhAra * * * khaMDa-2 sArAMza karmacetanA svAdhyAya zrutama raso vaisaH paM. zrI bhadraMkara vANI ... ha 89 100 110 120 131 143 157 165 178 179 186 190 197 204 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanAnI bhItaramAM khaMDa-1 * * prAstAvika : mokSa pAmyA. AtmaguNaNano Avo mahimA che. AvA daSTAMto jaja bane paNa duniyAmAM hIrAnI khANa paNa ochI ja hoya ne? chatAM tenA astittvano svIkAra thAya che. dharma dhR dhAtu parathI Avyo che. dhArayiti dharma je duHkhamAM paDatA jIvane dhArI rAkhe te dharma. dharma mAnava jIvananuM uttama sattva ane tattva che je tene dhAraNa kare che, te sarvathA sukhaduHkhAdi vaMthI mukta thAya che, thayA che, ane thaze. kathaMcita e dharmanA dhAraNa karavAmAM koI duHkha paDe to paNa tene dhAraNa karanAranuM sattva dIpe che, ane bIjamAMthI thatA moTA vRkSanI jema phelAya che. pU. vinobAjI kahetA dharmanuM A sattva dharatI para haze tyAM sudhI mAnavanA mukha para prasannatA jhaLakaze. dharmane koI mALakhAmAM goThavI na do, koI cIlAmAM na calAvo, kriyAkAMDarUpa na banAvo, mAnavane ke prANImAtrane hAnirUpa bane tevI rUDhi na Apo, kevaLa jIvananI zuddhatA ane saccAI ane te anurUpa prayojanone jIvanano prANa banAvo to dharma pUrNa sukharUpe pragaTaze temAM niHzaMka rahejo. * dharmacetanA : cetanAnI bhItaramAM jatAM pahelAM tenI mULa svarUpamaya-sattAmaya dharmacetanAne samajavI jarUrI che. AtmAnI AtmArUpe, sahajarUpe, zuddharUpe, nirAmayapaNe, svAbhAvikapaNe vartana, prAgaTaya ke yogano vyApAra te dharmacetanA che; zuddha caitanya sattA che. zuddha caitanyanuM bahumAna karanAra AtmAnA mATe samasta vizva mAMgalika banI javAnuM che." dharma e mahAsattA che, jenI pavitratAne, mULa svarUpane koI virala vyakti ja svIkArI zake che. dhAraNa karI zake che. jeoe dharmasattAno svIkAra karyo, teo vizvane anokhuM sattva-tattva ApI gayA. bhale teno svIkAra virala vyaktioe ja karyo, chatAM te mahAsattAno koI nAza nahi karI zake. dharma e jIvananuM uttama sattva che. tenA vividha prakAro prayojano have vicArIzuM. te sattva tyAga, virAga, jJAna guNasaMpannatA, prema jevI dharA para dhAraNa thAya che. sAmAnya mAnavI AvI dharA sudhI pahoMcato nathI. je jIvoe pahoMcavA prayatna karyo chatAM bhUla khAI gayA, janma badalAyo kathaMcita pazuyonimAM jAya tyAre paNa pelo saMskAra sAkAra thAya che. jemake megharaja muni AgaLanA bhAvamAM hAthInI kAyA chatAM pUrvanA dayAnA saMskAra pAmelA hovAthI dehabhAva jato karyo sasalAne bacAvyuM. dehabhAva choDyo, AtmAnA AnaMdane mANyo. phaLa svarUpe bIjA bhavamAM megharaja nAme rAmakumAra thayA. mahAvIra prabhu pAse dIkSita thayA ane Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULadharmanI rUparekhA 1. samyagadarzana jJAna cAritrANi mokSamArga: tattvArtha sUtra dharmacetanA e gupta ane IdriyAtIta rahasya che. te buddhi, tarkavitarka ke vAdathI samajamAM AvatuM nathI ane ethI loko kayAM to tene ogha daSTi vaDe dharma mAne che athavA tenAthI sAva vimukha thaI jAya che. abhyAsa ke gurugamanI phurasada ke rucine abhAve uttama "satuM' prApta thavA chatAM jIvana vyartha doDamAM pUruM thaI jAya che. Idriyajanya athavA buddhijanya viSaya ke padArthano nirNaya mAnavI tatkSaNa karI le che. kAraNa ke ene evo abhyAsa che. jemake kAcI kerI khATI che, pAkI kerI gaLI che, te mane game che ke nathI gamatI ItyAdi. te ema nathI vicArato ke A to ghaNI ja skUla buddhinuM kArya che. dharmanA guNone jANavA jeTalI sUkSmatA, saraLatA ane kSamatA na hovAthI dharmane eTale ke potAnA ja astittvane nakAre che. vaLI keTalAka dharmano jIvanamAM amuka karma-kriyArUpe svIkAra kare che, te puNyano saMcaya jarUra kare che, paNa te AtmArtha nathI; paraMtu je sAcI jJAnayukta dharma-kriyA kare che te potAnA zuddha astitvane pragaTa karI jagatanA kaMdrathI mukta thAya che. zuddha astittva tenA sahaja guNo vaDe samajamAM Ave che. nirmaLatA vaDe anubhavamAM Ave che. te mATe jIvanazuddhi, cittazuddhi, mana-vacanakAyAnA yogonI zuddhi, AcAra zuddhi ane AhAra zuddhi te tenA aMgo che. vyasanI ke parAdhIna mAnava dharmane kema pAmI zake ? sthaLa padArthonuM godaDuM jADuM banAvIne soDa tANIne e sUto che, eTale tene jhAMjhavAnA nIranI jema asatumAM satunI bhrAMti thaI che ane asat pakaDavA nirarthaka doDayo jAya che. vAstavamAM te svayaM asatunI beDImAM jakaDAI jAya che. e beDIne zAstrakAroe karma, duHkha, ajJAna ke avidyA kahI che. vicArakoe ene jaTilatA ane kuTilatA kahI che. koI tattvaciMtakoe tene saMskArayukta mana-cetanA kahI che. vAstavamAM te nIcI kakSAnAM nirmAlya paribaLo che tene samajIne temAMthI bahAra nIkaLavuM te mAnavajIvananuM sAphalya che. je tattvathI AtmA saMsArathI mukta thAya te dharma che. huM nizcayathI AtmasvarUpa chuM AvI zraddhA dharmanuM mULa che. bhagavAna umAsvAtie tattvArtha sUtranA mAMgalikarUpa prathama zlokamAM darzAvyuM che ke samyagadarzana-jJAna-cAritrANi mokSamArga : ArAdhanAnA mAdhyamathI traNa bheda che. zuddha pariNAmarUpe A ratnatraya abheda che. A traNenI AMzika abheda pariNati sAtamA guNa sthAnake nirvikalpatAe pariNAmarUpa hoya che, kevaLajJAna thatAM te pUrNa abhedatA pAme che. AthI dharmanuM mULa A traNa guNamAM raheluM che. tenI pAtratA mATe mArgAnusAritAnA guNo vividha tapa, japa, anuSThAna maitrI AdibhAvanA, dAnAdidharma ema aneka prakAra AgamapraNita che. A ratnatrayarUpa dharma gurugAme prApta thAya che. e AtmAnA zuddha pariNAma che. navatattvanA marmane jema che tema jANavA, zraddhavA te sadagurubodhe zakya che. (1) samyagdarzana : AtmAnI svarUpamaya rUci ke zraddhAno guNa che. te mohajanita AvaraNathI miththArUpe pariName che. jIva jaDacetananA bhedane samajI zakato nathI. dehAdine potAnA mAne che AtmAnA svarUpathI ajJAna rahe che. dehAdi vinAzI tattvo che. cetanA lakSaNathI bhinna che. temAM puNyayoge sukhano Aropa karI jIva karmathI baMdhAya che. jyAre sadguru bodhe tene baMnenuM vAstavika svarUpa samajAya che tyAre te AtmasvarUpanI zraddhA vaDe samyaguSTi pAme che. dehAdinA mohajanita bhAvone choDe che. samyagdarzana guNa vaDe svarUpanuM lakSya karI jaDa-cetanano bheda samajI samyagudharma pAme che. AthI koI paNa dharmabhAvanuM sevana samyagudarzananA astitvamAM ja satyatA pAme che. zuddha pariNAma vaDe mokSalakSI nirjarA pAme che. samyagu zraddhAnI prApti durlabha eTale che ke anAdikALanA saMskAro 10 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dunyavI pariNAmothI jIva AvRtta thaI jAya che. jJAnathI uMcIpadavI dharAvanArA navapUrvI paNa ahIM bhUla khAI jAya che. mATe kahyuM cheke 'gurugama lejo joDa' (2) samyajJAna : jJAna eTale tattvano yathArtha bodha, potAnA zuddha svarUpanuM jJAna. samyagdarzana (zraddhA-rUci) guNa ane samyajJAna baMnenI joDa chatAM samyagdarzananI chApa paDe tyAre jIvanuM samyajJAna yathArtharUpe pariName che. dRSTino viparyAsa jJAnane paNa viparItarUpe pariNamAve che. eTale sAdhaka jaDa-cetananI nitAMta bhinnatAnuM bhedajJAna karI zakato nathI, ane deha jIva ekarUpe jANI te pramANe pravartana karI jJAnarUpa chatAM ajJAnarUpe pariNamana karI paribhramaNa pAme che. jJAnane samyagrUpa ApanAra jema zraddhA che, mithyAbhAva tarapha laI jAya te mithyA zraddhA che. jJAna jo kevaLa paMDitAI hoya, a Mm mizrita hoya to te te jJAna samyagrUpa rahetuM nathI tethI tAranAruM banatuM nathI. mATe samyag zraddhA sahita jJAna ja tAranAruM bane che. (3) samyacAritra : cAritra eTale sarvaviratinA-sarvathA saMsAra vyApArano tyAga. tyAra pachI jIvanuM AMtarikabaLa sthiratA pAme che, pavitratA pAme che. zuddha svarUpano yathArtha anubhava kare che. AtmAnA vItarAga guNa pUrNakaLAe vikAsa pAme che. A vItarAga bhAvanI pavitratA vaDe sAdhaka kSayopazamavALA darzana ane jJAna guNanI paNa pUrNatA (kSAyika) pAme che. dharmano mULa marma A rIte pragaTa thAya che. AtmAnA asaMkhya pradezomAM A guNa sthAyI che, karmAvaraNathI AvRtta che. jIve saddharma vaDe mahApurUSArtha vaDe te AvaraNano nAza karavAno che te sadharmathI thaI zake che. Ama dharma eTale svabhAvanI pUrNa zudhdhatA, sthiratA, AnaMdano AvirbhAva che. A kALano mAnavI enA svarUpane alpamati vaDe jANI zakato nathI. mATe jJAnIoe vItarAganA vacananI zraddhAne mukhyatA ApI che. kALalabdhi ke kSayopazamabhAve, je yogyatA che teTaluM kArya karI levuM jethI muktinI yAtrA cAlu rahe. A mArganuM prathama caraNa 'tattvArtha zraddhAnuM samyag darzanam' che. 12 nava tattvae AtmAnI vaibhAvika ane svAbhAvika avasthAo che. temAM AtmAne aciMtya-caitanya-zuddhatArUpe jANavo, zraddhavo temAM ja sthira thavuM tenuM mULa zraddhAna che. "zraddhA parama dullahA'" kathaMcita nava pUrva bhaNelA mahAtmAo paNa A zraddhAnarUpe AtmAne na jANe to tene ajJAna kahyuM che. mATe dharmanuM mULa ratnatrayano abheda pariNamana che. teno AMzika AvirbhAva cothA guNa sthAnake pragaTa thAya che. caudame pUrNatA pAme che. tenuM vizeSa kathana zAstrothI jANavuM. zubha upayoga te AtmabhAvanI najIkano bhAva che. zubhabhAva vaDe mananI zuddhi thatI rahe che tethI paraMparAe te AtmabhAvanuM kAraNa bane che. tattvarUpe zuddha upayoga te AtmabhAva che. te sahaja pariNAma che. te anubhavathI samajAya che. koI IMdriyajanya te pariNAma nathI. anaMta sukha ane AnaMda te AtmabhAvo che. zAtA vedanIya-anukULatAmAM je zAMti ane sukha jaNAya che te IMdriyajanya hovAthI sukhAbhAsa che. lokavyavahAramAM prIti-aprIti, mAna-apamAna, sukhada-duHkhada saMyogomAM tenA udayane jANI AtmArthI samatAbhAve samAdhAna zodhI svastha rahe che ane AtmAnA upayogamAM skhalanA thAya nahi tevA prayatnamAM rahe che, te AtmabhAvanI najIka che. evA satata puruSArtha vaDe tattvanI zraddhArUpe AtmArthI pUrNa AtmasvarUpane pAmavA yogya bane che. tattvazraddhAnA saMskArane daDha karatA rahevuM te dharmacetanA che. te vaDe jIva janmathI uttama saMskArone sevato AgaLa vadhe che. A samyagdarzananuM bIja sarvajJa vItarAga devamAM, nigraMthamuninA bodhamAM, ane sarvajIvamAM samabhAvarUpa ahiMsA dharmamAM raheluM che. Avo zudhdha vyavahAradharma nizcaya dharmanuM kAraNa che. 13 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. dhamacetanAnuM tAttvika svarUpa dharmanA mULane jANyA, zraddhayA ke samajyA vagara dharmacetanA pragaTa thatI nathI. dharmacetanA e zuddha pariNAma che. saMyogavaza te pariNAmamAM zuddhatA thatI rahI che te dharmacetanA pragaTa thatAM dUra thaI jAya che. dharmacetanA e jJAnamaya, prakAzamaya che. ajJAnane dUra karavAnuM tenuM mULabhUta kArya che. AtmAnuM nijasvarUpa, mULa svabhAva te dharmarUpa cetanA che, te svAbhAvika cetanA che. dharmAnurAgI AtmA prathama tattvane grahaNa kare che. tattvanI zraddhA kare che. e tattva te Atmatattva ke mokSatattva che. A baMne tattvamAM satyano prAraMbha ane aMtanuM svarUpa samAya che. AtmatatvarUpa zraddhA te prAraMbha che ane mokSatattva te niraMtara varte tevo avyAbAdha sukhada aMta dharmacetanA che to nijasvarUpa, paraMtu aneka prakAranA timirothI AcchAdita te svarUpa DhaMkAyeluM rahyuM che. ataMrayAtrA vaDe, doSamukti vaDe, sadAcAra ane zuddhAcAra vaDe, prabhu pratye mamatA ane anya jIvo pratye samatA vaDe, pramAda rahita thaye, anAsakta bhAva vaDe, anekAMta dRSTiyukata ekAMtamAM abhyAsa vaDe, dharmadhyAnanA prakAronA sevana vaDe, anityAdi, maithyAdi bhAvanA bhAvavA vaDe, jIvAdi tattvanI heyaupAdeyanI samaja vaDe, paramatattvanI sanmukhatA vaDe, muktinA lakSya vaDe, AvA vidhavidha guNo vaDe dharmacetanA pragaTa thAya che. te cetanA viSama ke pratikULa paristhitimAM DhAla samAna che. e cetanA caMcaLatAne, vyagratAne, vyAkuLatAne DAre che; dUra kare che. ane jIvanA pariNAmone sadbhAvapUrvaka TakAvI AnaMdarUpe tadrupa kare che. prabhunI asIma kRpAno emAM anubhava thAya che. temAM nijasvarUpa samAhita hoya che. aho ! dharmacetanAnuM kevuM adbhuta sAmarthya che ? he bhavyAtmAo! ekavAra tenA tarapha jhUko, pachI jagatanuM koI tattva tamane pADI nahi zake. caLAvI nahi zake. jAgRta dharmacetanA eka sarasenApatinI jema aMtara zatruo sAme ane bAhya viparIta saMyogo sAme samAdhAnathI patAvaTa karI le che, tema na thAya to tevA karmazatrunA udbhavano nAza karavAnI tAkAta dharAve che, he Atman ! tene ekavAra jAgRta thavA de, pragaTa thavAde, pachI tuM tenuM sAmartha nihALa; Azcaryamugdha thavAze ane vikalpa Adi parAdhInatAthI nirALo muktino AnaMda Avaze. e mukitane sarva dharmavettAoe svIkArI che. | mana ane Idriyo karma cetanAnA AdhAre jIvaMta che. tethI mana ane IdriyonA mAdhyamathI cetanAnI zuddhi thavI saMbhavita nathI. mana ane IdriyothI upara UThIne je aMtaraMganA UMDANamAM DUbakI mAre che tene cetanAno saMparka thAya che. te pachI jIvananI Urdhvagati thavI, vizuddhi thavI, te ja cetanAnuM prAgaTya che. e cetanA vaDe ja AtmAnI kSitijone AMbI zakAya che. jIvananI prakriyAnuM AmUla parivartana zakaya bane che. avadhAna ke sAvadhAna sahaja bane che. AtmAnI anubhUtinI sahajatA mATe A cetanAnuM vikasavuM te ja gurukRpA che. paramAtmAno prasAda che. mana ane IdriyonI sakriyatA zAMta thatAM suSupta cetanA jAgRta thavA mAMDe che. mauna ane dhyAna jevI kriyAo tene sahAyaka thAya che. azuddhatAnA paDaLo tenA vaDe dUra thAya che. AvI aciMtya zakitarUpa cetanAne jAgRta karavA vividha pAsAothI jIvananI zuddhi karavAnA prakAranuM A khaMDamAM varNana karavAmAM AvyuM che. te abhyAsa vaDe saraLapaNe samajAya tevuM che. * dharmacetanAnuM phalaka ghaNuM vizALa che : dharma, saMsAranA paribhramaNathI thAkelA jIvananuM virAmasthAna che. dharma, janma maraNanA baMdhanathI mukta karAvanAra amodha sAdhana che. * dharma, dharmAnurAgI jIvananuM rakSaNa kare che. * dharma, viSaya-vAsanArakta jIvone lAlabattI samAna che. * dharma, mRtyu samaye sAcuM zaraNa che. * dharma, kaSAya-doSathI paDatA jIvane mATe sAdhana che. * dharma, mAtA tulya premapUrNa janmasthAna che. * dharma, mAnavatAbharyA jIvananuM mULa che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * dharma, jIvanavimukhatArUpI aMdhakAramAM prakAza samAna che. * dharma, saMsArarUpI vanamAM rakhaDatA jIvano bhomiyo che. * dharma, vAsanAyukta saMtapta jIvo mATe caMdana samAna che. * dharma, daridratA, saMtApa Adi duHkhone haranAra che. * dharma vaDe jagatanA alpa sukho prApta thAya che. * dharma, mukhyatve dayA Adi vaDe AcAramAM Ave che. * dharma vaDe mAnavI mahAna gaNAyo che. * dharma vaDe jagata TakyuM che. * dharma, prabhunA hRdayano marma che. dharma vaDe satya, sadAcAra, saMpatti, saMtoSa Take che. dharma, jIvananI saMkIrNatA dUra karI bhAvanAne vistIrNa kare che. * dharma, maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyasthatAnI bhAvanA che. * dharma mokSa-muktino dhorI mArga che. * dharma, asamAMthI samAM laI jAya che. dharma, aMdhakAramAMthI prakAza pratye gamana karAve che. dharma, mRtyumAMthI amaratA pratye laI jAya che. dharma, vaDe dInatA-hInatA dUra thAya che. * dharma, vaDe tRSAturanI tRSA chIpe che. * dharma, vaDe buddhi svaccha thAya che. * dharma, vaDe jIvana-Atma kalyANarUpa che. * dharma, saMtono AtmA che, Azraya che. dharmathI, aham mamanuM visarjana thAya che. dharma, e jIvanano prANa che, gUDha prakAza che. * dharma, kSamA, samatA, saraLatA, tyAgAdi rUpa che. * dharma, zAMti-sukhadAtA che. - dharma, bhaktono, jJAnIono prANa che. , dharma, vaDe nirdoSa prema Take che. * dharma, jagatanuM zAzvata tattva che. , dharmamAM sva-para kalyANa samAyeluM che. , dharma, trikALa vahetuM jIvaMta jharaNuM che. * dharma, Atmapradeze vyApta che. * dharma, mAnava jIvananuM pragaTa-apragaTa rahasya che. dharma, vaDe dAnava-vAnara-paNa mAnava bane che. dharma, kriyA ja nathI aMtarayAtrAnuM zubhatattva che. , dharma, vItarAga tIrthaMkarAdie pragaTa karelo mULa mArga che. dharma, bhavasamudramAM taravAne nAva samAna che. * dharma, saMsAranA trividha tAparUpI dAvAnaLamAM zItaLa jaLa samAna che. * dharma pAmavA zuM karavuM ? A dharma pAmavA jyAMthI e dharma pragaTa thayo che tyAM tevA prabhu paramAtmAne prArthanA karo ke vANI guNAnune zravaNo kyAyAm hasto ca karmasu manastava pAdayorka; mRtyAM zirastava nivAsa jagapraNAme daSTi satAM darzaneDastu bhavattajUnAm anuvAda he ! prabhu amArI vANI tArA guNonuM stavana karo. amArA kAna tArI kathAonuM zravaNa karo. amArA hAtha tArA sevAkarma karo. amAruM mana tArA caraNomAM ciMtanamAM raho. amAruM zira tArA nivAsasthAnarUpa jagatane praNAma karavAmAM raho. amArI dRSTi tArI mUrtirUpa saMtonAM darzanamAM raho. - bhAgavata jagatamAM sajjana AtmAo AvA dharmane sevIne jagatane mahAna mArga darzAvI jAya che. temanI suvAsa sadA mahekatI rahe che. zuddhacetanAnA prAgaTya mATe kiMmata cUkavavI paDe che. ghaNA janmo tenA saMzodhanamAM sArthaka karavA paDe che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAMta : bhagavAna buddhanI koI eka bhavanI A kathA che; te zuddhatAno vikAsa krama che. eka nagarInA rAjAne pAMca putro hatA. pAMce yuvAna vayanA thayA. rAjanItinA niyama pramANe prathama kuMvarano rAjyAbhiSeka thavAno hato. sauthI nAnA kuMvarane vicAra Avyo ke huM to sauthI nAno chuM. rAjA kyAre banuM ? tethI teNe gurujIne prazna pUchayo ke mAro naMbara to pAMcamo che eTale rAjA A janmamAM kevI rIte banI zakuM ?' gurujI-tuM to mahAnagarIno rAjA thavA sarjAyo che, tAre AvA nAnA kSudra rAjyathI saryuM, "e nagarI kyAM che ?'' A mahAnagarI ghaNI dUra che. tenI yAtrA kaThina che. sarva pralobhanone tyajIne je AgaLa jaze te e mahAnagarInuM rAjya pAmaze. pachI tene bIjA rAjyonI ke jagatanA anya sukhanI spRhA nahi rahe. kumAra tyAM javA utsuka thayo. gurujIe tene mArganI mAhitI ApI ane saMketa karyo ke 'he vatsa ! kyAMya phasAto nahi, AgaLa vadhaje. eka divasa mahAnagarImAM tAro praveza thatAM tuM rAjA thaIza. jA saphaLa thA.' teNe potAnA pitAnI rajA meLavI. tenA cAre baMdhuo paNa mahAnagarInuM varNana sAMbhaLI tenI sAthe javA taiyAra thayA. rAjakumAre temane sarva hakIkta jaNAvI dIdhI. chatAM pAMce tenI sAthe javA nIkaLyA. teo nagarathI dUra dUra nIkaLI gayA pachI suMdara vana upavanamAMthI pAMce rAjakumAro pasAra thAya che. amuka aMtare gayA pachI gurujIe ApelA saMketa pramANe eka ati rUpavAna suMdarI, alaMkArothI sajja zrRMgArika hAvabhAva sAthe pragaTa thaI ane rAjakumArone rIjhavavA lAgI. nAno rAjakumAra to tenA tarapha eka maTakuM paNa mArato nathI. bIjA rAjakumAro thoDo kSobha pAmyA, chatAM traNa rAjakumAroe nAnAbhAInuM anukaraNa karyuM ane temanI sAthe AgaLa vadhyA. sauthI moTo kumAra manane vaza thaI gayo ane tyAM rokAI gayo. suMdarI to viSakanyA hatI. tenAM saMsargamAM te kumAre ciravidAya lIdhI. 18 AgaLa jatAM suMdara pakavAno ane vividha padArthonA thALa bharIne jaLapAna sAthe suMdarIo rUmajhUma karatI hAjara thaI. rAjakumAro kSudhAtura hatA. tRSAthI pIDita hatA. tapasvI paNa caLI jAya tevuM baLavAna nimitta hatuM. nAno rAjakumAra to gurujInI vANIne dhAraNa karato AgaLa vadhe che. traNa baMdhuomAMthI be to tenuM anukaraNa karI manane majabUta karI tenI sAthe AgaLa vadhe che; paNa bIjA naMbarano rAjakumAra tyAM rokAI jAya che. maghamaghatA padArthomAM lubdha thaI akarAMtiyAnI jema ati AhAra karIne mRtyune zaraNa thAya che. mArgamAM je kaMI phaLa-jaLa maLyA tenAthI kSudhA-tRSAne saMtoSI traNa rAjakumAra AgaLa vadhe che. ghaNe dUra gayA pachI cAre dizAethI suvAsa AvI rahI che. mAnavane khasavAnuM mana na thAya tevI madhura ane mAdaka havA prasarI rahI che. nAno kumAra to potAnA zvAsane ja kAbUmAM laI AgaLa vadhe jAya che. bIjA be rAjakumAramAMthI eke vicAra karyo ke eka pachI eka AvAM sukha tyajIne AgaLa javAmAM mUrkhAI che. tethI te tyAM rokAI gayo. ati mAdakatAnA pAzamAM phasAIne te paNa mRtyune zaraNa thayo. be kumAro AgaLa vadhI rahyA che. tyAM to dRSTine kSaNavAramAM AkarSI le tevI apsarA jevI nava yauvanAo hAjara thaI. nAnA kumAre to gurunA zabdone hRdayastha karelA hatA; tenA baLa vaDe manane svAdhIna rAkhI jANe kaMI joyuM ja nathI tema AgaLa vadhe che. paNa bIjo kumAra vicAre che ke AvA rUpanA sukha pachI jagatamAM kyuM sukha bAkI raheze ! mATe ahIM ja rokAvuM yogya che. te tyAM rokAIne bhogAdimAM Ayune kSINa karIne traNa bhAIonA mArge sidhAve che. have nAno kumAra ekAkI AgaLa vadhI rahyo che. prabhuzraddhA ane gurunA smaraNathI citta prasanna che. mahAnagarImAM pahoMcavAno umaMga che. AgaLa jatAM sUrIlA kaMThanA svaro zravaNa thayA ane te tenI tadna najIka pahoMcI gayo. paraMtu cAra IMdriyane vaza karelA A mahAnubhAvane zravaNendriya kaMI harAvI zake tema nahatI. tene vaTAvIne te to AgaLa nIkaLI gayo. paNa A zuM ! pelI kanyA nirAza thaI tenA sUrIlA 19 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. dharmacetanA bhaNI kaMThane badale AjaMda UThayuM. e svaro gUDha kalpAMtamAM pheravAI gayA. ane jatA AvatA vaTemArguonuM dhyAna kheMcAyuM. A vAta mahAnagarInA rAjAnA kaNe pahoMcI. rAjA jAte tyAM Avyo ane te kalpAMtanuM kAraNa pUchayuM. rUpa yauvanAnA rudananuM kAraNa jANI rAjAe rUpathI AkarSAI teno svIkAra karyo ane te paNa mRtyunA mukhamAM jaI paDayo. | binavArasI e mahAnagarInA rAjA tarIke rAjakumAranA gaLAmAM varamALA AropAI. rAjA mahAnagarIno rAjA banyo. arthAt jagatanAM sarva sukhone tuccha karI anaMta AnaMdano svAmI banyo. je AnaMda kayAreya talabhAra ghaTavAno nathI. cetanAnuM e pUrNa pragaTIkaraNa che, sAtatya che. A eka rUpakakathAno sAra che. mAnavajIvanano, cetanAno kramika vikAsa che, ane IdriyasukhonI vizeSatAne paNa tuccha samajI mahAtmAo kevI rIte tyajI de che tenI zikSA A kathAmAM maLI rahe * hitazikSA : dharmacetanA e AtmasattA che. temAM apAra aizvarya bharyuM che. saMsAranA jhaMjhAvAtane samAvavAnI tenAmAM tAkAta che. jo te kAryakArI rahe, hAjara rahe to karmacetanAnI ane tenI eka nirALI maitrI che. karmacetanA kahe che ke he cetana ! jo tuM bahAra pharavA gayo, Idriya viSayasukhamAM rAcyo, kaSAyayukta vyavahAra karyo, pramAda, mithyA Agraha ke svacchaMdane sevyo to huM tArA hAlahavAla karIza. paNa jo tuM dharmasattAnI lakSmaNa-rekhAmAM rahyo to mAre tArI sAthe kaMI saMbaMdha che nahi. dharmasattAne to huM dUrathI ja salAma bharIne chU thaI jAu chuM. A dharmasattAnuM dohana te dharmacetanA che. dohananuM jJAna na hoya te karmasattAnA prabhAvamAM dabAI jAya che. * dharmanI,-sat mArganI ruci. * svarUpanI tanvarUpa zraddhA. jIvanA zubha-zuddha bhAvo-pariNAmo aMtaramukha vRttio-valaNa. cittanI nirmaLatA. viSayabhogathI parADaHmukhatA. anAsakta yoga. svarUpanuM jJAna-anubhava. * AvaraNamukta cetanAnI avasthA. * zuddha cetanA bhaNI javAnA badhAM staro che. te cetanA ane dharma zuM che ? "adhogatimAM paDatA AtmAne dharI rAkhanAra te dharma che." 1. dharma zabdanI vyAkhyA ghaNA prakAre prasiddha che. laukika AcAramAM dharma zabda ghaNo haLavo thaI paDyo che. pharajane dharmanI vyAkhyA ApavAmAM AvI che. laukika dRSTie mAnavadharma, kauTumbikadharma, samAjadharma, rASTradharma, ItyAdi dharma manAya che. jo temAM niHsvArthatA che to tenuM te te sthAne mUlya che. sadharma vagara mAnava zAMti pAmI zakato nathI. zAMti vagaranI krAMti e utkaTatA haze paNa temAM sukha nahi hoya evI krAMtio thayA pachI hajI mAnava sukha zodhato ja rahyo che. mAnava jIvanamAM laukika sadvyavahAra mATe sadAcAra, saMpa, paropakAra vRtti, udAratA Adi guNadharmonI AvazyakatA che. paraMtu dharma tyAM pUrNa thato nathI. dharma ghaNuM vizALa ane anupama tattva che. 2. bIjo prakAra saddharmarUpa vyavahAra che. temAM devagurunI pUjA, bhakti, dAna, zIla, tapa, bhAva, svAdhyAya, satsaMga ItyAdi dharmakriyAo jIvane paloTavA mATenAM nimitta sAdhano che. 3. tattvarUpa dharma H samyaka zraddhA, anAsakta bhAva, uttama kSamAdi Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna rUpe pariName che chatAM AtmA svabhAve nirALo rahe che. aMtamAM dharma eTale vastunuM vAstavika svarUpa. cetana-AtmArAma vartamAnamAM vikArI avasthAmAM rokAyA che. te avasthAnI zuddhi karavAthI AtmA svadharmarUpe-svarUpe prakAzamAna thAya che. aMdhakArabharyA oraDAmAM dIvAno prakAza vastuone jaNAve che. tema jJAna thatAM vastunuM svarUpa yathArthapaNe samajAya che. AcaraNa krame krame Ave che. jethI padArtho pratye vikArI bhAvo UThatA nathI. prANImAtramAM AtmAnI pratIti thavI, sau pratye AtmabhAva rahevo ane zuddhabhAvamAM TakavuM e vastunuM tattvanuM yathArtha svarUpa che. jyAM jyAM anya vikalpa ke kalpanA thAya te anyabhAva che. abhyAsa vaDe dharmanuM yathArtha svarUpa samajAya che, pratItimAM Ave che, anubhavAya che. tevuM parama samatArUpa e svarUpa che. temAM ja sAcuM sukha nihita guNonuM dhAraNa, mananI zuddhi, jJAna ArAdhana ane saMyama che. jJAnadarzana-cAritrarUpa ArAdhanA. 4. daza yatidharma ke guNadharmo. 5. paramArtha dharma :- prayojanabhUta tattvarUpa daSTi. je AkharI maMjIla che. 'kAma eka AtmArthanuM bIjo nahi manaroga'. sAMsArika sarva ja jALa, vyApAra, vyavasAyathI mukta, aMtara kaSAyo ane IcchAothI mukta pavitra jIvana ane svarUpanI ramaNatA che. jaina zAstrakAroe 'vatyu sahAvo dhammo' kahyuM che. dareka padArthane nijI svabhAva hoya che. jaDa padArthane jaDarUpa avasthA che. cetanane upayoga lakSaNarUpa avasthA che. jaLamAM zItaLatAno guNa che. agnimAM uSNatAno guNa che. sAkaramAM gaLapaNa che. lImaDAmAM kaDavAza che. sarpamAM viSa che. siMhamAM hiMsakabhAva che. Ama dareka padArthano mULa svabhAva che te nAza pAmato nathI. jaDa kayAreya cetanatA pAmatuM nathI. cetana kayAreya jaDatA pAmatuM nathI. kema ? tevo svabhAva che. bAhya parivartana jaNAya che te tenI vikArI-palaTAtI avasthA che. jaDa cetana baMne padArthomAM paLepaLe avasthA svataH badalAyA kare che tevI eka svataMtra vyavasthA che. jo vastumAM parivartita thavAno guNa na hoya to lAkaDAmAMthI khurazI vagere bane ja nahi-sonAmAMthI ghareNAM bane nahi. banAvanAra bAhya nimitta mAtra che. tema karavAno teno bhAva che. paNa lAkaDAmAM khurazI banavAnI yogyatA hovAthI khurazI bane che. pANInI khurazI banatI nathI. temAM tenI yogyatA nathI. koI vaijJAnika ke kuzaLa kArIgara hajAra prayatna kare ke kalpanA kare to paNa pANImAMthI khurazI ke baMgaDI banI zake nahi, ke lAkaDAmAMthI pANI nipajAvI zake nahi. Ama vastuno svabhAva vastunI avasthA badalAvA chatAM kAyama rahe che. jemake khurazImAM lAkaDuM ane dAgInAmAM sonuM TakI rahe che. AkAra badalAvAthI mULa vastu nAza pAmatI nathI tema AtmAnI avasthAmAM game teTalo vikAra hovA chatAM jJAnAdi nAza pAmatAM nathI. jJAna dharma' e vastu bahu gupta rahI che. te bAhya saMzodhanathI maLavAnI nathI. apUrva aMtarasaMzodhanathI te prApta thAya che. te aMtara saMzodhana koI mahAbhAgya sadguru anugraha pAme che. - zrImad rAjacaMdrajI. patrAMka-47 AvA dharmane samajavA prathama saguru-kRpAnI pAtratA jarUrI che. dharmacetanA e prastuta lekhanamAM eka sAMketika zabda che. karmacetanA e nakalI che. dharmacetanA te asalI AtmasvarUpa che. cetanA zuM che? cetanAe jIvanuM-AtmAnuM lakSaNa che. sUrya ane prakAzanI jema te yugapat (sahavartI) rahelA che. AtmA nitya, arUpI, acaLa, sadA zuddha, jJAyakapaNe sanAtana dravya-padArtha che. cetanA lakSaNa vaDe te jaNAya che. tamAma jaDa padArthothI nirALuM tenuM cetanapada che. cetanAnI abhivyakti te upayoga che, te bodharUpa vyApAra che. anya zabdamAM tene pariNAma, bhAva, vRtti, adhyavasAya kahI zakAya, chatAM zAstrakAroe upayoga' zabdane yojyo che. temAM ja tenI yathArthatA ane UMDANa rahelAM che. jaDa padArthothI tenI bhinnatA A cetana upayoga vaDe jaNAya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha pratyenAM mamatvAdi pariNAma pAmatAM nathI. anaMta jJAnAdi AtmAnA zuddha paryAyo che. te nirvikArI upayoga che, tene dharmacetanA kahIzuM. upayoganI zuddhatA te AtmacetanAnuM sarva che. che. A upayoga sva-para prakAzaka eTale potAne ane parane jANavAvALo che. AtmAnI svasaMvedanazIlatA A upayoganA AdhAre anubhavAya che. jIvamAtramAM jJAnarUpa cetanA-zakti sva-zarIra pramANa vyApta hoya che, chatAM bodhajanya kriyAnI samAnatA hotI nathI. IdriyAdinA vikAsakrama pramANe te bodharUpa upayogamAM tIvratA maMdatA hoya che. kIDInI ane manuSyanI saMvedanAmAM aMtara hoya che te rIte anya prakAromAM samajavuM, upayoga zuM che ? upayogo lakSaNam' "arthagrahaNanA vyApArane upayoga kahe che. upayoga eTale bodharUpa vyApAra." upayoga e jIvanuM lakSaNa che. * tattvArthasUtra, a. 2. sU. 8. "jIva ke jene AtmA ane cetana paNa kahe che te anAdisiddha svataMtra dravya che. tAtvika dRSTie arUpI hovAthI enuM jJAna Idriyo dvArA thatuM nathI paraMtu svasaMvedanathI pratyakSa tathA anumAnAdithI karI zakAya che. ema hovA chatAM paNa sAdhAraNa jijJAsuo mATe eka evuM lakSaNa batAvavuM joIe ke jenAthI AtmAno paricaya karI zakAya. e abhiprAyathI prastuta sUtramAM tenuM lakSaNa batAvyuM che. AtmA lakSyamya che ane upayoga lakSaNa jANavAno upAya che. jagata aneka jaDacetana padArthonuM mizraNa che. emAMthI jaDa ane cetanano vivekapUrvaka nizcaya karavo hoya to upayoga dvArA thaI zake che. kemake taratamabhAvathI upayoga badhA AtmAomAM avazya maLI Ave che. jyAre jaDamAM te bilakula hoto nathI. AtmacetanAnA darzana-jJAnarUpa be upayoga che. Atmatattva acaLa, dhruva, nitya che, tenuM tattvarUpe TakIne pariNamana thAya che. teno sarva vyApAra cetanAlakSI che. tenA darzana-jJAnarUpI upayoga te cAlaka baLa che. te jovA-jANavAnI kriyA kare che. zakti anusAra padArthanA svarUpane jANe che. jue che. jo paryAyamAM saMskArayukta vikAra na hoya to tattvadRSTie-siddhAMtarUpe upayoga darzana ane jJAna be prakAre che. darzana upayoga sAmAnya hovAthI nirAkAra che ane jJAna upayoga spaSTa ane vizeSa hovAthI sAkAra che. matijJAnAdi vaDe arthAtuM mana ane Idriyo vaDe, zAstra vaDe ke pratyakSa atIndriya jJAnamAM spaSTarUpe padArthanuM-vastunuM svarUpa jaNAvuM te sAkAra jJAna upayoga che. cahyuM ke acakSu vaDe tathA atIndriya darzana zakti vaDe vastuno sAmAnya bodha thayo te nirAkAradarzana upayoga che. evuM vidhAna che ke kevaLajJAnIne darzana-jJAna-upayoga yugapatuM hoya che. saMsArIne eka samaye eka upayoga hoya che. adhyAtmadRSTie AtmAnI avasthArUpe upayoganA traNa prakAra che. 1. azubha, ra. zubha, 3. zuddha. saMsArI jIvone azubha ke zubha be upayoga hoya che. samyajJAnI, ke munijanone zubha tathA zuddha upayoga hoya che. kevaLajJAnI tathA siddhajIvono upayoga zuddhapaNe varte che. * paryAya zuM che ? jJAnadarzanarUpa upayoganA niraMtara vahetA pravAhanuM mULa sthAna cetanA zakti che. te upayogane paryAya' kahevAmAM Ave che. paLe paLe palaTAtI paryAya dvArA AtmA sukhaduHkhAdinuM vedana kare che, te bahirmukha avasthA che. AnaMda aMtargata sukhAdinA pravAho te aMtarmukha paryAya che. A paryAya game te ekarUpe pravarte che. bAhyarUpe te vikArI hoya che, AtmasvarUpe zuddha hoya che. eka eka paryAyamAM anaMta zakti vyApta che. teno visphoTa be prakAre thAya che. vibhAvarUpe ke svabhAvarUpe. AtmadravyamAMthI vahetI A zaktirUpI paryAya AtmabhAvamAM jhUkelI rahe to muktinuM kAraNa bane che. paryAya svayaM jJAnarUpe pariName che. AtmA anaMta guNa-paryAyI che, tenI zaktine guNa kahevAmAM 25 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. te guNajanya pariNAma te paryAya che. AtmA anaMta dharmavALo che. sahabhAvI dharma te guNa ane kramabhAvI dharma te paryAya che. te paryAyo paNa anaMta che, te paLepaLe Upaje che ane zame che. pANInA taraMganI jema samajavuM. havA AdinA nimitte pANInA taraMgo Upaje che ane zame che. pudgala jaDane jaDanA paryAya hoya che. AtmAmAM cetanAdi anaMtaguNa che. pudgalane rUpAdi anaMtaguNo hoya che AtmAnA jJAnadarzanarUpa paryAya che ane pudgalane varNa rUpAdi paryAyo che AtmA cetanazakti vaDe jaNAya che, pugala rUpAdithI jaNAya che. baMnenA zaktirUpI paryAyo baMne dravyamAM vyApta rahe che ane nija dravyamAM rahIne bhinna-bhinna svarUpe pariName che. 0 aMtarmukha cetanA : aMtamurkha cetanAne dharma-cetanA kahIzuM. jeTalI jeTalI rAgAdinI maMdatA teTalI zuddhi. krame krame cetanazakti svarUpamAM ja sthira thavA mAMDe to karma-cetanA krame krame vinaSTa thAya che ane dharmacetanA pragaTatI rahe che. te prajJAvaMta hovAthI jIvanA kathaLatA pariNAmo ke vRtti samaye hAjara rahI jIvane tenA svarUpa bhaNI laI javA tatpara hoya che. prajJAnuM svarUpa ja evuM che ke te svarUpa darzananuM smaraNa jALavI rAkhe che. saMsAramAM vasatA dharmI jIva-jJAnInA rAgAdi AtyaMtika bhAve virAma pAmyA hotA nathI. bhUmikAnusAra tevA nimitto hoya che. chatAM dharmacetanA jenI pragaTatI rahe che tevA prajJAvaMta jIvo saMsAranA udayane-prArabdhane samabhAve ane yathArtha paNe jIvIne pUruM kare che. vaLI vikAsakramane sAdhatA te jIvonI cetanA zuddha thatI rahe che. * dharmacetanAnI abhivyakti : dharmarUpacetanA jyAre AtmabhAvamAM ramaNa kare che tyAre AnaMdarUpa hoya che ane jyAre bAhya nimittamAM varte che tyAre samatAdi guNorUpe hoya che. rAgAdinI maMdatA, kaSAyanI upazAMtatA, ane AvaraNanI alpatA hoya che. gRhastha jJAnIthI mAMDIne apramattadazAyukta munimAM A paryAyanI yathApadavI sthiratA ane zuddhatA hoya che. pUrNajJAna kevaLajJAnamAM A paryAyanI pUrNa nirmaLatA hoya che. ane sahaja sthiratA hoya che. Ama saMsArI ane siddhane nijI paryAya pariNAma pAmyA kare che. saMsArIne kaSAyano rasa hovAthI paryAyarUpa cetanAzakti karmasaMyoga pAme che ane siddhanI paryAya atyaMta nirmaLa hovAthI tyAM karmarajo coTavAno AdhAra nathI, tethI te jIvo sadA mukta hoya che. bahirmukha malina paryAyanA pariNAmavaza jIva saMsAramAM janmamaraNanA pherA pharyA kare che. duHkha sahIne vizuddha thato manuSyapaNAne pAme che. tyAM bAhyathI roga, zoka, duHkha, mRtyu jevA prasaMgoe saMtApa pAmI kaMIka vicArato thAya che. athavA koI sanmitra, saguNazravaNa, sanzAstra ke satsamAgame tenA bhAvamAM koI jhabakAro thAya che ke huM koNa chuM? zuM karI rahyo chuM? manuSyadehanI sArthakatA zI che? saMsAra zuM che? ane mukti zuM che? AtmAnuM svarUpa zuM che ? satsaMga ane prasaMgamAM Ama vicArato thAya che, vaLI pAcho saMsAranA pravAhamAM taNAya che. dUdhano Ubharo Ave tema bhAvanA rahe che ane Ubharo zamatAM AvI vicAraNA zame che. paNa satsaMgano raMga lAgyo che tethI avakAze sanmitra sAthe pAcho sazurunI nizrAe bodha prApta kare che. punaH punaH AvA satyogathI jIva preraNA pAmIne dharmAbhimukha thato jAya che. * huM AtmA chuM tevI sabhAnatA : pUrva sAdhanAnA baLe ane udyama dvArA saMskAra deDha thatA jAya che. te jIva gRhastha dharmane nibhAve che paNa AtmapariNAme "huM AtmA chuM" tenuM raTaNa karyA kare che, ane avakAza prApta karIne paramAtmA sAthe prIti karI le che. e prIti vaDe AtmAnA AvaraNane dUra karavAno prayAsa kare che. karma-cetanAvaza parAdhInatA ghaTatI jAya che. ane dharma cetanArUpa svAdhInatA vadhatI jAya che Ama karmadala nAza pAmatuM jAya che ane dharmanI rAzi vikasatI jAya che. dharma cetanAnA vikAsa sAthe bodharUpa thayelA upayogano jJAnarUpa kSayopazama (zakti) vikAsa pAme che. AthI padArtho pratye nIrakhavAnIjovAnI dRSTimAM AmUla parivartana sarjAya che. prathamanI dRSTi je koI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha jue, ke smaraNa Ave tyAre rAga-dveSanA bhAve mAruM-tAruM, sAruM-bUruM, UMcuMnIcuM, khAruM-moLuM, tyAguM-grahuM, Ama satat saMtapta rahetI, e ja dRSTi nirmaLa thavAthI madhyasthatA, samatA, samAnatA jevA bhAve padArthanA saMyogone sahajapaNe nibhAvI le che. * dharmAnurAgInI prAraMbhanI dazA : dharmAnurAgI jIva dharmakriyA samaye bole che to kharo ke huM deha nathI, ghara, nagara, strI, putra, kalatra, mitra vagere mArAM nathI. huM AtmA chuM. sahajAnaMdI zuddhasvarUpI chuM, ajara chuM, amara chuM, jJAtAdRSTA mAruM svarUpa che, trikALa rahevAvALo chuM, AvuM ghaNuM nivedana prabhusanmukha kare che; paNa jo nimittavaza karmodaye AtmAdhArA khaMDita thaI ke asAvadhAna rahyo to e kaheze huM amuka chuM. zrImaMta chuM, mAlika chuM, pitA chuM, putra chuM. A ghara Adi mArAM che huM temano chuM. ame kayAreya chUTA paDI zakIe tema nathI. roga thatAM kaheze mArA peTamAM duHkhe che. huM marI jaIza. AvA vibhAva pariNAmamAM te ekarUpa thaI jAya che. vAsanArUpa viSaya ane kaSAyanI pIDAthI pIDita manuSya mukta thavAnuM anukULa saMyogomAM pUrvanA susaMskAro vaDe kathaMcit vicAre che. mukhyatve to duHkhanA prasaMge kaMIka vicAraNA kare che. vaLI duHkha dUra thatAM pAcho deha sAthe ekarUpa thaI jAya che. satsaMga ane satyasaMga ja AtmabhAvane TakAvI rAkhe tevA sAdhano che. IcchAono abhAva te mokSamArganI gurucAvI che. temAMthI janma-maraNano abhAva thaI pUrNa mokSa prApta thAya che. mithyA darzana-jJAnarUpI cetanAno upayoga mohanA saMskAravaza padArtho pratye tAdAbhya karI AkuLatA anubhavato hato. mohanuM prabhutva maMda thavAthI, IcchA-vAsanA-tRSNAnI paNa maMdatA thatI jAya che. AthI jJAna ane darzananI zakti khIlatI jAya che. padArthane jANe che jue che chatAM AkuLatA thatI nathI. ane jJAnadhArAnA pravAhamAM upayogane jALavI rAkhe che. agninA lAla raMgathI AkarSAI koI bALaka doDIne tene pakaDavA jAya che paraMtu AMgaLI dAjhI javAthI rADa pADIne zIghratAthI pAchuM doDI jAya che tema dharmacetanA jenI jAgrata thaI che te jIva pAMce IdriyonA viSayane sparzatAnI sAthe ja dAjhI jAya che ane zIghratAthI pAcho vaLe che. teno AtmA rADa pADI UThe che ke rUpa sparza rasa gaMdha vALA ItyAdi padArtho te tAruM svarUpa nathI tuM to te sarvathI asaMga evo AtmA chuM. AtmacetanAsaha manuSya zarIra vaDe vyavahAramAM paropakAra vagere Acare, ane kAyotsarga jevI dharmakriyA karIne vizuddha thato jAya. jihavA vaDe guNAnurAga, bhakti, ane dharmakathA kare. nAkanA TeravAne nIcuM rAkhI mAnathI dUra rahe. cakSa vaDe prabhunAM darzana karI aMtaradRSTine jAgRta kare, zravaNa vaDe kathA kIrtana sAMbhaLe. A sarvakriyAmAM mananA zubhabhAvone joDIne upayoganI zuddhi karatA javuM te mokSapaMthanI yAtrA che. jo mAnava uttama kSetra, uttama dharmAnurAgI kuLa ane anya nimitto pAmavA chatAM dharmane ja tyajI de to jema anAdikALa nigodamAM (atisUkSmayoni) rahyo ane zekAtI ghANImAMthI eka dANo UchaLe tema UchaLI, bahAra nIkaLI paMcendriya saMjJI mAnavapaNAM sudhI vikAsa pAmyo. have jo viSayomAM ja rAce to pAcho nigodane pAme. koIne prazna thAya ke A to eka prakArano bhaya che. mAnavane kaMI marIne AvI yoniomAM javuM paDatuM haze? koI jIvanA mAnavA na mAnavAthI sRSTinI racanAmAM je koI pariNAmo thAya che te nirarthaka nIvaDatAM nathI. muktine na mAnavAthI mukti amukti thatI nathI paNa tema mAnanAra jIvamAtranI amukti to banI ja rahe che. mATe he sajjano ! mukti e ja mAnava jIvananI mahattA che tevo nizcaya karo. | muktino nirNaya karyA pachI tenI prakriyAmAM javAnuM sAhasa thAya che. je kaMI pUrNAtmA thAya temaNe AgaLa AgaLanA janme AvuM sAhasa kareluM hoya che. prathama mokSatattva svIkAra karavo ane temAM prayatnazIla rahevuM te dharmacetanAnuM lakSya che. tenI yAtrA lAMbI che paraMtu satunA prAraMbhathI thatI yAtrA yathAsamaye phaLe che. 28 29 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmabhAvanI sAhajikatAnuM dRSTAMta : dulerAya ane munerAya be sahodara baMdhuo che. baMne zALAe abhyAsa kare che. ekavAra baMne baMdhuo zALAe javA nIkaLyA che. moTAbhAI dulerAye joyuM ke nAno bhAI munarAyanuM vadana Aje kaMIka khinna che. AthI teNe mane rAyane kAraNa pUchyuM. munerAya : Aje mArI pATI tUTI gaI che. gharalesana karyuM nathI. gurujI Aje pITaze ane cAra kalAka aMgUThA pakaDAvaze. A vAta sAMbhaLI dulerAye tarata ja potAnI pATI sApha karIne munerAyane ApI dIdhI, ane vAta ema banI ke je dazA murAyanI thavAnI hatI te dazA dulerAyanI thaI. zikSA thavA chatAM te prasanna hato. bhAInA duHkhano bhAgI thayo hato. pUrI zikSA ja potAne zire vahorI lIdhI hatI. samaya vaNathaMbhyo jAya che. have to baMne moTA thayA, sAthe dhaMdho karatA thayA. dulerAya to niSkAmabhAve parizrama karavo, ane potAne bhAge je Ave temAM saMtoSa mAnavo temAM ja te sukhI hato. mune rAyane to ghaNA aramAna hatAM. baMnee saMpIne juAruM karyuM. alaga thayA. samaya jatAM munerAyane to moTI havelI thaI. temAM pAMca phUTa jagA vadhAre maLe to havelIno dekhAva sAro UThe. dulerAyane to kaMI vicAra karavAno ja na hato. bhale. eka zabdathI badhu kArya nipaTI jatuM. munarAyanI sAdhana saMpatti vadhatI te lokaSTimAM hatuM. dulerAyanI aMtaraMga saMpatti vadhatI jatI hatI te prabhudRSTi vihoNA loko kayAMthI samaje ! jagatanA lokoe dulerAyane mUrno gaNyo. potAnAM strIputra, parivAranI najare paNa te mUkhta manAyo. chatAM dulerAya aMta sudhI dulerAya ja rahyA. lokone prazna thaze ke dulArAye zuM meLavyuM? * hitazikSA : caMdananA thaDane kApo, DALIone toDo. pAMdaDAne masaLo, ane lAkaDAMne bALo, to te zuM Ape ? caMdananuM sarva aMga sugaMdha ja Ape che. kema ? sugaMdha teno svabhAva che. te sugaMdha ApavAnuM chacche ke na Irache paNa ne svabhAva che te ja pragaTa thAya. je manuSyamAM AtmabhAva janmyo che te mAnavane saMsAramAM sAnukULatA hoya ke pratikULatA hoya to paNa te uttama svabhAvane na cUke, jenA svabhAvamAM saMtoSa, nirdoSatA, sarvAtmamAM samadaSTi, udAratA, vizALatA, ane samatAnuM sthApana thayuM che, te AtmAmAM sahajapaNe te guNo pragaTatA rahe che. caMdana e vanaspatirUpe vRkSa che. tenI svabodhamaya dazA nathI chatAM svabhAva che te pragaTa thAya che, manuSyano AtmA bodhasvarUpa che. ekavAra saMskAra ghaDatara thayuM ane uttarottara te vikasato gayo ke svabhAva aneka guNo dvArA pragaTato rahe che. ane yathArtha bodha dvArA pUrNayoga maLe. pUrNaguNo anaMta prakAre pragaTatA rahe che. ekavAra upayoga-pariNAmanI zuddhatAnI jAgRtimAM jIve jhUkAvuM paDe che. pariNAmanuM zuddha thavuM te AtmabhAva che AtmabhAvanI AvI zuddhi te camatkRti che. - sadgurugame, satsaMga, ekAMte ke sarbodha dvArA AtmabhAva pragaTa thAya che. ekavAra AtmabhAvano AnaMda mANyo ke AtmA vAraMvAra te pratye AkarSAya che. koI kiMmatI vastu khovAI gayA pachI te maLe tyAre jIvane nirAMta maLe che ane khuzI Upaje che tema AtmArthIne koI paNa guNanAM darzana vaDe anAdinI khovAyelI amUlya vastu prApta thAya che teno AnaMda avarNanIya che. "jJAnIne je sukha varte che te nija svabhAvamAM sthitinuM varte che." "samyagu jJAnapUrvaka kASAyika bhAvonI eTale rAga dveSanI ane yoganI kriyAthI nivRtti thavAthI je svarUparamaNatA thAya te "samyagu cAritra' che. hiMsAdi doSono tyAga ane ahiMsAdi mahAvratonuM AcaraNa paNa samagu cAritra che kAraNa ke te dvArA rAgadveSanI nivRtti karI zakAya che, ane temanI nivRttithI doSono tyAga ane mahAvratonuM pAlana svataH siddha thaI jAya che" - (zrI umAsvAti AcArya racita zrI tattvArtha sUtramAMthI.) azuddhatmAnuM zuddhAtmarUpe rUpAMtara thaI mULa svarUpe pragaTa thavAmAM 30 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. dharma, artha, kAma ane mokSanuM prayojana je zubha ke zuddha pariNAmo che te svabhAvane anugAmI hovAthI te pariNAmone dharmacetanA kahIzuM. jIvanuM dhyeya dharmacetanAne uttarouttara vizeSapaNe zuddha pariNAmarUpe pragaTa karI nizcayarUpa dharmanI prApti che. te avasthAnA adhikAra mATe laukikadharmane gauNa karI, vyavahAradharmanA Azraye prazasta tattvadRSTine keLavavAnI che. tattvadRSTiyukta upayoga nizcayadharmamAM praveza pAmI pUrNa zuddharUpe sthiratA dhAraNa kare che. te jIvano svarUpamaya dharma che. dharmanA AvA nirAvaraNa rahasyano bodha pAmI jIva sarvathA AvaraNamukta thaI anaMta avyAbAdha sukha prApta kare che. * dharma zabda prathama zA mATe ? dharma Adi cAra puruSArtha manAyAM che. temAM dharmanuM sthAna prathama che. saMsAranI aneka prakAranI yonimAM dareka dharmamAM mAnavadeha uttama manAyo che. mAnava jIvananI eka paLa ati mUlyavAna gaNavAmAM AvI che. patthara phoDanAra mAnava patthara para ghaNa mAre che tyAre prathama ghAthI ja patthara tUTavAno prAraMbha thAya che. pacIsamA ghAe patthara tUTe che tyAre ema jaNAya che ke patthara chellA ghAthI tUTayo che. te pramANe pUrvanA aneka janmamAM asatuvAsanAnA patthara toDavArUpa puruSArthathI mAnava jIvanamAM aneka prakAranI dharmasAdhanA karavAthI, satudeva-guru dharmanI zraddhA vaDe A janmamAM AtmArtharuci pragaTe che. te sivAya jIvo jagatamAM bAhaya sukhane sukha mAnIne jIvana veDaphI nAMkhe che ane sukhI hovAno bhrama seve che. ArAdhaka jIvo keTalAya janmothI vikAro-doSone ghA mAratA Ave che ane koI eka janmamAM evo ghA mAre che ke sarva doSo tUTI jAya che. jJAnI puruSonuM kathana che ke bhaktino paMtha lAMbo che. ghaNA samaya sudhI te mArge cAlavuM paDe che paNa yathArtha zuddhi thatAM eka paLamAM mukti thaI jAya che. AthI mAnavadehanI eka paLa amUlya gaNAI che. gRhasthajIvana e gUMcavaNavALuM che. te gUMca ukelavA cAra puruSArtha paikI dharmane prathama mUkyo che. A cAra prakAranI racanA eka kALamAM mAnavanA janmakALe, lagnakALe ke maraNakALe sarvamAM dharmakriyAnI mukhyatA hatI. sarva vidhio vyavahAra dharmayukta rahetI hatI, jethI mAnavajIvananI mahattA jaLavAtI. kALanA paribaLe jIvananA mUlyAMkano badalAI gayA. ane anArya kuLa jevA saMskAro evA pariNamyA che ke gRhasthanA jIvananA prasaMgo dharmayukta hovAne badale doSayukta thatA jAya che. jemake janmadina Ujave tyAre abhakSyAhAra, rAtribhojana ane bIjA keTalAye prakAro anAryatAne pragaTa kare che. A pramANe lagna jevA prasaMgomAM paNa samajI levuM. maraNanA prasaMgamAM duHkha mAnyuM 32 33 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI kaMIka maryAdA rahe che to paNa vairAgyanuM kAraNa javalle ja hoya che. cAra divasamAM sarva duHkha bhUlI sau potAnA daihika sukhamAM sarI paDe che. janAra jamyo ja na hato ane rahenAra jANe javAno nathI. mRtyu koI mitra hoya, sAMsArika sukha jANe sahodara baMdhu hoya ane doSayukta kriyAo jANe priyA hoya tema jIva nirAMte temAM nirbhaya thaIne rahe che. jeNe dharma tattvano svIkAra karyo che te mahAnubhAvo saMsAranI Avazyaka kriyAo karI le che ane potAnA vyApAra-vyavasAyamAM dharmanI nIti vaDe nirvAha kare che. tenA vartanamAM, vANImAM dharmapriyatAmAMthI racAyelI samatA, satyatA, udAratA, saMtoSa Adi nItaratAM rahe che. te A cAra prakAranA prayojanane barAbara samaje che, ane upayogajAgRti rAkhe che. evA sajajano dharmane AgaLa rAkhI arthaupArjana kare che tethI tenA arthaupArjanamAM paNa doSanI maMdatA rahe che. tenuM dhana paNa saheje satkarmamAM vaparAya che ane te jIva puNyane Acarato AgaLanA bhAvine ujjavaLa kare che. cAra puruSArthamAMthI mokSanuM lakSya rahe to dharmaparAyaNatA Ave. arthane e prakAre sevavo joIe ke dharma sanmukhatA Ave ane kAmanI pIDA zamI jAya. mokSaprApti dharma vaDe thAya che. kAmanI prApti artha vaDe thAya che. A dareka puruSArthanuM aucitya samajavuM gRhastha jarUrI che. * dharma, artha kAma ane mokSanA kramanuM rahasya : gRhastha, mAnavatA ane AtmabhAvane pradhAna rAkhI artha upArjana kare ane kAmanA seve to tenI artha-lolupatA ke kAma-lolupatA maMda rahe. kAraNa ke dareka sAMsArika prasaMgo, vyavahAra ane vyApAramAM dharma te enI DhAla hoya che, tethI te maryAdA oLaMgI zake ja nahi. jemake gRhastha vyApAra kare che to teno dharma grAhakane sAro mAla Apavo, chetaravA nahi. mAla le ke nA le premapUrvaka vAta karavI ane AvakAra ke vidAya ApavI. vyApAra enA prArabdha pramANe cAlavAno che tevI tene niHzaMkatA che. tattvaSTi pradhAna hovAthI tene ema bhAsatuM ja nathI ke koIne chetaravAthI be paisA vadhu kamAI lauM, athavA sarakArane chetarIne vadhu nANAM bhegA karIne sAdhana samRddhi vadhArIne sukhI thAuM. tenA sukhanI vyAkhyA che saMtoSa, samAnatA ane nizcitatA dharmapremI jIvanuM A lakSaNa che. dharmane mukhya rAkhIne upArjana kareluM dhana durbuddhi thavA detuM nathI, ane prAye sAcA dharmIne tyAM daridratA DokAtI nathI. azubhayoge evuM bane to ya dharmI temAM duHkha mAnato nathI ane ucita upAya yoje che ane sajanatAne seve che. * sajajanatA zuM che ? dharma, artha, kAma ane mokSanA prakAro sevatAM pahelAM sajjana bano. arthAta sajjanatA dharmanuM eka vyavahArika mULabhUta aMga che. sajjanatA vaDe gRhastha zreSThi gaNAya che. sajjanatA vaDe saMta ziromaNI bane che. * sajana pahelAM bano pachI sAdhu : sajjana banavA mATe bIjuM kaMI nahi to daDha saMkalpa to hovo joIe. zrAvaka ane sAdhu banavAnI to vAta ghaNI dUranI che. sajjana banavAnI vAta mahattvapUrNa che. sajjana banyA vinA zrAvaka nathI banAtuM. sajjana banyA vinA sAdhu nathI banAtuM. hA, AjakAla sajajanatA vinAnA zrAvako tathA sAdhu jovA maLaze. kAraNe saMgha ane samAjamAM bhakta zrAvako ane sAdhuonuM ja mUlyAMkana che ! sajjanatAnA abhAvamAM paNa samAja sAdhuo ane zrAvakone sanmAna Ape che. AthI zrAvaka banI javuM, sAdhu banI javuM AjakAla ghaNuM saraLa banI gayuM che. sajjanatA vinA, ziSTatA vinA, ziSTatAnA pakSapAta vinA dhArmika ke AdhyAtmika banI zakAtuM nathI. mAnavatA vinAno mANasa kevo? paraMtu AjakAla mAnavatA vinA paNa mANasa gaNAya che. sajjanatA vagaranAne paNa sajjana mAnavAmAM Ave che. sAdhutA vagaranAne sAdhu mAnavAmAM Ave che. AvI duniyAmAM jIvavuM ane ziSTatA-sajjanatA meLavavI e keTaluM muzkela kAma che? chatAM paNa, daDha saMkalpathI huM sarjana banI zakuM chuM. AvA sakaMlpa sAthe tame sajjanonA sadAcaraNanI prazaMsA karavI zarU karI do." (jIvanajyota jagAvo. dharmabindu graMthane AdhAre. panyAsa pravarazrI bhadraguptavijayajI). 34 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kevo manuSya sukha prApta kare che. ? jagatanA bhautika sukho maLo yA na maLo paNa dharma ke jemAM saraLatA, satyatA, udAratA, samAnatA, nirapekSatA niHsvArthatA, nirahaMkAritA, samAyelA che te jIvo dehatyAga karavAnuM pasaMda kare che paNa dharmane choDatA nathI. AvuM sAhasa karanArA jIvo pUrvasaMskArabaLe vartamAnamAM dharmane jIvIne anukrame artha ane kAmane gauNa karI ke vaza karI mokSane sAdhavA prerAya che. dharmane anusaranArA jIvo kAmane-koIpaNa prakAranI IcchAone sarva prakAre AdhIna hotA nathI. strI, putra, parivAra, anucara ke samAja sAtheno temano saMbaMdha kevaLa AzA, tRSNA, apekSA, svArtha ke mohavaza hoto nathI. sukhabuddhi hovA chatAM tenI gauNatA che. IcchA ke vAsanAo tene pIDatI nathI. prArabdhavaza je maLe te athavA prayatnapUrvaka je kaMI meLavyuM temAM saunA hitanuM lakSa pradhAna hoya che. Ama te saMskArI AtmAo dharmane pradhAna karI artha ane kAmanI ADapedAzane gauNa karI mokSa eTale sAcA sukha bhaNI varte che ane saMsAra rahe tyAM sudhI duHkhanAM kAraNo upArjana karatAM nathI. 0 hitazikSA : Ama dharmane agrimatA Ape che te prajJAvaMta puruSa vaccenA artha ane kAmanI spRhA vagara puNyaprApti hovA chatAM tene oLaMgIne mokSane meLave che. "tana, dhana, ghara, strI, mitra, ari putrAdi sahu anya parabhAvomAM mUDhajana mAne teha ananya." "yogya upAdAne karI patthara sonuM thAya tema sudravyAdi zrI jIva zuddha thaI jAya." -(zrI pUjyapAdasvAmIkRta IbdopadezamAMthI) jo prajA pAse, manuSya pAse sattA hoya, paiso hoya, paNa sAthe dharma na hoya to sattA ane paisAno upayoga karatAM tene AvaDatuM nathI. sattA ane paisAnI sAthe potAnI javAbadArInuM bhAna hovuM joIe. te mATe dhArmika zikSaNanI jarUra che. e bAbata dhyAnamAM rAkhI bhAratanA RSimunioe dharmane pahelA puruSArtha tarIke mAnelo che. dharma pramANe artha ane kAma e puruSArtha siddha thAya to ja prajA saMyamI ane nItivALI rahI zake. jyAM dharmanI bhAvanA ja nA hoya tyAM artha ane kAma mANasane pazu jevo banAvI de che. teno namUno pazcimamAM ghAtakI laDAIomAM pratyakSa jovAmAM Ave che. topaNa RSimunio AryonI vidyAnA mULa evA UMDAM nAkhI gayA che ke te vidyAnI asara pazcimanA dezo upara zarU thaI che. mANasanA TUMkA jIvanamAM dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra puruSArtha siddha thAya tevI samAjavyavasthA, rAjayavyavasthA ane dharmavyavasthA karavI sahelI nathI. mANasa potAnA pagarakhA ane pAghaDI vacce samAI jato nathI. tenI aMdara je je zakti, jJAna, prema vagere rahelAM che te te mAtra artha ane kAma e be puruSArthathI khIlatAM nathI. tethI jJAnIoe dharma eTale sadbhAvanA prathama mUkyo jethI mAnava asadu saMskAro tyajI sva-para zreya rUpa arthanuM upArjana kare, Aje mahad aMze A uddeza gauNa thaI gayo hovAthI sarvatra svArtha ane lobha jevA doSo jIvonA jIvana sAthe amAnuSI ceDA kare che. khAdya padArtho hoya ke auSadhI hoya dhanano arthI anyanuM sukha salAmatI bhUlI jAya che. ane ajJAna vaza kaheto hoya che ke dharmathI vyApArAdi karIe to amAro vyavahAra kevI rIte nabhe ! puNyano bharoso to gayo ane pApane bharose jIvana choDI dIdhuM. bhAI ! sAthe puNya ane pApanA phaLa ja AvavAnA che mATe vicAra karIne jIvaje. saMsAranA sukha upara jemaNe saphaLatA meLavI che temaNe AtmA upara saphaLatA meLavelI che ema kahI zakAya nahi. hAla sudharelA mANaso AtmA tarapha vaLatA nathI. IcchA vadhe, vyabhicAra vadhe tyAM jaMgalIpaNuM che. saMyama nathI tyAM bALako paNa saMyama vagaranA avatare che. kAmI ane krodhI mA-bApanA saMtAno paNa kAma krodhI ja thAya che." - pU. zrI ramaNa maharSi 36 33 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. dharmacetanAyukta AtmAnuM svarUpa 0 tattva-abhiraci : karmacetanAnI kramazaH maMdatA ane dharmacetanAnI kramazaH vardhamAnatArUpa avasthA thatAM manuSyanuM lakSya bAhyasukhanA sAdhanothI parAHmukha thAya che. ane tene sAcA sukhanAM sAdhanonI abhiruci utpanna thAya che. karmacetanAvaza mohAdhIna thaI jIva bhautika sAdhano ekaThAM karI tenI vRddhi karavA, tenuM saMrakSaNa karavA vyAkuLa raheto hato. AraMbha parigrahanI kriyAnuM e sahaja phalAdAna che. e ja jIvanI dharmacetanA je suSupta hatI te jAgRta thatAM prAtaHkALathI ja jAgRta thatAMnI sAthe te saheje smRtimAM lAve che. jAgRta thatAMnI sAthe ja karmacetanAnA 'huM deha chuM." tevA purANA abhyAsane sabhAvapUrvaka aMkuzathI vaza karI jIva dharmacetanAnA kramamAM joDAya che. yathApadavI bhUmikA anusAra cetanAno pravAha Ama parivartita pAme che. jema koI daridra tavaMgara thAya tevuM A gUDha rahasya che. ahIM mithyAmati samaktivaMta bane che. prANImAtrano zubhAzubhanA raMgamaMca para khela cAlyA kare che, jIva tene khela na samaje ane pote ja sukhI ke duHkhI thayo mAne to khelano aMta Avato nathI paNa jenI dharmacetanA jAgI che te mAnava AvA prArabdhano svIkAra karI saruzravaNa dvArA prApta thayelA bodhavaDe pramAdane dUra karI cetanAne vikasita kare che, ane te vadhu vikase tevA prayojanonuM anusaMdhAna kare che. evuM nirdoSa darzana prApta karI tevI bhAvanAthI bhAvita thayeluM prasanna mana paNa nirdoSatA anubhave che. prAtaHkALe prabhumaya banelI nirdoSa cetanA jIvane upayogamAM sAvadhAna rAkhe che. evo gRhastha daihika kriyA samaye snAna kare tyAre muninA asnAna dharmanA saMyamane vicArI brahmacaryane sahAyaka e dharmanI bhAvanA kare che. AthI snAna vaDe dehanI zuddhi thAya che paNa jIvanA pariNAma temAM sukhabuddhirUpa thatAM nathI. zubhabhAva vaDe bharelA citta vaDe A gRhastha prabhupUjanamAM cittane lIna karI nirmaLa thato jAya che. Avo anubhava tenA jIvanane dhanya banAve che. mugdhasugama phrI sevana Adare re sevana samaya anUpa dejo kadAcita sevaka yAcanA re AnaMdadhana rasarUpa.-6 - (zrI AnaMdadhanajIkRta saMbhavajinastavana) vaLI vacamAM kaMI vikalpa UThe to potAne saMbhALI le che ane sUcanA Ape che ke, huM AtmA chuM. huM dehAdi svarUpa nathI. daihika kriyAo ane cetanAnI kriyA ekakSetrAvagAhI hovAthI ekarUpe lAge che. paNa eka nathI. daihika kriyAo saMskAravaza thayA kare che. jIva upayogane aMtarmukha rAkhI athavA prabhuciMtana, ke tattvaciMtanamAM joDI rAkhe che. jema vAhanacAlaka eka sAthe kuzaLatApUrvaka breka mAre che, horna mAre che, sTIyarIMga pherave che ane sInemAnuM gIta ke prabhu bhajana gAto hoya che. arthAtu upayoga to bhinna rahI zake che, daihika kriyA samaye paNa upayogane mahaaMze zubha bhAvamAM joDI zakAya che. 0 AgaLa vadho : gRhastha prabhAtanA sonerI samayano upayoga karI mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. dharmabhAvanAyukta mana tRpta hovAthI kevaLa AhArakriyAmAM masta thaI udarapUrti karavA prerAto nathI, sAttvika ane nirdoSa AhArane viveka tathA saMyamapUrvaka grahaNa kare che. AhAra samaye bhagavAna mahAvIranA dIkSAkALanI bhikSAnA prasaMgonuM smaraNa kare che, prabhunA anAhAraka padane bhaje che ane vRttiono saMyama sAdhe che, chatAM gRhasthadazAmAM hajI pUrNa saMyamanuM baLa nathI hotuM. vaLI vRtti svAdane bhaje che, tyAre prayAsapUrvaka tene manAvI le che. ema niraMtara abhyAsa karIne dharmacetanAnI vRddhi karato rahe che. vyApAra, ke nokarI karato gRhastha ATalI kriyA pachI sadAcArI, 38 39 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtoSI, satyapriya banyo hoya che. tethI vyApArAdimAM prArabdhane anusarI puruSArtha kare che paNa kaMgALa ke dInahIna banI yena kena prakAreNa sAdhana saMpatti jUTAvavA Icchato nathI. te mAne che ke are, prArabdha to gheluM rahe jo dUra mAMge to, na mAMge doDatuM Ave, na vizvAse kkI raheje." AvA gRhasthane pachI rAta sudhI vyApAra nokarI karavAnI jarUra ja UbhI na thAya ne ! te to rAtribhojanano tyAgI samayasara ghare pahoMce che. AvA puNyazALI jIvane "guNiyala patnI, kahyAgarA putro ane dharmAvalaMbI anucaro" hoya pachI tene bAhya sAdhano TI.vI. ke sinemA vaDe sukha mANavAnI jarUra rahe kharI ? AhArAdi patAvI parivAra sAthe dharmacarcA karI sau aMtaranA sukhane mANe che. dhanya che e jIvana! vaLI rAtrie nidrAvaza thatAM prathama dhyAna, ciMtana, Alocana, kIrtana jevI dharmayukata pravRtimAM ke svAdhyAyAdimAM samaya nirgamana karI prabhu sAthe prItine joDelI rAkhavAno prayAsa kare. AvA uttama zrAvakanI nidrA paNa kevI hoya ? tene svapnA prabhunA Ave, vicAro AtmAnA ke tattvanA Ave. vaLI vacamAM anidrA thAya to tarata ja jihyA para maMtrano sahaja jApa thaI jAya. Ama te pratidina ekadhAro mArge AgaLa vadhato ja jAya che. kevaLa 30 miniTa dharmakriyA karI (23 kalAkane 30 miniTa vyApAra vyavahAra kare ane) tRpti mAnI le ane prasaMgopAtta, gatAnugatika, lokasaMjJAe ke kutUhalavaza jJAna, dhyAna, svAdhyAya karavA prerAya te ThIka che paNa tethI kaMI kAryasiddhi zakaya nathI. upara jaNAvyA mujaba zrAvaka jo jIvanane keLave to te A jIvanamAM sAdhutAno mahadaMze saMskAra pAmI deza kALAdi yogya nimitta maLatAM munipadane pAme che. A kArya koI eka be janmanuM nathI. ghaNAM janmonA AvA deDha abhyAsa vaDe koI eka janma sArthaka thaI jAya che. dharmanuM rahasya adbhuta che ane kSetra vizvavyApI che. dareka dharmamatamAM koIne koI prakAre gharma pravAhita che. anAja sAthe ghAsa uge tema dharmane nAme adharma, adhamatA paNa vistaratI jAya che. dharmane paNa dhaMdho banAvI dIdho. ethI dharmanA prabhAvano pravAha duSita thato jaNAya che. chatAM jema amRtanuM TIpu jIvatadAna Ape tema satyAcaraNa sahitano dharma pAmaze te avazya saMsAranA duHkhathI mukta thaI jaze te niHzaMka che. dharmanA ghaNA bhedo samajAvyA che, gRhastha ke sAdhu saraLatAthI pAme tevA dharmanA cAra bheda atre prastuta che. dAna, zIla, tapa, bhAva : dAna : kaMIka choDavuM. athavA saddhapayoga karavo. teno vinimaya A rIte che. vyavahArika rIte A bheda che. abhayadAna, jJAnadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna, je levA ke ApavAthI sukha upaje te sAmAnya dAna. jIvadayArUpa dAna. dAna eTale dhanAdino tyAga karI anyane sahAya karavAthI dhananI mUcha ghaTe, mUcha ghaTe moha zame, moha zame mithyAtya jAya mithyAtva javAthI jIva samyakatva pAme. arthAt mokSanuM dvAra khUle, paraMparAe jIva mukta thAya. 1. abhayadAna : jIva mAtrane jIvavuM game che tethI koI jIvane haNavo nahi, hAni na pahoMcADavI, duHkha na ApavuM te zreSTha abhayadAna. 2. jJAnadAna : Atma jJAnasvarUpa che. pAtra jIvone zAstra bodha dvArA AtmajJAnanuM mAhAbhya ane pariNAma samajAvavuM. 3. supAtradAna : nibhAva mATe jarUriyAtanI vastuo tyAgIjanone nirdoSabhAve ApavI. lenAra-denAra baMne apekSA rahita hoya che tethI supAtradAna che. 4. anukaMpAdAna : koI ja bheda vagara sahaja rIte jenI jevI jarUriyAta hoya te karUNAbhAve pUrI karavI, sahAya karavI. jIvadayA : mUMgA prANIone sarva rIte bacAvavA sakriya thavuM. te jIvadayA dAna Avazyaka che. zIla : zIla eTale phakata bahmacarya vrata nathI paNa pUrA jIvananuM pavitra sattva che. je ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha jevA vratothI surakSita che. A vrato sAthe bIjA uttama mAnavadharma mATenA guNo zIlamAM samAya che. audAryAdi pAMca guNa, akSudrAdi 41 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsa guNa mArgAnusAritAnA pAMtrIsa guNa jemA nihita che tevuM zIlanuM anupama mahAtmya che. zAstramAM vistArathI ApeluM che. zIlanA AcArathI, pavitratAthI sItAjIe rAvaNane harAvyo. tapa : dAna ane zIlane TakAvanAra ane dipAvanAra tapa che. tenI vistRta vigata ghaNA graMthomAMthI maLe che. tapa agni jevuM che. agni dAhaka che. tapa karmone bALavA mATe dAhakarUpa che. karmo baLe ane nijaguNanI zuddhi ane vRddhi thAya. tapano mahimA che te phakata utsavarUpe nathI. paNa jenI kRpAthI thayuM tene ja arpaNa karI devAthI tapanuM teja pavitrapaNe pragaTe che. tapamAM AdhunikatAnuM ke anya dUSaNa hoya to karmakSaya thato nathI. tevuM bAlatapa saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. eTale tapano saMskAra kevaLa bAhyatapa sAthe abhipreta nathI, samaja sAthe che. bhUmikAnusAra bhale teno mahimA manAya chatAM tenuM mULa prayojana samajAvuM atyaMta Avazyaka che. te e ke tapa dvArA karmakSaya thAya ane nijaguNanI zuddhi ane vRddhi thAya. bhAva : dAnAdi traNe dharma svarUpalakSa paLAya to tenuM pariNAma bhAvazuddhi che, muktinuM kAraNa bane che, dharmarUpa thatI koI paNa kriyA ke kAryamAM bhAvazuddhi nathI to tenI phaLazruti zuM hoya ? saMsArabIja to evuM ja sakriya rahe che. je jIvane cAragatinA bhramaNarUpa bane che. dAnAdi traNenuM pariNAma paraMparAe bhAva zuddhi che, je svarUpanuM anusaMdhAna karI, bhautika jagatathI bhedazAna karI jIvane mukti mArge laI jAya che. mATe dharmanA bheda kahyA che. jIve saMsAranI kriyA anAdikALathI karI che chatAM thAkyo nathI. niraMtara e ja kriyA karyA phare che. ane AvI utkRSTa bhavatAriNI kriyAmAM kema thAka lAge che ? dharmacetanAno saMskAra na paDe tyAM sudhI A dazA rahe che. ekavAra ruci thaI ane puruSArtha jAgyo pachI koNa rokAze ? "ughADI AMkhe re vIrA evA jI UMghavA re, jema re divAnI sthira jyoti, koI nA zake re sthiratA toDI. manavAjI mArA jhuThI jhAkaLanI pichoDI'' 2 A mArgane anurUpa zrAvakAcArane tathA vratone te grahaNa kare che. tyAga vairAgyane jJAnasaha ArAdhe che. jIvananI dhanyatA anubhavI prabhukRpA pAmI te jIva prabhu thavAne pAtra thAya che. AvA uttama zrAvakane koI nimitte bAMdhI letuM nathI. nirupAya hoya tyAM paNa AtmAnA dharmane-upayogane sthira rAkhI aMtaramAM te bhAvane dhAraNa karI vyavahAra nibhAve che. ane nivRttino yoga maLatAM abhyAsane dRDha kare che arthAt AtmAnA raTaNane Atma pradeze pradeze vyApta karI de che. prabhunI prItine hRdayamAM dhAraNa kare che. tenA guNagAna gAtAM gAtAM tenA romAMca khaDA thaI jAya che. tenA zvAsamAM paNa tenuM raTaNa hoya che. "mAro nizcaya eka ja svAmI, banuM tamAro dAsa, tAre nAme cAle mArA zvAsozvAsa, he zaMkhezvarasvAmI !'' arthAt "kAma eka AtmArthanuM bIjo nahi mana roga'' . A tattva kAlpanika nathI : koI ne prazna thAya ke AvuM jIvana hovuM A kALe zakya che ke A kalpanA che ? AgaLanA kathanayukta jIvananI pUrepurI saMbhAvanA A kALamAM A kSetramAM che. AvA uttama jIvo jIvananuM pradarzana ke nidarzana karatA nathI paNa jijJAsu jIvo temane oLakhI le che. jo ke jagata te jIvone oLakhe tenI sAthe temane saMbaMdha nathI. prabhu temane oLakhe che teTaluM temane mATe pUratuM che. AvA uttama jIvonA AcAra-vicAra ane dharmavyApAra vaDe uttama zrAvakanA dharmano pravAha vaheto rahe che. te ja mahAvIranA sAcA vArasa che, dharmavIro che, te sAdhu ho ke gRhastha te dharmanA sAcA prabhAvaka che. dharmAnurAgI jIvo ja tevA AtmAono yoga pAme che. AgaLa varNavelI zrAvakanI dazAnuM vadhu varNana zuM thaI zake ? e to aMtaraMga dazA che. AvI nirmaLa aMtaraMga dazAyukta gRhastha kayAreka prabaLa nimittane vaza thaI jAya to ya DUbIne taLIye jaI besato nathI. taravaiyo nadInI ghUmarImAM phasAya ane prayAsapUrvaka bahAra nIkaLe tema te bahAra nIkaLI 43 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava karmane na mAne tethI karmanI kriyA ke phaLa pariNAma pAmyA vagara rahetAM nathI ane jo karmaphaLa jevuM tattva na hoya to jagatamAM sukha duHkhanI vyAkhyA ke lAgaNIo paNa lokonA anubhavamAM AvI zakata nahIM. jAya che. binaAvaData vALAnI jema te pANImAM hAtha paga pachADI thAkIne DUbI marato nathI. pANInA ativegathI jema thoDuM pANI pivAI jAya tema nimittamAMthI bahAra nIkaLatAM thoDo pratibaMdha thaI jAya ke cittanI caMcaLatA thaI jAya to paNa koI tattva-zraddhAnI suyuktipUrvaka te cittane zAMta karI le che. paNa dharmacetanAthI cUkyo ekadama karmacetanAnA besaNe besI jato nathI. ane jo besI jAya to samajavuM ke hajI bAhyadazA jeTalI baLavAna jaNAya che teTalI aMtaradazA hajI baLavAna thaI nathI. prAye AvuM banatuM nathI. AthI koIe evA bahAranA prasaMgathI uttama jIvonI aMtaradazAne mApavAnI buddhi na karavI. paNa jeTalA guNa grahaNa thaI zake tenuM lakSa karavuM. kAraNa ke alpamatine kAraNe jonAra vikalpamAM paDI hanapuruSArtha thAya che ke AvA dharmI jIvo khAya che, bALabaccAM vALA che, vyApAra kare che. vaLI sukhI che ane mojamAM che. mATe ApaNane paNa tema karavAmAM vAMdho nathI. e uttama jIvo aMtaraMgathI nyArA che te jovAne mATe paNa nirmaLa dRSTinI jarUra che. koI viparIta paristhitimAMthI te jIvo bahAra nIkaLI potAnI sthiratA dhAraNa karI le che ane jonAra saMsArI jIvanA vikalpo UbhA rahe che, te jIva pramodAdi guNothI vaMcita thaI dharma pAmI zakato nathI. dharmacetanA dhAraNa thaI che te to vadhu jAgRta hoya che. * dharmasattA ane karmasattAno bheda : mAnavadeha pAmIne manuSya mAtra karma ane dharmano paricaya karavA jevo che. karma zuM che ane dharma zuM che te jANyA sivAya karmamukti ane dharmayukti saMbhava nathI ane to pachI janma-maraNanA pherAthI TaLavApaNuM paNa nathI. je mAnava karmane ke dharmane jANato nathI tenI dazA tiryaMca jevI che. vicArazakti rahita manavALA e jIvo pAse koI upAya nathI. teo kevaLa dehayAtrI che. mAnavane bodharUpa vicArazaktiyukta mana maLyuM che. tethI te sabodha svajJAna ane svapuruSArtha dvArA jIvanayAtrI banI zake tevI uttama saMbhAvanA rahI che. vaLI mAnava dharmane na mAne tethI kaMI dharmanA pravAho rUMdhAtA nathI, alpasaMkhya uttama AtmAo ane jJAnIjanonA jIvana dvArA pavitra dharmanuM bhUtakALamAM astittva hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyakALamAM raheze. jijJAsu, AtmArthI ane sAco sAdhaka satya dharmane ArAdhaze ane te tenA phalAdAnane pAmaze, te tathya nitAMta satya che. mATe karmane jANo ane mukta thAo, dharmane jANo ane nirAbAdha sukha pAmo. karma dharmanA pariNAmomAM niHzaMka rahevuM. * dharma zuM che, karma zuM che ? "vatyu sahAvo dhammo.' AgaLa vicAryuM hatuM tema dareka vastu-padArthane ke dravyane nijI svabhAvarUpa dharma hoya che. jagatamAM mukhyatve be padArtha ke dravya che. jIva ane ajIva (pudgala). jIvano svabhAva cetana che. ajIvano svabhAva jaDa che. jagatanA anya padArthonA svabhAvanI kaMIka samaja nIce mujaba samajavI : pANImAM zItaLatAno guNa che. saMyogathI uSNa thAya che, paraMtu saMyoga dUra thatAM mULa svarUpe pANI zItaLatA dhAraNa kare che. agnino svabhAva uSNa che, tenA saMyogamAM je padArtha Ave tene te uSNa kare che. pRthvInA pudgalono svabhAva kaThaNa che tenA kaNa karo to ya tenuM kaThaNapaNuM te tyajatuM nathI. vAyuno svabhAva saMcAra thavAno che tene phuggAmAM pUro to ya te sUkSama rIte saMcAra karaze. paMkhAthI mAMDI vAvAjhoDAmAM abhyAdhika vegathI saMcAra karaze. vanaspati Uge che, karamAya che. A uparAMta vanaspatinA vividha bhedo che. caMdanano guNa sugaMdhano che. tenA tamAma vibhAgamAM pa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sugaMdha samAya che. te pramANe lImaDA ItyAdithI samajavuM. Ama dareka padArthanuM vividha svarUpa che, tenA svabhAva ane guNo vividha che. mULa svabhAva kAyama rahe che, rUpAMtara dekhAya che, te tenI paryAya parivartanazIlatA che. dareka padArtha parivartanazIla che. jemake lAkaDAmAM agnirUpe thavAno svabhAva hovAthI te baLIne rAkha thAya che. rAkha vaLI koI khetara jevA kSetramAM bhaLIne anAjamAM utpanna thatAM anAjarUpe pariName che. vaLI keTalIka prakriyAmAM thaIne pAchI mATI rUpe ke anyarUpe pariName che paNa te pugalarUpe potAnuM astitva jALavI rAkhe che, ane rUpAMtara thayA kare che. pugalamAtra jaDa che. jaDatva nitya rahIne paNa jaDanI paryAya parivartita thayA kare che. vastunA guNa pramANe pariName tene paryAya kahe che. koI paNa padArthano aMza te paryAya che. vastunuM jUnu thavuM te tenuM parivartana che. baLIne bhasma thavuM, dehamAM bALakapaNuM, yuvAnI, vRddhAvasthA, mRtyu ItyAdi parivartana che, paryAya che. jaDa jaDarUpe ja pariName ane cetana cetanarUpe ja pariName che. cetana to nitya padArtha che, te kevI rIte pariName che? cetana paryAyarUpa-upayogarUpa-bhAvarUpa tattva che tethI te upayoga ke bhAvarUpe pariName che. saMsArI jIvanA upayoga ke paryAyamAM azuddhatA hovAthI te rAgAdirUpe pariName che. kevaLajJAnI paramAtmAnI paryAya zuddha hovAthI zuddha darzana-jJAnarUpe pariName che. siddha bhagavaMtanI paryAya atyaMta nirmaLa hovAthI te paNa zuddhapaNe pariName che. jIva ane ajIva uparAMta anya dravyo viSe te viSayanA zAstrano abhyAsa jarUrI che. karma ane dharma samajatAM pahelA tattvanI A hakIkato samajavAthI abhyAsamAM saraLatA rahe che. anAbhyAsane kAraNe prAraMbhamAM thoDI kaThinatA lAgaze paNa prayAsa karavAthI rucikara thavA saMbhava che. vyavahAramAM paNa koI navA kAryanA AraMbhamAM prayAsa karavo paDe che. te pachI temAM sUjha, ruci ane zakti tathA kSamatA vadhe che. tevI ja dhIrajathI A abhyAsa karavo jarUrI che. karmadhArAne prayAsapUrvaka rokI dharmadhArAne pravAhita karavI te mAnava jIvananuM parama kartavya che. karmadhArAmAM jaDanuM sAmarthya che. dharmadhArAmAM cetanAnuM anaMta sAmarthya che, jJAnano prakAza che, upayoganI zuddhatA che, ane saMyamanuM baLa hovAthI karmadhArAnuM nikaMdana karI svasvarUpamAM sthita thAya che. mAnavano jaDa sAthe pathAro vistRta hovAthI ane dIrghakAlIna panAro paDayo hovAthI prathama to dharmanA pravAhamAM ruci thatI nathI. ekavAra yathArtha praveza thayA pachI sujJajano te sthAnathI cuta thatAM nathI. thoDA AgaLa-pAchaLa thAya to paNa kendrasthAnethI dUra nIkaLI jatAM nathI. * dharmathI sukha : - dharma vinA sAcuM sukha prApta thayuM te azvazrRMga jevI kalpanA che. je sAMsArika sukhanA sAdhano vartamAnamAM koIne dharmanA prayojana vagara maLatA dekhAya che, tethI mAnava bhUlathApa khAI jAya che ke dharma vinA paNa sukha maLe che. jo tema ja hoya to sonAnI khANamAM kAma karatA khANiyAo karoDapati ja thAya paNa tema banatuM nathI, vaLI karoDapati azubhayoge roDapati thatA joIe chIe. AvAM udAharaNo darzAve che ke karma eka mahAna siddhAMta che. tene nakArIne ke dharmane uthApIne adhyAtmajJAna ke jIvana zakaya nathI. vAstavamAM saMsArI sukho te dharmanI ADapedAza che, ane saMsAramukti te dharmanI mULa pedAza che, mATe he sujJajano ! dharma e sAcuM zaraNa che, kamanuM kAraNa che, bhavasAgaramAM tAraNa che. AtmAnI vikArI dazA te karma che. karmanA vipAkathI upArjana thatAM duHkho ane kayAreka sukhAbhAsanA pariNAmo AgaLa jaNAvyA che. e uparathI dharmAnurAgI manuSyane have dharma e ja jIvanano marma che, tevo bodha prApta thAya che ane dharmaprAptinA sAdhanonI zodhamAM lAge che. 46 43 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "dharama dharama karato, jaga sahu phire, dharma na jANe, ho marma jinezvara. dharma jinezvara zaraNa grahyA pachI, koI nA bAMdhe ho karma jinezvara. dharma jinezvara gAuM raMgazu'' zrI AnaMdadhanajI dharma bahAra zodhavAthI prApta thato nathI, paraMtu jyAM dharma pragaTapaNuM pAmyo che tevA jinezvaranA zaraNa grahyAthI dharma prApta thAya che ane karma TaLe che. hitazikSA : vastuno svabhAva te dharma che. AtmAno svabhAva-dharma zuddha, nitya, caitanyasvarUpa, jJAnamaya che. tene anaMta prakAre zAstramAM varNavyo che. e zuddha svabhAvamAM rahevuM te AtmAno dharma che. AtmAnI nirvikArI dazA te dharma che. AtmArthe thatI sarva kriyA vyavahArarUpa dharma che. karmanI nivRtti te vaDe thAya che. ATalI hakIkata samajAyA pachI have jIvane nirNaya thAya che ke mAre dharma pAmavo che. dharmanuM AvuM nirdoSa sAdhana tyajI sadoSa jIvana jIvavAnI mUDhatA karavI nathI. AvI niHzaMkatA ane nirNaya pachI mAnavanA sAcA jIvanano prAraMbha thAya che. te jIvanamAM cetanAnI aciMtya zakti pragaTa thAya che. te cetanA siddhonI mahAsattAne anusare che. te cetanAnI anubhUti pachI bhaktanA udgAra kevA adbhuta hoya che. he prabhu ! 'huM narakanA DarathI tArI pUjA karatI houM, to tuM mane e narakanI AgamAM saLagAvI de; ane svarganA lobhathI jo tArI sevA karatI houM, to e svarganuM dvAra mAre mATe baMdha karI de; paNa huM jo tArI prApti mATenI tArI bhakti karatI houM to tuM mane tArA apAra suMdara svarUpathI vaMcita na rAkhIza.' - (janakalyANa) rAbiyA bhakta ... re 6. dharmacetanAnuM vyAvahArika svarUpa * dharmakriyAnuM prayojana zuM che ? A sRSTimaMDaLamAM sarvatra cetanatattva vyApaka che. dehArthInuM te cetana sUkSma ane sthUla zarIramAM dhAraNa thatuM rahe che. prANImAtranuM jIvana kaMI ne kaMI nAnI moTI hiMsAdi sahita hoya che. nAnA jIvone bhoge moTA jIvonuM jIvana nabhe che tevo eka sAmAnya niyama che. prANImAtrane havA, pANI ane khorAka jarUrI che. mAnavane kapaDAM, vAsaNa, sAdhana sAmagrI vagere aneka prakAranA sAdhanonI AvazyakatA hoya che. A sarva vastuo ekendriya jIvanA khokhAM-(zaba kaho to paNa cAle) mAMthI prAye bane che. jema vanaspati-vRkSamAMthI khorAka tathA lAkaDAnAM sAdhano, kapAsamAMthI vastro, dhAtumAMthI vAsaNo, khanIjamAMthI padArtho, pRthvIrUpa khANomAMthI sonuM ItyAdi. havA, pANI agni paNa jIvakAya che. Ama prANImAtranuM jIvana aneka prakAranI hiMsAyukta hoya che. deha-jIvana nirvAha mATe tenI AvazyakatA hovA chatAM te jIvonI hiMsAthI je doSa lAge che temAMthI chUTI zakAya tema nathI. jeTalI jarUriyAto, mojazokha, raMgarAga, padArtho ekaThA karavAnI lolupatA vizeSa teTalI hiMsA vadhu thavAnI che. ane jeTalI hiMsA teTalA doSo vadhu thavAnA che. e doSonAM pariNAme jIva pote paNa aneka prakAranAM duHkha ane saMgharSo saheto Avyo che. sAmAnya saMsArI jIvone to Ano aMzamAtra vicAra karavAnI sUjha nathI. paraMtu jJAnI puruSoe A vastunuM svarUpa yathArthapaNe jaNAvyuM che. jJAnI puruSonA A kathanano svIkAra karI keTalAka bhavya jIvo pApakriyAmAMthI bacavA, dUra rahevA ruci dharAve che. teo sadguru ke zAstra zravaNathI upAya zodhe che. koI vyakti saMsAranI pravRtti, vyApAra prayojanamAMthI nivRtta thAya ane jo prAraMbhamAM tenI pAse koI dharmaavalaMbana nahi hoya to te mUMjhAze, samayanA vaheNamAM taNAI jaze ane pramAda thaI Avaze. AthI pApakriyAmAMthI mukta thavA gRhasthane satkarma ke dharmakriyAnA avalaMbananI jarUra che. sadguruyoge yogya re Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgadarzana meLavIne dharmapriya mAnava dharmakriyAne sthAna Ape che. * dharmakriyAnuM punarAvartana zA mATe ? prANImAtranI dehanI yAtrAnuM niraMtara punarAvartana thayA kare che, temAM jIva kAM thAkato nathI ? ane je kriyAnA anukrama tathA zuddhatA vaDe dehanuM punarAvartana samApta thAya te kriyAmAM jIvane zA mATe kheda ke kaMTALo thAya che.? prANImAtrane janma sAthe ja AhAra, bhaya, nidrA ane maithuna (ane parigraha) hoya che. manuSyamAM te savizeSa jovAmAM Ave che. mAnavadehanI snAna, maMjana, bhojana, zayana, vyApAra ke vyavahAranI pravRtti, jAgavuM, UMghavuM, haravuM-pharavuM, zaucAdi sarva kriyAnuM satata punarAvartana thayA kare che. te zA mATe teno kayAreya vicAra udbhava thayo che ? dehabhAva evo sAdhAraNa thaI paDyo che ke e sarva kriyA jIvane sahaja lAge che. ane kheda ke thAkano anubhava thato nathI. emAMnI koI kriyA na thAya to jIva mUMjhAya che. jo eka divasa ajJAnatAno yoga thaI jAya to rti na lAge, jo daMtadhovana na thAya to asvasthatA lAge, bhojana na maLe to te khATale ja paDI jAya, zayana na maLe to bimArI lAgu paDe. vyavahAra ane vyApAra vagara to ene cena ja na paDe, divasa pUro na thAya. zaucAdi jo na thAya to zarIramAM becenI lAge. dharmakriyAnA keTalAka prakAro vaDe mananI zuddhi thatI hoya che. doSarUpa maLathI jIva becena thato nathI, bhojana vagara AkuLa-vyAkuLa thAya che paNa bhajana vagara to jIva mojathI phare che. vyavahAra vyApAra vagara cena paDatuM nathI, paNa satsaMga vagara nirAMte ahorAtra vIte che, are tene mATe to samaya ja kyAM che? sagAM-saMbaMdhI mitro na maLe to jIvane temanuM smaraNa satAve che paNa sadguru, sanmitra, satsaMgIjano vagara teno jIvanaratha doDayo ja jAya che. vaLI saMsAra kArabhArathI kaMTALe to manoraMjananA sthaLo zodhI leze, paNa daherAsara ke nivRttinA pavitra sthaLoe sAcI zAMti ane AnaMdanA dhAma che tevo to vicAra Avato ja nathI. Ama vividha prakAre mAnavanI jIvanayAtrAmAM daihika prakiyAnuM punarAvartana thayA ja kare che. je dharmakriyAnA punaH punaH AcArathI jIvane sAcuM sukha prApta thavAnuM che tenI ruci thatI nathI. e jIvanA karmanI bahulatA ja che, paraMtu sAcA dharmanA AcAra vagara jIvano chUTako thavAno nathI, vahele-moDe game to Aje ke kAle, A janme ke ghaNA janme muktinA abhilASI jIve to A mArgane anusaravuM paDaze. vyavahAradharmathI bhUmikA keLavavI, ane ratnatrayanI ArAdhanA karI samyagudarzana-jJAna-cAritramAM upayogane sthApita karI te rUpe svarUpane pragaTa karavo temAM mAnavajIvananI mahattA che. siddhAvasthAmAM cetanA parama zuddha hovAthI tene zarIra dhAraNa thatuM nathI. te nirAmaya hovAthI nija sukhamAM sthApita hoya che, ane anyane sukharUpa nIvaDe che. * eka ja prakAranI dharmakriyA karavAmAM yaMtravatatA AvI jAya, to pachI te kriyA karavAnuM prayojana zuM ? dehanAM bAhya sAdhana vaDe ke bAhya upakaraNa vaDe thatI kriyAmAM zubhabhAva ane AgaLa vadhIne zuddha upayoga jo na rahe to teTalo jIvano pramAda che. yathArtha dharmakriyA karanAra jaDa ke yaMtra nathI, paraMtu upayoganI caMcaLatA jIvane abodhatA ane jaDatAmAM kheMcI jAya che. eTale jo dharmakriyA jaDavatu ke yaMtravatu thatI hoya to teno yogya upAya thavo jarUrI che. te mATe prathama tattvazraddhA hovI jarUrI che. prathama bhUmikAe upayoga Takato nathI te svIkArya che. chatAM te kriyA nirarthaka jatI nathI. anAjanA eka khAlI pAtramAM roja eka mUThI anAja nAMkho to lAMbA samaye te pAtra bharAI jAya che. jo khobo bharIne nAMkho to alpa samayamAM te pAtra bharAya che. tema dharmanI pUjA bhaktinI kriyAmAM, zubha anuSThAnomAM, vratAdi niyamomAM, satsaMga svAdhyAyamAM, alpAdika bhAva Take teTalI mananI zuddhi thatI rahe che, doSo zame che ane guNonI vRddhi thatI rahe che. nita nita te mATe sajAga rahIne upayogane zubha ke zuddhabhAvane joDelo rAkhavA puruSArtha karavo. jema bhojana ke zayana jevI kriyA yaMtravatu thavA chatAM bhojanathI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRpti thAya che ane zayanathI dehane ArAma maLe che tema sagurunuM sAnidhya, nivRttinA pavitra sthAno, tattvazraddhA, satsaMga, sanzAstrazravaNa jevA zubha avalaMbano rucivAnane tadna nirarthaka thatAM nathI paNa tenI koI asara to Upaje che, ane temAMthI saMskAra ghaDAya che. te saMskAra daDha thatAM jAya tema tema jIva A mArge AgaLa vadhato jAya che. * kriyAmAM parivartanane sthAna : dharmakriyA ke anuSThAnamAM jyAre jyAre yaMtravatatA ke rUDhigatapaNuM jaNAya tyAre kriyAmAM saguru dvArA parivartana karavuM. jema ke mALA gaNatAM jhokAM Ave ke mananI vizeSapaNe caMcaLatA thAya tyAre koI pada pragaTapaNe bolavuM, UbhA UbhA kAyotsarga-kAusagga karavo. athavA zAstravAcana karavuM. jyAre vadhu jaDatA jaNAya tyAre kriyAno tarata ja pheraphAra karavo. paNa niyata samayanA sAdhanAnI kriyAne tyajI pramAda na sevavo ke te te kriyAo pUrI karavA khAtara pUrI na karavI. kAraNa ke tema karIne ApaNe koIne kaMI levuM-devuM-ApavuM nathI. jIvanazuddhinA e mArgamAM udhArI cAle tema nathI. nagada mArga che tyAM rokaDo hisAba ja cAle che. je dharmakriyAthI doSazuddhi thavI joIe te na thAya to jaDatAabodhatA jANavI ane tethI ullAsa maMda paDe che. AthI dareka kriyAnAM mahattvane samajIne jIvabhAva vaDe karIne doSamukita thavI ja joIe. doSa tyajavAne badale jo doSavarjananI kriyA ja tyajI de to jIva adhogati ja pAme. dharmAcArane to vaLagI ja rahevuM, ane upayoganI zuddhine prAdhAnya ApavuM, te sadharmavyavahAra che. nija svarUpa je kiriyA sAthe te adhyAtama lahiye re, je kariyA krI caugati sAdhe te na adhyAtama kahiye re. - zrI AnaMdadhanajI kRta zreyAMsa jinastavana je kriyA vaDe adhyAtma pragaTa thatuM rahe te kriyAmAM sahaja AnaMda samAyelo che, ane sAdhaka AgaLa vadhato rahe che. kevaLa daihika kriyAmAM ja layalIna rahenAro manuSya sacetana hovA chatAM jaDatAmAM ke abodhatAmAM jIve che. tenuM jIvana zubhAzubha karmonA dhakkA vaDe cAle che. cetanAnA svAdhIna upayoganuM tyAM kaMI tattva pragaTa thatuM nathI. manokalpita saMsAranI anukULatAomAM, paristhitimAM masta thaIne phare che ane pratikULatAmAM te dInahIna thaI jAya che. rAgadveSanA jhUle jhUlato AgaLa-pAchaLa thayA ja kare che. ane eka divasa khela khalAsa thaI jatAM Avyo hato tema cAlI jAya che. mATe mArgadarzana meLavI kriyAmAM parivartana karIne paNa bhAvapUrvaka zraddhApUrvaka satsaMgAdi karavAM. vaLI koIka jIvo AvI jaDatA ane abodhatAthI aMze upara UThI jAya che tyAre kuLa paraMparAe ke gatAnugati divasa daramyAna koI dhArmikakriyAno krama mAtra karI le che. pUrA ATha praharanA divasamAMthI 25-30 miniTamAM dharmakArya ATopI le che. vaLI prasaMgopAta dharmanA utsavomAM bhAga laI gurujIne darzana ApI Ave che ane kare che. paryuSaNa jevA divasomAM mAMDa mAMDa samaya kADhI thoDAM vratAdi karI le che pachI 'rAma rAma', Avajo, Avate varSe jIvato haze to vaLI yoga banaze. Ama nadI paththaraghoLa nyAye jIva kaMIka AkAra pAme to pAme. parvatanI zilAmAMthI chUTo paDelo patthara dIrghakAle nadI kinAre pahoMce che, tyAM havA pANInA pravAhonA mArathI kaMIka AkAra pAme che. tema jIva gatAnugatika kriyA karato karato koI sAcA mArgadarzaka ke sadgurunA saMyogamAM Ave che ane samajapUrvaka avalaMbanono AdhAra le che. jJAna prApti mATe samaya gALe che. tattvane samaje che ane AtmArthano abhiprAya daDha karI AgaLa vadhe che. jIvana aMtara ane bAhya saMbaMdhomAM satya-parAyaNatA, samatA rAkhI guru AjJA pramANe varte che. AvuM parivartana thavAthI have jaDatA dUra thavA lAge che ane jIva prajJAvaMtacetanavaMta bane che. prajJAvaMta sAdhaka svAdhIna thato jAya che ane dharmanA savyavahArane grahaNa karI vratAdi vaDe ratnatrayanI ArAdhanA kare che. sarvakriyAmAM jAgRta rahI jIvanavyavahAra kare che. tattvanI zraddhA ane samaja vaDe svapara svarUpane jANanAro thAya che ane anukrame niyamathI doSo dUra thatAM te bhedajJAnarUpa samyagadarzananA saddharmane pAme che. ahIM jaDatA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abodhatA visarjana thAya che ane cetanatA tathA bodhasvarUpa pragaTa thAya che. tenI nivRtti AtmarUpa hoya che. 0 ruci ane prIti anusAra udhama : daihika kriyAonA ke saMsAra vyApAranI kriyAomAM punarAvartana hovA chatAM kaMTALo, nIrasatA, ke kheda prAye UpajatAM nathI. tenuM kAraNa, te te kriyAmAM jIvane rasa che, ruci che, svArtha che ke prIti che. ema na hoya tyAM jIva thAke che kharo, paNa e thAka utAravA vaLI te ja prakAranA bhautika sAdhano prayoje che. jemake roje sAduM bhojana khAtAM kaMTALo Avyo hoya to koI divasa miSTAnna jamaze. vyavahArathI UThayo manoraMjananA sthaLe jaze. gharathI kaMTALyo bahAra mitro sAthe samaya gALaze. vyApArathI thAka lAgyo to havA khAvAnA sthaLe jaze. koIne koI bhautika sAdhana zodhI aNagamo, kheda ke nIrasatAne dUra karavA prayatna karaze. ApaNe dharmakriyAmAM Aja hakIkatane keTaleka aMze svIkAravI paDaze. dharmakriyAmAM prathama pAyAnI vAta AtmalakSI hovI jarUrI che. jIva mAnato hoya ke AtmalakSa sivAya bIjuM prayojana zuM hoya ? sUmapaNe vicAre to Ano pratyuttara maLI raheze ke kazuM prApta karavAnI, meLavavAnI abhilASAe athavA sau AvI kriyAo kare che mATe huM paNa karuM, je phaLa maLavAnuM haze te maLaze. pote zraddhAvAna nathI. sAco AtmArthI ema vicAre che ke jJAnI puruSoe kahyuM che tema mArA svarUpane pAmavA ane janmamaraNAdi baMdhanathI mukta thavA ja sarva dharmakriyA che. te sivAya tenuM koI prayojana tenA lakSamAM nathI. paNa sagaDI para dUdha garama karavA jema pAtranI jarUra rahe che tema saMvRtta evA nija svarUpane pragaTa karavA koI sAdhananI jarUra che. tethI vyavahAradharmarUpa dharmakriyAmAM yathArthapaNe pravarte che. koIpaNa prakAranA dharma mATe avalaMbanamAM prAraMbhathI ja ruci ane prIti na hoya to temAM jIbha vaDe thayelI kriyAmAM jIvane AnaMdanI anubhUti thatI nathI. bhakti, svAdhyAya, vrata, tapa, japa ItyAdi kriyAmAM upayoganI tadAkAratA, ane sthiratA thatAM manaHzuddhi thAya che. te zuddhi AnaMdarUpe AvirbhAva pAme che. tethI nita nita navo ullAsa, umaMga, udyama vadhato javAthI, koI kriyA jaDarUpe ke yaMtramaya thatI nathI. jaDarUpe to samajavuM ke jIvane hajI te sasAdhanomAM ekAkAratA ke prIti thaI nathI ane jyAM jIvane rasa che tyAM tenuM mana bhamatuM hovAthI yathArtha kriyAomAM jIvano bhAva tadrupa thato nathI. tethI AnaMda prApta thato nathI. sAkaramAM gaLapaNa che, te vAtanA zravaNathI svAda Avato nathI paNa teno kaNa jIbhanA TeravA sAthe sparze che tyAre upayogamAM gaLapaNano svAda AnaMda Ape che. e pramANe dareka kriyA sAthe jIvanA pariNAmabhAvanI samarasatA thavI jarUrI che. kriyA ke kriyAnA sAdhano eka nyAye jaDa che, chatAM jIvanA zubhabhAva vaDe te kriyA ane sAdhano cetanavaMtA jaNAya che. karma jaDa hovA chatAM jIvanA saMyogamAM cetanarUpa jaNAya che. to pachI zubhakriyA ane sAdhano jIvabhAva pAmIne cetanavaMtA kema na jaNAya ! udAharaNathI vicArIe, jina pratimA ke citrapaTa jaDa che. paraMtu bhaktiyukta manobhAva sAthe bhakti karanArane te pratimA ke citrapaTa preraNAdAyI thaI cittanI zuddhi kare che. doSa muktinA ke guNaprayuktinA pado bhAvanAsaha uccAravAthI doSa TaLe che ane guNadRSTi maLe che. sazAstranA svAdhyAyamAM vastunuM svarUpa, karma ke tattvanAM siddhAMto dharmAcaraNanA rahasyono bodha prApta thatAM jIvanamAM parivartana thAya che. maMtrajapa jevAM sAdhana mananI sthiratA Ape che, paNa jo maNako, mALA ane AMgaLI sAthe mana paNa bahAra phare to tema thavuM saMbhava nathI. te traNanuM pharavuM te mananuM TharavuM thAya te mATe che. maMtrajapa samaye thoDI ja paLo jo mana Thare to te samayanI dazA abhuta AnaMdadAyaka hoya che. duHkha kaho, svarUpanuM vismaraNa kaho, anAtmabhAvanuM sAtatya kaho e sarva mananI asthiratAnI saMtati che. puNya pramANe parivAranA udAharaNe jevuM mana tevo teno parivAra rahevAno che. mananI gati mithyA to mati mithyA. rati prIti mithyA to tenI saMtati paNa mithyA ja nIpajavAnI che. mananI gati samyagu, mati ane prIti samyagu to teno parivAra-anuSThAna paNa samaktirUpa nIpajavAnA che. 55 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jIvanamAM dharmanuM sthAna * mAnavanA mananA jAta bhAta ane potanuM bhAna : koI sanmitranA, satsaMga ke satu mArgadarzananA anuyoge ke svayaM preraNAe vyaktine dharmavicAraNAno prAraMbha thAya che. tyAre tene samajAya che ke saMsAramAM ja rata rahevuM teTaluM ja mAnavadehanuM kartavya nathI, paraMtu mAnavajIvananI jAta, bhAta ane pote kaMI nirALA che. AvI vicAraNA thatAM ja te jIvanuM dizAparivartana thAya che. tene dharmakathAo, dharmacarcA, dharmatattva jevAM sAdhanomAM ruci thAya che ane aMtaramAM AnaMda anubhavAya saMyama, vrata ke tapa paNa bAlaceSTArUpa na hoya to te sakAma nirjarArUpa hoya che. zrAvaka ke muni e dazAmAM aMtaHcetanAnI ramaNatAne anubhave che. teonuM jIvana prasannatAthI bharapUra hoya che. ane eka samayamAM to anaMta doSo dUra thatA rahe che. "raNa ne dveSa chUTelI IMdriya viSayo tyaje vazendriya sthira AtmA te pAme che prasannatA pAmyo prasannatA tenA duHkho sau nAza pAmatA pAmyo prasannatA tenI buddhi zIgha ane sthira." - gItA anuvAda Ama zuddhabhAvayukta dharmakriyAthI AnaMda, prasannatA, samatA, zAMti, vItarAgatA vagere tattvarUpa phaLazruti che. jIvanI cetanA saturUpa, AnaMdamaya che. tevAM mULa svarUpanAM aMzo pragaTa thAya pachI jaDatA abodhatA ke yaMtravattA TakI ja na zake, e sarva paribaLo rAgadveSanAM mULa che. jIvanI vRtti jema jema udAsIna thatI jAya tema tema te paribaLo nabaLA thatAM jAya che. tyAra pachI jaDa jaDarUpe pAchaLa rahI jAya che ane cetana cetanarUpe pragaTa thAya che. aMtamAM dharmakriyAnA anuSThAnomAM bhUmikA anusAra sAdhanonuM prayojana grahaNa karI temAM bhAva-pariNAma-vRtti ke upayogane te rUpe joDelA rAkhavA prAraMbhamAM prayAsa karavo. abhyAsavarDa tattvadeSTi thatAM ke aMtarmukhatA thatAM alpa prayAse jIvana dharmarUpa thatuM raheze. pachI bhinna bhinna yathArtha kriyAonA AdhAre AgaLa vadhI ciMtana, bhAvanA jevA AMtarika sAdhanonA AdhAre paNa svarUpano aMze aMze anubhava prApta thato raheze, ane citta zuddha upayogamAM sthira thavA yogya thaze. * hitazikSA : AMtarika nirdoSa baLa cittanuM prakSAlana kare che. e prakSAlana pUrNajJAnanI bhUmikA sudhI saheje thatuM rahe che. te AtmA nirahaMkArI, nizcita, nirAbhimAnI ane nirdoSa hoya che. prabhuno dAsAnudAsa thaI rahe che. pUrve saMsAramAM keTalAye sukhanAM sAdhanomAM IcchAonI pUrti ane vRddhimAM, bAhya sAMsArika prasaMgomAM, strI, putra ke mitra sAthe saMyoga vageremAM sukha mANato hato, te karatAM A sAdhano vaDe prApta sukha kaMI nirALuM ane utkRSTa che tevuM tene bhAna thAya che. aMtaraMga zAMti ane saMtoSa vaDe te tRpta thAya che. A mAnavanI mULa jAta che. AvI bhUmikAmAM AvyA pachI tenI vicAraNA A prakAre cAle che. saMpatti ane sAnukULatA nahotI tyAre te meLavavA ahorAtra tenI ja ciMtA thatI hatI. vaLI saMpatti ane sAdhana maLyAM tyAre kAyadAkAnUna vageremAMthI utpanna thatI ciMtA satAvatI hatI. vividha kSetromAM AgaLa vadhyo tyAre anya sAthe spardhA jevA bhAvathI pIDA pAmato hato. strIputra parivAramAM kyAreka koInI bimArI AvatAM zuM thaze teno bhaya satAvato hato. rAtre kaMI avAja thAya to corano ke azubha samAcArano bhaya lAgato hato. puNyabaLe sarva anukULatA hovA chatAM kaMIka ne kaMI IcchAo ane vAsanAo UThatI te sarvanI pUrti na thAya tyAre vaLI tenA ja vicAramAM khovAI jato hato. Ama aMtara to daridra avasthAmAM ja pIDAtuM rahetuM. paraMtu have A dharmanAM sAdhano kevuM sukha Ape che ? enI tenA citta upara bhAta paDe che. ke je kaMI thavAnuM che te niyama pramANe thavAnuM che, tuM zIdane ciMtA kare ? pa7 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 dizAparivartana : he jIva ! have tane sanmitra sAthe dharmacarcAmAM kevo AnaMda Ave che ? satsaMgamAM cittanI sthiratA kevuM kahyuM nA jAya tevuM sukha Ape che, ane sanmArgadarzakanuM sAnnidhya to jANe amRta samAna lAge che. saMsAranA vividha pravAhomAM taNAIne samaya gumAvyo tenuM bhAna thatAM kheda Upaje che, paraMtu have prApta thayelA dharma sAdhanothI AzvasAna maLe che ke thaI te thaI, jAgyA tyAMthI have prabhAta, A janma eLe gumAvavo nathI. zIghratAe AgaLa vadhavuM che. jIve saMsAracakramAM anaMto kALa dehayAtrAmAM gALyo che. A janmamAM paNa cAlIsa pacAsa varSa to ema ja vitAvyA che. "he jIva kalezarUpa saMsAra thakI have virAma pAma, virAma pAma.' AvI suvicAraNA vaDe jIva svacchaMdarUpa viSayAdi vihArano saMkSepa karavAno have puruSArtha Adare che. gRhastha hovAthI ane hajI pUrvasaMskAranuM baLa hovAthI te tvarAthI AgaLa vadhI zakato nathI, paNa sAthe satsaMgAdinuM baLa ane preraNA hovAthI purANI Adato bhUMsAtI jAya che. khetaramAM vadhu pANI bharAI jAya te pachI pALa bAMdhI le che, jethI karIne aMdaranuM pANI bahAra nathI jatuM ane bahAranuM pANI aMdara pesI na jAya. te pachI aMdaranuM pANI sUryanA tApathI sUkAvA mAMDe che, keTaluMka pANI dharatI pI le che. pariNAme samaya jatAM sArI phasala Utare che. tema jIve dharmajijJAsAne pradIpta rAkhavA vRttisaMkSepa, nAnA prakAranA saMyama ane niyamo dhAraNa karI saMsAramAM vahI jatA samayanA sadupayoga mATe pALa bAMdhavI. AthI jUnA asad saMskArone puSTi maLatI nathI tethI te sUkAtA jAya che. ane svAdhyAya satsaMga vaDe navA saMskAro vikasatAM jAya che. 7 dharmamArgamAM praveza : dharmamArgamAM nitya nitya udbhavatA aMtaranA navIna bhAvo ane pravAho jIvane utsAha prere che. evI aMtaHpreraNAthI jIva AgaLa vadhato ja jAya che. savArathI UThatAMnI sAthe ja AmUla parivartana jaNAya che. pahelAM te UThato tyAre citra-vicitra ane vAsanAyukta 58 svapramaya nidrA pachInA thAkathI, behozIthI UThato hato kAraNa ke sUtAM sudhI sAMsArika aneka prakAranI prakriyAmAM jIve samaya vitAvyo hato. have sUtAM samaye prabhusmaraNa ane prabhu zaraNanI bhAvanA sevIne sUe che tethI svapra paNa tevo AkAra le che, ane nidrA paNa sukharUpa le che. pahelAM UThato tyAre hAya dhana ! ke hAya mAna ! evI akAMkSAo mATe talasato hato. have prabhunA smaraNa sAthe uThe che eTale dhana ke mAna jevA zabdo kaMThe AvavA pAmatA nathI. pahelAM to savAra paDe eTale saMsArI mitro ane vyApArIonI TelIphonanI ghaMTaDI raNakatI hatI have tene paNa virAma maLyo che. pote dharmI che tevuM pradarzana karato nathI. khUba saraLabhAve, saullAsa, vinamra thaI vyApAra-vyavahAramAM pravRtta thAya che. kAraNa ke yogya samaja keLavI AtmArthe dharmane svIkAryo hovAthI kayAMya mAna moTAImAM kheMcAto nathI. evuM sarva to te agAu karI cUkayo che. temAMthI pAcho vaLavA sAcA dharmano marma pAmavA teNe vItarAga mArga svIkAryo che, tethI bAhya jIvananA prakAronI tucchatA tene samajAI che. karmakSetra dIrghakALathI sevAyeluM hatuM te tyajIne vaLI navo prayAsa tevA ja prakAro mATe karavAnuM koI prayojana have jaNAtuM nathI. dharma e AtmAno svabhAva che, tevo teNe dRDha nirdhAra karyo che. Ama AtmArthInuM nirALuM jIvana pragaTa thAya che. je sAdhake dharmamArgamAM mAtra praveza karyo che, ane hajI gRhastha jIvana ke vyApArAdinI pravRtti che. paraMtu tenI dRSTi badalAI gaI hovAthI vyApAramAM satya ane prAmANikatA, vyavahAramAM samAnatA ane udAratA, mitromAM madhyasthatA, sAMsArika prasaMgomAM saMkSepa, nivRttimAM dharma ArAdhana, pravAsamAM tIrthayAtrA ane avakAze saMta samAgama AvA prakAre udAtta jIvanano krama sevI have te sAdhakAvasthAmAM AgaLa vadhe che. arthAt bAhya prakAre vadhu samaya dharma kriyAmAM ane aMtaramAM zubha bhAva vaDe mananI zuddhi rAkhe che. vaLI jAgRtipUrvaka jIvanacaryAmAM karma vivazatAthI dUra rahe che. AgaLa jatAM saMyama, 59 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathaMcit cittane joDeluM rAkhI zake che. daihika ke AraMbhika kriyA karavA chatAM mana zubhabhAvamAM TakI zake che. pariNAme cittamAM na chUTake ja te kriyA karavAno ke pharajarUpe karavAno bhAva hovAthI pariNAmamAM vyagratA ke tanmayatA thatI nathI. kUNAM pariNAmavALuM citta AraMbha ke samAraMbha jevI kriyAmAM paNa karmabaMdhanane pAtaLA pADe che. dharmacetanAyukta saMskAranI A phalazruti niyama ane satsaMgamAM daDha rahI vyApAra-vyavahArathI madda aMze nivRtta thaI pavitra sthAnomAM nivAsa kare che. tyAM jJAna, dhyAna, svAdhyAya ane zAstrAbhyAsamAM samayano zakya teTalo pramAda rahita saupayoga kare che. koI sat sAdhananA nimitta yoge jIvane karmanI zrRMkhalAnA duSpariNAmano bodha thaI jAya ane jIva zubha pariNAmanI yuktine yoje to akhaMDa telanI dhArAnI jema cAlatI karmadhArA kayAMka aTake che ane karmadhArA jyAM aTake tyAM dharmadhArA tenuM sthAna levAnI ja che. jIvanI be ja avasthA che. kyAM to te ajJAnarUpa karmavaza rahe athavA jJAnavaza dharmayukta rahe. eka vAra dharmadhArA cAlu thaI ke tene TakAvavA bhakti, satsaMga, svAdhyAya, sadguruzravaNa jevA sat nimitto sevavAM paDe che. ane to te dharmadhArA krame karI apramatta dazAne pAmI akhaMDitapaNe jJAnadhyAnarUpa vahe che. karmadhArAnA pravAha mATe buddhipUrvakano prayAsa kayAreka ja karavo paDe che. prAye dIrghakAlano abhyAsa hovAthI te dhArA vahetI ja rahe che. tethI tattvanA abhyAsa vaDe dharmacetanA jAgRta karavI Avazyaka che kAraNa ke anAbhyAsane kAraNe upayoga daihika kriyArUpe thaI jAya che. "deha jIva ekarUpe bhAse che ajJAna vaDe, kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che, jIvanI utpatti ane roga, zoka, du:kha, mRtyu, dehano svabhAva jIva padamAM jaNAya che.' - zrImad rAjacaMdrajI pada. cetanAnA upayoga vaDe sakriyA thAya che ane jaNAya che tethI ema lAge che ke deha jIva eka ja che ane jIva A sarvano kartA che. arthAt jyAM sudhI te, te kriyAmAM tadAkAra thAya che tyAM sudhI kartApaNuM nirmANa thAya che. keTalAMka kAryamAM upayoganI anivAryatA sivAya abhyAsa vaDe daihika kriyA zakya che. evI kriyAomAM prayAsa vaDe upayogane zubhabhAvamAM TakAvI zakAya che. jema ke koI gRhiNI roTalI vaNe ke kapaDAM dhUe tyAre maMtrAdi ke satpuruSonI kathAnA ciMtanamAM prAraMbhanI zubha kriyAnA zubhabhAvo rasAIne zuddha banatA jAya che. te dharmacetanAnuM lakSaNa che. dharmajijJAsAnuM te AtmabaLa che. * dharma jijJAsA : manuSya mAtra sRSTi maMDaLamAM sukhanI AzA, abhilASA, AkAMkSA ane apekSA sahita jIve che. ane tethI bhautika jagatamAM tenI pUrti mATe aharniza doDayA ja kare che. koIne pUcho ke kyAM doDo cho ? kema doDo cho ? to kaheze khabara nathI. vidyArthIne pUcho, ke tuM zuM karavA doDe che? to uttara haze ke huM bhaNIne amuka thaIza, khUba kamAIza ane sukhI thaIza. vyApArIno uttara haze ke saMpattivAna banIza ke moTo banIza ane sukhI thaIza, tyAgIne pUchIe to uttara haze ke tyAga vaDe A lokamAM mAnAdi maLaze, paralokamAM sukha maLaze. ane tyAgI paNa savArathI sAMja sudhI keTalAM maMdira UbhAM karyA? keTalAM sthAna UbhAM karyA? keTalA ziSya banyA? AvI doDamAM haze. Ama saMsAranAM sukhano arthI ane mokSanAM sukhano arthI banne doDayA ja kare che. chatAM te sukha pAmato jaNAto nathI. "doDatA doDatA doDiyo jetI mananI re doDa jinesara, prema pratIta vicAro, TUMDI gurugama lejo re joDa jinesara dharma jinesara gAuM raMgazuM." - zrI AnaMdadhanajI kRta zrI jinastavana Ama prANI mAtra saMjJAbaLa, buddhi baLe ane mananA baLe doDayA ja kare che. dharma pAmavA paNa doDayA kare che. FO Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM doDIne paNa aMte jIvane sukha ja joIe che. te sukha dharma vagara prApta thAya tema nathI. A dharma eTale AtmAno paricaya karavo ke je dehavyApI aNureNumAM vyApta che ati nikaTa che. tene bahAra zodhavo te vyartha che. tene zodhavA guru vinaya, upAsanA ane AjJA jarUrI che. tevI bhUmikA mATe sau prathama dharmajijJAsAnI atyaMta AvazyakatA che. dharmaprAptinuM te eka sopAna che. bhagavAna zrI mahAvIranA kathana anusAra zrI AcAryoe manuSyone upadeza Apyo che ke bhavyo ! sarva kALe cAra vastuo durlabha che. manuSyatva, saguru, satuzAstra ane zraddhA ke saMyama. ApaNane mAnavadeha to maLyo che ane dhAro ke puNyayoge satuzAstra vagere paNa AchA pAtaLA yogAnuyoge maLyA hoya chatAM jo dharmajijJAsA na hoya ane te paNa tIvra utkaTa ke sadA jalatI na hoya to maLelo yoga paNa niSphaLa javA saMbhava che. tIvra dharmajijJAsA vagara dharmabhAvanA TakatI nathI. utkaTa jijJAsA vagara aMtarmukhatA saMbhava nathI ane jijJAsAnI jyota jalatI na rahe to pramAda chUTato nathI, ke kaSAyanI maMdatA thatI nathI. ane ema thayA vagara AtmasvarUpa ke Atmadharma pAmavo asaMbhavita che. * dharma-prauDhatA : - AtmArthI jJAnavRddhanI jema have dharmArAdhanamAM prauDhatA dhAraNa kare che. AvazyakatA mujaba AhAra-vihAra nidrA Adi prayojana rAkhI zeSa samaya kevaLa AtmArAdhanamAM gALe che. tenA aMtaraMganI vRddhi, guNasamRddhi ane jJAnAdinI riddhi to jJAnI ja jANI ane samajI zake tevI adbhuta hoya che. AvI aMtarayAtrAnI phaLazruti pachI e dharmArAdhananI AgaLanI yAtrA kevI hoya tenI ApaNe bhAvanA karIne preraNA meLavavI. jJAnasaha tyAga ane vairAgya dazAmAM AgaLa vadhato te jIva have munidazAnA bhAvane prApta karI, paMca mahAvratAdi ane yamaniyamanuM pAlana karI, yatidharmane ArAdhI aMte darzana, jJAna, cAritra ane parUpa AtmabhAvamAM lIna thAya che te jIvananI dhanyatA che. hitazikSA : sAvadhAna ! tAlapUTa viSa karatAM ya bhayaMkara duSTa manovRtti jIvanane to khAruM jhera banAvI ja deze paraMtu motane ya viSAdabharyuM banAvI deze. sAdhanAnA jIvanamAM je AtmAo "sva" ne badale "para"ne kendra banAvIne beThA e AtmAo sAdhanAnA jIvananI saphaLatAthI lAkho yojana dUra pheMkAI gayA ! paranA viSe manovRtti kendrita rAkhavAmAM sadgati ya nahi to paramagati to kyAMthI ja thAya ? hA "para" ne tamAre apanAvavA ja hoya to judI rIte apanAvo. doSo tamArA juo...guNo paranA juo...kaThoratA jAta para keLavo...karuNA bIjA para rAkho...jAtamAM sAMkaDA bano... para pratye udAra bano... tame karelA upakArone bhUlI jAo..bIjAnA upakArane yAda rAkho... basa, pachI kAMI durlabha nathI... AvI manovRtti keLavyA vinA sAdhanAnA jIvananI mastIno koI anubhava nahi thAya... ane ekavAra paNa jo AvI manovRtti keLavAI jaze to bahirbhAvo tarapha abhAva pedA thayA vinA nahi rahe... basa, pedA thayelo e abhAva AMtara jagatanA atyAra sudhI bIDAyelA ja rahelA sukhanA tamAma kAro kholI nAkhavAmAM bhAre sahAyaka banaze ! to maLelI tamAma zaktiono sadupayoga karavAnI kaLAne hastagata karI lo... e nahi thAya to A uttama jIvana paNa ApaNA mATe to pazunA jIvana karatAM ya badatara puravAra thaze... mAnava pAse to durgadha phelAvatA khAtaramAMthI ya sugaMdhIdAra puSpo pedA karavAnI kaLA che. basa, e kaLAne zaktinA tamAma kSetramAM upayogI banAvavAnI che. "yAda rAkhajo, A badhuM tyAM sudhI ja zakaya che jyAM sudhI zarIra-Indriyo-aMgopAMga vagere svastha che ! emAM jarAka paNa garabaDa thaI eTale mAmalo hAthamAMthI gayo samajjo ! zAstrakAro zarIrane rogonuM ghara kahe che to A saMsArane du:khonuM ghara kahe che ! zarIra kema nirogI rahe che e Azcarya che !.. saMsAra zI rIte majethI cAle che e Azcarya che ! game tyAre game tevI jagyAe A saMsAra potAno Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. saraLa dhamacaraNa asala svabhAva batAvaze. zarIra potAnuM pota prakAzaze. evI sthitimAM pachI dharma karavo e bhAre kaThina banI jaze...! are ! kadAca azakaya prAyaH banI jaze... A vAtane sadAya najara sAme rAkhajo. tame kalpanA bhale game teTalI sukhada karI rAkhI hoya paraMtu vAstavikatA sukhada nathI, duHkhada ja che ! nirogI zarIra e kalpanA che. rogiSTha zarIra e vAstavikatA che ! sukhamaya saMsAra e kalpanA che... duHkhamaya saMsAra e vAstavikatA che! saMpattinI prApti e kalpanA che... ApattionuM Agamana e vAstavikatA che ! jIvana e kalpanA che, mota e vAstavikatA che. "sAvadhAna ! A kalpanA Aje nahi to kAle jarUra tUTaze... e vakhate akaLAmaNa na thAya mATe atyArathI ja cetI jAo !... pratyeka paLe uMmara vadhI rahI che ema kahevAne badale ema kaho ke mota najIka AvI rahyuM che !.. A najIka AvatA motane mahotsavamaya banAvI jANavuM hoya to cAlI rahelA jIvanane vyavasthita banAvI lo ! huM hamaNAM to maravAno ja nathI' A bhramane vahelI take dUra karI do. vAstavikatA e hatI ane ApaNI kalpanAo judI hatI. ane e kalpanAoe ja ApaNA saMsAranuM paribhramaNa akhaMDita rAkhyuM che. toDo e kalpanAonAM jALAne ! mota AvavAnuM ja che ane te atyAre A ja paLe paNa AvI zake che A vAstavikatAne svIkArIne jIvana jIvo. juo pachI enI majA ! pApakAryonA rasa tUTI jaze. dharmakAryonA rasa UbhA thaI jaze ! pApakriyAonI ekAgratA tUTaze. dharmakriyAnI ekAgratA sadhAze ! paNa kayAre ? saMsAranA tamAma bhAvonA svabhAvane satata najara sAme rAkhazuM tyAre ! e sivAya to e ja anAdinA rAhe jIvana cAlaze. ane anaMtAbhavonA cAlyAM AvatAM paribhramaNamAM A eka bhavano umero thaI jaze !" - munirAja zrI ratnasuMdaravijayajI. * dharma abhimukhatA : A vartamAna yugamAM buddhinI vRddhi thatAM, tathA vaijJAnika kSetre vikAsa thatAM, jIvo dharmanI samRddhine visarI jatAM hoya tevuM jaNAya che. vaLI keTalAMka jIvo dharma pAmavAnI abhilASAe ke dharma ArAdhIe chIe tevI kalpanAmAM dharmane nAme dharmakriyA karatAM jaNAya che. anekavidha kriyAmAM, sthAnamAM, ke graMthavAMcanamAM kaMIka pheraphAra karIne dharmI ema mAnI le che ke meM dharma karyo, huM dharma karuM chuM. teNe vicAravuM ke je dharma Atmazaktine jAgRta na kare ke cetanAnA zuddha pravAhane vaheto na rAkhe, to tenA jJAna-dhyAna DhAlanI jema vikAro, vAsanAo ke doSo sAme rakSaNa karI nahi zake. sadAcArI ke zuddhAcArI savRttipUrvaka vartanA na kare, samadaSTiyukta ke samatArUpa AcAra na kare tenI koI kriyA dharmarUpa nathI. te zuSka kriyA che. tenuM phaLa AMzika che. pAsa thavA jevA paNa temAM guNAMka maLatA nathI. to have kevA prakAre dharmAcaraNa karavuM? buddhinI vRddhi nahi paNa buddhinI zuddhi ja AtmAnI samRddhi che. te dharma che. zAstrakAroe uttama dharma ArAdhanA mATe jIvonA saMskAra ane prakArane lakSamAM rAkhI dharmanI vividha mArge prarUpaNA karI che. A dharmanA mArge janAre sau prathama AtmazraddhA ane paramAtmAnI zraddhAne sthApita karavI paDaze. kAraNa ke AtmA che tyAM dharma che. ane paramAtmA che tyAM mArga che. malina darpaNamAM jema pratibiMba spaSTa jaNAtuM nathI tema AtmAnI azuddha dazAmAM dharma pragaTa thato nathI. tethI sAdhake paramAtmAnA zuddha svarUpanI kalpanA, bhAvanA ane zraddhA vaDe AtmAne jANavAno che. te mATe prathama zuddhi karavI jarUrI * paMcAcAnuM pAlana : jJAnIjanoe gRhasthAzramamAM sAdhakane jIvanazuddhi mATenA keTalAka AcAro darzAvyA che. temAM ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya (bhIla) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane aparigraha vagerenuM maryAdAyukta paMcAcAranuM AcaraNa jaNAvyuM che. sAduM ane saMyamI jIvana A AcAronuM lakSaNa che. te AcAronuM pAlana AtmAnI jAgRti, prabhu pratyenI prIti ane jagata pratye maitrI rAkhavAthI saraLa bane che. 7 ahiMsAnuM pAlana : dareka dharmamAM ahiMsAne prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. bhAratabhUmimAM ahiMsA e jANe bhUtakALanI vAto hoya tema visarAtI jAya che. ane bhautika sukha meLavavA yenakena prakAreNa saMpatti meLavavAnI doDamAM ahiMsA e yuga bahAranI vAta manAtI jAya che. chatAM ahiMsA tattvamAM ja evuM sAmarthya che ke alpasaMkhya jana tenuM AcaraNa karaze to paNa tenI chAyAmAM saune jIvananuM mUlya samajAze. jJAnI janonuM kathana che ke : 'ahiMsA paramo dharma:' ahiMsAnuM AcaraNa te zreSTha dharma che. temAM anya AcAro samAhita thAya che. ahiMsaka evo uttama mAnava satya, acaurya, brahma ke aparigrahane saheje Acare che. ahiMsAno sAmAnya artha e che ke jIvone mAravA nahi. teno sUkSma artha vicAravA jevo che. manuSya ke pazu koI jIvane haNavo nahi tenA mana vacana kAyAnA yogane dubhavavA nahi. temanI pAsethI adhika kAma levuM nahi tenA pratye prema ane maitrI bhAva rAkhavo te sUkSma ahiMsA che. nAnA jIvo pratye anukaMpA rAkhI jAgRtipUrvaka dinacaryA karavI, ochI jarUriyAta rAkhavI, ati hiMsaka vastuo vAparavI nahi, abhakSyAhAra karavo nahi, hiMsaka pravRttiomAM ke vyApAramAM sAtha Apavo nahi, ke pote tema karavuM nahi. vaLI paudgalika vibhAvajanitabhAvothI virAma pAmavo, te bhAva ahiMsA che. . satya : mana, vacana, kAyAthI satyane pALavuM. koI ne duHkha thAya tevI kaDavI, karkaza, kuvANI bolavI nahi, khoTI sAkSI pUravI nahi. saunuM EE hita sacavAya tevI madhura vANI bolavI. nirarthaka vANIno upayoga na karavo. atizayokti ke alpokti na karavI. jeTalI samaja ane jANa hoya teTaluM ja kahevuM. mauna dvArA satyane pragaTa thavA devuM. satya vaDe jagata TakayuM che. tevA satyamAM zraddhA rAkhavI. kasoTI thAya che paNa sAcane AMca AvatI nathI. vyavahAramAM satyane zakaya teTaluM AcaravA prayatna karavo. dRSTAMta : saMta kabIrajI ekavAra potAnuM vaNakarInuM ane kAMtavAnuM kAma karatA hatA. temanI pAse rUno Dhagalo paDayo hato, tevAmAM eka mANasa khUba gabharATamAM tyAM Avyo ane teNe kabIrajIne kahyuM ke tenI pAchaLa tene pakaDavA polIsa phare che, mATe mane jaldI saMtADI do, kabIrajIe tene kahyuM ke tuM rUnA DhagalAmAM saMtAI jA, pelA mANase te pramANe karyuM. thoDIvAramAM polisa AvI pahoMcI, temaNe dUra UbhA rahIne kabIrajIne pUchyuM ke ahIM koI cora bhAgIne Avyo che ? ke tame tene joyo che ? kabIrajI nIcA mukhe potAnuM kAma karatAM karatAM bolyA ke A rUnA DhagalAmAM che. polisanI TukaDI A vAta sAMbhaLIne hasIne tyAMthI jatI rahI. rUnA DhagalAmAM saMtAyelo mANasa dhrUjatA dhrUjatA bahAra nIkaLyo, ane kabIrajI para gusse thaI kahevA lAgyo ke tamAre bharose huM saMtAI gayo ane tame mane batAvI dIdho. sAruM thayuM ke polise rUno Dhagalo joyo nahi, tamArA para koNa vizvAsa rAkhaze ? pote bacyo teno upakAra mAnavAne badale teNe to saMta upara gusso ThAlavyo. chatAM kabIrajIe e ja zAMta mudrAmAM javAba Apyo ke bhAI, tuM bacyo tenuM kAraNa ja 'satya' che. sAcI vAta kahevAthI tane AMca nA AvI eTale sAcane AMca nathI. teno vicAra kara. bhakatonI vANInA satyanI AvI siddhi che ke pote to nirbhaya rahe che paNa temanI chAyA anyane paNa nirbhaya kare che. 7 acaurya : asteya, adatta arthAt corI na karavI. koInI vastu levAnI 67 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke uThAvavAnI buddhi na karavI. khoTA hisAbo lakhI corI na karavI. vadhu paDato saMgraha na karavo. bhAvanA zuddha rAkhavI. anyanA sukhamAM rAjI thavuM. lekhana jevI pravRttimAM paNa A niyama jALavavo. . brahmacarya : svarUpamAM caryA te utkRSTa brahmacarya che. svadArA saMtoSa jevA niyamathI pAlana karavuM te gRhasthanI eka bhUmikA che. tenuM pUrNa rakSaNa nava vADa yukta che. 7 aparigraha : nirarthaka vastuno saMgraha na karavo. saMtoSathI jIvavuM. ghara mAla milakata para mUrchA-moha na rAkhavo. saMpattino suyoga hoya to amuka maryAdA karIne teno sukRtyamAM sadupayoga karavo. bhikSukane tenA phUTelA mATInA pAtramAM mUrchA-moha hoya che ane dhanapatine potAnI saMpattimAM mUrchA-moha hoya che baMnenI dazA ajJAnamaya che. bhikSuka ho ke dhanapati ho koI mRtyusamaye eka rajakaNa laI jaI zakayuM nathI. jevI karaNI karI hoya che tevI sAthe Ave che. mATe mUrchA moha ghaTADavA sanmArgamAM pravartavuM. jema hAthInA pagalAmAM pAdathI cAlanArA sarva prANInAM pagalAM aMtarbhAvane pAme che te ja pramANe satya asteya dAna yajJAdi sarva ahiMsAmAM ja aMtarbhAvane pAme che. AthI e siddha thAya che ke ahiMsA mukhya che ane anya cAra aMgo A zuddhine mATe Avazyaka che. ahiMsA cArenuM mULa che. yoganA sAdhake nityakarma karavAnA che. dareka sAdhake nityakarmanA avirodhe karIne sarvakAle, sarva avasthAmAM tathA sarvadezamAM sarva prANIne mana vANI ane kAyAe karIne duHkhanI utpatti na karavI. kriyAmAtrathI kSudra jaMtuno nAza thAya che, athavA pIDA thAya che. te anicchA chatAM thavAnI ja tethI te hiMsAnI nivRtti mATe prAyazcita karavuM. "karmaNA manasA vAcA sarvabhUteSu sarvadA, aklezajananaM prokte hiMsAtvena yogibhiH ' zarIrathI thatAM karma karIne, mana vaDe tathA vANI vaDe sarva prANI 68 viSe sarva kAle kalezanI utpatti na karavI tene ja yogI loko ahiMsA kahe che.'' zrI pAtaMjala yogadarzana dvitIya pAda 7 hitazikSA : jenI mati sArI, tenI gati nyArI. paMkhI AkAzamAM game teTaluM UMce UDe. kintu caNa caNavA to eNe dharatI para UtaravuM ja paDe che. saccAIno sparza pAmavo hoya to ahamnA AvaraNathI aLagA thavuM anivArya che. vAtavAtamAM sAmenI vyaktine tuccha samajIne ApaNe utArI pADIe e ghaTanA ApaNI ja tucchatAnI dyotaka che. vAstavamAM sAmenI vyakti tuccha ke vAmana nathI. ApaNA jevI ApaNA samAna ja che; tema chatAM jo e vyakti ApaNane tuccha ke vAmana lAge to eno artha e ja thayo ke ApaNI najaramAM kaMIka khAmI che. ApaNI phUTapaTTI ja khoTI che. jenI mati madathI gherAIne naThArI banI che, tene jagata naThAruM ja lAge che. enuM mana satata AtmakendrI bane che. paraMtu jenI mati sArI che, tenI gati nyArI che. jagata tene vaMde che. "ApaNo eka vaidika maMtra kahe che; "amane dareka dizAomAMthI zubha ane sundara vicAra prApta thAo'' ? aMte to jIvanano carama ane parama uddezya satya, zivam, sundaramnI ArAdhanA ja che. satyanA mArge cAlavAnI dRSTi ApaNe gumAvI beThA chIe eTale ja zivatva ApaNAthI dUra rahe che. sauMndaryane nirmaLa ane niSkapaTa bhAve jovAnI dRSTi ApaNe gumAvI beThA chIe, eTale ja jIvanamAM kaleza, kaTutA, dveSa ane saMkucitatA vadhI gaI che. jyAM sudhI prajJA sthiratvane prApta na kare, tyAM sudhI ApaNe jIvana-sAgaranA kinAre chabachabiyAM karanArA nAmarda ja rahevAnA. zUra ja jIvanamAM nUra pragaTAvI zake.' - (gu. samAcAramAMthI sAbhAra) -'zazIna' 69 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. dharmanA daza aMga-lakSya * dharmanAM daza aMga : AtmasattA-dharmacetanA, anaMta guNadharmothI yukta che. mULa guNadharmo samyagudarzana, jJAna, saMyama, tapa rUpa che. temAM zraddhA, bodha, AcaraNa nihita che, arthAt te AtmasattAnuM svarUpa che. svasvarUpastha AtmapadamAM cArenI bhedarekhA rahetI nathI. AtmA eka samatArUpe vikase che. te anubhavagamya che. chatAM jagatanA jIvo AtmaparicayI thaI anaMta ane nirAbAdha sukhane pAme tethI sarvajJa bhagavaMte te svarUpane divyavANImAM pragaTa karyuM che. tene AcAryoe sUtrabaddha karI upadeza Apyo che. A svarUpanA vividha pAsAone siddhAMtarUpe darzAvI, vyavahAradharmanI nirUpaNA karI che. tene jaina zAstromAM dharmanAM daza uttama aMgo tarIke prastuta karavAmAM AvyA che. A guNonA dhAraka thati-munio che. chatAM gRhastha tenuM AcaraNa karIne sAdhaka avasthAmAM sthira thaI AtmavikAsa sAdhI zake che. AvA guNone AcaranAra sAdhaka sAdhu manAya che. A guNo sarva dharma sammata che. te A pramANe samatAsvarUpa thaI jAya che. tenI dharmacetanA sadA jAgRta hoya che. daza uttama yatidharmono vistAra :bhagavAna umAsvAti viracita prazamarati graMthamAM prastuta che ke sevya kSAttimArdavamArjavazaucaM ca saMyamatyAga . satyatapobrahmAnTinyAnIyeSa dharmavidhi 16 artha : kSamA-mArdava-Arjava-zauca-saMyama-tyAga-satya-tapa-brahmacaryaAkiMcanya A dasa dharmavidha dharmanA prakAro sevavA joIe. rAga-dveSa ane moha te sarva duHkhonAM, sarva kaleSonAM mULabhUta kAraNo che. tene dUra karavA mATe tathA doSone nirmULa karavA mATe A daza prakArano dharma jinezvaradevoe batAvyo che. 1. uttama kSamA : sAcA yati, saMta muninuM jIvana ja kSamArUpa hoya che. koI anuyAyI ke ziSya temano Adara kare, koI virodha pakSa temanA pratye anAdara kare to paNa teo kSamAne dhAraNa kare che. mahAna upasarga ke viSama paristhitimAM maraNAMte paNa kSamAno tyAga karatA nathI. tevA te kSamAnA avatArarUpa hoya che. e kSamAnuM aMtaraMga svarUpa te samatA che je AtmasvabhAvarUpa che. saMsAramAM AgaLa vadhatA sAdhake anekavidha vyApAra ke vyavasAyanA vividha viparIta saMyogomAM, paraspara RNAnubaMdhanA saMyogomAM, vyAkuLatA ke vyagratA thAya tevA prasaMgomAM zAMti dhAraNa karavI. apamAnajanaka azubhayogamAM sahanazIlatA keLavavI. pratikULa paristhitimAM potAnA doSanuM te pariNAma che tema bodha pAmI, prArabdhano svIkAra karI, samatA dhAraNa karavI, apamAna karanAra pratye paNa karuNA ke madhyasthabhAve jovuM vagere kSamAnA prakAro che. * daSTAMta : bhikSA laI jatAM metAraja muni pratye sonIne potAnA dAgInA coravAnI zaMkA thavAthI te muninA mAthe cAmaDAMnI bhInI vAghera bAMdhe che. muni to AtmabhAva-kSamAbhAvamAM lIna che. enuM pariNAma zuM Avaze teno vikalpa paNa thato nathI. sonI pratye kSamAbhAva dhAraNa 0 uttama kSamA * uttama saMyama * uttama mArdava * uttama tapa uttama Arjava * uttama tyAga * uttama zauca * uttama AkiMcanya * uttama satya - uttama brahmacarya A deza prakAranA lakSaNanuM rahasya e che ke saMto-munio tene prANAMte paNa tyajatA nathI. A daza dharmanuM carama svarUpa samatA che. saMto-munio samatAnA dhAraka che. AtmAnI vizuddha dazAmAM teo samatArUpa hoya che. je sAdhaka AtmA Atmavizuddhine ArAdhato, A guNone dhAraNa karato, samatAnuM zikSaNa laI rahyo che, samatAnA svarUpano AMtarabAhya abhyAsa karI rahyo che, te ja sAdhaka Atmazuddhine dhAraNa karato o Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo che. cAmaDuM sukAI jatAM muninI khoparIne IjA thavAthI teono deha chUTI jAya che ane muni uttama kSamAbhAvanA pariNAma vaDe atyaMta zuddha dazAne pAmIne muktigAmI thAya che. * dRSTAMta : saMta ekanAthanI uttama kSamAdhArI tarIke prasiddhi sAMbhaLI koI pratispardhInA kahevAthI eka durjana vyakti, saMta jyAre ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM nityakrama mujaba prAtaHkALe snAna karIne AvatA hatA tyAre, temanA zarIra para thUke che. saMta ekanAtha te durAtmAmAM paNa prabhusattAno svIkAra karI kaMI ja banyuM nathI tema pharI snAna karavA nadI tarapha pAchA vaLe che. pelo durjana to punaH punaH potAnI duvRttine pragaTa karato rahyo. e pramANe sattara vAra teNe te kArya karyuM. saMta to prabhunAmasmaraNa sAthe uttama kSamAbhAvane dhAraNa karI AtmAne pAvana karatA rahyA ane nadI snAna vaDe dehazuddhi karatA rahyA. temanI AvI kSamAbhAvanAne kAraNe pelA durjananI duvRtti TakI zakI nahi. Akhare te temanA pagamAM paDayo ane doSano svIkAra karyo. chatAM saMte to nirdoSa smita sAthe teno upakAra mAnyo ke tArA nimittathI Aje huM sattara vAra pAvana thavAnuM puNya pAmyo. saMta ekanAtha A kALanA kSamAdhAraka mahAna saMta thaI gayA. 0 hitazikSA : krodhanA viSayamAM ApaNe joyuM ke krodhathI kevAM pariNAma Ave che. te sva-para ubhaya duHkhanuM kAraNa che. Aloka ane paralokamAM ahitanuM kAraNa che. krodha ke rIsa jevA nimitto maLavA chatAM je thoDIka gama khAI ne samatA ke kSamA rAkhe che te uttarottara sukha pAme che, ane aMte sarva duHkha ke tenAM kAraNothI mukti pAme che. prabhubhakti vaDe nirmaLa thaI, namra thaI, sagurunI vANI vaDe bodha pAmI krodhAdi zatrunI sAme saMgrAma khelavo ane temano nAza karavo. krodha, Akroza, rIsa koI prakAre hitanuM kAraNa nathI. mohavaza tema mAnavuM te saMsArasamudramAM DUbI maravA jevuM che. saMsAranA AvA agAdha samudrathI pAra UtaravA kSamA e nAva samAna che, mokSano bhavya daravAjo che, AtmasukhanuM parama sAdhana che. mATe he sajjano ! kSamAne dhAraNa karI, samatArasanuM pAna karI, sAcA sukhane pAmavA AjathI ja te dizAmAM prayANa karo. koI paNa prakAre nirdhAra karo ke huM kSamA ane samatA svarUpa ja chuM, tenAthI mane koI saMyogo calAvI nahi zake. Ama svarUpabhAvanAthI vRttionuM prakSAlana thAya che, ane AtmAnI AnaMdanI kSaNono anubhava thAya che. dharmacetanAnA prAgaTayanuM e rahasya che. 2. uttama mArdava : (mRdutA) nirmAnI, nirahaMkArI ke mRdutA te mArdava che. abhimAna, svArtha, vRttione kaThora banAve che hRdayabhUmine apavitra kare che. khetaranI kaThaNa bhUmimAM vAvelAM bIjane jema aMkura phUTatAM nathI tema kaThora hRdaya-cittavALA mAnavane dAnavatA gherI le che. tenA saMparkamAM anya jIvo paNa zAMti anubhavI zakatA nathI. ane pote paNa mAnavatAnAM aMkurothI vaMcita rahe che. ahaMkArane kAraNe anya saguNo vikAsa pAmatA nathI mATe mudu, komaLa, nirmAnI banavuM, tevI rIte hRdayane keLavavuM temAM ApaNuM zreya che. sau prathama e vAta svIkAravI ke huM paramAtmAno dAsAnudAsa chuM. mArAmAM ghaNA avaguNo rahelA che. AvuM svIkAravAmAM keTalAka jIvone thoDI muzkelI naDe che. tene dAsa thavuM gamatuM nathI, avaguNa hovA chatAM saguNI dekhAvuM game che. paraMtu paramAtmA evA premALa, karuNALu ane niHspRha che ke temanA caraNamAM namavAthI saheje ahaMkAra pAtaLo paDe che. bIje kayAMya mAthuM namAvatAM jIva AnAkAnI kare che. paNa te paramAtmAne name che. avaguNa jANyA vagara jatA nathI mATe svadoSano svIkAra karavo ane tene tyajavA. Ama thavAthI vRttio komaLa bane che. * dRSTAMta : rAvaNa dazamukha zaktiyukta hato, ane varadAnothI vibhUSita hato, suvarNa laMkAno ekameva adhipati hato, aneka suMdarIothI vIMTaLAyelo hato, rAjanItimAM nipuNa hato, zAstravettA hato, 32 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktibhAvavALo hato. AvA bAhyAMtara aneka prakAranA aizvaryavALo rAvaNa atizaya mAnI hato. AthI te Idra pAse varadAna mAMgatA cUkyo. teNe varadAna mAMgyuM ke jaLathI, agnithI, vAyuthI, deva ke dAnavathI, astra ke zastra vagerethI mRtyu na pAmuM ane mAnava to mAre mATe magataruM che, te mane mArI zake tema nathI. teno kALa mAnavanuM nimitta laIne AvI zake che te vAta garvamAMne garvamAM te bhUlI gayo, ane kALathI paNa niphikara thaI bhramamAM rahyo. yuddha samaye lakSmaNe cetavyo ke tuM jene sAmAnya mAnava gaNe che te rAmabhagavAna karuNALu che. hajI paNa svamAnabhera sItAjIne soMpI de to amAre bIjI koI spRhA nathI. tyAM paNa tene lokAbhimAna naDayuM. loko kaheze rAvaNe aMte namatu toLyuM ane tethI teNe aMtaranA avAjane dabAvI mAnakaSAyane vaza thaI mRtyune AmaMtraNa ApyuM ane adhogati pAmyo. AvI kSaNe jo dharmacetanA jAgRta thaI jAya to te ja AtmAnI dizA parivartita thaI urdhvatAne pAme che. * hitazikSA : mohavaza mAnavIne ema lAge che ke mAna, svamAna ke ahaMkAra rAkhavAthI lokomAM mAna sacavAya che. A eka bhrama che. namratA, komaLatA, Adi guNothI mAnavI mahAna thayo che. mAnanI apekSA samaye mAna na maLe to jIva duHkhI thAya che. ahaMkAravaza koInuM apamAna karIne anyane nArAja karIne apayaza meLave che. mudu ke komaLa svabhAvano mAnava saumAM priya thaI paDe che. teno saMga saune ruce che, tenA jIvana daramyAna ane jIvana pachI paNa loko tene yAda kare che. potAne AnaMdano oDakAra Ave che. dhanya che te AtmAone ke jemaNe mAnane tyajIne mokSa pratye prayANa karyuM che. mAna ane mokSa be cheDA che, mAnathI mokSa aTake che. mAna mUke to mokSa pragaTe che. dharmacetanAnI sakriyatA mAna jevA kaSAyadoSothI jIvane bacAve che. dharmasattA eTalI mahAna che ke mAnAdinI mahattA tyAM gaLI jAya che. 3. uttama ArjavA saraLatA, niSkapaTatA, nirdoSatA, RjutA e Arjava che. saraLatA vaDe jIvana puSpa jevuM haLavuM ane suvAsita bane che. bALaka jevI nirdoSatA vaDe jIvana AnaMdadAyaka bane che. bALakanI AMkha ane vANI nirdoSa hovAthI te vahAluM lAge che. vaya vadhatAM nirdoSatA paNa vadhatI rahe to jIvana nirdoSa thaI zuddhatA pAme che. prabhu pAse niSkapaTabhAve bhakti karavI. sadgurunI samakSa nirdoSatAbharyo bhAva rAkhavo ane saMsAra-vyavahAramAM saunI sAthe saraLatAthI vartavuM. ekAMtamAM AtmAnA pariNAmomAM RjutAnI keLavaNI pAmavI. A prakArothI jIva saraLa pariNAmI thaI sAco AnaMda prApta kare che. tethI dharmacetanAno pravAha asmalita bane che. 0 dAMta : ekavAra saMta tukArAma kathA karIne AvatA hatA. dakSiNAmAM zeraDInA sAMThA maLelA te khabhA para jhUlatA hatA. bALako temAMthI sAMThA kheMcI letA hatA. saraLa svabhAvI saMta to prasannatApUrvaka cAlyA Ave che. dUrathI temanA dharmapatnIe A joyuM. e to saMskAravaza karmapatnI banI beThAM. tukArAma gharamAM pravezyA tyAre to krodhanI mAtrA ghaNI vadhI gaI hatI. saMtane to krodha ho ke kSamA ho sau pratye samAnabhAva hato. eka ja sAMTho bacyo hato te patnI pAse dharIne pAchA vaLyA, tyAre patnIe dhabAka daIne sAMTho saMtanA baraDAmAM jorathI jhIMkyo, sAMTho eka hato te bemAM vaheMcAI gayo. tukArAme patnI sAme joIne saraLatAthI kahyuM ke tame kevuM sAruM karyuM. eka sAMThAnA be bhAga karI ApaNA baMnene mATe vyavasthA karI. viSama saMyogamAM paNa kevI bALasulabha saraLatA ! jANe kaMI banyuM ja nathI. banyuM che to ThIka ja banyuM che. bhAgyano saraLatAthI svIkAra. na bacAva, na dalIla, na doSAropaNa, parama saraLatA, prajJAyukta saraLatA, sAcI saraLatA vagara AvA bhAvo TakavA zakya nathI. hitazikSA : he bhavyAtmA ! saraLatA e sAcA sukhanuM lakSaNa che. saraLatA u5 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe ghaNA doSonuM pramArjana thAya che. eka kapaTa ke mAyAnA AcaraNathI aneka doSo praveza pAme che, ane jIvane te pramANe vartana karavA prere che. ema avaguNa vadhatA jAya che, ane te ja sAmAnya banI jAya che. mATe koI paNa prakAre saraLa thavuM, saraLa banavuM, saraLapaNe jIvana jIvavuM temAM ja zreya che. saraLa pariNAmI cetanA dharmasattAmAM prasthApita rahe che. 4. uttama zauca : saMtoSa ane pavitratA A baMne zaucanAM lakSaNo che. saMtoSa hoya tyAM pavitratA Ave che. lobha ghaNA prakAranA duSkRtyo karAve che. saMgharSa, kaleza, yuddha, mArAmArI, verajhera sau lobhanA sAthIo che, lobhanI phaLazruti che. saMtoSI sadA sukhamAM rahe che. tRSNAno dAsa duHkhI thAya che. chatAM tRSNA tyajI zakato nathI. tRSNA nazIlI che hajI vadhu, hajI vadhu A tenI mAMga che. saMtoSa kahe che, ghaNuM che, basa che, sukha che. mATe saMtoSanuM sevana karavuM ane cittane pavitra rAkhavuM. saMtoSI AtmAnA sukhanAM sAdhana satsaMga, bhakti Adi che. tenAthI pavitratA prApta thAya che. saunuM saune vaheMcIne, yogya vyavasthA karIne pote potAnA bhAgya para nirbhara rahe che. huM ja sarva vastuo meLavuM, dhana ekaThuM karuM tevA svArthathI dUra rahe che. * dRSTAMta : eka pitAe potAnA be putrone sarakhe bhAge dhana vaheMcI ApyuM. moTo putra saMtoSI hato, tene potAnI AvakanI vyavasthAmAM saMtoSa hato. bhautika sukhanI pIDA tene pIDatI na hatI. tethI pitA taraphathI maLelA dhanano teNe saupayoga karyo. nAnAbhAIne hajI tRSNA hatI. moTo baMgalo thAya, be gADI te dhana paNa paga karIne cAlI gayuM. dazA evI bUrI thaI ke sAMja paDe baMne paga bhegA thavAnI muzkelI thaI paDI. tenI ciMtAmAM tene lohInuM dabANa, madhuprameha jevA dardo lAgu paDyA ane aMte ciravidAya laI sadAne mATe te poDhI gayo. jeNe saMtoSa mANyo teNe to satkArya karyuM, ane yaza tathA dhana baMne pAmyo. saMtoSa e saMsAramAM paNa jIvane zAMti Ape che. sAmAnya rIte sau bole che kharAM ke "saMtoSI nara sadA sukhI" paraMtu A kahevatano artha 'drAkSa khATI che" evo nathI. aMtarano raNakAra emAM bhaLe che tyAre sAco saMtoSa sukharUpe pragaTa thAya che. * hitazikSA : he cetana ! saMsAranA alpa ke adhika sukha prApta thavAM te pUrva puNyane AdhIna che. puruSArtha dharmayukta karavo ane je maLe temAM saMtoSa mAnavo. dharmayukta vyavahAra-puruSArthathI sAdhakane saMsAranAM alpa sukho maLI rahe che, ane sukhethI nirvAha thAya che. mATe saMtoSapUrvaka jIvanane nabhAvavuM ane pavitratAne pragaTavAnI taka ApavI. gRhasthane dhananI AvazyakatA che. dhana eka apekSAe gRhasthane mATe nirvAhanuM sAdhana manAyuM che. paraMtu tethI AgaLa vadhIne je pApavRttirUpa anyAyathI game te prakAre dhananI vAMchA rAkhe che te sthUladhana kadAca meLave toya prapaMcane kAraNe Atmadhanane veDaphI nAMkhe che. amUlA AtmadhananI rakSA kAje saMtoSa rAkhavo. saMtoSa jevA ghaNA guNothI abhibhUta dharmacetanAnI dhArAnuM sAtatya Take che. 5. uttama satya satya e RSio, muniono saMpUrNa AcAra che. gRhasthano Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave cha, chatAM pavitra RSi-munionA hRdayanI vINAnA A tAro pRthvI para jhaNajhaNatA rahevAnA che, ane yogya jIvo tene jhIlatA rahevAnA che. satya Aje paNa jIve che. te maMtrane AtmasAt karanArA yuge yuge janme che ane tenA mUlyo sthApita karatA jAya che. jarUra paDe satya khAtara prANa tyAga kare che. mahAtmA gAMdhIjInuM pavitra sUtra che ke satya e ja Izvara che, Izvara che te satya che' bApue A satyanuM amRta pIdhuM ane saune pAvAno bhagIratha prayatna Adaryo. Aje paNa bApunuM satya kayAMka jIve che. te koI vidyArthImAM, vyApArImAM, anucaramAM, sevakamAM ke nara-nArImAM, te rIte satyanAM mUlyo jaLavAtAM rahyAM che. satyazodhake tevA dRSTAMto laI satyane jIvavA bhagIratha puruSArtha karavo. zuM karIe duniyAmAM satyanI kadara nathI. satya bolanAra dhanI thaI zakato nathI. sattA meLavI zakato nathI, AvI tuccha AkAMkSAone poSavA mahAna satyane hoDamAM mUkIne jIva mAnava maTI dAnava bane che. satyanA aMzone AcaranAra krame karIne nara maTI nArAyaNa, pazu maTI pUjya ke pAmara maTI parama banavA samartha thAya che. satya eTale vANInuM satya. hita ane mita hoya tevAM vacana uccAravAM, vANIno vyartha vyaya na karavo. koInuM mana dubhAya tevA rIsavALAM ke sAvadya vacana na bolavAM. koInI niMdA ke vikathA karI vANIne kaluSita na karavI. vANInA satna pragaTavA mauna e amogha sAdhana che. paramArtha maunane sevanAra mahAtmAnI vANImAMthI amRtanuM sarjana thAya che. te vANI anya jIvonuM paNa kalyANa kare che. te vANI svayaM bodharUpa hoya che. saMkaTa Ave satya cUke nahi te jJAnI ke muni che. hitazikSA : satyavAdI rAjA harizcaMdranuM dRSTAMta to prasiddha che. eka satya khAtara rAjAe potAnuM ane parivAranuM jIvana hoDamAM mUkI dIdhuM. 78 AjanA buddhivAdI yugamAM koIne tarka thAya ke temAM harizcaMdre zuM meLavyuM? prathama to Atmatattva prApta karyuM ke jenI jagatanA jIvone gatAgama ja nathI. te rAjA paramatattva pAmyA. tenI jIvone samaja nathI, amaratattva pAmyA tenI jagatanA jIvo kalpanA karI zake tema nathI. mAnava janme che ane mRtyuno bhaya sevato sevato jIvanayAtrA pUrI kare che. te jIvananuM AvuM satya pAmI zakato nathI. sAdhanasaMpatti meLavavA jUTha, asatya, corI karIne te kukarmI bane che. jagatanI dRSTie te moTo gaNAto hoya to paNa tenA jIvananI kiMmata koDInI thatI nathI. satyane vegaLuM mUkIne jIvana jIvatAM manuSyo jyAre enA nazvara dehane choDIne cAlI jAya che tyAre loko tenI dayA khAya che, ane jJAnIjano kahe che ke tenA A dehane aDIne kAgaDAkUtarAM paNa abhaDAya che. prAraMbhamAM satya AcaravuM kaThina lAge che. paNa emAM UMDA UtaravAthI temAM AnaMda maLe che. pachI to tenA vagaranuM jIvana e ja mRtyu jaNAya che. satya svAbhAvika bane che. 6. uttama saMyama : saMyama e mAnavajIvana mATe dharmanI dharI para cAlavAnuM agatyanuM baLa che. hAthI aMkuza vaDe, ghoDo lagAma vaDe, vAhana breka vaDe jema niyaMtrita thAya che. tema mana vividha prakAranA saMyamo vaDe niyaMtrita thAya che. manane niyaMtrita karavAnI zuM jarUra che ? hAthI para aMkuza na hoya ane tene madirA pAIne choDI mUkavAmAM Avyo hoya to zuM thAya ? gADI dhorI mArga para pUra jhaDape jatI hoya ane breka na hoya to zuM thAya ? akasmAta ja thAya. tema mana e jIvananuM cAlakabaLa che, vAhana che, sAdhana che. te svastha na hoya, vivekavALuM ke saMyamI na hoya to te paNa AtmaguNaghAtaka akasmAto sarje che. saMyama na hoya tyAM svacchaMda hovAno. tevA svacchaMdathI jIvamAM moha ane ajJAna puSTa thAya che. tethI jIva hita-ahita cUkIne viSayabhogomAM, kaleza jevA kaSAyomAM, Agraha jevA paribaLomAM 79 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMyamita thaIne jIvana veDaphI nAMkhe che. jeNe IdriyanA vividha viSayo pratye, mananA taraMgI pravAho pratye saMyama keLavyo che, te mana ane IdriyorUpI sAdhanono upayoga karIne sva-para hita sAdhe che, dAna-dayAdi kAryo vaDe yaza pAme che. aMte saMsArathI virakata thaIne uttama saMyamane ArAdhIne mukti pAme che. saMyamamAM niyama nihita che. saMyama e koI damana nathI. da = damavuM, eTale zAMta thavuM. jyAM tyAM bhaTakatI vRttione saMyama vaDe pAchI vALIne aMtarmukha karavI te damana che. koIne prazna thAya che ke bhogavavAnuM maLyuM che, to zA mATe na bhogavavuM ? viSayane bhogavatAM koI divasa viSayo zAMta thatAM nathI. jIva ema jANe che ke te bhoga bhogavIne sukhI thaI rahyo che paraMtu te bhramamAM rahe che ane bhoga tene bhogavIne, nizcata banAvIne cUsI le che. komaLa ane suMvALA padArthonA sevanathI prAraMbhamAM manane sukha lAge che paNa temAMthI evI parAdhInatA nIpaje che ke jIvane dharmArAdhanamAM te kAraNo aMtarAyarUpa thaI paDe che, athavA tevAM sAdhano khUTI jatAM te vyAkuLa thaI duHkha bhogavI nirAza thaI jAya che. AhAramAM vividha ke svAdiSTa bhojana na maLe to jIvane AnaMda Avato nathI. khArA, khATA raso khAIne ke abhakSya AhAra gaTaramAM gaMdakI bharavAnI jema udaramAM ore che tethI aneka prakAranI vikriyA ke asAdhya rogano bhoga thaI paDe che. tAmasI AhArathI vRttio uttejita thAya che, sArAsArano viveka paNa raheto nathI, krodhAdi pravRtio hada mUkI de che, ane tevA padArtho na maLe to duHkhI thAya che, vaLI maLe to paNa te pIDAkArI hoya che. jihvA vaDe niMdA jevI pravRttimAM vANIno vyartha vyaya karIne teno durupayoga kare che. zarIranA parasevA vagerenI durgadhane DhAMkavA agara sugaMdhI dravyothI tene sajavA mAnava aneka prakAranA sugaMdhI dravyonuM sevana kare che, paraMtu zarIranI racanA ja evI che ke te tenA dareka dvArethI durgadha pheMkayA ja kare che. tene DhAMkavA chatAM DhAMkI zakAtI nathI. kSaNabhara ema lAge che ke jANe durgadha dUra thaI che paNa te kSaNika hoya che. dhrANendriya sugaMdha ane durgadha baMnene grahaNa karI jANe kare che tethI manane A sAruM ane A khoTuM ema jaNAve che. sugaMdhane priya jANI tenuM sevana karavA keTalAya prakAro yoje che chatAM te kAmayAba nIvaDatA nathI. te te sugaMdhI dravyonuM hiMsAyukta upArjana thAya che tene te gaNakArato nathI. e prakAro jANe toya te temAM rAce che. paNa tenA para niyaMtraNa rAkhI zakato nathI. kAraNa ke temAM teNe sukhanI kalpanA UbhI karI che. cakSu vaDe te padArtho jue che, paNa temAM gamA aNagamAnA bhAva UbhA karI daSTine vikRta ane jherI banAve che. jagata tenI vyavasthA ane racanA para cAle che. paraMtu dezya jagatane joIne jIva mAyA UbhI kare che ke A mane game ane A mane na game. jaDa ane caitanya baMne padArthomAM AvA bhAva-abhAva UbhAM karI jIva sukha-duHkhanI lAgaNI anubhave che. zravaNa vaDe paNa te vikathA sAMbhaLe che ane temAM potAnI caturAI mAne che. paMcendriyatAnI paryApti zravaNathI thAya che. te kramamAM pAMcamI Idriya che. tenA upayogathI moTAbhAganA jIvo ajJAta che. AthI maLelA suMdara sAdhanano vyartha upayoga karI badhiratA-abodhatA prApta kare che. A sarvanuM kAraNa IdriyanI bAhya viSayo sAthenI tadrupatAnuM che. tethI eka vAtanuM smaraNa rAkhavuM ke deha, mana ane Idriyono sadupayoga paNa che. bAhya prayojana te karmacetanA che ane aMtaraprayojana te dharmacetanA che. dharmasattAyukta sAmrAjyamAM deha-mana-Idriyo te sattAne anusare che ane saMyama sahaja sAdhya bane che. mATe mana tathA Idriyo kevaLa hInasattva sAdhana che tema ekAMte grahaNa karavuM nahi. manuSyAkAre maLelAM te sAdhano vaDe jIvananA sattvane pragaTa karatAM rahevuM. bhagavatsattA, dharmasattA ke zuddha cetanAnA sahayogathI ja te satya pragaTI zake che. mAnavajIvananI mahattA ja e che ke manAdi sarve upakaraNo mahAsattAne anusaranArA hoya. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mata % moha , hari bhajano mAna re, nayana diye darasana ne ko, zravaNa diye suna jJAna re, vacana diyA hariguNa gAne ko, hAtha diye ja dAna re, kahata kbIra suno bhAI sAdho, kaMcana nipajata khAna re." 7. uttama tapa : tapa e kukarmane naSTa karavA agninuM kArya kare che. te tapa kevaLa upavAsa vageremAM samAI jatuM nathI. tapanA aneka prakAra che. zakti saMskAra anusAra tapa vaDe jIvana ujjavaLa thAya che. jJAnayukta tyAga virAgya tapa sahita hoya to jIvanamukti zIghatAe thAya che. kevaLa lAMghaNa karavI ke AhArAdimAM tucchatA keLavavI, ke kAyAnuM damana karavuM te tapa nathI. temAM jo jJAna ane jAgRti na hoya to te tapa bALapa bane che, jenuM pariNAma paNa AMzika Ave che. yathArtha bodhasahitanuM tapa Atmazaktine jAgRta kare che. A tapanA zAstrakAroe ghaNA bhedo darzAvyA che. sAmAnya rIte tapanA bAra prakAra che temAM AhArAdinI zuddhatA, sAtvikatA, samatA, alpatA jALavavAM jarUrI che. zarIrazuddhi mATe upavAsAdi karavA te khoTI zraddhA ke lAMghaNa nathI. vaLI te divase satsaMga, ekAMtanuM sevana karavAthI Atma-avalokanane avakAza rahe che. doSonuM prAyazcita, gurujano pratye vinaya, svAdhyAya, dhyAna vagere tapanA prakAra che. je karavAthI AtmA zuddha thAya, rAgAdi ghaTe, klezanI maMdatA thAya te vrata che, te tapa che. 0 hitazikSA : koIne ema lAgatuM hoya che ke tapa damana che, damana karavAthI vRttio dabAya che, ne pachI UchaLe che. damana eTale manane saMyamamAM rAkhavuM. vAhanane breka vaDe kAbUmAM rakhAya che tema tapa vaDe mananA svacchaMda evA bahirbhAvane kAbUmAM rAkhI zakAya che. nAnuM bALaka saLagatI sagaDImAM hAtha nAMkhe to tene rokavo paDe che. athavA te ekavAra dAjhe pachI temAM hAtha nAMkhato nathI tema abodha evA bALajIvane bhogo ane viSayothI rokavA, pAcho vALavA tapa eka uttama sAdhana che. jo ekavAra te viSayothI dAjhe to te pratyethI jAte ja dUra rahe che. mATe tapa nAmathI dUra bhAgavAne badale tapanA ghaNA prakAra paikI koI prakAranuM sevana karIne tapa vaDe bhavarUpI bhayanuM nikaMdana karavA yathAzakti ArAdhana karavuM. 8. uttama tyAga : bhautika sukha pAchaLa doDatA jagatanA mAnavIne tyAga zabdathI sUga caDe che, ane kahevAtA ke mAnyatA pAmelA dharmIjano AgaLanA bAraNethI kaMIka dharmakriyAo kare che kharA, paNa puruSArthanI ochapane kAraNe keTalIka vAsanAo, vIDIyo jevAM sAdhanonI spRhA, pAchaLanA bAraNethI praveza kare che. jIva dharma kare che tevuM jANe che chatAM te dharmane pAmato nathI ane bhramane seve che. tyAganA mahimAne aneka saMto ane bhaktoe gAyo che, prarUpyo che, Acaryo che ane anubhavyo che. te zA mATe ? nItikAroe kahyuM ke A sacarAcara sRSTimAM sau sukhanI AzAe jIve che. cetanatattva parama tattva che. te prabhumaya che. evA jagatamAM jIvone jo kAMI jIvananirvAha arthe bhogavavuM paDe to paNa te tyAgIne ke prabhune arpaNa karIne bhogave. jethI bhogo tene bhogavIne jagatamAM dInahIna karI na zake. ati bhoga prApta karavAmAM koInuM paDAvI levAnuM ke cauryanuM kuzIla sevAI ja jAya che. tethI tyAgabhAvane sevavo. AtmajJAnanI ane nirAbAdha nija sukhanI prAptino mArga tyAga, virAga vagara prApta thavo saMbhava nathI. bhogo e saMsArano kAdava che. kAdavane pheMdavAthI kamaLanuM rahasya samajAtuM nathI. paraMtu kamaLanA alipta paNAne nihALIe to tenuM rahasya hAtha Ave che. tyAga karIne paNa jo jIva vicAre ke meM kevo tyAga karyo, loko mArA tyAganI kevI prazaMsA kare che, ane temAM jo tyAgI madhurapa anubhave che, to tyAganAM mUlyane tuccha karI bhramita thaIne bhaTake che. dhanIe dhanano, mAnIe mAnano, jJAnIe garvano ema jyAM jyAM tyAga karavA jevo che teno vAraMvAra vicAra karavo; ane cetana Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke acetana dareka padArtha pratyethI Asakti maMda karavI; je maLe temAM saMtoSa ane sukha mAnavAM. tuM sukhI cho tema mAnI anyanA sukhano vicAra karI prasanna rahevuM. 7 hitazikSA : "je zalya vinAno hoya te vratI saMbhave. "ahiMsA, satya Adi vrato levA mAtrathI koI kharo vratI nathI banI zakato, paNa kharA vratI thavA mATe ochAmAM ochI ane pahelAmAM pahelI eka zarata che je ahIM batAvavAmAM AvI che. te zarata e che ke, zalyano tyAga karavo. zalya TUMkAmAM traNa che. 1. daMbha, DoLa ke ThagavAnI vRtti. 2. bhogonI lAlasA. 3. satya upara zraddhA na coMTavI athavA asatyano Agraha. A traNe mAnasika doSa che. te jyAM sudhI hoya tyAM sudhI mana ane zarIrane kotarI khAya che ane AtmAne svastha thavA detA ja nathI. tethI zalyavALo AtmA koI kAraNasara vrata laI paNa le, chatAM te tenA pAlanamAM ekAgra thaI zakato nathI. jema zarIranA koI bhAgamAM kAMTo ke bIjI tevI tIkSNa vastu bhoMkAI hoya to te zarIra ane manane asvastha karI AtmAne koI paNa kAryamAM ekAgra thavA detI nathI, tema ukata mAnasika doSo paNa tevA ja vyagratAkArI hovAthI, temano tyAga vratI banavA mATenI prathama zarata tarIke mUkavAmAM Avyo che.' (bhagavAna umAsvAtiracita tattvArthasUtra mAMthI anuvAdaka paMDita zrI sukhalAlajI.) 9. uttama AkiMcanya : sAdhaka jyAre A dharmonuM uttama prakAre ArAdhana kare che tyAre te sahaja bhAve sAdhutAmAM praveza kare che. eTale AraMbha parigrahanI ke koI padArtho meLavavAnI mamatA ene chUTI jAya che. aMtaraMga samRddhimAM ke AtmAnA aizvaryamAM lIna rahevAthI aparigraha te teno saheje dharma thaI paDe che. 7 dRSTAMta : eka adhyAtmapremI yugala hatuM. ahiMsA, satya, acaurya, zIla 4 ane aparigrahanA AcArayukta temanuM jIvana hatuM. pati ane patnI banne eka bIjAne bhagata nAmathI saMbodhana karatAM. sAduM-saMyamI jIvana, kAla mATeno koI parigraha nahi, AjanI kSaNamAM jIvavuM te temanA jIvananuM rahasya hatuM. ekavAra te banne anyatra gAme satsaMgakathA mATe jatAM hatAM. pati AgaLa ane patnI pAchaLa cAlatAM hatAM. mArgamAM patie joyuM ke eka sonAno hAra paDayo che. teNe vAMkA vaLIne tenA para dhULa nAMkhI dIdhI. tenA manamAM ke strIne hAramAM vRtti thAya te svAbhAvika che. vaLI temanI strIe gharamAM AvIne eka vAla sonuM paNa joyuM na hatuM. AthI temane zaMkA gaI ke jo patnInI najare hAra paDaze to tene kadAca lobha thaze AthI temaNe tenA para dhULa nAMkhI. pAchaLa AvatI patnIe A joyuM. teNe pUchayuM bhagata page kaMI asukha che ? vAMkAM kema vaLyA ? pati prathama to saMkoca pAmyA. pachI je hakIkata hatI te jaNAvI. patnI kahe are ! bhagata tame dhULa para dhULa DhAMkI. sonuM dhULanI jAtinuM che ne ! AvuM che ArkicanyanuM mAhAtmya ane baLa. 10. uttama brahmacarya : Atmazuddhi ke vikAsanI carama sImAe pahoMcavA mATe brahmacarya te uttama vrata che. pAMce IMdriyonA viSayonA saMyama, manano saMyama ane AtmabhAvamAM lInatA te brahmacarya che. strI-puruSanA anyonya saMgano tyAga te teno eka bhAga che, niyamarUpa che. A vratane kaThina vrata kahevAmAM AvyuM che. kAmane jItavo duSkara manAyo che. koI prakArano asaMyama te kAmane utteje che. jIvamAtre anaMtakALa dehAdhyAsamAM ja gALyo che. AvI vRttio janma sAthe rahe che ane mRtyu thaye sUkSmadehe sAthe Ave che. tene kudaratI vRtti gaNI poSavAthI kayAreya brahma pratye javAtuM nathI. paNa te vRttinuM zamana thAya tevA prayogo karavAthI te sahajapaNe zAMta thAya che. te mATe sAdo AhAra levo. dRSTi ke mananA vikAra thAya tevA dRzyothI dUra rahevuM, tevA saMjogothI dUra rahevuM ane satsaMga-bhakti vaDe cittane nirmaLa karavuM. 85 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanAnI bhItaramAM khaMDa-ra nirAhArI zarIrInA TaLe che viSayo chatAM; rasa rahI jato temAM te TaLe pekhatAM parama." - zrI gItAjI. aMtarmukha vRtti thatAM vikAronuM jora ghaTe che ane paramatattvanI zraddhA vaDe, tenI lInatA vaDe vikAro pote ja dUra rahe che ane AtmazaktinuM rakSaNa thAya che. A kALanA vinobAjI jevA saMtoe AjIvana brahmavratamAM lIna rahI ApaNane A pATha zIkhavyA che. bApujIe dezanA bhagIratha kAmane pAra pADavA AtmazaktinA rakSaNa mATe tathA pavitra jIvana mATe prathama brahmacarya vratano svIkAra karyo hato. jene A vratamAM zraddhA nathI tene AtmazraddhA hoI zakatI nathI. gRhastha jIvanamAM pUrNa brahmavrata svAbhAvika nathI, paraMtu maryAdA, niyama tathA svapatnImAM saMtoSa jevA AcAro paNa anukrame A vrata pratye preraNAdAyI bane che. brahmacaryano gUDhArtha che AtmabhAvamAM ramaNa karavuM. Idriyo ane mananuM vAraNa karI tene prabhunA caraNamAM samarpa levAM. arthAt mahAna caitanya evA mahAprabhune caraNe temanuM sthApana karavuM, jethI abrahma pharakI zakatuM nathI. te mATe sAcI dRSTi, niSThA ane zuddhatAnI AvazyakatA che. sarva Idriyo para jIta ane mananuM nirvikArIpaNuM te sAcuM brahmacarya che. paMcendriyanA viSayo aneka che, temAM rati na karavI te brahmAcaraNa che. * hitazikSA : te manuSya mahAna che, je AtmAnA AnaMdathI tRpta hovAne lIdhe bIjuM kaMI Icchato nathI; ane jo Icche che to anya jIvonuM paNa sAcuM sukha ja Icche che. Avo AtmAno AnaMda AtmajJAna dvArA saMpanna thAya che. te AtmajJAnanuM mukhya sAdhana pAtratA prApta karI saMta puruSo pAsethI satya tattvano bodha pAmavo te che, ane prApta thayelA bodha pramANe potAnA jIvanane eka navIna, divya, suMdara ane svAdhIna DhAMcAmAM DhALavA mATe satata puruSArthamaya rahevuM te che. A kAryane saphaLatApUrvaka pAra pADavuM te A jagatanuM sauthI moTuM parAkrama che, kAraNa ke tema karI zakanAra puruSa sarvottama padane pAme che. jIvanamukta thaI, paramAnaMda anubhavI janma-maraNathI rahita thaI jAya che. karmasattA karmasattA e vizvanuM gUDha rahasya che. pragaTa rIte joIe to prANImAtra sukhanI apekSAvALA chatAM mahadaMze duHkhamAM ja jIve che. dhanika ho ke rAMka ho ekane vastuno sabhAva che chatAM tanAva ane duHkhathI gherAyelo che bIjAne vastuno abhAva che te meLavavA mATe duHkhI che. AvA baMne taMdrathI je mukta che te sukhI che te ApaNe dharmasattAnA saMdarbhamAM joyuM. karmasattA jainadarzananA jJAtAonA nirUpaNathI tenuM uMDu rahasya jANavA maLe che. A vizvamAM ghaNA padArtho daSTigocara nathI chatAM che teno svIkAra karavo paDe che. bIjamAM vaDanuM vRkSa dekhAtuM nathI chatAM yogya saMvardhanathI bIjamAMthI vaTavRkSa pedA thAya che. karmae vizvavyApI sUma padArtha che, jene jaina paribhASAmAM kArmaNavargaNA ke karmayaja kahevAmAM Ave che. dharmasattA e jIvanuM cetana tattva che. karmasattA jaDa-acetana che. karmavargaNA sUkSma hovAthI dRSTi gocara nathI. paraMtu anubhavathI jaNAya che. vizvamAM ghaNI ajAyabImAM A eka ajAyabI che ke cetana eTale jIva-AtmA. AtmA mULa svarUpe rAgAdi kaSAya, AhArAdi saMjJA, viSayAdi Asakti jevA tuccha paribaLothI rahita che, te svaguNa, jJAnAdithI jyAM sudhI potAnA pradezamAM rahe che, zuddhabhAve rahe che tyAM sudhI svayaM paramatattvarUpe che. paraMtu e ja AtmA jIva rAgAdi ThaMdramAM, viSayanI AsaktimAM, bhautika ke paulika padArthomAM sukhanI apekSA e kevaLa bAhyasvarUpe jIve che tyAre pelI karmavargaNAnI jALamAM phasAya che. jo ke jIva satkArya dvArA, dharma dvArA zubhabhAvamAM rahe che to zubhabhAva vaDe bhautika sukhano kartA bane che. ane jo rAgAdibhAvo vaDe, vAsanAo vaDe azubhabhAva kare che tyAre pApano kartA banI duHkha bhogave che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kramamAM Indra, candra, nAgendra koI bakAta nathI jeNe jevA karma karyA te bhogavavA ja paDe che. vizvamAM jIva mAtra sukha IcchavA chatAM du:kha bhogave che. duHkhathI chUTato nathI tenuM kAraNa svayaMnI ja bhUla-karaNI che. karma jaDa chatAM tenI racanA ja evI che ke te cetananI ajJAnadazAmAM tene vaLage che ane saMsAranI cAragatimAM pherave che. karma jaDa che te jANatuM nathI, ke potAno saMyoga kevA pariNAmavALo che. jIve e jANavuM jarUrI che ke pote cetana chatAM karmanI jALamAM kema phasAya che. te lobhAmaNI jALane kema choDI zakato nathI. anaMta zaktimAna niHsattva kema bane che ? A rahasya samajavA jIve jJAnIjanonI saMgata karavI paDaze. bIjuM koI jIvane te rahasya samajAvI nahI zake. dharma samajavA jema sat samAgama jarUrI che tema karmanI racanA sat samAgame ja samajAze. jaDanI sattA karatA cetananI sattA anaMtagaNI che paNa jIvane samajavA mATe jijJAsA joIe. karmanI vicitratA, anaMta paramANunA jaththA rUpe rahe che, temAM vicitra prakRtio che. ane te jIvanI anaMta zaktine jIvanA ajJAnathI AvarI le che. chatAM paNa jIvanI cetanazakti jAgRta thAya to karmasattA tene choDI deze. tenI vizeSa samaja A khaMDa-ramAM joIzuM. dharmasvabhAvarUpa che. bIjamAM chUpAyeluM sattva yogya saMvardhana maLavAthI moTA vRkSarUpe vistare che tema dharmasattA aneka anuSThAno dvArA nijaguNane-zuddhine pragaTa kare che tyAre eka ja jIvanI cetanA vizvavyApI bane che. AtmAnA asaMkhyAta pradezamAM AvRtta zaktino vairAgya jevA zuddha guNo dvArA visphoTa thAya che tyAre cetanAnI samagra zakti e ja vizvane vAstavika pUrNarUpe sahaja rIte jANe che. AvuM tattva jIvamAtramAM chUpAyeluM che. mAnavadeha jevA nimitto temAM sahAyaka che, mATe he jIvo ! tame samyak prakAre jIvane jANo. ... dara 1. karmacetanAnI saraLa samaja sRSTimaMDaLamAM jIva ane ajIva padArthonA saMyoga-viyoganuM eka vartuLa anAdikALathI cAlyA kare che. tenA cAlako che karmacetanA ane dharmacetanA. karmacetanA jIvane saMsAramAM aneka sthAnomAM bhamAve che ane dharmacetanA jIvane saMsArathI, saMsAranA du:khothI, paribhramaNathI, janmamaraNa baMdhanathI tathA saMyoga-viyoga jevA dvaMdvathI vimukta karAve che. saMsArI jIvo karmacetanAthI saMvRta che tethI prastuta khaMDamAM karmacetanAne samajI levA prayatna karIzuM. 7 karmacetanAnA vividha pAsAo : * bAhya nimitta pAmIne thatAM jIvanAM vibhAvarUpa pariNAmo. * karmavaza rahetI parAdhIna asad vRttio. * mana dvArA upayoganI caMcaLatA. * jIvanA zubhAzubha adhyavasAya. * parapadArthonA ISTa saMyogamAM sukhabuddhi. * parapadArthonA aniSTa saMyogamAM duHkhabuddhi. * jIvanA rAgAdi kaSAyabhAvo. * svarUpanuM ajJAna-vismRti. * viSayabhogarUpa bahirmukhatA. 7 karma zuM che ? karma e anaMta pudgala paramANuono rAzi che, te jaDa che. sparza, rasa, gaMdha varNAdiyukta che. karmaraja ati sUkSma che. anaMta paramANuono puMja bane tyAre ja te cetanAnAM pariNAmarUpe pariNamI AtmapradezonA saMyogamAM Ave che. karmonI prakRti anaMta prakAranI che. jIvanA vibhAva pariNAmonuM nimitta pAmI karmono saMbaMdha thAya che, te AtmAne AvaraNarUpa che. te AvaraNarUpa karmanA udaye thatAM pariNAmo, adhyavasAya, vibhAva, paryAya te karmacetanA che. cetanA e AtmAnuM lakSaNa che. temAM azuddha cetanA te karmacetanA che. jIva sAthe anAdikALathI te lAgelI che. kSIranIravat teno saMbaMdha che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatanA dareka padArtho kriyA saMpanna che. jaDane jaDanI kriyA svabhAvarUpe thAya che. karmayugala paramANuonuM sAmarthya evuM che ke jIvanA bhAva pramANe te karmarUpe pariName che, ethI jaDamAM cetananI bhrAMti thAya che. jemake deha, Idriyo ane mana jaDa hovA chatAM jIvane ema thAya che ke deha te huM chuM. dehane roga thavAnA ke mRtyu thavAnA bhayathI ema lAge che ke huM marI jaIza. strI, putra, mitrAdinA deha paryAya pratye mArApaNAnI buddhi thAya che. te mAnyatA karmacetanAnuM pariNAma che. * vibhAvarUpa karmacetanA : jagatamAM anaMtAnaMta jIvo astitva dharAve che. avasthAyukta sUkSmAtisUkSma jIvathI mAMDIne vizALa sthUlakAya jIvomAM cetanA guNa rahelo che. jIvamAtra cetanAyukta hoya che. e cetanAnuM cAlaka baLa upayoga che, te vaDe e padArthone jANe che, jue che ane cetanAnI avasthA pramANe tenI bodharUpa kriyA thAya che. A upayogamAM jANavAjovA sAthe rAgAdirUpa, kaSAyayukta, prIti-aprItirUpa je azuddhatA bhaLe che, tenA vaDe je vartana thAya che te karmacetanA ke karmaphaLa cetanA upayoga" jaina zAstromAM vaparAto mArmika zabda che. "upayoga upara ja jIvanA baMdhana ane muktino AdhAra che. mana dvArA tenuM vahana thAya che. upayogano bIjo samAnavAcaka zabda che "paryAya'. paryAya eTale vastunI badalAtI avasthA. jema ke mATImAMthI thatAM ghaDA, kUMDA Adi vAsaNo, te mATInI paryAya-avasthA che, tema jIvanA zuddhAzuddha upayoga-paryAya kSaNe kSaNe palaTAtA rahe che. zuddha upayoga vaDe jIva AvaraNamukta thato jAya che ane azuddha upayoga vaDe jIva AvaraNayukta rahe che. TUMkamAM upayoga eTale zubhAzubhabhAva, pariNAma, vRtti ke prakRti kahI zakAya. * azuddha upayoganuM pariNAma : zubhAzubha pariNAmonA UpajavAthI jIva zubhAzubha karmanAM baMdhanamAM Ave che, saMsAramAM vividha sthAnomAM Upaje che ane mare che, aneka prakAranA sukhaduHkhAdine anubhavI sArI-mAThI gatine pAme che. upayoganuM sama rahevuM te dharma che. tevI avasthAmAM jIva jJAnaprAptinI bhUmikAmAM Ave che. aneka prakAranA duHkhAdine sahana karato jIva kayAreka saMjJA baLe vizuddhi karato AgaLa vadhe che, ema ekendriyapaNAthI vikAsa pAmato AgaLanI gatimAM dhakelAya che, Upaje che ane mAre che. jema jema Idriyono vikAsa thato jAya che tema tema saMjJAbaLa vadhatuM jAya che. mananI vicArazakti sahita bodhakriyA to mAnavadeha sivAya anya kSetre zakya nathI. ' arthAt anya sthAnomAM jIva sAcA sukhanI aMtarayAtrA karavA zaktimAna thaI zakato nathI. tiryaMcAdi gatimAM jIve jyAM anaMtakALa gALyo che tyAM dehayAtrA ja thaI che ane azubha vRttionuM ja prAH baLa vikAsa pAmyuM che, tethI jIvano dehajanya sukhono saMskAra ati deDha thato rahyo che. ane dehAdhyAsa ja jIvane saMsAranA pratibaMdhanuM bhayaMkara kAraNa thayuM che. duHkhamukti ane sukhaprAptino upAya : saMsAramAM sau jIvo duHkhamukti ane sukhaprApti Icche che. chatAM jemake krodhAdi thavAnuM nimitta maLatAM je pariNAmo thayAM te karmaphaLa che ane krodhAdi vyakta thayA, te pramANe vartanA thaI te karmaphaLa cetanApravRtti che. kSamAdibhAvane zubhakarmacetanA kahIzuM ane krodhAdine azubhakarma cetanA kahIzuM. e zubhAzubha upayoga che. * upayoganA mukhyatve be prakAra che : upayoga viSe khaMDa 1mAM keTalAka prakAro rajU karavAmAM AvyA che. chatAM tene anya rIte atre vicArIzuM. * upayoga lakSaNo jIva : 1. zuddha nizcayathI svabhAvarUpa upayoga. 2. azuddha-zubha-azubha ke asad upayoga. azubhanI apekSAe zubha upayoga rahe tevI kriyAone AcaravA yogya mAnI che, paraMtu aMtamAM baMne bhAvathI mukta thaI zuddha upayoga ja hitakArI che. 90 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atimaMda hovAthI ke sImita hovAthI te phakata Idriyo ane mana vaDe padArthane jue che ane jANe che, tethI tene atIndriya sukhano anubhava nathI. AthI te Idriyo tathA mana dvArA bAhya sAdhano vaDe sukhaprApti thaze ane IcchAtRpti thaze tevuM mAne che. paNa jIvanI kalpanA pramANe kazuM prApta thatuM nathI. kAraNake IcchAonuM svarUpa ja evuM che ke jIvane vyAkuLa kare che, eka IcchA tRpta na thAya tyAM bIjI IcchAo utpanna thAya che. eka Idriya eka viSayane mANI zake che. kAna zravaNa karI zake paNa kaMI svAda to laI na zake, ane IcchAono vega evo che ke jIvane akaLAvI mUke che. AvuM vAraMvAra bane che. atRpta rahelI IcchAo ane vAsanAo jIvane vyAkuLa kare che, svapnamAM paNa vivaza kare che, Ama sukhanI kalpanA karato jIva prAya to duHkha ja bhogave sau Icchita sukhanI prApti karI zakatA nathI, ane te jemAM sukha mAne che te sukhanA prakAro kevaLa ekAMta sukha ApI zakatA nathI. jo tema hota to cakravartI, samrATo, dhanapati, sattAdhIzo sau sukhI ja hota. temane IcchArUpI duHkha, AkuLatA ke mRtyunuM duHkha paNa na hota. jIve saMskAravaza mananI maryAdita kalpanA vaDe ja bAhya padArthonI anukULatAmAM sukhanI mAnyatA karI lIdhI che. ane te pramANe parizrama karI sukha meLavavA prayatna kare che. chatAM te Icche che tevuM sukha prApta thatuM nathI; ulaTAnuM koIvAra duHkha utpanna thAya che. AnuM kAraNa zuM ? jagatamAM sukha ane duHkha maLavuM te pUrvanA zubhAzubha karma para AdhArita che. jo tema na hota to nirogI rahevA IcchatA ke zarIranI ghaNI saMbhALa rAkhatA mAnavanA dehane roga thAya ja nahi. rogacALAnA vyApaka khapparamAM amuka mANaso ja teno bhoga bane che tevuM nathI, vaLI ghaNuM sAcavavA chatAM, upAyo yojavA chatAM sukhI mANaso temAM kema jhaDapAyA che? te ja sUcave che ke sukhaduHkhanI prAptino AdhAra pUrvanA zubhAzabha karmanuM phaLa che. te samaya paripakava thaye phaLa Ape che. jyama lohanuM tyama knajhma, jaMjIra jaDe puruSane, evI rIte zubha ke azubha kRta, karma bAMdhe jIvane. 146 tethI kyo nahi rAga ke saMsarga, e kuzIlataNo, che kuzIlanA saMsarga rAge, nAza svAdhInatA taNo'. 147 - zrI kuMdakuMdAcArya racita zrI samayasAra'mAMthI "duHkha sukharUpa kramaphaLa jANo, nizcaya eka AnaMdo re, cetanatA pariNAma na cUke, cetana he jinacaMdo re." - zrI AnaMdadhanaracita zrI vAsupUjyajinastavana. sukha ke duHkhanuM nimitta karmaphaLa che. nizcayathI AtmA to AnaMdasvarUpa che. jo cetanA potAnA svabhAvarUpe rahe, pariNAmo nimittAdhIna thaIne varte nahi to jIva jinasvarUpe thaI jAya che. sAcA darzana-jJAna rUpI zaktinA abhAve ke jIvanI cetanAzakti Indriyajanya sukho nirdoSa hotAM nathI. anya jIvonI hiMsA ke bhoge maLatuM sukha nirdoSa hoI zake nahi. AthI sukhane aMte duHkha DokAyA ja kare che, tevI karmavijJAnanI eka vyavasthA che. te vyavasthA dvArA je sukhada-duHkhada pariNAmo Ave che tene karmasiddhAMta, kudarata ke karmasaMskAra kaho. karmanA duHkhothI mukta thavA, sukha prApti mATe dharmane sevo. dharma e utkRSTa maMgala che. jIvanane nirmaLa karanAra, AtmAne vizuddha karanAra eka mAtra dharma che. 0 karma ane AtmAno saMyoga che : karma jaDa che, anAtma che, pudgala paramANuonuM baMdhana che. chatAM tene karmacetanA kema kahI? A prazna samajavA thoDI zAstrapaddhatino abhyAsa jarUrI che. vadhu abhyAsa mATe karmagraMtha jevA graMthono abhyAsa karavo khUba Avazyaka che. ahIM saMkSipta mAhitI rajU karI che. karmanA traNa prakAra che. bhAvakarmaH rAgAdi, kaSAyayukta aneka prakAranA nija zubhAzubhabhAva. dravyakarmaH jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa ItyAdi ATha prakAranI mULa prakRtio jenI vigata AgaLanA bhAgamAM che. 93 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nokarma : alpa karma-karma jevA, karmane sahAyaka, dhana, dhAnya, ghara, strI, putra, parivAra ItyAdi. jIvanA rAgAdi bhAvonuM nimitta pAmI jJAnAvaraNAdi dravya karmano baMdha thAya che. vaLI tenA udayathI jIvane rAgAdi bhAvaka Upaje che. tema bhAvakarmathI dravyakarma ane dravyakarmathI bhAvakarma anyonya nimitta pAmIne utpanna thayA kare che, ane te be karmano bAhya pathAro te dhana, dhAnya, strI, putra vagere che. vibhAvayukta pariNAmothI jIva karmano kartA kahevAya che. svAbhAvathI potAnA svarUpa-svabhAvano kartA kahevAya che-hoya che. dravyakarma ane bhAvakarmanuM phaLAdAna karmacetanA che. karma jaDa hovA chatAM jIva svapariNAma dvArA temane nimaMtre che, ane pote te rUpe pariName che tethI jaDa evA karmane karmacetanA kahI che. karmacetanAno pravAha te karmadhArA che, temAM saMskAro dhAraNa thAya che, te karmaprakRtirUpe pragaTa thAya che. A prakRtiono udaya thavo ane temAM cetanAnuM joDAvuM te karmacetanA che. jenuM phaLa vividha prakAranA AvaraNa, duHkho ane paribhramaNa che. AtmAnI malina avasthA azuddha upayoga, pariNAma, vibhAva, vikalpa ke aMkalezarUpa doSo che te AtmAnuM svarUpa to nathI ja. chatAM te sarva avasthA AtmAnuM vibhAvAtmaka svarUpa hovAthI, ajJAnarUpa hovAthI tene karmacetanA kahe che. karmavaza jIvanuM vartavuM te karmacetanA che. tenuM saMvedana te karmaphaLa cetanA che. karma jaDa che te trikALa satya che. paNa jIvanI dazA udaya karmane AdhIna varte che tyAre te karma cetanarUpa jevA jaNAya che. upayoga AtmAnA svarUpamAM varte tyAre karma kharI paDe che ane jaDamAM bhaLI jAya che. arthAt te pugalarUpe pariName che. AtmA caitanyano puMja che. baMneno sAMyogika saMbaMdha che. baMnenI jAti guNa tadana-nitAMta bhinna che. tattvadRSTi ane zraddhAna vaDe ja baMne dravyonI supratIti thAya che. tene jaDa padArthomAMthI hitabuddhi mamatA chUTI jAya che ane dehabhAvathI upara UThI te jIva svarUpamAM samAya che, nigraMtha guruno paMtha Avo che ane te vaDe ja bhavano aMta thaI zake che. * zuddha svarUpI cetanyasvarUpa AtmA jaDa karma saMyogonA saMbaMdhamAM kema Avyo ? AtmAnI zuddhatAnI vAta sAMbhaLI jIvane ema thAya ke zuddhAtmA zA mATe karmajALamAM phasAyo haze ? AcArya bhagavaMtonuM kathana Ama che jevI rIte ko puruSa pote, telanuM mardana karI, vyAyAma to zAthI, bahu rajabhaya sthAne rahI. ra37 ema jANavuM nizcaya thakI, cIkaNAI je te nara viSe; rajabaMdha kAraNa te ja che, nahi kAyaceSTA zeSa je. ra40 ceSTA vividhamAM vartato, e rIte mithyAdeSTi je; upayogamAM rAgAdi krato, raja thakI levAya che. ra41 jevI rIte vaLI te ja nara, te tela sarva dUra karI; vyAyAma krato zastrathI, bahu rajabhaya sthAne rahI. ra4ra yogo vividhamAM vartato, te rIte samyak daSTi je; rAmAdi upayoga na karato, rajathI na levAya che. ra46 je mAnato huM mAruM, ne para jIva mAre mujane; te mUDha che ajJAnI che, viparIta ethI jJAnI che. ra47 - zrI kuMdakuMdAcAryajI racita zrI 'samayasAra'mAMthI. A mahAna pado ane sUtro dvArA zaMkAnuM samAdhAna gurugame sahaja ane sugamya thaI jAya che. talanA telanuM vilepana karIne dhULavALA sthAnamAM koI jIva vyAyAma kare to dhULa coMTe che, tema kaSAyorUpa vibhAvanI cIkAzasahita je jIva saMsAramAM nirbhayapaNe vyavahAra ke vyApArarUpI ceSTA kare che tethI te karmarajathI lepAya che, te ja jIva jo jJAnapUrvaka telanI cIkAza dUra kare arthAt kaSAyathI mukta thAya to te karmarajathI lapAto nathI, ajJAnI mAne che ke saMsAramAM huM koIne mArI zakuM chuM, sukhI duHkhI karI zakuM chuM. koI mane paNa sukhI duHkhI karI zake che tenAthI baMdhAya 94 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jJAnI AvA kartAbhAvathI mukta hoya che, tethI pratibaMdharahita hoya che. tala ane telanA saMbaMdhanI jema, kSIranIravat AtmA ane deha saMyogamAM parasparathI prabhAvita thaIne varte che, keTalIka kriyAo dvArA tala ane photarA, dUdha ane pANI chUTA paDe che. tema ratnatrayanI ArAdhanA vaDe jaDakarma ane AtmAnuM alaga astitva anubhavAya che. eka kSetre baMneno saMyoga hato. paraMtu anyonyarUpe pariNamatA nathI, tethI mukta thavAnI kriyA vaDe jIva mukta thAya che. vRkSamAM bIjanI ane bIjamAM vRkSa thavAnI saMbhAvanA kyArathI thaI? te anAdikALathI che. AvuM eka vartuLa cAlyA ja kare che, te pramANe jIva ane karmano saMbaMdha anAdithI cAlyA ja kare che, chatAM baMne tattvono svabhAva taddana bhinna che. gurugame teno anubhava thaI zakavA yogya che. Ama anAdi nikaTano saMbaMdha dharAvatA jaDa ane caitanya yathArtha upAyo dvArA bhinnapaNe samajAya che, ane chUTA thaI zake che. zuddha evo AtmA karmasaMyoge AvRtta thavAthI azuddha thayelo jaNAya che, te ja AtmA saMyogothI mukta thatAM zuddhapaNe pragaTa thAya che. karmacetanA jeTale aMze maMda thatI jAya teTale aMze dharmacetanA pragaTa thatI jAya, athavA dharmacetanA pragaTa thatAM karmacetanA dUra thatI jAya che. ane AtmacetanA-jJAnadhArA kriyAzIla rahe che. anAdikALathI aneka prakAranI yoniomAM deha dhAraNa karIne jIve je je saMjJAo, vRttio, vAsanAo, buddhipUrvaka ke abuddhipUrvaka sevyA che tenA pariNAme saMskArarUpa deha karmaprakRtirUpe jIvanA saMbaMdhamAM Avyo che. jeTalo saMskAra deDha teTalo dehabhAva deDha hoya che. vAsanAo jeTalI prabaLa teTalo dehAdhyAsa sabaLa hoya che. ajJAnavaza baMdhAyelA dravyakarmanA udayamAM jIva mohAdhIna thaI je prakAranuM karma udayamAM vartatuM hoya tevA prakAre punaH bhAvane rUpAMtara karI navIna karmone grahaNa kare che. te karma anusAra jIva kriyA kare che, te karmacetanA che. 0 karma je duHkhadAyI che to jIva tene zA mATe grahaNa kare che ? vAstavika rIte jIva karmane grahaNa karato nathI ane tyajato nathI. jIvano upayoga vibhAvamAM pariName che tyAre karma temanA svabhAvane anusarIne jIvanA Atmapradezo sAthe joDAI jAya che ane phaLa Ape che. jIvano upayoga jo sthira rahe ke svabhAvarUpa ja rahe to karma sAthe koI saMbaMdha yojAto nathI. paNa upacArathI ema kahevAya che ke jIva karmane grahaNa kare che. vastusvabhAve AtmAmAM AtmabhAvanuM sthira rahevuM te tenuM kartutva che. vartamAnamAM te karmasaMyogane AdhIna che, vaLI tema ja varyA karaze tevuM nathI. koI jIvo sadgurunA upadeza dvArA bodha pAmI svapuruSArtha vaDe AjJAsaha vartI karmothI mukta thaI zake che. jIvamAtrane duHkha pasaMda nathI, moha-ajJAna, rAga ane helanA pariNAmothI grasita AtmA duHkhane Icchato nathI, chatAM duHkha janma pAme tevAM kAraNone tyajato paNa nathI. asad abhyAsane kAraNe dIrghakALathI AvuM banatuM AvyuM che. te duHkha ane ajJAnathI mukta thavAno eka mAtra upAya AtmajJAna che. koI jIvane zarIramAM roga thAya tyAre yogya auSadhi le che, ane rogamukta thatAM te auSadhine choDe che. tema jIve duHkhathI mukta thavA, ke pApajanya kriyAothI mukta thavA zubha pravRttimAM ke zubhabhAvamAM joDAvuM jarUrI che. jIva pApakriyAo karato rahe ane sukhanI AzA rAkhe, to te lImaDo vAvIne AmraphaLanI AzA rAkhavA jevI mUrkhatA zubhakarma, zubhabhAva ke sukRtya dvArA jIva nAnA prakAranAM sAMsArika sukha prApta kare che, ane AtmaniSThApUrvaka niSkAma bhakti Adi dvArA sapuNyanuM upArjana karI paraMparAe zAzvata sukhane pAme che. gRhastha dAna-dayAdi paropakAranAM kAryo dvArA sukRtya kare che. devagurudharmanI Adara-bhakti ane prIti dvArA zubhabhAva vaDe zubhakarmanuM upArjana kare che. ratnatrayI ane tapanI ArAdhanA dvArA jIva sat Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya prApta kare che ane anukrame anaMta sukhano svAmI bane che. jIvane evuM zAzvata-anaMta sukha zuM priya nathI ? jIvanI jJAna-darzana zaktino vikAsa thayo na hovAthI Idriyanya sukhomAM teNe sAcA sukhanI kalpanA karI che. tethI tene ema jaNAya che ke saMsAranA nAnA prakAranAM sukhanAM sAdhano maLyAM hoya ane thoDI thoDI dharmasAdhanA (hakIkatamAM kriyA ja) thatI hoya to nAhaka vrata, tapa karI nigraMtha banI kAyAkaSTa karI duHkha veThavAnuM zuM jarUrI che? hajI te jIvanI zraddhAmAM sAcA sukhanI pratIti AvI nathI, tethI te nigraMthamunino saMyama, tapa, kAyakuzapaNuM, anidrA, vananivAsa, vihAra joIne teone duHkhI mAne che, ane potAnAM vAtAnukUlita vADI, gADI ane gharane kALathI nirbhaya ane rakSita mAnI vividha prakAranA bhojanAdi viSayomAM sukhI mAne che. * zubhAzubha karmabhAva zuM che ke jIvo tene AdhIna varte che ? karmaphaLarUpa cetanAmAMthI UThatAM vividha bhAvo, taraMgo vikalpo te karmabhAva che. karmabhAva e ajJAna dazA che. rAtrinA aMdhakAramAM jema vastu dRSTigocara thatI nathI tema ajJAnarUpI aMdhakAramAM jIvane potAnuM zuddha astitva anubhavamAM AvatuM nathI. sAcA jJAna vagara, gurugama vagara ke zAstronA abhyAsa vagara karmanuM svarUpa samajamAM AvatuM nathI. karmarUpa jaDatA ane tenI pracuratAnuM bhAna jIvane hotuM nathI. to pachI pariNAmonuM jJAna to jIvane kayAMthI hoya? AvI ajJAnatAne kAraNe jIva karmavaza jaDanA sAmrAjayamAM ne bhautika vastumAM sukhanI zodha karI duHkha pAme che. bhramara jema parAgamAMthI sukha meLavavAmAM kamaLa biDAtAM pIDita thaI mRtyu pAme che, tema jIva vividha viSayorUpI parAganA sevana dvArA karmabaMdhanathI pIDita thaI, aneka vAra janmamaraNa karyA ja kare che ane duHkha pAmI punaH punaH saMsAramAM bhramaNa karyA ja kare che. koI mahAbhAga satpuruSanA ke satsaMganA yoge karmanI pakaDamAMthI mukta thavAno upAya zodhI le che. * hitazikSA : jharamara jharamara varasatA varasAdathI ghaDo pANIthI bharAI gayo hato. tyAM eka chokaro Avyo. teNe ghaDAmAM pyAlo nAMkhyo, paNa A zuM ? pANI kALuM kema ? tapAsa karatAM jaNAyuM ke tenA nAnA bhAIe ghaDAmAM zAhInI kALI TIkaDI nAMkhI hatI. varSAnuM pANI nirmaLa hatuM paNa zAhInI bhUkIe tene kALuM karIne vyartha banAvI dIdhuM. A ja vAta ApaNI dharmArAdhanAo ane pApapravRtti mATe che. jIvanamAM dharmArAdhanA sArA pramANamAM karavA chatAM, hajI joIe tevI AnaMdanI anubhUti thatI nathI. kAraNake e anubhUti karavA mATe jarUrI evI pApanivRtti ApaNe hajI sudhI apanAvI nathI. paramAtmAnAM darzana karyA, paNa sinemA jovAnA baMdha na karyA. jinavANInuM zravaNa karyuM, paNa vilAsI gIto sAMbhaLavAnA baMdha na karyA. dAnadharmanI sAdhanA karI, paNa anIti jarAya ghaTI nathI. sadghAMcano puSkaLa karyA, paNa novelo vAMcavAnI choDI nahi. tapasyA avAranavAra karI paNa hoTelomAM javAnuM choDyuM nahi, bIjAnA guNavAda karyA paNa, niMdA karavAnI eka taka jatI na karI. pariNAma je AvavAnuM hatuM te AvyuM. ghaDAmAM rahelI zAhIe jema nirmaLa pANIne bagADI nAMkhyuM. tema A saghaLI pApapravRtti baLavAna evI dharma ArAdhanAnI tAkAtane toDI nAMkhe che. dharma ArAdhanA tAkAtahIna hoI zake nahi, chatAM jo upalaka daSTie evuM dekhAtuM hoya to ApaNA jIvanane vyavasthita tapAsavA jevuM che. dharma ArAdhanAonI niSphaLatAonuM kAraNa acUka maLI ja raheze. svAbhAvika dharmarAdhanA niSphaLa thatI nathI ke sAMsArika phaLavALI paNa nathI. te AMtarika zaktirUpa hovAthI sadA sukhada che. anukULatA pratikULatA badhuM ja gauNa che. svAbhAvika sukhanuM prAgaTya che. 98 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. karmasattAnuM svAyatta kAcI 0 jagatanA mukhya padArthonI samaja : jagatamAM mukhyatve be padArtho, dravyo ke vastuo che. tene alaga alaga zabdathI oLakhavAmAM Ave che. cetana-jaDa (acetana) AtmA-deha jIva-pugala svarUpa-pararUpa avinAzI-vinAzI nitya-anitya. AtmA (jIva)nuM lakSaNa cetana che. nitya, zuddha, arUpI Adi tenA guNo che. pariNAma, paryAya, upayoga jIvanI kSaNika avasthA deha (pugala)nuM lakSaNa jaDa che, sparza, rasa, gaMdha, varNa Adi tenA guNo che. puddabharAvuM, gala-gaLavuM.-arthAt pudgalano svabhAva bharAvuM ane gaLavuM te che. loDhuM lohacuMbakanA pradezamAM Ave tyAre lohacuMbaka sAthe coMTI jAya che te pramANe AtmAnA pariNAma bhAva, vikalpo sAthe joDAya che tyAre te kSetramAM rahelI kArmaNavargaNA Atmapradeza upara coMTe che. ane tenA samaye sukha duHkhAdi rUpe pariName che. AtmA ane karmano sAMyogika saMbaMdha che. AtmA svabhAvamAM rahe to kArmaNavargaNA sparzatI nathI. zarIramAM pudgala paramANuonuM AvavuM ane javuM, zubhAzubha karmonuM AvavuM ane javuM satata thayA kare che. karmane zAstrabhASAmAM kArmaNavargaNA kahevAmAM Ave che. arthAt anaMta pugala paramANuonI sRSTivyAta te eka karmasattA che. lohacuMbakanA nyAye jIvanA pariNAma vaDe A karmavargaNA vividha prakAre AkarSAI jIvanA pradezo sAthe coMTe che. jaDa karmo coMTavAno bhAva karatAM nathI, paNa je jIva jevA bhAva kare te pramANe te AkarSAya che ane saMyogarUpe Take che. sukha-duHkha maLavuM te zuM karmane AdhIna che ? karmanA zubha azubha ema be prakAra che. zubhabhAva vaDe zubhakarma upArjana thAya che ane tenA phaLarUpe jIva zarIrAdi, dhanAdinI sukha saMpatti jevAM saMsAranAM alpa sukhone pAme che. paraMtu A sarva sAdhano alpajIvI hoya che. AvAM karmaphaLa e eka prakAre bAlatapa, dAnAdinuM pariNAma che. jJAnIne zubhakriyA ane zubhabhAva hoya che, paraMtu AtmatattvAdinI pUrNa zraddhAne kAraNe teo jJAnavRddha hovAthI temanI kriyAdi satpuNyarUpa hoya che jethI teo saMsAranAM sukhone pAmavA chatAM tenAthI potAne bhinna mAne che ane maLelA susaMyogano saduupayoga karI jIvana sArthaka kare che. puNyayogamAM aTakI jatA nathI; aMte muktajIvana jIvI siddhadazA pAme che. azubha karmanA yoge jIva saMsAramAM duHkha ane dAridra pAme che, hiMsAdi pApakriyAo dvArA jIva azubha karmane AmaMtre che, ane mahAyAtanAo tathA saMgharSone sahe che. jIva rAgadveSAdinA, prIti-aprItinA, kAma-krodhAdinA je kaSAyo kare che, tevAM pariNAmo Upaje che, anya pratye seve che, ane aMte te karma anusAra jIva saMsAramAM vividha RNAnubaMdha pAme che. mATe jJAnI puruSoe kahyuM che ke sarva duHkhanuM kAraNa AMtarabAhya saMbaMdho che. rAgAdibhAvo te AMtara saMbaMdha che. bAhya padArtho ke sAdhano te bahAranA saMbaMdho ke saMyogo che. zubhAzubha baMne taMdrabhAvathI mukta thavuM te zuddha mArga che. zubhAzubha AMtara bAhya saMyogo anAdikALathI jIva sAthe yojAyA che. vaLI karma siddhAMtanI vyavasthA ja evI che ke jIva buddhipUrvaka ke abuddhipUrvaka jo koI vibhAva-dUSita pariNAma-vRtti kare to paNa karmasiddhAMta bhUla thApa khAto nathI. koI kahe ke mArAthI doSa thayo che paNa mane tenA pariNAmanI khabara nathI to paNa pariNAma nIpaje che. jaDa cetananA svarUpane na jANavuM te ajJAna che ane ajJAna e ja karmabaMdhanano pitA che, duHkhAdi tenI saMtati che. mATe AtmAne jANavo, 100 101 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAravo ane temAM ja zraddhA karavI. sukhaduHkhAdi jo karmanuM pariNAma na hota to jagatamAM Aje garIba-tavaMgara, rogI-nirogI, abhAva-bhAva, jevA be cheDAnuM aMtara ane vicitratA hoI zake nahi. A koI eka be vyaktinuM ke koI mahAna mAnavanuM kArya nathI. zubhAzubha karmanI eka svataMtra sattAnuM e pariNAma che, puNya ane pApanuM e pariNAma che. te paNa sadA TakatuM nathI. puNyodaya pUrNa thatAM jIva rogAdi tathA akiMcanAdine pAme che, ane pApodaya pUrNa thatAM jIva dhanAdi, nirogItva jevA abhyAdhika sukhone pAme che. vaLI puNya satkArya vaDe utpanna thAya che. duSkRtya vaDe pApa utpanna thAya che. madhyasthatA, zuddhatA ane pUrNajJAnAdi vaDe paraMparAe mokSa pragaTa thAya che. mATe samajavuM ke jagatamAM saMsArI jIva mAtra karmane AdhIna varte che ane phaLa bhogave che. jJAnI mahAtmAne nijasvarUpanuM svAdhIna sukha va che. 0 karmacetanAnAM vyakata sthAno : cetanA e AtmAnuM lakSaNa che. mana, vacana, kAyAnA yogonI caMcaLatAnuM nimitta pAmI Atmapradezo pratisamaya AMdolita-kaMpita thatA rahe che ane AtmAnA upayogamAM vividha prakAranAM pariNAmo, vRttio, lAgaNIo AkAra le che. arthAt A prakAranI vRttioke lAgaNIo te cetanAnI eka avasthA che. mohabhAva ke ajJAnatAne nimitte UThelI vRttio mukhyatve krodhAdi kaSAyarUpa hoya che, jethI prIti-aprIti, sukha-duHkha, harSazoka, bhaya-ciMtA aham-mamatva, chaLaprapaMca, roSa, adhIraja jevI lAgaNIo UThe che ane zame che. vaLI mohabhAvanI maMdatA hoya ane zubha upayoga hoya tyAre madhyasthatA, samatA, zAMti, nirbhayatA, saraLatA, kSamA, jitendriyatA jevA guNo alpAdhikapaNe pragaTa thatA rahe che. AvA aneka prakAranA sArA ane burA pravAho cetanAnA stara para varte che. temAMthI utpanna thatA saMskAro janmAMtaramAM paNa AtmA sAthe saMbaMdha dharAve che ane aneka bhavo sudhI te pragaTatA rahe che, temAM sArA burA bhAvonuM jIvamAM parivartana thatuM rahe che. saMskArone jevA nimitta maLe te pramANe punaH punaH sthApita thatA jAya che. sasAdhananA yoge jIva susaMskArI bane che ane asat saMyogomAM kusaMskArI bane che, chatAM svapuruSArtha vaDe te susaMskArI thaI AtmacetanAne sakriya jAgRta rAkhe to doSo-malinatA dUra thatA jAya che. chatAM jIva pUrvanA tIvra viparIta saMskArone vaza thaI jAya tevuM bane che, vaLI evI vivazatA dUra thatA cetanA jAgRta thAya to kusaMskArothI mukta thaI mAnava jIvanane sArthaka karI le che. cetanA e AtmabhAva che ane vRtti e cetanAnI ja eka avasthA che, jene zAstramAM lezyA ke adhyavasAya rUpe oLakhavAmAM Ave che. saMsArI jIvonI cetanA dIrghakALathI AvaraNayukta che. eTale te mULasvarUpe prakAzita thaI AtmAsvarUpe pragaTI zakatI nathI. pararUpe vahetI cetanAnI dhArA aneka viSayomAM khaMDa-khaMDa thaI mULasvarUpane bhUlI gaI che. koI mahAyogAnuyoge cetanAne DhaMDhoLavAmAM Ave ane puruSArthapUrvaka aMtarmukhatAne dhAraNa kare to e khaMDita thayelI cetanA samagratA pAme ane AtmasvarUpamAM samAI jaI nijasvarUpane pragaTa kare. 0 hitazikSA : jagatanA jIvo ajJAnavaza karmane AdhIna jIve che, ane kaSAyarUpI nazo evo che ke jIvane mohavaza potAnA doSo ke ajJAna jaNAtuM nathI, ke pote zuM karI rahyo che? lImaDAnA thaDanI chAla, DALI, pAMdaDA ke gaLo game te bhAgane cAkho kaDavAza ja anubhavazo. tema saMsAramAM karmanA prakAro, kalezanA pratikAro ke kaSAyanA bhAvone game te prakAre sevo paNa tenAM pariNAmo duHkhada ja nIpaje che. mATe he jIvo! samatA, saMtoSa ane samabhAvane sevo. temAM jIvanuM hita che. * rAgadveSa rahita cetanAnuM svarUpa : jainazAsananA trevIsamAM bhagavAna zrI pArzvanAthanI nava bhavanI saMkSipta bodhadAyaka kathA che. jemAM rAga ane dveSanuM eka yuddha khelAya che. aMte rAgadveSa rahita svarUpanuM darzana thAya che. eka vizALa rAjyanA e maMtrIne be putro hatA. kamaTha moTo 102 103 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthI zAMta banI gayo, ane sUMDha namAvIne muninA caraNamAM besI gayo. bhAI hato, marubhUti nAno bhAI hato. baMne sahodara bhAI hovA chatAM baMnenA saMskAramAM pUrva-pazcima jevuM aMtara hatuM. kamaTha kAmI, krodhI, IrSALu ane durAcArI hato. marubhUti saMyamI, zAMta, saraLa ane sadAcArI hato. AthI rAjAe marubhUti nAno hovA chatAM tene maMtrIpada ApyuM, tethI kamaThanA manamAM IrSA utpanna thaI, ane vairanA bIja ApoApa ropAI gayAM. ekavAra marubhUtinI suMdara strI joIne kamaTha mohita thaI gayo. mohAMdha banelA kamaThe nAnAbhAInI anupasthitimAM strIne kuyukti karI ekAMtamAM bolAvI. te satI strI cetI gaI ane pitRgRhe pahoMcI gaI. A vAta rAjAnA sAMbhaLavAmAM AvI, tethI temaNe kamaThanuM apamAna karI dezanikAla karyo. kSamAvAna marubhUtine bhAInA durAcArathI nahi paNa dezanikAlathI duHkha thayuM. baMdhupremane vaza thaI marubhUtie tene vanamAMthI zodhI kADhayo. A bAju kamaThe bhAI ne joyo ane teno krodha bhabhUkI UThayo. bhayaMkara AvezamAM teNe potAnA laghu baMdhune eka moTA pattharano evo prahAra karyo ke tenA ghAthI marubhUtinuM tatkALa mRtyu thayuM. marubhUtino jIva te bhAvI pArzvanAthano jIva che. paNa hajI jJAna prApta thayuM nathI, tethI mRtyu samaye marubhUtine ArtadhyAna thaI gayuM ane vikalpa UThayo ke A kamaThe mArI strI sAthe durAcAra karyo hato, chatAM huM tene premavaza maLavA Avyo. tema chatAM tene mane mArI nAMkhavAnI vRtti thaI ! ajJAnavaza te jANI zakayo nahi ke A sarva karmavipAkanAM phaLa che. tethI alpa evA ArtadhyAna vaDe te mRtyu pAmIne pazuyonimAM hAthIpaNe utpanna thayo. (2) A bAju pitAe vairAgya utpanna thatAM AcArya pAse dIkSA grahaNa karI che, vihAra arthe jaMgalamAMthI saMgha sAthe pasAra thaI rahyA che. e jaMgalamAM marubhUti hAthIpaNe hAthaNIo sAthe rahyo che. jaMgalamAM mAnavono ane vAhanono kolAhala sAMbhaLI hAthI chaMcheDAyo ane gAMDotUra banI cArekora ghUmavA lAgyo. loko bhayabhIta thaI munirAjanI samIpe pahoMcI gayA. hAthI paNa tyAM Avyo. munirAjane jotAM ja | munirAje jJAna vaDe jANyuM ke A jIva to bhAvi tIrthakara che. vartamAnamAM pazuyonimAM utpanna thayo che, vaLI, atyAre tenAM pariNAmo vizuddha thayAM che, tethI temaNe tene teno pUrva janma kahI saMbhaLAvI vairAgyamaya bodha Apyo. hAthI vinayI thaI sAMbhaLI rahyo che. AMkhamAM azrupravAha vahe che ane Arta thaI munirAjane vaMdI rahyo che. upadezamAM tenAM pariNAmo lIna thayAM che. tema aMtarmukha thatAM hAthIe potAnA AtmAnA svarUpane jANIne samyagudarzanane (sAcI dRSTine) prApta karyuM. hAthIno deha avasthA chatAM teNe aNuvrata grahaNa karyA, hiMsAdino tyAga karyo ane vAraMvAra munine vaMdana karI upakAravaza gadgad thaI gayo. hAthI have nirdoSa jIvana jIve che. potAnA vratane pALe che. susaMskAra ane cetanAnI zakti vaDe pazuyonimAM paNa jIva yathApadavI jJAnAdi pAmI zake che. ekavAra pANI pIvA jatAM hAthI kAdavamAM khUMpI jAya che. bahAra nIkaLavAnI koI zakayatA jaNAtI nahotI. AthI te mRtyune samIpa jANIne AtmabhAvanA kare che. tyAM sarpa thayelo kamaThano jIva yogAnuyoga AvI caDhe che, ane hAthI pratyenA pUrvanA verabhAvane kAraNe DaMkha mAre che. hAthInA zarIramAM jhera vyApI jatAM te zAMta bhAve deha choDIne samAdhi-maraNa pAme che ane devalokamAM utpanna thAya che. sarpa marIne narakagatine pAme che. potapotAnAM zubhAzubha karmo anusAra marubhUti svarganAM sukha bhogave che ane kamaTha narakamAM anaMta prakAranAM duHkha bhogavI rahyo che. Ama asaMkhya varSono gALo pasAra thaI gayo che. (3) marubhUtino jIva devalokamAMthI cyavIne vidyAgharane tyAM janma dhAraNa kare che. e jIva have to jJAnayukta che. bALavayamAM paNa jJAnavRddha che. saunA AnaMdanuM bhAjana che. dharmacarcAmAM ke upadezamAM magna rahe che. yuvAnavayamAM ja vairAgya utpanna thatAM te pravajayA grahaNa 194 105 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. muni vanavihAra karI rahayA che. kamaThano jIva A ja vanamAM bhayaMkara dehadhArI ajagararUpe janmyo che. yogAnuyoga munirAjane ajagara jue che ane svabhAvavaza, pUrvanA vairavaza munirAjane gaLI jAya che. muni to dharmadhyAnamAM magna rahI samAdhi maraNane pAme che. (4) munirAjano jIva atyaMta zubhabhAvane kAraNe devalokamAM utpanna thayo ane kamaThano jIva pAcho narakamAM utpanna thayo. vaLI karmajanya sukha-duHkhAdine bhogavatAM baMneno dIrghakALa pasAra thaI gayo. (5) marubhUtino jIva vaLI videhakSetramAM cakravartIpaNuM pAmyo ane kamaThano jIva e kSetranA eka jaMgalamAM bhIlapaNe utpanna thayo. vanAbhi cakravartIne anurUpa jIvanacaryA cAlI rahI che temAM vizeSatA e thaI ke teNe cha khaMDanuM rAja vinA avarodhe, vinA hiMsAe prApta karyuM. cakravartIne anurUpa sukhabhogane bhogavatA chatAM, jJAnanI pratIti yathAvatupaNe varte che. tethI anukrame samayocita te muni dIkSA grahaNa kare che. kAlanA cakravartI Aje to nigraMtha thaI jaMgalamAM viharI rahyA narezane tyAM AnaMda nAme rAjakumAra tarIke janma pAmyo ane kamaThano jIva jaMgalanA rAjA siMha tarIke janma pAmyo. AnaMdakumAre rAjasukhano tyAga karI muni dIkSA grahaNa karI. zuddha ratnatrayInI ArAdhanAmAM lIna thayA che. vaLI anityAdi bAra bhAvanA vaDe ati karuNAmaya pariNAme temaNe tIrthakara nAmakarmanI prakRtino baMdha karyo hato. nijasvarUpamAM ekAgra muni jaMgalamAM kAyotsargaththAne ArUDha che, tyAM te ja sthaLe siMha garjanAsahita Avyo. pUrvanA vairabhAvanI tIvratAe te siMha jJAnIne kyAMthI oLakhe? teNe to muninA zarIrane phADI khAdhuM. saMsAranI tevI vicitratA che. ekavAra bAMdheluM vera jo vamana thayuM to tenI bhayaMkara paraMparA cAle che. ekabAju lagAtAra kSamAbhAva che, bIjI bAju krUra vairabhAva che. munirAje pUrNa samatAbhAve deha choDyo. (8) marubhUti svargalokamAM IdrapaNuM pAmyA. siMha krUrabhAvathI marI naraka gatinuM punarAvartana pAmyo. (9) marubhUtino jIva svargalokamAMthI cyavana karIne banArasI nagarImAM vizvasenarAjAnI rANI vAmAdevInI kukSIe utpanna thayA. Indra ane devadevIoe maLIne temano janmotsava Ujavyo. pArzvanAthano janma jagatakalyANarUpa hato. AkhA rAjyamAM AnaMda ane sukha chalakAI rahyA che. prabhujanmathI traNa jJAna sahita hatA, ane vairAgya-bhAvanAvALA hatA. zizuvayathI ja uttama jIvana dhAraNa karI rahyA hatA. kamaThano jIva duHkha sahana karI karIne kaMIka vizuddhi pAmato puNyabaLe koI nagarIno rAjA thayo hato. tenI rANInA mRtyunA AghAtathI te tApasa thayo hato ane bAlatA vagere karato hato. te ekavAra banArasI nagarImAM eka vanamAM paMcAgni tapa tapato hato, te samaye pArasakumAra tyAM AvI caDhayA. temaNe tApasane vaMdana karyA nahi tethI tApasa krodhe bharAyo. ethI tene zAMta thavA kumAre upadeza Apyo. chatAM tApasa to agnimAM lAkaDA homato ja rahyo. tyAM to pArasakumAre ekadama tApasane rokayo ane cIrelA lAkaDAMne alaga karAvI joyuM to temAM nAganAgaNI dAjhI gayelAM pIDAtA hatAM. prabhue ekavAra munirAja dhyAnadazAmAM lIna che. tyAM to jaMgalamAMthI eka tIra sanasanATIbharyuM AvyuM ane muninA dehane ArapAra vIMdhI nAkhyo. kamaThano jIva je jaMgalamAM bhIlapaNe janmyo hato. teNe, parApUrvanA vairabhAvanA kusaMskArobaLe munine joyA ke krodhavaza hAthamAMthI tIra chUTuM mUkI dIdhuM, munino deha viMdhAyo, paNa AtmA svarUpamAM sthira rahyo. tyAM na hato rAga ke dveSa, na hato koI zatru ke mitra, samabhAvathI bharapUra upayogamAM rahI munirAja samAdhimaraNane pAmyA ane bhIla Ayu pUrNa thatAM raudradhyAne maraNa pAmI avagatine pAmyo. (6) munirAja ahamIndra thayA ane bhIla kamaThano jIva nArakImAM utpanna thayo. anaMtakALa sudhI marubhUtino jIva divya sukha bhogavatAM, chatAM paNa munidazAnI dhanyatA vicAratA hatA ane AtmAnA zuddha svarUpanuM ciMtana karatA hatA. kamaThano jIva nArakInAM duHkha saheto hato. (7) dIrghakALanuM divya sukha bhogavI marubhUtino jIva ayodhyA 106 107 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayo. temanA tarapha karuNAdeSTi karI, upadeza Apyo ane paMcacarameSThInuM zaraNa dhAraNa karAvyuM. te joDaluM kSamAbhAva dhAraNa karI rahyuM ane baMne jIvo sugatine pAmI dharaNendra ane padmAvatI nAme devadevI thayA. vaLI, prabhue kamaThane paNa upadeza Apyo chatAM te ajJAnI jIva bodha na pAmyo ane mRtyu pAmI nIcI gatimAM asurapaNe utpanna thayo. pArasakumAra mokSAbhimukha thaI vairAgyabhAvanAmAM rata che. kALakrame svayaM dIkSita thaI mana:paryavajJAnane pAmI prabhu nijasvarUpamAM lIna che, dhyAnamAM ArUDha che. tyAM ekavAra AkAzamAM eka vimAna jatuM hatuM te ekAeka aTakI gayuM. deve vimAnamAMthI bahAra joyuM. pArasamunine jotAM ja jANe te saLagI UThayo. e ja kamaThano jIva te meghavALI nAme deva thayelo, teNe joyuM ke A munine kAraNe ja mAruM vimAna aTakayuM che. pachI AsurI zaktine vidurvA aneka prakAre bhayaMkara upasarga karato rahyo ane prabhu merUnI jevA acaLaagAdha samudranA jevA kSamAsAgara, ane samatA bhAve dhyAnamAM lIna rahyA. agni temane AMtarabAhya bALI na zakyo. pahADa pattharono mAro cAlyo chatAM prabhu akaMpa rahyA. bhayaMkara varSA thaI, jANe AkhuM jaMgala sAgara banI gayuM. have hada AvI rahI hatI, dharaNendranuM Asana kaMpita thatAM devadevI prabhunI sevAmAM upasthita thaI gayA. eka bAju kamaThano jIva meghavALI mahAupasarga karI rahyo che, bIjI bAju devadevI prabhunI bhakti karI rahyA che. eka patita thaI rahyo che, bIjA pAvana thaI rahyA che. chatAM prabhuno bhAva baMne pratye samAna che. "maThe dharaNendra ca svocita karma kurvati | prabhutulya manovRtti pArzvanAtha zriye tuva : " prabhu kevaLajJAna pAmatAM ApoApa upasarganuM paNa zamana thayuM. bhagavAnane kevaLajJAna thatAM Indroe AvIne prabhunI pUjA karI, samavasaraNanI racanA thaI. AthI kamaTha Azcarya pAmyo, ane vicAravA lAgyo ke pote kevo aparAdha karI cUkyo che. prazcAtApapUrvaka teNe prabhunI kSamA mAgI stuti karI, ane upadeza zravaNa karavA beTho. prabhunI divyavANI vaDe te paNa samyagudarzanane pAmIne dhanya banI 0 hitazikSA : - ajJAnavaza ke mohAdhIna thaI je duSTa vRtti seve che, tenAthI te aMdha banI gartAmAM UMDo Utarato jAya che. kAdavamAM Ubho rahI mANasa hAthapaga uchALe to pUruM zarIra kAdamamaya banI jAya, tema kaSAyamAM ja vRttione bhamAve to jIvanuM puruM astitva ja kaSAyamaya banI jAya. te rIte kamaThanuM pUruM astitva ja IrSA-krodhamaya banI gayuM. teNe deha badalyA paNa vRttirUpI saMskAra to jevA ne tevA sAthe rahyA. tethI janmo sudhI te vRttiAdhIna duHkha bhogavato rahyo. bIjI bAju kSamAvAna ane samatAdhArI AtmA hato, te jIve uttarottara uttama kSamA AdinuM sevana karyuM ane jIvana samatA svarUpa banI gayuM temAMthI je karuNArasano udbhava thayo teNe, te AtmAne tIrthaMkarapade sthApita karyo, ane pApIno paNa uddhAra karyo. pApIno uddhAra kara, tuM pApIno uddhAra, pApIno uddhAra thaze ne tAro jayajayakara thaze." AAC 108 10e Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. cAra gatirUpa karmacetanAno prabhAva * cAragatinI saMkSipta samaja : zAstrakAroe saMsAramAM cAragatinuM nirUpaNa karyuM che. karmavivaza jIvo cAra gatimAM anaMtavAra janmAMtara karyA kare che. Ano vizeSa abhyAsa zAstro dvArA thaI zake che. TUMkamAM gatinA prakAra : (1) narakagati : adhogati che. ati duHkhanA ja prakArathI tyAM jIvana vIte che. kAraNa : mahAAraMbha, parigrahathI Asakti, tathA krUra ane hiMsAtmaka pariNAmo ane kAryo karIne jIva narakagati pAme che. (2) tiryaMcagati : sUthama ekendriyathI mAMDIne paMcendriya pazupakSInA mUMgA jIvo, jeo parAdhIna dazAmAM duHkhane bhogave che. kAraNa : mahAkapaTa ane prapaMcanA kAraNe A gati maLe che. (3) manuSyagati : dharmabhAvavALA, dAnAdi paropakAranA kArya karavAvALA, guNavAna ane zIlavAna manuSkAyuM bAMdhe che, ane saMsAranAM sukho bhogavI paramatattvane ArAdhI mukti pAmavAno avasara prApta kare che. - pAMca Idriya tathA vicArazakti sahita manavALo manuSyajanma uttama manAya che. kAraNa : dhaNAM puNyanA yoge manuSyajanma maLe che. (4) devagati : dAnAdi jevA zubhabhAvo, bAlatapa, satkAryo vaDe thatAM zubha pariNAmathI tathA saMyamathI devagati maLe che. sukhabhoganI sAmagrI prApta kare che. jJAnI puruSoe kahyuM che ke A cAre gatimAM duHkha ane mRtyuno bhaya che. deva ane manuSya janmamAM kaMIka sukha hoya che paNa te parokSa ane maryAdita hoya che. vaLI puNyodaya kSINa thatAM devagatimAM paNa mRtyu che. manuSyagatimAM rogAdi AvIne UbhAM rahe che. AthI cAre gatine duHkhanuM kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. paMcamagati te mokSa che. cAre gatino kSaya karavAnuM sAmarthya kevaLa manuSya janmamAM ja che tethI devo paNa manuSya janmane jhaMkhe che. AthI A janmane uttama kahyo che. * naraka gativiSayaka vizeSa samaja : adhika adhika evI nikRSTa ane ati azubha azubhatama tevI sAta bhUminAM kSetro narakanAM sthAno che. A sthAnomAM garamInuM pramANa evuM che ke teno eka kaNa jo mAnavonI pRthvImAM UDIne Ave to, eka bhayaMkara aNeboMbanI jema pRthvIne tArAja karI zake. zItanuM pramANa evuM che, te pANI je aMgone aDe te aMgonA kaTakA thaI jAya. sudhAtRSAnuM duHkha evuM che ke sRSTinA sarva padArtho ane pANI khAI javAnI ke pI javAnI tRSNA thayA ja kare che je tRpta thatI ja nathI. vaLI, uMdarabilADInA jevI bhayaMkara janmazatrutA paraspara varte che. temAMya vaLI narakapAlo ane asuradevo temane mArapITa karI khuza thAya che. chatAM tyAM temane koI bacAvI zakatuM nathI ke rakSaNa karI zakatuM nathI. AvI A yonimAM nAraka zarIra sAMkaDAM moMnI kuMbhamAMthI jIvane kheMcI kADhe te rIte utpanna thAya che. temanA zarIra atyaMta azubha paramANuonA hoya che. temanI vartanA bIbhatsa hoya che. temanuM jJAna vibhaMgazAna che eTale mithyAmatithI paNa vadhu aMdhakAramaya dazA che. zarIranI zaktine vIkarvI zake paNa te taddana vicitra ane azubharUpe hoya che, temanAM pariNAmo amaryAditapaNe hiMsaka hoya che. * A gati maLavAnuM kAraNa : AvA bhayaMkara ane ghora yAtanAyukta sthAnomAM janma dhAraNa thavAnuM eka kAraNa mAtra krUra, ahiMsaka bhAvo, tenI ja vartanA, atizaya viSayAsakta jIvanI vRttio, devagurudharmanI avagaNanA, niMdA ane avinaya ItyAdi che. A sthAnamAM thatI vizuddhi sarvajJa tIrthaMkaranAM janmakalyANaka veLA ekakSaNanuM sukha A bhUmimAM prApta thAya che. paNa soyonI zayyA para sUtelA mAnavane kIDIno DaMkha lAge to jaNAya nahi tevI ati tIvra mAtrAnuM duHkha A sthAnamAM hovAthI te sukha temane spaSTapaNe anubhavAtuM nathI. samyakajJAna prApta thatAM pahelAM krUra pariNAma samaye jIvane 111 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSyano baMdha narakagatino paDayo hoya to te jIva sabhyatva prApta thayA pachI jyAre A sthAnamAM Ave che tyAre duHkhane vinA pratikAre sahI le che. samatArUpI potAnA svarUpamAM rahevAno udyama karIne vizuddha thAya che ane pachInI gatimAM manuSyajanma pAmI samaktine ujjavaLa karI nirvANa pAme che. zreNika rAjA ke rAvaNanA daSTAMto parathI samajamAM Ave che. nArakagatimAM utpanna thavuM te karmaphaLa che ane tyAM yoni pramANe tIvra pariNAmarUpe vartanA te te prakAranI karmacetanA che. ati kaSTanuM sahana karavuM te jIvane vizuddhinuM kAraNa bane che kharuM. chatAM temAM kevaLa oghadRSTi hovAthI tenI phaLazruti alpa che. - tiryaMcagati viSayaka vizeSa samaja : nigodarUpI sUkSma ekendriya jIvo viSe - tiryaMcayoninI vyAkhyA jainazAstromAM ghaNI ja sUkSmapaNe karavAmAM AvI che. agocara, keLavajJAnamAM ja zeyarUpa thatAM atisUkSma kevaLa eka sparza Indriya dharAvatA nigoda nAmadhArI jIvo anaMtAnaMta che. pRthvI paranA tamAma skUla ke sUkSma padArthonA ke zarIranA polANavALA bhAga hoya tyAM A jIvonuM astitva hoya che. te zastrathI chedAtAM bhedatAM nathI. evI rIte ThAMsI ThAMsIne bharAyA hoya che ke jema koI relagADInA Dhora pUravAnA DabAmAM bakarAMne ThAMsIne bharyA hoya to te ghaNA chUTA hoya tevuM jaNAya. vaLI A jIvo eka zvAsa-prazvAsamAM 17 vAra mare che ane Upaje che. A ja te jIvonuM mahAna duHkha che. tyAM jJAnanuM eka kiraNa paNa prApta thaI zakatuM nathI. cetanatAne kAraNe mati zruta jJAnano aMza mAtra tyAM hoya to paNa te nahivat che. evI aMdhakAramaya dazA te ja e jIvonuM tIvra duHkha che. vaLI A yonimAM jIva-mAtre anaMtakALa gALyo che. bhADabhUMjAnA caNA zekavAnA tAvaDAmAMthI koI caNo garamIno saMga pAmI UchaLIne bahAra paDe tema A yonirUpa tAvaDAmAMthI jIva duHkhathI tapato tapato ati kaSTa bahAra nIkaLe che ane skUla ekendriyapaNuM pAme che. eka jIva sidhdha thAya tyAre eka jIva vyavahAra rAzimAM Ave che. * sthUla ekendriyapaNAmAM karmacetanAnuM svarUpa : kevaLa zarIrarUpa sparza Indriya dharAvatA A jIvonA pAye pAMca prakAra che. te amuka avasthAmAM sacita hoya che. pRthvIkAya : mATI, patthara, khanija, khANa, mIThuM Adi. apakAya : jaLakAya, tamAma prakAranA pANInAM sthAno. teukAya : agni, lAkaDA, kolasA ItyAdimAM agninuM UpajavuM. vIjaLI prakAza jevA sthAno. vAukAya : koIpaNa prakAranA havA-pavananAM sthAno. vanaspatikAya : sUma lIlanA jIvathI mAMDIne moTAM vRkSo sudhInAM phUla, phaLAdi vanaspatinA sthAno. A jIvonuM AyuSya abhyAdhika hoya che. paraMtu dhana aMdhakArarUpa jIvanI dazA hoya che. atiparAdhIna dazAmAM mare che ane Upaje che. temanAM duHkho paNa jJAnIgamya che. 1. pRthvIkAya : A jIva mATI, khanija, sonuM, rUpuM, kolasA, mIThuM ItyAdimAM utpanna thaI te sthAnomAM kayAMka daTAyo, TipAyo, tapAyo, zekAyo ema aneka prakAre duHkha pAmyo. tenA te ja sthAnomAM vAraMvAra Upaje che ane dehane choDe che. tyAM jJAnanuM to koI kiraNa kAryakArI nathI, oghe Aghe karmaphaLa bhogavIne A jIvo vizuddhi vaDe AgaLanAM sthAnomAM javAnI yogyatA prApta kare to kare che. 2. apakAya : jaLarUpe deha dhAraNa karIne jIva bhejathI mAMDIne, ke jhAkaLa biMduthI mAMDIne moTA samudramAM jaLarUpe deha dhAraNa kare che. sAgaramAM ke khAbociyAnA pANImAM, jhAkaLanA biMdumAM ke varasatI varSAmAM, bhejarUpe ke pravAharUpe, varALamAM ke vividha jaLAzayomAM ema vividha sthAnomAM jIva utpanna thAya che. te te sthAnomAM ati zItapaNuM ke uSNapaNuM pAmyo che. ryo, UkaLyo, pIvAyo, dhokAmAM dhibAyo, pravAhamAM taNAyo ame aneka prakAre ghAta pAmIne duHkha sahyAM che. 3. agnikAya ? agnikAyanI yoni prApta karIne jIve tRNa, kASTa, dAvAnaLa, yaMtra ke vIjaLIkaraNa jevA agninA sthAnomAM duHkho sahyAM che. te sthAnomAM vAraMvAra Upajayo che ane maraNa pAmyo che. 112 113 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnirUpa thaI zakAya che. pANI vaDe TharAyo che. moTA moTA yaMtro calAvavAmAM pisAyo che ane temAM ghaNo kALa pasAra karyo che. 4. vAyukAya : vAyukAyanI yoni dhAraNa karIne jIve sRSTimAM niraMtara bhramaNa karyuM che. vAvAjhoDA rUpe ke nAnA prakAranI havAmAM jIva pheMkAyo che. phaMgoLAyo che, aneka sthAnomAM pUrAyo che, athaDAyo che, ane alpa AyuSya bhogavI te ja sthAnomAM vAraMvAra janma maraNa sahyA che. pa. vanaspatikAya : vanaspatikAyanuM kSetra ghaNuM vizALa ane vividha che. alpa ane dIrgha AyuSI vanaspati hoya che. jemake koI vRkSanuM AyuSya so varSathI vadhu hoya che, jayAre taLAvanA pANInI lIlamAM jIvo alpa AyuSI hoya che. punaH punaH Upaje che ane mare che. vanaspatine jo koI anugrahe vAcA maLI jAya ane tenuM duHkha sAMbhaLavA maLe to tenA zravaNamAtrathI jIva kaMpI jAya. evI A yonimAM jIva anaMtavAra utpanna thayo che ane maryo che. tyAM chedAyo, bhedAyo, vIMdhAyo, sthAne kapAyo, bajAramAM vecAyo, jamInamAM daTAyo, vaLI vaDhAyo, pilAyo, pagataLe caMpAyo, phUladAnImAM goThavAyo, yaMtrothI kapAyo, ThaMDI, garamI ane varSAnA duHkha sahyAM, vAvAjhoDAnA mAra sahyA, AvA aneka prakAranAM duHkho sAmAnya mAnavInI buddhimAM AvI zake tema nathI. jJAnIo ja tene jANI ane joI zake che. vijJAnakSetre prayoga dvArA vanaspatinA bhaya, lAgaNIo, AnaMda vyakta thavAnA nidarzana thatAM rahe che. vanaspatinuM kudaratamAM eka AgavuM sthAna ane sauMdarya che, chatAM cetanazakti AvRtta che e ja duHkha che. A jIvo potAnA duHkha dUra karavAno koI upAya yojI zakatA nathI. saMjJA vaDe dehabhAvayukta duHkha anubhave che. e duHkha sahana thavuM temAM ja te jIvonI vizuddhi thatI rahe che. aMdhakAramaya jIvanamAM vikAsakramano e ja mAtra upAya te jIvo mATe che. * vaijJAnika yuganI doDamAM mAnava kevo nIco Utaryo che ? vaijJAnika prayogothI zuM phAyado che te to tenA prayogavIro ja jANe, paNa vijJAnayuga sAthe vikasatI hiMsakapravRttinA yugamAM kevuM Azcarya che ke vanaspatine kevI lAgaNIo thAya che tenuM jJAna meLavavA tene ukALe, bALa, kApe ke aneka prayoga kare pachI siddha kare ke vanaspatimAM AvA prakAranI lAgaNIo che. buddhi ane tarkapradhAna A yugamAM zraddhAhInatAne kAraNe anya jIvone duHkha ApIne vastutattvanI jANakArI siddha karavAmAM Ave che. temAM ekendriyathI mAMDIne paMcendriyanA jIvo jANe cetanahIna hoya tema jaDa gaNIne jaDatA jevA prayogo thatA rahe che. A sarva saMhAralIlA mAnavanA bhejAmAMthI utpanna thaI che. sarvajJa kathananI azraddhAne kAraNe prayogasiddhine siddhi mAnI jIvo aneka atyAcAro kare che. ekavAra eka svAmIjIne amerikA javAnuM banyuM hatuM. vividha prakAranA bhaktono ane bhAta bhAtanAM sthAnono svAmIjIne paricaya thayo. eka gRhastha temanA dezanI yAMtrika siddhi batAvavA temane eka kArakhAnAmAM laI gayo (katalakhAnuM). kArakhAnAnA tamAma vibhAga evA to svaccha, sughaDa, suvyavasthita hatA ke svAmIjI bhramamAM ja rahyA ke teo kayA sthAne AvyA che. aMdara praveza karyo ane vAta jANI ke pote ayogya sthAne bharAI paDyA che. teo tarata ja pAchA vaLI gayA. chatAM gRhastha kevI siddhi hAMsala karI che te samajAvatAM kahyuM ke A yaMtromAM eka bAju gheTAne praveza ApyA pachI te prathama taMdurasta thaIne eka pachI eka yaMtra sthAnomAM pasAra thAya che ane aMtanA yaMtramAMthI amuka tolanA mAMsanA pekeTa taiyAra thaIne bahAra nIkaLe che temAM mAnavazaktino upayoga nahivat karavAmAM Ave che. A sAMbhaLI svAmIjI atyaMta duHkhI thayA paraMtu temaNe eka mArmika vAta pelA gRhasthane pUchayuM ke, "amerikAmAM gheTAnI A vyavasthA karyA pachI pAchuM te pekeTamAMthI gheTuM banAvavAnI koI vyavasthA ke zodha thaI che?" gRhastha to AzcaryathI AMkho phADIne joI rahyA ke svAmIjI zuM pUchavA mAMge che ? svAmIjIe spaSTatA karI ke amerikAmAM koInI pAse e prakAranuM jJAna nathI, paNa bhAratanA jJAnIo pAse A vAtanI spaSTatA che. teo kahe che ke gheTAmAMthI mAMsanI AvI vyavasthA karanAra 114 115 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavane gheTA thaIne A prakAre pasAra thavuM paDe che. oha ! paNa viSayalolupa, aMdha ane jaDa banelA mAnavane A vAta samajavA jevI saMvedanazIlatA kayAM che ? (eka pravacanamAMthI sAMbhaLeluM). * be iMdriyAdi viSayaka : be IdriyapaNAmAM jIvane sparza ane rasa be Idriyo prApta thAya che. sparzanI saMjJAmAM have rasanI-AhAranI saMjJAno umero thayo. jIva mAtrane janmanI sAthe AhAra, bhaya (rakSA), maithuna (UpajavArUpazarIrabhAvarUpa) nidrA A cAra saMjJA hoya che. paraMtu IdriyanI vRddhi sAthe saMjJAbaLa vRddhi pAme che. te te saMjJAbaLe jIva IdriyonA prApta viSayamAM sukhabuddhi seve che, te te viSaya meLavavA saMjJA uttejita thatI rahe che. - dareka yonimAM cetanA hovAthI jJAna to hoya che, paNa te vyakata thavA ke vikasavAnA tyAM mana jevAM sAdhano na hovAthI, upadezazravaNa ke bodha thavAnI saMbhAvanA na hovAthI, jIvane mithyAtvano-ajJAnano ja udaya hoya che. Ama jIva be Idriya pachI traNa, cAra ane pAMca Idriyone pAmIne paNa asazIpaNuM-manarahita hovAthI A tiryaMcayonimAM duHkhonuM sarakhApaNuM che. arthAtuM duHkhonI paraMparA che. duHkha dUra karavAno yathArtha upAya te jIvo jANatA nathI, ane upAya karI zakatA nathI. anukrame duHkha sahIne AgaLanA sthAnomAM jAya che. jo ke traNa Idriya ke cAra IdriyavALA jIvone dabAtA, kacarAtA joIne saMvedanazIla jIvo temanA duHkhane kaMIka samaje che. paraMtu hiMsakavRttivALA ajJAnI jIvo to te yoninA jIvono caitanya tarIke svIkAra karatA nathI. temanA asvIkArathI AgaLanA dRSTAMte joyuM tema nigodathI mAMDIne bakarAM-gheTAM thavAnuM prayojana aphaLa jatuM nathI. vaLI tiryaMca paMcendriya mUMgA pazunAM duHkho to sau koI joI zake che. bhAra vahIne jato gadheDo DaphaNAM khAya che. raNamAM doDatuM UMTa have ati bhAra vahIne DAmaranI saDaka para doDatuM thayuM che, temAM jo mArgamAM AvatA vRkSapAnane khAvA peravI kare to mAra khAya che. baLada banIne kevAM vaitarAM kare che, ane gaLiyo ke rogISTa thatAM keTalAka jIvo katalakhAne pahoMcI jAya che. Ama agaNita duHkho A jIvo sahana kare che. koI pUrvano saMskArI jIva, puNyabaLe sAruM pAlanapoSaNa pAme che. * mAnavagati viSayaka vizeSa samaja : mAnavane pAMca Idriyo ane chaThThuM mana vicAra ane uccAra zakti sahita maLyuM che. jo puNyabaLe zAtAvedanIya ane zubhanAmakarmano baMdha hoya to zarIranI zakita, buddhi ItyAdi anukULa hoya che ane jo azAtA ke azubhanAmakarmano udaya hoya to roga, maMdabuddhi, dAridra ItyAdithI pIDA pAme che. anukULatA hoya to paNa te kSaNika ke maryAdita hoya che. deha ja jyAM vinazvara che tyAM tene Azrita sukho sau zAzvata kayAMthI hoya ? chatAM mAnavadehanI camatkRti e che ke A dehe jagatanA tamAma yoninA bhavabhramaNanI anaMtatAno aMta AvI zake che. kSaNika sukhonuM varjana thaI zAzvata sukhanuM upArjana karavA mAnava samartha che. tenI khUbI eka mAtra samyagu jJAnanI sAcI dRSTinI zakti che. saviveka tenuM pravezadvAra che. karmacetanA ane dharmacetanAno viveka janmyo ke jIva karmacetanAthI mukta thato jAya che ane AgaLa varNavelAM duHkho, bhaya ane yAtanAo naSTa thaI jAya che. karmacetanAnA pravAhonuM zuM pariNAma che te jANavA ja te te yoninAM duHkhonuM atre saMkSipta varNana karavAmAM AvyuM che, jenuM jJAnIoe kathana kareluM che. mAnava sivAya anya sthAnomAM yoni pramANe jIvananI mahA parAdhIna dazA che. tyAM jIva kevaLa karmaphaLane bhogavyA ja kare che. temanI karmacetanA dharmacetanAmAM pariNamI zakavAnI saMbhAvanA prAya nathI. saMjJI paMcendriya tiryaMca-pazu paMkhI kyAreka mahAjJAnIno yoga pAmI dehabhAva bhUlI svarUpanuM anusaMdhAna pUrvanA yogabaLe karI saviveka pAme che. mAnavadehe paNa saviveka pAmavo durlabha che. te karmacetanAnuM prAbalya che. chatAM mAnavajIvanamAM zakayatA ghaNI hovAthI sarve anyabhAvathI nivRtta thavAnuM lakSa rAkhavuM. 116 117. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 devagati viSayaka : sRSTimaMDaLamAM traNa lokanI mAnyatA che : nIce nArakaloka che, madhyamAM mRtyuloka che ane uparanA sthAnomAM devaloka che. devalokamAM roga, jarA ke janmanAM du:kho nathI. hADamAMsanA zarIra nathI. vaikriyalabdhivALAM zubha zarIra hoya che. sukhabhoganI vipula sAmagrI hoya che. temAM paNa UMcA-nIcA devonA saMgharSo cAle che. paraMtu uttama devalokamAM che te to jJAna sahita hovAthI sukhabhogamAM paNa paramAtmAnI, tIrthaMkara devonI bhaktimAM anurakta hoya che ane manuSyapaNuM pAmavAnI jhaMkhanAvALA hoya che jethI saMyama ane tyAgane ArAdhI manuSyapaNuM pAmI muktinI prApti karI zake. A viSeno vistRta abhyAsa karmagraMtha jevAM zAstromAMthI karavo. cAre gatimAM manuSya avatAra ja ratnaciMtAmaNi jevo kahyo che, ciMtata vastu phaLe tevo A janma saMsArasukhamAM vyartha jAya che, mokSa pratyenA saMkalpamAM sArthaka thAya che. arthAt A janma nirNaya karavA mATeno che ke he jIva ! tane saMsAra khape che ke mokSa khape che ? zrI morArIbApunA sadbhAva rAmAyaNamAM eka prasaMga che, rAvaNa sItAmAM lubdha banI tenuM apaharaNa karavAnI abhilASAe eka prapaMca Adare che, temAM te mArIcane kahe che ke tuM suvarNamRganuM rUpa dharI sItAjInuM apaharaNa karavAmAM mane madada kara, nahi to tAruM mRtyu che tema nakkI samajaje. A vAta sAMbhaLI mArIca gabharAyo. A pahelAM koI RSinA yajJamAM vighna karavA jatAM tene rAmajInuM phaNA vagaranuM bANa vAgeluM tyAre te seMkaDo mAIla dUra pheMkAI gayo hato. jo phaNAsahitanuM bANa vAgyuM hoya to te mRtyune zaraNa thayo hota. Ama vicArI teNe rAvaNane A duSkRtya na karavA ane maMdodarIne saubhAgyavatI rAkhavA zIkha ApI. AthI rAvaNa uzkerAyo ane teNe talavAra kheMcI. mArIca samajI gayo ke jo rAvaNane A kAryamAM sAtha nahi ApuM to te mArI nAMkhaze, te vAta nakkI ja che. have jo maravuM ja che to rAmanA hAthe maravAnuM sadbhAgya prApta karI sadgati kAM na pAmuM ? 118 ane teNe rAmanA hAthe maravAno nirNaya karI lIdho. jIvane mATe cAre gatinA bhramaNarUpa karmavivazatA te rAvaNanuM rUpa che, ane cAre gatithI mukta thavA pAMcamI gati-muktino upAya te rAmanuM zaraNa che. mAnavajanmamAM Ano nirNaya karavAno che ke vAraMvAra rAvaNanA hAthe mRtyu pAmI janmamaraNanAM duHkha prApta karavAM che ke rAmanuM-paramAtmAnuM zaraNa grahI cAre gatino aMta ANavA dehAdhyAsa ane saMsArAbhimukhatA tyajIvI che ? mAnava jIvananuM mahAna kArya muktinI yAtrA che. hitazikSA : Aje bhAratano mAnavI paradezamAM pahoMcIne dhanapipAsu banIne, samRddhi bhegI karavAmAM hiMdu tarIke bAhmaNa ho ke jaina ho potAnA sToramAM IMDA ane abhakSya vastuo vecato thaI gayo che. tene dharmamAM zraddhA ja nathI ke jo te A vastuone badale yogya vastu prAmANikapaNe vecaze to dhana tenuM ghara zodhatuM Avaze. ekendriyAdinI to aMdhakAramaya dazA che paNa mAnave chatI AMkhe pATA bAMdhI aMdha banavAnuM kema pasaMda karyuM che ? karmarUpa cetanAnI AvI badhiratA che. mATe he jIva! vicAra kara. mAnavadeha maLavA chatAM kevI jaDatA te svIkArI lIdhI che ? jAgRta thA, jAgRta thA. ane karmarUpI kALano koLiyo thatAM pahelAM jJAnInA mArgamAM praveza pAma. ekendriya jIvonI parAdhIna, dIna, hIna ke duHkhIdazA gurugame ke zAstraAdhAre jANIne te jIvo pratye anukaMpita thaIne ahiMsAnuM yathAzakti pAlana karavuM. jIva mAtre te te sthAnomAM duHkha sahyAM che. tevA jJAnInA vacanane mAnya karI zraddhAvAna thA ane tevA sthAnomAM dehayAtrA karavI na paDe te prakAre jIvananI caryAne goThavI le. temAM potAnuM to bhaluM che paraMtu anya jIvonuM paNa kalyANa che. ahiMsA dharmanA sevana mATe jarUriyAta ghaTADavI, saMtoSI thavuM, saMyama pALavo, vivekasaha vartavuM, yatnA rAkhavI, sUkSma jIvo pratye anukaMpA ane moTA jIvo pratye premabhAva ke samabhAva rAkhavo. .. 119 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. IMdriyavaza karmacetanAnuM svarUpa 0 iMdriyaviSayavaza karmacetanA : IdriyonA pAMca prakAra che. sparza, rasa, ghANa, cakSu ane zravaNa. A pAMce IdriyonA vividha viSayo ane prakAro che. 1. sparza : suMvALo-kharabacaDo, ThaMDo-garama, halako-bhAre, cIkaNo lUkho mukhya ATha prakAra che. 2. rasa : kaDavo, tIkho, tUro, khAro, madhura mukhya pAMca prakAra che. 3. ghANa : sugaMdha, durgadha mukhya be prakAra che. 4. cakSu : kALo, lIlo, pILo, sapheda, lAla mukhya pAMca prakAra 5. zravaNa : duHsvara ane susvara mukhya be prakAra che. A sarva viSayono svAmI mana che. manane vaza viSayo ane viSayone vaza mana ema paraspara baMne saMlagna che. baMnenI nAgacUDamAM cetanA phasAyelI che. temAMthI mukta thavAno ekamAtra upAya te AtmajJAna, saMyama ke satzAstrabodha che ane tenI savizeSa zakti mAnava dehamAM che. mana, Idriyo kevaLa zarUpe nathI. Asakti te viparItapaNuM che ane svasammukhatA te svabodha che. te eka sikkAnI be bAju che. hAthI sparza-kAma sukhanI abhilASAthI phasAya che ane mRtyune notare che. mAchalI AMkaDAmAM bharavelA khAdya padArthane meLavavA AMkaDA ke jALamAM phasAIne mRtyune zaraNa thAya che. bhramara parAganI gaMdhathI lalacAIne tenA para beTho ja rahe che ane kamaLa biDAtA mRtyu khaDuM thAya che to ya te viSayane choDI zakato nathI. pataMgiyuM divAnI jyotamAM lapaTAIne mRtyu pAme che. haraNa zikArInA vAdyanA sUrIlA avAjanA zravaNanA lobhano bhoga banIne mRtyune pAme che. 120 * mAnavInI bhautika sukhanI doDa : A jIvo eka ja IdriyanA viSayonI AsaktimAM mRtyune vaza thAya che. mAnava buddhizALI prANI che. vaLI, saMjJAbaLa, mananI abhilASA, viSayAsakti vizeSa hoya che. tyAre pAMce IdriyonA bhogane eka sAthe bhogavavA Icche che tenI zuM dazA thaze ? AjanI Adhunika sAmagrI dharAvatA mAnave bhautika sukha pAchaLa AMdhaLI doTa mUkI che ane pAMca viSayamAM lubdha banI jIvanane ja hoDamAM mUkI dIdhuM che. udAharaNathI vicArIe ke eka gRhastha tenA Tebala para DanalopapIlonI khurazI para jamavA beTho che. khurazIno suMvALo sparza tene sukha Ape che. pachI thALImAM vividha rasayukta padArtho mukhamAM mUkI svAdane mANe che. temAM to vaLI eka sAthe rasanA sparzane vividhatA ane padArthonI tIvra gaMdhane mANe che. sAme svapatnIne nihALe che. vaLI TI.vI. jevA sAdhanomAM cakSuIdriyanuM sukha mANe che, ane temAM gavAtA gAyikAnA gItone sAMbhaLIne khuza thAya che. ene ema thatuM haze ke kadAca chaThThI Idriya hota to kevuM sukha meLavI zakAta? Ama sAdhano ane temAM ramamANa rahevAnI vRttimAM mAnavajIvananI uttama vastuo jJAnAdine vistRta kare che, chatAM te tema mAne che ke te sukha bhogavI rahyo che. azubha vilAsone vANI vilAso, kAyAkrUDa kranAra, iMdriyonI prabhu vAsanA bhUMDI, lapaTAyo tAraNahAra. jJAnInA AvA vacanono marma temanI nizrA ane sevA vaDe ja prApya che. te sivAya karmarUpa cetanA jIvane kevA prakAre vivaza kare che te joIe. te vivazatA na hoya to IdriyonI eka evI gati che ke je Atmazaktine anusare che. eTale doSa Idriyono nathI paNa Asaktino che. sparzendriyanI vivazatA : saMsArI jIva to viSayone vaza che. paNa sAdhakane, mumukSune ke 12 1 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsune prAraMbhanI dazAmAM vazendriya thavuM kevuM agharuM che te vicArazuM. ApaNe sarvajJa vItarAganI samakSa nirAbAdha evA ziva sukhanI prAptinI vAMchanA karIe chIe ane bhakti dvArA tenI rajUAta karIe chIe, chatAM bIjI ja paLe kevA IMdriyavaza thaI jaIe chIe ! sAMje bhakti karIne zivasukhanI abhilASA sevIne UThayA, ane sUvA gayA tyAM ApaNane sUvA mATe vAtAvaraNa anukULa maLe, suMvALA oDhavApAtharavAnA maLe, ziyALAmAM divase sUryano tApa maLe, unALAmAM vAtAnukulita jevA sAdhanothI ThaMDaka maLe, kAmavAsanA tRpta thAya temAM sukha lAge che ane te sarva jo viparIta maLe to duHkha ke kleza thAya che, te samaye prabhu pAse kevI kevI kAkalUdI-rajUAta karI hatI. mAnasika kalpanAmAM to sarva sAMsArika vAsanA tyajI zivasukha mANyuM hatuM, te sarva vistRta kema thaI gayuM ? tyAM karmacetanA sakriya banI gaI tethI sukhanI mAnyatAmAM viparyAsa thayo. jJAnadhArAyukta cetanAnuM sahaja kArya e che ke je kaMI maLyuM te ThIka che. bhakta tema jANe che ane prabhubhaktinA AnaMdamAM ane smaraNamAM pariNAmone sthira rAkhavA udyamI rahe che. nidrA to le che. chatAM koI padArthamAM Asakti nathI. nidrAmAM paNa te prabhunuM smaraNa raTe che. pAMce IMdriyanA sukhamAM sparza-kAmasukhano tyAga kaparo kahyo che, vratamAM ahiMsA mukhya hovA chatAM brahmacaryavratane kaThina kahyuM che. ahiMsA dharmamAM anya jIvo pratye anukaMpA ane svadharmamAM jAgRti mukhya che. brahmacaryavrata paramatattvanI paramabhakti vaDe sahaja sAdhya bane che. AtmasvarUpamAM ramaNatA-sthiratA e brahma che. tema thavAthI kAmavAsanA nirmULa thAya che. brahmacaryane vrata tarIke svIkAryA pachI paNa saMskAravaza teno udaya guNazreNi pramANe navamA guNasthAne virAma pAme che, tyAM sudhI vrata tarIke svIkArIne tenA mULano cheda karavAno prayAsa avazya karavAno che, brahmacaryavrata sAthe bIjA vratomAM vRddhi ane zuddhi thatI rahe che. koI kaheze ke ame to brahmacArI chIe, amAre brahmavratanI kaMI jarUra nathI. jIve Avo bhrama sevavA jevo nathI. 122 saMbhUti muni jeo mahAvratadhArI hatA chatAM eka suMdara strIratnanA vALanA sparzathI e sukhanI prApti mATe temaNe badhAM vratone hoDamAM mUkI dIdhAM. zubhakriyA, vrata ane ugra saMyamanuM niyamathI je pariNAma AvavuM hatuM te nIpajyuM. teo kALadharma pAmIne cakravartI thayA ane bhoganidAnanA pariNAme atibhogI thaI naraka gatine pAmyA. koI AvA niyamano svIkAra kare ke na kare tethI kaMI pariNAma nirarthaka nIvaDatA nathI. vaLI vizvAmitra RSinuM dRSTAMta prasiddha che. AvA RSimunio paNa jyAM sudhI pUrNatAne pAmyA nathI tyAM sudhI brahmanA bhramamAM rahe ke amane abrahma nathI, to pariNAma bhUlamAM paDatuM nathI. to pachI sAmAnya sAdhakanI to vAta zuM karavI ? mATe manarUpI vAhanane saMyamanI breka jarUrI che. sparzendriya zA mATe vadhu baLavAna che ? A bAbatamAM zAstrakathanane aMgIkAra karavuM. ane sUkSma vicAra vaDe zraddhAna karavuM, jethI brahmavratamAM sthiratA thAya. jIva mAtra anaMta kALa sudhI sUkSma yonimAM ane ekendriyamAM ja rahyo che. eTale ke teNe phakata eka sparza IMdriyane ja anaMta kALa sudhI dhAraNa karI che. te Idriya eTale phakata deha. anaMto kALa deha ja dhAraNa karIne dehabhAva-jaDabhAva saMjJAbaLe vikasato gayo che, tethI dehane ja saMjJAbaLe sukhanuM sAdhana mAnyuM che. te saMjJA baLavattara thatI jAya tema deha pratyenI mamatA vadhu gADha thatI jAya che. temAMya kAmavAsanAnI uttejanAne kAraNe dareka yonimAM jIva abrahmane ja sevato Avyo che tethI tene jItavI ati duSkara kahI che. dharmacetanAyukta AtmArthI kevA bhAva kare che ? dharmacetanAyukta AtmArthI dehanA sukhane sukharUpe jANato nathI. hajI dehAdhyAsa che. viSayasukhabuddhino samULo vilaya thayo nathI, paraMtu tene zraddhAmAM nirNaya thayo che, viSayarasanA sukho te sukha nathI, tethI te zIlavrata jevAM vrato dvArA brahmavrata pratye yAtrA kare che, brahmacaryaniSTha sAdhaka svAdano saMyamI hoya che. snAna-vilepanano saMkSepI 123 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. sugaMdhI padArthonI IcchA karato nathI. vAsanAne uttejita kare tevA sauMdaryone nihALavAmAM tene ruci nathI. vaLI strIkaMThanA madhurasvaromAM lubdha thato nathI. nirdoSa bhAve padArthone jue che, jANe che. ane vivekasaha teno jarUrI upabhoga kare che, temAM paNa AtmAne AgaLa rAkhe che, dehabhAvathI upara UThe che. te ja sAco brahmacArI che ke je koI paNa bahAne IdriyonA svacchaMdane poSato nathI. tethI te Idriyo svayaM brahmane anusare che. viSayonA boja rahita Idriyo sAdhakane anukULa thaIne sahayoga Ape che. paryApta deha-mana ane IdriyonA sahayoga vagara muktine yogya sAdhanA thavI asaMbhava che, mATe IdriyonA mULa rahasyane jANavA, samajavA ane sva-sanmukhatA pratye preravA, jethI vivazatA TaLI asaMgatAnuM lakSya siddha thaI zake. Idriyone lADa na karavA tema tene dubhavavI paNa nahi. phakata tenI zaktino yogya upayoga thAya te jANavuM jarUrI che. * rasendriyamAM vivazatA : prabhupUjana samaye anaMta avyAbAdha sukhane IcchayA pachI ke anAhAraka padanA guNagAna gAyA pachI karmanI kevI bahulatA che ke jIva AhAra grahaNa samaye AhAranA svAdarUpe pariNamI jAya che ? svAdano jaya te AhArano jaya arthAtu tapa che, tevo bodha zravaNa thayA pachI svAdanA tIvra saMskAronI nIpaja jIvanA pariNAmone parAdhIna banAve che ane nita nita navIna padArthonuM grahaNa thavA chatAM IcchAtRpti thatI nathI. kahevata che ke dasa maNanI koThI bharAya paNa A savAseranI koThI kayAreya bharAtI nathI. bharo bharo ne khAlI. jo ke audArika zarIrane khorAka e jarUriyAta manAI che. zarIra e dharma sAdhanAnuM sAdhana che teno yathArtha nirvAha thavo jarUrI che. paNa moTe bhAge manuSya jANe khAvA mATe jIve che. rasendriya ghaNI baLavAna che, tene bhalabhalA yogIoe paNa jItavI durghaTa mAnI che. karma siddhAMtathI jaNAya che ke janmAMtaranA AMtarA samaye kyAreka karmavargaNAnA AhAra rahita ekAda samaya mATe hoya che. tethI potAnuM anAhArakapaNuM vistRta rahayuM che. AvuM samajavA chatAM paNa AhAra samaye vRttine miSTAnna maLatAM madhurapa lAge che. khArA-khATA padArthone grahaNa karavAmAM moja Ave che, ane navI navI vRttio UThayA ja kare che. te maLatAM sukha jaNAya che. tevI karmacetanA avyAbAdha sukhanuM vismaraNa karAvI de che ane para padArthamAM sukhabuddhi karAve che. tethI nijAnaMdanI moja vismRta rahe che. mATe jJAnIoe tapanuM vividha anuSThAna ApyuM che. - dharma cetanArUpa jJAnadhArA tevI vRttine mohajanya jANI dUra kare che. ucita AhArane grahaNa kare che, svAdane jANe che, padArthane jue che paNa vRtti te AkAre pariNamatI nathI. sAdhakane nitya navIna padArtho meLavavAmAM moja AvatI nathI. te to vRttisaMkSepI, ane AhAra saMyamI che. te jANe che ke svAdanI lIlAno vistAra bAhya game teTalA hoya to paNa jIbhanA TeravAthI AgaLa te lIlA samApta thaI jAya che. jIbha parathI pAcho nIkaLelo padArtha pharI koI grahaNa karatuM nathI. te tarapha durgacchA thAya che. vaLI grahaNa karelA padArthonI pAcaka prakriyA thaye temAMthI maLa, mUtra, lohI, mAMsa ItyAdi nIpaje che. jene jotAM mana AkuLavyAkuLa thaI UThe che. mATImAMthI utpanna thayelA A padArtho zarIrarUpe pariNamIne pAchA mATIrUpa thaI javAnA che. mATe ema samajavuM ke zarIra nibhAvavA AhAra che. kevaLa AhAramAM suMdara padArtho khAvAmAM bhakyAbharyAno viveka cUkI javo te mAnavajIvananI mahattA vistRta karavA jevuM che. mAnavanuM udara e gaTara nathI ke temAM game tevA padArtho ke abhakSya padArtho ThAlavyA ja karIe ! AhArano samyagu upayoga karavA AtmArthIe nAnA prakAranA yathAzakti tapa niyama grahaNa karavAM. mAnavazarIramAM paMcendriyano mukhyatve samAveza mukhamaMDaLamAM thAya che. bAkInuM zarIra kevaLa sparzendriyarUpa che. A pAMce IdriyamAM jihA eka che ane tenI pAse kArya be che. bIjI Idriyo be che ane kArya eka che. jillA pAse be agatyanAM khAtAM che. AhAramAMthI oDakArasaMskAra ane saMskAra tevo uccAra nIkaLe che. AhAra grahaNanA saMyamathI vANIvahanamAM samatulA rahe che. vANIno durvyApAra, nirarthaka upayoga, ati vAcALatA ke 124 125 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkrozAdi karmacetanAnAM pariNAmo che. mATe he cetana ! cAlAka thaI kAM cUkI jAya che ? tAruM sAmarthya ekavAra pragaTa karI de, pachI pelAM pAMce magatarA nAsI jaze athavA te potAnI zaktine cetanamAM tanmaya karI UrdhvatAmAM sahakAra Apaze. - dhANendriyamAM vivazatA : sAdhaka prabhubhaktinA umaMga ane prabhunI nizrAmAM nirapekSa sukhano AkAMkSI rahe che, paNa saMsAramAM vAtAvaraNano palaTo pariNAmane UlaTAM karI de che. bhaktinA sthAnamAM dhUpasaLIthI bAhya vAtAvaraNa suvAsita hoya che. jIva prabhupratye prItinA bhAvamAM hovAthI tenuM aMtara suvAsita thAya che, chatAM bAhya padArthonA saMyogo jIvane becena karI mUke che. tene sugaMdhanI priyatA che ane durgadhanI apriyatA che. pariNAmamAM samatulA nathI. dhrANendriyanA be viSaya che. sugaMdha ane durgadha, te zubhAzubha yoga pramANe nirmita thAya che. zvAsanI jema A Idriya kaMIka svaicchika che. jIva Icche ke na Icche nAka dabAve to ya zvAsanI jema maMdapaNe gaMdhano anubhava thayA kare che. sugaMdhI padArthono sparza jIvane game che ane nAka kheMcIne suMdhyA kare che, vadhu maLe tevI apekSA rahe che. IdriyaviSayonA grahaNamAM sUkSma ke dhULa hiMsA thatI rahI che. jIvane potAne to garamI ThaMDI sahana thatI nathI, tenAthI bacavA prayatnazIla rahe che. eka samayanA agra bhAganuM vAgavuM gamatuM nathI. koI paNa prakAranAM duHkhathI pote dUra thavA prayatna kare che. teNe A vAta vicArI levI ke sugaMdhita padArtho banavAnI je prakriyA che te hiMsAtmaka che. jema jema temAM gaMdhanI tIvratA tema tema vadhu hiMsA che. jo jIva AvuM jANe to teNe mohavaza ke Idriyavaza A padArthonA sevanano Agraha tyajI devo. jIvana nibhAvavA AhAranI AvazyakatA che paraMtu sugaMdhI padArtho, carabIyukta sAbu, phUlone vIMdhIne mALA ke veNIno upayoga karavo, attara vaDe tarabatara thavuM, AhAramAM paNa tIvra gaMdhavALA padArthomAM moja mANavI, ema vividha prakAre sukha meLavavA te lubdha thAya che. AvI vRttio te karmacetanA che. chatAM koIvAra anAyAse sugaMdhI tattvo ke evI cIjono yoga thAya, vana-upavanamAM pharavAnuM thAya tyAre AtmArthI niSkapaTabhAve, avadhAnapUrvaka prasannatA prApta karavA sahaja prerAya che. vaLI durgadhayukta padArtho maLe ke pratikULatA maLe tyAre tiraskAra karI duHkhI thato nathI. jJAnacetanA jIvane prIti ke aprItinAM DhaMDhamAMthI dUra rAkhe che. - potAnA dehanAM-mananAM sukha khAtara anya jIvone duHkha ApanAra ke tevo vicAra tyajI na denArane nirAbAdha sukhano kadApi anubhava thaI zakto nathI, ane saMsAranA alpa sukhonI prApti paNa tene prAdhe thatI nathI. tene sAcA sukhanI kalpanAmAtra thavI asaMbhavita che. mATe bhagavAna mahAvIre maMtra Apyo ke "jIvo ane jIvavA do, tame dubhAva nahi ane dubhavo nahi." * cakSaIMdriyamAM vivazatA : pradarzana karIne prabhu pAse zAzvata sukhane cAhanAra jo parAbhaktine prApta na kare ane bhaktisamaye bAhA bhaktinuM ja prayojana kare, vaLI vyApAra samaye vyApArI thaI jAya to bhakta na rahe ane parAbhakti prApta na karI zake. zithila pariNAma vALo jIva prabhunI vItarAgatA ane amI dRSTi vaDe pUro bhijAyo na hovAthI te asatuM prasaMganA saMyogomAM cakSu vaDe dRzyamAna padArthomAM lobhAI ne zAzvata sukha mAMgyuM hatuM te visarI jaI, cakSune je game te pharIpharI meLavavAne cAhe che. anitya ane nazvara evA padArthomAM lobhAya che. prathama to cakSu vaDe dekhAtAM suMdara padArtho pAchaLathI jugupsA upajAve tevA hovA chatAM jIva tyAMthI pAcho vaLI zakato nathI. jIva jANe che ke game tevA suMdara svAdu padArtho AMkhane gamyA pachI, jIbhanA agrabhAvane svAda ApyA pachI, gaLA sudhI pahoMcIne bahAra pAchA nIkaLe to te jovA paNa game nahi. suMdara lAgatA zarIrane tvacAnuM rakSaNa na hoya to tenI sAme paNa na jue. jJAnI puruSoe AvA zarIramAM eka roma para 1 roga jANyA che. zarIranA vA karoDa romanA roga jANavAthI khyAla Avaze ke zarIra e roganuM ghara che. chatAM zAtAnA udayamAM mAnavane ema 127 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che ke mAruM zarIra to paga mUkatAM dharaNI dhruje evuM che. mane nakhamAM roga nathI. A pariNAmo e karmacetanA che. je cakSu vaDe tuM vana-upavana jue che. te jIvonAM duHkho tuM jANato nathI. vaLI temAM UpajavA chatAM te duHkho vismRta thaI javAthI suMdara vana upavana phaLa-phUla joI rAjI thAya che. paNa Aje khIlelA phaLaphUla kAle to karamAI javAnAM che. tema tuM paNa A dRzya jagata choDI cAlyo javAno che. Ama jagatanA sakala padArtho kSaNe kSaNe parivartana pAmI rahyA che. ane jIva te sarvane joIne rAjI thAya che. zAzvata sukhano abhilASI sarva padArthone tattvadRSTithI jue che. gRhastha hoya to potAnI strImAM saMtoSa mAne che. anya pratye potAnI dRSTine nirmaLa rAkhe che. AhArAdinA padArthomAM tattvadeSTi rAkhI samyagu, upayoga kare che. vana-upavanamAM jAya tyAM sarva jIvo pratye anukaMpA rAkhI teno upabhoga karavA lobhAto nathI. AvI tattvadRSTi te AtmacetanA che. vaLI, A carmacakSu vaDe vItarAgadevanAM darzanathI tenuM haiyuM paNa bhIMjAya che ane aMtaradRSTi khUle che. e ja tattvadRSTi che. AtmAnI cetanA Idriyo ane mana dvArA vyakata thAya che. te cetanA paryAyarUpe vahe che. paryAya e pariNAma che. A paryAya jo aMtarmukha thaI svarUpane jANe to AtmA zuddha thato jAya che ane paryAya viSayarasamAM pravRtta thAya che tyAre malinatA utpanna thAya che, te karmacetanA che. * zravaNedriyamAM vivazatA : have pAMcamI Idriya zravaNa viSe vicArIzuM. mokSano abhilASI AtmA akSaya sukhanI prApti mATe dharmanAM sAdhano seve che. jIvane jo zravaNa dvArA sabodha prApta thayo na hoya ane A Idriyono upayoga kevaLa karNapriya vAdyo ke gAyano sAMbhaLavAmAM, vikathA sAMbhaLavAmAM, prazaMsA suNavAmAM vagere prakAre karyo hoya to te jIva tevA prakAranA viSayo pAchaLa Asakta banI temAM sukhanI kalpanA kare che te karmacetanA che. karmacetanAne AdhIna sukhanI kalpanA karavAthI akSaya sukhanI prApti thatI nathI. te sukha mAMgavAmAtrathI maLatuM nathI. paraMtu samyagudarzana jJAna ane cAritranI ArAdhanA vaDe ja prApta thAya che. sAdhaka zravaNano upayoga kathA-kIrtananA zravaNamAM ke dharmakathAmAM kare che. mAnavAcaka ke apamAnavAcaka zabdono sparza thAya to ya upayoganI jAgRti vaDe, cetanAnI sakriyatA vaDe sukhI ke duHkhI thato nathI. te AtmacetanA che. Ama pAMce IdriyonA viSayarUpa cetanAnuM svarUpa jANavAthI khyAla Avaze ke koIpaNa viSayanuM AkarSaNa thayuM te bhAvakarma arthAt rAgamoha che. te te padArtho meLavavAnI vRtti thaI te bhAvakarma che. te padArtho maLatAM jIvane sukhanI lAgaNI thavI te, ane na maLatAM duHkhanI lAgaNI thavI te karmacetanA che. jema jema viSayonI prApti vadhu, saMjJAbaLa vadhu, AzA,-apekSA vadhu, tRSNA vadhu tema tema AtmavismaraNa vadhu thatuM rahe che ane karmacetanA potAnuM rAjya phelAvI de che. jIva karmasaMjJA vaDe ane lokasaMjJA vaDe jIvanarathane calAve che, vIjaLIthI cAlatA paMkhAnA jevI tenI dazA che. baTana cAlu karIne paMkho phare tema jIva karmasaMjJA ane lokasaMjJAnA baTana vaDe pariNAmone bhamAve che. e pariNAmo te karmacetanA che. * hitazikSA: jIvanano bhUtakALa te to smazAnamAM rAkha rUpe thayo che. bhAvi kalpanA havAI killA ke zekhacallInA taraMga jevI che. eka vartamAnano samaya ja jIvanane nizcita rUpa ApI zake che. paNa moha, ajJAna, anAdino saMskAra, jIvane bhUtakALamAM kheMcI jAya che. huM yuvAnImAM duniyA DolAvato hato, mArA strI-putrAdinAM sukha mATe zuM zuM karyuM ? meM bAga-bagIcA joyA, dezavideza pharyo, keTalIye vAra keTalAya padArtho ArogyA, sUMdhyA, karNapriya gIta-vAjiMtronuM zravaNa karyuM. Ama jIva bhUtakALamAM sevelA paMcendriyanA viSayone vAgoLIne rAjI thAya che, ane bhaviSyamAM te te padArtho maLe to sukha Upaje tevI kalpanAmAM vartamAnano samaya vahyo jAya che. vartamAnanA samayano je A ja upayoga 128 129 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. IMdriyaviSayarUpa vivazatAnAM vividha dRSTAMto mAnava karato raheze to manuSyatva ke devatva pAmI zakavAno nathI. vaLI jo ema mAnato hoya ke A sukhamAM kaMI khAmI nathI pachI zA mATe nAhakanI manuSyatva ane devatva ane paramatvanI nirarthaka vAtomAM paDavuM ? tene khabara nathI ke zuM thayuM ane thaze. nIcenA padathI jAgRta thaje. sunuM to thayuM re pIMjara dezI-jUnuM to thayuM sunuM to thayuM re pIMjara sunuM to thayuM, pachI to uDyuM ne pIMjara sunuM to thayuM. cetana pUche re kAyA mAna tuM vAta mArI, jIvanabhara rahyA bhegA have thavuM e kalA re. pachI to 1 kAyA bole veNa mIThAM sAMbhaLa cetana haMsA, ame jaDa tuM cetana, anAdinA jude judA re. pachI to 1 jIva samajAve kAyA, lAlana pAlana meM to kIdhuM. rezamanA cIra hIrA motIthI maDhI dIdhuM re. pachI to 1 kAyA bole cetana bhoLA tuM bhIMta bhUlyo, pugalanA khela emAM tuM kema rAcyo 2. pachI to 1 cetana kahe vAta chellI, sAMbhaLa e kAyA ghelI, mAro saMga choDavAthI bhasama thAvuM paDaze 2. pachI to 1 vAha re cetana vAha tArI, mane tenI tamA nahIM re. mATInA pUtaLAne, harakha zoka kaMI nahIM re. pachI to 1 guru kahe mIThI vANI sAMbhaLa evA bhavI prANI, hIrA jevI jIMdagAnI, AtamarAma bhajI le re. pachI to 1 * vicArazaktivALo manuSya viSayavaza kema thAya che ? zAstromAM kathana che ke mohakarmanI prabaLatA vaDe jIvane IdriyonA viSayo grahaNa karavAnI niraMtara IcchA rahyA kare che. jIva te meLavavA vyAkuLa thaI duHkhI thAya che ane mRtyu jevA prasaMgonI darakAra karyA vagara te viSayonuM sevana kare che. agAu jaNAvyuM che ke sparza sukha mATe hAthI, hAthaNInA sparzamAM Asakta thaI doDe che ane khADAmAM paDI javAthI mRtyune zaraNa thAya che. mAchalIne pakaDavAnA AMkaDAmAM mAMsAdi lagAvavAmAM Ave che. jihuvAnA svAda khAtara mAchalI te mAMsAdi levA lalacAya che ane jALamAM phasAIne maraNane zaraNa thAya che. bhramara kamaLapuSpanA parAganI sugaMdhathI AkarSAIne temAM beTho ja rahe che. sAMja paDatAM kamaLa biDAI jatAM te maraNane zaraNa thAya che. pataMgiyuM dIpakanA prakAzathI AkarSAIne agnimAM paDatuM mUke che ane kSaNavAramAM maraNane zaraNa thAya che. haraNa karNapriya rAgano rAgI thaI, moralI AdinA sUramAM lobhAI doDe che ane zikArInA hAthano bhoga bane che. Ama eka ja IdriyanI eka ja viSayane bhogavavAnI tIvra lAlasA jIvane mRtyunA DarathI paNa cUkavI de che. to pachI jenI pAMce IdriyonI lolupatA vadhu hoya tenI zI dazA gaNavI ? "ali pataMga mRga mIna gaja, eka eka rasa AMca, tulasI tinako kauna gata, jAmeM vyApata pAMca." manuSyane pAMca Idriyo sAthe adhika zaktiyukta mana maLyuM che. A bhautika jagatamAM jema jema sAdhanasAmagrInI vipulatA thatI jAya che tema tema mAnavanI viSayadoDa vadhatI jAya che, ane jANe pAMca IdriyonA viSayane eka sAthe bhogavI levA jIva tarase che. jemake, 139. 131 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMvALI khurazI para besIne Tebala para bhojananI thALImAMthI svAdapUrti thatI hoya, te te padArthonI gaMdhamAM lahera AvatI hoya, sAme raMgIna TIvImAM sInemA jovAto hoya, gIto saMbhaLAtAM hoya, Ama jIva kevaLa karmadhArAmAM niraMtara jIvato hoya che. chatAM tRSNA maratI nathI paNa puSTa thAya che. evI ne evI doDamAM yamadUtanuM teDuM AvIne UbhuM rahe che, tyAre je padArthone teNe mArA karIne paricaya Apyo hato, jemAM moTAI mAnI hatI, sukha mAnyuM hatuM temAMnI eka rajakaNa, ratnAdi ke cetana evA strIAdi koI sAthe Ave tevI vyavasthA nathI ane jIvane ekalAne saMsArayAtrAe nIkaLavuM paDe che. A sarva IMdriyane vaza mana viSayone grahaNa kare che. prApta thayelA viSayo TakI rahe tevuM prayojana jIva yoje che. bhojana, vastra, pAtra, dhana, strI, mitra ItyAdi viSayo IMdriya sanmukha na hoya tyAre, tenI smRti mAtrathI paNa viSayomAM AnaMda mANe che. A sarva karmacetanAnA pravAho che. Ama jIva viSayomAM tadAkAra thaI saddharmathI vimukha rahe che ane tethI karmaprabhAvanI prabaLatA vadhatI rahe che. tene pariNAme A janmamAM AtmAsat sukhathI vaMcita rahe che. dharmano adhikArI thato nathI ane punarjanmamAM te te karmanAM pariNamo bhogave che. tenA prakAro koI hospiTalamAM, smazAnayAtrAmAM, anAryabhUmimAM ane kaMgAliyatamAM dRSTigocara thAya che paNa te sAmAnya mAnavanI dRSTimAM AvatAM nathI vaLI akalpya duHkho to varNavI zakAya tevAM nathI. kevaLa AvAM duHkhothI bhaya pAmI viSayothI dUra rahevuM te to prAthamika sAmAnya upAya che, paraMtu jIvanuM jJAnasvarUpa tathA anaMtazakti je AvaraNayukta che, tene pragaTa karavAno dharma te yathArtha upAya che. 7 manuSyane duHkha gamatuM nathI chatAM zA mATe tenAthI mukta thavA Icchato nathI ? AtmA manuSyadeha sivAya anya tiryaMca yonimAM jyAM kavacit zAtA-sukha ane prAHye duHkha che, chatAM te prANIo du:khamuktino upAya karI zakatAM nathI. evI parAdhIna prAptaparisthitine mUMge moDhe 132 sahI kramathI vizuddhi kare che. manuSyane saMsAramAM jyAM anukULatA che tyAM to duHkhanA mULa svarUpane te samajato nathI. vaLI AzAtRSNAnI jaLo ene evI coMTI che ke te haju vadhu sAdhana-saMpatti meLavavA ja mathe che. je manuSyane saMsAramAM pratikULatA che tene duHkha mAnI saMsAranA bhautika upAyo vaDe duHkha dUra karavA prayatna kare che. mAnavadehadhArIe potAnA ke parivAranA nirvAha mATe, artha mATe puruSArtha karavo jarUrI che, paNa jJAnIpuruSa ema kahe che ke te sukhano mArga nathI. dIrghakAlIna abhyAsavaza, lokasaMjJA vaDe ke sukha-du:khanI vyAkhyA karI tevAM sukho prApta karavA te puruSArtha kare che. jJAnI puruSanA saMga vagara sAcA sukhano bodha prApta thavo asaMbhava che. asatsaMganA paribaLe sukhI thavA Icchato manuSya paNa duHkhane prApta kare che. te dharmAdi puruSArthano krama samajato nathI. dharmasanmukha puruSArtha sukhanuM nimitta bane che. saMsAranA koI khUNAmAM ekAMta sukha hota to mahAvIra ke buddha jevA mahAtmAoe nagaramAM ke mahelamAM athavA vipula samRddhi ke sainyanA baLe eka khUNo zodhI kADhayo hota. caramazarIrI evA tIrthaMkarAdine paNa lokasaMjJAe gaNAtA bhautika sukhano tyAga karI mokSamArganI prakriyAmAM pravartavuM thayuM te jagatanA jIvo mATe bodharUpa che ane sahetuka che. jema kuzaLa vaidya roganuM nidAna karI rogIne teno upAya batAve che tema, jJAnI puruSoe saMsAra duHkha maTavAno upAya prathama svayaM yojIne pachI jagata samakSa mUkyo che, paNa je jIvo hajI bhramamAM che temane AvA upAya paratve ruci thatI nathI. are ! te jIvo to dharma nAmanuM koI tattva che tevuM hajI vicAratA nathI. ane tethI duHkhathI mukta thavAno sAco upAya yojatA nathI. bhale teo tema jIve tethI kaMI jagatamAM jJAnasvarUpa paramAtmAe pragaTa karelo sukhano mArga che te apragaTa thavAno nathI. meleriyAno dardI mIThAI mukhamAM mUkIne kahe ke mIThAI kaDavI che tethI kaMI mIThAI teno guNa tyajI detI nathI. IMndriyajanya viSayomAM sukhAbhAsa : saMsAranAM vividha sAdhano ane prakAromAM Indriyajanya viSayothI 133 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha maLe che tevo eka anAtmabhAvano saMskAra grahaNa thayelo che. kAraNa ke sAcA jJAna ane darzana-zaktinI ati maMdatAne kAraNe prANImAtra-manuSya IMdriyo vaDe ja sarva vyApAra-pravRtti karato hovAthI ema jANe che ke A IMdriyo te huM, mana te huM, deha te huM ane tenA vaDe je kaMI jANuM, jouM ane anubhavuM chuM te sAcuM sukha che. vAstavika rIte te paralakSI sukhAbhAsa che. sparzendriyamAM sukhanI bhrAMtinuM dRSTAMta : IMdriyonA viSayo vaDe mane sukha che e saMskAra hADa, cAma, mAMsa, majjA sAthe evo ekAkAra thaI gayo che ke vratadhArI, tyAgI, saMta, saMnyAsI paNa jo ajAgRta rahe to tene paNa bhramamAM nAMkhI cakkaramAM pADI de che. eka guru ane eka ziSya hatAM. baMne eka gAmane pAdare mahAdevanA maMdira pAse nAnI jhUMpaDImAM rahe. roja satsaMga kathA cAle, gurujI zrotAone nitya brahmavrata upara anekavidha dRSTAMtothI teno mahimA darzAve, ane jIva bhramamAM kevo bhUle che tenI cetavaNI paNa Ape. ziSyane roje brahmavratanI ja vAto sAMbhaLIne ema thatuM ke gurujI roje A eka ja vAtano zuM kAma Agraha rAkhatA haze ? vaLI ame baMne to bALa brahmacArI chIe, have zuM bhUlamAM paDavAnA hatA, ke bhrama utpanna thavAno hato ? vaLI koIvAra viSaya badalavA gurujIne IzAro paNa karI leto. samaya pasAra thaI rahyo che, kALakrame gurujIno dehavilaya thayo. have ziSya-gurupAThamAM upadeza ApavA lAgyA ane viSayane badalI lokonuM manoraMjana thAya tevI kathAo kahevA lAgyA. loko khuza ane gurujI paNa khuza. ekavAra evuM banyuM ke gAmamAM eka gharamAM patie patnIne khUba mArIne kADhI mUkI. zaMka evI te abaLA bhayanI mArI bhAgIne A jhUMpaDI pAse AvI. teNe gurujIne bUma mArI potAne Azaro ApavA vinavyA. gurujIe jhUMpaDImAMthI ja javAba Apyo ke ame to saMnyAsI chIe, vaLI ekalA chIe, rAta che, ekAMta che, strIne Azaro kevI 134 rIte ApIe ? tuM anyatra cAlI jA. ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM strI dhrUjatI hatI, teNe ghaNAM Artasvare pharI vinavaNI karI. gurujIne paNa anukaMpA AvI. temane eka upAya sUjhayo, teo bahAra nIkaLyA ane te strIne mahAdevanA maMdiramAM mUkI AvyA, ane kahyuM ke tuM aMdarathI daravAjo baMdha karIne sUIjA koI bhayanuM kAraNa nathI. paNa jo rAtre game te mANasa bAraNuM ughADavA kahe ke bAraNAM para TakorA mAre to paNa tAre bAraNuM kholavuM nahi. te strIe mahAdevanA maMdiramAM gurujInI vAtano khyAla rAkhI Azaro lIdho ane nirAMte UMdhI gaI. A bAju saMnyAsIjI potAnI jhUMpaDImAM gayA. prathama to strInI kaMgALa ane nirAdhAra dazAno vicAra AvatAM anukaMpA thaI, te vicAramAM e strInI AkRtie cakSumAM evuM sthAna lIdhuM ke, saMnyAsIjI tene jema jema bhUlavA jAya tema tema te AkRti vadhu tAdazya thatI jAya. dhAbaLA parathI UThI saMnyAsIjI bahAra AvIne beThA, prabhunuM smaraNa karavA lAgyA. gAmanuM pAdara, cAMdanI rAta, kudaratI sauMdarya, saMnyAsIjInuM mana vAsanAthI uttejita thayuM, pachI to manarUpI azva kaMI thobhe nahi, vAsanAe paga upADayA ane saMnyAsI mahAdevanA maMdira AgaLa pahoMcI gayA. have hAtha kAme lAgyA, ane bAraNA khaTakhaTAvyA. aMdarathI strIe pUchyuM koNa che ? saMnyAsIe madhura avAje kahyuM ke huM jAte ja gurujI chuM, bAraNuM khola. strIe dhrUjatA avAje javAba Apyo ke, Ape ja mane kahyuM che ke game te Ave bAraNuM na kholavuM. saMnyAsI to bAraNAne dhakkA mAravA lAgyA. bAraNuM khUlyuM nahi, have uSAnuM Agamana vAtAvaraNamAM vartAtuM hatuM. saMnyAsInuM mana paNa utAvaLuM thayuM hatuM, temaNe magaja calAvyuM ane kUdako mArI chAparA upara caDhayA, tyAM eka nAnuM bAkuM hatuM temAMthI kUdako mAravA vicAra kare che tyAM yogAnuyoga nityakrama mujaba gAmanA eka bhUdeva 'jaya bhoLAnAtha, jaya zaMbhu' karatAM karatAM AvI pahoMcyA. temano avAja kAne paDatAM ja saMnyAsI chAparA parathI kUdako mArIne nIce UtaryA, cUpacApa potAnI jhUMpaDImAM pahoMcI gayA. 135 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUdeve paNa baMdha bAraNA para TakorA mAryA, pelI strI to aMdara ghUjatI hatI, ke A rakSaka ja bhakSaka thaze to AbarU kema raheze ? savAranA AchA ajavALAmAM teNe joyuM ke A to koI prajJAcakSu bhUdeva pUjA karavA AvyA che, teNe dhIme rahIne bAraNuM kholyuM ane zIghratAthI cAlI gaI. A bAju saMnyAsI jhUMpaDImAM jaIne vicAravA lAgyA, ke aho! gurujI jyAre roje brahmavrata viSe upadeza ApatA tyAre mArA manamAM ahaM kevo jAgato ke ApaNe to brahmacArI chIe, tene roje upadezanI zuM jarUra che? paNa Aje e ahaM ane bhramano paraco barAbara maLI gayo. manomana gurujIne praNAma karI, jhUMpaDIne tyajIne, gAmane tyajIne te tyAMthI cAlI nIkaLyA. saMnyAsa hato eTale ATalIye vicArazakti jAgRta hatI, to kaTokaTIne pAra karI gayA, guruvacananA sathavAre cAlI nIkaLyA. paNa saMsAramAM jIvane saMyamanI vicArazakita nathI, guruvacananuM zravaNa nathI, satsaMgano mahimA nathI, are AtmA che tevuM ja bhAna nathI, tene koNa bacAvaze? * rasanendriyamAM sukhanI bhrAMtinuM dRSTAMta : eka gAmane pAdare kudaratI praphullita vAtAvaraNamAM eka vRkSa nIce nAnI sarakhI jhUMpaDImAM eka saMnyAsI rahe. bhaktimaya jIvana, nispRha mana, svastha tana ane akiMcana evA saMnyAsI pavitra jiMdagI gALatA hatA. lokasaMparkamAM kevaLa sAMje ekavAra kathA kare, ekavAra bhikSAvRtti kare. temanA pavitra jIvananuM ane nirmaLa kathananuM lokonAM hRdayamAM sthAna hatuM. chatAM svAmIjI kayAreya koInI eka vastu svIkAratA nahi, evI lAlacamAM paDatA nahi. bhaktagaNa vadhato gayo chatAM saMnyAsIne enuM kaMI mAnapAna sparyuM na hatuM. temanI vANIthI lokonA jIvanamAM dharmaprema jAgyo hato. sau yathAzakti dayA-paropakArAdi kAryo karatAM. A gAmamAM eka garbhazrImaMta vaNika zeTha ane zeThANI rahetAM, te daMpatine saMsAranA nAnA prakAranAM sukhamAM niHsaMtAnapaNAnuM duHkha sAlatuM hatuM. zeTha to vyApAramAM vyasta hatA. zeThANI ghara karatAM satsaMga sAro ema bhAva rAkhIne kathAmAM jatAM, teo kathAzravaNathI bodha pAmIne duHkha bhUlIne dAnAdi jevAM kAryothI prasanna rahetA. AthI ekavAra zeThane Agraha karI kathAmAM laI gayAM. pachI zeThane paNa kathAzravaNamAM rasa lAgyo. temAM yogAnuyoga e daMpatine eka putranI prApti thaI. pachI baMnenI kathAprIti ane saMnyAsI pratyenI zraddhAmAM bhAva vadhI gayo, A bAju saMnyAsI to niHspRha hatA. sahajabhAve temano satsaMga cAlato hato. putranA nAmakaraNavidhinA prasaMge zeThe khUba utsAhapUrvakagAmamAM mIThAI vaheMcI, ane saMnyAsIne jAte suMdara badAmanI baraphI ApavA pahoMcI gayA. saMnyAsIe Aja sudhI kayAreya eka kaNa koIno svIkAryo na hato. zeTha Agraha kare ane saMnyAsI temane anugraha karI samajAve. chevaTe zeThe thAkIne e mIThAI tyAM ja rAkhI ke sAMje satsaMgamAM saune prasAdamAM ApIzuM. sAMje saMnyAsIe kathAzravaNa pUruM karyuM. saune prasAda vaheMcAyo ane sau vidAya thayA. have banyuM evuM ke baraphIno ekAda TukaDo zeSa rahyo hato tenA para saMnyAsInI najara paDI. be-cAra vAra pAchI kheMcI paNa najara vaLI vaLIne tyAM ja jAya, pachI to saMnyAsI UbhA thayA, mIThAIne hAthamAM laI suMghI, badAmanI baraphI zeThe bhAvapUrvaka saMnyAsIjIne arpaNa karavA banAvaDAvelI eTale ucca prakAranI hoya te svAbhAvika che. have saMnyAsIjI baraphI hAthAmAM laI vicAravA lAgyA ke zeTha keTalA bhAvapUrvaka mIThAI lAvyA hatA. temanA mananA bhAvano paNa meM Adara na karyo, eka TukaDo khAvAmAM zuM vAMdho hato ! prathama najare) cakSuIndriye AkarSaNa UbhuM karyuM pachI, hAthamAM lIdhI (sparza Idriya) vaLI suMghI (dhrANendriya) pachI mananI IcchA baLavattara thaI (kAmanA) ane chevaTe saMnyAsIjIno lAMbA samayano tyAgarUpI ceka vaTAvAI gayo, saMnyAsIe mIThAIne mukhamAM padharAvI ane thayuM ke ahA ! kevI suMdara svAdiSTa mIThAI hatI. mAre zeThajInA mAna khAtara khAvI joItI hatI. 136 137 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama karmacetanA eka lapaDAka mArI AgaLa vadhI teo AtmabhAva bhUlI anAtmabhAvamAM sarI paDayA. khera ! thayuM te thayuM hajI zeThane tyAM mIThAI to rahI haze. mATe temane ghera ja pahoMcI jAuM, zeTha to rAjI thaze ane mane tRpti thaze. saMnyAsI to zeThanA ghara tarapha UpaDayA. IcchAvaza paga paNa joramAM cAlatA hatA. comAsAnA divaso hatA. gAmamAM khADA ane mArgo pANI kAdavathI bharelA hatA. saMnyAsIjI bahArathI to jaya zaMbho' bolatA hatA, aMdaramAM 'jaya baraphI' cAlatuM hatuM. tyAM paga lapasyo ane teo khADAmAM paDI gayA. zarIra ane kapaDAM kAdavamAM kharaDAI gayAM. tyAM vaLI zeTha dukAnethI pAchA pharatAM tyAMthI ja pasAra thatA hatA, zeTha joyuM ke saMnyAsI khADAmAM paDayA che. temaNe premapUrvaka saMnyAsIjIne hAtha ApIne bahAra kADhayA. kathAmAM saMnyAsI saune saMsAra-khADAmAMthI bahAra kADhavAno upadeza ApatA hatA. ahIM zeThe saMnyAsIne khADAmAMthI bahAra kADhayA. karmacetanA jyAre AkAra le che tyAre gADI Ama avaLA pATe cAle che. chatAM saMyama hato, saMnyAsIno veza hato eTale teo jAgRta thaI gayA. khADAmAM paDayAne ja aMdarathI dharmacetanAe saMketa Apyo, he jIva ! basa thayuM, jarAka amathI najaramAM AkarSaNe tane kevA khADAmAM utArI dIdho, prabhuno pADa mAna ke vacamAM A khADo Avyo, nahi to bhavakhADAmAM UtaravAno di' najIka hato. pachI roje zeThanA gharanI mIThAIno casako ane te pachI keTalIe vAsanAnI paraMparA UbhI thAta, jIva have ahIM rokAvAnuM tAruM kAma nathI. zeThajIno Teko laI saMnyAsI khADAmAMthI bahAra nIkaLyA zeThajIe vinaMtI karI ke ghara najIka che padhAro, paNa teo to sAMbhaLavA ja UbhA na rahyA. sIdhA gAmanA pAdara bhaNI UpaDayA, eTaluM ja nahi paNa jhUMpaDI sAmuMya jovA nA rahyA. taLavAnI pALe jaI zarIra ane kapaDAM svaccha karI, gAmane rAma rAma karI jaMgalanI vATe, sIdhA gurujInI samIpe pahoMcI gayA, zeSa jIvana niHsaMgatAmAM gALI, jIvana sArthaka karI gayA. 138 hitazikSA : saMnyAsI pAse to saMyama hato, sAdhanA hatI, AtmAnuM saMdhAna hatuM. gurujInI nizrA hatI, bhale eka jhokuM khAI lIdhuM. paNa jAgRta thaI mArgamAM AvI gayA. paNa je jIvo pAse AtmAnI koI vAta nathI, sadguruno bodha nathI, temanI A paMcendriyo zuM dazA karaze ? te jIvo tenAM pariNAmo bhale jANatA na hoya. paNa jema goLa khAvAthI moM gaLyuM thAya che, lImaDAnA rasathI moM kaDavuM thAya che, padArthanA saMyogathI pariNAma AvyA vagara rahetuM nathI, tema jIvanA viSayAkAre thatAM pariNAmo, zubhAzubha kriyAo, duSkRtya ke sukRtyanA kAryonuM pariNAma AvyA vagara rahetuM nathI. karma ke kudaratanI vyavasthA ja evI che ke avirata gatie yathAsamaye tenuM pariNAma nIpajyA kare che. karmathI ke mRtyu jevA tathyothI bacavA game teTalA prayatna karanAra te pariNAmomAMthI bacI zakayA nathI. te ApaNe roje joIe chIe, paNa ApaNe temAMthI bAkAta chIe tema jANIne nirbhaya thaI jagatanI e ja cakkImAM sAme cAlIne pIsAIe chIe. be IdriyonA dRSTAMta uparathI anya viSayonI lIlA samajI levI. "calatI cakkI dekha ke diyA kIrA roya, do pATana ke bIcameM, bAkI bacA na koya.'' ghaMTInA be paDamAM dANA badhA ja pIsAIne loTa thaI jAya che. khIlAmAM ke UchaLIne bahAra paDelA dANA ja bacI javA pAme che. tema rAga-dveSanA pATAnI ghaMTImAM saMsAranA jIvo pisAI rahyA che. temAMthI koI bacI zakatuM nathI. je dharmanA khIlAmAM AvI jAya che te bacI javA pAme che. 7. karNendriyanA viSaya sukhanI bhrAMtinuM dRSTAMta : koI nagaranI racanA evI hoya che ke temAM tame kyAMthI praveza karyo ane kyAM nIkaLavuM te samajI na zako, enA eja pravezanI AjubAju AMTApherA karo paNa jo mArgadarzaka na hoya to tame bahAra nIkaLI na zako. mAnavanuM mana eka mahA bhUlabhUlAmaNI jevuM che. temAM vRttio kyAre ane kevI rIte uThe che, jIva tenI sAthe evo 139 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadAkAra thAya che ke anaMtokALa te karmarUpa vRttione ja potAnuM svarUpa jANI bhUlAvAmAM paDe che, tene mAnavajanma maLavA chatAM yogya sadguru na maLe to mArga maLato nathI. saMsAranA pravezadvAranI AjubAju AMTA pherA-paribhramaNa karyA ja kare che, Aja sudhI te bahAra nIkaLavA pAmyo nathI. uMdara phUMkI phaMkIne karaDe tema mana viSayonuM AkarSaNa ApI sukhano bhAsa Ubho karI jIvane pholI khAya che. ekavAra eka sAdhu eka nagaramAMthI pasAra thaI rahyA che. tyAM temanA kAnamAM madhura avAjanA guMjAravano sparza thayo. prathama to saMyamanA saMskAre e zravaNa pratyethI manane pAchuM kheMcI lIdhuM ane jhaDapathI potAne sthAne pahoMcI gayA. vRttinuM vartuLa, mohanIya karmanA, cAritra mohanIyanA khAtAnuM kArya ghaNuM joradAra hoya che. vRtti vyakta thAya to jIva temAM tadAkAra thaI jAya ane jo vRttinuM damana thAya to teno vikalpa lAMbo kALa cAle che. sAdhue to daDha nizcaya karyo ke kAle e dizA tarapha javuM ja nahi. chatAM thoDI thoDI vAre pelA gItano guMjArava saMbhaLAyA ja kare. bIje divase nagaramAM jatAM to sAdhue dizA badalI nAMkhI, paNa pAchA vaLatAM vRttie pagane A dizAmAM doryA. e ja suMdara gIta, kaMTha ane AlApa sAdhue vicAra karyo, ApaNe kayAM khAsa sAMbhaLavAnA prayojanathI AvyA chIe. Ato saheje saheje zravaNa thAya che, Ama tyAM thoDIvAra UbhA rahIne gIta sAMbhaLI rAjI thayA. be cAra divasa Avo prakAra Avyo. gItazravaNamAM sAdhu to lIna thaI jatAM, ema karatAM eka divasa to e suMdara AvAsanA pagathiyA caDhI gayA. - have A to rAjagaNikAno AvAsa temAM kamI zuM hoya? gAyikAne dAsIe samAcAra ApyA ke koI sAdhu padhAryA che, gAyikA susaMskArI hatI, teNe sAdhunuM sanmAna karyuM, ane beThaka ApI, zI AjJA che ? ema pUchayuM. sAdhue tenA gIta ane kaMThanI prazaMsA karI, ane potAnI sAMbhaLavAnI IcchA darzAvI, gAyikAno je krama hato te pramANe gAyanavAdana thayA. sAdhuno have tyAM roje AvavAno krama thaI gayo. vaLI garamInA divaso zarU thayA, ethI gAyikAe sAdhune bhikSAnI anukULatA karI ApI, pachI sAdhunI vRttio AgaLa vadhatI gaI. ane manabuddhinI chalanA cAlI ke A to kevaLa zravaNano AnaMda che. pachI sAdhue saMkoca tyajI dIdho. sanmAna maLyuM, bhIkSA maLI, eTale vicAryuM ke sAMje jaMgalanI jhUMpaDImAM pAchA javAnI zuM jarUra che. AvAsanI sAthe moTuM upavana che temAM ja rAta gALavI, e goThavaNa paNa thaI gaI. have sAdhu to gAyikAnA rUpamAM, nRtyamAM, mevA-miThAImAM, hAvabhAvamAM, zravaNamAM barAbara tadAkAra thaI gayA che. gAyikA-potAnAM aMtaramAM vicAratI hatI ke sAdhune samaya Ave sAdhutAnuM mUlya samajAvavuM che. tethI dhIraja rAkhI sAdhunI sevA karI letI. samaya vaNathaMbhyo pasAra thaI rahyo che. ThaMDInA divasono prAraMbha thayo che. ekavAra gAyikA rAjadarabAramAM nRtya karIne moDI rAtre pAchI pharI che. thAka ane ThaMDIthI zarIra dhrUjI rahyu che. sAdhu to tenI rAha jotA apalaka netre beThA hatA. dAsI sagaDImAM tApa karI gAyikA pAse mUkI gaI. gAyikA potAnI suMdara beThaka para ArAmathI paDI che, tyAM sADIno cheDo sagaDImAM paDayo ane baLavA lAgyo. sAdhu e sevAnI takano lAbha levA, potAnA umaLakAne rokI na zakayA. tarata ja UbhA thaI sADIne masaLavA lAgyA ane bolyA ke, are ! A kimaMtI sADI baLI rahI che." toya gAyikAnuM rUMvADuM pharakyuM nahi. sAdhunA hAtha paNa dAjhI gayA. tyAre gAyikAe eka mArmika smita karyuM. A joIne sAdhune Azcarya thayuM, gAyikAe teno pratyutara Apyo ke, "he sAdhu mahArAja ! A sADInI kiMmata be-pAMca hajAranI haze. te baLIne khAkha thaI jaze toya rAjyanA khajAnAmAMthI tevI bepAMca sADIo meLavatAM vAra nahi lAge, paNa tamArA A saMyamanI kiMmata keTalI te to kaho ! te kyA rAjanA khajAnAmAMthI maLaze ! Apa ema madhura kaMThamAM moha pAmIne keTalAya mahinAothI ApanA saMyamanuM mUlya veDaphI rahayA cho, je kaMThanI vRddhAvasthA thatAM koI kiMmata rahevAnI nathI, zarIra chUTatAM e zarIra sAthe kaMTha paNa rAkha thavAno che, temAM lubdha banI Ape prabhuno mArga tyajI dIdho che. Ape je saMyama grahaNa karyo che tenuM mUlya mohanA jore jatuM karyuM che. je saMyama vaDe jIva mokSa 14c 141 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme tene tyajIne tame saMsAravRddhi karI rahyA cho.'' tejIne Takoro. A vacanonuM zravaNa thatAM ja sAdhu gaNikAno upakAra mAnI tyAMthI nIkaLyA ane sIdhA gurunA caraNe jaI beThA. saMyama sevelo hato. saMskAra bacyA hatA, tethI prAyazcita ane kaDaka saMyamanA pAlanathI sAdhu UgarI gayA. 7 hitazikSA : saMnyAsI ke sAdhu jevA pramAdavaza jIvanadarzana cUkI jAya che, tyAre saMsArI jIva to mohanI pakaDamAM pUro phasAyo che. tene ema lAge che ke saMsAramAM duHkha hoya te saMyama le. pAcanazakti barAbara na hoya te upavAsa kare ke vRttino saMyama rAkhe, strI na maLatI hoya te brahmavrata pALe, AMkhanuM darada hoya te sinemA nATaka nA jue, badhira hoya to gAna-vAdana nA sAMbhaLe, kAla kone dIThI che ? khAo, pIvo, haro, pharo, lahera karo, sukha bhogavo. javAnI (yuvAnI) che te vAta sAcI, paNa javAnI javAnI kharI ke nahi ? nA to kahI zakAya tema nathI. hA to kahevI ja paDaze. mATe bApu, jarA vega maMda karo, gRhastha chuM, sAdhanasaMpanna chuM, taMdurasta chuM. strI-putrAdi parivAra che. bhagavAna mahAvIra ke buddhane tArAM karatAM paNa aDhaLaka samRddhi-aizcarya maLyuM hatuM, temaNe zA mATe te sarva tyajyuM ? temaNe sAcA sukhane prApta karI jagata mATe paNa te ja tattva darzAvyuM. teno vicAra karI jarA dhImo paDa ane vicAra ke dharma dhAraNa karyA vagara sukhane TakAvI zakAya tema nathI. sukha pachI duHkha DokAyA kare che. sAcuM sukha to dharmathI ja prApta thAya che. zrI yogendvamunikRta 'yogasAra'mAM kathana che ke *mana na ghaTe Ayu ghaTe, ghaTe na IcchA moha, Atmahita sphure nahi, ema bhame saMsAra. 49 jema ramatuM mana viSayamAM, tema jo AtmalIna, zIghra maLe nirvANa pada, dhare nA deha na mana.' 50 manane jItavAnI durghaTatA ja evI che ke ghaNIvAra kAMThe AvelI nAva DUbe tema karmasattAmAM paDelI jarA zI vRtti ajAgRta dazAmAM jIvane UMDI khINamAM pheMkI de che. ... 142 6. kaSAyarUpa karmacetanAnAM paribaLo 7 kaSAya zuM che ? kaSAya zabda ghaNo mArmika che. tenI vyAkhyAmAM saMsAranuM svarUpa samAI jAya che. jIvane saMsAramAM bAMdhI rAkhe te kaSAya che. tenI ramatanAM ghaNAM pAnAM che. temAM moha teno rAjA che, ane tenA cAra senApatio te krodha, mAna, mAyA, lobha che. A dareka prakAro tIvra maMdatAnI anusAre cAra prakAranA che ane e soLanI maMDaLI che. te darekanI sAthe sahAyaka nava nokaSAya jevA upasenApatio che te pelI maMDaLImAM sAmela thaI jAya che. te A pramANe che, hAsya, rati, arita, zoka, bhaya, durgaMcchA, strI, puruSa ane napusaMkamAM kAmanAvRtti (nava nokaSAya). A kaSAyo jIvanuM vibhAvika rUpa che. karmabaMdhananAM pAMca kAraNomAM kaSAyanuM sthAna mokhare che. kaSAyarUpI rasa bhaLavAthI karmanI gAMTha nikAcita bane che. krodha ane mAna te dveSanA peTA vibhAgo che, mAyA ane lobha rAganA peTA vibhAgo che. A dareka pariNAmo kaSAyayukta rasavALA hovAthI baMdhanane tIvrapaNe grahaNa karI le che. kaSAyane cikAzanI ke rasanI upamA ApavAmAM AvI che. rasa vagaranAM karmo retInAM lADunI jema ke pattAnAM mahelanI jema thoDAM ja samayamAM nAza pAme che. AthI kaSAyabhAvathI mukta thavA jJAnIoe khAsa upadeza Apyo che. kaSAya e asaMyama che. jIvanA zubha saMkalpono bhUko bolAvavAmAM kaSAyanuM prAbalya che. viSayarUpa karmacetanAne uttejita karanAra-sAtha ApanAra kaSAya che. kaSAyanA zAstrokta prakArono abhyAsa karmagraMtha ke mokSamArga prakAzaka graMthomAMthI karavo, jethI tattvadRSTino vikAsa thAya che ane kaSAyanI maMdatA thAya che. mithyAtva-mithyAmati kaSAyathI jIve che ane kaSAya mithyAtvathI jIve che. te baMne jIvabhAvamAM ramata rame che. A ja kAraNe ajJAnavaza jIva potAnuM hita cUkI jAya che. "AtmA ane Asrava taNo jyAM bheda jIva jANe nahi, 143 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna na maLe to te anyanuM apamAna kare che, ane tenuM bUruM Icche che. mAna meLavavA UMgha harAma karaze, dhana veDaphaze, lokonI khuzAmata karaze. acetana evA mATI, kAdava ke halakA dravyo pratye tiraskAra karI pote zreSTha che tema manAvaze. gharamAM dhULa lAge tenI cIvaTa rAkhI tene pheMkI deze, paNa cetanAne kaSAyanI dhULa lAgI che te jANato nathI ane pheMkato nathI. Ama mAna kaSAyamAM phasAIne te mokSane gumAve che. krodhAdimAM sthiti vartatI ajJAnI evA jIvanI; jIva vartato krodhAdimAM saMcaya kramano thAya che, sahu sarvadarzI e rIte baMdhana kahe che jIvane.' gAthA 90 - zrI kuMdakuMdAcArya kRta zrI 'samayasAramAMthI 0 kaSAyayukta cetanAnI ramatanA prakAro kaSAyanI ramatanAM mukhya cAra dAva che ane peTA ramatanA nava dAva che. cAra dAva :- krodha, mAna, mAyA, lobha. mAyA-lobha, rAganA peTAmAM che. krodha-mAna, dveSanA peTAmAM che. kaSAyane sahakAra ApanArA nava dAva-hAsya, rati-(prIti,) arati (aprIti), bhaya, zoka, durgachA-tiraskAra, strI, puruSa, napuMsaka-vedanI kAmavRtti. A kaSAyo cetanAne karmabhAvamAM kevI rIte AkarSI le che te joIe. * krodha, mAna, mAyA, lobha viSe : 1. krodha : jIvane jyAre krodha prakRttino udaya thAya che tyAre te jaDa ane cetana baMne padArtho pratye AvezapUrNa vyavahAra kare che. krodhanA udaya samaye te AhAra grahaNa karavA bese che tyAre te te bhAvatA bhojano pratye paNa kaMIka kSati kADhI te padArtho pratye aNagamo darzAve che. te padArtho banAvanAra pratye krodha kare che, ane thALI ja UMcakI pheMkIne ghA kare che. vaLI AvezamAM koI vastuone toDe che, phoDe che ke pheMkI de che, ane sItena dravyo strI-mitra Adi pratye zatrutA kare che, temane mAre che, ane temanuM ahita Icche che. ajJAnavaza te samajI zakato ja nathI ke koI paNa padArthanuM tUTavuM-phUTavuM, sAruMnarasu hovuM, rahevuM-maravuM, te anyanA hAthanI ke IcchAnI vAta nathI, chatAM pote krodhavaza tevuM nimitta banIne kukarma bAMdhe che. kaSAyarUpa karmacetanAnI AvI bhayaMkaratA che. - 2. mAna: mAna kaSAyano udaya thatAM huM phuggAnI jema phUle che ane jIvanAM pariNAma mAna meLavavA mathe che. jo potAne Icchita 3. mAyA : mAyA nAmanA kaSAyamAM to jIvane mIThAza varte che. mAyAnA udayamAM jIva pote phasAyo che te ja bhAna rahevA pAmatuM nathI. dhanathI sukhI thaIza tema mAnI te meLavavA keTalAya prakAranA chaLaprapaMca kare che. ghaNuM maLe tema vadhu meLavavAnI tRSNA mAyAvaza te tyajI zakato nathI. te ja prakAre strI-putra mArAM che temanA vagara huM jIvI ja na zakuM, teo mArA vagara jIvI na zake, AvA mAyAnA svarUpamAM te strI-putra mATe paNa yuddho khele che. chaLaprapaMca kare che. mAyAnI chAyA tene zILI lAge che paNa pariNAme taravAranI dhAra jevI che. te AtmaguNano ghAta kare che. mAyAne zalya kahevAmAM Ave che, mahA ThagArI kahevAmAM Ave che ane jIva tenAthI ThagAto ja rahyo 4. lobha : lobha to vaLI mAyA karatAM ye bhUlabhUlAmaNI jevo che ane tethI e munine paNa vicalita kare che. lobha kaSAyanA udaya samaye dhana ItyAdi sukha meLavavAnI AzAe jIva ThaMDI-garamI, kSudhA-tRSA, mAna-apamAna sahana kare che. jJAnIne jJAnano, dhanane dhanano lobha pADe che. paNa lobhamAM evI mIThAza che ke potApaNuM kaLAvA deto nathI. tyAgIne, dhyAnane labdhiriddhino lobha cUkavI de che. saMsArIne lobha Dagale ne pagale paDachAyAnI jema sAthe rahe che. suMdaramAM suMdara strI meLavavA sAdhano ekaThAM karavAM vageremAM te rAtadivasa macyo rahe che. te kayAreya evuM to vicArI zakato nathI ke sacetana ke acetana padArtho maLavA prArabdhAdhIna che. jo ke gRhastha zrama kare te 144 145 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathArtha che, paNa lobhavaza havAtiyAM mAre che. lobha vaDe vAstavamAM to te aMtarAya ja UbhA kare che. nava-nokaSAya kaSAya jevA pariNAmonuM kArya - nokaSAya nava prakAre che. te kaSAyanI sAthe ja jIve che; chatAM tenuM potAnuM pariNamanarUpa kArya che. hAsya - koI duHkhI thAya tevI kaTAkSayukta ke hAMsIyukta vANIno durvyaya karavo, tevuM hAsya karavuM ane karAvavuM te hAsya nAmanuM mohanIyanuM karma che. je vANIvyApArathI nirdoSa AnaMda maLe ane Atmazakti vikase te nirdoSa sukha che. rati-rAga :- A prakRtithI cetana ke acetana padArtho pratye jIvane Asakti rahe che. arati-dveSa-aprIti - A karmaprakRtinA udayathI jIvanAM pariNAmamAM sahajatA ke amIdraSTi rahetI nathI paNa dveSa ke aprIti thAya che. zoka : aniSTa padArthanA yogathI ke pratikULa saMyogamAM zoka thavo te A kaSAyanuM lakSaNa che. durgacchA-tiraskAra : kurUpa, malinagAtra, azubha padArtho ke sAdhu-saMtonA asnAnAdi pratye tiraskAravRtti thavI te kaSAyanAM pariNAma karmabaMdhananuM kAraNa che. bhaya prANImAtra bhayathI grasita che. rogano, mRtyuno bhaya to tene sadA sAle che, te uparAMta dhanAdinA lUMTAI javAno bhaya hoya bhaya te AtmAnA astitvanI zraddhA-zaktine pragaTa thavA deto nathI. veda : strIveda-strIdehe puruSa viSenI kAmanA. puruSaveda-puruSadehe strI pratyenI kAmanA. napuMsakaveda-strI-puruSa banne pratyenI kAmanA. pUrvanA AvA karmono udaya thato rahe che ane, vartamAnamAM AvA nava prakAranA kaSAyo karmabaMdhanane AkarSe che. tenAthI mukata thavAno upAya mAtra AtmajJAna che. * krodhamukta kaSAyanAM paribaLo : krodhanuM rUpa pragaTa che, AganI jema bhabhUke che, pUrAye zarIra saMsthAnamAM krodhanA veganI asara mukhAkRtinI vikRti, hRdayanA dhabakArA, vANImAM Akroza, nAkanA nasakorAnuM phUlavuM ane dRSTimAM jhera, A prakAre krodhanI vRtti dareka IdriyomAM vyApI jAya che, ane potAnuM svarUpe pragaTa karI le che. ajJAnI jIva krodha karyA pachI pAcho pote kevI tAkAtavALo che tevA vikalpo karI hakIkatane vAgoLe che ane ahaMne puSTa kare che. tene khabara nathI ke krodha zarIranI zaktine, pAcananI prakriyAne, lohInA bhramaNane kharAba asara kare che. jIvane to behAla karIne adhogatimAM ke tiryaMcagatimAM dhakelI de che. krodha samaye jIva bhAna bhUlI jAya che, mAtA-pitA, vaDIlano viveka paNa jALavI zakato nathI. putra, mitranA premane Thokara mAre che, maruM ke mAruM evA uttejita bhAvamAM baMdhanane notare che, A thaI krodhanA vyakatapaNAnI vAta. - ghaNIvAra evuM bane che lokalAje, dAjhe ke svArtha kAje mANasa krodha karI zakato nathI. abodhatA ke lAcArIthI krodhane dabAve che. jemake vaDIlanA DarathI ke loka-lAjathI, athavA koI adhikArI pAsethI dhanAdino lAbha maLato hovAthI, te te prasaMgomAM mANasa krodha karato nathI, paNa aMdaramAM, manamAM ema thaI Ave che ke mAruM ke maruM. Ama te krodhanuM zamana nahi paNa damana kare che. damana karelo krodha vikalparUpe lAMbo cAle che. mANasa enA vicArathI mukta thaI zakato nathI, eTale duHkhI thaIne krodhano saMgraha kare che. prakRtimAM krodhano saMgraha paNa vikRti ja pedA kare che. bhartuhari racita zlokano upadeza che ke, "bhoge rogabhayaM kule smRtibhayaM vitta nRpAlArbhaya, mAne dainyabhaya bale ripubhaya rUpe tarupyAbhayaM, zAro vAdabhaya guNe khalabhaya, kAye kRtAMtAdbhaya, sarva vastu bhayAnvita muvi nRNAM vairAgyamevAbhayaM." saMsAramAM vairAgya sivAya sarvatra bhaya vyApta che. AlokamAMparalokamAM zuM thaze teno bhaya, akasmAtano bhaya Ama aneka prakArano 146 147 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mAnayukta kaSAyanAM paribaLo : "mAna mUke to ahIM mokSa le." mAna kaho, ahaMkAra karo, abhimAna kaho, "huM" kaho-A sarve jIvanI aMdhakArarUpI ajJAna dazA che. mAnaprerita buddhi jIvane chetare che ane dinadina mahattvAkAMkSA vistaratI jAya che. AvA tenI lIlAnA aneka pravAho che. dhana vaDe, parivAra vaDe aizvarya vaDe, sattA vaDe, jJAna vaDe, hinapuNyayoga vaDe Ama aneka sthAno vaDe jIva mAna meLavavA mATe utsuka rahe che. mAnI svabhAvano mAnavI anyane potAthI UtaratA ja jANe che ane jo koIne tenAthI vadhu mAna maLe to pote IrSAthI pIDAya che, ane anyonya tulanA karI duHkhI thAya che. mAnI koIne guNI mAnavA jeTalI udAratA rAkhI zakato nathI, chatAM mAnI pote ema manAvavA prayatna kare che ke pote amAnI che, nirahaMkArI che ane svArtha hoya tyAM laLI laLIne vinaya batAve che. AvA chaLaprapaMca karI mAnI kAdavamAM vadhu jhUMpato jAya che. mAnano sahodara baMdhu mada che. jJAnIoe tenA mukhya ATha prakAra jaNAvyA che. tenA janmAMtare kevAM pariNAma Ave che te paNa vicAravA jevuM che. 1. kuLamada 5. aizvaryamada 2. jAtimada 6. riddhimada 3. rUpamada 7. dhanamada 4. baLamada 8. jJAnamada A sarva prakAranA mada khasanI khujalI jevAM che. sattAnA madavALAne cha khaMDanI pRthvI nAnI jaNAya che. rUpavAna rUpa kema vadhe ane jaLavAya tenI ciMtA sevyA kare che. UMcA kuLanA madavALo mUchanA kAtarAne vaLa caDhAvI ke nasakorA phUlAvIne phare che. koI rUpano, dhanano, baLano ke jJAnano ke koI prakArano mada kare to te kSaNika nIvaDe che. dhanIne nirdhana banatAM joIe chIe, baLavAna pahelavAno khATale paDI mRtyu pAmatA joIe chIe. jJAnamAM ahaMkAra bhaLavAthI ajJAnarUpe pariName che. rUpa yuvAnI jatAM kSINa thatuM jAya che. Ama dareka prakAranA mada vaDe mAnava saraLatA, namratA jevA saMtoSa ane sukha ApanArA guNone visarI jAya che ane apayaza meLave che. koI paNa prakAre madanAM je sthAno che te aMte kSaNajIvI nIvaDe che. A vAta samajIne jIve kSaNika vastunI apekSA tyajI nitya evA AtmapadanI sanmukha thavuM temAM zreya che. * mAnakaSAyanuM dRSTAMta : eka rAjyamAM eka rAjapurohita hato. tenuM zarIra beDhaMgu hatuM, raMga pItavarNa hato, dAMta lAMbA hatA, paNa vicakSaNa buddhine kAraNe rAjanA purohita thavAnuM sadbhAgya maLyuM hatuM. temAM vaLI eka-be jyotiSa vidhAno sAcAM paDayAM, eTale rAjadarabAramAM mAna vadhI gayAM. rAjanA mAna, pAna, tAna ane dhAna meLavIne purohita to phUlyA samAya nahi. jene rAjanAM mAna maLe tene prajA paNa mAna Ape. purohita have mAna sAthe sattAnI zekhI paNa karavA lAgyA. garIba prajA temanA bolanuM mAna rAkhatI ane purohita keTalIye vastuo maphatamAM gharabhegI karatA. kahevata che ke zerane mAthe savAzera hoya che. e nagaramAM rAjapurohitane sau salAma kare paNa gAmano eka purohita tene koI divasa namana karato nahi. te prajApurohita hato, dekhAve jANe eka ja mAnA udarathI janmelA joDiyA bhAI jevA lAge, prajApurohita paNa pItavarNo ane beDhaMgA zarIravALo hato. rAjapurohitane rAjanAM mAna hatAM. ane prajA to lAcArIthI mAna ApatI paNa prajApurohita to prajAne maLelo hato, eTale potAnuM gujarAna sukhethI nabhatuM. paNa saMtoSI hovAthI sukhI hato. tene koInI spardhA ke IrSA nahotI. rAta paDe nirAMte nIMda leto. - rAjapurohita, mAnano bhUkhyo, dhanano bhUkhyo. tene nIMda nirAMte kema Ave ? temAMya A purohita tene salAma na kare, mAnanuM moTuM kevuM che? AkhuM gAma salAma bharatuM temAM eka mANasanI salAma na maLavAthI te rAjapurohita duHkhI thatAM. Ama A vikalpa to puSTa thavA lAgyo, 148 149 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kALajAne korI khAvA lAgyo. AthI ekavAra purohitane eka tukko sujhayo. temaNe rAjAne kahyuM ke paDozI rAjA caDhI Ave tyAre lazkaranI jema daravAjo paNa joradAra ane zukaniyALa joIe. rAjAnA kAna kAcA hoya che. tenI vividha kathAo lakhAI che. A rAjAnA gaLe paNa A vAta UtarI gaI. ane majabUta da2vAjo banAvavAnuM kAma zIvratAthI zarU thayuM. have vAta rahI zukananI. te kAma to rAjapurohitane karavAnuM hatuM. teNe to manamAM ghATa ghaDayo ja hato. eTale rAjAne tarata ja upAya batAvI dIdho ke A daravAjAnA sthAne eka bila Apavo paDaze. tenuM zarIra kaDhaMgu ane varNa pIta hovo jarUrI che. koI paNa prakArano kaSAya nazA jevI hAlata sarje che. te krodha ke mAna ho. mAna sAcavavAnA nazAmAM purohita bhUlI gayA ke potAnuM zarIra paNa e ja prakAranuM che. rAjAe Avo bila zodhavAnuM kArya paNa rAjapurohitane soMpyuM. rAjapurohitane muhUrta ane zukana e to eka tukko hato, chatAM ramata to pUrI karavI rahI. bIje divase barAbara ATha vAge A balidAnanI vidhi thAya to ja daravAjo zatrune parAjita kare tevo nIvaDe, tema purohite rAjAnA dimAgamAM barAbara ThasAvI dIdhuM ane malakAtA malakAtA ghare pahoMcyA. brAhmaNIe joyuM ke roja karatAM Aje purohitajI khUba khuza che, rAjAjIe kaMI mAna vadhAryA lAge che, brAhmaNInA pUchavAthI khuzInA atirekamAM purohitajIe to vAta brAhmaNIne jaNAvI dIdhI ke pelo pothIpurohita phUlyo phAlyo pharato hato, koI divasa salAma bharato na hato, have ene enuM phaLa maLaze ke rAjapurohita zuM karI zake che? brAhmaNI vAta sAMbhaLIne du:khI thaI. teNe vicAryuM ke mAnanA nazAmAM patideva kaMI mAnaze nahi, tethI teNe ja sadguddhipUrvaka suyukti zodhI kADhI. patideva nidrAvaza thayA, tyAre pote rAtre prajApurohitane ghare pahoMcI ane tene cetavI dIdho ke kaMI paNa pUchavA ke vicAravA na rahezo, jIva bacAvavo hoya to atyAre nagara choDI do. brAhmaNIe evA nirmaLa ane vatsala bhAve vAta jaNAvI ke prajApurohita to 150 paherele kapaDe ja rAtorAta nagara choDIne cAlI nIkaLyo. rAjapurohita to savAre khuza khuza thatAM UThayA. taiyAra thaI rAjadarabAre pahoMcyA. rAjasavArI sAthe sau daravAjAnA sthAne AvyA. barAbara ATha vAgyAnuM muhUrta sAcavavAnuM hatuM. balidAna mATe sUcita mANasane lAvavAno hato. Avo mANasa kyAM che te paNa rAjapurohite jaNAvyuM. rAjasevako doDayA paNa e sthAne prajApurohitano patto na lAgyo, have phakata muhUrtamAM pAMca miniTa bAkI hatI, rAjA ane purohita ciMtAmagna hatA, have zuM karavuM ? A tarakaTa racAyuM tyAM sudhI maMtrI cUpa hatA te have AgaLa AvyA. he rAjA ! jo muhUrta sAcavavuM hoya to, rAjapurohite je prakArano mANasa balidAna mATe sUcavyo che, tevA ja te pote che, pItavarNAdi te dharAve che, vaLI temaNe rAjanuM RNa khAdhuM che tethI potAnuM balidAna ApIne muhUrta sAcavavAnI temanI pharaja che. A sAMbhaLI rAjapurohitane to pRthvI cakkara cakkara pharatI lAgI. kazo bacAva thaI zake tema na hato. muhUrta ane balidAna pote ja nakkI karyAM hatAM. rAjAne to pADozI rAjAthI bacavAnuM prayojana hatuM, tethI temaNe to maMtrInI vAtano svIkAra karyo. purohita maMtrInA paga pakaDI karagaravA lAgyA. maMtrI anubhavI ane samayocita vyavahArakuzaLa hatA. temaNe rAjapurohitanI AkhIye ramata khullI karI, guno kabUla karAvyo ane sajAmAM purohitane AThamA muhUrte rAjya choDI javA Adeza Apyo. Ama mAna meLavavAnA atirekamAM maLeluM gumAvavuM paDayuM ane apamAnita thaI cIMtharehAla thavuM paDayuM. A janmamAM to e purohitane be TaMka khAvAnA phAMphA paDavA lAgyA ane pachInA janmamAM to hajI A karmacetanAnAM phaLa UbhAM rahyAM te judAM. che mAyAyukta kAyanAM paribaLo : mAyAne duraMta ane dustara kahI che. mAyAnA be putro-aham ane mamatva che. uMdara jema phUMkI phUMkIne karaDe che, chatAM phUMkanI hUMpha manane mIThI lAge che, tema mAyA jIvane sukhanA bhramanI phUMka mArIne sukhAbhAsa Ubho kare che. temAM aham kahe che ke huM kaMIka chuM, kaMIka 151 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavA mAMgu chuM, kaMI anya thaI zakuM chuM ane tyAgI thAuM to paNa mArA tyAgathI lokone prabhAvita karI zakuM chuM Ama mAyA AtmAnA astittvane ja bhUlAvI de che. vaLI tenI sAthe mamatva barAbara potAnI jALa bichAvI de che. mAruM ghara, mAruM dhana, mArI saMpatti, mAro parivAra, mAruM zarIra. Ama mamatva tene rAta-divasa mArApaNAnI mIThI phUMka mArI hUMpha Ape che ane jIva mAyAnI jALamAM phasAI anaMtakALathI sukha zodhavAmAM duHkhane ja pAme che. ahaMkArathI kaMI rAkhyuM rahetuM nathI ke sAthe cAlatuM nathI. mamatvathI mAnelA potAnA padArtho roga ke mRtyu samaye jema ne tema paDI rahe che. koI duHkhamAM ke dardamAM bhAga paDAvI zakatuM nathI. jIva pote ja potAnA karelAM karmane bhogavI ciravidAya le che. 7 mAyAkaSAyanuM dRSTAMta : mAyAnI chAyAmAM saMsAra sUto che, mAyA nA hota to saMsAra nirAdhAra hota. jJAnIo paNa mAyAnI lIlAne mahAkaSTa saMkelI zakyA che. mAyAnI mIThAzamAM jIva bhramamAM rahe che, ke mAyA tene zuM karaze? loko strIne bhale abaLA kahetA paNa mAyA to sabaLA nIvaDI che. bhalabhalA samrATo tyAM hArI gayA che. A mAyAne ahaMkAra ane moha nAmanA be putro che, teo mAtAne bahu kaSTa levA detA nathI. pote ja ghaNuM kArya nipaTI le che. mAyAnI jALamAM mAchalAMnI jema mAnava phasAyo che. saMsAra e mAyA che tema kahe che kharo, paNa mAyA kayAM che te jANI zakato nathI. jogIne tyAM jogaNarUpe, jJAnIne tyAM aharUpe, dhyAnInA mArgamAM siddhirUpe, saMsArIne tyAM moharUpe te hAjarAhajUra hoya che. jIvanamAM e kyAre praveza kare che te bhalabhalA samajI zakatA nathI, te evI mamatAthI rahe che ke bALaka jema mAne choDI zakato nathI tema mAnava mAyAmAtAne choDI zakato nathI. kSudhA ne tRSAno tarata upAya karanAra mAnava ke prANI chaLaprapaMcarUpI mAyAnA doSone jANato nathI ane jANe to upAyane kAla para mulatvI rAkhe che. Avo eka abhyAsa thaI gayo che. 152 "mAnava svabhAva evo, jANe chatAM na jAge, svapnuM gaNe jIvanane, toye na moha tyAge.'' dRSTAMta : eka gAmamAM guru-ziSya rahetA hatA. roje ekavAra bhikSAmAM jarUra jeTalo loTa lAvatA ane udarapUrti karatA. varSo sudhI Avo krama nirdoSatAthI cAlato hato. ekavAra gurune bahAragAma kathA karavA javAnuM thayuM. ziSya to rojanI jema bhikSA laI Avyo, paNa khAvAmAM pote ekalo hato. AthI thoDo loTa bacyo. dasa-paMdara divase to becAra kilo loTa ekaTho thayo. ziSye te vecIne rokaDa rakama meLavI lIdhI. Ama ghaNA divaso cAlyuM. cha mAsa pachI guru pAchA padhAryA tyAre ziSye gurunA caraNamAM pacAsa rUpiyAnI rakama dharI dIdhI. prathama to gurue rakama pAchI mUkI. ziSye kahyuM ke tame A gAmamAM cha varasa rahyA paNa eka doDhiyuM bheguM karI zakayA nathI ane meM cha mAsamAM pacAsa rUpiyA bhegA karyA. temAMthI paropakAranA kAma thaze emAM khoTuM zuM che. have mAyAne pesavAnI jagA maLI gaI. sAdhu, saMta, saMnyAsIne to nirmaLa jIvana, nirdoSa cAritra ane niHspRha upadezanI zAstraAjJA che. paropakAravRtti gRhasthane mATe sukRtya che. gurujIne gaLe ziSyanI vAta zIrAnI jema UtarI gaI. AthI vadhu loTa meLavavAnI vRtti pedA thaI. jema jema loTa bhego thato gayo tema tema dhaMdhAkIya vRtti khIlatI gaI, ane paropakAranI vRtti chUTI gaI. ema karatAM karatAM ghaNI guNo ekaThI thaI. tene joIne roje guru-ziSya rAjI thAya. mAyAnI raphatAra have zarU thaI cUkI che. paMdaravIsa loTanA thelA joI guru-ziSya vicAravA lAgyA ke bajAramAM bhAva vadhe ne vecIe to sArI rakama maLe. evuM kayAre bane ? duSkALa paDe to taDAko lAgI jAya. ziSye nAnI sarakhI 2kama caraNe dharI, ziSyanI zIkha gurue zravaNe dharI, pachI loTanA jaththAne nihALI nayanane rAjI karI, mananI buddhine mAyAe evI pheravI ke gurue prapaMca zodhI kADhayo. je kheDUto 153 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsethI loTa lAvatA hatA te kheDUtanA bhAvine Thokara mArI temaNe prabhune prArthanA karI ke, 'he prabhu ! jo duSkALa paDe to A loTanA bhAva vadhe ane sArI rakama maLe. mATe ATalI vinaMtI svIkAraje.' vAha mAyAnA khela to juo ! mAnavI, mAnava maTI kevo dAnava bane che ? prabhune tyAM dera che paNa aMdhera nathI. lokonA khyAlamAM paNa guru-ziSyano lobha ane prapaMca AvI gayA hatA. prAraMbhamAM to teo vadhelA loTano eka grAma paNa saMgraha karatA nahi, dIna du:khIne vaheMcI detA. have to loTa mATe bIjI jhUMpaDI UbhI karavI paDI hatI eTale eka bAju lokoe loTa ApavAnuM ochuM karyuM ane bIjI bAju evo varasAda paDayo ke bAvAnI jhUMpaDI ane loTa badhuM taNAI gayuM. gAmamAM nIkaLe to have koI loTa Ape nahi. eTale prArthanAmAM kareluM durdhyAna sukALa to lAvyuM paNa temanA lamaNAmAM ja te duHkharUpa jhIMkAyo. Akhare temane gAma choDI, kudaratanI sajA pAmI anyatra javuM paDayuM. jyAM tyAM rakhaDI-rajhaLIne udarapUrti karavI paDI. mAyAno bIjo prakAra prapaMca ke kapaTa che. ahaMkAra, moha, prapaMca, chaLa, kapaTa, e mAyAnA kaThapUtaLA che. mAyA je dora choDe tema pUtaLuM nAcavA lAge che. mAyA, chaLa, prapaMca e pazuyoninA saMskAra che. pazu to saMjJA ane prakRtivaza jIve che, tyAM saMkalpabaLa nathI paNa saMjJArUpI karmaphaLanuM baLa hoya che. tethI teo ajJAna ane parAdhIna che. mAnava zuddha saMkalpa karavAne svAdhIna che. jJAnaprAptinuM te bhAjana che. dharmanuM zaraNa prApta karI zake che, prabhubhakti vaDe pAvana thaI zake che, svalakSa vaDe svapuruSArtha kare to mAyAthI mukta thaI zake che. mAyA evI lapasaNI bhUmi che ke ekavAra lapasyo ke aMdara khUMcato jAya, dIrghakALa cAlyo jAya, du:kha veThe to paNa te mAyAthI chUTakAro pAmavA prayatna karato nathI. lImaDAnA rasathI gaLyuM moDhuM karavA Icche to te koI kALe zakaya nathI, tema mAyAthI nirdoSa sukha zakaya nathI. 7 lobhayukta kaSAyanA paribaLo : lobhane pApanuM mULa kahyuM che, ane sarva pApano bApa paNa kahyo 154 che. AthI lobha viSe khUba UMDANathI samaja keLavI tenI maMdatA karavI, ane krame karI tenAthI dUra-sudUra rahevuM. lobhane thobha nathI tethI jIva lokathI kSobha pAmIne tene vaza thaI jAya che. dhanane lobhavaza jIva mRtyune notare che. korTa kacerInA AMTA mAre che paNa thoDuM jatuM karI zakato nathI, lobhavaza game tevA pApa karI dhana ekaThuM karavA prerAya che. lokonI khuzAmata karavA taiyAra thAya che. lobha sAthe kRpaNatA, daMbha, prapaMca, tRSNA, svArtha, asatya jevA durguNo jIvane nIco pADe che. lobhI manuSya kadAca thoDI udAratA ke saraLatA rAkhaze toya kaMI vadhu lAbha meLavavAnI AzAe. kahevata che ke 'lAlo lobha vinA loTe nahi.' eka vaNika (lAlo) hato te bajAra vaccethI pasAra thato hato. mArgamAM teNe sonAnI kaMThI joI, gAmamAM pratiSThita gaNAto hato. jo ke tenA lobhane sau jANatuM hatuM. sonAnI kaMThI joyA pachI jatI karavI te zakaya na hatuM ane bajAra vacce vyApArI thaIne te levA jAya to loko jue, AbarU jAya ane kaMThI jAya. 'nANuM jAya ane nokha jAya'. eTale vyApArIe tarata ja yukti karI. pagane Thesa mArIne jANe vAgI hoya tema paDI gayA ane eka-be gulAMTiyA khAI lIdhA. temAM kaMThI laIne khIsAmAM mUkI dIdhI. lokoe joyuM ke bicAro paDI gayo che, vAgyuM haze. tethI tene Ubho karavA AvyA. eka vicakSaNa gRhasthe tarata ja kahyuM ke 'lAlo lobha vagara loTe nahi", tethI temaNe dhULa khaMkheravAne bahAne vyApArInA kapaDAM khaMkheryA, khIssA para paNa hAtha lagAvyo, ane sonAnI kaMThI chatI thaI gaI. lobhavaza mAnavI bAhya vyavahAramAM to nIco paDe che, paNa aMtaradhana lUMTAI jAya che teno tene khyAla ja nathI Avato. lobhanI paTarANI tRSNA che ane teno prabhAva pracUra hoya che. tRSNA jItavI duSkara kahI che. dareka kSetramAM teNe jALa bichAvI che. chatAM jIvane teno kaMI khyAla ja Avato nathI. lobhavaza vyavahAranA saMbaMdho vaNase che. 155 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premALa pati kAmavaza pazutAmAM sarI paDe che, patnI satItva taje che. pitA, putranuM ahita kare che. mAtA vAtsalyane visare che. mitra svArthI bane che. mAlika kRpaNa bane che, anucara corI karavA prerAya che. saMta daMbhI bane che. dhana, mAna, strI, sAdhano e lobhane rahevAnAM vividha sthAno che. dhana maLe jIva khuza thAya che, mAna maLe phUlAya che, suMdara strI joI lobhAya che, sAdhano joI harakhAya che, e sarva vastuo vadhu maLe tevA manoratho seve che. manuSyanI IcchA mujaba sarva maLatuM nathI. dareka AzA tRSNA pUrI thatI nathI eTale jIva du:khI du:khI thaI jAya che. Icchita vastu meLavavAnA lobhamAM mAnavatA cUkI dAnavatAmAM sarI paDe che ane mAnavadehane hArI bhavAMtare pazuyonimAM sthAna levuM paDe che. gRhastha jIvananA yathArtha nibhAva mATe dhanAdinI anivAryatA che, paNa lobha karavAthI vastu prApta thAya ke salAmata rahe tevuM nathI. potAnA zubhAzubha karma pramANe vastuno saMyoga ane viyoga thAya tevo niyama che. chatAM lobhavaza jIva te svIkArato nathI. hitazikSA : lobhanA mULa ghaNAM UMDAM ane vistarelAM che. mananA svanirIkSaNa vagara lobha kyAM Ubho che te samajAtuM nathI ane jIvana prapaMcathI AvRtta thaI janmAMtara pAme che. prANI mAtra lobhane vaza saMsAramAM prapaMca Adare che, yuddha khele che. yogI-munine paNa lobha choDato nathI. sarva tyajIne nIkaLelA yogIne laMgoTImAM lobha rahI jAya che. ratnakaMbalamAM Asakti rahI jAya che. lobha sarva duHkhanA kAraNone noMtare che. thoDA udAra thavAthI jIvane AnaMda maLe che. saumAM priyatA maLe che. lobha karIne jIva sukha cAhe che, jenI tyAM saMbhAvanA nathI. udAratA, nisvArthatA, nirlobhatA e jIvanane sukhadAyI che, tema samajI te pramANe AcaraNa karavuM. ... 156 7. karmabaMdhanI saMkSipta rUparekhA karmabaMdha thavAnAM mukhya kAraNo : 1. karmabaMdhanarUpI duHkhanuM mULa mithyAtva-mithyAmati, tattvanuM azraddhAna che. satyane asatya ane asatyane satya jANavuM te che. sarva duHkhanuM mULa avirati-asaMyama anAtmapaNe vartavuM te che. sarva duHkhanuM mULa kaSAya-svacchaMda ane tenI saMtati che. sarva duHkhanuM mULa pramAda che. jaDatA ane abodhatA tenA sahacArI che. temAM svarUpanuM vismaraNa che. 5. sarva duHkhanuM mULa mana, vacana, kAyAnA yoga, azuddha vyApAra ane vartanA che. caMcaLatA tenuM lakSaNa che. 2. 3. 4. sRSTimaMDaLamAM pudgala paramANuonI racanA ThasoThasa bharelI che. temAM aneka prakAranI karmavargaNA hoya che. anaMta paramANuono puMja ekaTho thaIne AtmAnA bhAva-pariNAmathI Atmapradezo sAthe saMyogamAM Ave che te karmabaMdhana che. samaya thatAM pAkelAM phaLanI jema udayamAM Ave che ane te karmaraja yogya samaye kharI paDe che. vaLI jIva navA bhAva karIne navI karmaraja grahaNa kare che. Ama karmonuM AvAgamana anaMtakALathI cAlyA kare che. jIvanA pariNAmo paramazuddha thaI jJAnamaya bane nahi tyAM sudhI jIva ane karmonI joDI banI rahe che. A karmaraja koI sUkSma yaMtrathI dRSTigocara nathI. sarvajJa kathita e nirUpaNa che. 7 jIvanAM pariNAmo : rAga, dveSa, kAma, krodha, lobha, moha vagere aneka prakAranA vibhAva, parabhAva, anyabhAva ke AsurIbhAva che, azubhabhAva che. dayA, ahiMsA, kSamA, samatA, zAMti, tyAga, anAsakti vagere zubhabhAva che. pudgalanA lakSaNo : sparza, rasa, gaMdha, varNa che, kArmaNavargaNA pudgalarUpa che. 7 karmabaMdhanA prakAro : prakRti, sthiti, anubhAga-(rasa), pradeza, cAra prakAra che. 157 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mithyAdarzana-mithyASTi, viparyAya buddhi che. jIvAdi tattvonI asamaja, azraddhA ane taryAtmaka valaNa, guNAvalokana karyA vagara sarva pakSonI-dharmonI vigatane samAna gaNavI ke khaMDana karavuM. potAno mata asatya hovA chatAM te sAco che tevo durAgraha rAkhI nirUpaNa karavuM. satudeva-guru-dharmamAM azraddhA ane saMdeha. mohanI prabaLatA ane ajJAnatA. A sarva kAraNo kleza-kaSAyarUpa hovAthI mahAbaMdhanAM kAraNo che. prakRti : zAstrakAroe karmaprakRtine lADunI upamA ApIne samajAvyuM che. lADumAM sUMTha, gaLapaNa, ghI, vajana vagere hoya che. temAMnI suMTha vAyuno nAza kare che tema karmaprakRtithI AtmAnA jJAna-darzanAdi guNono ghAta thAya che. suMThamAM jema zakti che tema karmaprakRtimAM paNa evI zakti che ke jIvanA krodhAdi jevA pariNAma thAya te pramANe pariNamIne AtmAnA guNono te nAza kare che. AvI bhinna bhinna zaktino baMdha te karma prakRti che. sthiti : vividha padArthono banelo lADu te padArthonA saMyoga pramANe amuka samaya sudhI rahe che ane pachI bagaDI javAthI potAnA guNane choDI de che tema, karmasthiti amuka kALa jIva sAthe rahIne pachI potAnA svabhAvane choDIne pudgalomAM bhaLI jAya te sthitibaMdha che. rasa-anubhAga-baMdha : lADumAM madhurarasa athavA methI ke sUMThano rasa che tema karmamAM zubha-azubha rasa alpAdhika hoya che, te pramANe karma zubha ke azubha phaLarUpe pariName che te rasabaMdha che. pradezabaMdha : lADumAM jema padArtho maLIne amuka vajana-jaththo hoya che tema karma pudgalaparamANuono jaththo Atmapradeza sAthe saMyogamAM Ave che te pradezabaMdha che. mana, vacana, kAyAnA zubha-azubha yogonI vyApAravRtti vaDe prakRti ane pradezabaMdha thAya che. krodhAdi kaSAya vaDe rasa ane sthitibaMdha thAya che. prathama prakAra karmaphaLa ApavAmAM zithila hoya che. kaSAyano rasa bhaLe tyAre te karma nikAcita ane sthitivALuM bane che. prathama prakAra TharyA vagaranA lADu jevo cikAza vagarano che, bIjo prakAra TharelA-cIkAzavALA lADu jevo che. kaSAyayukta karma, tIvratAnA kAraNe nikAcita hoya che, te karmo bhogavavAthI ja chUTAya che. 0 karmabaMdha thavAnAM kAraNonI samIkSA : zrI umAsvAti bhagavAne "tattvArthasUtra'mAM nirUpaNa karyuM jIva mithyAmatithI thoDo khase, kaMIka dharmanI ruci thAya tyAre mithyAtva moLuM paDI jIva ghaNA dIrghakALa pachI mithyAtva nAmaka prathama guNasthAnamAM Ave che. jainadarzanamAM muktinAM cauda sopAna che. temAM cothuM samyagudarzana-jJAna e agatyanuM ane bIjarUpa che. ahIMthI muktinuM pravezapatra maLe che. mATe mithyAtva e mahAajJAna manAyuM che. sadgurubodha dvArA mithyAtva TaLe che. (1) mithyAtvarUpa-mithyAmatirUpa cetanA : sAmAnyataH saMsArI jIva ajJAnamAM varte che. temAM mithyAmati bhaLe che tyAre ajJAna gheruM bane che tethI jIva satune asatu jANI paramAM sva buddhi karI dehabhAve dehane tyajato jAya che ane navA deha dhAraNa karato jAya che, A janma-maraNa duHkharUpa che tevuM mithyAmati jaNAvA de nahi tevuM tenuM prabhutva che. deha vaDe, Idriyo vaDe, jagatanA padArtho vaDe sukhamaLe che tevo bhAsa utpanna karyA kare che. mithyAmatinuM A kSetra ghaNuM vizALa che. potAnuM nathI tene potAnuM manAvavAmAM ane potAnuM che tenuM vismaraNa karAvavAmAM A mithyAmati kuzaLa che. vaLI tenI cAla evI bhUlabhUlAmaNI jevI che ke anaMtakALa javA chatAM bhalabhalAM navapUrvI dhyAnI tapasvI sAdhako kathaMcit cUkI gayA che. to saMsArI jIvonuM tyAM zuM gajuM? strI, putra, mitra, parivAra vaDe, vyApAra, dhana, moTAI vaDe, paMcendriyanA aneka prakAranA viSayo vaDe, mananI kalpanAo vaDe, sattA che. 'mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogAbaMdhahetava:' - adhyAya-8, bloka-1 158 1pa9 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjasevA vaDe, mAnapUjAdinI kAmanA vaDe, ema aneka prakAre jIve sukhanI kalpanAo karI che, te sarva mithyAmatinI cAla che. AzAtRSNAnI jALamAM mAchalAMnI jema phasAIne jIva janma-jarA-maraNAdimAM taraphaDIne vinAzane notare che. saMsAramAM cakacUra jIvane AtmacetanA jAgRta thAya tevA sat sAdhano-satsaMga AdinI ruci thatI nathI. koIvAra yoga maLe to paNa te pratye puruSArtha ke bhakti thatI nathI. mithyAdarzanamAM phasAyelA mAnavanI hAlata nazAyukta mAnava jevI hoya che. ethI e jyAre moTo manAya che ke sAdhanasaMpanna thAya che tyAre lokone potAnI dareka vastuo AMgaLI cIMdhIne batAve che. A mArI peDhI jemAM lAkhonI levaDa-devaDa thAya che. A mArA karmacArIo mArA AMkhane IzAre cAle che. A mArI moTaro paradezathI maMgAvI che ke navuM ja moDala che. A mArA baMgalA muMbaInA kalAkAro ane kArIgaroe bAMdhyA che, A mArA pharanIcara ane sAdhano paradezanI DijhAInathI banAvyA che. A mArA vividha khaMDo lAkho rUpiyAthI susajja karyA che. A TI.vI. seTa ane DInaraseTa sarva adyatana che. Ama sarva tarapha AMgaLI cIMdhe che, paNa re mAnava ! ekavAra to tuM tArA tarapha eka AMgaLI cIMdha ke huM A amUlya evo "AtmA' mAnavadehe pAmyo chuM, jenI eka paLa paNa kaustubhamaNithI mahAna che kAraNa ke e eka paLamAM mithyAtvanuM vera vamI devAnI ane samyakatvanuM amRtapAna karavAnI tAkAta che, je prApta thaye anAdinA mArApaNAnA saMsArano cheda UDI jAya che. pelI miththAmati bhUlathI ekavAra paNa potA pratye AMgaLI thavA detI ja nathI. Ama AtmacetanA vistRta thaI karmacetanA pragaTa thatI rahe che. (2) avirati-asaMyamarUpa karmacetanA : anAdinA dehasukhanA abhyAsathI jIva IndriyonA viSayomAM rAce che, ane tema thavuM te svAbhAvika mAne che. jema jema IdriyonI vizeSatA tema tema prANI temAM phasAto jAya che ane IcchAonI tRpti mATe te aneka prakAranI hiMsAyukta pravRtti kare che. pApAcArane seve che. kevaLa eka ja IdriyanI tRSNA jIvane mRtyune zaraNa kare che. mana ane pAMca Idriyono asaMyama, pRthvIkAya, jaLakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane hAlatAM-cAlatAM nAnA-moTA jIvonI jANe ajANe hiMsA thavI, du:kha pahoMcADavuM. vaLI asatya, corI, parigraha, abrA vagere asaMyama che. pAMca IdriyonA viSayamAM mananI tanmayatA te asaMyama che. (3) pramAda : dharma pratyenI aruci, AtmAdi tattvo pratyeno abhAva, para dravyo pratye mohajanya mUcha, bahirmukhatA, ALasa, niMdrA vagere pramAda che. zAstrakAroe 'pramAdo hi mRtyu" kahyuM che. mahAvIra bhagavAnano trikALI saMdeza che. "samaya goyama, mA pamAyae." eka kSaNano paNa pramAda na karo. uparanA pAMca prakAro jIvanAM karmabaMdhananAM kAraNo che. saMsAranA paribhramaNanA hetu jIvane sukha-duHkhAdino anubhava karAvanArAM che. yogamAM kaMIka zubhatattva che, paraMtu bAkInA cAra to kevaLa aMdhakAra ane ajJAnarUpa prakAro che. te vaDe jIva jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA karmacakramAM phasAya che. samyagujJAna rahita jIva svajJAnamaya hoto nathI. AthI tenI sarva kriyA ajJAnavaza hovAthI pramAdayukta hoya che. pramAda eTale kevaLa nidrA ke ALasa nathI. pramAda eTale ja karmasattAnuM prabhutva, parabhAva che. jIva tAmasika ane rAjasika pravRttio karato hoya tyAre te pramAdamAM che. sAtvika pravRtti dvArA sadAcAra seve paNa jo dharmano Adara ke zraddhA na hoya to te paNa pramAda gaNAya che. sadAcAra sAthe AtmajJAna hovuM jarUrI che. AtmAjJAnI sadAcArI hoya che. tenAmAM e guNa svAbhAvikapaNe hoya che. bhAvanidrAmaya pramAdarUpI zatruthI sadA jAgRta rahevuM. asavAsanA yukta jIvanacaryA pramAda che. pramAdane ja mRtyu kahyuM che. (4) kaSAya : anaMtAnubaMdhI ati tIvra krodha, mAna, mAyA, lobha cAra kaSAyo che. A tIvratAnA rasane zAstrakAroe cAra mAtrAmAM varNavyA che. cAra kaSAyane cAra mAtrAmAM gaNatAM 16 prakAranA kaSAya che. saMsArI jIvanI 10 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathApadavI bhUmikAe A kaSAyonI maMdatA thAya che. jema ke zrAvaka samakti pAme tyAre prathamanI tIvra mAtrA ghaTe che. munine cothA prakArano atimaMda kaSAya dasamA guNasthAnakanA aMta sudhI prAHye hoya che. A uparAMta A cAra kaSAyanA pUraka bIjA nava kaSAya che te hAsya, rati-rAga, arati-dveSa, bhaya, zoka, ghRNA, strIkAmavRtti, puruSakAmavRtti, napuMsakane baMne prakAranI kAmavRtti hoya che. jenI vigata agAu prastuta thaI che. A kaSAyo vaDe karmabaMdhananI prabaLatA thAya che. karma nikAcita baMdhAya che. teno vistAra agAu varNavyo che. (5) yogarUpI karmacetanA : yoga eTale mana, vacana, kAyAnI zakti-pravRtti. A yoganA zubha-azubha be vyApAra che. mana jyAre bAhya viSayomAM tRSNAmaya thaIne mAThAM pariNAmo karyA kare che tyAre temAM caMcaLatA vadhI jAya che. vacana vaDe mithyA pralApa kare, asatya vANI uccAre, ugratA pragaTa kare, ke teno paramArthamAM upayoga na kare tyAre temAM caMcaLatA hoya che. zarIra vaDe nirarthaka halanacalana kare, tenI sthiratA ke sAtviktA na keLave, dehabuddhi rAkhe ke dehanuM mamatva rAkhe tyAre caMcaLatA hoya che. Ama traNe yoganI caMcaLatA thatAM AtmapradezomAM kaMpana thAya che ane te kaMpana thatAM ja karma2jo tenI prakRti pramANe AtmapradezonA saMyogamAM AvI eka AvaraNa UbhuM kare che, ane prakRti tathA pradezabaMdha utpanna kare che. temAM kaSAyanI mahora vAge che tyAre te karmabaMdha rasa ane sthitivALA thAya che. jJAna vaDe manano saMyama thAya che, mauna vaDe vANIno saMyama thAya che. tapAdi vaDe zarIrano saMyama thAya che, Ama thavAthI caMcaLatA zame che. mana, vacana, kAyAnI sAthe upayoganuM joDAvuM te zaktine yoga kahe che. tenA nimittathI Atmapradezo parispaMdita thAya che. te samaye upayogamAM je bhAvo-utpanna thAya te pramANe karmarajo saMyogamAM AvI jIvanA pariNAmo kaSAyo ke zubhAzubha bhAva pramANe pariName che, e prakAre karmabaMdhana thAya che. 162 puNyodayanuM kalorophorma : duHkha ane pApathI khadabadatA saMsArathI vairAgya kema pedA nathI thato kAraNa ke ApaNe badhAe puNyodaya nAmanuM kalorophorma sUMghI lIdhuM che. ane bhAna gumAvI dIdhuM che. eTale ApaNe ema ja mAnIe chIe ke AvuM sukha kAyama rahevAnuM che ane AkhA jagatamAM kayAMya duHkha hastI dharAvatuM nathI. puNyane bhogavI nAMkhavuM e judI vAta che paNa puNyano nazo caDI javo e to khUba ja bhayaMkara vAta che. are ! je AtmAone puNyano udayakALa hoto nathI te duHkhI AtmAo saMsArathI virakta thaI zakatA nathI kema ke tene AvatI kAlanA puNyodayanI bahu moTI AzA hoya che. teo jhAMjhavAnAM jaLa jevA puNyodaya pAchaLa khuvAra thAya che, paNa A duHkhI saMsAra choDavA kadApi taiyAra nathI. jJAnI ja kSaNanI rAha joyA vagara puNyane paDakAra ApI zAzvata sukhane paMthe paDe che. pApodayamAM jIvano evo paramArtha puruSArtha ja upaDato nathI. hitazikSA : mithyAmativaza jIva bahAranA pathArAmAM khovAI jAya che, lUMTAI jAya che. cetanAnI dhArA khaMDa-khaMDa thaI jAya che. AyuSya ghaTatuM jAya, paNa moha-pApa buddhi ghaTatI nathI. vAstavika rIte bAhya sAdhano tene bAdhaka nathI, paraMtu aMtaranI vAsanAo, AzAo viparItapaNuM tene bAdhaka che. jIva sAvadhAna thAya, saMyamane Acare, jJAna pAme to bAhya nimitto dUra thaI jAya che. AyuSya ghaTatuM jAya to paNa, pApa buddhi nava ghaTe, AzA jIvananI jAya paNa, viSayAbhilASA nava ghaTe; auSadhiviSe karuM yatna paNa, dharmane to nava gaNuM, banI mohamAM mastAna huM, pAyA vinAnA ghara caNuM. 16 - zrI ratnAkarapaccIsI 'jiMdagI alpa che, ane jaMjALa anaMta che; saMkhyAta dhana che. ane tRSNA anaMta che; tyAM svarUpa smRti saMbhave nahIM paNa jyAM 163 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. AvaraNayukta karmacetanA jaMjALa alpa che, ane jiMdagI apramatta che; tema ja tRSNA alpa che athavA nathI ane sarva siddhi che tyAM svarUpasmRti pUrNa thavI saMbhave che. amUlya evuM jJAna jIvana prapaMce AvareluM vahyuM jAya che. udaya baLavAna che !" - zrImad rAmacaMdra deha buddhi jana Atmane, kare deha saMyukta, Atma buddhi jana Atmane, tanathI kare vimukta. 13 dehe AtmabuddhithI, suta dvArA kalpAya te sau nija saMpatti gaNI, hA A jagata haNAya." 14 - zrI pUjyapAda svAmIkRta "samAdhitaMtra." bhagavAne uttarAdhyayana sUtramAM gautamane kahyuM ke, "he gautama ! manuSyanuM AyuSya DAbhanI aNI para paDelA jhAkaLanA biMdu jevuM che. jema te biMdune paDatAM vAra lAgatI nathI tema A manuSyAya jatAM vAra lAgatI nathI. e bodhanA kAvyamAM cothI kaDI smaraNamAM avazya rAkhavA jevI che. "samaya goyama mA pamAe.' e pavitra vAkyanA be artha thAya che. eka to he gautama ! samaya eTale avasara pAmIne pramAda na karavo ane bIjo e ke meSAnumeSamAM cAlyA jatA asaMkhyatA bhAgano je samaya kahevAya che teTalo vakhata paNa pramAda na karavo. kAraNa deha kSaNabhaMgura che; kALazikArI mAthe dhanuSyabANa caDhAvIne ubho che. lIdho ke leze ema jaMjALa thaI rahI che, tyAM pramAdathI dharmakartavya karavuM rahI jaze. * AvaraNa zuM che ? AvaraNa eTale aMtarAya. bAdhA, avarodha athavA zaktine DhAMkanAra tattvo te AvaraNa che. phAnasanI jyoti aMdaramAM pragaTelI che paNa goLA para abhyAdhika meza lAgavAthI jema jyotano prakAza pragaTa thato nathI athavA te phAnasamAM jyota hovA chatAM anya vastune pragaTapaNe joI zakAtI nathI tema, Atma jayotanI ADe aneka prakAranA aham, moha, ajJAna, abodhatA vagere asvAbhAvika AvaraNo hovAthI Atmazakti pragaTa thatI nathI. AtmAnuM mULa svarUpa jJAtAdeSTArUpa che. Atmazakti te cetanA che. tenA jJAna darzanarUpa be upayoga che, te jANavA ane jovAnuM kArya kare che. A upayogamAM ahaMkAra ke rAgAdinI jeTalI malinatA teTaluM AvaraNa hoya che. karmanA saMyogamAM cetanA upara malinatA Ave che. AvaraNayukata cetanA te karmacetanA che, karmacetanAyukta upayogathI vastunuM yathArtha svarUpa jaNAtuM nathI, te viparyAsa che, viparIta buddhi vaDe mithyAbhAsa Ubho thAya che. mAnavajIvanamAM vyAvahArika-skUla jIvananI uparanI bhUmikAnuM eka vicArazaktivALuM cetanAnuM kSetra che. abhyAsa, abhiruci ane zuddhi vaDe te kSetra vikAsa pAme che. te vikAsakrama vyavahArathI darzana jJAna ane cAritrarUpa ArAdhanAno che. arthAta zraddhA, bodha ane AcaraNarUpa che. nizcayathI te traNenuM abhedarU5 AtmAkAra svarUpa che. ratnatrayanI abhedatA che. vartamAna azuddha dazAmAM rahelA jIvane AvaraNayukta thavA mATe AvaraNanA vividha pAsA samajavA paDaze. vartamAnamAM jIvanI dazAmAM malinatA, sukha-duHkhanI lAgaNIo, AzAo, tRSNAo, rAgAdibhAvo, mAna, mahattA vagere vividha bhAvo UpajavAnuM kAraNa zuM che ? te samajavuM jarUrI che. jIvananuM dhyeya zuM che ? vagere tathyone vicAravA ne samajavA anivArya che. 15 164 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 AvaraNanI vizeSa samaja : AvaraNa kahetAM karyAvaraNa samajavuM. jagatanI tamAma vicitratA A karmasiddhAMtathI samajAya che. jagatanI racanAne vividha pAsAothI vicAratAM eka vAta spaSTa thAya che ke eka gUDha tattva jagatamAM vyApeluM che. jaina paraMparAmAM tene karmanI gati, karma siddhAMta ke karmabaMdhana kahe che. tenI anaMta prakRti che. te prakRti AtmAnA cetanapradeza sAthe sAMyogika bane che, te karma cetanA che. prANImAtra anAdithI karmabaMdhanayukta hoya che. jIvanA adhyavasAya-pariNAma vizeSathI pugala paramANuono pUMja (skaMdha) jIvanA saMyogamAM Ave che. ane te vividharUpe phaLa Ape che. A ghaNI sUkSma kriyA che. carmacakSugamya nathI paNa jJAnaanubhavagamya che. zAstra pramANathI te samajI zakAya che. saMsArI jIva paLe paLe manAdi triyoga ane bhAva-upayoga vaDe viSaya-kaSAyarUpa pariNAmo jANe ajANe saMskAravaza karyA ja kare che. arthAtu thayA ja kare che. tethI jIva paLe paLe karmavargaNAo grahaNa kare che. jUnA karmapUjone choDe che ane navA grahaNa kare che. Ama karmavargaNAnuM grahaNa thavuM te ja karmabaMdhana che. tenA zubha azubha be prakAro che. * cetanAne jaDa karmano saMyoga kevI rIte thAya che ? jema koI manuSya amuka AhAra grahaNa karyo, AhArapadArthone koI bhAva nathI ke potAe kevI rIte pariNamavuM. chatAM AhAra hojarImAM gayA pachI temAM amuka raso bhaLe che ane eka rAsAyaNika kriyA svayaM thayA kare che. koI padArthane peTamAM koI yaMtra mUkI valovavuM paDatuM nathI, chatAM te padArtho svayaM kriyA vaDe pariNamyA pachI temAMthI lohI, mAMsa, majajA, hADakAM ItyAdi prakAre saptadhAturUpa banI jAya che. te pramANe nimitta maLe rAgAdi malinabhAva thatAMnI sAthe karmaraja AtmapradezonA saMyogomAM Ave che ane jevA bhAva, ane jevI mAtrA hoya te te prakRti pramANe pariName che; jaDa evA karma spardhakomAM (karma vargaNA) evI zakti che. A karmavargaNA e ja karma AvaraNa che. - AtmAnuM lakSaNa cetanA che, te karmavargaNAnA saMyogamAM AvavAthI paryAyamAM, upayogamAM, pariNAmamAM vikAra thAya che, paraMtu AtmA pote te rUpe pariNamI jato nathI ane jaDa karmo cetanarUpe pariNamI zakatAM nathI. karmo mAtra mezanI jema AvaraNa rUpe rahe che. rAgAdi bhAvono jema jema kSaya thAya che tema tema jIva nirAvaraNa thato jAya che. karma pudgalaparamANuo jaDa che paraMtu kriyAzIla hovAthI te karmaphaLanA ApanArAM kahevAya che, Avo nimitta-naimittika saMbaMdha che. * zubhAzubha karmanuM svarUpa : zubhakarmanuM phaLa sukha-zAtArUpa hoya che ane azubhakAryanuM phaLa duHkhadAyI ke pratikULa hoya che. sadeva, satvagurunI zraddhA, bhakti ane vinayathI, sadharma ArAdhanathI, dharmasAdhanAthI, sukRtyathI, dAna, dayA, ahiMsAdi AcAra, paropakAra vRtti jevA zubhabhAvanA nimittathI zubha karmabaMdha thAya che ane asatudeva, guru dharmanI upAsanA ane avivekathI adharmAcAraNathI, duSkRtyathI ke azubhabhAvathI azubha karmabaMdha thAya che. A baMne bhAvo tyAjya che. je jIva baMne bhAvathI upara UThI zuddhadharmane, Atmadharmane ArAdhe che te nijasvarUpane pAmIne karmabaMdhanathI mukta thAya che. te ja nirAvaraNa avasthA che. 0 kamaviraNanA prakAro : jIvanI saMkhyA anaMta che, tenI prakRti anaMta prakAranI che, tema karmaAvaraNa paNa anaMta prakAranAM che. zAstramAM, savistara saiddhAMtika abhyAsa vaDe saraLatAthI te samajAya che. atre tenI sAmAnya ane saraLa rajUAta karavAmAM AvI che. jaina zAstromAM anaMta prakAranI karmaprakRtinA mukhyapaNe ATha prakAra darzAvyA che. jIvanA tIvra-maMda kaSAya ane zubhAzubha bhAva vaDe grahaNa thayelA karmapugala paramANuono pUMja A ATha vibhAgamAM svayaM vaheMcAI jAya che, ane prakRti anusAra phaLa Ape che. vaLI zubhabhAva ane kaSAyanI maMdatA vaDe ke tapAdi saMyama vaDe vizuddhi thatI rahe che. jaina paraMparAmAM ATha karmaAvaraNa prakRtinA vaLI be bheda che. ghAtakarma ane aghAtI karma. 1. ghAtakarma : je AtmAnA jJAnAdiguNono ghAta kare che, 166 167 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanI kaSAyayukta cetanA malina thatI ja rahe che, tenA cAra prakAra che. tenI badhI ja prakRti pAparUpa che. ra. aghAtI karma : je AtmaguNano ghAta karatAM nathI paNa ghAtIkarmanI sAthe ekameka jevAM rahe che. ghAtI karmono nAza thayA pachI AyuSyakALa sudhI jIvanI sAthe atyaMta zubhapaNe rahe che ane AyuSyasthiti pUrNa thatAM niyamathI chUTI jAya che. tenA cAra prakAra che. tenA zubhAzubha be bheda che. 7 cAra ghAtIkarmanuM saraLa arthaghaTana : 1. jJAnAvaraNa 2. darzanAvaraNa 3. mohanIya 4, aMtarAya 1. jJAnAvaraNa zuM che ? jJAna te AtmAno guNa che, tene pragaTa thavA na de te jJAnAvaraNa kahevAya che. rAtrinA aMdhakAramAM jema vastu yathAryapaNe jaNAtI nathI tema jJAna vagara jIvane potAnA yathArtha svarUpanuM bhAna thatuM nathI. deha jaDa che, AtmA-cetana che teno saviveka thato nathI. jagatanA padArthonuM heya-tyAjya, upAdeya ane jJeyanuM yathArthapaNuM samajAtuM nathI. jIva zuM, jIvana zuM, jaDa zuM, jaDatA zuM teno bodha prApta thato nathI. satzAsrazravaNa, sadguruzravaNa ke satsaMgamAM udyama thato nathI. abhyAsanI abhiruci thatI nathI. laukikapaNe vyavahArajJAna ke abhyAsamAM paNa maMdatA rahe che, buddhinI tIkSNatA hotI nathI, mana ane IMdriyonI zaktimAM maMdatA hoya che. vyAvahArika buddhibaLathI mahAna zodha kare, kompyuTara jevAM sAdhano utpanna kare to paNa temAM svarUpajJAnanI yathArthatA hotI nathI. vaLI te sAdhano bhautikapaNe upayogI hovAthI temAM Atma-vikAsa ke kalyANa sadhAtuM nathI. te jJAna eka AtmajJAnanI apekSAe ajJAnarUpa manAyuM che. upamA : manuSya sUryaprakAzanA nimittathI AMkha vaDe padArthane jovAnI jANavAnI zakti dharAvato hoya chatAM te AMkhe pATA bAMdhIne rAkhe to tene vastunuM darzana thatuM nathI, te chatI AMkhe aMdha kahevAya che, 168 te pramANe jIvamAM jJAnazakti che, chatAM pote ajJAnavaza potAnA jJAnaguNane jANato nathI, svarUpane jANato nathI te jIva jJAnAvaraNayukta hoya che. jJAnAvaraNanuM kAraNa H pote AtmasvarUpa che teno anirNaya, jJAna guNa pragaTavAmAM nimittonI avagaNanA karavI. arthAt jJAnIjanonI, jJAnanA sAdhanonI tathA dharmazAstronI avagaNanA karavI, te pratye dveSabhAva rAkhavo, yathAzakti jJAnArAdhana na kare, jJAnadAna na kare, ke zaktine gopave, pramAdane seve to AtmAno jJAna guNa DhaMkAya che te jJAnAvaraNanAM kAraNo che. 7 jJAnAvaraNa dUra karavAnA upAyo : koI makAnamAM jema daravAjAthI Ava-jA karI zakAya che, daravAjo baMdha thatAM praveza thaI zakato nathI tema jJAnAvaraNanAM je je kAraNo che, tene baMdha karavA. tene te te prakAre dUra karAya che. AtmazraddhA, jJAnIno Adara, jJAnanAM sAdhanono Adara, jJAnIjano pAsethI yathArtha bodha prApta karI apramAdI thavuM, jJAnadAna vagere sukRtyo karavAM, jinAjJAnuM pAlana karavuM, darzana, jJAna, cAritrarUpa dharma ArAdhana karavuM. sAmAnyapaNe jJAnanAM sAdhanonI jALavaNI karavI. jema ke zAstra Asana, caravaLo, mALA, sApaDo, vagerene yathArtha sthAne rAkhI vivekathI upayoga karavo, bhoMya jamIna para ke paga para na rAkhavAM, thUMka vagere na lAge tema upayoga karavo, pachADIne mUkavAM nahi. citrapaTa, mUrti ke pUjAnA sAdhanonI zuddhi jALavavI, yogya samaye pUjA ke abhyAsa karavo, gRhasthe manathI, tanathI ane vacanathI sarva sAdhanonI zuddhi jALavavI. huM svayaM pUrNajJAna svarUpa chuM te zraddhA dRDha karI ajJAna mukta thavuM. anya sAdhakanI pUjA-bhakti ke abhyAsanI avagaNanA nA karavI. dveSa na karavo, potAnAM jJAnano ke sAdhanono garva na karavo. A rIte jJAnAvaraNa karmano pUrNapaNe kSaya thatAM jJAna pragaTe che. na ra. darzanAvaraNa zuM che ? mana ane IMdriyo dvArA thatuM padArthanuM je sAmAnya jJAna, ke avalokana te darzana che, jJAna te ja vastune vizeSa paNe jaNAve che. 169 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI darzanane sAmAnya upayoga kahe che, darzananI zaktinA AvaraNane darzanAvaraNa kahevAmAM Ave che. padArthane mana vaDe samajAya nahi, cakSu vaDe jaNAya nahi, ke anya IMdriyonI zaktine AvaraNa Ave te darzanAvaraNa. nidrA jevA maMdatIvra pramAda sarve darzanAvaraNanA bhedo che. nidrAe zAtAnuM cinha hovA chatAM te dazAmAM Atmazakti suSupta thavAthI tene darzanAvaraNa kahe che. te pramANe svapra viSe paNa jANavuM. upamA : koI yAcaka darabAramAM rAjAnA darzananI abhilASAmAM ubho che, rAjA darabAramAM birAje che. yAcakanI IcchA-zakti darzananI che paNa daravAna tene praveza karavA deto nathI tema AtmanI darzana zakti hovA chatAM jIva AvaraNane kAraNe AtmarAjAne jANI zakato nathI. 7 darzanAvaraNanAM kAraNo : darzanAvaraNanuM kAraNa jJAnAvaraNane lagatuM che. jJAnanI aruci, AtmA tathA parama tattvanuM ajJAna, azraddhA vagere. darzanAvaraNa dUra karavAnA upAya H jJAnAvaraNane dUra karavAnA upAyane jANI levA. jJAna-darzana cetanAnA be upayoga hovAthI tenAM kAraNo maLatAM che. saiddhAMtika rIte darzanAvaraNanA nava prakAro che tenA abhyAsa mATe karmagraMtha jevA zAstrono abhyAsa karavo jarUrI che. AvA abhyAsa vaDe tattvadRSTi vikase che ane Atmazakti paNa vikase che. 3. mohanIya karmAvaraNa : mohanIya karma eTale moharUpa mahAna yoddho. te badhAM ja karmonuM mULa che. kramamAM cothe sthAne che paNa jIvane bAMdhavAmAM-vaza karavAmAM agrasthAne che. moha marAyo ke mRtyu marAyuM samajo. upamA H nazAyukta jIvanI jema mohavaza jIva kaSAya seve che. mithyAmati Acare che, asaMyama Acare che azubhayogamAM pravarte che ane pramAdavaza parabhAvane seve che. 170 A mohanIya karmanA be prakAra che. (1) darzanamoha-dRSTinuM ke samajanuM, viparyayapaNuM. AtmabhAvathI nirALo, ane dehabhAvathI najIka rahevAnI vRtti, viparIta zraddhAna arthAt sadevagurudharmanI zraddhAmAM mithyAbhAva, mizrabhAva hoya che. sadbhAva thAya toya kaMI zaMkA rahe che. (ra) cAritramoha : rAgAdi kaSAyanI mukhyatA, jemAM krodhAdi ane no-kaSAyarUpa hAsyAdino samAveza thAya che. darzanamohanA viparyAsa ane cAritramohanA kaSAyabhAva vaDe anAdithI saMsAravAsa rahyo che ane tenA udaye vaLI jIva tema ja varte che. upamA : dArU pIdhela nazAyukta mAnava viveka zUnya thaI jagatamAM pravarte che. tema mohavaza jIva jagatamAM viSaya-kaSAyane AdhIna pravarte che. bhUmikA pramANe kaSAyonI maMdatA ke tIvratA hoya che. mohanIya karma haNavAthI anya traNa ghAtIkarma paNa vinaSTa thatAM jAya che. tenuM jora ghaTatuM jAya che. 7 darzanamohanIya karmanA upArjananuM kAraNa : sarvajJa jJAnI ke kevaLI puruSono avarNavAda karavA satzAstra pratye hInabhAva. saMyama-niyamAdi pratye nirarthakatA sevavI, dharma pratye abhAva sevavo, dharmanA siddhAMtone asatya kahevA, saMta jano, sAdhusAdhvIo pratye asadbhAva keLavavo ane niMdA vagere karavA, tattvanI azraddhA vagere che. 1. cAritra mohanIya karma upArjananuM kAraNa : krodhAdi kaSAyavaza vartavuM ane pravartavuM, anyane kaSAyanA nimitta banavuM, krodhAdi karavA ane anyane krodhAdi Upaje tevuM kArya karavuM anyano upahAsa karavo, asaMyama keLavavo ane kAmavAsanAmAM uttejita rahevuM. jagatanA padArtho sAthe rAgAdimAM tanmaya rahevuM. svarUpanuM ajJAna che. 2. upAya H jJAnI ane jJAnanAM sAdhanono, jJAnano Adara karavo, saMyamanA niyamo pALavA, dharmazraddhA rAkhavI, sAdhu-sAdhvI vagerenI sevA ItyAdi 171 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAM, ane sarva sAdhanonI niMdA na karavI, tattvanI yathArtha zraddhA karavI, saMyama, tyAga ane paMcAcArane pALavA. viparyAsa buddhine tyajavI, kaSAyanI maMdatA, kaSAyajanya pravRttithI nivRtta thavuM, saMyamane Acaravo, zIlavAna rahevuM, anyane duHkha Upaje tevI pravRtti jANe ajANe ke hasavAmAM paNa na karavI. 4. aMtarAya karma : A karma jIvanI Icchita vastu prApta thavA detuM nathI. vyavahArathI to sAMsArika sukhanAM sAdhano prApta thatAM nathI ane AdhyAtmikapaNe dAnAdi karI zakato nathI ke AtmadharmanA puruSArthamAM Icche to ya saMyamAdi pALI zakato nathI, puruSArtha karI zakato nathI. prakAra : aMtarAya pAMca prakAre che. dAnano, arthAdi lAbhano, bhoga upabhoganAM sAdhanono ane zaktinI abhivyaktino aMtarAya. * upamA : aMtarAyakarma bhaMDArI jevuM che. rAjA yAcakane dAna ApavA Icche che paraMtu bhaMDArI Apato nathI. sAmagrI hovA chatAM bhaMDArInA nimittathI vastu meLavavAno aMtarAya rahe che. 0 aMtarAyakarmanA baMdhanuM kAraNa ? dAnAdi sevavA nahIM, ane je dAnAdimAM pravRtta hoya tene rokavA. anyane bhogAdinAM sAdhanomAM aMtarAya karavo. vratAdimAM zaktine gopavavI. AtmazaktinuM durlakSa che. * upAya : dAna karavuM. anyane anumodana ApavuM, koInA lAbhane hAni na pahoMcADavI, vratAdimAM-AtmapuruSArthamAM zakitane pUrNapaNe vikasAvavI. * cAra AghAtI karmonuM svarUpa : (5) vedanIya kamavaraNa : zarIranI aMtaraMga ane bAhya anukULatA taMdurastI te zAtA vedanIya (sukharU5) karma che ane rogAdi pratikULatAne azAtA (duHkharUpa) vedanIya karma kahevAmAM Ave che. upamA taravAranI dhAra para madhubiMdu lagAvyuM hoya tyAre teno svAda letAM madhuratA maLe ane jIbhane kapAvavAnuM duHkha lAge tema be prakAre sukha-zAtA ane duHkha-azAtA che. * zAtA-vedanIya karmanI utpattinuM kAraNa : ahiMsAvratamAM pravRta thavuM. prANImAtra pratye anukaMpA dAkhavavI. dAna-dayAdi paropakAranAM satkAryo, vrata-saMyama pALavAM. krodhAdinuM zamana karavuM. saMtoSa ane samabhAva rAkhavA. * azAtA vedanIya karmanuM kAraNa ? hiMsAyukta karmo karavAM. koI paNa jIvane mAravuM, duHkha ApavuM, nirdhvasa pariNAmo karavAM, krodha-asaMtoSa Adine AdhIna thavuM, anyane pIDArUpa hovA chatAM adhika kArya karAvavuM Adi dareka prakAranI pratikULatA upajAvavI te azAtA vedanIya karmanuM kAraNa che. (6) nAmakarma : A karma vaDe jIva cAra gatirUpa vividha gatimAM bhramaNa kare che. nAmakarmanI prakRtinI ghaNI vividhatA che. A prakRtinA zubhAzubha yoga pramANe jIvane zarIranuM sUkSma ke sthUla baMdhAraNa, tenI sarvakriyA bAhya rIte yaza-apayazAdithI mAMDIne cheka uttama tIrthakara nAma karmanuM upArjana thAya che. A karmanA udayathI jIva mohavaza sukha duHkha mAne che. te zubha-azubha be prakAre che. 0 upamA : | citrakAra jevuM citra dore tevuM te dRzyamAna thAya che tema jIvanA zubhAzubhabhAva vaDe nAmakarma AkAra pAme che. azubha nAma karma : azubhanAmakarma vaDe tiryaMca ane nAraka gati prApta thAya che. azubha nAmakarmanA upArjananuM kAraNa : mana Adi yogo vaDe chaLa-prapaMca karavA, kuTilatA sevavI, anya vyaktiomAM vikhavAda karAvavo, ke kumArge doravA. hiMsaka pravRtio karavI te che. 172 173 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha nAma karma : mana Adi yogonI saraLatA, anya vyaktio sAthe saMvAditA rakhAvavI, rAkhavI ane yogya mArgadarzana ApavuM. zubha nAmakarmamAM sarva zreSTha nAmakarma tIrthaMkara nAmakarma manAya che. jagatanA sarvajIvo pratye atyaMta anukaMpA bhAva ane sarvajIvo sAcuM sukha pAme tevI ucca manokAmanA ane tene anuSAMgika anya pravRttio, jema ke vItarAga kathanamAM zraddhAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhano pratye Adara, mahAvratonuM pramAda rahita AcaraNa, bhogothI virakta-dAnAdi pravRttinuM sevana, tyAga-vairAgya-tapa, muni vagerenI sevA, arihaMtAdinI bhakti ane mokSArthanI sAdhanA karavI-karAvavI vagere che. (0) gotra-nAma-karma : te ucca gotra karma ane nIca gotra karma ema be prakAre che. gotra nAmakarmanI upamA : kuMbhAra be prakAranA ghaDA banAve che. temAM eka ghIno te sAro manAya che ane dArU mATe banato te halako gaNAya che tema gotra viSe karavo paDe che, janma jIvana ane maraNa e AyuSyakarmanuM kAraNa che. jIva vastranI jema zarIrane tyajIne navAM navAM zarIra dhAraNa kare che. 0 upamA : kArAgRhanI sajA jevuM A karma che. jeTalA samayanI sajA hoya teTalo samaya rahevuM paDe. te pramANe AyukALa pUro karavo paDe che. vahelA chUTavuM hoya ke vadhu rahevuM hoya to te pramANe thaI zakatuM nathI. 0 kAraNa : AyuSya karma gatine anusare che, tenA cAra prakAra che. naraka-tiryaMca-manuSya ane deva gatinuM AyuSya (1) narakAyuSyakarma : ati AraMbha-samAraMbhanA mananA hiMsAtmaka saMkalpo parigraha, bahAranI vipula sAdhana sAmagrI, te baMne mATe je hiMsAtmaka pravRttio karavI ane te padArtho meLavyA pachI temAM tIvra Asakti rAkhavAthI nArakanI adhogatino AyuSya baMdha thAya che. (ra) tiryaMca AyuSya karma : chaLa-prapaMca-mAyAzalya, kuzIla jevA doSonA sevanathI ane temAM yathArthatA mAnavI vagerethI tiryaMca arthAt sUkSma yonithI mAMDIne ekeMdriyathI tiryaMca paMcendriya sudhInAM sthAnomAM jIvane janma dhAraNa karavo paDe che. (3) manuSya AyuSyakarma : AraMbha parigraha hovA chatAM temAM sukhabuddhinI maMdatA ane cittanI saraLatA, udAratA paropakArAdi pravRttio karavI, vrata saMyamAdi AcaravAM; zIla pALavuM vagere manuSyanI uttamagati dhAraNa thavAnAM kAraNo che. (4) deva AyuSyakarmanAM kAraNo : ahiMsAdi mahAvratono abhyAdhika AcAra, kAraNavaza parAdhInapaNe saMyamAdi pALe athavA jJAnarahita ke nidAnasahita bAlApa Acare, kaThora sAdhanA kare, tapathI tape, temAM pariNAmonI ujjavaLatA hovAthI devagatinuM AyuSya baMdhAya che. * ucca gotra nAmakarmabaMdhanuM kAraNa : potAnA guNone DhAMkavA ane doSone pragaTa karavA. anyanA guNonI prazaMsA karavI ane doSone pragaTa na karavA. kuLano garva na karavo ane guNIyala ke pUjaya vyaktio pratye Adara-mAnapUrvaka jovuM. 0 nIca gotra nAmakarmabaMdhanuM kAraNa : potAnA kuLano ahaMkAra karavo, anyanI niMdA karavI, potAnI AtmaprazaMsA karavI ane anyanA doSo chatA karavA. prathamanA ucca kuLanAM lakSaNo che te meLavavAnA kAraNonuM sevana karavuM ane nirAbhimAnI rahevuM. 0 AyuSya kamavaraNa : prANI mAtra jIvanakALa daramyAna ekavAra AyuSyakarmane bAMdhe che te anusAra je gatimAM jIva jAya tyAM tene te AyuSyano kALa pUrNa 14 175 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmAvaraNathI thatI cAre gatinA AyuSyanA baMdhanathI muktino upAya : ahiMsAdi mahAvrato parama zuddhabhAve AcaravA, apramatta munivrata pALavuM. sarva karmano AtyaMtika kSaya karavo te che. viSaya ane kaSAyathI mukta thavAno sat puruSArtha karavo. A ATha prakAranI karma prakRtimAM sau prathama mohanIya karma prakRtio keTaleka aMze cheda karavAthI bIjI ghAtIkarmanI prakRtio-graMthi, zithila thAya che. krame karIne jJAna ane svapuruSArtha vaDe cAre prakRtino cheda thavAthI kevaLajJAna-pUrNajJAna pragaTa thAya che. te pachI atyaMta zubhayoga vaDe bAkInAM cAra aghAtIkarmo rahe che ane AyuSyakALa pUrNa thatAM te traNa karmo niyamathI atyaMtapaNe virAma pAme che ane AtmA zuddha, buddha evuM nijasvarUpa pAme che. karma AvaraNa ane nirAvaraNa te baMne cittanI dazA che. tenA A prakAro che. nirAvaraNa nirAvaraNa-muktadazA pUrNajJAna kevaLadarzana pUrNa cAritra AvaraNa karmAvaraNa jJAnAvaraNa darzanAvaraNa mohanIya vedanIya nAma gotra aMtarAya avyAbAdha sukha amUrta svarUpa agurulaghu anaMtavIrya zakti zAzvatapada AyuSya 7 karmAzrava : Atmapradezo ane karmarajano prathama saMyoga (grahaNa) thAya che, te karmAzrava che, te karmAzrava karmabaMdharUpe pariName che te kAraNo ApaNe joyA. te kAraNono krama guNasthAnakanA krama sAthe nirjarA pAme che. Azrava nAza pAme che. karmAzravanA pAMca kAraNo mithyAtva avirati pramAda, kaSAya ane yoga. 176 AtmAnA vikAsakramamAM A kAraNo dUra thavAnA guNasthAnakano krama A pramANe che. jIva jyAre prathama samyaktva pAme che je guNasthAna cothuM che, tyAre mithyAtvano upazama, kSayopazama ke kSaya thAya che. jIva jayAre dezivarita ke sarvavatinA pariNAma pAme che tyAre pAMcamuM ke chaThThuM guNasthAnaka hoya che. sarvavirati (munipaNuM) sAtame guNasthAnaka Ave che. jemAM nirvikalpa pariNAmanA aMzo pragaTa thAya che te guNasthAnake pramAda jAya che. apramata guNasthAnaka hoya che. dravya, kSetra, kALa ke bhAvanI yogyatA pramANe muni jayAre zreNi mAMDe che tyAre navame guNa sthAnake nokaSAyanI nirjarA thAya che. ane dasamA guNasthAnakane aMte mAtra saMjvalanalobhanA aMzo che. tenI sarvathA nirjarA thAya che. tyAre kSapaka zreNivALA muni bArame guNasthAnake yathAkhyAta cAritra arthAta mohanIyano sarvathA kSaya thaI vItarAga thAya che, tyAre ekaja samayamAM ghAtIkarmanA sarvathA nAzathI kevaLajJAna teramuM guNasthAna pAme che. chatAM aghAtIkarma-AyuSyakarma dehAdi hovAthI haju manAdi yoga che, te AyuSya pUrNa thavAnA kALe yoganirodha thaI jIva siddhadazA pAme che. saMpUrNa mukta thAya che. A pramANe Azravano nAza thavAno krama guNasthAnakanA zuddha pariNAmathI thAya che. vistAra zAstro dvArA samajavo. 177 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyapaNAno mahimA "na tAt mAnuSAnuM gaNarpata....bhagavaMta umAsvAtinuM A kathana jyAre jyAre smRtimAM Ave che tyAre dila dhabakI UThe che. zuM huM manuSya nathI ? zuM huM manuSya tarIkenI gaNanAmAM paNa nathI ? jyAM sudhI vaiSayika sukho mArA puruSArthanuM lakSa che tyAM sudhI huM manuSya nathI. 'viSayarati' manuSyane na chAje, Dagale ne pagale jyAM mRtyunA bhaNakArA vAgI rahyA hoya tyAM viSayarati ? ApaNI rati-AnaMdanuM pAtra viSayo nathI; ApaNI ratinuM pAtra to che paramAtmA tIrthaMkara deva. paramAtmA pratye rati karI zakIe to manuSya chIe. AtmArthe kevaLa jJAnAdimAM pravRtti karavA yogIpurUSo niraMtara prayatnazIla rahe che. Atma AtmA vaDe AtmAmAM pravRtti kare te cAritra, AtmA AtmA vaDe AtmA jANe te jJAna che. AtmA AtmA vaDe AtmAne samaje, jue. te darzana che. mokSArthI jIve AtmAnuM jJAna purI zraddhA vaDe grahaNa karI jIvavuM. Indriyone potAnA viSayothI rokI cittane vikalpo vinAnuM banAvI devuM tyAre sAdhakone AtmAnuM tAttvika svarUpa pratyakSa anubhavAya che. AtmA para dravyamAM kAma kare che. chatAM cittane vikalpa vinAnuM banAvIne svarUpano abhyAsa karanArane AtmAnu tAttvika svarUpa pratyakSa thAya che. ... 178 - paMnyAsajI bhadraMkaravijyajI (AtmotthAnano pAyo) graMthanuM hArda-upasaMhAra 'dharmacetanA' prastuta graMthanA khaMDa-1mAM dharmacetanAnA ane khaMDa bemAM 'karmacetanAnA' vividha pAsAonuM Alekhana karavAmAM AvyuM che. Adhunika jagatanA buddhijIvIo dharma-karmanA nAmathI kacit bhaDake che, vaLI dharmanA siddhAMtone prAcIna yuganI aMdhazraddhA ke pokaLa mAnyatA gaNI tene agavaNe che. temAMya ajJAnIjano-bhoLAjanonI dharma-karma pratye vivekadRSTi thaI nathI. paraMtu dharmavihIna jIva karma to karyAM ja kare che. AthI karmanuM pariNAma nIpajyA vagara rahetuM nathI. aham ane mamatva evI chalanA kare che ke jIvane dharmano ke tenA rahasyano sparza na thAya ane karmanI sattA barAbara jAmelI rahe. temAM jIva mUMjhAya toya tene dharmano AdhAra levAmAM potAnI nabaLAI hoya tevuM jaNAya che. azubhayoge koI asAdhya roga thayo to hRdayanA aMdhArA khUNAne te pUchato rahe che ke mane Avo asAdhya roga kema thayo ? mAro yuvAna dIkaro akasmAtamAM kema mRtyu pAmyo ? strI potAnI jAtane pUchI rahI che ke patine khAtara meM keTalo bhoga Apyo ane keTalo prema rAkhyo chatAM pati bevaphA kema nIvaDayo ? vaDIlonI keTalI sevA karI chatAM yaza kema nA maLyo ? game teTalI buddhinI vRddhi thaI hoya toya AnuM samAdhAna hRdayanAM aMdhArA khUNAmAMthI maLe tema nathI. AthI loko A yugamAM mAnasika rogathI pIDAIne manocikitsaka pAse samAdhAna meLavavA doDe che. dharmacikitsakanI temane hajI oLakhANa thaI nathI ne ! mahAnapuruSo, gItArthIo, jJAnIoe AvA roganAM mULa ane tenuM dahana-varjana ke samAdhAna kema thAya te mATe pAyAnA siddhAMto batAvyA che. temAM AtmAnA mULa zuddha sacit-AnaMda svarUpanuM rahasya samajAvyuM che. e rahasyane pragaTa karavAnA mahAna kArya mATe ja A mAnava dehamAM janma thayo che. zakti apekSAe, svarUpadazAe, nija svabhAve prANImAtra anaMta sAmarthayukta-siddha samAna che. chatAM 179 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene pragaTa thavAnI caramasImA to mAnavajanmamAM che. kIDImAM cetanA che paraMtu te du:khamuktino sarvathA upAya yojI nahi zake, hAthInuM zarIra moTuM che, chatAM te paNa zAzvata sukhanA sAdhanane yojI nahi zake. kAraNa ke muktinA mArge javAnI tenI pAse dharmacetanA pragaTe tema nathI. Ama mAnava sivAya koIpaNa gatimAM zAzvata sukhanuM sAdhana susAdhya nathI. AthI dharma vinAnA narane pazu kahyo che. pazutAmAM ribAtA, pIDAtA, athaDAtA jIvane dharma ja dhAraNa karI bahAra kADhI zake tema che. jJAnIpuruSonuM kathana che ke saMsAra ekAMta duHkhanuM ja sthAna che. koI jIvane prazna thAya che ke to pachI mahelamAM rahenArA, pAMce IMdriyanI kSamatAvALA, beMkanA khAtAne cha-sAta AMkaDAthI chalakAtuM rAkhanArA, samAjamAM mAnapAna pAmanArA, rAjyamAM sattA dhAraNa karanArA ane vidvattAthI duniyAne camakAvanArA kevA moja karatA, haratA, pharatA, ane sukhI jaNAya che ? chatAM te sukhI nathI ? bhalA ! Ano javAba jJAnI-gurujIne zA mATe pUche che ? te darekanA hRdayamAM pesI jA, tane saghaLuM tAdazya thaI jaze. mahelamAM rahenArane mRtyuno bhaya kharo ? zarIrane rogano bhaya kharo ? hIrA mANeka lUMTAvAno bhaya kharo ? beMkanA khAtAne karacorIno bhaya kharo? mAna meLavanArane te sAcavavAno bhaya kharo ? sattAdhIzane khurazI jatI rahevAno bhaya kharo ? paMDita-zAstrIne vAdamAM hArI javAno bhaya kharo ? Ama bIjA paNa aneka prakAranAM duHkho temane hoya che. paraMtu te du:kho ane bhayamAM jIvavA TevAI gayelo ema mAne che ke paDaze tevA devAze. atyAre to ApaNe sukhI chIe. ahIM ja e bhayaMkara bhUla khAI jAya che. manuSyatvane visarIne te je kAryo kare che te vaDe jyAre te adhogatimAM paDe che tyAre paDaze tevA devAze evuM kahenAra pAse svastha mana ke IMdriyonI prApti ja hotI nathI. pelA bhayomAM jIvavAnI Adata ane sukhanI AzA-kalpanAo pAse tene A avadazAno bhaya koI taraMga samo lAge che. Aja tenuM mahAna duHkha che. jemAM AtmAnuM vismaraNa che, dharma cetanAnuM maraNa che, 180 mAnavajIvananuM A ajJAnamaya pAsuM che. bIjo prakAra evo che ke je dharmakriyAo mAtra kare che, dharmakSetromAM jAya che, yAtrAo kare che, satsaMga-pArAyaNomAM jAya che, bhaktinI dhUna macAve che, zAstrono abhyAsa kare che, yogAbhyAsanI phaLadrupatA vadhI che, dAnano mahimA vadhyo che. saMgho, gAmegAma UmaTayA che, paNa zuM banyuM che. "AkhIye avanInAM tIrthomAM bhaTakayo ne nadIe nadIe huM nAhyo', maMdire maMdire dIpaka jalAvyA toye nA lAdhyo kinAro-re.... zAstro ne graMtho meM sevyA niraMtara ne yoga sAdhana bahu kIdhAM bhaktinA bhAvamAM bhAna bhUlyo toya maryAM nahi mananA vikAro re-.... prabhu mArI aMtaranI AMkha ughADo....'' Ama kema banyuM ? AthI saMtoe prakAzyuM ke dharma e gupta rahasya che, AtmanI nijI zakti che, tene kendramAM na rAkhIne tenI zaktine pragaTa thavAnA sAdhanothI dUra rahIne saMsAra sukhanA abhilASI jIvo dharmakriyAo kare che, eTale tenuM phaLa Ave che paNa jIva saMsAranA kuMDALAmAMthI bahAra nathI nIkaLato. zubha karIne saMsAranAM alpa sukhothI rAjI thaI jAya che. bhUkhyuM kUtaruM hADakAne jora jorathI dAMta vaDe khAya che, ane potAnA ja peDhAnA lohIne cATIne tRpti mAne che. ema nAnA prakAranI dharmakriyAo karIne, A kALamAM AthI kaMI vizeSa thaI zake tevuM nathI tevA hInapuruSArthane AgaLa karIne aMtaranA UMDANamAM saMsArasukhanI abhilASA sevI potAnA Atmadhanane vaTAvI tRpti mAnI le che. potAnA ja prayatnone vyartha banAve che. sarvajJano-vItarAgano dharma kaMI judu ja kahe che, ke dharma e to AtmAno prANa che, te prANa dharmarUpe dhabakato rahe te dharmacetanA che. dharmacetanA jenI jAgRta thaI che te AtmAne AgaLa rAkhe che, temAM rahelA sat-cit-AnaMda pratye tenuM lakSa che, tenA AMzika AsvAdane mANato satpuruSonI nizrAe AgaLa vadhe che, tene saMsAramAM IMdronA ane nareMdronA aDhaLaka sAdhana saMpatti ke aizvarya paNa parama zAMtinA anubhava pAse tuccha lAge che. 181 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramatattva prAptino, sarvabaMdhana rahita muktino mArga aciMtya evI Atmazakti sivAya koI mArga nathI. anAdikALanA ahaMkAra ane mamakArathI nIpajelI AzA-tRSNAnI zrRMkhalAmAMthI, bhrAMtirUpa sukhada svapnanI duniyAmAMthI pariNAmone, vRttione bahirmukhatAmAMthI pAchI vALI aMtarmukha karavI. are, eka kSaNa mATe paNa ghaNuM kaparuM che. "te jinavardhamAnAdi satpuruSo kevA mahAna manojayI hatA ! tene mauna rahevuM, amauna rahevuM, baMne sulabha hatuM. tene sarva anukULapratikULa divasa sarakhA hatA. tene lAbha-hAni sarakhI hatI; teno krama mAtra Atma samatArthe hato. kevuM AzcaryakAraka ke eka kalpanAno jaya ema kalpe thavo durlabha, tevI temaNe anaMta kalpanAo kalpanA anaMtamA bhAge zamAvI dIdhI''! (kalpa eTale anaMkakALa-dIrghakALa) zrImad rAjacaMdra bhagavAna mahAvIra ke buddha kevaLa eka ja janmanA AvA utkRSTa abhigamathI A tattva pAmyA che tevuM nathI. janmothI A eka ja mahAnakAryamAM jIvane hoDamAM mUkIne arthAt saMsAranI sarva AzAtRSNAnI samAdhi karIne, sarvano zeSa saMskAra karIne aMtima sarvocca zreSThatama padane pAmyA che te teonI kathAmAMthI samajamAM Ave che. chatAM jIvo evo puruSArtha karyA vagara hemakhema saMsArAbhilASA sAthe mokSamAM pahoMcI javAnA pokaLa manoratho seve che. arthAt tene saMsAra vahAlo che tema darzAve che. saMsAravRtti-AsaktithI chUTavAno kAmI AvA satpuruSonA ciratronA gupta rahasyonuM saMzodhana karI temAM vRttine joDelI rAkhe che ane te dharmanuM rahasya pAme che, e ja dharmanuM tattva che. buddhipradhAna vyaktio lokonI buddhinuM raMjana karavA keTalAka vidhAno kare che, teone rAmanA vacanapAlanamAM, pitRbhaktimAM ke vanamAsa daramyAna RSimunio pAsethI dharmatattvanI prApti ke vRddhi thaze tevI kalpanA na AvavAthI teo kevaLa buddhinA taddana uparanA sthUla starethI vidhAna kare che, ke rAma potAno bhAga, potAno adhikAra mAMgI zakatA hatA. sItAe rAma sAthe duHkha bhogavavAnI zI jarUra 182 hatI ? pitAne tyAM paNa kyAM ochuM sukha hatuM ? ane vaLI prabhubhakti ke paropakAranAM kAryo paNa thaI zakyAM hota. bhale AvI vAto lokaraMjana mATe thatI hoya, paNa e rakhe bhUlatA ke rAma e to A bhAratanI dharAnuM samatAsvarUpamaya eka anokhuM ane akhila devatvanuM prAgaTya che. rAjagAdI maLI ke vanavAsa maLyo baMne pratye samabhAva, na harSa ke na zoka. rAjagAdI maLavAthI harSano Ubharo na caDhyo ke vanavAsa maLavAthI kSobha na thayo. bharata rAja kare ke rAma rAja kare temAM koI aMtara samajAyuM na hatuM. rAvaNe sItAnuM haraNa karyuM to kSAtradharma bajAvyo paNa rAvaNa pratye samadaSTi hatI, tethI to laMkA javAnA setu para rAvaNanI purohitapade sthApanA karI tenI AziSa lIdhI, rAmakathAnA sarva prasaMgo zrIrAmanI samatAnA darzana karAve che, temanA jIvananI e camatkRtine samajavA, zraddhavA ane AcaravA je prayatna karaze, te rAmanA nAme patharA taryA, to mAnava to jarUra tarI jaze te dharmanuM tattva che. mahAbhAratanA zrIkRSNae jagatane arjuna dvArA anAsakta bhAvano saMdezo Apyo che. gItAmAM koI ahiMsAdipaMcAcArano upadeza mukhyapaNe bhale na hoya, chatAM zrIkRSNanA vizada mAnasa uparathI aMkAyelo gItAno bodha e kevaLa yuddhakathA nathI paraMtu jIvanasaMgrAmamAM kevI rIte vijyI thavuM, madhyastha rahevuM, pharajanuM karaja cUkavavuM tenI hitazikSA emAM samAyelI che. dharmacetanAne sakriya rAkhavA, karmacetanAthI vimukta thavA, dharmatattvane jANavA, samajavA, zraddhavA ane AcaravAnI AtmabhAve aMtaranA atala starethI abhIpsA jAgaze tyAre A jagatanuM koI pralobhana jIvane rokI zakavA samartha nathI. e dharmatattvanI abhIpsAne jAgRta kema karavI ? pragaTelA dIvAthI ke dIvAsaLIthI dIvo peTe te vyAvahArika vAta to ApaNI samajamAM che. tema jyAM paramatattva pragaTa thayuM che tevA paramAtmA-sarvajJa-vItarAganA zuddha avalaMbanathI AtmacetanA pradIpta thaI zake, temanI bhakti karavAthI ane tana mana dhana nirdoSabhAve temanA caraNamAM samarpita karavAthI koI cinagArI prApta thatAM AtmAnubhUti prApta thaI zake. 183 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM zreSTha nimitta zuddha avalaMbana sadguru, saMta ke AtmajJAnInuM che. prakriyA to upara pramANe che, paraMtu sadgurunI pratyakSatAthI sAdhakane uttama bodha prApta thaI mahA upakAra thAya che. alpa ArAdhaka ke hIna puruSArthI AtmAone parokSapaNe paramAtmAnI bhaktithI je lAbha thAya che, tenAthI pratyakSa jJAnInI nizrAno atyaMta lAbha thavA saMbhava che. - trIjuM zreSTha sAdhana sanzAstranuM vAcana, manana, ciMtana, nididhyAsana, svAdhyAya, satsaMga ke bodha jevA prakAro AtmAnI cetanAne ajavALe che. tethI jIva svadharmanA-sadharmanA tattvane yathAtathya jANe che, zradhdha che ane Acare che, jJAna ane zraddhA hovA chatAM AcaraNa, saMyama vagara pUrNatattvane pragaTa karI zakAtA nathI. AvuM utkRSTa saMyamarUpI AcaraNa mAnavajanmamAM ja saMbhavita che. chatAM jIva saMyamane niyamane ke vratAdi zubhasAdhanone dehadamana ke kaSTa mAne to AkAre evo mAnavadeha prakAre to pazuvatuM jIvana jIve che tema samajavuM. dharmacetanAyukta vartato gRhastha gRhanibhAva-parivAranA nibhAva jevI pharajomAM hovA chatAM udAsInapaNe varte che. artha ane kAmano hajI yoga che, chatAM dharmane AgaLa rAkhI mokSanuM lakSa cUkato nathI, ane pramAda bhUlavI na de tethI dAnAdi paMcazIlane tana mana dhanathI seve che. jema jema AgaLa vadhe che tema tema jJAnavRddha thato jAya che, tethI bAra vratone ke pAMca yamAdine yathAzakti ArAdhato AgaLa vadhI, saMsArathI mukta thaI nivRttimAM daza yatidharmanuM rUDI rIte pAlana karI dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe tenA aMtima lakSane pAmavA samartha thAya che. dharmanI sAdhanA jo adhyAtmamAM rUpAMtara na pAme, ane mAnavI prANImAtranA saMbaMdhomAM amAnavIyapaNe varte ane dharmanuM raTaNa karato rahe to adhyAtma thatuM nathI. dharmathI puNya maLe ane adhyAtmathI mukti maLe; dharmanI ADapedAzathI saMsAranAM sukho yogAnuyoga maLI rahe che. chatAM adhyAtmamAM tenI spRhA nathI. Avo suavasara e ja manuSyatva che. dharmacetanA jIvane IdriyanA sthala padArthathI bacAve che eTaluM ja nahi paNa zabdAdi parivartanazIla anitya padArthanI maryAdAne samajI le che ane temAM gamA-aNagamA ke rAgAdibhAvonA UThatA taraMgone zamAvI de che ane aMtaraMga AnaMdane svAdhInapaNe AsvAde che. mAnavajIvananA AvA adbhata rahasyo koNa pAmI zake? bhautika jagatanI sukhazIlatAne paDakAre, tenA pratye jhUke nahi, kasoTIne ke pratikULatAne moko gaNI sAme jAya ane sAmarthya vaDe pAra Utare te AvA rahasyone pAmI kalpAtIta sukhanI prApti karI zake che. te mATe mahAvIra, buddha ke rAma-sarva mahAtmAoe bhAre kiMmata cUkavI temanA jIvanane ApaNI sAme ArasInI jema dharI dIdhuM che. ema kaho ke amRtadhArA vahAvI che. koI cAtaka te biMduo pAmIne paritRpta thAya che. dharma cetanA e AtmArUpa zakti hovAthI te amApa, asIma ane amaryAdita che, tene kathana ke lekhanamAM pUrI zakAya tevI koInI guMjAyaza nathI. kevaLa zubha-zuddha upayogamAM rahevA te kathana-lekhana sahAyaka che, tethI alpamati anusAra tenI vicAraNA prastuta graMthamAM karI che. AgaLa jaNAvyuM che tema dharma zabdane koI rUDhi ke saMpradAyanA baMdhiyAra vADAmAMthI bahAra kADhI agara te pratyenI arucine thoDA samaya mATe dUra karI satu dharmanA hArdane samajavA-jANavA prayatna karavo. vartamAna yuganI keTalIka rUDha praNAlikA ane dharmakriyAnA niHsattvane jotAM vyaktio dharmanA nAmathI dUra bhAge che, teo thoDI kSaNo evI saMdigdhatAne dUra karIne ekavAra dharmanuM rahasya arthAt sAcA sukhanAM sAdhanarUpa dharmatattvane samajavA thoDo prayatna karaze to temanI buddhimAM UtarI gayelI keTalIka asatya kalpanAo kharI paDaze ane jJAnI puruSoe darzAvelA dharmanAM rahasyo, anubhavelA dharmanAM tattvo temane jarUra sparzI jaze. bhAratabhUminA mAnavIne saheje dharmabhAvanA jAgRta thAya tevo vAraso maLyo che. tene svIkArI sukhI thAva. - unniSThata-jAgrata 184 185 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa-ra sArAMza karmacetanA khaMDa-ramAM karmacetanA arthAt karmAdhIna vartatI cetanAvRtti viSenI keTalIka vigato rajU thaI che. te eka rIte saMsArIjIvanI karmakathA, paravazatA, abodhatAnI kahAnI che. koIne prazna thAya ke jJAnIoe saMsAranA sukho pratye Avo aNagamo-tucchatA kema darzAvI ? jJAnIone sukha ane duHkhano bheda nathI. paNa vastunuM svarUpa jevuM che tevuM darzAvyuM che. te svarUpane je na jANe ke na samaje te dharmanAM mULane kApavA tatpara thAya che. vicAravAna manuSya vRkSa parathI phaLa UtArIne kSudhAnI tRpti kare che, paNa tenA mULane ukhADI nAkhato nathI. tema vicAravAna saMsAranA alpa sukhomAM rAcIne, tenA phaLanI mIThAzamAM tadrupa thaIne, Akramaka thaIne dharmanuM mULa pheMkI deto nathI. je tevuM kare che te karmacetanAvaza varte che ane cetanAnI zaktino hrAsa kare che. bhUtakALanI-atItanI karaNI ke kSaNo tenI samakSa chatI thAya che tyAre cetanA kayAM to tenI sAme saMgharSa kare che arthAt roga, vedanA, duHkha dAridra ke pratikULatAmAM te kakaLI UThe che. saMdharSa karavAnI tAkAta nathI hotI tyAre karmane vaza thaI tenuM zaraNa svIkArI le che ane karma nacAve tema janmathI mRtyu sudhI nAce che. sukhamAM lolupa thaI rAce che. ane duHkhamAM vivaza thaI jAya che. bhakta kavie gAyuM che ke '"sukha samayamAM chakI na javuM, duHkhamAM na hiMmata hAravI sukhaduHkha sadA TakatAM nathI, e nIti ura utAravI.'' cetanA jeTalI sUkSma, gatizIla, parivartanazIla ke zaktiyukta che teTalI tene mATenI vicAraNA paNa gaMbhIratA ane nirNayAtmakatA mAMgI le che. te sivAya saMgharSa ane vivazatAthI jIvananA sukha zAMtino ukela thaI zake tema nathI. karmacetanAthI pAchA vaLavA rAgAdi karmazatruo sAthe saMgrAma khelavo paDe che tevuM eka apekSita kathana che. paNa tyAM zatrubhAva nathI, tenuM arthaghaTana Ama che ke rAgAdi mAruM svarUpa nathI tethI huM teno svIkAra karI zakuM tema nathI, chatAM pUrve ajJAnadazAmAM 186 AmaMtrelA, sevelA, udbhavelA, parabhAvayukta paribaLonAM saMskAro jo mArA mArganI vacce vartamAnanI paLa banIne Ave to tene koI prakAre hAMkI kADhavA. eTale ahIM saMgharSa nathI paNa sAmarthyanI vAta che. vivazatA nathI paNa te pararUpa hovAthI teno asvIkAra che A teno ukela che. karmasattA te rezamanA dorAnI gAMTha che ane temAM alpAdhika telanI cIkAza lAgI hoya teve prakAre cetanA sAthe joDAyelI rahe che. tethI ukelavAnI durghaTatA che. saMsAramAM jyAre baLathI kAma thatuM nathI tyAre kaLathI kAma levAmAM DahApaNa manAya che. rezamanA dorA para hathoDo mArIne gAMTha ukelI zakAtI nathI, tema karavAthI doro ja tUTI jAya. tema karmasattAnI gAMTha ukelavA mATe kevaLa bahAranAM sAdhananuM baLa cAle tema nathI. karmasattA je vaDe pravRtta bane che tevA upayoganI zuddhi vaDe tene khatama karI zakAya che. A upayoganI zuddhi mAnava mana dvArA mahadaMze thaI zakavA yogya che, ane pUrNa zuddhi to pUrNa saMyamacAritradazAmAM ja pragaTe che. anya gatimAM vizuddhi thatI rahe che ane jIva AgaLano vikAsakrama sAdhe che paNa saMyamanA, jJAnanA abhAve te vizuddhimAM pUrNavikAsanA sAtatyanuM pariNAma nIpajatuM nathI. AthI mAnave dharmamaya banavA, adhyAtmane pAmavA, samAdhi varavA, trividhapaNe jIvanane ghaDavuM paDaze. 1. zraddhA-bhakti-vinaya. 2. jJAna-bodha-sajagatA. 3. saMyama-AcAra-samatA (samAnatA). A trividhamArgamAM mana, vacana ane kAyAnI zuddhinI atyaMta AvazyakatA rahe che. te sadgurunI vinayopAsanAthI saraLa bane che. AtmazaktinI niSkriyatAmAM, athavA jIvanI pramAdayukta vibhAvika dazAmAM parADaHmukhavRttimAM, aharniza IMdriyaviSayomAM ke kaSAyomAM veDaphAtI, khaMDita thatI cetanAmAM mAnavI zAMtinI zodha karI zake tema nathI to pachI tenI prApti to kyAMthI ja thAya ? vyAkuLatA upajAve tevAM sAdhano ke prayojano vaDe nirAkuLatA kevI rIte saMbhava bane ? 'soyanA nAkAmAMthI UMTa pasAra thAya paNa zrImaMta pasAra thaI na zake' Avo sUkSmamArga che. temAM viSayasukhanA ke kaSAyarUpI duHkhanA 187 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poTalA sAthe praveza kema maLe ? zrImaMta eTale zrImaMtAIno aham, dhana-mAnanuM gaurava, arthAta "huM. karmasattAnA AdhAre "huM" phuggAnI jema phUlI jAya. kyAM to sukhathI phUle che, ane duHkhathI havA nIkaLI jAya tema saMkocAI jAya che. arthAt kSobha pAmI jAya che. saMsAranA taMdrAtmaka sukha duHkhAdimAM huM kendramAM rahe che, tene karmacetanA vIMTaLAIne bharaDo le che. pachI te vividha prakAranI sukhecchAmAM, vAsanAmAM, AzAmAM, tRSNAmAM rahe ke krodhAdi doSomAM rahe, ke mithyAtvAdi ajJAnarUpe jIve te bharaDo e ja AvaraNa che. karmacetanAno A bharaDo dharmanA sAdhanathI ja khALI zakAya tame che, prANImAtra kaMI ne kaMI kriyA karatA hoya che. te kriyA IcchAe ke anicchAe thatI hoya che, jemake zvAsa levo, lohInuM bhramaNa te svAyatta kriyA che, kSudhA, tRSA, nidrA, zarIranI dharmarUpa kriyA che, tevI te kriyAo svAdhIna nathI. te te kriyA sAthenI vyAkuLatAne kAraNe kriyA karma banI jAya che, ane sAvadhAnI arthAt upayoga e dharma bane che. karmacetanAnA bharaDAmAMthI mukta thavAno upAya upayoganI zuddhi arthAt jIvananI zuddhi che. temAM vyavahAranI ane dharmakAryanI vartanAmAM aMtara nathI. dharma vyavahAramAM, ke kriyAmAM samatA, satya, saMtoSa, sadvartana, zista ke zauca atyaMta Avazyaka che. vyavahAramAM tenAthI viparIta vartanA hoya to dharma jIvanamAM pragaTa thato nathI. koI vAra te daMbharUpe pariName che. bhagavAna vyAsajIe paNa Ama ja kahyuM che. "UrdhvabAho virocceSa na ca kazcita kRNoti mAm dhamata artha% kAmazca kiM sadha na sevyate.' "huM hAtha UMcA karI pokArI pokArIne kahuM chuM, paNa mAruM koI sAMbhaLatuM nathI, ke je artha kAma sukha ane samRddhinI pAchaLa paDyo che, te tane dharmathI ja prApta thaze; to evA dharmanuM sevana kema karato nathI ?" jIvane karmavivazatA AvA bodhavacanonA grahaNamAM bhAre aMtarAya kare che; jagatanA koI padArthanA sukhanI IcchAne te kAla para mulatvI rAkhato nathI. dharmane te ghaNA janmo sudhI mulatvI rAkhe che. kevuM Azcarya! zarIramAM roga thavo ke Icchita bhoganI sAmagrI na maLavI; vRddhAvasthAnAM duHkho ke mRtyunAM duHkhothI jagatamAM koNa aparicita che? AvI punarAvartananI ghaTamALa te karmacetanAno vistAra che. prastuta graMthamAM tene vividha pAsAothI tapAsatAM mAluma paDaze ke dharmacetanArahita jIvananA dareka kSetramAM, dareka samayamAM, dareka pariNAmamAM ke saMbaMdhomAM karmacetanAe svarUpane aNachatuM rAkhyuM che ane mahA anartha karyo che. cAre gatimAM IdriyavivazatA, vRttivivazatA, ane ataMrAya UbhA karyA che. samaje to A ja mahAduHkha che, te duHkhakAraka paristhitimAMthI bahAra nIkaLavA ziSTajanoe niSkAraNa premavaza darzAvelA svadharmamArge prayANa karavuM te ApaNuM sarvatomukhI zreya che. - Iti zivam. sukha be prakAranA che. pratyakSa ane parokSa che. samyagu darzana jJAna cAritra mokSanA sAdhana che tenAthI puNyano baMdha thAya che, ane pApano nAza thAya che, guNa zreNi pramANe. jo ArAdhaka caramazarIrI hoya to te sarva karmano nAza karI mokSamAM jAya che. ane jo te ja bhave mokSe janArA na hoya to devalokamAM jaI tyAM nA sukha bhogavavA paDe che. chatAM teTalo mokSa to aTake che. A svarganA sukha mAnava jIvanamAM zakaya nathI ane mokSanA sukha tenAthI paNa dUra che. A baMne kSetranI AzAmAM duHkha bhogavavAnuM? nA, ArAdhanAnA utkRSTakALamAM ArAdhaka prazamanuM sukha bhogave che. je pratyakSa che. - zrI umAsvAti AcArya 188 189 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya zrutama mmmm jIvananI hareka paLe saMsArathI vimukha thavAnI tatparatA te ja dharmasattAno svIkAra che, zraddhA che. deha, Indriyo, mana, bhAva, ahaMmane Atma-dharmaguNonA mAdhyamathI ke tarAjumAM toLIne jIvavuM, jAgRta rahevuM te jIvananuM zreya che, te ja dharma cetanA che. zarIranI bAhya racanA kALA ke dhoLApaNuM jovuM te vyavahAra che, tenuM bahumUlya nathI. te ja zarIramAM roga thayo, DokaTara pAse jazo tyAre te zarIranI bAhya racanA nahi jUe ke A mANasa kALo ke dhoLo che te zarIranI aMdaranI dhAtu joze roga pArakhaze, sAdhaka e ja zarIranI racanAmAM kSaNikatA joze, yogI e ja zarIrane sAdhana banAvI dehano neha tyajI sadA mATe deha mukta thaze. viSayothI-kAmanoonI virakti thavAmAM bhagavaMta bhakti Adi. sAdhana che. temAMthI sAdhaka svarUpa bodha pAmI Atma zakti jAgRta kare che. jethI kAmanAo vRttio nAza pAmI jAya che. pUrva saMskAra udayamAM Ave to paNa te naSTa bhraSTa thaI jAya che. mananA mAdhyamathI Indriyono upabhoga thAya che. paramAtmAnI bhaktithI Indriyono upayoga thAya che. Akhare yoga ane upabhoga chUTI jatAM jJAna upayoga sahaja rahe che. paramArtha dRSTithI dezya jagatanuM avalokana karo. "jagatakAyA svabhavauca nirveda vairAgyArtham". tattvArtha sUtrakAre A rahasya samajAvyuM che. mATe bhedajJAna dvArA svarUpadarzana karo ke A sau dazyothI huM bhinna chuM, jANanAro chuM, bhogavanAro nathI. bhavasAgara baMne bhUjAothI taravAno che. tyAga ane vairAgya baMne sAdhana che. bhavasAgarathI pAra utaravA janma ane mRtyunA dvaMdrathI mukta thavA zuddhabhAva mukhya sAdhana che. je AtmAnI sahajatAthI kAryakArI bane che. tyAga vairAgyathI sAdhakane AgaLanI dizAmAM prere che. 190 "rAgAtmaka bhAvathI padArtha sAthe joDAvuM te kAmanA che, nAzavAna padArtho meLavavA prayatna te IcchA che. aMtaHkaraNamAM chUpAyelI IcachAnI mAMga te vAsanA che. jIvana mATe Avazyaka te IcchAo spRhA che.'' padArthonuM AkarSaNa, te prApta karavAnI jhaMkhanA che Asakti che. te prApta padArtho ke aprApta padArthonI apekSA te lobha che. te padArtho maLavA chatAM asaMtoSa rahevo te tRSNA che. te tRSNA lAMbI che ane jIMdagI TUMkI che, jIve tAre zuM karavuM che ? tRSNA TUMkI kara to jaMjALa TUMkI thaze jiMdagI sArthaka thaze. teno upAya mAtra svasvarUpamAM rahevuM te che. zarIra maLyuM che te bUjhatI jyota che. javalaMta jyota tAruM svarUpa che. dehabhAva choDavAthI svarUpadarzana zakya che. te asIma che tenuM rUpAMtaraNa thatuM ja nathI. jIva tuM kyAM mUMjhAya che ? jaDa, cetana baMne potAnA svabhAvathI dyUta thatAM nathI. pANI agni para varALa thAya, phrIjaramAM TharI jAya. raMga ApavAthI pANI raMgamaya thAya tyAre paNa pANI pANI ja rahe che tema game te gatimAM, jAtimAM, vibhAvadazAmAM saMyogAdhIna rUpAMtaraNa thaze chatAM svarUpa virUpa nahi bane. te nirmaLadazAmAM pragaTa thaze ja thaze. te nirmaLa dazA pratye jhUkI jA. AtmA svarUpa-parama sAthe saMyukta thaI paramAtmA thaI jAya che. rAgadveSathI para thavuM te parama che. bhayathI abhaya thavuM, bhoga tyajI yogamAM javuM, bahirAtma maTI aMtarAtma thavuM, anityathI bhinna nityanI anubhUtimAM rahevuM, AvI dazA paramAtmasvarUpa che, jIva tuM kyAM paramAM khovAI gayo chuM ? ajJAnanA vAdaLane tyAga virAgathI vikherI nAMkha. svasvarUpa prakAza sahaja ane saMpUrNapaNe AtmAmAM che. anya prakAza zodhavAnI doDa baMdha kara ane svarUpamAM jo, tyAM ja sthira thA A tArI aMtara yAtrA che, jyAM sahaja dhyAna che, sukha che, AnaMda che. mahda aMze dharmanuM svarUpa vartamAnamAM mAna, pratiSThA ane utsavamAM rUMdhAI gayuM che. utsava jevA prasaMgonI amuka aMze jarUriyAta che. 191 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jethI AbAla vRddho saune bhAvanAnI kaMIka preraNA maLe paraMtu dharma utsavanI koTaDI pUrato nathI. paraMtu bhAvanAnI udIpanA mATe che. dharmadhyAnanuM mULa AvarAI gayuM ane aneka prakAranI bAhyakriyA banI gaI. jemAM saLaMgasUtratA ke eka paddhatino sAdhanA vikAsa jaNAto nathI. vividha jagAe capaTI cokhA mUkavA jevo kSullaka banI gayo che. eTale dharmadhyAnanA nAme aneka pravRttio yojAvA chatAM sAdhaka koro rahI jAya che. teno bhAva dharmadhyAna sudhI pahoMcI zakto nathI. | dharmadhyAna eTale AtmAnA guNonI zuddhimAM sthira thavuM temAM koI vidhAnonI jarUra nathI. dhyAna pUrve jApanI yogyatA keLavavI che temAM keTalA vikalpo joDI dIdhA ? AvA vezamAM jApa karavo, AvA raMganI mALA levI, amuka jApa sajoDe karavA. tenI bolI-caDhAvo levo. are ! cittane ekAgra karavuM che tene badale keTaluM bhamAvo cho pachI dhyAna to bAju para rahI jAya. amuka kriyA thaI svAmIvAtsalyamAM jamyA ane eka kAryakrama pUro thayo. jIva koro rahI gayo. anuSThAno thAya ane pUrNatAno mAhola racAya paNa jIvanuM zuM ? AtmazAMti maLI ! AnaMda maLyo ? prema-maitrI jevA bhAva vistAra pAmyA ? citta zuddhi thaI ? to pachI te te anuSThAno paNa rAga dveSanA bhAvonuM medAna thayA. jIvanI AvI ajJAnatA muktinI yAtrA kevI rIte karaze ? sAdhakanI moTI samasyA e che ke mana-cittane zAMta-sthira karavuM che. paNa vikalponI hAramALA evI cAle che ke nirvikalpatA dUra rahe che. ghaNIvAra vikalpo akAraNa ja AvatA hoya che. anAdinA saMskAra evA jAmIne rahyA che ke cittane TharavA detA nathI. teno upAya e che ke tame vikalpone jotA zIkho temAM bhaLI na jAva. vikalpo sAthe joDANa thavAthI rAga-dveSanA pariNAma udbhave che. saMskArita mana padArtho zodhe che, tyAre buddhimAM rAga-dveSanA bhAvono udbhava thAya che, pachI kAyA vaDe teno upabhoga thAya che. svarUpavAna sAdhaka vikalpo sAthe joDAto nathI to vikalpo zamI jAya che. te mATe huM zuddhAtmA chuM te bhAvane sthAyI karavAno che. yadyapi vikalponuM zamavuM saheluM, saraLa nathI, te mATe guruzaraNa-bodha jarUrI che. mAnAdika zatru mahA nija chaMde na marAya jAtAM sadguru zaraNamAM alpa prayAse jAya.' - zrImad rAjacaMdra sadagurunI cetanAmAM zuddhatAno AvirbhAva che. je sAdhakamAM saddaguru tarapha nirmaLa arpaNatA che. temAM gurunA jJAnanuM avataraNa thAya che. ekalavyamAM arpaNatA-zraddhA hatI tethI tenI cetanAmAM gurunI vidyAnuM guru apratyakSa chatAM avataraNa thayuM. tenI zraddhAmAM-mATImAM mUrtimaMta guru sAkSAt hatA. zrI AnaMdadhanajIe paNa kahyuM che ke "Atama arpaNa dAva vicAratA TaLe bharama mati doSa." (supArzvajina stavana) arpaNatAmAM rahelI nirmaLatA ja guru cetanAne meLavI le che. je AtmazaktirUpe pragaTa thAya che. jene guru cetanAno A sparza nathI thayo tene anAdinA parabhAvanA saMskAravaza paramAM javuM khaTakatuM nathI. pachI tene svano AnaMda kevI rIte maLe ? manane paramAM jatuM aTakAvA kaMIka avalaMbana joIe prAthamika bhUmikAe svAdhyAya, tapa, japa, bhakti jevA anuSThAnomAM upayoga rAkhe to paramAM jatuM kaMIka aMze aTakaze. A AlaMbano sadguru dvArA maLyA haze to tenI mana para chApa uThaze, mana paramAM jatuM aTakaze. sAdhaka svaguNonI duniyAmAM praveza karaze, tyAre tene Atmika guNoja dekhAze. paramAM paNa guNoja joze. kayAreka doSa dekhAze tyAre sadagurunA bodhe pramoda jevI bhAvanAnA baLe doSadarzana aTakI jaze ane aMte svaguNavRddhi dvArA zuddhino udbhava thaze. have te doSa-darzanamAM nahi jAya. mokSamArgano pravAsI thaI gaMtavya sthAne pahoMcI jaze. paramatattva che, paramAtmA che evuM ApaNA pratyakSa anubhavathI jANavuM te jJAna che. jeTalI tanmayatAthI svarUpa ramaNatA rahe che teTalI sukha zAMti ane AnaMdano anubhava thAya che. A divyajJAnathI ghora aMdhakAra bharyA jIvanamAM paNa mArga maLI jAya che. gurukRpA ke nizrA 192 193 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta thAya che. jIva nirvANa avasthA sudhI pahoMcI jAya che. rAgAdi ajJAnathI je paNa vikRtio anAdikAlathI jIvanI sAthe joDAyelI che tenAthI mukta thavA prathama sAdhana yama, niyama, saMyama, vrata, tapa, dhyAna Adi Avazyaka che. paraMtu sAdhanamAM phaLAkAMkSA ke katabhAva thayo to te baMdhanarUpa thaze. tyAM viveka jarUrI che. ajJAna nivAraNanA e sAdhana che. zubhAzubha pravRttionuM vAraMvAra smaraNa thavuM, tenI smRtimAM vyagra rahevuM te ajJAnatA che. bhedajJAnathI vAraMvAra tenI anuprekSAthI bAhya vikalpono nAza thAya che. para para ja che teno rAga zA mATe ? tenI tRSNA zA mATe ? enI bhrAMti zA mATe ! bhedajJAnathI daDha nirNaya karavo. zoka saMtApa TaLI jaze. moha jALathI bahAra nIkaLavuM che. sarva prapaMcothI mukta thavuM che. evA vairAgyathI jIta mukta thAya che. zubhAzubha vartamAna kSaNa atIta sAthe saMbaMdha dharAve che. te samaye jAgRta raho. samabhAvamAM raho A jJAna ane dhyAna che. rAgAdi vaMdane samApta karavA che. te patanano mArga che. utthAna ane patananuM taMdra zA mATe ? kevaLa upara ja uThavuM che. bhedajJAna A vaMdvathI mukta karaze. AtmA sarvathI sarvathA bhinna che. AvuM taMdra zA mATe? je kaMI karo sAvadhAnIthI karo. maitrI Adi bhAvanAthI bhAvita raho, AMtarika paramAtmA jAgRta che to sarvatra zAMti che, taMdranuM duHkha nathI, tame mukta ja cho. sUryanA udayathI prakAza ane astathI aMdhakAra to dunyavI krama che, paramatattva to sadA prakAzita che. mArA jJAna vaDe huM jJAtA chuM. te vaDe AtmAne jANuM chuM, ema Atmavat thavuM te ja maitrI bhAvanA che. tenuM sanmAna e pramodabhAvanA che ane anya prANIonI rakSA e karUNA che. saMpUrNa jagata pratye AtmavatuM bhAvanA te mAdhyastha bhAva che. pachI tene sarvatra zAMti ja che. kasturI mRga nAbhimAM kasturI chatAM jaMgalamAM zodhavA bhaTake che tema jIva potAnA svabhAvamAM paramatattva chatAM vibhAvamAM aneka prakAranA bAhya anuSThAnamAM zodhe che. paramatattva vairAgya ane samarasa jevA svasAdhana vaDe prApta thAya che. tuM tene bahAra kyAM zodhe che ? mArA pavitra jIvanano huM pote ja jJAtA chuM, mArA AnaMdano huM pote ja bhokatA chuM. paramAM jJAtA bhoktA ja tAruM baMdhana che. mukta evo gagana vihArI vibhAvanI dharatI-vanamAM kyAM bhaTake che ? vibhAva dazAne palaTIne svabhAvadazAmAM, sthira thA, tuM parama aizvaryano svAmI, AnaMdanuM dhAma chuM. saMpUrNa jagatanA jIvonI karmabhUta bhedamaya avasthA vibhAvadazAnoja khela che, teno ja vistAra che. anaMta janmonI A dazAno bhoga thayelo chuM. chatAM paramAtmadazA, to zAzvata rahI che. aMtaramAM saMyamanI dhArAnuM sAtatya sahajadhyAnamAM rahevuM joIe. svarUpa eka akhaMDa tattva che. temAM thatAM bhAvo anitya che, badalAtA che. rAga to rAga che, moha to moha che. upayoga svarUpamAM sthira che to rAga ja vItarAga thaI gayo. moha maitrIrUpe thayo, jagatanA caitanya sAthe bheda TaLI gayo, sarvatra caitanya ja vilasI rahyuM che. anaMta kALathI janma maraNa thavA chatAM tuM ajara ane amara rahyo te ja mahA Azcarya che. pUro deha citAmAM baLI javA chatAM temAM koI pratibhAva uThato nathI. caitanyanI hAjarImAM tenA para kevo moha rAkhI rahyo che? mATe eTaluM pAda rAkho ke huM dehAdithI yogothI huM deha chuM e mAnyatA cAlI AvI che, te eka moTuM vaTavRkSa banI gayuM che. to vibhAva dazAe ja deha, Indriyo, mana, ahaM, viSaya, kaSAya Adino vistAra karyo che ane ajJAna dazAmAM jIve mAnyuM ke e mAruM che, paNa jo mArA paNAnuM ajJAna TaLe, to zarIranI kriyA thavA chatAM tuM kartA nathI bhoktA nathI. zarIra che, upayoga che, upabhoga nathI, karmakSetrane kartavyathI nibhAvo, kartApaNuM na karo, to mArga saraLa che. sahaja che. samatAthI kartAbhAva zAMta thaI jAya che. pachI ahaM na rahyo te svayaM ahaM banI jAya che. baMdhananI samasyA sadguru dvArA bodhanI prApti thatAM TaLe che. yadyapi sadgurunI oLakhANanuM saubhAgya bahu virala thAya che. sadguru zodhamAM 194 195 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raso vaisaH nIkaLelo kaMI vidhi vidhAno, maMtra, taMtra evA aneka vidhAnomAM aTavAI jAya che. bahAranI doDa vadhe che ane bhrama pedA thAya che, jIve mAnyuM ke A ja jIvananI sArthakatA che. jyAM svarUpanI vismRti che tyAM dhyAna dazA nathI. AtmAnI niraMtara smRti satyanI zodha che. tyAM anaMta zAMti che. te ja sva saMpattino svAmI che, svataMtra che. - vivekAnaMdane maLeluM zikSaNa-pradAna zrIramaNa maharSi dvArA thayeluM hatuM temAM pUrI AdhyAtmikatAnI praNAli hatI. te "vivekAnaMda vANI' nA graMthathI jaLavAI che. teo temAM jaNAve che ke dareka AtmA pUrNa thavA nirmAyelo che. (bhale sarva jIvo thaI na zake paNa darekamAM A zakti che.) pratyeka jIva te sthitie pahoMcI zakavAne zaktimAna che. Aje ApaNe je sthitimAM chIe te mAtra ApaNe pUrve jevA hatA ke je prakAranA vicAro bhUtakALamAM karyA hatA tenuM pariNAma che. ane vartamAnamAM ApaNe je karIe ane jevI rIte vicArIe tevA ApaNe bhaviSyamAM thaIzuM. paNa teno artha evo nathI ke ApaNane (evA mahAmAnavonI) bahAranI koI sahAya na maLI zake. AtmAmAM rahelI zakayatAone bahAranI sahAyathI vega maLe che. e eTale sudhI ke A duniyAnA moTA bhAganA lokone bAhya sahAyanI anivArya jarUra che. vega ApanArA mahAmAnavono yoga ApaNI aMdaranI zakayatAo upara kAma kare che, jethI mAnavanI zaktiono vikAsa thAya che. AdhyAtmika jIvanano prAraMbha thAya che. jethI Akhare te mAnava paNa pUrNatA prApta kare che. bahArathI AvatI A uttejaka preraNA pustakomAMthI prApta thatI nathI. AtmA anyonya pAsethI AvI preraNA meLave che. (je AtmAo svayaM pUrNa pavitratA pAmyA hoya che.) AkhuMya jIvana ApaNe pustako vAMcavAmAM vItAvIe tethI bhale mahAbuddhizALI kahevAIe, to paNa aMte bhAna thAya che ke ApaNo AdhyAtmika vikAsa thayo nathI. ApaNe bhautika jagatamAM mahAna hoIe ke kSudra hoIe. baMnene pUrNa thavAno AdhAra to anaMta brahma (muktAmA-paramatattva) che. te mATe prathama potAmAM zraddhA rAkhavI. huM to zaktirUpe mahAna ane pUrNa chuM, te saguyoge prakAzita thAya che. (vivekAnaMda vANImAMthI) pU. A. zrI yazovijyajI "raso vai saH graMthamAM jaNAve che ke svanI duniyAno AMzika anubhava paNa paranA rasane uDADI mUke che. A bhedajJAnane hajI uMDANamAM laI javuM, te anubhavanA stara sudhI bhedajJAna javuM joIe. jethI paranA saMyogamAM sAdhaka joDAto nathI, saMyoga to AvavAnA che. sAdhake svabhaNI TakavAnuM chuM. e ja dhyAna che, AnaMda che. parano bhoga chUTo paramanA bhogano e AnaMda sthAyI che. deha che, Idriyo che, paNa sAdhaka tenAthI para che. bhaktayogI Idriyone prabhumaya rAkhe che. cakSu vaDe prabhune nIrakhe che. kAna dvArA prabhunA nAmane sAMbhaLe che. nAka dvArA prabhunA deha sugaMdhano occhava mANe che. jIbha vaDe prabhunI stavanA kare che. prabhunI pUjA vaDe sparzandriya romAMca anubhave che. aMtamAM prabhumanamAM padhAre che. pachI mana ja mokSamAM mahAle che, deha che, Idriyo che, sAdhaka sajAga che, paramAM jatAM pahelA bhakti vaDe svamAM praveza kare che. chevaTe dhyAtA dhyeya dhyAna guNa e ke, bheda cheda karazuM have Teke; kSIra nIra peThe tuma zuM maLazuM, vAcakayaza kahe heje haLazuM. - zrI vAsupUjya stavana A bhaktiyoga dvArA svarUpamAM javAnI AdhAra zIlA thaI. prabhu kyAM dUra che? are AtmA ja paramAtmA che, tuM zodhe che? jaDamAM sthita thaI zodhe paramAtmA nahi pragaTe. paramAtmAmAM sthita rahI tevI AcaraNA karI, Atma zraddhAvAna thaI upAsanA kara. svarUpanuM ciMtana, manana karavAthI virUpa chUTe che. karmanA udaye saMgharSa Ave tyAre paNa aMtaHkaraNanA bhAve jIvavuM che. sadgurunA samarpaNa bhAvathI jIvavuM che. pachI bAhya saMgharSo, Indriya kAmanAo, krodhAdi kaSAyonuM zamana thaI jaze. zarIra eka sAdhana che, te bhUmimAM jo paramatattvanuM ciMtana ropAze to svarUpadarzana sahaja che. te mATe dehanI vivekapUrvaka bhale saMbhALa le temAM sahuviveka rAkhaje to tuM A yogamArgano adhikArI che. 196 197 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSTanA anubhavathI puSTa banela sAdhu-sAdhakanuM jJAna naSTa thatuM nathI teo calAyamAna thatA nathI. agnimAM vajrane ke sonAne nAMkho te naSTa na thAya tema muninI sAdhanA kaSTa AvatA naSTa na thAya. - samAdhizataka. sAdhanAnI vAto sAMbhaLI jANI aneka prAyogikarUpamAM kheDANa na thayuM to cAritra sthiratA nahi Ave. sAdhakane sahaja takalIpha AvI, roga ke pIDA AvI, mana e vakhate sAdhanAmAM nahi lAge. mana pIDAmAM rokAI jaze, have zuM thaze? muni abhyasta che to pIDAmAM nahi joDAya. dehathI bhinnatA anubhavaze. pariSaha sahana e vyavahAra che, nijaguNamAM, samAdhimAM, sthiratAmAM nizcaya sAdhanA che. deha pIDAthI, taDako, ThaMDI badhAthI abhyasta che. tethI kaSTa vakhate sAdhanA TakAvavI saraLa che. jIvanuM lakSya che mokSa. rAga, dveSa, ahaMkAra Adino saMpUrNa kSaya. sAdhanAkALe rAga, dveSa, ahaMkAranI zithilatA che. sAdhaka AgaLa vadhe che. zithilatAmAM je rAgAdinA aMzo che teno kSaya kare che. udAsInatA che kalpavelaDI. te velaDI para phaLa beThuM che samatAnuM. eTale sAdhakanI guNa zuddhi thAya che. udAsInatA eTale paramA na javuM. vibhAvadazAno saMpUrNa virAma. rAga dveSa Adino tyAga thayo che. svAnubhUti dvArA paramayoganI bhUmi sAMpaDI che. saMnyAsa-tyAga che, paramano anubhava che. anAdi kALathI jIva parabhAvarUpa doSo karato Avyo che. A janmamAM doSo khaTake te prabhubhaktithI maLelI kRpA che. e doSo khaTake eTale jAya. mAna apamAna badhuM ja svIkAra, sAkSIbhAva. vastra zarIrathI bhinna che teTaluM, zarIra AtmAthI bhinna che. vastro badalo cho, zarIre badalAya che, to pachI zarIra paramoha kevo ? huM AnaMdadhana chuM. dehAtIta chuM. jo sAdhakamAM arpaNatA nathI to sadguruno bodha-zabdo zuM asara karaze ? sadgurunuM kArya arjunanA rAdhAvedha karatAM agharuM che. pUtaLInI Asa-pAsa cAra cakro hoya che. zrotAnA mananA uMDANane sadgurue 198 cIMdhavuM che. tyAM zabda pahoMcatA pahelA keTalA cakra vIMdhavA paDe ? jAgRta mana, a-jAgRta mana, pUrvanA saMskArathI saMskArita mana AvA keTalAya cakrone samAntara mana Ave tyAre sadgurunA zabda teja samaye zravaNa thAya ke smaraNa thAya to kathaMcita manovedha thAya. manane occhava thAya. paNa tame kyAM hatA ? mana kyAM hatuM ? karmakRta viSamatAne eka bAjue rAkhavAnI ane cetanAnI nirmaLadazAne mAtra joIne doSI AtmAne vizuddhirUpe jovAno tenI dRSTinI nirmaLatA ja sAdhakano mokSa thavA paryApta che. puSTi ane zuddhivALuM citta te sAdhanA. rAga dveSa ane ahaMkAranI zithilatAvALuM citta te sAdhanA. vairAgya kSamA ane namratAvALuM citta te sAdhanA. paMcavidha AcAra anubhUti pratye vistaryA kare. jemake jJAnAcArajJAtAbhAva, darzanAcAra eTale dRSTAbhAva, cAritrAcAra eTale udAsIna bhAva, samyak tapabhAva dhyAna ke kAryotsarganI lInatA, samyag viryAcAra eTale cAre AcAranuM vaheNa Atma zakti pratye javuM. svano Azraya karavo. paudgalika-jaDa padArthono saMyoga thAya paNa rAgAdibhAva na thAya te jJAtAbhAva, te te padArthomAM sArA khoTAnI mUlavaNI nathI. dareka AtmA anaMta guNothI bharelo che te jaNAya che. svarUpamAM rahelA doSo jaNAze, ane nirmala paryAyane paNa jANaze. potAnI jJAna zakti vaDe AtmAne anaMtaguNo ane paryAyothI yukta jANaze. koI ghaTanA ghaTI rahI che. tamane nathI rAga ke dveSa ke ahaM. tame phakata deSTA cho. ghaTanAne jovAno viziSTa dRSTikoNa, cothA guNasthAne A krama hoya che. pAMcame guNasthAne kaMIka cAritrAcAra Ave che te chaTTe ane sAtame vistAra pAme che. udAsInatAnuM uMDANa vRddhi pAme che. tapAcArapotAnA nijaguNa bhoga, te dhyAna ane kAyotsargamAM sAdhaka anubhave che. bAhya tapanuM pariNAma potAnA ja guNomAM sthAyIpaNuM che, have bAhya kyAM javAnuM che ? 199 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAno adhikAra Ave che. tapa: AtmAne nirmaLa banAve che. nijaguNanI vRddhi kare che. bhAva-zarIra, vANI, vicAra tenA AjJAMkita bane che. mana, vacana, kAyA para AhAra, nidrA, bhaya ane maithunanuM calaNa che. tene badale sarvajIva hitakara zrI arihaMta paramAtmAnI AjJAnuM calaNa Ave che. te ja AtmabhAna che. tenAthI pAmaratAno aMta Ave uparokta cAre AcAronuM sva pratye vahevuM te ja viryAcAra che. manAdi yogo bahAra pravartatA hatA tenuM vaheNa svabhaNI thayuM. sAdhaka svarUpastha thayo. - sAdhanAne ghUMTavA dvArA jene siddhi prApta thaI tevA mahAtmAnI upasthitimAM temanA AMdolano tamane sparzI jaze tamArA durbhAvo chuM thaI jaze. temanA vacanabANa tamAro manovedha karaze. paramAtmAnI A siddhi parArthavyasanI kahevAya che. bhagavAnane prApta karavA, (darzana) kaThaNa che ema mAnavuM te bhUla che. bhagavAnathI manuSyane jarApaNa dUrIpaNuM nathI, bhagavAnanA zaraNe javAnI sAthe ja te apanAvI le che. tenI ADe AvanAra manuSyanuM abhimAna che. tattvathI jotAM AtmA svayaM paramAtma svarUpa che tevI zraddhA na hovAmAM manuSyane tenI bAhya saMpatti AdinuM abhimAna che athavA ajJAna che. - bhakti e mananI ekAgravRtti che. avicchanna parAnurakti che, ke je sarvasukhanA nidAna svarUpa paramAtmAne potAnuM dhyeya samajI temAM tanmaya bane che. adhyAtmayogI paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI racita AtmotthAnano pAyo graMthanA AdhAre vinimaya. gharane choDIne bhaTakavuM jeTaluM duHkhadAyI che, teTaluM kaSTadAyaka AtmabhAvane choDI parabhAvamAM rakhaDavuM te che. svane bhAva ApavA arthAt svabhAvamAM rahevuM. satva jarUrI che te dAna, zIla, tapa, bhAva jovA AcArathI maLe che. AhAra, bhaya, nidrA, ane maithunano yoga parabhAva ane parigrahane utteje che. mATe dAnAdi abhigamanI AvazyakatA che. dAna : dAna mAtra dhana vaDe ja karavuM te sAmAnya pravAha che dAnano utkRSTa artha huM nI ciMtAne, potAnA sukhane, sarvanI ciMtAmAM ane saunA sukhamAM pariNamavAmAM che. dAnathI dehanuM mamatva-adhikAra jAya che. zIla : Indriyo ane manane AtmAmAM lIna karavA. zIlathI vyavahArathI AtmA zeyane jANe che, paramArthathI pote potAnA svarUpamAM rahe che, vyavahArathI AtmA deha vyApI che. jJAnathI vizva vyApI che. parane tanmaya thaIne jANato nathI. paNa tanmayapaNe potAne anubhave che. jJAtA dRSTA guNothI paripUrNa che. navakAramaMtra pratyenI rUci, prIti svarUpamaMtra hovAthI svarUpalAbha sudhI laI jAya che. zrutajJAnanI phaLazruti paNa te ja che. mATe navakAra maMtra ane zAstronuM haMmezA ananya bhAve smaraNa, manana, ciMtana, dhyAna karavuM joIe. jethI bahirAtmabhAva kSINa thaI jAya che. ane samagra zaktino pravAha AtmabhAvamAM samAI javA tatpara thAya che. Avo anubhava navakArabhakti ane zrutajJAnanI bhaktithI thAya che. AyupUruM thatA deha chUTe che dehabhAva chUTato nathI. tevI dehAsaktithI punaH janma-maraNa thayA kare che. A dehAsatine nAbUda karavA mATe kadI nahi maranArA AtmAnI zaraNAgati svIkAravI. dehanA bhAvone sAkSIbhAve nihALavA dehabuddhi karmasattArUpI agni pradIpta kare che. Atmabuddhi te agnine zAMta kare che. jyAre jJAna AtmAnA svarUpamAM samAI rahe che tyAre AtmArUpe pariName che tethI hiMsAdi pApo palAyana kare che. eja jJAna pUrva saMskAre viSayAkare pariName che tyAre hiMsAdi bhAvo udbhave che, te adharma che. AtmAkAre pariNamavuM te dharmanuM mULa che. svanuM adhyayana karIne zAstranuM adhyayana karavuM. svane jANyA vagara zAstrajJAna kadAca tane paMDita banAve ahaMkAra puSTa kare. svAnubhUti mATe ciMtana Avazyaka che. AtmAnA zuddha svarUpamAM ramaNatA te svAdhyAya che. 200 201 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA jeTale aMze potAne bhUle che, parAzrayane aMgIkAra kare che teTalA aMzamAM zubhAzubha bhAvavALo bane che. tenuM phaLa saMsArabhAva che. jeTalA aMzamAM AtmadRSTi yukta bane che, svAzrayanuM lakSya kare che. trikAla ekarUpa dhruva jJAyakarUpamAM pariName che, teTalA aMzamAM te nirvikalpa zuddha bhAvavALo bane che. A rIte parAzrayI bhAvanAthI muktirUpa svAzrayIbhAvanA che. AtmAbhAvanA che ane teja nijatvamAM jinatvanI bhAvanA che je jinazAsanano mUlAdhAra che. nizcayamAM zuddha dRSTino prakAza dhAraNa karIne potAnA svatvanevyaktitvane pUrNatAnAM bodhathI bhAvita karI je vyavahAra karavAmAM Ave che te zuddha vyavahAra che. A rdaSTi parAzrayI bhikSuka vRttinuM mUlocchedana kare che. ane bIjI bAju bIjAo pratye sahiSNu, udAra, samabuddhivaMta banAve che. bIjAnA vyaktitvane jyAre kevaLa vyavahAra pakSathI ja jovAmAM Ave che tyAre uccatA nicatAnA bheda paDe che. ane zubhAzubha vikalponI mAyAjALa prasare che. zuddhanayanuM adhyAtmadarzana ja sarva vyApta viSamatAmUla viSa pravAhanuM e amodha auSadha che. prANImAtramAM cetanAnuM darzana karIe chIe tyAre sarvatra ekarasa, zuddha, niraMjana, nirvikAra evA mULa paramabrahmatvano sAkSAtkAra thAya che. mAtra caitanya ja evuM tattva che ke jIva dehamAM rahevA chatAM tenA svarUpamAM pharaka paDato nathI. caitanya evuM pavitra che ke te dehamAM hoya tyAM sudhI deha saDato nathI. tenI zuddhatAne jANo ane zuddhatAmAM raho. caitanyanuM vAraMvAra smaraNa thatuM rahe to Atma zAMtino anubhava thAya. para padArthano moha jAya. dehane AdhAre jIvavuM eTale khAvA pIvAnI Asakti, ahiMsAdi doSo, tenAthI azAMti pedA thAya che. AtmAnA AdhAre jIvavuM eTale jJAnapUrvaka jIvavuM temAM zAMti anubhavAya che. IcchAo mAnavane daridra banAve che. IcchAono abhAva mAnavane amIra banAve che. manuSya jIvanano eka zvAsa paNa 202 phogaTa javo te moTuM rAjya gumAvavA jevuM che. nirvikalpatA e niHsaMgatAno abhyAsa che. mana ane buddhithI agocara evA AtmadarzananI gurucAvI che. prathama azubha vikalpathI chUTavuM. pachI zubhane paNa choDavuM. tethI zubha setunA sthAne che. tyAra pachI zudhdhatAno prakAza patharAya che. pU. yazovijya upAdhyAya racita jJAnasAra graMthanuM Acamana AtmAnA guNo pragaTe mATe dhana svajana ke pAMceya IMdriyAdinA viSayonuM temaja rUpa lAvaNyAdinuM koI prayojana nathI. badhA bAhya padArtho AtmasvarUpamAM avarodhaka che. svasvarUpanA AvirbhAva karavA mATe vighnarUpa che. saMsAranuM kAraNa che cidAnaMdamaya AtmA kyAre paNa para padArthonA saMyogathI utkarSa nahi pAme. dareka vastunuM svarUpa bAhya ane atyaMtara be prakAranuM rahevAnuM. tattvadRSTithI tenI vAstavikatA samajAya che. tethI have upAdeyano viveka jALavI zakAya che. bAhya dRSTithI vastunuM svarUpa samajI zakAze nahi. yogIone AtmAnI samRddhino pUro khyAla hovAthI bAhya saMpatti temane calayamAna karI zakatI nathI. samyag darzana thayA pachI jJAnapUrvaka kriyA thAya che. ekavAra antarmuhUrta jeTalo kALa samyag darzananI prApti thaI jAya ane kathaMcita samyag darzanano pariNAma jato rahe to paNa jIvane antaH koTAkATi sAgaropama kAlathI adhika baMdha thato nathI. A prabhAva jJAnapUrvakanI kriyAno che. eka vAra rAgadveSanI tIvra pariNAmarUpa graMthino bheda thayA pachI jJAna ane kriyA anyonya pUraka thaI AtmAnA svarUpane pragaTa kare che. vyavahAra dRSTivALo sAdhaka potAnA AtmAne karmothI rAgadveSathI lipta mAne che. nizcaya dRSTivALo sAdhaka AtmAne alipta mAne che. alipto nizcayenAtmA, lipAzva vyavahArataH'' Iti zivam ... 203 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. zrI bhadraMkara vANI (AtmotthAnano pAyo) bhaktiyoga eTale bhAva Apavo. bhAva Apavo eTale hRdaya soMpavuM, hRdayanA siMhAsana para ISTane pratiSThita karavA. (AtmotthAnanano pAyo. 5. 121). jyAM cetanA nirviSaya, nirvicAra, nirvikalpa che, tyAM je anubhava thAya che, te ja svayaMno, Atmatattvano sAkSAtkAra che. (20) dharma e tarkano viSaya nathI, kAraNa ke, dharma koI vicAra nathI. vaLI dharma vicAranI anubhUti paNa nathI, kiMtu nirvicAra caitanyamAM thayelo bodha che. (90) pUrNa thavAnI jene ciMtA lAgI che, te bhautikatAthI rikata ane zUnya banI jAya che. je zUnya bane che te pUrNane pAme che; ane AdhyAtmika rIte pUrNatA siddha kare che. (91) UMce caDhavuM hoya tene bhAra rahita thavuM joIe. paramAtmatattva sudhInI aMtima UMcAIe pahoMcavAnuM kArya karavuM haze tene zUnyanI parAkASThAe pahoMcavuM ja paDaze. (20) 'huM biMdu nahi, paNa siMdhu chuM' e satyane sArthaka karavA mATe ApaNe pUrNamAM vilIna thavuM paDaze, kAraNa ke sAco virAma pUrNamAM che. (91). .... 'huM'no pakSa choDIne prabhunA ja pakSakAra banavuM joIe. prabhu premanA samudrarUpe sarvatra birAje che. manane temAM nimagna rAkhavAthI saghaLo rAga vairAgyamAM badalAI jAya che ane apUrva zAMti anubhavAya che. (213) paramatattvanI sAthe eka thavAno, ekarUpatA sAdhavAno upAya zakti che. (AtmotthAnano pAyo. pR. 179) AtmAne paramAtma svarUpa banAve te bhakti. (179) AtmAnuM paramAtma svarUpamAM maLI javuM. eno artha e che ke, AtmAe potAnA karmAvRta paramAtmabhAvane prakaTa karIne 204 paramAtmabhAvarUpa thaI javuM. (247) aMtardaSTi dvArA potAmAM vartamAna paramAtmabhAva dekhAya che. tene pUrNapaNe anubhavavo-lAvavo tenuM ja nAma jIvanuM ziva thavuM che. (247). manuSya paramAtmAnI aMtamurNa thaI khoja kare to ja aMte tene anubhava thAya ke pote e paramAtmAnuM svarUpa che. (179). zrI tIrthaMkara paramAtmAnA AtmadravyanI pUjA, potAnA AtmasvarUpanI pUjA svarUpa che. emanuM dhyAna e potAnA AtmAnuM ja dhyAna che. (48) AtmA-paramAtmA ke jIvAtmAnuM zuddhasvarUpa-caitanyasvarUpa ekasarakhuM che. tethI paramAtma dhyAnamAM tanmaya banelo AtmA potAnuM paramAtma svarUpa anubhave che. e ja "anubhava dazA' che. ene ja Atmadarzana ke AtmAnubhava kahe che. (35) nirvicAra dazAmAM zAMti maLe paNa AtmAmAM paramAtmAnA tAdAbhyano anubhava to samarpaNabhAvathI ja thAya. paramAtmAnA sAnnidhyanA anubhavamAM zAMti, zakti ane bhakti traNe vasta samAI jAya che. paramAtmA sarvottama ane sarva svarUpa che, ema mAnIne temane sarva samarpaNabhAvathI ArAdhavAmAM Ave, to saphaLatA maLe ja. (78). mokSano mArga ratnatraya svarUpa che temAM jinabhakti ane jIvamaitrI e samyagudarzana svarUpa che. pudgala virakti e samyakajJAna svarUpa che. AtmAnubhUti e samyakacAritra svarUpa che. (119) jJAna vaDe sva-parano viveka thAya che. darzana vaDe svanI ruci jAge che. cAritra vaDe svamAM sthiratA Ave che. tapa vaDe te mATe jarUrI parAkrama phoravAya che. (119) AtmAmAM avasthAna e muktinuM zikhara che. e zikhare sthita manuSyanA AtmAnA vaibhava AgaLa traNalokano vaibhava tuccha che. (8) 205 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM sudhI kartRtvAbhimAna manamAM kAyama rahe che, tyAM sudhI AzA sAthenuM joDANa thatuM nathI, eTale Atmazuddhi aTakelI rahe che. (99) maMtra ane mUrti, nAma ane rUpa dvArA zuddha svarUpanI bhaktinuM sAdhana bane che. bhakti dvArA ekatAnI anubhUti thAya che. te anubhUti ja sarva kriyAo ane sAdhanAonuM aMtima phaLa che. (394) AtmAnA zuddha svarUpanI pratIti karAvanAra prabhunA darzana ane smaraNa, prabhunI mUrti ane prabhunA nAmathI thAya che. tethI te thavAmAM pradhAna anugraha prabhuno gaNAya che. e anugraha karavAnI zakti, prabhu sivAya bIjA koImAM na hovAthI bhavya prANImAtrane prabhu sevya che, upAya che, ArAdhaya che ane temanuM vacana-AjJA zirasAvaMdya che, mastake caDhAvavA yogya che. (93) AjJAnI ArAdhanAthI zivapada maLe. virAdhanAthI bhavobhava bhaTakavuM paDe. AjJAno ArAdhaka AjJAkArakanA anugrahano bhAgI thAya, AjJAno virAdhaka nigrahano bhAgI thAya. (89) AjJA eTale svacchaMdano parityAga. (96) namaskAranI pariNati keLavyA vinA mokSa nathI, kAraNa ke tenA sivAya AjJApAlanano adhyavasAya kharekhara pragaTato nathI. AzAnA asvIkAramAM ahaMkAra che ane AjJApAlananA adhyavasAyamAM namaskAr che. tethI namaskAra e ja dharmanuM mULa che. (96) * zrI tIrthaMkara paramAtmAe, ApaNAM badhAM upara karelA upakArono koI sumAra nathI. temaja Aje tathA bhaviSyamAM paNa emanA upakAronI amIvRSTi, anavaratapaNe cAlu ja che ane cAlu rahevAnI che. mATe zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAne jIvanamAM khAsa agrImatA (Special Priority) ApavI joIe. (122) viSayonI Asakti dUra karavI hoya, to koI UMcI jAtanI vastumAM Asakti keLavo, tenI ja upAsanA karo. prabhunI AjJA * * * * * * 206 e ja A vizvamAM sarvazreSTha vastu che, ane sarvane upakAraka che, tethI tenA upara prema karo, Asakti keLavo. ahIM Asaktino artha sarvAdhika sudRDha sneha karavo. sarvathI adhika ane atyaMta deDha sneha prubhanI AjJA upara jAge, to tenuM bhavabhramaNa TaLI jAya. (105) * jemane zrI tIrthaMkara devonI AjJA prANapyArI lAge che, te AtmAo zrI tIrthaMkara devonA sahaja vAtsalyanA adhikArI bane che. ane dharma mahAsattA temane hemakhema zivapurImAM pahoMcADe che. (99) koI samartha samrATanA zaraNe janAranI paDakhe, AkhA sAmrAjyanuM baLa UbhuM rahe che. tema jIva jyAre zrI tIrthaMkaradevanI upAsanA kare che tyAre AkhI dharma mahAsattA (Cosmic Power)nuM baLa tenI paDakhe rahe che. ane e jIvane sahIsalAmata rIte mokSa sudhI pahoMcADavAnI javAbadArI dharma mahAsattAnI banI jAya che. ...zrI tIrthaMkara devo e dharma mahAsattAnA sarva sattAdhIza che; eTale temanI AjJAnA ArAdhakanA paDakhe dharma mahAsattAnI samagra senA UbhI rahe che. (AtmotthAnano pAyo. pR. 97) * prabhunA anugrahathI ja AtmajJAna, sakriyA ane sazraddhA vagere utpanna thAya che, evo nirNaya samyagdaSTi jIvane dRDha hoya che. (8) * mokSasAdhaka sarva anuSThAnonuM dhyeya AtmAno anubhava che. (365) AjJAnuM pAlana, enuM aMtima rahasya AtmAe AtmasvarUpamAM ramaNa karavuM te che. (262) kevaLajJAnanI prApti mATe jJAna bhaNavAnuM che. kSAyika samyaktvanI prApti mATe darzanAcArane sevavAno che. yathAkhyAta cAritranI prApti mATe cAritrAcArane pALavAno che. zukaladhyAnanA lAbha mATe tapAcAranuM sevana karavAnuM che. akriyapadanI prApti mATe vIryAcAranuM pAlana karavAnuM che. (137) 207 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je potAnA AtyaMtika astitvathI aparicita che, te kadI paNa AnaMdane prApta karI zakato nathI. "svarUpamAM pratiSThA' te ja AnaMda che. (210) je pUrNAnaMdamaya che, temAM ja dRSTi parovAya che eTale bAhya vastunA abhAvano khaTako ke duHkha manane sparzatuM nathI. (112) cetanA jeTalA aMze nijabhAvanI aMdara lIna teTalA aMze jinabhAvanI najIka che. jinadharmano artha nijadharma arthAt svabhAvamAM rahevuM te dharma, parabhAvamAM rahevuM te adharma. (112) samitipUrvakanuM jIvana eTale jagatanA jIvo sAthenuM prema, sahAnubhUti, sahakAra ane sahiSNutA pUrvakanuM jIvana. guddhipUrvakanuM jIvana eTale paramAM pravRtta thatAM mana, vANI ane dehane tyAMthI pAchA vALI, ekAMta ane mauna dvArA nijamAM utaravAnI kriyAno abhyAsa. (164) 208