Book Title: Chaturthstuti Nirnay
Author(s): Atmaramji Maharaj
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003675/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Doc 808080808666666666666650866666666600 ROOQQOQQQQQQQQQOQQQOQQ0g caturthastutinirNayaH nyAyAMnonidhi-zrImad-AtmArAmajI AnaMdavijayajI mahArAja vircitH| A (anuSTup uttam) pakSapAtaM parityajya, taTasthInUya stvrNgbudi| manirvilokyoyaM, cturthstutinirnnyH||1|| yaha graMtha rAdhaNapurake saMghataraphase zeTha mohana TokarasIkI paheDIvAleke AjhAseM maMbaI meM nirNayasAgara muMdrAyatrama zA0 nImasI mANekane upavAkara prakAzita kiyA. saM. 1944 isvI1888 900000000000000000000000000000000008 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. vidita hoke anAdi kAlaseM pracalita duA nayA aisA paramapavitra jo jainamata hai, paraMtu isa DhuMmA a vasarpiNI kAlameM nasmagrahAdi aniSTa nimittoMke milaneseM azuna mithyAtva mohAdi nibiDa karmoM ke nadayavAle bahota jIva hote naye, vo badulakarmI jIvomeMse kitanekane to apane kuvikalpakehI pra jAvaseM, aura kitaneka to paranavakA jaya na rakhaneseM mAtra apane mukhaseM jo koi vacana nikAlA hove tisakoM koi asatya prapaMcaseMnI satya karake lo koMke hRdayameM sthApana karanA cAhIyeM aiseM haTha kadAgrahaseM, aura kitanekane to koI dUsareseM U honeseM usako juThA banA kara apanA nAma baDA karaneke lIye, aura kitanekane to apane aru tha pane padavAleke tarapha dharma mAnanevAle bahota manu SyoMkA samudAya mile to peTa narAi abbI taheseM cale isI vAsteM mataneda karake koi navIna paMtha praca lita karanA aisI budiseM, ityAdi aurajI vicitra prakArake hetuyoMseM yaha zubha Atmadharma prakAzaka jaina Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) matake nAmaseMnI prastuta aneka prakArake puruSone aneka taheke mata utpanna karethe tinameMseM kitaneka to naSTa ho gaye, aru kitaneka vartamAna kAlameM vidyamAna hai, itaneparajI saMtoSa na nayAke abato basa kare ? __ AgehI bahuta janone jainamatake nAmaseM jaina matakoM cAlanI samAna ninna ninna mArgakA pracAra kara rarakA hai. itanAhI bahota hUyA to phera aba hama kAhekoM navIna mata nikAle ? aisI buddhi ji nomeM nahI hai ve abanI navIna paMtha nikAlaneMmeM u dyama karate haiM. saMpratikAlameM tapagabake yati ratnavi jayajI aru dhana vijayajIne tIna thuzkA paMtha nikAla rarakA hai yaha dono yatine tIna thuI Adika kitanIka vAtoM utsUtra prarUpaNA karake mAlave aura jAlorake jilnameM kitaneka nole zrAvakoMke maname svakapolaka vipatamatarUpa nUtakA praveza karAya dIyA hai. ye yatI saMvat 1 e40 kI sAlameM gujarAta dezakA sahera a madAbAdameM comAsA karaNekoM Aye,jaba muni zrIyA tmArAmajIkA comAsAjI ahamadAvAdameM huAthA. tisa vakhata ratna vijayajIne eka patrameM kitaneka prazna likhake zrImannagarazevajI premAlA yogya neje Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3 ) vo patra nagara zeThajIne muni zrIvAtmArAmajIke pAsa nejA unone bAMcA paraMtu vo patra ajItare zu6 lakhA dUyA nahIthA, isavAste mahArAjane pIbA zeThajIkoM de dIyA aura zeThajIkoM kahAke Apa ratnavijaya jIkoM kahanA ke tIna thukke nirNayavAste hamAre sAtha sanA karo.taba zrImannagarazeta premAnAjIne ratna vijayajIkoM sanA karaneke vAste kahalA nejA, jaba ratnavijaya, dhanavijayajI yaha dono nagarazetake vaMmemeM yAkara zeThajIkoM kaha gaye ke hama sanA nahI kareMge. kitaneka dino pIDe mevADadezameM sAdaDI, rANaka pura aura zivagaMjAdi sthAnoseM patra Aye tisameM aisA lekha AyA ke ahamadAbAdameM sanA dui tisameM ratnavijayajI jItyA aura AtmArAmajI dAsyA, aisI aphavA sunake nagarazeThajIne sarva saMgha ekatA karake ti nako sammataseM eka patra upavAya kara bahota gAmo ke zrAvakoMko neja dIyA tisakI nakala yahAM likhate hai. - "etAn zrI amadAbAdathI lI0 zeta premAnA hemAnA tathA zeTha hatIsaMgha kesarIsaMgha tathA zeTha jaya siMghanAi hatIsaMgha tathA zeva karamacaMda premacaMda tathA zeTha nagunAi premacaMda vagaire saMghasamastanA praNAma vAMcavA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) vizeSa lakhavA kAraNa e je je atre comAsu munizrI AtmArAmajI mahArAja rahelA ne tathA muni rAjeM isari paNa rahelA De, te tamo vagaire ghaNA dezAvara vAlA jANo bo. muni AtmArAmajI mahArAja cAra thoyo pratikramaNAmAM kahe , te kAMza navIna nathI parApUrva cAlatI AvelI . hAlamA mu rAjeMsari, pratikramaNamA traNa thoyo kahevArnu parupyuM be; paraMtu ahIMyAM amadAvAdamA ATha daza hajAra zrAvakano saMgha kahevAya , temAM koyeM traNa thoyo pratikrama emAM kahevI ema aMgIkAra kayuM nathI, ane ko traNa thoyo kahetuM paNa nathI, ATalI vAta lakhavAnuM hetu e le je gAma sAdarI tathA zIvagaMja tathA rata lAma vigare dezAvarathI zrAvakonA tathA sAdhunA kAgala Ave je; temAM ema laravyu je je amadAvAda zaheramA ghaNA zrAvakoe tathA sAdhujIyoe traNa tho yonuM mata aMgIkAra kahyu e vigere asaMnavita juga lakhANa AvyA kare , e badhuM khoTuM , tethI ta mone A zaheranA saMghanI taraphathI sAce sAcuM lakha vAmAM Ave je ke, ahIyAM traNa thoyonuM mata kozye kabula kayuM nathI valI muni rAjeMsUrine puDhatAM temanuM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) kahevU evaM ne ke,ame koidezAvare lakhyu nathI,tathA la khAvyuM paNa nathI, erIteM temanuM kahevU je. bIjaM sajA thazne temAMmuni zrI AtmArAmajI mahArAja hAsyA evaM dezAvarathI lakhANa ahiMyAM Ave je; paNa nA jI e vAta badhI khoTI ne, kemake ? atre sanA thA nathI to dAravA jItavAnI vAta bilakula khoTI be, te jANajo. saMvata 1e41 nA kArtika zuda 6 vAra saneTha tArikha 25 mI mAhe akToMbara sane 174 lI premAlAi hemAnAznA praNAma vAMcajo. ityAdi baDe baDe tevIza cauvIza zeThoMkI sahI sa hita patra upavAke neje, comAsA vItata dayA pIle muni zrI AtmArAmajI zrI sigirikI yAtrA ka rake sUrata zaherameM caturmAsa rahe, tahAMseM pIche zrIpA lItANe comAsA karA jaba vahAMse vihAra karake gAma zrImAmalameM phAlguna caturmAsa karA, tahAM muni AtmArAmajI mahArAjake pAsa rAdhanapuranagarakA mukhya jAnakAra zrAvaka goDIdAsa motIcaMdajI Ayake ka hene lagA ke rAdhaNapura nagarameM ratnavijayajI Aye hai, vo aisI prarUpaNA karate hai ke pratikramaNake A dimeM tIna thui kahanI paraMtu cothI zuza nahI kahanI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) isI vAste meM Apake pAsa vinaMti karaneke vAste yahAM AyAhUM ke Apa rAjadhanapura nagarameM padhAro, kyoMke ? ratna vijayajI ApaseM tIna thuibAbata caracA karaNekoM kahate hai, yaha bAta sunakara muni zrI yA tmArAmajI mahArAjaneM mAMmala gAmaseM rAdhanapura naga rakoM vihAra karA so jaba zrIsaMkhezvara pArzvanAthajIke tIrthameM Aye, tahAM rAdhanapura nagaraseM bahuta zrAvaka jana Akara mahArAja sAhebakoM kahane lage ke ratna vijayajI to rAdhanapura nagaraseM tharAda gAmakI tarapha vihAra kara gae haiM. yaha bAta sunake zrAvaka goDIdAsa jIne rAdhanapurake nagarazeta siracaMdajIke yogya patra likhake nejA ke tumane ratanavijayajIkoM muni A tmArAmajI mahArAjake bAvaNe taka rAkhaNA,kyoMke ? ratnavijayajIke mAsa kalpaseM uparAMta rahanekA ni yama nahI hai kitaneka gAmomeM ratnavijayajI mAsa kalpaseM adhikanI rahe haiM yaha bAta prasiddha hai aisA patra vAMcake zeTha siracaMdajIne rAjadhanapura nagaraseM daza koza dUra teravADA gAmameM jahAM ratnavijayajI vihAra karake rahetheM, vahAM kAsIdake mAraphata eka patra likhake nejA; tahAMse ratnavijayajIne usapatrakA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara pratyuttara asamaMjasa rItIseM rAdhanapuranagarameM nahI AvanekI sUcanA karanevAlA likhake neja dIyA. isa likhanekA prayojana yaha hai ke jaba ratnavija yajIne zrIahamadAbAda meM sajA nahI karI taba vidyA zAlAke baiThane vAle maganalAlajI tathA boTAlAlajI Adika anyanI kitaneka zrAvakone prArthanA karIthI aru aba zrIrAdhanapura nagarake zeTha ziracaMdajI aru goDIdAsAdi sarva saMgha milake muni zrI AtmArA majI mahArAjakoM prArthanA karI ke, ratna vijayajI tIna thui prarUpate haiM, aru pratikramaNakI AdikI caityavaMdanameM cAra zui kahanekI rIta prAcIna kAlaseM sarva zrIsaMghameM calI AtI hai. to Apa sarva dezoMke caturvidha zrIsaMghake para kRpA karake paDikkamaNekI A dimeM cAra zuzyoM caityabaMdanameM jo kahate haiM so pUrvA cAryoMke banAye DhUe kauna kaunase zAstrake anusArakahate haiM, aise bahota zAstroMkI sAdi pUrvaka cAra thuza yoMkA nirNaya karane vAlA eka graMtha banavAyado, ji sake vAcane paDhanase saGanoke aMtaHkaraNameM ardaca na bApana karaNe vAlene cama mAla dIyA hai so miTa . jAvegA. ityAdi bahota napakAra hovegA aisI zrIsaM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghakI Agraha pUrvaka vinaMti sunakara aura lAnakA kAraNa jAnakara mahArAja zrIvAtmArAmajIne yaha viSayapara graMtha banAnekI maMjurIyAta dInI. phera mahA rAja sAheba yaha ratna vijayajIko prathamakI maMtrasAdha nekI hakIkataseM tathA pIseM zrIvijayadharaNIMisariseM khaTapaTa calI ityAdi,aurajI tisake pIche svayameva zrI pUja bana baiThe, tathA udepurake rANekI pharamAsaseM pA lakhI camarAdi bIna lInI,tadapIne svayameva sAdhujI bana baiThe ityAdi kitanIka hakIkata prathamase sunIthI aura kitanIka abanI zrAvakoMke mukha- sunake karu NAke samuz, paropakAra buddhikehI paramANuseM jinoke zarIrakI racanA dUra hai aise mahArAja sAhebane pratha mato ratnavijayayajI bahula saMsArI na ho jAve isI vAste inokA nadhAra karanA cAhIyeM. aisA upakAra bujhise hama saba zrAvakoMkoM kahane lage ke prathamato yaha ratnavijayajIkoM jainamatake zAstrAnusAra sAdhu mAnanA yaha bAta si nahI hotI hai. kyoMke ? ratana vijayajI prathama parigrahadhArI mahAvratarahita yati the, yaha kathA to sarva saMghame prasida hai, aru pIle ni graMtha paNA aMgIkAra karake paMcamahAvrata rUpa saMyama Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) grahaNa karA; paraMtu kisI saMyamI guruke pAsa cAritro pasaMpat yarthAt pherake dIkSA lInI nahIM, yaru pahele to inakA guru pramodavijayajI yatI the, soto kucha saMyamI nahIM the yaha bAta mAravADake bahota zrAvaka zrI tareseM jAnate hai. to phera asaMyatI ke pAsa dIkSA leke kriyA udhAra karaNA yaha jainamatake zAstroMseM viruddha hai. isI vAste to zrIvatrasvAmI zAkhAyAM cAMDkule kauTika bRhad tapagavAlaMkAra nahAraka zrIjaga sUrijI mahArAje apakoM zithilAcArI jAnake caitravAla gIya zrI devanaDgaNi saMyamI ke samIpa cA ritropasaMpad arthAt pherake dIkSA lInI. isa hetuseMto zrI jagaccaM sUrijI mahArAjake parama saMvegI zrIdeveMis rijI ziSyeM zrIdharmaratnagraMthakI TIkAkI prazastimeM ya pane bRhad kA nAma boDake apane guru zrIjagancaM sUrijI koM caitravAla gachIya likhA. so yaha pATha hai. kramazacaitrA vAlaka, gache kavirAjarAjinanasIva // zrI bhuvana caMDsUrigururudiyAya pravaratejAH // 4 // tasya vineyaH prazamai, kamaMdiraM devanagalipUjyaH // zucisa mayakanaka nikaSo, banUva nUviditabhUriguNaH // 5 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) tatpAdapadmanuMgA, nissaMgAcaMgatuMgasaMvegAH // saMjanita zuddhabodhAH, jagati jagacaM sUrivarAH // 6 // teSA munau vineyo, zrImAn deveMDsa rirityAdyaH // zrIvija yacaMsU rirdvitIyako'dvaitakIrttinaraH // 7 // svAnyayo rupakArAya, zrImaddeveMDsUriNA // dharmaratnasya TIkeyaM, sukhabodhA vinirmame // 8 // ityAdi. isa vAste java nIru puruSAMkoM abhimAna nahIM hotA hai, tinakUM to zrIvItarAgakI prajJA yArAdhanekI abhilASA hotI hai, taba ratnavijayajI aru dhanavijayajI yaha donuM jekara javajIru hai, to inakoMjI kisI saMyamI munike pAsa pherake cAritropasaMpat arthAt dohA lenI cAhi yeM, kyoMke pherake dIkSA leneseM ekato abhimAna dUra hojAvegA, aura dUsarA yApa sAdhu nahIM hai tonI lo hama sAdhu hai aisA kehanA paDatA hai yaha mithyA jASaNa rUpa dUSaNaseMjI baca jAyage, aru tIsarA jo koi norje zrAvaka inakoM sAdhu karake mAnatA hai, una zrAvakoM ke mithyAtvanI dUra ho jAvegA . ityAdi bahuta guNa utpanna hoveMge jekara ratnavijayajI dhanavi jayajI yAtmArthI hai to yaha hamArA kahanA paramo pakArarUpa jAnake avazyahI svIkAra kareMgeM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) yaha pherake dIkSA upasaMpat karanekA jisa mApha ka jainazAstra meM jage jage likhe hai, tisi mAphaka hama inoke hitake vAste kucha prApa zrAvakoMkoM kahate hai. tathAca jIvAnuzAsanavRttau zrIdevasUribhiH proktaM // yadi punargaguru sarvathA nijaguNavikalo navati tata AgamoktavidhinA tyajanIyaH paraM kAlApeDhayA yo'nyo viziSTatarastasyopasaMpAhyA na punaH svataMtraiH sthAtavyamiti hRdayaM / iti jIvAnuzAsanavRttau / isakI SA likhate haiM jekara gana aura guru yaha dono sa rvathA nijaguNa karake vikala hove to, yAgamokta vidhi karake tyAgane yogya hai, paraM kAlakI apekSAyeM anya koi viziSTatara guNavAna saMyamI hove, tisa samIpeM cA ritra upasaMpat yathAt punardIkSA grahaNa karanI paraMtu upasaMpadA ke lIyA vinA svataMtra arthAt guruke vinA rahaNA nahI isa kahanekA tAtparyArtha yaha hai ke jo koi zithilAcArI saMyamI kriyA udhAra kare so avazyameva saMyamI guruke pAsa pherake dIkSA leveM. isa hetuseM ratnavijayajI aru dhanavijayajIkoM ucita hai ke prathama kisI saMyamI guruke pAsa dIkSA lekara pIche kriyA udhAra kareM to yAgamakI yAjJAnaMga rUpa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) dUSaNase baca jAve aura inakoM sAdhu mAnanevAle zrAvakoMkA mithyAtvanI dUra ho jAve, kyoMke asA dhukoM sAdhu mAnanA yaha mithyAtva hai aura vinA cA ritra upasaMpadA arthAt dIdAke lIye kadApi jainama take zAstrameM sAdhupaNA nahI mAnA hai. tathA mahAnizIthake tIsare adhyayanameM aisA pATha hai|| satta guruparaMparA kusIle, ega 5 ti paraMparA ku sIle // isa pAThakA hamAre pUrvAcAryone aisA artha karA hai,vahAM do vikalpa kathana karaneseM aisA mAluma hotA hai ke eka do tIna guru paraMparA taka kuzIla zithilAcArIke hUenI sAdhu samAcArI sarvathA uni na nahI hotI hai,tisa vAste jekara ko kiyA nakAra kare tadA anya saMjogI sAdhuke pAsaseM cAritra upasaM padA vinA dIdAke lIyAMnI kriyA nadhAra ho zaktA hai, aura cothI peDhIseM lekara uparAMta jo zithilAcA rI kriyA nadAra kare to avazyameva cAritra upasaMpadA arthAt dIdA lekehI kriyA nadhAra kare anyathA nahI. ___ atha jekara pramoda vijayajIke gurunI saMyamI hote taba to ratnavijayajI vinA dIdAke lIyAMnI kriyA najhAra karate tonI yathArtha hotA, paraMtu ratna Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) vijayajI kI guruparaMparA to bahu peDhIyoMseM saMyama ra hita thI isa vAste jekara ratnavijayajI yAtmahitArthI hove to, inakoM pakSapAta boDake avazyameva kisI saMyamI guru samIpe dIkSA leke kriyA uddhAra karaNA cAhiye, kyoMke dhanavijayajIneM apanI banAi pUjA meM jo gurvAvalI likhI hai so aisI hai 1 devasUri, prasUri, 3 ratnasUra, 4 mAsUri, 5 deveMiri, 6 kalyANasUri, 7 pramoda, aru vijayarAjeMisUri inakI tIsarI cauthI peDhIvAle to saMyamI nahIM the isa vAste ratnavijayajI koM navIna guruke pAsase saM yama leke kriyA udhAra karanA cAhiyeM jekara pUrvokta rItIseM kriyA udhAra na karegeM to jainamatake zAstroMkI zrAvAle inakoM jainamatake sAdhu kyoMkara mAnege ? ityAdi ratnavijayajI ru dhanavijayajIkoM mithyA varUpa area seM nikAlake samyaktvarUpa zuddha mArga para caDhAne meM hitakAraka, aisA karuNAjanaka upadeza zrImanmahArAja zrIyAtmArAmajI ke mukhaseM sunake hama saba zrAvakamaMgala bahota yAnaMdita naye, usI bakha ta hama nizcaya kara rarakA ke jaba mahArAja sAheba cAra stutike nirNayakA graMtha banAkara hamakoM devegeM, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) taba hama saba dekhoMke zrAvakoMkoM aru vihAra karaNe vAjeM sAdhuyoMkoM jAnane vAste ye graMthakoM bapavAya kara prasiddha karegeM taba pUrvokta ratnavijayajI ke hitA rthaka sUcanAnI yehI graMthake prastAvanAmeM likha de veMgeM, jisseM ratnavijayajInI yaha bAtakUM jAnakara apakSapAti hoke yApahI apanI mUlakA pazcAttApa karake zuddha guruke pAsa cAritra upasaMpat jeke apanA jo avazyakArya karanekA hai. so kara leveMge, tisseM inake para mahArAja sAhebakAjI baDA upakAra hovegA, kyoMke pUrvAcAryoMkI calI hUi samAcArIkA niSedha ka rake navIna paMtha nikAlaneMseM kitaneka alpa samaja vAle jIvoMkA citta vyudagrAhita ho jotA hai yaru navIna navIna pravartti dekhaneseM kitaneka jIvoMkI zra zanI naSTa ho jAtI hai tisseM vo jIva dharmakaraNI kara ekA udyamahI boDa detA hai, isItareM zrI vItarAgake mArga meM baDA upava karanekA udyama boDa devegeM jisseM inokoM bahota lAna hovegA. yaru jainamArgakA zuddha nirdoSa pravRtti calaneseM zAsanakAnI vA prajAva dikheMgA, aisA hamArA abhiprAya thA so prastAva nAmeM likhake pUraNa karA. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) aba sakala deza nivAsI zrAvakAdi caturvidha zrIsaMghakoM hamArI yaha prArthanA hai ke paDikkamaNemeM cAra thoyoM kahenekI rUDhI yadyapi paraMparAseM calI bAtI hai, so koI matalabI puruSa apanA kisI prakArakA matalaba sAdhaneke lIye cAra thoyoMke badale meM tIna a thavA do kiMvA ekaja thoya kahenekI prarUpaNA jo karate hai unakA kahenA jo vivekI jANakAra puruSa hai unake hRdaya meM to praveza nahI kara zaktA, paraMtu kitaneka ajha aru alpasamajavAle nole loka hai na nake hRdayameM kadApi pravezanI kara zaktA hai, to nana nole lokoMkoM ye graMthakA napadeza ho jAvegA. jisse unako pUrvokta matavAdIyoMkA upadeza parAnava na kara zakegA. aisA upakAra bujhise yaha mahArAja zrImad yAtmArAmajI AnaMdavijayajIne jo isa viSaya para graMtha banAyA, so hama upavAya kara prasiha kIyA hai. isseM zrIjinazAsanakI yathArtha pravRtti jo paraMparAseM ca lIAtI hai so aMkhamita raho aru badula saMsArI ho nekIbIka na rakhane vAle matinedaka janokI jo jaina mataseM viparIta pravRtti hai so khaMmita ho jA. yaha ha mArA AzIrvAda hai. kiMbahunA. . Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa graMtha meM je je zAstroMkI sAkha dinI hai tisakA nAma. yahAM kahIM kahIM eka graMthakA jo dovAra tIna vAra nAma likhA hai, so nyAre nyAre prayojana vAste hai. kahIM cauthI thui vAsteM, kahIM zrutadevatA devadevatA vA ste, kahIM saptavAra caityavaMdanAkI ginatI vAste, ityAdi anya anya prayojanake vAste kahIM kahIM kisI kisI graMthake do tIna vAra nAma likhe hai. isa vAste punarukta hai aisA samajanA nahI // 1 dharmaratna deveMirikata. 2 jIvAnuzAsana zrIdevasUrikRta. 3 zrImahAnizItha gaNadharakRta. 4 paMcAzaka harijasUrikRta. 5 mahAnASya zAMtyAcAryakRta. 6 vicArAmRta saMgraha zrI kulamaMmanasUrikRta. 7 pravacanasArozarasUtravRtti zrInemicaM rikRta mU la aura zrI si-6 senasUrikRtavRtti. 8 punaH paMcAzakavRtti zrI ajayadevasUrikRta. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) e upadezapadavRtti zrImunicaMisarikata. 10 lalitavistarApaMjikA zrImuni 11 punaH mahAnASya zAMtyAcAryakata. 12 kalpanASya saMghadAsagaNikata. 13 punaH mahAnASya zAMtisUrikata. 14 punaH mahAnASya zAMtisUrikata. 15 vyavahArajASya saMghadAsagaNikata. 16 saMghAcAranASyavRtti dharmaghoSasarikata. 17 kalpasAmAnyacUrmi pUrvadharakata. 17 kalpavizeSacUmi pUrvadharAcAryakRta. 1e kalpavRhanASya pUrvadharAcAryakRta. 20 Avazyakatti harijazva rikata. 21 vaMdanakapaznA pravacanasArobArasUtravRtti 53 yatidinacaryA zrIdevasUrikata. 24 lalitavistarA zrIharijazsarikata. 25 punaH pravacanasArobArasUtram. 26 punaH pravacanasArobAravRtti 27 punarmahAnASyaM zAMtisUrikRta. 27 punaH yatidinacaryA zrIdevasUrikata. ? Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 2e punaH yatidinacaryA 30 punaH yatidinacaryA 31 samAcArI prAcInAcAryakRta. 35 yatidinacaryA nAvadevasUrikata. 33 punaH yatidinacaryA nAvadevasUrikata. 34 punaH yatidinacaryA jAvadevasUrikata. 35 paMcavastu zrIharijaisarikata. 36 khaMdAruvRttiH 37 yogyazAstra hemacaMsUrikata. 37 zrAividhi ratnazekharasarikata. 3e pratikramaNagarnahetuzrIjayacaMsUri viracita. 40 saMghAcAravRtti dharmaghoSasUrikata. 41 pAdikasUtragaNadharAdiracita. 43 pAkSikasUtracUrtIi pUrvadharakata. 43 vasudeva hiMmi pUrvadharakRta. 44 AvazyakArthadIpikA zrIratnazekharasUrikata. 15 aAvazyakacarpi prarvadharakata. 46 AvazyakakAyotsarganiyukti zrInabAdu 47 bRhanASya zAMtisUrikata. vidhiprapA jinapranasarikata. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 4e dharmasaMgraha mAnavijayajI upAdhyAyakata. . 57 laghunASya zrIdeveMzvarikata. 51 vaMdanakacUrNi pUrvadharakata. 55 dharmasaMgraheke aMtaragata gAthA pUrvArcAryakRta 53 bRhatvarataramAcArI jinapatyAdisUrikata. 50 pratikramaNasUtrakI laghuvRtti tilakAcAryakata. 55 samAcArI anayadevasU rikata. 56 somasuMdarasUri kRta samAcArI. 57 samAcArI devasuMdarasUrikata. 57 samAcArI narezvarasUrikata. pae tilakAcAryakrata vidhiprapA. 60 samAcArI tilakAcAryakatA. 61 pratikramaNahetugarnitasvAdhyAya zrImaupAdhyAya ya ___ zovijayagaNikata. 65 SaDAvazyakavidhi pUrvAcAryakRta. 63 paMcAzakasUtra zrIharinaisarikata mUlasUtra, aru vRtti zrIanayadevasarikata. 64 jIvAnuzAsanavRtti zrIdevasUrikata. 65 Avazyakaniyukti zrInavAdasvAmi caudahapUrva dharakata. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) 66 AvazyakasUtra sudharmasvAmikata. 67 Avazyakatti zrIharinazsarikata. 67 sthanAMgasUtra zrIsudharmasvAmikata. 6e sthAnAMgavRtti zrIanayadevasUrikata. 70 AvazyakacUrNi pUrvadharAcAryakRta. 71 AvazyakasUtra gaNadharakata. 72 AvazyakacUrNi vijayasiMhakRta. 73 pAdikasUtra gaNadharakata. 74 pAdikasUtrAvacUri. 75 ArAdhanApatAkA. 76 uttarAdhyayanavRtti zAMtisUrikata. 77 anuyogadAravRtti hemacaMisa rikata. 7. nizIthanASya saMghadAsagaNikRta. e nizIthacUrsi jinadAsagaNikata. G0 banave zuz bappanahasU rikata. 71 bAMnave zu zojanamunikata. 72 zrutadevatAkI thui zrIharijazva riviracita. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIjainadharmo jayatitarAm // atha nyAyAMno nidhi-munizrImad " zrAtmArAmajI zrAnaMda vijayajI " viracita caturtha stuti nirNayAkhya graMtha prAraMbhaH // tatrAdau maMgalaprakramaH / (anuSTupvRttam ) namaH zrIjJAtaputrAya, mahAvIrAya zreyase // ratnatraya nidhAnAya, jineMzaya jagaddide // 1 // ( iMzvajjAvRttam ) pranyAnapi staumi jine'caMzana, dhyAyAmi sAhAhutadevatAM ca // ratnatraya zrI samalaMkRtAMgAn, prAra bdhasiyai sugurUn zrayAmi // 2 // ziSTAH khalu kacidajISTavastuni pravartamAnA iSTadeva manamaskArapUrvakameva prAyaH pravartate / iSTadevatAnama Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / skArapUrvakaM pravartamAnAnAM ca devatAviSayazunanAvasa mUha vighnavyapohatvena prArabdhazAstre pravRttirapi pratiha taprasarA syAt / yataH prathamaM maMgalopanyAsaH / anidheyaM cAtra mukhyavRttyA caturthastuti nirNa ya eva, niranidheye ( maMmUkajaTAkezagaNanasaM khyAyAmiva ) na preAvatAM pravRttiH / saMbaMdhazvA tra vAcyavAcakajAvo nAma vyakta eva, pra yojanaM tu caturthastutisaMzayagata patitAnAM janAnAmuddharaNam - iti / // yaha varttamAna kAlameM ratnavijayajI tharu dhanavi jayajIne pratikramaNekI vyAdikI caityavaMdanameM tIna thui kanekA paMtha calAyA hai, so jainamatake zAstrA nusAra nahI hai, tisakA nirNaya likhate haiM. prathama jo ratna vijayajI tIna thukI thApanA ka rate haiM so hamane zrAvakoMke mukhase isI mAphaka su no haiM. eka bRhatkalpakI gAthA, dUsarI vyavahAra sU trakI gAthA, tIsarI yAvazyaka sUtrakA pAriThAvaNi yA samitikA pATha, cothI paMcAzakavRtti yaha cAra graMthoMke pAThAnusAra karate haiM. tinameMjI paMcAzakaTa ttikA pATha apanI zraddhAkoM bahuta puSTikAraka mAnate Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 3 haiM, isavAste hamanI ihAM prathama paMcAzakavRttikAhI pATha likhake cAra thuzkA nirNaya karate hai // . so pATha isa pramANe hai / uktaMca paMcAzakeH-gava kAreNa jahannA, daMmaga thui juala madhimA aiyA // saMpusamA ukkosA, vihiNA khallu vaMdaNA tividA // 1 // vyAkhyA // namaskAreNa 'siha maruya maNiMdiya, makki ya maNavadha maccuyaM vIraM // paNamAmi sayalatidu yaNa,majayacUDAmaNiM sirasA'ityAdipAThapUrvakanamaski yAladaNena karaNanUtena kriyamANA jaghanyA svalpA pAtakriyayoralpatvAiMdanA navatIti gamyaM / natkaSTAdi trinedamityuktvApi jaghanyAyAH prathamamanidhAnaM tadA dizabdasya prakArArthatvAnna uSTaM, tathA damakazcArihaMtace zyANamityAdistutizca pratItA tayoryugalaM yugmamete eva vA yugalaM damakastutiyugala miha ca prAkatatvena prathamaikavacanasya tRtIyaikavacanasya vA lopo iSTavyaH, madhyamAjaghanyotkRSTA pAtakriyayostathAvidhatvAdetacca vyAkhyAnamimAM kalpanASyagAthAmupajIvya kurvati / tadyathA // nissakaDamanissakaDe, vAvi ce e sabahiM thui timi // velaM va cezyANi, viNA ekkakiyA vA vi // yato damakAvasAne ekA stutibhyata iti dama Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / kastutirUpaM yugalaM javati / anyetvAhuH, daMmakaiH zakra stavAdiniH stutiyugalena ca samayabhASayA stuticatu STayena ca rUDhena madhyamA jJeyA bodavyA, tathA saMpUrNa paripUma sA ca prasidhadaMmakaiH paMcaniH stutitraye praNidhAnapAtena ca javati caturthastutiH kilArvAcI neti kimityAha utkRSyata ityutkarSAyutkRSTA idaM ca vyAkhyAnameke 'timi vA kaTTaI jAva, chuina tisilo gi yA // tAvata mAyaM, kAraNeNa pareNa vI' tyetAM kalpanASyagAthAM ' paNihANaM muttasuttIe ' iti vaca namAzritya kurveti aparetvAduH paMcazakrastavapAThopetA saMpUrNeti vidhinA paMcavidhA nigamapradadiNAtrayapUjA dilakona vidhAnena // khalurvAkyAlaMkAre avadhAraNe vA tatprayogaM ca darzayiSyAmaH vaMdanA caityavaMdanA tri vidhA triniH prakAraiH triprakAraireva javatIti // 4 yasya jASA | namaskAra karake " siddha maruya maNidiya, makkiya maNavaUmaccayaM vIraM // paNamAmi sa yala tihuyaNa, maya cUDAmaNiM sirase" tyAdi pATha pU rvaka namaskAra lakSaNa karaNanUta karake kriyamANa na maskAra jaghanya vaMdanA hotI hai. pATha kriyAke alpa honeseM utkRSTAdi tIna bheda aiseM kahakarakenI prathama Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| jaghanyakA kathana karA tisa Adi zabdakoM prakArArtha honeseM uSTa nahIM hai. yaha jaghanya caityavaMdanA // 1 // tathA daMjhaka arihaMtacezyANaM ityAdi. stuti jo hai so prasiha hai tina donokA yugala joDA athavA damakastutihI yugala damakastutiyugala ihAM prAkRta nASA hone karake prathama vinaktikA eka vacana vA tRtIya vinaktike eka vacanakA lopa jAnanA. yaha madhyamapAtakriyAke honeseM madhyamA caityavaMdanA. _ yaha vyAkhyAna isa kalpanASyakI gAthAkoM leke ka rate haiM. tadyathA nissakaDamanissakaDe,vAviceesabahiM ghuI timi // velaMva cezyANi, viNA eka kviyA vA vi // 1 // jisa hetuse damakake avasAnameM eka stuti dete haiM, aise damaka stutirUpa yugala hotA hai, anya aiseM kahate hai zakastavAdi pAMca daMjhaka karake, aura stu ti yugala karake, siddhAMta jASA karake, stuti cAra rU Dha karake, arthAt daMmaka pAMca aura stuti cAra karake jo caityavaMdanA kare so madhyama caityavaMdanA jAnanI // 2 // tathA saMpUrNa paripUrNA so prasiha daMjhaka pAMca ka rake,aura stuti tIna karake,aura praNidhAna pATha kara ke, hotI hai cothI thU arvAcIna hai,isI vAste ya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| haNa karI nahI taba kyA huA, yaha utkRSTI caityavaM danA dush||3|| __ yaha vyAkhyAna koieka to 'timivA kaTTaI jAva, thuzva tisilogiyA // tAva taba aNusmAyaM, kAraNa pareNavi // 1 // isa kalpanASya gAthAkoM " paNihANaM mutta suttie" isa vacanakoM Azritya hokara karate hai| anya aise kahate haiM ke paMcazakrastavapAtasahita saM pUrNa caityavaMdanA hotI hai. vidhi karake paMcavidha a nigama, tIna pradakSiNA, pUjAdi lakSaNa vidhAna kara ke, khalu zabda vAkyAlaMkArameM hai, vA avadhAraNameM hai, tisakA prayoga Age dikhalAuMgA jaiseM caityavaM danA tIna prakAreM hai. ___ upara likhekA sArArtha yaha haike kalpanASya gAthAke anusArase koI eka to madhyama caityavaMdanAkA svarUpa paMcadaMmaka aura cAra thuIke paDhaneseM mAnatA hai // 1 // aura kozka to paMca daMmaka aru tIna thuI aru praNi dhAna pATha sahita paDheseM natkRSTa caityavaMdana mAnatA hai, aura cothI thuIkoM arvAcIna mAnake tisakA grahaNa nahI karatA hai // 2 // aura kozka to pAMca zakasta va, bAgthuIkI caityavadaMnA aru paMca anigama, tIna Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNayaH / pradakSiNA, pUjAdi saMyukta isakoM utkRSTa caityavaMdanA mAnatA hai // 3 // yaha tIna mata ajayadeva sUrijIne dikhalAe pa raMtu ina tIno mato seM anayadevasUrijIne sammata vA asammata koznI matakoM nahI kahA. to phera ratna vijayajI aru dhanavijayajIkoM kaheteRske anayadeva sUrijIne paMcAzakameM cothI thuI arvAcIna kahI hai. jalA, kadApi aisA kahanA sAdara subodha puruSoMkA ho zaktA hai. kyoMke anayadeva sUrijIne to kisIke matakI apekSAseM cothI thuI arvAcIna kahI hai, paraMtu svamatasammata na kahI hai. aba buddhimAnokoM bicAranA cAhiyeMke kalpanASya gAthAke anusAre madhyama caityavaMdanAmeM cArathuI kahI, ane paMcazakastava rUpa utkRSTa caityavaMdanAmeM ATha thuI kahanI kahI. ina donoM paMcAzakake lekhoMkoM boDake eka madhyake tIsare padakoMhI mAnanA yaha kyA sa myag dRSTiyoMkA lakSaNa hai? ___ kadApi ratnavijayajI aru dhanavijayajI aseM mA na leveke zAstrameM tIna thunI kisIke mataseM kahI hai. aura cAra thunI kahI hai ye dono mata kahe hai; zna Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| meMseM hama ekakAnI niSedha nahI karate hai, paraMtu hamAre tapagabake pUrvAcArya tathA anya gaboke AcArya saba cAra thuI mAnate Aehai isa vAste hamanI cAra thui mAnate hai to inakI kyA hAnI hai ? - hamArA anunava mujaba anya to koznI hAnI dikhane meM nahI AtI hai; paraMtu jina zrAvakoMke Age prathama apane muravaseM tIna thuzkI zrakSA prarUpa cUke hai phera tinake AgeM cAra zuzkI prarUpaNA karaneseM lajjA AtI hai. unakuM hama kahate hai ke he navya lajjA rakhanese utsUtra prarUpaNA karanI par3atI hai. isse saMsArakA taraNA kadApi nahI hovegA, paraMtu paMcAzakakI kathana karI jo cAra vA ATha thui tina kA niSedha karaneseM ulaTI saMsArakI vRddhi honekA saMjava hotA hai, to issa hamAre lekhakoM bAMcakara jo javyajIva matapadapAtase rahita hovegA so kadA picAra zuzkA niSedha aru tIna zuzke mAnanekA Agraha na karegA // iti paMcAzaka pAtanirNaya // 1 // praznaH-paMcAzakajImeM cothI thukU kisIke mata pramANaseM zrIanayadeva sUrijIyeM arvAcIna kahI hai ? aru vo arvAcIna padakA kyA artha hai ? Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| ... uttaraH-he navya jo vastu AcaraNAseM karI jAve tisakoM arvAcIna kahate haiM. praznaH-AcaraNA kisakU kahate haiM ? ___ uttaraH-nattarAdhyayanakI bRhavRttikA karaNahAra mahApranAvika sthirApAyagabakamamana AcAya zrI vAdivetAla zAMtisarijIne saMghAcAra nAmaka caityavaM dana mahAnASya karA hai, tisameM AcaraNAkA svarUpa aisA likhA hai // jANyapAtaH // tIsekaraNa vihANaM, nayA suttANusAra kiMpi // saMviggAyaraNA, kiMcI nayaMpi te jaNimo // 15 // pubai sIso jayavaM, sutto zyameva sAhi juttaM // kiM vaMdaNAdigAre, prAya raNA kIra sahAyA // 16 // dIsa sAmanneNaM, vuttaM suttami vaMdaNavihANaM // naghaH AyaraNAna, visesa karaNakamo tassa // 17 // suyaNamettaM suttaM, AyaraNA jaya gamma tayaso // sIsAyariyakameNa hi, nayaMte sippasabAI // 17 // annaMca // aMgo vaMga paznaya, neyA suasAgaro khalu apAro // ko tassa muNa manaM, puriso paMmiccamANI vi // 15 // kiMtu suhakA Na jaNa gaM, jaM kammakhayAvahaM aNuzANaM // aMgasamudde ruMde, jaNiyaM ciyataM jana jaNiyaM // 20 // saba pavA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNayaH / yamUlaM, jvAlasaMga jana samarakAyaM // rayaNAyaratujhaM kha khu, tA savaM suMdaraM tami // 21 // vobinne mUlasue, biMupamAmi saMpai dharate // AyaraNA navara, parama bo sabakayesu // 22 // jaNiyaMca // bahusuya kamANupa ttA, AyaraNA dhara sutta viradevi // vinAe vipaI ve, naba diI sudihIhi // 23 // jIviyapuvaM jIva i, jIvissa jeNa dhammiya jami // jIyaMti te Na jannara, AyaraNA samaya kusalehiM / / 24 // tahmA anAya mUlA, hiMsArahiyA sujANa jaNaNIya // sUri paraM parapattA, suttavapamANa mAyaraNA // 25 // vyAkhyAH-tisa caityavaMdanA karaneke jinnaprakArakA vidhineda kitaneka to sUtrAnusAra jAne jAte hai, aura kitaneka saMvina gItArthokI AcaraNAseM jAne jAte hai, aru kitaneka pUrvokta donoseM jAne jAte hai, yaha tIna prakAraseM maiM caityabaMdanAkA svarUpa kahatAhUM / / 15 // ziSya pUchatA hai ke, he nagavan sUtrakI vArtAhI kahanI yukta hai, kyoM tuma vaMdanAke adhikArameM thA caraNAkI sahAyatA leteho // 16 // gurU kahate haiM he ziSya sUtra meM caityavaMdanAkA vi Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstuptinirnnyH| 11 dhike neda sAmAnyamAtra saMdepamAtra karake kahe haiM. tisa caityavaMdanAke karanekA jo kama hai so vizeSa karake yAcaraNAseM jAnA jAtA hai // 17 // kyoMke sUtra jo hai so sUcanA mAtra hai. ca punaH AcaraNA seM tisa sUtrakA artha jAnA jAtA hai, jaise zilpa zAstranI ziSya aru prAcArya ke krama karake jAnA jA tA hai; paraMtu svayameva nahI jAnA jAtA hai // 17 // tathA anya eka bAta hai // aMgopAMga prakIrNaka neda karake zruta sAgara jo hai so nizcaya karake a pAra hai kauna tIsa zrutasAgarake madhyakU arthAt zruta sAgarake tAtparya* jAna sakatA hai. apaNe tAI cA ho kitanAhI paMmitapaNA kyo na mAnatA hove ? // 1e // kiMtu jo anuSThAna guna dhyAnakA janaka hove aura karmoMke kya karane vAlA hove, so anu SThAna Avazyameva zAstraaMga zAstrarUpa samuzke vistA rameM kahyA dUAhI jAnanA. jisa vAste zAstramai ai se kahA hai // 20 // sarva gunAnuSThAnake kahane vAle chAdazAMga hai kyoMke hAdazAMga je hai ve ratnAkara samu 6 athavA ratnAkI khAnitulya hai, tisa vAste jo zu nAnuSThAna hai so sarva vItarAgakI bAjhA honeseM suM . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 caturthastuti nirNayaH / dara hai tisa zrutaratnAkara meM // 21 // mUla sUtroMke vya veda hue, aura biMdu mAtra saMpratikAlameM dhAraNa ka rate hue arthAt biMdu mAtra mUla sUtrake raheM, tisa sUtra sarvAnuSThAnakI vidhi kyoMkara jAnI jAve, isa vAste zrAcaraNAseMhI sarva karttavyameM paramArtha jAnA jAtA hai // 22 // kahA hai bahuta kama karake jo prApta hUi hai yacaraNA so khAcaraNA sUtrake virahameM sarvA nuSThAnakI vidhika dhAraNa karatI hai, jaiseM dIpakake prakAzaseM nalI dRSTIvAle puruSoMne koika ghaTAdika vastu dekhI hai so vastu dIpakake bRjagayeM pIjI sva rUpaseM nUlatI nahIM hai, yaiseMhI yAgama rUpa dIpakake bUjagaenI yAgamokta vastu yAcaraNAseM samyakadRSTI puruSa yAcAryoMkI paraMparAseM jAnate haiM isakA nAma yAcaraNA kahate haiM // 23 // tathA dharmIjano me pUrvakAlameM jItAthA aura vartta mAnameM jIve hai ru anAgata kAlameM jIvegA jaina zAstrameM kuzala tisakoM jita kahate hai tisa jItakA nAmahI yAcaraNA kahate hai // 24 // tisa vAste jo yajJAtamUla hove, jisakI khabara Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 13 na hove ke yaha AcaraNA kisa AcAryaneM kisa kA lameM calA hai, tisakU ajhAtamUla kahate hai jaisI ajJAta mUla AcaraNA hiMsArahita aura gunadhyAna kI jananI hove, aru AcAryoMkI paraMparAya karake prApta hove, tisa AcaraNAkoM sUtrakI tare pramANanU ta mAnanI cAhiye // 25 // iti nASyavacanAt yAcaraNAkA svarUpa. tathA zrIpravacanasArobAra vRttimeMjI aisA lekha hai. zyaM stutizcaturthI gItArthAcaraNenaiva kriyate gItArthAcaraNaM tu mUlagaNadharanaNitamiva sarva vidheyameva sarvairapi mumukuniriti // asya nASA // yaha cothI thui gItArthokI AcaraNAseM karIye hai aura gItArthoM kI jo pAcaraNA hai, so mUla gaNadharoMke kathana ka re samAna sarva mokSArthI sAdhuyoMkoM sarva karaNe yogya hai. isa vAste cothI thui jo koI niSedha kare so mithyAtvakA hetu hai. __tathA jo koz cothI zuzke arvAcIna zabdakA arvAka kAlakI aMgIkAra karI asA artha samajate hai tinakI samajakI bahu nUla hai, kyoMke vicArAma ta saMgraha graMthameM zrIkulamamana sUrijIyeM jaisA li Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 4 caturthastuti nirNayaH / khA hai ke " zrIvIranirvANAt varSasahastre pUrvazrutaM vya vanniM // zrIharina sUrayastadanu paMcapaMcAzatA varSeH divaM prAptAH tadyaMyakara kAlAccAcaraNAyAH pUrvameva saMjavAt zrutadevatA dikAyotsargaH pUrvadharakAlepi saMja vati smeti // yasyASA || jagavaMta zrImahAvIrajIke nirvANa seM hajAra varSa vyatIta hue pUrvazrutakA vyavaveda hUyA, tadapIche pacapana (55) varSa vIte zrIharina sUrijI svarga prApta hue, vo zrIharina sUrijI ke graMtha karaNa kAlaseM pahilAhI yAcaraNA calatI thI isa vAste zrutadevatAdikakA kAyotsarga pUrvadharoMke kAla meMjI saMbhavathA // ba vicAraNA cAhiye ke pUrvadharoMkI aMgIkAra karI hUi zrAcaraNAkA niSedha karaNevAlA dIrgha saMsA rI vinA anya kauna ho saktA hai ? vaise cauthI cu ijI harijasUrijI ke graMtha karaNeseM prathamahI pUrvadharoM kI yAcaraNAseM calatI thI kyoMke harijasUrikRta lalitavistarAmeM cauthI thuikA pATha hai, so pATha zrAgeM likheMge isavAste arvAcIna kaho, cAhe yAcaraNA kaho, cAhe jIta kaho. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 15 jekara arvAcIna zabdakA artha anyathA karIyeM to zrIsivasenAcAryakRta pravacanasArovArakI TIkA ke sAtha virodha hotA hai, kyoMke zrIsikSsenAcArya cauthI thuz AcaraNAseM karaNI kahI hai. _tathA koi thaise kaheke lalitavistarA 1444 graM thoMke karanevAle zrIharinazsarijIkI karI dUra na hI hai. kiMtu anya kisI navIna harijasarikI raci ta hai, yaha kahanAjI mahAmithyA hai, kyoMke paMcAza kakI TIkAmeM zrIanayadevasUrijI likhate haiM ke, jo graMtha zrIharijaisarijIkA karA dUdhA hai, tisake aMtameM prAyeM viraha zabda hai,| paMcAzaka pAtaH // iha ca viraha iti / sitAMbara zrIharinazacAryasya ruteraMka zata // yaha viraha aMka lalitavistarAke aMtameM hai. aura ghAkanI mahattarAke putra zrIharinaisarine yaha lali tavistarA vRtti racI hai, jaisAnI pATha hai to phera lalitavistarA prAcIna darinazva rikata nahI, jaisA vacana unmatta vinA anya koI kaha saktA nahI hai. - tathA zrInapadezapadakI TIkAmeM zrImunicaMisurijI paisA likhate hai // tatra mArgo lalitavistarAyA manenaiva zAstrakatebaMlakSaNo nyarUpi maggadayArAmi Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| tyAdi // asyanASA // tihAM jo mArga hai so lalitavistarAmeM isahI upadezapada zAstrake kartA zrI harijazsarijIne isa prakArake ladaNavAlA kahA hai. isa kathanase jaunase zrIharinaisurijIne upadezapada graMtha karA hai, tisahI zrIharijasUrijIne lalitavi starAvRtti karI hai, yaha sima hotA hai // praznaH-napamitanavaprapaMcakI AdimeM jo sikSaka pijIne likhA hai, ke yaha lalitavistarAvRtti mere zrIguru harinasUrijIne mere pratibodha karane vAste racI hai isa lekhase to lalitavistarAvRttikA kartA prAcIna zrIharinasari sima nahI hote hai ? _ uttaraH-he javya upamitanavaprapaMcakI AdimeM si 6SIjIne 'anAgataM ca parijhAya' ityAdi zlokameM paise likhA hai ke zrIharinaisarijIne mujakoM anA gata kAlameM honevAlA jAnake mArnu merehI pratibo dha karane vAste yaha lalitavistarAvRtti racI hai. yo ra jo siruSijIne zrIharinaisa rikU guru mAnA hai, so Aropa karake mAnA hai. jaisA kathana lali tavistarAvRttikI paMjikAmeM karA hai, isa vAste la litavistarAvRttike racane vAle 1444 graMtha kartA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 17 zrIharinaisarijI due hai; iti AcaraNAsvarUpa // - pUrvapada // zrIbRhatkalpakA nASyakI gAthAmeM tIna yuzkI caityavaMdanA karanI kahI hai, asehI paMcAza kavRtti tathA zrAividhi tathA pratimAzataka, saMghA cAravRtti, dharmasaMgraha aura tumArA racA duA jainata ttvAdarzAdi aneka graMthomeM yahI kalpanASyakI gAthA likhake tIna zuzkI caityavaMdanA kahI hai, to phera tuma kyoM nahI mAnateho ? uttaraH-he saumya hamato jo zAstrameM likhA hai ta thA jo pUrvAcAryoMkI AcaraNA hai ina donoMkoM satya mAnate haiM; paraMtu tereko bRhatkalpakA nASyakI gAthAkA tAtparya nahI mAluma hotAhai, isa vAste tuM tIna thui tIna zuz pukAratA hai ! kyoMke mahAnASyameM navanedeM cai tyavaMdanA kahI hai, tinameMseM terI tIna thuzkI baMdanAkA bahA neda hai; tathAca mahAnASyapAThaH // ___eganamokAraNaM, ho kaNi jahannathA esA ||j hasati namokArA, jahaniyA nanna vijetA // 54 // sacciya sakthayaMtA, neyA jehA jahAniyA snnaa||s ciya iriyAva hiyA, sahiyA sakkathaya daMmehiM // 55 // manimakaNi6i gesA, manima manimana hoza sA cev|| Jain Education Dernational Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 caturthastuti nirNayaH / cezya daMmaya thuie, gasaMgayA saha mamiyA // 56 // mama hA sacciya, tinni thuI va siloya tiyajuttA // nakkosa kahiA puSNa, sacciya sakkabAi juyA // 57 // thui juyala juyala eNaM, DuguNiya cezya thayAi daMmA jA // sA cakkosa vijeThA, niddiA punvasUrIhiM // 58 // thota pazivAya daMga, paNihANa tigela saMjuprAesA // saMpunnA vineyA, jeThA nakkosiyA nAma // 5 // inakI jASA / eka namaskAra karaneseM jaghanyajagha nya prathama neda // 1 // yathAzakti bahuta namaskAra kara neseM jaghanyamadhyama dUsarA neda // 2 // namaskAra pIche zakrastava kahanA, yaha jaghanyotkRSTa tIsarA neda // 3 // iriyAvahI, namaskAra, zakrastava, caityadaMmaka eka, e kastuti yaha kahane se madhyamajaghanya cothA neda // 4 // iriyAvadI, namaskAra, zakrastava, caityadaMmaka, eka thuI, logassa kahane se madhyamamadhyama pAMcamA neda // 5 // iriyAvadI, namaskAra, zakrastava, arihaMta cezyAeM thuI, logassa sabaloe thuI, purakaravara suyassa thuI, si 3 budANaM gAyA tIna itanA kahaneseM madhyamotkRSTa bAjeda // 6 // iriyA vahI, namaskAra, zakrastavAdidamaka pAMca, stuti cAra, namobueM, jAvaMti eka, jAvaMta eka, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH / 19 stavana eka, jayavIyarAya, yaha kahaneseM utkRSTa jaghanya sAtamA neda // 7 // ATha thuI, do vAra caityastavAdi damaka, yaha kahaneseM utkRSTa madhyama AThamA neda // 8 // stotra, praNipAta damaka, praNidhAna tIna, ino karake sahita thuI, do bAra caityastavAdi daMmaka, yaha ka neseM utkRSTotkRSTa navamA jeda // e // nASyaM // e sA navappayArA, yaznnA vaMdaNA jiemayaMmi // kA lociyakArINaM, aNaggahANaM suhA savvA // 60 // a syArthaH- yaha pUrvokta nava prakAreM, navanedeM, caityavaMdanA zrI janamata meM yAcI hai, zrAgraharahita puruSa ucita kAlameM jisakAlameM jaisI caityavaMdanA karaNI ucita jANe, tisa kAlameM taisI caityavaMdanA kare, to sarva na vada zubha hai, mophalake dAtA hai // 60 // jASyaM // nakkosA tivihAvidu, kAyadyA sattina ujaya kAlaM // saGkehina savisesaM, jamhA tesiM imaM sutaM // 61 // rtha :- utkRSTa tIna jedakI caityavaMdanA, zaktike hUe u jaya kAlameM karanI yogya hai. punaH zrAvakoMneM to sa visesa arthAt, vizeSa sahita karanI cAhiyeM, kyoMke ? zrAvakoM ke vAste jaisA sUtra kahA hai // 61 // nASyaM // vaMda jayana kAlaM, pi cezyAI yayathuI paramo // ji Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 cturthstutinirnnyH| Navara paDimAgaradhU, va pupphagaMdhacaNuyuto // 6 // arthaH- zrAvakajana unayakAlameM stotra stuti karake utkRSTa caityavaMdanA kare, kaisA zrAvaka jinapratimAkI agara, dhUpa, puSpa, gaMdha karake pUjA karane meM ati udya ma saMyukta hove // 6 // nASyaM // sesA puNabapneyA, kAyavA desa kAla mAsadya // samaNehiM sAvaehiM, ce zya parivADi mAsu // 63 // arthaH- zeSa jaghanyake tIna aru madhyamake tIna milakenaneda caityavaMdanAke jo rahe hai, so deza kAla dekhake sAdhu zrAvakaneM caitya parivADI AdimeM karaNe Adi zabdaseM mRtaka sAdhuke para ThavyA pI. jo caityavaMdanA karIyeM hai tisameM krnne||3|| isa vAste he saumya bahA neda tIna zuzseM jo caityavaMdanA karanekA hai, so caityaparivADimeM karaNekA hai, e paramArtha hai, aru tuma jo kalpanASyakI isa gAthAkU bAlaMbana karake cauthI thuzkA tathA pratikrama kI AdyaMta caityavaMdanAkI cothI thuikA niSedha ka rate ho, so to dahiMke badale karpAsa nadaNa karate ho ! isse yahanI jAnane meM thAtA hai ke jainamatake zA stroMkAnI tumako yathArtha bodha nahI hai,to phera cauthI zuzkA niSedha karanAjI tumakoM ucita nahI hai // jaNi Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 21 yaMca zrIkalpanASye gaathaa|| nissakaDa manissakaDe,ce e sabahiM thuI tinni // velaMca cezyANiya, nAu ikkikki yA vAvi // 1 // vyAkhyAH-eka nizrAkata usakoM kahate haiM ke jo galake pratibaMdhase banA hai,jaisA ke ? yaha hamAre galakA maMdira hai, dUsarA anizrAkRta so jisa upara kisI galakA pratibaMdha nahI hai, ina sarva jinamaMdiromeM tIna thui paDhanI jekara sarva maMdiromeM tIna tIna thui paDhatAM bahuta kAla lagatA jAne aru jinamaMdirajI bahota hove tadA eka eka jinamaMdira meM ekeka thui paDhe, isa mujaba yaha kalpanASyagAthAmeM niHkevala caityaparipATImeM tIna dhuzkI caityavaMdanA pUrvokta nava nedomeMseM bahe nedakI karanI kahI hai. paraMtu pratikramaNake AyaMtakI caityavaMdanA tIna thui kI karanI kisInI jainazAstrameM nahI kahI hai. ___ yahI kalpanASyakI gAthAkA lekha hamAre race due jainatattvAdarza pustakameM hai, tisa lekhakA yahI napara likhAdA abhiprAya hai, to phera ratnavijayajI aru dhanavijayajI jainazAstrakA aura hamArA ani prAya jAne vinA lokoMke Age kahate phirate haiM ke, vAtmArAmajinenI jainatattvAdarzameM tInahI puzka Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 cturthstutinirnnyH| hI hai, asA kathana karake nole lokoMseM pratikrama Nake AyaMtakI caityavaMdanAmeM cothI thui boDAvate phirate hai. to hamArA abhiprAyeke jAne vinAhi lo koMke AgeM jUnA hamArA abhiprAya jAhera karanA yaha kAma kyA satpuruSoMko karaNA yogya hai ? je kara Apa donokoM paranava bigaDanekA jaya hovegA, taba isa kalpanASyakI gAthAkoM AlaMbake pratikramaNa kI AdyaMta caityavaMdanAmeM cauthI thuzkA kadApi niSe dha na kareMge, anyathA inakI zvA. hamato jaisA zA stromeM likhA hai, taisA pUrvAcAryoMke vacana satyArtha jAnake yathArtha sunA dete hai, jo navanIru hovegA, to avazya mAnya levegA // iti kalpanASya gAthA nirNayaH // __jekara koI kahegeM zrIharinAsUrijIne paMcAzaka jImeM tInahI prakArakI caityavaMdanA kahI hai, paraMtu na vaprakArakI nahI kahI hai, isa vAste hama nava neda nahI mAneMge. tinakI ajJatA dUra karaNekU kahate hai| nASyaM // e esiMneyANaM, uvalarakaNameva vani yA tividA // harinada sUriNA vidu, vaMdaNa paMcAsa e evaM // 65 // evakAreNa jahannA, damaya thui jutha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 53 la manimA neyA // saMpunnA nakkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tividA // 66 // evakAreNa jahannA, jaha nayajahAniyA imAkhAyA // damaya egathuze, vineyA manamanamiyA // 67 // saMpunnA nakkosA, nakosu kosiyA imA si|| uvalarakaNaMkhu eyaM, dosaha dopaha sajAIe // 67 // inakA artha kahate haiN| arthaH-zna pUrvokta nava nedoMke upalakSaNa rUpa tIna neda caityavaMdanAke, vaMdanA paMcAzakameM zrIharina sUrijInenI kathana kare hai||65|| tisameM ekato namaskAra mAtra karaNe karake jaghanya caityvNdnaa||1|| dUsarI eka daMjhaka aru eka stuti ina donoke yuga lase madhyama caityavaMdanA jaannii|| // tIsarI saM pUrNa natkaSTI caityavaMdanA jaannii|| 3 // vidhi karake vaMdanA tIna prakAre hai // 66 // namaskAra mAtra kara ke jo jaghanya vaMdanA kahI hai| so jaghanyavaMdanAkA prathama jaghanya jaghanya neda kahA hai|| 1 // aura dU sarI jo eka daMjhaka aru eka stutiseM madhyama caitya vaMdanA kahI hai so madhyama madhyama nAmA madhyama cai tyavaMdanAkA dUsarA neda kahA hai // 2 // 67 // saM punnA nakkosA yaha pAnase saMpUrNa utkRSTa utkRSTa vaM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 caturthastutinirNayaH / danAkA tIsarA utkRSTotkRSTa neda kahA hai| ina tIno napalakRSNa rUpa neda kahaneseM zeSa ekeka vaMda nAke svajAtIya do do nedanI grahaNa karanA. evaM sa va nava neda caityavaMdanAke paMcAzakajIkI gAthAyoseM sika due haiM // 67 // yaha zrIharinasUrijI jaina matameM sUryasamAna the aura uttarAdhyayanajIkI vRhadva ttikA kartA zrIzAMtisUrijI mahAprajAvaka,inake race prakaraNa aura nASyakoM jo koi jainamatinAma dharA ke prAmANika na mAne tisake mithyAdRSTi honemeM jai namati koi navya zaMkA nahI karasaktA hai, ina do noM AcAryoMne cauthI thui pramANika mAnI hai, so Age likheMge. iti navanedaseM caityavaMdanAkA svarUpa // praznaH-zrIvyavahArasUtrakI nASyameM tIna thujhaseM cai tyavaMdanA karanI kahI hai. so gAthA yaha hai // ti nivA kaTTaI jAva, zuzna tisiloshyaa||taav taba a punAyaM, kAraNeNa pareNavi // 1 // asyArthaH // zru tastavAnaMtaraM tisraH stutIstrizlokikAH zlokatrayapra mANA yAvat kurvate tAvattatra caityAyatane sthAnama nujJAtaM kAraNavazAt pareNApyupasthAnamanujJAtami ti vRttiH // asya nASA // zrutastavAnaMtara tIna yui Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 25 tIna zloka pramANa jahAMtaka kahiyeM tahAMtaka dehare meM rahanekI AzA hai, kAraNa hoveto uparAMtanI rahe // jaisA pATha zAstrameM hai to phera Apa tInathui kI caityavaMdanA kyoM nahI mAnateho ? // - nattaraH-he saumya terekoM isa gAthAkA yathArtha tA tparya mAluma nahI hai. isa vAste tuM totekI tara tI na thui tIna thui kahatA hai. isa gAthAkA yaha tA tparya hai, so tuM suNake vicAra // nASyaM // sutte egavi hacciya, naNiyAto neya sAhaNa majjuttaM // zya) lamaIkoI, jaM para suttaM imaM sarina // 22 // tinivA kaTTaI jAva, zuzna tisilozyA // tAva taba a gunnAyaM, kAraNeNa prennvi|| 23 // jaNa gurutaM su taM, ciyavaMdaNavihi parUvagaM na nave // nikAraNajiNa maMdira, parinoga nivAragatteNa // 24 // jaM vA sado payaDo, parakaMtara sUyago tahiM ati // saMpunnaM vA vaMda , kaha vA tinninathuI // 25 // esovi du jAvaDo, saMjavadyaz zmasta suttassa // tA anna suttaM, annaba na joznaM juttaM // 26 // ja ettimettaM viya, jiNa vaMdaNa maNumayaM sueDhuMtaM // zyottAi pavittI, nira liyA hoya samAvi // 27 // saMviggA vihi rasiyA, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| gIyana tamAya sUriNo purisA // kahate sutta viruI, samAyArI parUveMti // 27 // inakA artha kahate hai. sUtra meM eka prakArehI caityavaMdanA kahI hai, isa vAste nava neda kahane ayukta hai. asA artha koi sthalabu di vAlA isa sUtrakA smaraNa karake kahatA hai // 22 // tInathui tInazloka parimANa jahAMtaka ka hiyeM tahAMtaka jina caityameM sAdhukoM rahanekI AjJA hai, kAraNa hove to uparAMtajI rahe // 23 // ___ aba guru uttara dete haiM / tinnivA ityAdi jo sUtra hai so caityavaMdanAke vidhikA prarUpaka nahI hai, kiMtu vinA kAraNa jinamaMdirake parijoga karanekA niSedha karane vAlA hai isa hetu karake caityavaMdanAke vidhikA prarUpaka nahI hai // 24 // tathA jo isa gA thAmeM vA zabda hai so pragaTa pakSAMtarakA sUcaka tihAM hai, isa vAste saMpUrNa caityavaMdanA kare, athavA tIna thui kahe // 25 // yahanI nAvArtha isa sUtrakA saMna ve hai. tisa vAste anyArthakA prarUpaka sUtra anyatrA rthame joDanA yukta nahI hai|| 26 // jekara tInazu mAtrahI caityavaMdanA karanekI sUtrameM AjJA hove, taba to ghui stotrAdikakI pravRtti sarva nirarthaka hovegI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 27 // 27 // saMvigna gItArtha vidhike rasiye atizaya karake gItArthasUri puruSa je pUrva hogae hai, te sUtra vi ruca navaneda caityavaMdanAkI samAcArI kaise prarUpaNA karate // 27 // isa vAste he saumya isa terI kahI gAthAseM cauthI zuzkA niSedha aura tIna dhuzkI caitya vaMdanA sima nahI hotI hai. to phera tuM kyuM hA rU pIye jAlame phasatA hai| tathA pakSAMtareM isa tinnivA ityAdi gAthAkA a rtha zrIsaMghAcAra nASyavRttimeM zrIdharmaghoSAcArye paisA karA hai / tathAca saMghAcAra vRttiH // unigaMdhamalassA vi, taNu rappe shaanniyaa|| nananavA navahoceva, teNa tinacee // 1 // tinnivA kaTTaI jAva, zuzna tisi loyA // tAva taba aNunnAyaM, kAraNeNa pareNavi // 2 // etayo vArthaH sAdhavazcaityagRhe na tiSThati a thavA caityavaMdanAMte zakrastavAdyanaMtaraM tistraH stutIH zlokatrayapramANAH praNidhAnArtha yAvatkurvate. prati kramaNAnaMtaraM maMgalArtha stutitrayapAThavat tAvaJcaitya he sAdhUnAmanujJAtaM niSkAraNaM na parataH // jApAH-ina dono gAthAMkA lAvArtha yaha hai|saadhukaa zarIra churgadharUpa udhavAlA honeseM caityagRhameM maryAdA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| uparAMta na rahe. so maryAdA yaha hai ke, caityavaMdanAke aM tameM zakastavAdike anaMtara jo tIna thuI tIna zloka parimANa praNidhAnake vAste pratikramaNAke anaMtara maM galArtha stuti tInake pAvat kahI hai,tahAM tAI caitya jinamaMdirame rahanekI AjJA hai, kAraNavinA uparAMta na rahe. tAtparya yaha haike, saMpUrNa caityavaMdanAke kareM pI je vinA kAraNa sAdhu jinamaMdirameM na rahai isa vyAkhyA na rUpa vanhine he saumya tere cothI thuIke niSedha kara Ne rUpa dhanakoM nasmasAt karamAlA hai,isa vAste te rA tIna thuIkA mata pUrvAcAryoMke matase viru6 hai, to aba tuMnI isamatakoM jalAMjalI de. iti vyavahAra jASya gAthA nirNayaH // pUrvapadaH-AvazyakAdi zAstroMmeM mRtaka sAdhuke pa rakhyA pI. tInathukI caityavaMdanA kahI hai tina zA stroMkA pATha yaha hai|| ce gharu uvassae, vAhAI tI tana zuItini // sAravaNa va sahIe, karee savaM va sahi pAlo // 1 // avihi parivaNA e, kAnassago na guru samIvaMmi // maMgala saMti nimittaM, thana ta a jiya saMtINaM // // te sAdugo cezya ghare tA parihA yaM tIhiM thuhiM cezyANi vaMdina Ayariya sagAse 3 For Private &Personal-Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 1 e riyAvahinaM paDikkaminaM vyavihi paridhAvaliyA e kA uggo kIratA he maMgala paSTha tava anne vido va e hAyaMte kahaMti navassae vi evaM cezya vaMdaNa vayati // kalpacaturthoddezakasAmAnyacUrNau // kalpa vizeSa cUrNi kalpavRhadbhASyAvazyaka vRttirudbhiranyathA vyAkhyAtaM / yata caityavaMdanAnaMtaramajitazAMtistavo jaNanIyo no cettadA tasya sthAne'nyadapi hIyamAnaM stutitrayaM nAnIyamiti / tathAhi cezya ghara gAhA | cezya ghara gati cezyAiM vaMdittA saMti // nimittaM zra kiyasaMtibana pariyahivara tinni vAyutI na parihA yaMtI va kaTTiyaMti tava zrAgaMtu prAyariya sagAse vi hi parichAvaNIyAe kAussago kIrai. kalpa vizeSa cU0 u04 tathA cezya gharuvassa evA, yAgammussagga gurusamIvaMma // vihi vigiMcaNI yAe, saMti nimi taM yato taba // 1 // parihAyamAliyAna, tinni zu Ina havaMti niyameNa // yajiyasaMtiSThagamA, zyAnaka maso tahiM nena // 2 // kalpavRhadbhASye tathA uhAlA I dosAna, havaMti taveva kAvasaggaMmi zrAgammuvassa yaM guru sagAse vihi e ussaggo koi jodhA ta veva kimiti kA saggo na kIrai nannai uhAlAI do Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 caturthastuti nirNayaH / sAhavaMti tava zrAgamma cezya gharaM gavaMti cezyAli vaMdittA saMtinimittaM yajiya saMtiyaM paDhaMti tinni vA yutIna parihAyamAsIna kaTTiyaMti ta gaMtu yA yariyasagAse vihi vigiMca liyAe kAussaggo kI 5. ityAvazyakavRttau // " "" asya jASA // te mRtaka sAdhuke parihavanevAle sAdhu caityagharame prathama parihAyamAna tIna thuiseM ce tyavaMdanA karake yAcArya ke samIpeM " iriyAvahiyaM pakkimike vidhi pArichAvaNIyAMkA kAyotsarga ka re // maMgalapana - 60 // tada pITheM anyat api do hAya mA na kahe, upAzrayI jaisehI karanA paraM caityavaMdanA na karaNa yaha kathana bRhatkalpake caturtha naddezeka cUrNImeM hai, aura bRhatkalpakI vizeSa cUrmimeM tathA kalpavRhadbhASyameM tathA AvazyakavRttikAreM anyathA vyAkhyAna karA hai, so yaha hai // caityavaMdanAke anaM tara ajitazAMtistavana kahanA jekara yajitazAMtista vana na kahe to tisa ajitazAMtike sthAna meM anyat hAyamAna tInathui kahanI, soi dikhAte hai, // ceza yagharagAhA // caityagharameM jAve tahAM caityavaMdanA kara ke zAMtike nimitta ajitazAMtistavana kahanA, atha Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 31 vA tIna thui parihAyamAna kahe tadapI aAcArya sa mIpeM Akara avidhiparitagavaNiyAkA kAyotsarga kara nA, yaha kalpavizeSacUrNike caturtha nadesemeM kahA hai| tathA caityaghara vA upAzrayameM Akara ke guru samIpe avidhi pariNAvaNiyAMkA kAyotsarga karanA aura zAM tinimitta stotra kahanA // 1 // parihAyamAna tIna dhui niyama karake hotI hai, ajitazAMtistavAdika kramaseM tahAM jAnanA // // yaha kathana kalpavRhat nASyameM hai| ___ tathA koI kahe tihAMdI kAyotsarga kyoM nahI karateM ? guru kahate haiM yahAM nannAnAdi doSa hote hai, tisake lIye tahAMse thA kara caityagharameM jAve, tahAM caityavaMdanA karake, zAMtinimitta ajitazAMtistavana paDhe athavA hAyamAna tIna thui kahe, tadapIneM Apa ne sthAnapara A karake AcArya samIpe avidhi parikA vaNiyAMkA kAyotsarga kare jaisA kathana Avazyaka vRttimeM karA hai. ihAM sAmAnya cUrNImeM tIna thujhaseM caityavaMdanA mRtakasAdhuke paratavanevAle sAdhuyoMkoM karanI kahI hai, so madhyama caityavaMdanAkA madhyamo kRSTa tIsarA neda hai, aru pUrvokta nava nedroMmeM yaha bahana neda hai. so to eka AcAryake mateM mRtaka pari Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| havyAM pIche karanI, hama mAnatehI hai. zeSa lekha ka lpavizeSa cUrNi, kalpahanASya, aru Avazyaka ttimeM jo hai, tisameM to tIna ghuiseM caityavaMdanA karanI kahIhI nahI hai. isa vAste jo koi zna pUrvokta sU troMkA pATha dikhalAya kara joleM jIvoMkI pratikramaNake AyaMtake caityavaMdanAkI cothI thui buDAve to tisa koM niHsaMdeha natsUtra prarUpaka kahanA cAhiyeM; kyoM ke? jo koI hAthI ke dAMta dekhe cAhe tisakoM ko i gardanakA zRMga dikhAve to kyA buMha buddhimAna ginA jAtA hai ! iti kalpasAmAnyacUrNi, kalpavizeSacUrNi kalpavRhanASya aru aavshykvRttinirnnyH|| pUrvapada-zrIvaMdanApaznnemeM tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, so tuma kyoM nahI mAnate ho? uttaraH-he saumya 1 nAvanagara, ghoghA,3 jAmana gara 4 nIMbaDI, 5 pATaNa,6 rAjadhanapura, 7 vaDodarA, 7 khaMnAta, e ahamadAvAda, 10 sUrata,11 vIkAnera ityAdi sthAnomeM hamane anumAnase vIza jhAnanAMmA roMkA pustaka dekhe, paraMtu vaMdanApaznA kisI naMmAra meM hamakoM dekhanemeM nahI AyA, isse vicAra utpanna hU Ake jaise baDe baDe purAtana naMmAroMmeseM konI naM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| mArameM yaha pustaka hamAre hastagata na jayA ? to kyA yaha vaMdanApaznA zrInavAdu svAmIne racA hai ? kiM vA nabAbu svAmIjIke nAmase kisa tIna yuza mAnane vAle matapatIne raca dIyA hai? jekara zrIna bAhu svAmIkA racA sima hove tonI isa paznameM cauthI zuzkA niSedha nahI hai, aura jo isa paznameM tIna ghuseM caityavaMdanA karanI kahI hai, so pUrva kahe lA nava nedomeMseM bahA madhyamotkRSTanedakI tIna dhuseM caityavaMdanA karanI kahI hai, yaha caityavaMdanA zrIjinameM dirameM karanI kahI hai paraMtu pratikramaNakI AdyaMtameM caitya vaMdanA karanI nahI kahI hai. isa vAste isapazneseM jo tereko trAMti hotI hai so boDa de||iti paznA nirnnyH|| pUrvapadaH-devasipratikramaNakI AdimeM aura rAi atikramaNake aMtameM caityavaMdanA karanI kisI zAstrameM nI nahI kahI hai, to phera tuma kyoM karate ho? // 1 // aura cauthI thui caityavaMdanAmeM karate ho, so kisa kisa zAstrameM hai|||| aru zruta devatAkA kAyotsarga kisa kisa zAstrameM karanA kahA hai? // 3 // , uttarapadaH-hama ina tIno praznokA eka sAthahI uttara dete hai| zrIpravacanasArobAre // paDikkamaNe ce Jain Education international Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH H / 34 ihare, joyaNa samayaMmi tahaya saMvaraNe // paDikkama hA suyA paDiboha, kAliyaM sattahA jazNo // e 1 // paDikkamana gihiNo vidu, sattaviha paMcahAna iyarassa // hoi kahane puNo, tI suvi saMjAsu iya tivihaM // 93 // atravRttiH // sAdhUnAM saptavArAna ahorAtramadhye nava ti caityavaMdanaM gRhiNaH zrAvakasya punazcaityavaMdanaM prAkR tatvAnupraprathamaikavacanAntametat / tisraH paMca saptavA rA iti / tatra sAdhUnAmahorAtramadhye kathaM tatsaptavA rA navatItyAha paDikkamaNetyAdi / prAjAtika pratika mAparyaMte tacaityagRhe tadanu nojanasamaye tathAceti samuccaye jojanAnaMtaraMca saMvaraNe saMvaraNanimittaM pra tyAkhyAnaMhi pUrvameva caityavaMdane kRte vidhIyate tathA saMdhyAyAM pratikramaNa prAraMje tathA svApasamaye tathA niza mocanarUpa pratibodha kAlikaMca saptadhA caityavaMda naM navati yaterjAtinirdezAdekavacanaM yatInAmityarthaH / gRhiNaH kathaM saptapaMca tisro vArAMcaityavaMdana mityAha pakkima ityAdi / dvisaMdhyaM pratikAmato gRhasthasyA pi yateriva saptavelaM caityavaMdanaM navati / yaH punaH pratikramaNaM na vidhatte tasya paMcavelaM jaghanyena tisRSva pi saMdhyAsu // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastu tinirNayaH / .35 asya jASA // sAdhuyoMkoM eka ahorAtrameM sA tavAra caityavaMdA karanI aura zrAvakoMkoM tInavAra, pAMcavAra yaru sAtavAra karanI, tisameM prathama sA dhuyoMkoM eka ahorAtrameM sAtavAra caityavaMdanA ki satareMse hove so kahate hai || paDi0 // eka prajAtake pratikramaNeke paryaMtameM, dUsarI tadapIche zrIjinamaMdira meM jAkara karanI, tadapIche tIsarI jojana samayameM, tadapIche cauthI jojana karake pIche caityavaMdanA karake pratyAkhyAna kare, pAMcamI saMdhyAke pratikramaNekI yA dimeM prAraMbha meM, bahI rAtrimeM soneke samayameM, sAta mI sUtAM nayA pIche karanI yaha sAdhuyoMke caityavaM dana karanekA vakhata kahyA aura zrAvakato jo una yakAlameM pratikramaNA karatA hove so to sAdhukI ta reM sAta vAra caityavaMdanA kare, aru jo paDikkamalA na kare so pAMcavAra caityavaMdanA kare, aura jaghanyaseM ja dhanya tInavAra kare. isa pATha meM paDikkamakI sAdyaM tameM cAra thukI caityavaMdanA karanI kahI hai // 1 // isI tare zrI ajitadevasUri arthAt vAdIdevasUrijina kA karA caurAsI sahasra (84000) zloka pramANa syAAda ratnAkara graMtha hai, tinokI karI yatidinaca Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.6 caturthastuti nirNayaH / yameMjI yaha cozaThamI gAthAkA pATha hai | paDikkama se cehare, joya samayaMmi tahaya saMvaraNe // paDikkama Na sUyaNa paDivo ha, kAliyaMsattahA jazNo // 64 // yaha cauzamI gAthAkA artha upara vat jAnanA // 2 // isItarekA pATha pratikramaNekI yAdi meM cArakhuiseM caitya vaMdana karaNekA 3 dharma saMgraha, 4 vRMdAruvRtti, 5 zrA5 vidhi, 6 artha dIpikA, 7 vidhiprapA, kharatara bR hatsamAcArI, e pUrvAcAryakRta samAcArI, 10 tapaga zrI somasuMdarasUrikRta samAcArI, 11 tapagale zrI devasuMdarasUrikRta samAcArI, tathA aurajI zrIkAlikA cArya sUri saMtAnIya zrI jAvadevasUriviracita yatidi nacaryAdi ne zAstroMmeM paDikkamakI yAdyaMtameM cA ra ghuseM caityavaMdanA karanI kahI hai. yaha graMthokoM na laMghana karake ratna vijayajI aru ghanavijayajI jo pa DikkamakI AdyaMtameM cAra thuikI caityavaMdanA niSedha karate hai, aura tIna thukI caityavaMdanA karanekA upa deza deteM hai. yaha inakA mata jainamatake zAstroMse zra ra pUrvAcAryo kI samAcArIyoMse viruddha hai. isake vA ste jainadharmI puruSoMkoM inakI zraddhA na mAnanI cAhi yeM. kadAcit pUrvakAlameM ajANa paroseM mAnanemeM yA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| I hove to, vo tIna karaNa aru tIna yogaseM vosarA vaNI cAhIyeM, kyoMke ? ekato jainazAstra virodhI, dUsa rA pUrvAcAryoMkI samAcAriyoMkA virodhI, tIsarA ca turvidha zrIsaMghakA virodhI yaha virodha karaNevAlA ka dApi saMsAra samuzseM na tareMgA // pUrvAcAryoMkA virodhI isI tareM hotA hai, ke eka zrI harinaisari 14 4 4 graMthoke kartA, dUsarA zrInemicaM sUri pravacanasArodAra graMthakA kattoM, tIsarA zrIsiha senasUri pravacanasArovArako TIkAkA kartA, cauthA zrI bappajaTa sariyAmarAjAko pratibodha karaNe vAlA.ti none cauvIza tIrthakaroMkI ekeka zuzke sAtha tInatI nathu dUsarI karI hai. tisameM eka sarva jinokI, eka zrutajhAnakI aru eka zAsanadevatAkI isItareM dAnave e6 thui karI hai, jinakA janma vikrama saMvat 702 kI sAlameM huA hai. tathA dUsarA zrIjinezvara sUrikA ziSya aura navAMgI vRttikAra zrIajayadeva sUrikA gu runAi tisane zonana stutimeM covIza jinake saMbaMdhaseM cauvIza cokaDe bAnave yuddha karI hai isse zrIyanayadeva sUrijI navAMgI vRttikAraka aura tinake guru zrIjine zvara sUri pramukha guruparaMparAyaseM sarva cAra thui mAnatethe. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 cturthstutinirnnyH| jekara cauthI thui pUrvokta puruSo nahI mAnatethe asA kahege to tinake ziSya aura guru nAI kisa vAste cauthIthuzkI racanA karate ? tathA uttarAdhyayanasUtrakI vRttikAraka zrIzAMtisUrijIne saMghAcAracaityavaMdana ma hAnASyameM cAra thui kahI hai, tathA zrIjagacaMsari kriyAnadhArakA kartA, tapasvI, mahApranAvika, rANA kI salAmeM tetIsa 33 rupaNakAcAryokoM vAdameM jI tyA, tapAbiruda dhAraka tinakA ziSya paramasaMvegI, jhA nanAskara, zrIdeveMsU rijIne laghunASyameM cArathuikahI hai. tathA zrIbRhadgabaikamamana zrImunicaMisarijI au ra tinakA ziSya zrIvAdI devasarijIne lalitavista rAkI paMjikA aura yatidinacaryA meM cAra thui kathana karI hai, tathA navAMgI vRttikAra zrIajayadevasUrijI ke ziSya zrIjinavananasUrijIne samAcArImeM cAra thu 5 kathana karI hai, tathA kalikAla sarvajJa zrIhemacaMda sUrijIne yogazAstra meM cAra thui kathana karI hai, tathA zrIdharmaghoSasUrijIne saMghAcAravRttimeM cAra thui kathana karI hai, tathA zrIkulamamanasUrijI tathA zrIsomasuMda rasUri tathA devasuMdarasUri tathA narezvarasUri tathA zrInA vadevasUri tathA tilakAcArya tathA zrIjinapranasUrijI www.jainelibr Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 35 phuroja bAdazAhakA pratibodhanevAlA tathA zrIjayacaM sUrijI znone kramaseM vicArAmRtasaMgrahameM apanI apa nIracI tIna samAcArIyoMmeM, yatidinacaryA meM, samAcA rIsvakIyameM, vidhiprapAmeM, pratikramaNA garnita hetu graMtha meM, caityavaMdanAmeM cAra cAra thuI kahanI kathana karI hai. tathA zrImAna vijaya upAdhyAyajIne tathA zrImatyazo vijaya napAdhyAyajIne tathA zrInami nAmA sAdhune ta thA taruNapranasUrijIne kramameM dharmasaMgrahameM, prati kramaNAhetuganitameM, SaDAvazyakameM, SaDAvazyaka bAlA vabodhameM, cAra thuI kahanI kahI hai, ityAdi dUsarenI aneka AcAryone cAra zuI kahanI kahI hai, ina sa va AcAryoMkI guruparaMparA aura ziSyaparaMparAseM hajAro zrAcAryone cArathuI mAnya karI hai. isa vAste hamakoM baDA zoka natpanna hotAhai ke zrIjinazAstroMke aura ha jAro zrAcAryoMke aura zrIsaMghake viru6 paMtha calAne vAle ratnavijayajI aura dhana vijayajI inakA kyoMkara kalyANa hovegA! aura znoMkA kahanA mAnane vAle jole zravakoMkInI kyA dazA hovegI ? athAye kitaneka pUrvokta graMthoMkA pATha likhate hai. jisake vAMcaneseM javyajIvoMkoM mAluma ho jAve ke, ra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| navijayajI aru dhana vijayajI jo cauthI thuzkA ni Sedha karate hai, so baDA anyAya karate hai ! - prathama lalitavistarA graMthakA pAta likhate hai| veyAvaJcagarANaM saMtigarANaM sammadihi samAhigarAeM karemi kAnassagga mityAdi yAvachosirAmi vyAkhyA pUrvavat navaraM vaiyAvRttya karANAM pravacanArtha vyApTatanA vAnAM yadAmrakUSmAMmAdInAM zAMtikarANAM duzepazveSu samyagdRSTInAM sAmAnyenAnyeSAM samAdhikarANAM svapara yosteSAmeva svarUpametadevaiSAmiti vRksssNprdaayH| e teSAM saMbaMdhinaM / saptamyarthe sssstthii| etaSiyaM etAnAzri tya karomi kAyotsarga / kAyotsargavistaraH pUrvavat / stutizca navarameSAM vaiyAvRttyakarANAM tathA tanAvavari tyuktaprAyaM tadaparijhAnepyasmAttabunasikSAvidameva va canaM jJApakaM nacAsikSametadAmivArukAdau tathedaNAt sadaucitya pravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidaM paryamasya tadetatsakala yogabIjaM vaMdanAdipratyayamityAdi na pa vyate apitvanyatrovasitenetyAdi teSAmaviratatvAt sAmAnyapravRtterikhamevopakAradarzanAt vacanaprAmANyA diti vyAkhyAtaM sidecya ityAdisUtram // .. asya nAvArthaH-jinazAsanakI unnati karanemeM vyA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 4 1 pAravAje hai, aura kuzepazvameM samyakadRSTiyoMkoM zAM tike karanevAle aura samAdhike karanevAle vaisA jo kUSmAMma, yAtrAdi yaha inakoM vyAzritya hoke kAyo tsarga karatA hUM, kAyotsarga karake tina zAsanake ra ka devatAMyoMka thuI kahanI ityAdika kahaneseM zrI harisUrijI ne cauthI thuIkA kahanA yAvazyakameM ka hA hai. isakA jo niSedha kare so jainazAsanameM nahI hai paisA jAnanAM // tathA zrIpravacanasArodArameM zrInemicaMda sUrijIneM sA pATha kahA hai | paDhamaM namobu 1, jeI yA si - 2, arihaMta cezyAeM 3, ti logassa 4, sabaloe 5, purakara 6, tamatimira 9, siddhANaM // 88 // jo de vANavi e, naUta sela 10, cattAriSadasadoya 11, veyAvaJcagarAeNaya 12, ahigArulliMgaNa payAI // 8 // isa pAThake bArameM adhikAra meM zAsana devatAkA kAyotsarga aura cauthI thuI kahanI kahI hai // 2 // 3 kI TokAmeM sisenAcArye cAra thuiseM caityavaMdanA ka ranI kahI hai. tathAcatatpAThaH // samayabhASayA stuti catuSTayaM // tinaseM jo caityavaMdanA so madhyama caityavaM danA jAnanI // 3 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 . cturthstutinirnnyH| ___ tathA zrIuttarAdhyayanakI vRhadavRttikAra zrIzAMti sUrijIne saMghAcAra caityavaMdanA mahAnASyameM cothI zu kA pUrvapada uttarapada karake anjI tareseM sthApana ka rA hai.sonASyakA pATha yahAM likhate hai|| veyAvajJagarA eM saMtigarANaM sammadihi s||annbkaa // veyAva caMjiNagiha, rarakaNa privnnaajikicc|| saMtIpaDa pIyakana, uvasaggavinivAraNaM navaNe // 76 // sammadi hI saMgho. tassa samAhamaNo uhAjAvo // eesikara esIlA, suravarasAhammiyA je na // // 7 // tesiM samAjavaM, kAnassaggaM karemi etAhe // annavasasi yAI, puvattAgAra karaNeNaM // 7 // ebana jaNeya koI, aviragaMdhANatANamussaggo // nadu saMgabara amhaM,sA vayasamaNehiM kIratto // 7e // guNahINavaMdaNaM khalu, na du jjuttaM savvadesa virayANaM // jaNa guru saccamiNaM, etto ciyaeu nahi naNiyaM // 70 // vaMdaNa pUyaNa sakkA, raNAi henaM karemikAssaggaM // vabalaM puNajuttaM, jiNamayajutte taNuguNevi // 1 // te dupamattA pAyaM, kAussaggeNa bohiyA dhaNiyaM // paDiudyamaMti phuDa, pADihera karaNe dabAha // 7 // succa sirikaMtAe, maNoramAe tahA sunadAe // anayAiNaM pi kayaM, sa For Private & Person Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 43 nedyaM sAsaNasurehiM // 73 // saMghassagA pAyaM, vaDA sAmabamiha surANaMpi // jahasImaMdharamUle, gamaNe mA hinavi vAyaMmi ||4||jrkaa evA sama.sImaMdhara sAmipAyamUlaMmi // nayaNaM devI ekayaM, kAssagge Na sesANaM // 5 // emAhiM kAraNehiM, sAhammiya suravarANa vacanaM // putvapurisehiM kIrai, na vaMdaNAdena mussuggo // 76 // putvapurisANamaggo, vacaMto neya cu kara sumaggA // pAnaNa nAvasudhi, succa milA vigappehiM // 7 // inakI nASA likhate hai // vaiyAvRttya kahiyeM ji namaMdirakI rakSA karanI, paristhApanAdi jinamatakA kArya karanA, zAMti so jinanavanameM pratyanIkake kare dae napasargokA nivAraNa karanA // 76 // samyakha STi zrIsaMgha tisakoM do prakArakI samAdhike karanevA se aisA zIla kahate svanAva hai jina sAdharmI devatA yoMkA // 77 // tinakU sanmAna deneke vAste anna banasasiyAe Adi dhAgAra karaneseM abameM kAyotsarga karatA huuN||7|| ihAMko kahe ke avira ti devatAyoMkA kAyotsarga karanA yaha hama zrAvaka aura sAdhuyoMkoM kI ka saMgata nahI hai // 7 // kyoM ke guNahInakU vaMda Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 caturthastutinirNayaH / nA karanI yaha sarva virati aru dezaviratikU yukta na hI hai. aba isakA nattara guru kahate hai. he.javya terA kahanA satya hai isavAstehI ihAM nahI kahA // 7 // vaMdaNa pUyaNa sakAra hetu vAstemeM kAyotsarga karatA hUM. aisA nahI kahA; paraMtu sAdharmI vatsala to jaina ma tameM alpaguNavAle ke sAthanI karanA isavAste yaha jo zAsana devatAyoMkA kAyotsarga karanA hai so badamA na deNe rUpa sAdharmI vatsala hai||71 ||kyoN ke yaha zAsana devatA prAyeM pramAdI hai, isavAste kAyotsa ggavArA jAgrata karedae zAsanakI unnati karane meM na tsAha dhAraNa karate hai // 72 // zAstromeM sunate hai ke sirikaMtA, manoramA, sunaza aru anayakumArAdi koMko zAsanadevatAyoMne sAhya karA // 73 // zrIsaM ghake kAyotsarga karaneseM goSThAmA hinake vivAdameM zA sanadevatA sImaMdharasvAmike pAsa gaye, vahAM jAkara satyakA nirNaya karA // 4 // zeSa saMghake kAyotsa garga karaneseM yahA sAdhvIkoM zAsana devI sImaMdharasvA mIke pAsa lega // 75 // ityAdika kAraNo karake caityavaMdanAmeM devatAyoMke sAtha sAdharmI valarUpa kAyotsarga pUrvAcAryone karA hai paraMtu devatAyoMkoM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastu tinirNayaH / 45 vaMdA vAste nahI karA hai // 86 // isavAste pUrvAcA yoMke mArgameM calaneseM jaleM mArgaseM kadApi puruSa caSTa nahI hotA hai, paraMtu pUrvAcAryoMke caledUe mArgameM calane se aneka mithyA vikalpoMse lUTake puruSa jAva zuddhikoM prApta hotA hai isa vAste pUrvAcAryoMkA ca lAyA zAsanadevatAyoMkA kAyotsarga nitya caityavaMda nAmeM karanA // 87 // pAriya kAjarasaggo, parameThINaM ca' kayanamokkAro // veyAvaccagarANaM, devathui jarakapamu hANaM // 88 // vyAkhyAH - kAyotsarga pArakeM, parame ThoM namaskAra karake, vaiyAvRttake karanevAle zAsana devatAyoMkI thui kahe // 88 // sA pragaTa nASyakA pATha dekhake jo koI cothI thuikA niSedha kare tiskoM jainamatakI zraddhA rahita ke sivAya anya kaunase zabda karake bulAnA ? jaise jaise baDe baDe mahAna zAstroMke pragaTa pATha hai tojI ratnavijayajI aru dhanavijayajIkoM dekhane meM nahI Ate hai so karmI viSamagatihI hetu hai ba dUsarA kyA kahanAM ? // tathA caurAsI hajAra zloka pramANa syAdvAda ratnA kara graMthakA karttA suvihita devasUrijI kI karI yati Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 cturthstutinirnnyH| dinacaryAkA pATha yahAM likhate haiN| navakAreNa jahannA, daMgathujualamadhimA neA // nakkosA vihipubagga, sakabaya paMcanimmAyA // 65 // vyAkhyAH-namaskAreNAM jatibaMdhena zironamanAdirUpapraNAmamAtreNa yA na mo arihaMtANamityAdinA vA ekena zlokAdirUpeNa namaskAreNeti jAtinirdezAbadunirapi namaskAreNa praNipAtAparanAmatayA praNipAtadaMjhakenaikena madhyA ma dhyamA damakazca arihaMta cezyANamityAyekastutizcaikA pratItA tadaMte eva yA dIyate te eva yugalaM yasyAH sA damakastuti yugalA caityavaMdanA namaskAra kathanA naMtaraM zakastavopyAdau jasyate vAdaMmyoH zakrastavacaitya stavarUpayoyugaM stutyozca yugaM yatra sA daMmastutiyu galA havaikA stutizcaityavaMdana gaMmakakAyotsargAnaMtara zlokAdirUpatayA'nyAnya jinacaityaviSaya tayA'dhruvA tmikA tadanaMtaraM cAnyA dhruvA logassu jodhagare ityAdi nAmastutisamuccArarUpA vA daMmakAH paMca zakastavAdayaH stuti yugalaM ca samaya nASayA stuticatuSkamucyate yata AdyAstistro'pi stutayo vaMdanAdi rUpatvAdekA gaeyate caturthIstutiranuzAstirUpatvAhitIyocyate ta thA paMcanidaimakaiH stuticatuSkeNa zakastavapaMcakena Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 47 praNidhAnena cotkRSTA caityavaMdaneti gAthArthaH // isa pAtameM cAra thuzseM caityavaMdanA karanI kahI hai tathA phera isI yatidinacaryA meM pratikramaNa karanekA vidhImeM gAthA jiNavaMdaNamuNinamaNaM, sAmAzya puvakAusa ggoya // devasithaM azvAraM, aNukammaso svaciMtejA // 29 // jinavaMdanaM karoti caityavaMdanaM kRtvA devavaMdanaM karoti devavaMdanaM kRtvA guruvaMdanaM karoti yathA jagava nahamityAdi // isa pAtameM pratikramaNake prAranameM cAra ghuseM caityavaMdanA karanI kahI hai // tathA phera isI dinacaryA meM // caraNe 1 daMsaNaM 2 nANe 3 najoyA uni 1 ika 3 ikkotha 3 // sutra vitta devayAe, thui aMte paMcamaMgalayaM // 37 // vyAkhyA tadanu cAritravidhi zukSyartha kAyotsargaH kAryaH tatrodyotakaradhyaM ciMtanIyaM 1 daMsaNanANetyAdi // tato darzanazuddhinimittamutsargasta traikodyotakaraciMtanaM // 2 // tadanu jJAnazudinimittamu tsargastatrApyekodyotakara ciMtanaM // 3 // suadevaya khitta devayA etti // tadanu zruta samRddhi nimittaM zrutadeva tAyAH kAyotsargamekanamaskAraciMtanaM ca kRtvA ta dIyAM stuliM dadAti anyena dIyamAnAM zRNoti vA tataH sarvavighnanirdalananimittaM deva devatAyAH kAyo . Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 caturthastuti nirNayaH / sargaH kAryaH eka namaskAra ciMtanaM kRtvA tadIyAM stu tiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zRNoti stutyaMte paMca maMgalaM namaskAramanidhAyopavizatIti gAthArthaH // 37 // isa pATha meM zrutadevatAkA aura kSetra devatAkA kAyo tsarga karanAM kahA hai, aura ina donoMkI cui kahanI kahI hai zrIdevasUrijI jinoneM siddharAja jayasiMhakI sanAmeM kumudacaMda digaMbarakUM jItyA jinake khAgeM sA DheM tInako graMthakA karttA zrIhemacaMda sUri bAjaka pu trakI tareM baiThe the. aura jina zrIdevasUrijIne caurAsI hajAra zlokapramANa syAdvAdaratnAkara graMtha racA thA ti nake ziSya zrIratnaprasUrijIne ratnAkarAvatArikA laghu vRtti racI, jinake vacanokoM jainamatameM konI vidhA n pramANika nahI kahI zaktA hai, aura yaha zrIde vasUrijI ke guru zrImunicaM sUri the tine jAvajIva yAMcAmla tapa karA hai, jinakI racI yogabiMdu, dharma biMDa, upadezapada pramukha aneka graMthokI TIkA hai, ti none lalita vistarAkI paMjikAmeM cAra thuiseM caityavaMda nA karanI kahI hai, jaise mahAnpuruSoke kathana karekI jekara ratnavijayajI aura dhanavijayajIkUM pratIti na hI to ina stoka mAtra yA tahA paThana kare hUe ratna Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| vijayajI dhanavijayajIke kahaneMkU kauna buddhimAna sa tya mAnegA. kyoMke ratnavijaya aru dhanavijayajIkU sa majAvane vAste jekara mahAvideha devaseM kevalInaga vAna yAve asA to saMbhava nahI hai paraMtu pUrvAcAryoM ke vacana kapara pratIti rakhanI cAhiyeM so to ina donokoM nahI hai taba inakA mata samyakadRSTI puruSato koznI nahI mAnegA. tathA zrIzraNadillapura pATaNa nagareM phophalavADA nAMmAgAre prAcInAcAryakRta sAmAcAryAkA pustaka . hai, tinakA pATha yahAM likhate hai // ___jiNamuNivaMdaNa azyA, russaggo puttivaMdaNAloe ||suttevNdnn khAmaNa, vaMdaNa caraNA ussaggo // 4 // uloazaktikA, suakhinassagga putti vaMdapae // zuddha titha namubattaM, pati tussaggu sanAna // 5 // punarapi a pahillapurapaTTananagare phophalavADA nAMmAgAre kAli kAcArya saMtAnIya jAvadevasUri viracita yatidi nacaryAyAM atha devasika pratikramaNasya svarUpaM nirUpa yati ||ceshy vaMdaNajayavaM, sUri uvanAya muNi khamAsama NA // sabasavi sAmAzya, devaliya azyAra nassaggo // 33 // vyAkhyA-tatrAdau caityavaMdanaM arihaMta ce Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 cturthstutinirnnyH| yANamityAdi pazcAJcatvAri mAzramaNAni 'nagavAna sUri upAdhyAya muni' ityAdirUpANi / punarapi tatraiva caityavaMdanAH kiyaMtya ityAzaMkyAha // pamikamaNe cezha re, joyaNasamayaMmi tahaya saMvaraNe // pamikamaNa suya e pamibo, hakAliyaM sattaha jshnno|| 63 // vyAkhyA // sAdhoH prathamA caityavaMdanA pratikramaNe rAtripratika maNe ||1||hitiiyaa caityagRhe jinanavane // // tatI yA jojanasamaye AhAravelAyAM // 3 // caturthI saMvara . Ne kRtanojanaH sAdhuH satataM caityavaMdanAM karoti // 3 // tathA paMcamI pratikramaNe daivasikapratikramaNe // 5 // SaSThI zayane saMstArakakaraNasamaye // 6 // saptamIprati bodhakAle nizaparityAge // 7 // etAH sapta caityavaMda nAH yatino jJAtavyAH, yadAduH sAhUNa sattavArA, ho ahoratamanayAraMmi // gihiNo puNaciyavaMdaNa, ti yapaMcasattavAvArA // 1 // pamikama gihiNo vi du, sattavihaM paMcahA u iyrss||ho jahanneNa puNo, to su visaMjAsu zya tivihaM ||||63||ath tasyAzcaitya vaMdanAyA jaghanyAdayaH kiyaMto nedA ityAzaMkyAha // navakAreNa jahannA, daMga thui juyala manimA neyaa|| ukkosa vihipuvaga, sakabaya paMcanimmAyA // 6 // vyA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 51 rakhyA // namaskAraH praNAmastena jaghanyA caityavaMdanA sa namaskAraH paMcadhA ekAMgaH ziraso namane, dhaMgaH karayo hayoH, vyaMgaH trayANAM namane karayoH zirasastathA // 1 // ca punaH karayorjAnvoH namane caturaMgakaH,zirasaH karayo rjAnvoH paMcAMgaH paMcamo mataH // 2 // yahA zlokAdirU panamaskArAdinirjaghanyA // 1 // ato madhyamA 6 tIyA sA tu sthApanArhatsUtradaMgakaistutirUpeNa yugale na navati anye tu damakAnAM zakastavAdInAM paMcakaM ta thA stutiyugalaM samayA jASayA stuticatuSTayaM tAnyAM yA vaMdanA taamaangH| yA daMDakaH zakrastavaH stutyoryugalaM arihaMtacezyAeM stutizceti // yata AvazyakacUrNI sthApanAItastavacaturvizatistavazrutastavAH stutayaH pro tAH ete madhyama caityavaMdanAyA nedA utkRSTA vi dhipuurvkshkstvpNcnirmitaaH| tathA utkRSTA tu za kastavAdipaMcadaMDakanirmitAH jayavIrAyetyAdipraNidhA nAntA cetyavaMdanA syAta, anye tu zakastavapaMcakayu taamaaduH| tatra vAradhyaM caityavaMdanApravezatrayaM niSkramaNa dhyaM ceti paMcazakastavI // 64 // - isI rItIse pATaNanagarake phophaliyAvADAke naM mArameM pUrvAcAryakRta samAcArI aura yatidinacaryA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e caturthastuti nirNayaH / meM pratikramaNakI yAdimeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA, devadevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai aura zrInavadevasUrijIne yati dinacaryA meM pratikramaNameM cAra khuzkI caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga aura thui kahanI kahI hai tathA caityavaMda nAke madhyamotkRSTa jedameMjI cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai // tathA paMcavastu graMtha meM isa mujaba pATha hai so li khate hai | thui maMgalaMmi guruNA, naccarie sese 1 sa gA thuI biMti // ci Mti tarjathevaM, kAlaM guru pAya mUl mmi || || vyAkhyA // stutimaMgale guruNA zrAcAryee uccArite sati tataH zeSAH sAdhavaH stutIrbuvate dadarta tyarthaH / tiSThati tataH pratikrAMtAnaMtaraM stokaM kAlaM ketyA ha gurupAdamUle yAcAryAtike iti gAthArthaH / prayojana mAha / pamhe hame rasAyaNa upheDina havai evaM // yAvaraNAsu devaya, mAiNaM hoi ussaggo // 51 // ta tra vismRtaM smaraNaM navati vinayazva phaTito nAmatIto navatyeva upakAryAsevanena etAvatpratikramaNaM zrAcara pAt zrutadevatAdInAM navati kAyotsargaH / yatra Adi 1 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 53 zabdAt kSetranavanadevatAparigrahaH / iti gAthArthaH // isa prakAre zrIharinaisa rijIne paMcavastu zAstra meM AcaraNAseM zrutadevatA aura deva devatAkA kAyotsa ge karanA kahA hai, to yaha zrutadevatA aru detradeva tAkA kAyotsaggaMkaraNa rUpa yAcaraNA pUrvadhAriyoM ke samayameMnI calatI thI tiskA svarUpa vicArAmRta saMgraha graMthakI sAdIseM napara likha Aye hai. to pUrva dhAriyoMkI AcaraNAkA niSedha karanA yaha mahA a narthakA mUla hai, niSedha karanevAle ratnavijayAdi aise nahI socate hovege ke, hama tubabudhivAle hokara pU baMdhAriyoMkI AcaraNAkA niSedha karake kaunasI pratimeM jAvege!! tathA zrIvRMdAruvRttikA pATha likhate hai. evametatpa tviopacitapuNyasaMnAra naciteSvaucityapravRttyarthamida mAha veyAvaJcagarANamityAdi / vaiyAvRttyakarANAM prava ghanAthai vyApTatanAvAnAM gomukhayadAdInAM zAMtikarA paNAM sarvalokasya samyagdRSTiviSaye samAdhikarANAM eSAM saMbaMdhinA SaSThayA saptamyarthatvAdetahiSayaM vA Azritya karomi // kAyotsarga atra vaMdarAvattiyAe ityAdi na prayate teSAmaviratatvAt anyatrositenetyAdi pUrvava Jan Education International" Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 caturthastuti nirNayaH / t / tataH eSAM stutiM japitvA prAguktavastavaM ca // pratikramaNavidhizva yogazAstravRttyaMtargatAnyaH ciraMtanA cAryapraNItAcyA gAthAnyo'vaseyaH / paMca vihAyAra visu, nimiha sAhu sAvago vAvi // paDikkamaNaM sa ha guruNA, guruvirahe kui ikko vi // 1 // vaMditu cezyAI, dAnaM canarAie khamAsamaNe || nUminidizra siro salAiyAra miThokkaDaM deI || 2 || sAmAzya puva milA, ma gainaM kAnasaggamicAi || suttaM nali a paraMvitrya, nUyakuppara dhari pahirana // 3 // ghoDagamAI dosehiM virahiyaMto karei ussagaM // nAhi ho jAegUDhaM, canaraMgulavazya kaDipaTTo // 4 // narare die, jakkamaM dilakae zraIyAre // pAre tu mokkAre, eA paDa canavosathayaM damaM // 5 // saMmAsa ge pamati, navavisi lagA vitryabAhuju // muhaNaM tagaM ca kAyaM ca pehae paMcavIsa hA // 6 // naviya siviyaM, vihiyA guruNo karei kizkammaM // battIsa dosara diyaM, paNavI sAvassaga visudhaM // 7 // zraha saMmama vAyaMgo, karaju vidhiri puttirayaharaNo // pariciMtaIyAra, jadakkammaM gurupuroviDe // 8 // hanava visittu sutaM, sAmAiya mAjhyaM padiya paya // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 55 atimhi zcAI, paDhaI uhanavina vihiNA // 5 // dAkaNa vaMdaNaM to,paNagAI suja sukhA mae timi|| kiza kamma kariba thA, yaribamAIgAhAtigaM paDhae // 10 // zya sAmAzya ussa,gga suttamuccaritra kaaussgghin|| ciMtanaloyagaM. caritta adhyAre makSikae // 11 // vihiNA pAritha saMmatta sudihetuM ca paDha ujodh|| taha sabaloga arahaM, ta cezyArAhaNussaggaM // 1 // kA uloagaraM, ciMtiapAresu sammatto // purakara varadIvaDUM, kaTTara suhaNa nimittaM // 13 // puNapaNavI ssussAsaM, ussaggaM kuNa pAraNa vihiNA // to sa yala kuzala kiriyA, phalANasikSANa paDhathayaM // 14 // ahasutha samiti he, sudhadevIe karei nassaggaM // ciMte namukkAra,suNa va de va tI thu||15||evN khetta surIe, usaggaM kuNa suNa deza thui // paDikaNa paMca maMgala, muvavisaI pamaGasamAse // 16 // putvavihiNe vapeditha, puttiM dAUNa vaMdaNaM guruNo // bAmo a pusaliM, tilaNiyajAsyUhiM to tAI // 17 // guruthui gahaNe zuitimi vakSmANa rakarassarA paDhaI // sakkala vathavaM paDhi,a kuNA pavitta ssagaM // 1 // ho jASA yaha vRMdAruvRtti zrAvakake AvazyakakI TI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 caturthastuti nirNayaH / kA hai tisake aMtaragata caityavaMdanA vidhi hai. tisameM cA ra ise caityavaMdanA karanI likhI hai. tisameM cothI cuke vAste paisA pUrvokta pATha likhA hai. tisakA zra rtha kahate hai. jaise kahake puNya ke samUha karake upaci ta hoyA yA ucitoM viSe ucita pravRttike arthe seM kahe " veyAvacca " vaiyAvaccake karaNahAra, jinazAsa nakoM sAhAyyakArI gomukha yaktAdika sarvalokakoM zAM ti karanevAle, samyakadRSTiyoMkoM samAdhi karaNahAre, ina saMbaMdhi inakoM prAzritya hoke kAyotsarga karatA hUM. hAM vaMdarAva tikhAe ityAdi pATha na kahanA, tina ke avirata honeseM anyatrova sitenetyAdi pUrvavat kahanA // tathA kalikAla sarvajJa biruda dhAraka sADhetIna ko TI graMthakA karttA se zrI hemacaMda sUrijIne yogazAstra meM ciraMtana pUrvAcAryokI racita gAthA karake pratikrama ekA vidhi likhA hai. tisameM daivasikapratikramaNekI yAdimeM caityavaMdanA cAra thuiseM karanI kahI hai, tathA zrutadevatA devadevatAkA kAyotsarga karanA aura ti nakI kahanI kahI hai isItareM zrAddha vidhimeM pATha likhA hai || Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturssstutinirnnyH| 57 tathA tadAruvRtti pAtaH // tatra devasikAdipratikrama gavidhiramUnyo gAthAnyovaseyaH, tatredaM devasikaM / ji e muNivaMdaNa azyA, russago putti vaMdaNiyAloe // suttaM vaMdaNa khAmaNa, vaMdaNa tineva ussaggo // 1 // caraNe sapanANe, nlobaaunnishkaakoa|| suadeva yA pussaggA, puttI vaMdaNa thuI thuttaM // 2 // ityAdi. zahAM vRMdArUvRttimeM pratikrameNekI AdimeM caityavaMda nA aura zrutadevatAkA devadevatAkA kAyotsarga ka raNA kahA hai aru thuznI kahanI. tathA caityavaMdana laghu nASye ||sudihisur samaraNA carime // 45 // arthaH-caityavaMdanAke bArameM adhikA rameM samyakadRSTI devatAkA kAyotsarga karanA aura thuz kahanI. tathA pratikramaNAgarmita hetu graMthameM kahyA hai so pATha likhateM haiM // atha cAvazyakAraMje sAdhuH zrAva kazrAdau zrIdevaguruvaMdanaM vidhatte, sarvamapyanuSThAnaM zrIde vaguruvaMdanabahumAnAdinaktipUrvakaM saphala navatIti Aha ca // viNayAhIyAviLA, diti phalaM iha pare thalogaMmi // na phalaMti viNayahINA,sassANivato va hINANi // e // nattI jiNavarANaM, khiGati puvasaM. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AN caturthastuti nirNayaH / ciyA kammA // thAyariya namukkAreNa, vikA maMtAya siti // 10 // iti hetordvAdaza niradhikAraizcaityavaM danAnASye || paDhamahigAre vaMde, nAva jiNe vI enadava jise || 2 || igacezya gvaNajiNe, tazya cami nAma jile 4 // 1 tidukhaNaThavaNa jiNe pula, paMcama e viharamA jiuThe 6 | sattamae sunAeM, 9 ahama savasiddha thui || 2 || tivAdiva vIra thuI, navame 9 dazame a najayaMta thui 10 ahAvayA gadasi 11 suvidhi surasamaraNAcarime 12 // 3 // namu 1 je 2 arihaM, 3 loga 4 saGgha 5 puraka 6 tama 9 siddha jodevA // uUiM 10 cattA 11 veyA, vaJcaga 12 ahigAra paDhamapayA // 4 // iti gAthoktairdai vavaMdanaM vi dhAya caturAdidamAzramaNaiH zrIgurun vaMdate // yaha susamida, sukhadevIe karei ussagaM // ciMte namukkAraM, suI va dezva tIi khuI // 52 // e vaM khitasurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thuI // // paDhinaM ca paMcamaMgala, muva visara pamakasaMmAsaM // 53 // arthaH-yAvazyakake yAraMjameM bArAM adhikAra parya ta caityavaMdanA karanI arthAt cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, tathA yahI graMthameM zrutadevatA aura Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH / ee devadevatAkA kAyotsarga aura tinakI do thui kahanI aisA kathana upara ke pAThamaiM hai . tathA saMvat 1943 ke phAlguna cAturmAsameM ratna vijayajI, rAjadhanapura nagara meM the tisa samayameM eka zrAvakake gharameM tADapatroMpara likhI huI saMghAcAra nA mA laghunAyakI vRttithI tisakUM ratnavijayajIneM vAM cI aura kahane lageke dekho isa vRttimeMjI tIna cui hai ismeM hamArA mata siddha hai. taba tinake pAsa jA nevAle zrAvakoMne eka ciTThI likhake tisa pustakake patrepara cepadInI tisa ciTThIkI nakala hama yahAM likhateM haiM | saMghAcAra jAyanA pAnA 295 mAM traNa tho yo kahI be te TIkAkAreM kahI ve siddhAbudANaMnI kahI ve // tAre naraMva nArivA // veyAvaJcagarANaM ka hetuM te kuopaDva uDAvavAne vAste pAnuM ( 304 ) isa ciTThI ke lekhaseM ratnavijayajIkA kahanA saba mithyA hai aisA siddha hotA hai. kyoMke sunanevAlA bina bicAra vAle hote vo kucha saMskRta prAkRta bhASA to paDhe nahI hai. tinakoM jo koI jisatareM bahakA deve tisatareM vo bahaka jAte haiM. aba dekhoke jisa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 cturthstutinirnnyH| pAThake vAste cihI cepI hai. tisa pAThaseMhI ratnavi jayajIkA mata svakapolakalpita mithyA sima ho jAtA hai. so pATha navya jIvoMke jAnane vAste hama yahAM likhate haiM / uktaMca saMghAcAra nASye carame ghA daze adhikaare| yAvaccagarANamityAdi kAyotsargaka raNaM tadIyastutidAnaparyate kriyate iti shessH| baucitya pravRttirUpatvAdharmasya avasthAnurUpavyApArAnAve guNA nAvApatteH / yataH aucityamekamekatra guNAnAM koTire kataH // viSAyate guNagrAma aucitye parivarjitaH // apica anaucityapravRtto mahAnapi mathurAdapakavat kuberadattAyA navatyalpAnAmapi pratyuccAraNAdinAja nam // Aha ca // AraMkApatiM yAvadaucityaM na vi daMti ye // sTahayaMtaH prajutvAya khelanaM te sumedhasAm // // 1 // idamatra tAtparya / sarvadApi svaparAvasthAnurU payA ceSTayA sarvatra pravartitavyamiti // ukta ca // sadaucityapravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidaMparyamasye ti // mathurAdapakakuberadattAdevyoH saMvidhAnakaM vidaM // iha kusumapure nayare, daDhadhammo daDharaho nivo aasii| uciyapaDivattivallI, pallavaNe sajalajalavAho // 1 // sara eka yAvi ana,maMmalaM gayaNamaMjhale jAva // parisa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 61 pperaM samaMtA, pAsAyatalahiyo niya3 // 2 // tAsa hasA taMpa pava,NapaDihayaM da ciMta viratto // khaNa dinaharUvA, ahaha kahaM sacanAvahiI // 3 // tathA hi-saMpacaMpakapuSparAgati ratirmattAMganApAMgati, svAmyaM padmadalAgravArikaNati premA taDidaMDati // lAvalyaM karikarNatAlati vapuH kalpAntavAtanama, dIpahAyati yauvanaM giriNadIvegatyaho dehinAm // 4 // zya ciM tinaM saviNayaM, viNayaMdhara sugurupAsa gahiyavaka // gIyabo viharato, patto sakayAvi madurapuri // 5 // taba hika caLamAsaM,kuberadattAi devayAi gihe // uttaca tavacaraNaraja, nirana yAvaNavihANe // 6 // viga hA nidAzpamA, ya vaji uyu suhAnANo // vAsI caMdaNakappo, samoyamANA vamANoya // 7 // taM daha hantuhA, kuMberadattAha jo munnivrit|| pasiyamahakahasu kiMte, karemi maNabiyaM kathaM // // jaNa muNInaciya ba. nAvannU davavittakAlanU // maMvaMdAva sujahe, sumerusi harihie deve // e|| devI naNe evaM, karemi karasaMpuDega hikaNa // ne sumeru sihare, ladubaMdhAve sitaM deve // // 10 // Ada muNika dudhida, thIsaMghaTTo vayA yArakaro // tAmasta vammasIle, alaM maba maNo Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 caturthastutinirNayaH / raheNa miNA // 11 // to savisesaMtughA, ku beradattA tahiM viNimme // gayaNa yalamaSu li haMtaM, sukiMkiNI jAla kayasohaM // 1 // jiNavara supA sabappaDima, paDima samalaMkiyaM aI visAlaM // uttA e nayaNa ppaNa,pinjaNiva tiya mehalA kaliyaM // 13 // varasabarayaNa mazya, sumeru nAma kiyaM mahAthUnaM // taM da hu~ vihiya maNo, samuNi vaMdara tahiM devo // 14 // thUnarayaNa manuya, nUyaM daLUNa mija diIvi // tazyAha ri sukarisA, jAyAjiNa sAsaNe jattA // 15 // zyaMta mithUnarayaNe, supAsa jiNa kAla saMnavaMmi sayA // sura kidyamANa pirakaNa,khaNaMmi subahU gana kaalo||16|| itaraMmi khavago, sudaMsayo nAma naggatavacaraNo // viharazvasuhAvalae, madurAkhava gutti supasiko // 17 // javaNe kuberadattA, saMlina sokayAi cnmaase||aayaa vaNAi niraTha, ukkaratavacaraNa kisiyaMgo // 17 // ta . tivvatavAkaMpiyahiyayA sA devayA naNa sumuNe // maha kaha sukiMpi kacaM,jeNaM taM ladu psaahemi|| 15 // munirAha anUciyanna, kiM maha kacaM asaMjaI zatapa // sAhamae tuha kavaM, asaMjaI vidhuvaMhohI // 20 // iya jaNi aNuciyavaya, savaNa uppannamantruvivasamaNA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 63 // devIgayA sahANaM, muNivi annaba viharinA // 1 // aha taba nivasahAe,thUnakaeseya nisku niskUNaM ||jaa na mahaMvivAu, bammAsejAva nayabinno // 22 // saMghe Na ta jaNiyaM, kojitu malaM vivAya meyaMtu // hu~ madurA khamago, taba mojatti AhUna // 23 // teNa ta veNA kaMpiya, hiyayA pattA kuberadattAha // kiMte kare mi kacaM, sa jaNa taM kadha mAdazmA // 24 // kiMtuha asaMja ie, vijJapiMhamaenae panayaNa jAyaM // to a lutAvA sAda, se milA kukkaDaM de // 25 // sAnA ikhavaga puMgava, seya pamAgAi dasaNA thUne // gose ta hA jazssaM,jaha jiNa zme niyaya saMgho // 26 // yadevayAi vayaNaM, so khavago khe| saMghassa // saMgho vi gaMtu sAhara, evaM ranno jaha nariMda // 27 // jazva ma esa thUno, tozha hohI panAe siyapaDAgA // yaha niskUNaM tatto, rattAzya suNiya naranAho // 2 // tathUnaMraskAvara, samaMtana niyanareMhiM ahadevI // pavaya panattApayaDara, dhUne gosesiyapaDAgaM // taM pi savisabariya, aNana harisoniko purI lo // narika '5 kalayararavaM, kuemANo naNa vayaNamiNaM // 30 // jayana jae mahakAlaM, eso jiNanAhadesi dhammo // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 caturthastutimiSaH jayana imo jiesaMgho, jayaMtu jiNasAsaNe jattA // // 31 // dahu sudiThisurasuma, rolana uppaNaM pavaya emsa || cirayaranakhavagopA linaNacaraNagarna sugaI // 32 // mathurApakacaritraM, zrutvetvaucityavaco na vyAH // pravacanasamunnatikarI, sudRSTisurasaM smRtiM kuru taM // 33 // iti mathurApakakathA // te as dhakArA yatpramANena jayaMte // tadasaMmAM hanArtha prakaTayannAha // nava higArA iha laliya vivarA vittimA sArA // tinnisya paraMparayA vIudasamoi gArasamo // 35 // iha dvAdazasvadhikAreSu madhye nava adhikArAH prathamatRtIyacaturthapaMcamaSaSThasaptamASTanavama dvAdazasvarUpA yA lalita vistarAkhyA caityavaMdanA mUla vRttistasyA anusAreNa tatra vyAkhyAtAstatra prAmANye na jayaMte iti zeSaH / tathAca tatroktaM etAstisraH stu tayo niyamenocyate kecittvanyA yapi paThaMti naca ta tra niyama iti na tahayAkhyAnakriyA evametat pati tvA upacita puNyasaMnArA uciteSUpayogaphalametaditi jJApanArtha paThaMti veyAvacca garANamityAdi // atra ca etA iti siddhANaM bu0 1 jo devAvi 2 ekkovIti // 3 // anyA apIti uti sela 1 cattAriyaha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 65 tathA jeyAyetyAdi 3 zrataevAtra bahuvacanaM saMjA vyate // anyathA divacanaM dadyAt paThatIti sesAja di bAe ityAvazyakacUrNivacanAdityarthaH naca tatra niyama iti na tahayAkhyAnaM kriyate iti tu nataH zrIharina sUripAdA evaM jJApayaMti yadatra yadRcchayA nasyate ta na vyAkhyAyate yatpunarniyamato jaNanIyaM tadvayAkhyA yate tayAkhyAne vyAkhyAtaM ca veyAvaccagarANamityAdi sUtraM // tathA coktaM // evametatpaThitvetyAdi yAvat pa vaMti // veyAvaJcagarANamityAdi / tatazca sthitametat yata veyAvaJcagarANamityapyadhikArovazyaM jAnIya eva anyathA vyAkhyAnAsaMbhavAt // yadi punareSopi vaiyAvRttyakarAdhikAra jayaMtAdyadhikAravat kaizcit na nIyatayA yAvikaH syAt tadA uti seletyAdi gAthAvadayamapi na vyAkhyAyeta vyAkhyAtazca niyamana enIya siddhAdigAthA niH sahAyamanuvidha saMbaMdhenetya to'truTitasaMbaMdhAyAtatvAtsidAdhikAravadanusyUMta eva japanIyaH zrathApramANaM tatra vyAkhyAtaM sUtramiti cet evaM tarhi haMta sakalacaityavaMdanA kramAbhAvaprasaMgaH sUtre cAsyA evaM krama syAdarzitatvAt tadanyatra tathA vyAkhyA nAjAvAt vyAkhyAneSyetadanusAritvAttasya pazcAtkAla Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 cturthstutinirnnyH| pranavatvAnnavyakaraNasya na suMdarasyApi navanibaMdhanatvAtta troktasyopadezAyAtatayA svabaMdakalpitAnAvAditi pa rinAvanIyam bahvatra mAdhyasthyamanasA vimarzanIyaM sU jhayA dhiyA viciMtanIyaM siddhAMtarahasyaM paryupAsanIyaM zrutavRkSAnAM pravartitavyaM asadAyahaviraheNa yatitavyaM nijazaktyanukUvyamiti evaM ca vitIyadazamaikAdazava rjitAH zeSAH prathamAdyA chAdazaparyaMtA nava adhikArA upadezAyAtalalitavistarAvyAkhyAtastatra simA iti sihaM / AdizabdAt paadiksuutrcuuaadigrhH| tatra sU traM devasaskiyatti atra cUNiH / virapaDivattikAle ci vaMdapApo vayAreNa // avassaM adA saMniyA de vayA saMnihANaM sinavara anadeva siskinaNayaMti // ___ ayamatra nAvArthaH tAvajaNadherairdADhortha paMcasAdi kaM dharmAnuSThAnaM pratipAditaM lokepi vyavahAradADharyasya tathA darzanAt tatra devA api sAkSiNa uktAste ca cai tyavaMdanAdyupacAreNAsanInUtAH sAhitAM pratipadyate caityavaMdanAmadhye ca teSAmpacAraH kAyotsargastutidA nAdinA kriyate anyasya tatrAsaMnavAta azratatvAta tazcaivamAyAtaM tathA caityavaMdanAmadhye devakAyotsargAdi karaNIyameva anyathA tatrAnyattaupacArAnAve devasA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 67 vikatvAtsiHcUrNikAreNa tathaiva vyAkhyAtatvAnnizcI yate tacca devasaskiyaMtisUtraprAmANyAt // isa upara likhe hue pAThakI nASA likhate hai // carama kahete bArame adhikArameM veyAvaJcagarANamityAdi kAyotsargakA karanAM tisakI stuti paryaMtameM denIkyoMke yaha samyakadRSTi devatAke sAtha ucita pravRttirUpa ho neseM dharmakoM avasthAnurUpa vyApArake anAvase guNa anAvakI Apatti honeseM eka pAseM aucitya sthApI yeM aura eka pAseM guNAMkI koTI sthApIyeM aucityake vinA sarva guNa viSakI tareM AcaraNa kareMge // 1 // __ anaucityapravRtta honeseM yadyapi mahAnpuruSa mathurA dapaka thA toni kuberadattA samyakdRSTiNI devIke sA tha anaucityapravRtti karaneseM mijAmikkaDa denA par3A // Aha ca // rakase le kara rAjA paryaMta je puruSa auci tyapravRtti karanI nahI jAnate hai, aru ve puruSa pranu tA ThakurAike tAM cAhate hai, paraM te puruSa buddhimAno ke khilone hai // 1 // ihAM yaha tAtparya hai ke sadAkA la apanI parakI avasthA anurUpa nacita pravRtti karakeM pravRtta honA cAhiyeM sadA aucitya pravRtti karake sarvatra pravarttanA cAhiyeM yaha tAtparyArtha hai / isa ka Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 caturthastutinirNayaH / thana upara mathurA dapaka aura kuberadattA devIkA ha STAMta kahA hai // tisa dRSTAMtakA nAvArtha yaha haike prathama munike kahaneseM saMtuSTa hokeM kuberadattA devIne zrIsupArzvanAtha svAmIke vakhatameM mathurA nagarI meM zrI supArzvanAtha arihaMtakA meru parvata sadRza stuna prati mA sahita racA. kitaneka kAla pI. anyadarzanI aura jainIyoMkA yaha stuna bAbata vivAda dyA, uhAM anyadarzanI apane matakA stuna kahane lage, aura jainInI apane matakA stuna hai jaisA kahane lage. jaba rAjAseMnI yaha vivAda na miTA taba zrIsaM ghane tisa kAlameM mathurA dapaka nAmA sAdhUkU ati zayavAna jAnake balAyA. tisa mathurApaka napara pati lAM kuberadattA devIne saMtuSTa hoke kahA thA ke he muni meM kyA tere mana ilita kAryakU saMpAdana karUM? taba mathurAdapaka munine kahAke maiM tapake pranAvase sarva kara saktA hUM to tere asaMyatAke sAhAyya vAMDaneseM muje kyA prayojana hai? taba kuberadattA roSa karake jatI rahI so mathurAdapaka phirake AyA tisane tapaseM devIkoM bArAdhyA. taba devI pragaTa hoke kahane lagI. meM terA kyA kArya karUM? taba mathurAdapaka kahane lagA. zrI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| e saMghakI jIta kara. taba kuberadattAnI kahane lagI ke terA mere asaMyatiseM kyA prayojana aba utpanna duvA ke jisseM teM mujakoM yAda karA ? tadapI sAdhune pa cAttApa karA. aura kuberadattA devIseM mihAmi ukkaDaM dInA. taba devI ne kahA meM kalakU stunake upara zveta patAkA karUMgI, aura saMgha tathA rAjAkoM kahe jekarI zvadine prajAtakoM zveta varNakI patAkA hove, to ha mArA thuna jAnanA aru jo anya varNakI patAkA hove, to hamArA nahI jAnanA. yaha bAta suna kara rAjAne apane naukaroMseM paharA dilavAyA paraMtu prava cana nakta devIne pranAtameM zvetapatAkA kara dInI ti sakU~ dekhakeM rAjA aru prajAne natkRSTa kala kala zabda ka rakeM kahA ke bahuta kAlataka yaha jainazAsana jayavaMta rahIyo, aru saMgha jayavaMta raho, jinazAsanake nakta jayavaMta raho, isItare samyakdRSTi devatAkA smaraNa karaneseM pravacanakI pranAvanA dekhakeM bahuta lokoM jai nadharmI ho gaye, muninI sugatimeM gayA // iti mathurA pakavRttAMtaH // isa vAste samyakdRSTi devatAkA a vazyameva kAyotsarga karakeM ghui kahanI cAhiyeM. .. atha je adhikAra jisa pramANaseM kahe haiM. ti Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 caturthastuti nirNayaH / nake saMmohArthe laghubhASyakAra pragaTa karate haiM // gAthA || nava higArA iha lali, yavivarA vittimAi asArA // tinni suyaparaMparayA, bIu dasamo igAra samo // 35 // ihAM bArA adhikArameMseM pahilA, tIsarA, cauthA, pAMcamA, baghA, sAtavA, yAvahavA, navamA aru bA rahavA, yaha nava adhikAra lalitavistarA nAmA caityavaM danAkI jo mUlavRtti hai tisake anusAraseM kathana kare haiM // tathAca tatroktaM / yaha tIna thuiyAM siddhANaM ityAdi jo hai so nizcayaseM kahanI cAhiyeM, aura kitaneka AcArya anya thuzyAMnI inake pIcheM kahate hai. paraM tahAM niyama nahIM hai ke avazya kahanI isa vAste maine tinakA vyAkhyAna nahI karA hai. seM yaha "siddhANaM buddhA" pATha paDhake upacita puSya samU haseM jarA dUyA ucito viSe upayoga karanAM yaha phala hai. isake janAvane vAste yaha pATha paDhe. veyAvaccagarANaM ityAdi // ihAM valI 'etA' se zabdaseM 1 siddhAbudANaM, 2 jo devANa videvo, 3 ikkovi namukkAro, anyAyapi isa zabdaseM 1 uyaMta se la0" // 2 cattArI 40 // tathA 3 jeya aIyA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 11 siddhA ityAdi isI vAste ihAM bahuvacana dIyA hai., nahI to divacana dete pataMti aisI bahuvacana rUpa ki yA hai. " sesAjadiSThA " zeSa thuiyAM jaisI ivA ho ve taiseM kahe, yaha zrAvazyaka cUrNike vacanakA pramA e hai. naca tatra niyama iti // natachyAkhyAnaM kriyate iti // aisA kahana kahate hue. zrIharijasU ripUjya aiseM jJApana karate hai ke jo pATha yahAM caityavaMdanAmeM apanI yatheAseM kahate hai, tisakA vyAkhyAna hama nahI karate hai, jo pATha caityavaMdanAmeM nizcayaseM kahane yogya hai, tisakA vyAkhyAna karate hai. tisake vyA khyAna karaneseM veyAvaccagarANaM ityAdi sUtrakAnI vyAkhyAna karA // tathA coktaM // aiseM yaha paDhake yAvat vaiyAvacca garANaM ityAdi paDhe / isa kahaneseM veyAvaJcagarANaM 3 tyAdi avazya paDhane yogyahI hai, yaha siddha huA: jekara veyAvaJcagarANaM yaha pATha avazya paDhane yogya na hotA to zrIharijasUrijI apanI pratijJApramA ai isa pAThakA vyAkhyAna na karate. jekara yaha " veM yAvaJcagarANaM " pAThAdhikArakoM naviMtAdi adhikArakI tareM ke AcArya paDhate, kei na paDhate, taba to yAha Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. z caturthastuti nirNayaH / cika hotA. taba to uciMtAdi gAthAkI tareM isakA jI vyAkhyAna zrIharinasUrijI na karate, paraMtu na none vyAkhyAna karA hai, isa vAste siddhAdi gAthA yoMke sAtha veyAvaccagarANaM ityAdi yaha pATha anuvi 6 arthAt protA yA hai. bicameM TUTA dUyA nahI hai. isa vAste siddhANaM ityAdi gAthAyoMke sAtha protA yAnI paDhane yogya hai. jekara tuM kahegA ke lalitavistarA meM zrIhari nasUrijIkA karA huA vyAkhyAna hamakUM pramANa nahI hai taba to sakala caityavaMdanAke kramakA anAva hovegA. kyoMke sUtrameM caityavaMdanAkA aisA krama ka hA nahI hai. aura lalita bistarA binA caityavaMdanAke kramakA anyagraMtha meM vyAkhyAnake anAvaseM kadAcit kisI graMtha meM vyAkhyAna karAnI hogA. sonI lalita vistarAke anusAra honeseM pIcheMdI karA hai, aura na vIna vyAkhyAna, jekara koI vAnI kare tonI so vyAkhyAna, saMsArakI vRddhi karanevAlA hai, aura jo lalita vistarAmeM vyAkhyAna hai, so guruparaMparAke upa dezaseM khAyA hai isavAste svachaMda kalpanAseM nahI hai. yahAM madhyastha hoke vicAra karaNA yogya hai, sUkSA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 73 budi karake sUtrakA rahasya ciMtana karaNA, aura zruta ghoMkI sevA karaNI yogya hai, kadAgraharahita pravartanA cA hiyeM. aura apanI zaktyanukUla yatna karanA cAhiyeM // __ aiseM dUsarA, dasavA aru agyArahavA yaha tIna va ke zeSa prathamAdiseM lekara bArame adhikAra paryaMta na va adhikAra guru paraMparAke upadezameM Aye hue lali tavistarAmeM vyAkhyAna kara gae hai. -tahAM simA iti sihaM Adi zabdaseM pAkSika sU trakI cUAdi grahaNa karanI, tahAM pAdikasUtrameM ai sA sUtra hai " devasaskiyatti" // atra cUrNiH // vira tike aMgIkAra karaNake kAlameM caityavaMdanAdi upacA rakeM arthAt caityavaMdanAmeM samyakdRSTi devatAkA kA yotsarga karaNe aura zuzke patanarUpa upacArake kara aiseM avazyameva yathA saMnihita devatA nikaTa hotA hai, isa vAste devasaskiyaM aisA pATha paDhate haiM, yaha ihAM nAvArtha hai. / gaNadharoMne prathama dRDhatAke vAste pAMcakI sAdise dharmAnuSThAna pratipAdana karA hai. lokameMnI dRDha vyava hAra, paMcoMkI sAdiseM karA dekhane meM taisehI AtA hai. tahAM pAkSikasUtra meM devatAjI sAdI kahe haiM, te de Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| vatA je caityavaMdanAdikake upacArameM nikaTa hue haiM, ve devatA sAdipaNA aMgIkAra karate hai. kyoMke caitya vaMdanAmeM tina devatAyoMkA kAyotsarga karaNA aura tinakI thui kahanI yaha upacAra kariye haiM, anya ko upacAra tahAM saMnave nahI hai, aura hamane anya ko zravaNanI nahI karA hai. taba to yaha sima dUyA ke caityavaMdanAmeM samyakadRSTi devatAkA kAyotsarga ka raNA, aura tinakI zuz sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrA vikAkoM avazyameva kahanI cAhiye; anyathA a para upacAra to tinakA koI hai nahI. tisa vAste tinakA sAdI honAjI sima nahI hovegA, cUrNikA ra taisehI vyAkhyAna karaNeseM nizcaya karate hai, so pATha yaha hai. " devasaskiyaM" iti sUtra prAmAsyAt // tathA 304 ke patrekA pATha // tathA pravacanasurAH samyagdRSTayo devAsteSAM smaraNArtha vaiyAvatyakaretyAdi vizeSaNahAreNopabRMhaNArtha duzepazva vizavaNAdikate tattaguNaprazaMsayA protsAhanArthamityarthaH / yaha tatkarta vyAnAM vaiyAvRttyAdInAM pramAdAdinA zlathInatAnAM pravRttyarthamazlathInUtA natu sthairyAya ca smaraNAt jJA panAt tadartha sAraNArtha vA pravacanapranAvanAdau hita Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 5 kArye preraNArthaka utsargaH kAyotsargaH carama iti zeSaH ityetAni nimittAni prayojanAni phalAnIti yAvada STau caityavaMdanA yA navaMtIti zeSaH / ida ca yadyapi vaiyA vRttyakarAdayaH svasmaraNArtha kriyamANaM kAyotsarga na jAnate, tathApi tahiSayakAyotsargAt vasudeva hiMmadhu tasya tatkartuH zrIguptazreSThina iva vighnopazamAdiSu guna sidirnavatyeva bAptopadiSTatvenAvyanicAratvAt yathA staMnanIyAniH parijhAne Aptopadezena staMnanAdikarma krtuHstNnnaayniisstthphlsidiH| naktaM ca cUrNau tesimavi nANe vidu, tavi sarassagga phalaM ho|| vighghajja ya punnavaM dhAz kAraNaM saMtatAe Natti jJApayati caitadi dameva kAyotsargapravartakaM veyAvaJcagarANamityAdi sUtram anyathAnISTaphalasidhyAdau pravartakatvAyogAt naktaM ca lalitavistarAyAM tadaparijhAne'pyasmAttabulasiMghAvida meva vacanaM jhApakamiti zrIguptazreSThikathAM tviyam // - nASA // tathA pravacanadevatA samyakadRSTi devatA tinake smaraNArtha vaiyAvRttyakara ityAdi vizeSaNo chArA tinakI upahaNA karaNeke arthe duzepazvake dUra karaNe vAste tisake te te guNoMkI prazaMsA karake tiske utsAha utpanna karaNe vAste athavA tinake Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| karaNe yogya vaiyAvRttyAdi kRtyoMke pramAdAdiseM tinake karaNemeM sithila dUkoM pravRttya karaNevAste, aura udyamavaMtoMkI sthiratAke vAste, tinake janAvane vAste, athavA pravacanakI pranAvanAdi hitakAryameM preraNArthe kAyotsarga carama hotA hai. yaha pUrvokta ni mitta prayojana phala hai, yaha caityavaMdanakA tAtparyArtha hai. ___ yahAM yadyapi vaiyAvRttyakarAdi devatA tinake sma raNAdyarthe kriyamANa kAyotsarga ve nahI jAnate hai, tonI tina viSayika kAyotsarga karaNeseM vasudeva hiM mayukta kAyotsarga karanevAle zrIguptazreSThIkI tareM vighnopazamAdikomeM gunasidi hotIhI hai. AptakA jo kahanA hai so vyanicArI nahI hai. isa vAste jaise thaMnanI vidyAkoM bAptopadezaseM thaMnanAdi karmameM prayuM jyA zSTaphalakI sidi tina vidyAkI adhiSThAtAke vinA jAnenI hotI hai. __cUsameM kahA hai. tina vaiyAvRttyakarAdikoMke vi nA jANyAnI kAyotsargakA phala vighnajaya puNyavaM dhAdika hote hai.saMtatAepattiH ||jnaataa khabara detA hai. yahI kAyotsargapravartaka veyAvaccagarANaM ityAdi sUtra anyathA manovAMnita sikSyAdimeM pravartaka na ho Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 7 vegA. lalitavistarAmeM kahA hai ke, yadyapi jinakA kAyotsarga karIyeM hai, ve kAyotsarga karatekoM nahI jAnate hai, tonI tisake karaNeseM gujasidi hotI hai. isa kathanameM vaiyAvRttyakarANaM yahI sUtra jhApaka pramANanUta hai. ___ aba buddhimAnokoM vicAraNA cAhiye ke saMghAcA ravRttike ina pUrvokta dono lekhoseM samyakadRSTi deva tAkA kAyotsarga karaNA, aura inakI thui kahanI ina dono bAtomeM kisInI jainadharmIko zaMkA raha sa katI hai. ke samyakdRSTi devatAkA kAyotsarga jainama take zAstrameM karaNA kahyA hai ke nahI kahyA hai ? zna pUrvokta pAThoseM nizce sima hotA hai ke sAdhu,sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAne samyadRSTi devatAkA kAyotsarga avazyameva karaNA. , aba ratnavijayajI jo nole lokoMko kahate phi rate hai ke, ina pAgeseM hamArA mata sima hotA hai, aisA kapaTa bala karake nole jIvAMkU kupathameM geranA yaha kyA samyagdRSTi, saMyamI, satyavAdI, navanIru, dhUrtatAse rahitoMke lakSaNa hai ? baniye, bicAre kuna paDhe to nahIM hai, isavAste inakU kyA khabara hai Jam Education International Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 caturthastuti nirNayaH / ke yaha hamAre sAtha dhUrtatA karatA hai vA nahIM ka ratA hai ? yaha bAta kucha baniye samajate nahI. paraMtu ratnavijayajIkUM sAdhu nAma dharAyakeM aise aise bala paTake kAma karaNe ucita nahIM hai. hamA rI to yaha parama mitratAseM zikSA hai, mAnanA na mA nanA to ratnavijayajI ke adhIna hai. tathA ratnavijayajIkUM isa saMghAcAravRttikA tAtpa ryArthinI mAluma nahI hUyA hogA nahI to apane ma takI hAnikAraka ciTThI isa pustakameM kAhekoM la gavAtA ? tathA AvazyakakI artha dIpikAkA pATha likhate hai // tathA samyagdRSTo'rhatpAdikA devA devyazvetyeka zeSAdevA dharaNIM bikAyAdayo dadatu prayavaMtu samA dhiM cittasvAsthyaM samAdhirhi mUlaM sarvadharmANAM skaMdha 5 va zAkhAnAM zAkhA vA puSpaM vA phalasya, bIjaM vAMkura sya cittasvAsthyaM vinA viziSTAnuSThAnasyApi kaSTAnuprA yatvAt samAdhivyAdhinirvidhuryatA tannirodhazca tadetuko pasarganivAraNena syAditi tatprArthanAbodhiM paraloke ji nadharmaprAptiH yataH sAvayagharaMmivarahuA ceDane nANa daMsaNasame // mittamodi amaI, mArAyA cakkavaTTa / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| e vi // 1 // kazcidbhute te devAH samAdhibodhidAne kiM sa maryA na vA yadyasamarthAstarhi tatprArthanasya vaiyarthya yadi samastarhi dUrajavyAnavyenyaH kiM na yacaMti athaivaM ma nyate yogyAnAmevaM samarthAnAM. yogyAnAM tarhi yogyatai va pramANaM kiM tairjaaglstnklpaiH| atrottaraM sarvatra yo gyataiva pramANaM paraM na vayaM vicArAmaM niyativAdyAdi vadekAMtavAdinaH kiMtu sarvanayasamUhAtmakasyAhAdavA dinaH sAmagrI vai janiti vacanAt tathAhi ghaTaniSpa tau mRdo yogyatAyAmapi kulAlacakracIvaradavarakadamA dayo'pi sahakArikAraNameva mihApi jIvasya yogyatA yAM satyAmapi tathAtathApratyUhavyUhanirAkaraNena de vA apisamAdhibodhi dAne samarthAH syumatAryasya prA mnavamitrasura zveti balavatI tatprArthanA / nanu devAdi puprArthanAbahumAnAdikaraNe kathaM na samyaktvamAlinyaM ? ucyate nahi te modaM dAsyaMtIti prArthyate bahu manyate vA kiMtu dharmadhyAnakaraNe aMtarAyaM nirAkurvatIti naivaM kazcihoSaH pUrvazrutadharairapyAcIrNatvAdAgamoktatvAJca u taM cAvazyakacUrNo zrIvavasvAmicarite tabaya anAse bhanogirItaM gayA taba devayA e kAussaggo kana sAvi anuriyA aNuggahatti ApunnAyamiti AvazyakakA Jain Education International Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / yotsarga nirmuktAvapi // cAjammA sizravarise, ussaggo khitta devacAe // parikaya siddhasurAe, kareMti canamA sie vege // 1 // bRhadbhASyepi / pAri kAvassaggo, pari miThINaM ca kayanamukkAro // veyAvaccagarAeM, diU thuI jarakapamuhANaM // 1444 prakaraNa kRta zrIharina sUra yo'pyAhuH lalita vistarAyAM caturthI stutirvaiyAvaJcaga rAmiti / tadevaM prArthanAkaraNe'pi na kAcidayuktiriti saptacatvAriMzagAthArthaH // 47 // Go jASA // tathA samyakadRSTi zrI arihaMtake pachI de vatA aura devI jo hai, devatA dharaNIM aMbikA di yaha deva citta samAdhi cittakA svastha paNA dyo, kyoMki samAdhihI sarva dharmIkA mUla hai. jaise zAkhA yoMkA ? phUla, phalakA, bIja aMkurakA mUla, skaMdha hai taiseM yahanI jAna lenA cittake svAsthya vinA sarvA nuSThAna kaSTatulya hai. vaidhUryatA kA nirodha karaNA, usa ko samAdhi kahanA so vaidhUryatAkA hetu jo upasarga hai tisake nivAraNa karaNeseM hotI hai isa vAste tisa kI prArthanA hai. tathA bodhi jo hai so paralokameM jinadharmakI prA ptikA nAma hai. kahA jI hai ki maiM parajava meM zrAvakake gha Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 71 rameM jJAna darzana saMyukta jo dAsanI do jAUM to annA hai. paraMtu mithyA mohamati vAlA cakravartIrAjA nI na ho. vahAM koI prazna karatA hai. te deva jo hai vo samAdhi aru bodhi denekoM samartha hai vA nahI hai ? je kara kahogeki asamartha hai tabato tinaseM jo prArtha nA karanI hai so vyartha hai, je kara kahoge ki samartha hai to dUranavya aura anavyoMkoM kyoM nahIM dete hai ? je kara he Azcarya tUM aise mAnegAke yogya puruSoMkoM dete haiM tabato yogyatAhI pramANanata duz. taba bakarIke galeke thaNAsamAna nirupayogI tina devatAyoMkI kalpanA karaNeseM kyA phala hai ? __ atrottaraM // sarvatra yogyatAhI pramANa hai, paraMtu ta sahane asamartha hoNahAra vAdIke mata mAnane vA lokI tareM hama ekAMtavAdI nahI hai, kiMtu sarva nyA yAtmaka syAhAdavAdI hai. sAmagrIhI janaka hai, isa vacanake pramANaseM jAnanA. soI dikhAte hai. jaise ghaTa niSpattimeM mATIkoM yogyatAnI hai tojI kuMbhAra, cakra, cIvara, morA, damAdikanI sahakArI kA raNa hove tabahI ghaTa banatA hai. taise yahAMnI je kara jIvameM yogyatAke hUenI tathA tathA vighna samUhoMke Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 caturthastuti nirNayaH / dUra karaNeseM metAryamunike pUrva jIvake mitra devatAkI tareM devatAnI samAdhi ru bodhi denemeM samartha hai. i sa vAste tinoMkI prArthanA balavatI hai. phera vAdI tarka karatA hai ki devAdikoMke viSe prA rthanA bahumAnAdi karaneseM tumArI samyaktva malIna kyoM nahI hovegI ? api tu hovegI hI. uttaraH- vo devatA hamakoM mokSa deveMge isa vAste hama tinakI prArthanA bahumAna nahI karate hai, kiMtu dha madhyAnake karaNe meM jo kadApi vighna yA kara paDe to ti nako vighna dUra karate haiM, isa vAste prArthanA karate hai. pUrva zrutadhArIyoMne isakoM yAcaraNeseM, aura zrAgamameM kahane seM, jaiseM karaNemeM koinI doSa nahI hai. yAvazyaka cUrmimeM zrIvajrasvAmikeM caritrameM paiseM kahA hai. vahAM nikaTa anya parvatathA vAhAM gae tahAM devatAkA kAyotsarga karA, so devI jAgRta na, aru kahane lagI kI tumane mere para baDA anugraha karA seM kahake AjJA dInI. tathAyAvazyaka kAyotsarga niyuktimeMjI kahA hai ki cAturmAsa saMvatsarike pratikramaNemeM kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA. aura pakSipratikramaNemeM javanadeva Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH / 83 tAkA kAyotsarga karaNA, kezka cAturmAsImeMnI nava nadevatAkA kAyotsarga karate hai. bRhanASyameMjI kahA kI kAyotsarga pArake, auau ra paMcaparameSThikoM namaskAra karake, "veyAvaJcanarANaM 0 " vaiyAvRttyAdi karaNevAle yaha devatAkI thuI kahe. tathA caudaha cuMvAlIsa 1444 prakaraNake karttA zrI harijasUrijIneMjI lalitavistarA graMthameM kahA hai ki cauthI cui vaiyAvRtya karanevAle devatAyoMkI kahanI isa vAste prArthanA karaNemeM koinI yukti nahIM hai. iti seMtAjIzamI 47 gAthAkA artha hai, yaha zrAvakakeM yAvazyakake pAThakI TIkA hai-ba jo koI isakoM na mAne tisakoM dIrgha saMsArike zivAya aura kyA kahiyeM ? tathA vidhiprapAthakA pATha likhate hai. puvoliMgi yA paDikkamaNa sAmAyArI purA esA || sAva guruhi samaM ikko vA jAvaMti cezyAiM tigahA Duga thutta paNi dAraj cezyAI vaMdittu canarAi khamAsamaNehiM thA yariyAI vaMdiya jUni diya siro sabassa vi devasiya cA idaMmageNa layalAiyAra minukkaDaM dArja uhiya sA mAjhya sutaM naNituM iSvAmi vAinaM kAussaggamiccAi Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 caturthastu tinirNayaH / suttaM jaliya palaMbiya nuya kuppara dhariya nAni ho kApuDhaM canaraMgula vaviya kaDipaTTo || sajai kavitAi dosara diyaM kAussagaM kAryaM kadakkamaM dilakae ya zyAre die dhariya namokkAreNa pAriya canvIsabayaM pa diya saMmAsage pamadhiya navavisiya alaggaviyaya vA du juna muhAMtara paMcavIsaM paDilehaNA kAryaM kAe vitattiyAna ceva kuNai sAviyA puNa puchi sira hiyayaM vayaM pannarasakurs || uThiyabattIsa dosara diyaM paNavIsA vassaya suddhaM ki kammaM kAryaM pravaNayaggo karajjuya vihidhariyaputtI deva siyAjhyArANaM gurupura viyaDavaM zrA loyaNadaMmagaM paDhai // ta putI ekaThAsaNaM pAu baNaM vA paDijehiya vA matApuhihAdAhiNaM ca uTThe kAnaM karajjuya gahiya puttIsammaM paDikamaNa suttaM na ta davanAvuni micAi daM ma paDhittAvadAdA pAisakai sutinni khAmittA // sAmannasAhUsupurAhavaNAyarieNa samaM khAmaNaM kArya ta tinnisAdUkhA mittA puNokI kammaMkArDa na-6 hisi rakayaMjanIyariya vanAe iccA iMgAhAtigaM paDhittA // sAmAzya suttaM naslagga daMmayaM ca jaliya kAussagge carittAzyArasuddhinimittaM udyogaM ciMteta gu Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH / A rulA pArie pAritA sammatta suddhihe navoyaM paDhiya savatoya yaradaMta cezyArAyaNussaggaM kAuM udyoyaM ciMtiya suyasohi nimittaM purakaravaradIvaTaM kaTTiya puNo paNavIsustAsaM kAussaggaM kAryaM pAriya siva paDhittA suyadevayAe kAnassagge namokkAraM ciM tiya tIsethu dei sui va evaM khittadevayAevi kAna rasagge namokkAraM ciMtika pAriya tatruI dAnaM sonaM vA paMcamaMgalaM padviya saMmAsae pamajiya navavisiya putraM ca puttiM pehiya vaMdaNaM dAnaM vAmo zrasahiMtina piyakkAra hitAnava 6 mAyarakarassarA tinni thuIna paDhi yasakavayathutaMca jaNiya chAyariyAI vaMdiya pAyani kA ssaggaM kALaM navoyacanakaM ciMtiiti visoha // deva siyapa Dikkama vihI // bhASA // vidhiprapAgraMtha meM pratikramaNe ki vidhi aisA likhA hai. pUrve jo sAmAnya prakAreM pratikramaNekI sa mAcArI kahI thI. so yaha hai ke zrAvaka apane guruke sAtha, athavA ekalA jAvaMti cezyAI yaha do gAthA, stotra, praNidhAna ye varddhake, zeSa zakrastava paryaMta cAra thuiseM caityavaMdanA karakeM, cAra kSamAzramaNaseM, yA cAryAdikoMkoM vAMdake bhUmi upara mastaka lagAke, saba Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 6 caturthastuti nirNayaH / stava devasiya ityAdi daMmakaseM sakala praticAroMkA mithyA duSkRta deve pIche kaThake, sAmAyika sUtra ka ke, ilAma vaM kAussaggaM ityAdi sUtra paDhake, lAMbI jujA karake, nAjIseM cAra aMgula hega, aru jAnuseM cAra aMgula uMcA, aisA colapaTTAkoM kUhaNI yoMseM dhAraNa karI, saMyaMtI, kapicAdi doSarahita, kA yotsarga kare. tisameM yathAkramaseM dina kare hue a ticAroMkoM apane hRdayameM dhArake, namaskAraseM pArake, logassa paDhake, saMmAse paDilehake baiThe. baiThake zarI rake vinA lAge bAhu yugala karake muhapattikI paMca vIsa aru zarIrakI paMcavIsa paDilehaNA kare. aru zrAvikA pITha, hRdaya, zira varjake paMdarA paDilehaNA kare. pIche kaThake, battIsa doSa rahita paMcavIsa yAva zyaka zuddha dvAdazAvartta vaMdalA kare. aMga namAvI, dono hAtho meM vidhiseM mukhavastrikA dharI, divasake aticAroMkoM pragaTa karake arthe AloyaNA daMmaka paDhe. tada pIche mukhavastrikA, kaTyAsana, pUNA, vA paDilehake, vAmA jAnuM hega aura dAhinA jAnu kaM cA karake dono hAthoM meM mukhavastrikA rarakake, samyag pratikramaNA sUtra paDhe. tada pIcheM ivya nAveM kaThake Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / hima" ityAdi damaka paDhe. pIche pAMcAdi sAdhu hoveM to tInakoM khAmaNA kare, aura sAmAnya sAdhu hoveM to prathama sthApanAcAryakoM khAmaNA karake, pIche tIna sAdhukoM khamAve, phera kRti karma kare pIche khaDA hoke, mastake aMjali karI ke vyAyariya uvadyAya ityAdi gAthA tIna paDhake, sAmAyika sUtra kAyotsarga ine paDhe kAyotsarga meM cAritrAcArakI zuddhi ke parthe do loggassa ciMte, tada pIche guruke pAsyAM pIcheM pArake, samyaktva zuddhike vAste logassa paDhe pIche savaloe arihaMta zyArahaNa kAyotsarga kare | eka loga rasa ciMti pArake zrutakI zuddhike vAste "purakaravaradI" kahe, pIcheM phera eka logassakA kAyotsarga karI, siddhastava paDhake, zrutadevatAkA kAyotsarga kare, eka namaskAra ciMte usakoM pArake, zrutadevIkI thui paDhe, vA suNe. aisehI khetradevatAkA kAyotsarga kare, ti sameM eka namaskAra ciMte, vo pArake, khetra devatAkI thui kahe vA suNe, pIche paMca maMgala paDhI, saMmAsA pa DijedI, baiThake mukhavastrikA paDilehe, pIche vAMdaNA deke, " ivAmitra sahiM" aiseM kahe ke, aiseM kahe ke, do jAnu hoke, vardhamAnAvara svaraseM tIna thui paDhe pIche zaka "" G9 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG caturtha stuti nirNayaH / stava paDhe, pIche stotra paDhe, pIche yAcAryAdi vAMdI, prAyazcittI zuddhi vAste cAra logassakA kAyotsa garga kare, tada pITheM logassa kahe. iti devasi paDikka mokI vidhi saMpUrNa || isa vidhi meM pakkima kI khAdimeM cAra thuise cai tyavaMdana karanI kahI hai. aura zrutadevatA aru kSetra devatAkA kAyotsarga aru ina donokI thui kahanI kahI hai. isa lekhakoM samyaktva dhArI mAnateM hai. aura mAnatethe, phera mAneMgenI paraMtu mithyAdRSTito kanI nahI mAnegA isa vAste samyakadRSTi jIvakoM tIna thuikA kadAgraha avazya boDa denA yogya hai. tathA dharmasaMgraha graMtha meM caityavaMdanAke neda kahe hai so pATha yahAM likhate hai // sA ca jaghanyAdi nedA tridhA yadbhASyaM namukkAreNa jahannA cizvaMdaNa mavadaMma thui junA // padaM thuI cakkaga, yaya paNihANe hiM nakkosA // 1 // vyAkhyA || namaskAregAMja nibaMdha zi ronamanAdilakSaNapraNAmamAtreNa yA namo ari haMtANamityAdinA athavaikayazlokAdirUpe nama skAra pAThapUrvakanama skriyAjaNena kAraNanUtena jA tinirdezAddadunirapi namaskAraiH kriyamANA jaghanyA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| nae svaHyA pAtakriyayoralpatvAiMdanA navatIti gamyaM // 1 ||nnaamshc paMcadhA // ekAMgaH ziraso nAme syA kSyaMgaH kryodhyoH||tryaannaaN nAmane vyaMgaH karayoH zi rasaH tathA // 1 // caturNA karayonviornamane caturaM gakaH // zirasaH karayorjAnvoH paMcAMgaH paMcanAmane // // 5 // tathA damakazcArihaMtacezyANamityAdizcaitya stavarUpaH stutiH pratItA yA tadaMte dIyate tayoryugalaM yugmamete eva vA yugalaM madhyamA etacca vyAkhyAnami ti kalpagAthAmupajIvya kuvaiti tadyathA nissakaDamani ssakaDe, vicee savehiM thuI tinni // velaM vacezyANa vinAkaM ekikiyA vAvi // 1 // yato damakAva sAne ekA stutirdIyate iti damakastutiyugalaM na vati // 2 // tathA paMcadaMmakaiH zakastava 1, caityastava 2, nAmastava 3. zrutastava 4,sivastavAkhyaiH 5,stuti catuSTayena stavanena jayavIdharAyetyAdipraNidhAnena ca tatkaSTA idaM ca vyAkhyAnameke "tinnivA kaTTaI jAva thuna tisilozyA ||taav taba aNusmAyaM kAraNeNa pa reNa vA" ityenAM kalpagAthAM paNihANaM mutta suttIe iti vacanamAzritya kuvaiti vaMdanakacUrNAvapyuktaM taM ca cezya vaMdaNaM jahanna madhimukkosa neyato tivihaM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / jatto nayiM || navakAreNa jahannA, daMga thui juna madhimA neyA // saMpunnA nakkosA, vihiNA khalu baM dA tivihA // 1 // taba navakAreNa eka silogoccAra rato paNAmakaraNa jahaNA tahA arihaMtacezyAla miccAi daMmagaM naNittA kAussaggaM pAritA thui dina iti daMgassa thuie ya leNaM DugeNaM mavimA na liye ca kappe nissakaDama nissakaDevA vi ceIe sa vahiM thui tinnavelaM va cezyANi ca nAUM ekke kkiyA vA vi // 1 // tahA sakkabayAI daMga paMcaga thui caTakka paNihANaM karaNa to saMpunnA esAkkoseti saMghA cAra vRttau cetAyA vyAkhyAne bRhanASya saMmatyA navadhA caityavaMdanA vyAkhyAtA tathA ca tatpAvalezaH etAvatA tihAI vaMdaNayetyAdyadvAragAthAgatanuzabda sU citaM navavidhatvamapyuktaM iSTavyaM naktaMca bRhadbhASye ce vaMdalA tineyA, jahanneyA mavimAya nakkosA // ikkikkA vitineyA, jahannama vimitra nakkosA // 1 // navakAre ee jahannA, iccAI jaMca va miyA tivihA // navanezraNA ime siM, neyaM navalarakaNaM taMtu // 2 // esA navappayArA, AisA vaMdA jimayaMmi // kAlo citrakArI, a ggaharaM suhaM savA // 3 // iti gAthA bRhadbhASye e Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 1 ga namukkAreNaM cizvaMdaNayA jahannayajahannA bahuhiM na mukkAreMhiM aneAjahannamadhimiA 1 sacitra sakka ayaMtA jahanna nakkosiyAmuNethavA 3 namukkArA ciI daMmaegathui manima jahannA 12 maMgalasakkalayaci 3 magathuihiM manamannimiyA // 5 // daMgapaMcagathuzjutha lapATaTha manimukkosA // 63 // ukkosajahannA puNa sacitra sakkabayAI pcNtaa|| 7 // jA thui jubala uje eM guNiyacizvaMdaNA puNo 4 nakosamadhimAsA 7 nakkosukkosivAya puNameyA paNivAya paNaga paNi dANatithaga thuttA saMpuramA 5 sakatanya iriyA 3 guNiyacizvaMdaNAI taha tini // zruttapaNihANasakka baazya paMcasakkathayA // 6 // nakkosA tivihA vidu kAyavA satti unayakAlaM // sesA puNa banayA cezya parivADimAIsu // iti // // navadhA caityavaMdanAyaMtrakamidam // jaghanya japraNAmamAtreNa yathA namo arihaMtANaM iti pA dhanyA 1 tena yahA ekenazlokena namaskArarUpeNa // 1 // jaghanya ma. maabduninmskaarmNglvRttaapraanidhaanaiH|| // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / jaghanyo namaskAra 1 zakrastava 2 praNidhAnaiH // 3 // skRSTA. 3 madhyama namaskArAH caitystvdNmk| ekaH stutirekA jaghanyA 4 zlokAdirUpA iti // 4 // e namaskArAcaityastava ekaH stuti ghayaM ekAdhi madhyama ma kRta jina viSayA eka zlokarUpA dvitIyA nA dhyamA 5 mastavarUpA yaddAnamaskArAH zakrastava caityasta vau stutidhayaM tadeva // 5 // madhyamo tkRSTA. 6 IyanamaskArAH zakrastavaH caityAdidamaka | stuti 4 zakrastavaH dvitIyazakrastavatAH stava praNidhAnAdirahitA ekavAra vaMdanocyate // 6 // utkRSTa ja IryAnamarakArAH daMmaka 5 stutiH / 4 namobuNaM dhanyA. 7 | jAvaMti jAvaMta 2 stavana 1 jayavI0 // 1 // 7 // IyanamaskArAH zakrastava caityastava evaM stu utkRSTA ti zakrastava jAvaMti 1 stava 3 jayavIya madhyama. G utkRSTo tkRSTA. e // 4 // 8 // zakrastava Iyastuti 4 zakrastava stutiH 4 zakrastava 1 jAvaMti 1 jAvaMta, stava jayavI0 zakrastava // e // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| e3 nASA // caityavaMdanAke jaghanyAdi tIna neda hai. ya bhASyaM // namukkAreNa ityAdi gAthA // isakI vyAkhyA // namaskAra soaMjali bAMdhi zira namAvaNe rUpa la kSaNa praNAmamAtra karake athavA namo arihaMtANaM ityAdi pAThase athavA eka do zlokAdi rUpa nama skAra pATha pUrvaka namaskriyA lakSaNa rUpa karaNanUta karakeM jAtike nirdezaseM bahuta namaskAra karake karate due jaghanyAjaghanya caityavaMdana pATha kriyAke alpa ho neseM hotI hai // 1 // aru dUsarA praNAma hai so paMca prakAreM hai zira namAve to ekAMga praNAma dono hAtha namAe yaMga praNAma, mastaka aru do hAthake namAva aiseM vyaMga praNAma, do hAtha aru do jAnu ke namA vaNeseM caturaMga praNAma, zira, do hAtha aru do jAnu yaha pAMcoM aMgake namAvaNaseM paMcAMga praNAma hotA hai // tathA damaka arihaMta yezyAeM ityAdi caityasta varUpa stuti prasida hai jo tisake aMtameM dete haiM. ti na donukA yugala, ye donohI vA yugala yaha madhyA caityavaMdanA hai. yaha vyAkhyAna isa kalpanASyakoM thA zrita hoke karate hai // tadyathA nissakaDa, ityAdi gA thA jisa vAste damakake avasAnameM eka thui jo Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e4 caturthastuti nirNayaH / dete hai || iti damaka stuti yugala hote hai // 1 // tathA paMca damaka, zakrastava, caityastava, nAmastava, zru tastava, siddhastava, ina pAMcoM daMmakoM karakeM. aura thu icAra karake stavana kahanA jayavIyarAya ityAdi pra vidhAna karake yaha utkRSTa caityavaMdanA, yaha vyAkhyAna jI koi karate he tinnivA ityAdi gAthA isa kalpa kI gAthA ke vacanakoM aura paNihANaM muttasutIe 3 sa vacanoM yAzrita hoke karate hai // 3 // vaMdanaka cUrNimeM bhI kahA hai so kahate hai so caityavaMda nA jaghanya, madhyama, utkRSTa jedaseM tIna prakAreM hai ji sa vAste kahA hai navakAreNa jahannA ityAdi gAthA tihAM navakAra eka zloka uccAraNaseM praNAma karaNe karake jaghanyA caityavaMdanA hotI hai // 1 // tathA ya rihaMta cezyAeM ityAdi daMmaka kahakeM kAyotsarga pA rake khuza dete hai so damaka aura thuike yugala donu karake madhyama caityavaMdanA hotI hai kalpameM nissakaDa ityAdi gAthAseM kahA hai // 2 // tathA zakrastavAdi ins pAMca, aura thui cAra, aura praNidhAna pAThaseM saMpUrNa utkRSTa caityavaMdanA hotI hai // 3 // tathA saMghAcAra vRtti meM isa gAthAke vyAkhyAnameM bRha Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| bhASyakI sammatiseM navaprakArakI caityavaMdanA kahI hai. tathA ca ttpaagoleshH|| etAvatA tihAu vaMdaNaye tyAdya hAra gAthA gata tu zabdaseM sUcita nava prakAraseM caitya vaMdanA jAnane yogya, dikhalAne yogyhai| uktaMca vRha bhASye // isake Age jo mahAnAyakI gAthA hai ti sakA artha upara kahA hai tahAMseM jAna lenA // jaba isatare jainamatake zAstromeM pragaTa pATha hai to kyA ra navijayadhana vijayajIne yaha zAstra nahI dekhe hovegeva thavA dekhe hovege to kyA samajaNameM nahI Ae hoMge samaje hoMgetokyA nASyakAra,cUrNikArAdikoMkI buddhi se apanIbudhikoM adhika mAnake tinake lekhakA anA dara karA hogA bAdara karA hogA to kyA satya nahI mAnA hogA satya nahI mAnA to kyA anyamatakI zrA vAle hai jekara anyamatakI zradA nahI hai to kyA nAstika matakI zradhA rakhate hai. je kara nAsti kamatakI zradhdhA nahI rakhate hai to kyA mAravADa mA javAdi dezoMke zrAvakoMseM koi pUrva janmakA vaira nA va hai? jisse nASyakAra, cUrNikArAdi hajAropUrvacA yokA mataseM viru6 jo tIna thuzkA kupaMtha calAke ' Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 caturtha stuti nirNayaH / tinakI zraddhAkuM phirAyake unokA manuSyanava bigADa nekI icchA rakhate hai. ? aho navyajIvo hama tumaseM satya kahate haiM ki je kara tuma nASyakAra, cUrdhnikArAdi hajAroM pUrvAcAryaike mAne hue cAra thuzke matakoM tathApoge to nizvayaseM dIrgha saMsArI aura nagati gAmI hoveMge. jekara ra navijayajIke calAe tIna thuike paMthakoM na mAnoge aura pUrvAcAryoMke matakoM zroge, tinake kahe mujaba caloge to niveMhI tumArA kalyANa hovegA isameM ku banI kvacit mAtra saMzaya jAnanA nahIM. kiMbahunA tathA dharmasaMgraha graMtha meM devasi paDikkamakI vidhi kA paisA pATha likhA hai so yahAM likhate haiM | pUrvA cArya praNItAH gAyAH // paMcavihAyAra visuddhi, deva miha sAhu sAvago vAvi // paDikkamaNaM saha guruNA, gu ruvirahe kurs ko vi // 1 // vaMdittu cezyAI, dAnaM ca tarAi e khamAsamaNe || nUni diya sirosayalA, ikhAre miThA DukkaDaM dei // 2 // sAmAi putra miThAmi, gavaM kAsaggamiccAi || suttaM naNiya palaMbiya, uya ku ppara dhari pahirA // 3 // ghoDagamAI dose hiM, vi rahi to karai ussagaM // nAhihotA hUM, canaraMgula Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| vitra kaDipaTTo // 4 // tabaya dhare hithae, Uhakkama diekae adhyaare||paarin eNamokAreNa. paDhataca navIsa thayadaM // 5 // saMmAsage pamadhiya, navavisidha alagga viSaya bAhukuna // muhaNaM tagaMca kAyaM, pehee paMcavIsa ha // 6 // nayihina saviNayaM, vihiNA guruNo kare kiza kammaM // battIsadosarahivaM, paNavIsAvassagavisudaM // 7 // aha samma mavaNayaMgo, karajuga vihi dhariSa putti rayaharaNo // pariciMtitha a syAre, janakammaM guru purovithaDe // ||ah navavi sittu suttaM, sAmAzya mAzya paDhiya payaH // anuti umhi zvAi, paDha uhani vihiNA ||e|| dAkaNa baMdaNaM to, paNagAi suja sukhAmae tinni // ki ka mma kiriyAyariba, mAi gAhAtigaM paDha // 10 // itra sAmAzya ussagga, sutta muccaritra kAussagga ni|| ciMtaz uDoagaM, caritta azyAra sudikae // 11 // vihiNA pArizra sammatta, sudi heca paDhaza najokaM // taha sabalotha arihaMta cezyArAhaNussaggaM // 12 // kAnaM ujoagaraM, ciMtitha pAre susaMmatto // purakara varadIvaDhe, kaDha sua sohaNa nimittaM // 13 // puNa pa Na vIsussAsaM, tassagaM kuNa pArae vihiNA // to Jain Education Intertional Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ena e7 cturthstutinirnnyH| sayala kusala kiriyA, phalANa sivANa paDhai thayaM // 14 // aha sutha samiti devaM, sutra devIe kare u ssggN|| ciMtez namokkAra,suNa va deva tI thuyaM // 15 // evaM khittasurIe, ussaggaM kuNa suNai deza thuii|| paDhi kaNa paMca maMgala, muva visai pamadya saMmAse // 16 // pu va vihiNeva pesitha, puttiM dAkaNa vaMdaNe gurunno|| bAmo aNusahitti, naNi jANuhiM to gaI // 17 // guru thuI gahaNe thuitimi, vakSmANarakarassaro paDhaI // sakabayabavaM paDhiya, kuNa paDita ussaggaM // 17 // evaMtA devasiyaM / / nASAH-isa uparale vidhimeM devasi paDikkamaNemeM prathama caityavaMdanA cAra thujhaseM karaNI pI. aMtameM zru ta devatA aura deva devatAkA kAyotsarga karaNA yo ra tinakI thui kahanI aise kahA hai| ___ yaha dharmasaMgraha prakaraNa zrIhIra vijayasUrijoke ziSyake ziSya zrImAna vijaya upAdhyAyajIkA racA du vA hai aura sarasvatIne jinakoM pratyakSa hoke nyAya zAstra vidyA aura kAvya racanekA vara dInA. aru jinakoM kAzImeM sarva paMmitIne milake nyAyavizAra da nyAyAcAryakI padavI dInI, aura jinone atya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| ee jhuta jJAnagarnita ese navIna eka sau graMtha race hai, aura jinone aneka kumatiyoMkA parAjaya kIyA, aura kukara kriyA karI, SaTzAstra tarkAlaMkArakA ve tA, ase zrImapAdhyAya zrIyazovijayagaNIjIne ji sa dharmasaMgraha graMthakU zodhyA hai. abajAnanA cAhIyeM ki aise aise mahAna puruSoke va cana jo koI tunnabudi puruSa na mAne to phera aise tubabujhivAlekA vacana mAnane vAleseM phera adhika mUrkha ziromaNi kisakU kahanA cAhiyeM ? / hamakU yaha bar3A Azcarya mAluma hotA hai ke ratna vijayajI aru dhanavijayajI apanI paTTAvalImeM zrI jagacaMsarijI tapA birudavAloMkU apanA AcArya li khate hai, tada pI. devasUri, anasUri, arthAt vijayade vasUri, vijayapranasUri pramukha likhate hai, aru lokoMke AgeM tapagabakA nAma to nahI leteM hai. koi pUre tinakU apane gaDhakA nAma sudharmagaha batalAte haiM. aisA kahaneseM to inokI bar3I dhUrtatA siddha hotI hai. kyoMke yaha kAma satyavAdiyoMkA nahI hai. jeka ra eka likhanA aura dUsarA mukhaseM bolanA? aura tapagaDakI samAcArI jo zrIjagacaMzvari, deveMisari Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 caturthastutinirNayaH / dharmaghoSasUri tathA tinakI avajinna paraMparAseM ca latI hai, tisakoM boDakeM svakapolakalpita samAcA rIkoM sudharmaganDakI samAcArI kahanI yahanI uttama janoke lakSaNa nahI hai // nalA.aura jinakoM apane paTTAvalImeM nAma likhaka ra apanA baDe guru karake mAnanA, phera tinokIhI sa mAcArIko jaba jUThI mAnanI tabato gurunI jUte sida huve ? jaba ratnavijayajI dhanAvajayajIkA guru jUte the tabato ina donokI kyA gati hovegI ? tathA navAMgI vRttikAra jo zrIajayadevasarijI tinake ziSya zrIjinavallanasUrijIne racI dui samA cArIkA pATha likhate hai // puNa paNavIsassAsaM, na ssaggaM kare pArae vihiNA // to sayala kusala ki riyA, phalANasikSANaM paDha thayaM // 14 // aha suya sa midi henaM, suyadevIe kara ussaggaM // ciMte namukkA raM, sugAi deza tie thui // 15 // evaM khittasurIe, na ssaggaM kare suNa de thuii| paDhikaNa paMcamaMgala, muva visai pamaU saMmAse // 16 // ityAdi // jASA // zrIjinavallana sUri viracita samAcAri meM prathama paDikkamaNemeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 101 pIle pratikramaNe avasAnameM zrutadevatA aru kSetra devatAkA kAyotsarga karaNA, aura znoMkI thuiyAM kahanI. yaha kathana paMdarAvI aru solAvI gAthAmeM karA hai. jaba zrI ajayadevasUri navAMgI vRttikAraka ke ziSya zrIjinavallanasUrijIkI banavAi samAcA rImeM pUrvokta lekha hai taba to zrIanayadevasUrijIseM tathA bAgu tinakI guru paraMparAseM cAra ghuzkI caitya baMdanA aura zrutadevatA aru devadevatAkA kAyotsa garga karaNA aura tinakI dhuz kahanI nizcayahI sima hotI hai, to phera isameM kubanI vAda vivAdakA ja gaDA rahyA nahI, isa vAste ratna vijayajI aru dhana vijayajI tIna thuzkA kadAgraha boDa deve, to hama inekoM alpakarmI mAneMge // tathA bRhatkharatara ganDakI samAcArIkA pATha li khate haiM // puvogniMgIyA paDikamaNa samAyArI puNae sA // sAva guruhisamaM, ikkovA jAvaMti cezyAiM ti gAhA // ugathuttipaNihANa vacaM cezyA vaMditu caurA ikhamAsamaNehiM AyariyAI vaMdiya nUnihiyasiro sabassa devasiya zvAza daMgeNa sayalAzyAra minukka DaM dAnaM nayi sAmAyiya suttaM jaNi nAmi tA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 caturthastuti nirNayaH / inaM kAnassaggamiccAi suttaM jaliya palaMbiya nuya ku ppara dhariyanA niho jAe N canaraMgula taviya ka Diya paTTo saMjai kavidhAi dosara hiyaM kAussaggaM jaMkA naM jakkamaM dikae zyAre hiyae dhariya namokkAre ela pAriya canavIsaM paDilehaNAna kAryaM kAe vitatti yA caiva kuNa / sAviyA puNa pihi sirahiyayava pannArasakuei / uhiya battI sadosara diyaM paNavIsA vastaya muhaM ki kamma kAryaM zravaNayaMgo karajuya vihni dhariya puttIdeva siyAiyArANaM gurupurana viyaDa evaM AloyaNa daMmagaM paDha / tanuM puttIe kahIsa pAuMDa vA Dijehiya vAmaM jAe hiThA dAhi NaM candvaM kAlaM karajuya gahiya puttisammaM paDikkamaNa suttaM nagai || taba dava jAvuna hima iccAi daMmagaM paDhittA baMdaNaM dAnaM paNa gAi sujai suttinni khAmittA sAmanna sAhU supula uvaNAyarieNa samaM khAmaNaM kAryaM ta tinni sAhU khAmittA puNo kI ka mmaM kAuM uddha Dina sira kayaMjalI AyariyanavanAe iccAi gAhA tigaM paDhittA sAmAzyasuttaM vassaggadaMmagaMca naNiya kAussagge cArittAzyArasuddhinimittaM navo yagaM ciMte / ta guruNA pArie pAritA saMmattasu Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 173 bihena nadyoyaM paDhiya sabaloya arahaMtacezyArAhaNu ssaggaM kAuM udyoyaM ciMtiya suya sohi nimittaM puraka ravaradIvaDhaM kaTTiya puNo paNavIsussAsaM kAnassaggaM kAnaM pAriya simalavaM paDhittA suyadevayAe kAnassa gge namokAraM ciMtiya tIse zui de suzvA // evaM khittadevayAe vi kAnassagge namokAraM ciMtikaNa pA riya tabuI dAlaM sovA paMcamaMgalaM paDhiya saMmAsae pa makjiya uvavisiya putvaM va puttiM pahiya vaMdaNaM dA bAmi aNusahiti naNiya jAgRhi vA vaTThamANa skarassarA tinithuIna paDiya sakkalayaM suttaMca naNiya pAyariyAI vaMdiya pAyabittavisohaNa kAnassaggaM kA nyoya canakka ciMti itti // devasiya paDi kmnnvihii|| isa pAtakI nASAH-jaiseM vidhiprapAke pAThakI ha ma yahI graMthameM Upara kara Ae hai taiseM jAna lenI. Isa pAumeMnI pratikramaNemeM cAra thuIseM caityabaMdanA ka ranI aura zrutadevatA tathA devadevatAkA kAyotsarga aru tinakI zuzyoM kahanI kahI hai. tathA pratikramaNA sUtrakI laghuvRttimeM zrItilakA cAryai cAra thuIseM caityavaMdanA karanI likhI hai tathA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 cturthstutinirnnyH| ca tatpAtaH // eSa navamo'dhikAraH etAstistraH stuta yo gaNadharakatatvAniyamenojyaMte AcaraNayAnyAyapi // tadyathA nadyate ityAdi pAsikA navaraM nisihI yatti saMsArakAraNAni niSedhAnnaiSedhikI modaH / daza mo'dhikAraH // tathA cattArItyAdi eSApi sugamA na varaM paramahanidhyihA paramArthena na kalpanAmAtreNa ni SThitA arthA yeSAM te tathA ekAdazo'dhikAraH athai vamAditaH prAranya vaMditanAvAdijinaH sudhIrucitami ti vaiyAvRttyakarANAmapi kAyotsargArthamidaM patati veyAvaccagarANamityAdi vaiyAvRttyakarANAM gomukhaca kezvaryAdInAM zAMtikarANAM samyagdRSTisamAdhikarANAM nimittaM kAyotsarga karomi atra ca vaMdaNavattiyAe / tyAdi na pazyate apitu annabanasasIeNamityAdi te SAmaviratitvena dezaviratinyopyadhastanaguNasthAnava titvAta tayazca vaiyAvRttyakarANAmiva / eSa hA dshodhikaarH|| . nASA // yaha navamA adhikAra pUrA dUdhA, yaha pUrvoktA sikSANaM // 1 jo devANa // 2 kovi0 // 3 ye tIna thuIyAM gaNadharakI karI huI hai isa vA ste nizceM kahanI cAhIyeM, aura AcaraNAseM anya Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha stuti nirNayaH / 105 (( jI kahIyeM hai, so yaha hai. naviMta ityAdi pATha si 5 hai. navaraM nisihIyatti0 saMsArakAraNa niSedhAt naiSedhikI moha. yaha dazamodhikAraH // tathA cattAri ityAdi yahanI sugama hai. navaraM paramaha0 paramArtha karake paraMtu kalpanA mAtraseM nahI niSThitArthA dUyA hai inako yaha ekAdazamodhikAraH // atha yA diseM raMjake vAde hai jAvajinAdika atha ucita pravRttike lIye yaha pATha paDhe // arraaree mi tyAdi " vaiyAvRtya karanevAle jo gomukha yakSa, cakrezvaryAdIkoM jo zAMtike karanevAle, samyagradRSTi samAdhike karanevAle hai ina hetuyoMse tinakA kAyo tsarga karatA hUM // ihAM vaMdarAva ttiyAe ityAdi pATha na kahanA apitu anna brUsasIela mityAdi pATha kahanA. tinako avirati honeseM deza viratiseMjI nIcale gu esthAnameM varttanaseM vaiyAvRtya karanevAloMkoM sunA hai. yaha bAramA adhikAra haiM. isa pATha meMnI cAra thuIseM caityavaMdanA karanI kahI hai. tathA ahilapura pATaNake phophalIye vADekA nAMmAgAra meM zrI ajayadevasUrikRta samAcArI hai tisa kA pATha likhate hai | pravrajitena conayakAlaM pratikra Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 cturthstutinirnnyH| maNaM vidheymtstvidhiH| saca sAdhuzrAvakayoreka eve ti zrAvakasamAcAryA pRthak noktaH, tatra rAtrikasya yathA'riyA kusumiNa saggo, jiNamuNivaMdaNa taheva sbaa|| sabassavi sakkathana, tiniya ussaga kAya vA // 1 // caraNe daMsaNanANe, sulodyotaya taI azyArA // pottIvaMdaNa bAloya, suttaM vaMdaNaya khAma yaM // 3 // vaMdaNamussaggo zna, ciMtaekiM ahaM tavaM kaahN|| nammAsAdegadiNA, hANijA porisi namo vA // 3 // muhapottI vaMdaNa pa,carakANa aNusahi taha yuI tinni // jiNavaMdaNa baduvelA, paDilehaNa rApaDi kamaNaM // 4 // atha daivasikasya // jiNamuNivaMdaNa a zyA, russaggo pottivaMdaNA loe||suttN vaMdaNa khAmaNa, vaMdana tinneva nssggaa||1||crnne daMsaNanANe, nadyoyA doNi eka ekkA y|| suyakhettadevanassa, ggo potiya vaMdaNathuI thuttaM // // puNaravi khamAsamaNa puvaMzcakAri tumhemhaM saMmatta sAmAzya saMyasAmAzyassa rovapatthaM naMdikarAvaNiyaM deve vaMdAveda // guru vaMdehatti naNittA taM vAmapAse vittA teNa samaM vaDheti bAhiM // thuIhiM deve vaMdAveza sibaya pacaMteya sirisaMti ? saMti 2 pavayae 3 javaNa 4 khittAya devayANa 5 tahA veyA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 107 vaJcagarAeNaya 6 ussaggA huMti kAyadyA kevalaM zAMti nAthArAdhanArthaM kAyotsargaH sAgaravaragaMjIretyaMtaM loga stuvoyagarA ciMtanataH saptaviMzatyuGkhAsamAnaH kAryaH / zeSeSu tu namaskAra ciMtanaM krameNa stutayaH zrImate zAM tinAthAyetyAdi // 1 // unmRSTariSTetyAdi // 2 // yasyAH prasAdetyAdi // 3 // jJAnAdiguNetyAdi // 4 // yasyAH kSetraM samAzrityetyAdi // 5 // sarve yahAM biketyAdi // 6 // tanuM rAmokkAraM kaTTiya jANu sunavitra sakka rihAlAI bottaM ca naliU jayavIyarAyetyA digAthe ca itIyaM prakriyA sarvanaMdISu tulyatve tatsamo cAraNatvaM cezya vaMdaNAtaraM khamAsamaNaputraM noi // ina pAThoMkA jAvArtha:- rAIpaDikkama ke aMta meM cAra thuIseM caityavaMdanA karanI kahI hai. hama Upara jitane zAstroMkI sAdI meM devasi paDikkamakA vi dhi likha khAe hai. tina sarva graMthoM meM rAi paDikkama ke aMta meM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. se saMjaya kAlamiti mahAnASyavacanaprAmANyAt // tathA zrI jayadevasUrine tathA tinake ziSyane deM vasi pakkimakI khAdimeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA aru kSetra devatAkA kA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 cturthstutinirnnyH|| yotsarga karanA tathA tinakI thui kahanI kahI hai| tathA samyaktva dezaviratyAdike AropaNekI caitya vaMdanAmeM pravacana devI, nuvana devatA, khetra devatA, ve yAvaccagarANaM inake kAyotsarga aura ina sarvokI ? tham pRthaga thui kahanI kahI hai. isa samAcArIke aMta zlokameM aiseM likhA haike zrIanayadevasUrike rAjyameM yaha samAcArI racI gaI hai. aura isI pustakakI sa mAptimeM aiseM likhA hai iti zrIkharataragaDe zrIajayadeva sUrikatA samAcArI saMpUrNA // yaha pustakanI hamAre pAsa hai, kisIkoM zaMkA hove to dekha leve // jaise isa samAcArImeM vidhi likhi hai, taiseMhI zrIsomasuMdarasUrikata, zrIdevasuMdarasUrikata, zrIyazode vasUrike ziSyake ziSya zrInarezvara sUrikata samAcA rIyoMmeM tathA zrItilakAcAryakRta vidhiprapA samAcA rImeM aisAlekha hai so yahAM likha dikhAte haiN| zrItilakAcAryakRta saitIsa hArakI vidhiprapA sa mAcArIkA pATha // punaH gRhI damA0 zvAkAreNatupne amdaM samyaktva0 zrutam dezavi0 sAmAyika Aropa guruNyAropaNA gRhIvAdamA nAkAreNa tumne amda samya zruta deza sAmAyikA ropaNanu niMdikarata Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 10 e guru karemo gRhI // damA0 ichAkAreNa tupne amha samya0zru0 deza 0 sAmAyikAropaNa naMdikaraNaM cezyAI vaMdAveda tataH samubAya guruH samavasaraNAye sthitvA gRhiNaM vAmapArzve nivezya IryApathikIM prati kramayya prArthitaM caityavaMdanAdezaM datvA guruH sasaMghastena saha caityavaMdanAM karoti // tadyathA // samavasaraNama dhye ratna siMhAsanasthAna, jagati vijayamAnAn cAmare vIjyamAnAn // manujadanujadevaiH saMtataM sevya mAnAn, zivapathakathakAMstAnarhataH saMstuve'haM // 1 // zivayuvati kirITAn zuSkaduSkarmakaMdAna, vimalatama samudyatkevalajJAnadIpAn // praNumanujasudehAkAratejaH svarUpAn zradhigataparamArthAn naumi siddhAn kRtA thana // // atulatulitasattvAn jJAtasiddhAMtata svAn, caturatara girastAn paMcadhAcArazastAn // prathita guNa samAjAn nityamAcAryarAjAn praNamata yugamu khyAna sakriyAba sakhyAn // 3 // praNayiSu paThanAyA nyudyateSu prakAmaM vitarata iha sautrIM vAcanAmAga masya // gaNita nijakaSTAn kAmitAnISTa sidhAn sarasasugamavAco vAcakAn saMstavImi // 4 // daza vidhayatidharmAdhAranUtAn prabhUtAn zramaNazatasahasrAna " Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / zramAn svakriyAyAM // savinayama tinaktyAnyullasa ccitta raMgaH satatamapi namAmi kAmadehAMstaponiH // 5 // caturgAtraM caturvakaM, caturdhA dharmadezakaM // caturgativini muktaM, namAmi jinapuMgavaM // 6 // ityAdi namaskA rAn zakrastavaM ca naNitvA arihaMta cezyAeM 0 loga ssa ughogare 0 // purakaravaradIvadve0 siddhANaM bujhAeM 0 kAyotsargAna kRtvA tataH zAMtinAtha ArAhAvaM kareM mi kAussaggaM vaMdaNavattIyAe0 atha suyadevayAe sAsaNa devayAe savesiM veyAvaccagarANaM aNubANAva evaM karemi kA ssagaM anna nasalieNaM kAyotsa gaMvi 4 datvA tatra zAMtinAthArAdhanArthaM kAyotsarge sAgaravaragaMjIrAMtacaturviMzatistavaM zeSakAyotsarga sapta ke zvAsovAsaM paMcaparameSThinamaskAraM viciMtya namoIlsi vAcAryopAdhyAya sarvasAdhujyaH iti japanarahitaM catu viMzatistava zrutastava kAyotsargAte stutidvayaM taGgaNana pUrvakaM cAparakAyotsargAte stutipaGkaM guruH svameva nA ti tAmAH stutayaH / satkevaladaMSTra dharmaditidhAraM zrI vIravarAhaM prAtarnutavaMdyaM // 1 // navakAMtAra nistAra sArthavAhAstu dehinAm // jinAdityA jayaMtyucaiH prajAtIkRta diGmukhAH // 2 // toyAyate maurya malA ' ' Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 111 panItau padmAyate zrIgaNanRtsaraHsu // rAhUyate yatkuma tabiMbe tarphenavAkyaM jayati prajAte // 3 // kimiya mamalapadmaM prohaMtI kareNa prakaTavikacapadme saMzritA zrIH sitAMgI // nahi nahi jinavIradIranIrezvarasya zruta sitamaNimAlAtAninAte zrutAMgI // 4 // yadi cApa rAehe naMdiH kriyate tadA etAsAM stutInAM sthAne imAH stutayo jAnIyAH // tadyathA // namostu vardha mAnAya spardhamAnAya karmaNA // tayAvAptamodAya parokSAya kutIrthinAm // 1 // yeSAM vikacAraviMda rAjyA jyAyaH kramakamalAvaliM dadhatyA // sadRzai riti saMgataM prazasyaM kathitaM saMtu zivAya te jineMzaH // 2 // kaSAyatApArditajaMtu nirvRtiM karoti yo jainamukhAMbu dotaH // sa zukramAsonavavRSTisaMnino dadhAtu tuSTiM mayi vistaro girAm // 3 // svasitasuranigaMdhAlagnanR gIkuraMgaM mukhazazinamajastraM binatI yA bijarti // vikacakamalamucaiH sA tvaciMtyapranAvA sakalasukhavi dhAtrI prANinAM sA zrutAMgI // 4 // zAMtinAthAdi stuticatuSTayaM ca pUrvAehAparA sahayorapyekameva || zAMti nAthaH sa vaH pAtu yasya samyaka sanAjanaM // kRtaM ka roti niHzeSaM trailokyaM zAMtinAjanam // 1 // yatprasAdA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 caturthastuti nirNayaH / davApyate padArthAH kalpanAM vinA // sA devI saMvide naH stAdastakalpalatopamA // 2 // yA pAti zAsanaM jainaM sadyaH pratyUhanAzinI // sAnipretasamRdadhartha nUyA cchAsanadevatA // 3 // ye te jinavacanaratA vaiyAvR tyodyatAzca ye nityaM // te sarve zAMtikarA navaMtu sarvA Ni yaadyaaH|| 4 // isa upara le pAThameM zrutadevatA, zAsanadevatA, arraaari ina tInokA kAyotsarga aura tI nokI tIna ghuiyAM kahanI kahI hai. isItareM sarvaga choMkI samAcArIyoMmeM yahI rItI hai. aura pratiSThA kalpomeMjI pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga aru thu yAM kahanIyAM kahI hai. yahA koI ratnavijayajI aru dhanavijayajI prazna karate hai ke pravrajyAvidhimeM aura pratiSThAvidhimeM to hama pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga arU thui kahanI mAnate hai. paraMtu pratikramaNomeM nahI mAnate. uttaraH- pratikramaNe meM veyAvaJcagarANaM, zrutadevatA, de devatA ina tInoke kAyotsarga, aru zuzyoM kahanI yaha saba bAta zaMkAsamAdhAnapUrvaka aneka zAstroM kI sAkSI seM hama Upara likha khAe hai. jekara ratnavijaya ru Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 113 dhana vijayajIkoM pUrvokta suvihita AcAryoMkA lekha pra mANa nahI hove to phera dharmakI pravRtti jo kula calA nI vo saba pUrvokta AcAryokI paraMparAsehI calatI hai tisakoMnI boDake jisamAphaka apanI marajImeM Ave tisamAphaka bicAre nole jIvoMke bAgeM calAnekoM ku banI menata to nahI paDatI; paraMtu nukazAna mAtra 3 tanAhI hotA hai ki jaiseM karaneseM samyaktvakA nAza ho jAtA hai. yaha bAta konI jainadharmI hovegA so a vazya maMjUra rarakegA phera jAdA kyA kahanA. pherajI eka bAta yaha hai ki jaba paDikkamaNemeM pU vokta devatAyoMkA kAyotsarga karaNeseM inakoM pApa le gatA hai ? to kyA pravrajyA vidhimeM aura pratiSThAvi dhimeM ina pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga karaneseM / nakoM pApa nahI lagatA hovegA? yaha kahanA satya haiki "AMdhe cUhe thothe dhAna,jaise guru taise yajamAna" isi mAphaka hai. yaha apadapAti samyakdRSTi nizcaya karegA. mAravADa aru mAlaveke rahene vAle kitaneka nole zrAvaka to ase hai ki jinone kisi bahuzrutaseM yathArtha zrIjinamArganI nahI sunA hai tinokoM kuyu ktiseM zrIharinaisariyAdika hajAro AcAryoM jo Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 cturthstutinirnnyH| jainamatameM mahAjJAnI the tinake sammata jo cAra thui zrutadevatA, devadevatAkA kAyotsarga karaNerUpa mata hai tisakoM ubApake svakapolakalpita matake jAlameM phasAteM hai. yaha kAma samyagdRSTi aru navajI ruyoMkA nahIM hai. * tathA ratnavijayajI, dhanavijayajIne zrIjagacaMsari jIko apanA pAcAryapaTTa paraMparAyameMmAnA hai.aura ti nake ziSya zrIdeveMisarijIne caityavaMdananASyameM aura ti nake ziSya zrIdharmaghoSa sUrijIne tisanASyakI saMghAcAra vRttimeM cAra thuiseM caityavaMdanAkI sidi pUrvapada uttara pada karake anjI tarese nizcita karI hai, jisakA sva rUpa hama upara likha Ae hai.tisakoM nahI mAnate isse apanehI AcAryoMkoM asatyanASI mAnate hai, to phera ratnavijayajI,dhana vijayajI yahanI satyanASI kyoM kara sima hovegeM? je kara ratnavijayajI aru dhanavijayajI aMcalaga ke matakA saraNA lete hovege to sonI ayukta hai. kyoki aMcalagabake matavAle to cAroMhI zuina hI mAnate hai, ve to logassa, purakaravara, sikSAeM bu dANaM, yaha tIna thuzkoM mAnate hai. anya nahI. yaha Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutiaanrnnyH| 115 bAta aMcalakata zatapadI graMthake 14-15-16-pra zrottarameM dekha lenI.. ____ tathA tilakAcAryakata vidhiprapAkA pATha // atha saadhudincryaavidhiH|| iha sAdhavaH pAzcAtyarAtrighaTi kAcatuSTayasamaye paMcaparameSThinamaskAraM paThaMtaH samuM tyAya 'kiM me kaDaM kiM ca me kicame saMkaMsakkaNidhaM samA ya sami kiMme paropAsa kiMca athavA kiMcAhaM khali yaM na vivadyayAmi // 1 // ' ityAdi viciMtya ryApathikI pratikramya caityavaMdanAM kRtvA samudAyena kusvapnajasvapna kAyotsarga gurUna vaMditvA yathAyeSThaM sAdhuvaMdanaM / zrAva kANAM tu mitho vAMdanaM naNanaM tataH karNa AdezAdAne na svAdhyAyaM vidhAya tataH damANzva paDikkamaNavAnaM naM kamA savassa virAIya uciMtiya nAsiyaM ucci yaha maNi vacaNi kAI mibAmi kukkaDaM zakrastavana naM tatazcAritrazudhyartha karemi naMte kAnassaggaM na yoyaciMtaNaM na punarAdAveva aticAraciMtanaM nijJapra mAdena smRtivaikalyasaMnavAt tato darzanazukSyartha lo gassa udyoyagare udyoyaciMtaNaM jhAnazukSyartha purakaravara nassaggo acarakuvisai joguvo siriyana ityAdyati cAraciMtanaM zrAvakANAM tu nAmi daMsammIti gAthA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 caturthastutinirNayaH / STakaciMtanaM tato maMgalArtha sikSAeM budANamiti stu tInAM laNanaM muhapattIpehaNaM vaMdaNayaM upavizya prati kramaNasUtranayanaM anujimi ArAhaNAe panaNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM yadi paMcAdyAH sAdhavo navaMti tadA trayANAM takriyatAM tatra rAtrike daivasike pAdikAdisa kasaMbusamAptidAmaNeSu mayitAraH sakalaM dAma ekasUtraM narAMti damaNIyAstu parapattiyaM padAt avi hiNA sAriyA vAriyA cozyA pamicozyA maNeNa vA yAe kAeNa vA milAmi ukkaDaM iti nnnNti|ath vaM daNapuvaM bamAsiyA ciMtaNa Ayariya uvadyAe ussa ggA bammAsiya ciMtaNaM karija paccarakANaM jAva udyoyaM jaNittA muhapattI pamilehaNaM vaMdaNayaM paJcarakANaM lAmo aNusahiM vizAlalocanadalaM0 iti stutitrayanaNanaM shkrstvH| pUrNA caityavaMdanA // tilakAcAryakata vidhi prapAmeM // saMpUrNA caityavaMdanA astotrA tato gurUn vaM ditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanaM damA0 bApa Dikkama ThA yahaM zvaM damA savassavi deva siyaM karemi naMte kA nussaggo samayaM dinAticAraM ciMtArtha // zrAvakANAM tu nAmi daMsamIti gAthASTakaciMtArtha atha udyoyaM jaNitvA muhapattIpehaNaM vaMdaNayaM AloyaNaM upavizya Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 117 pamikamaNAsUtranaNanaM tataH anunimi ArAhaNAe jaNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM vaMdaNayaputvaM caritahini mittaM Ayariya uvadyAye kAnassaggo udyoyagaciMta NaM tato daMsaNazudihe udyoyaM jaNittA nassaggo u boyaciMtaNaM ta nANazukkie purakaravara kArassaggo udyeyaciMtaNaM atha zurucAritradarzanazrutA ticArA maMga lArtha sikAeM budANaM paMca gAthA naNitvA suyadevayA e ussaggatIe thuIkhittadevayAe nassaggatIethuI namu kAraM jaNittA muhapotIpehaNaM tato yathA rAjJA kAryA yAdiSTAH puruSAH praNamya gacaMti kRtakAryAH praNamya nivedayaMti evaM sAdhavo'pi gurvAdiSTA vaMdanakapUrva cA ritrAdizuddhiM kRtvA punarnivedanAya vaMdanaM datvA naNaM ti lAmo aNusahi namostuvardhamAnAya iti stuti trayanaNanaM zakrastavastotranaNanaM urakakhana kammakhanA AcAryopAdhyAyasarvasAdhudamAzramaNANi // damA0 bA0 sapnAnaM saMdisAvana mA0 bA0 sapnAta ka ravaM // tataH svAdhyAyaM kavA gurUna vaMditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanam iti devasikapratikramaNavidhiH // isa uparale pAThameM rAzpaDikkamaNeke aMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. aura daivasika pra Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 cturthstutinirnnyH| tikramaNe prAraMnameM cAra dhuseM caityavaMdanA karanI kahI hai. zrutadevatA aru devadevatAkA kAyotsarga kara nA aura ina donokI thuzyoMnI kahanI kahI hai. tathA zrImapAdhyAya zrIyazovijayagaNijIyeM pAM ca pratikramaNekA hetuganita vidhi likhI hai, tisa kA pATha likhate haiM // paDhama ahigAreM vaMDa nAva ji aisarU re||biije davajiNaMda trIje re,trIje re, ga cezya gvaNA jiyo re // 1 // cothe nAmajina tiduyaNa uva NA jinA namuM re // paMcameM batima vaMDare, vaMDare vi haramAna jina kevalI re // 2 // sattama adhikAreM su ya nANaM vaMdiyeM reM, adhmI dhui sidhANa navame re, na vame re, thui tibAhiva viirniire||3|| dazame uUyaMta zuz valiya gyArameM re, cAra ATha daza doya vaMdo re, vaMdore, zrIaSTApadajina kahyA re // 4 // bArame sa myAdRSTI suranI samaraNA re,e bAra adhikAra nAvo re,nAvore, deva vAMdatAM navijanA re||5|| vAM bu zva kAri samasa zrAvako re, khamAsamaNa canade zrAvaka re, zrAvaka re, jAvaka sujasa isyuM navaM re // 6 // tibAdhipa vIra vaMdana raivata maMjhana, zrInemi nati tiba sAra // caturanara // aSTApada nati karI suya deM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 11e vayA, kAssagga navakAra caturanara // 7 // prii0|| detra devatA kAnassagga zma karo, avagraha yAcana heta // caturanara // paMca maMgala kahI pUMjI saMmAsaga, muhapatti vaMdana deta // caturanara // e|| parI0 // isa uparake pAThameM devasi paDikkamaNA karatAM pra thama bArA adhikArasahita caityavaMdanA karanI kahI hai. tisameM cothA kAyotsarga veyAvaJcagarANaMkA kara NA tisakI ghui kahanI kahI hai // tathA dUsare pATha meM, zrutadevatA aura devadevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai.isI tareM rApratikramaNeke aMtameM cAra thuzkI caityavaMdanA karanI kahI hai| ___ yaha zrIyazovijayajI upAdhyAyakA paMmitattva jo thA so Aja taka saba jainamati sAdhu zrAvakoM meM prasida hai mAtra jinake race dave graMthoMkoM bAcane seMhI to zaMkA karane vAle vAdI prativAdIyoMkA ma da dUra hojAtA hai, yaha paMmitane seMkaDo graMthoMkI racanA karI hai tisameM koznI graMthake bica koznI zaMkita bAta dikhane meM nahI AI hai, saba zaMkAyoM kA samAdhAna karake racanA karI hai. yaha bAta ko jI samajavAna jainIseM nAmaMjUra nahI hotI hai. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 cturthstutinirnnyH| aise aise mahApaMmitone jaba cAra zuzkI caityavaMdanA aura zrutadevatA devadevatAkA kAyossarga pratikrama aimeM karanA likhA hai, to phera ratnavijayajI aru dhana vijayajIkoM pUrvAcAryoMke mataseM virukSa tIna thuzke paM tha calAnemeM kubano lakjA nahI AtI hovegI? ve apane manameM aise vicAra nahI karate hovegeki ? ha mato pUrvAcAryoMkI apekSAseM bahuta tula budhivAle haiM. to phera pUrvAcAryoMke paraMparAseM cale Ae mArga kI ubApanA karake kaunasI gatimeM jAveMge. thoDI sI jiMdagIvAste vRthA animAna pUrNa hoke niHprayo jana tIna thukA kadAgraha pakaDake zrIsaMghameM beda ne da karake kAhekoM mahAmohanIya karmakA utkRSTa baMdha bAMdhanA cAhIyeM ? hamArA abhiprAya mujaba inoke hRdayameM yaha bicAra nizceseMhI nahI AtA hovegA. jekara AtA hove, to phera pUrvAcAryoMke race hUe se kaDoM graMthoMrUpa dIpokI mAlA hAthameM lekara kAhekoM tIna zurUpa kadAyahake khADe meM paDanekI nA rakha te hai? yaha dekhaneseM jaisA sika hotA haike znokoM yaha bicAra nahI AtA hai. __ yaha vicArato apanapAti samyag dRSTI, navajI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 11 rU jIvoMkoM hotA hai, paraMtu svayaMnaSTa aparanAzakAkoM to svapnemeMnI jaisI nAvanA nahI AtI hai. isa vAste he nole zrAvako tuma jo ApanA AtmakA ka vyANa zvaka ho, aru paranavameM uttamagati, uttama kula, pAkara bodhabIjakI sAmagrI prApta karaNeke ani lASI hovo to tarana tArana zrIjinamatasammata ase jainamatake hajAro pUrvAcAryoMkA mata jo cAra thuzyoM kA hai tinako boDake dRSTI rAgaseM kisI jainAnAsake vacanapara zradA rarakake zrIjinamataseM virupa jo tIna yuzyoMkA mata hai. tinakoM kadApi kAle aMgIkAra ka raNa to dUra raho; paraMtu inakoM aMgIkAra karaNekA ta rkanI apane dilameM mata karo, kyoMke jo dharma sAdha na karanA hotA hai so saba nagavAnke vacanapara zuddha zrayA rarakaneseM hotA hai, isI vAste jo zramAmeM vika lpa ho jAve to phera jaise mahAsamuzmeM sulaTA jahAja calate calate ulaTA ho jAve to una jahAjameM baiTha nevAlekA kahA hAla hove ! tisI tareM yahAMnI jAnanA cAhIyeM. isa vAste Apa kokI dekhA dekhIseM kiMvA kisI hetu mitrake para sarAgadRSTI honeseM mRgapAzake nyAyeM tIna zurUpa pAzameM mata paDanA.isse bahota sA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 cturthstutinirnnyH| vadhAna rahanA cAhIye. zrIjinavacana uhApanaseM ja mAlI jaise bar3e bar3e mahAnpuruSoMkoMnI kitanA dIrgha saMsAra ho gayA hai. yaha bAtoM alabatA Apa zrAva koMmeseM bahotaseM janoMne sunI dovegI to phera vo pu ruSoMke AgeM Apanato kubanI gaNatImeM nahI hai, to phera hamajAdA kahA kahai. yaha hamArI parama mitratA seM hitazidA hai. so avazya mAnya karoge jisseM A pa samyaktvakA ArAdhaka hoke saMsAracamaNaseM baca jAvegeM, zrIvItarAga vacanAnusAra calegeM to zIghrahI ApanA padakoM pAvegeM isa bAtameM kubanI saMzaya raraka nA nahI. samajukoM bahota kyA kahanA. hamato zaMkA dUra karaNe vAste pUrvAcAryoMke race hUe bahotase graMthoM kA pATha napara likhake samAdhAna kara dikhAyA. pheranI kitaneka graMthokA pATha likha dikhalAte haiM / tathA zrIrAjadhanapura arthAt zrIrAdhaNapurake jAMmA gArameM pUrvAcAryakRta SaDAvazyaka vidhi nAmA graMtha hai, tisakA pATha yahAM likhate hai. SaDAvazyakAni ythaa|| paMcavihAyAravisu, bihena miha sAhu sAvago vAvi // paDikamaNaM sahaguruNA, guruvirahe kuNa kovi // 1 // vaMdittu cezyAI, dA canarAza e khamAsamaNe // nUni Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 123 hiya sirosayalA, iyAra miThokaDaM dei // 2 // sAmA iya putra milA, mI vAinaM kAnassaggamiccAI || suttaM na yi palaMbiya, ju kupparadhariyapa hiraNa jaM // 3 // ghoDagamAI dosehiM, virahIyaMto karei ussaggaM // nA higraho jAeDhaM, canaraMgula variya kaDipaTTo // 4 // tayadhare hiyae, jahakamaM die IyAre // pA retu namukAreNa, ( iti prathamamAvazyakam // 1 // paDhai caviyadamaM // 5 // iti dvitIya mAvazyakam // 2 // saMmAsage pamayi, navavisiya alagga viya ya bAhuju // muhaNaM tagaM ca kArya, ca pehae yaMca visa hA // 1 // uhiyati saviSayaM, vihiyA gu ruNo kare ki kammaM // battIsadosara diyaM, paNavIsA vasaggavisu // 2 // graha sammamavaNayaMgo, kara jupravidhi riputtirayaharaNo // pariciMtA azyAre, jahakamaM gurupuro viyaDe // 3 // yaha navavisItuM (i ti tRtIyamAvazyakam // 3 // ) suttaM, sAmAyiya mAyiya paDhiya paya // hiyammi iccA, 6 paDhai Dahara hi vihiyA // 4 // dAUNa vaMdAMto, paNagAi sujai su khAmae tinI // ki kammaM kariyAyari, yamAi gAhA tigaM paDhAI // 5 // iti turyamAvazyakam // 4 // iya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 cturthstutinirnnyH| sAmAyiya ussa, ggasutta muccariya kAssaggani // ciMta uDoacari, ttayazyAra sukSikae // 6 // vihiNA pArIa (ayaM logassa jhyAtmakazcAritrazusyu tsrgH|| 1 // ) samattassa 6 sudihetaM ca paDhaznako aN|| taha sabalotha arihaMta ce bArAhaNussaggaM // 7 // kA ukloagaraM, ciMtiya pAre sujhsmmtto|| (ayaM darzanasya lo0 // 1 // 2) // purakaravaradIvaDhaM, kaDha sutra sohaNanimittaM // 7 // puNa paNavisossAsaM, ussa ggaM kuNapArae vihinnaa|| (ayaM jJAnasyalo 01 // 3 // ) to sayala kusala kiriyA, phalANa sidhANa paDhazthaya ||e|| ahasuasamibihe, suadevIe kare ussggN|| ciMtei namukkAraM, suNa vadeva tIra thuI // 10 // evaM khittasurIe, ussaggaM kuNa suNa dei thuI // paDhikaNa paMcamaMgala, muvavisaI pamaU saMmAse // 11 // iti paMcamamAvazyakam // 5 // putvavihiNeva pehiya, puttiM dAkaNa vaMdaNaM guruNo // iti paSThamAvazyakam // 6 // lAmo aNusahiti, naNiyaM jANuhito nagai // 15 // guruthui gahaNe thui ti,ni vakSmANarakarassarA paDhaI // sakkaDavaM zrapaDhiya, kuNa pabitta nassaggaM // 13 // evaM tA devasiya // iti daivasika pratikramaNa vidhiH||1|| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 125 rAzmavi evameva navaritahiM paDhamaM dAna mijAmi ukkaDaM paDha sakkalayaM // 1 // ughyi karei vihiNA, ussaggaM ciMtae anajokaM // ayaM jJAnasya kAyotsargaH loga // 1 // biyaM dasaNasudizAayaM dvitIyo darzanasya lo|| 1||ciNtetbshmmev // 2 // taze nisAzyAraM, jahakkama ciMtikaNa pAre // iti tRtIyazcAritrasya lo // 13 // iti prathamamAvazyakam // 1 // sikvayaM paDittA, pamahasaMmAsa mavavisa (atihitIyamAvazya kam // // ) putvaM ca putti pehaNa vaMdaNa mAloya (iti tRtIyamAvazyakam // 3 // ) suttapaDhaNaM ca // vaMdaNa khA maNa vaMdaNa gAhatigapaDhaNa (iti caturthamAvazyakam // // 4 // ) nssggo||4|| tanayaciMtA saMjama, jogA e na ho jaNamehANI // taM paDivajAmi tavaM,jammAsaM tAna kAna malaM // 5 // emAz zguNatIsuNa, yaM pIna saho na paMca mAsamavi // evaM cana tina mAsaM, na samabo egmaasNpi|| 6 // jAtaMpi tera suNa cana, tI sai mAzna uhANIe // jA caubaMno AyaM bilAI jAporisI namovA // 7 // jaM sakataM hiyae, dharettu (iti paMcamamAvazyakam // 5 // pehaNapottiM dAnaM vaMdaNa masaDho taM ciya paJcarakae vihiNA // // iti SaSThamA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 caturthastuti nirNayaH / :1 vazyakam // 6 // ivAmo aNusahiMti naNIya navavi sI paDhai tinni thui // mInasa deNaM sakalayA to cez e vaMde // 5 // iti rAtri pratikramaNe paDAvazyakAni // 2 // yaha parikayaM canadasI, diAMmi puvaM va taba devasiyaM sutaM taM paDikkami, to sammaM imaM karmakuei // 10 // muhapotI vaMdaNayaM saMbuddhA khAmaNaM tahA lo e // vaMdaNapatya khAmaNaM ca vaMdaNayamaha suttaM // 11 // sutaM hANaM, ussaggo puttivaMdaNaM tahayaM // paUMtiya khAmaNayaM, taha caro bona baMdAyA // 12 // pucavi himeva sarva, deva siyaM vaMdA to kueI // siddha sUri ussaggo, jena saMtithaya paDhaNeya // 13 // evaM ciya ca umAse, varise ya jahakkamaM vihIro // parakacanamAsa variseM, sunavarinAmaMmi nApahaM // 1 // taha ussaggo jokhA, bArasa ( 12 ) vIsA ( 20 ) samaMgalacattA // (40) saMbuda khAmatti paNa satta sAhUNa jahasaMkhaM // 15 // iti zrIpAdikAdipratikramaNapaDAvazyakaM saMpUrNam // isa uparale pATha meM daivasika pratikramaNakA vidhi meM caityavaMdanA cAra thukI karanI, zrutadevatA tathA devatAkA kAyotsarga karanA aura tIna ghuiyoM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 127 kahanIyAM kahIyAM hai. aura rAi paDikkama ke aMta meM cAra ise caityavaMdanA karanI kahI hai. yadyapi ki sI kisI zAstrokta vidhimeM sAmAnya nAmaseM caitya vaMdanA karanI kahI hai. tahAMnI pratikramaNekI zrAdyaM taka caityavaMdanA meM cAra khuzkI caityavaMdanA jAna le nI kyoMki upara likhe hue bahuta zAstroMmeM vistAra seM cArahI pUrvaka caityavaMdanA karanI kahI hai. sarva yAcAryekA ekahI mata hai. kisI jage sAmAnya vi dhi kahA hai. aura kisI jage vistAraseM vidhikA kathana karA hai. sujJa jana navanIrUyoMkUM to zAstrakI sUcanA mA seMhI bodha hojAtA hai, to jaba bahu graMthoMkA lekha dekhe taba to tinoMkoM kiMcit mAtracI kadAgraha nahI rahatA hai. isa vAste hama bahuta namratApUrvaka ratnavi jayajI ru dhanavijayajIseM kahateM haiM ki prathama to Apa kisI tyAgI guruke pAsa pherake saMyama lIjI e, arthAt dIkSA lIjIe, pIche sAdhusamAcArI, ji nasamAcArI, jagaccaM sUripramukha pUrvapuruSoMkoM jinakoM tumanehI apane yAcArya mAne hai tinakI tathA ti noke ziSya paraMparAyakI samAcArI mAno yathAzakti Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 cturthstutinirnnyH| saMyamatapameM udyama karo aura jainamataseM virukSa jo tIna thuzkI prarUpaNAseM kitaneka jole navya jI voMkU vyugrAhI karA hai. tinokoM phera satya satya jo cAra thuzyoMkA mata hai so kahakara samajAvo, aura utsUtra prarUpaNAkA mithyA duSkata devo,to avazyahI tumArA manuSya janma saphala ho jAvegA,nahI to jina vacanaseM viruda calaneke lIye kauna jAne kaisI ke sI avasthA yaha saMsArameM noganI paDegI. so jhA nIkoM mAluma hai, aura Apane kyopazama mujaba ApananI jAnate hai. praznaH-prathama tuma hamakoM yaha bAta kahoki sa myagdRSTI devatAdikake koyossarga karaNeseM kyA lA na hotA hai ? aura kisi kisi zAstra meM samyagdRSTI devatAdikokA mAnanA kAyossarga karanA likhA hai, aura kisa kisa zrAvaka sAdhune yaha kArya karA hai, so saba hamakU smjaavo|| ___ uttaraH-zrIpaMcAzaka sUtrake ekonaviMzati paMcAza kAkA pAThameM isI tareseM likhA hai, so Apako likha batAte hai. tathAca tatpAH // kiMca amo vianici to, tahA tahA devayApieNa // mujaNANadina kha Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturghstutinirnnyH| 12 // lu, rohiNImAI muNeyavo // 23 // vyAkhyA / anyadapi ___ asti vidyate citra vicitraM tapa iti gamyate tathA te na tena prakAreNa lokarUDhena devatAniyogena devatode zena mugdhajanAnAmavyutpannaburilokAnAM hitaM khalu pathyameva viSayAnyAsarUpatvAt rohiNyAdidevatoddezena yattazehiNyAdi muNeyatvotti jJAtavyaM / pulliMgatA ca sarva tra prArUtatvAditi gaathaarthH||devtaa eva drshynnaah| ro hiNicaMbA taha mada, namiyA savasaMpayA sorakA // su yasaMti surAkAlI, simAzyA tahA ceva // 24 // vyA khyA / rohiNI1 aMbA 2 tathA madapusyikA 3 savasaM payA sorakatti 4 sarvasaMpat 5 sarvasaukhyA cetyrthH|| suya saMtisurati zrutadevatA 7 zAMtidevatA cetyrthH|| suya devaya saMtisurA iti ca pAgantaraM vyaktaM / ca kAlI / sihAyikA ityetA nava devatAstathA caiveti samuccayArthe saMvAzyA caivatti pAThAntaramiti gAthArthaH // tataH kimi tyaah| emAz devayA,paJca avssggaaujiivttii|| gANAdesae sikSA, te save ceva hoi tavo // 25 // vyaakhyaa| evmaadidevtaaHprtiityaitdaaraadhnaayetyrthH|| avassaggatti apavasanAni avajoSaNAni vaa| tuHpU rnne| ye citrA nAnAdezaprasidhAste sarve caiva navaMti Jain Education enternational Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 caturthastutinirNayaH / tapa iti sphuTamiti tatra rohiNItapo rohiNInakSatra dinopavAsaH saptamAsAdhikasaptavarSANi yAvattatra ca vAsupUjyajinapratimApratiSThA pUjA ca vidheyeti| ta thAMbAtapaH paMcasu paMcamISvekAzanAdi vidheyaM neminA zrAMbikApUjA ceti // tathA zrutadevatAtapa ekAdaza svekAdazISUpavAso maunavrataM zrutadevatApUjA ceti / zeSANi tu rUDhito'vaseyAnIti gAthArthaH // atha ka thaM devatodezena vidhIyamAnaM yathoktaM tapaH syAdityA zaMkyAha // jaba kasAyagiroho, baMnaMjigapUyaNaM aNa saNaM ca // so sabo ceva tavo, visesa sukaloyaMmi // 26 // vyAkhyA // yatra tapasi kaSAyanirodho brahma jinapajanamiti vyaktaM anazanaM ca jojanatyAgaH so tti tatsarva navati tapovizeSato mugdhaloke / mugdhalo ko hi tathA prathamatayA pravRttaH sannanyAsAkarmayo dezenApi pravartate na punarAdita eva tadartha pravartituM zaknoti mugdhatvAdeveti / sadupayastu modArthameva vihi tamiti bujhyaiva vA tapasyati // yadAha // modAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSa iti| modArthaghaTanA cAgamavidhinaivAlaMbanAMtarasyAnAnogahetutvAditi gA thArthaH // na cedaM devatodezena tapaH sarvathA niSphala Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 131 maihikaphalameva vAcaraNahetutvAdapIti caraNahetutva masya darzayannAha // evaM paDivattie e, to maggANu sArijAvA // caraNaM vihiyaM bahave, pattA jIvA mahAjAgA // 27 // vyAkhyA // evamityuktAnAM sAdharmikadevatAnAM kuzalAnuSThAneSu nirupasargavAdi hetunA pratipattyA taporUpopacAreNa, tathA ita ukta rUpAtkaSAyAdinirodhapradhAnAttapasaH pAgaMtareNa evamu ktakaraNena mArgAnusArijAvAt sikSipayAnukUlAdhya vasAyAcaraNaM cAritraM vihitamAptopadiSTaM bahavaH pra nUtAH prAptA adhigatA jIvAH sattvA mahAjAgA ma hAnunAvA iti gAthArthaH // tathA / savaMgasuMdaraM taha, NirujasihoparamanasaNo ceva // prAyajaso ha,ggakapparurako taha mAvi // 27 // paDhina tavo vi seso, amehi vi tehiM tehiM sajehiM // maggapaDiva vattiheka, haM diviNeyANuguNeNaM // e // vyAkhyA // sarvAMgAni suMdarANi yatastapovizeSAtsa sarvAMgasuMdara statheti samuccaye // rujAnAM rogANAM anAvo nIruja tadeva ziva zikhA pradhAnaM phalaM tayA yatrAsau niru jazikhA tathA paramAeyuttamAni nUSaNAnyAjaraNAni yato'sau paramanUSaNaM caiveti samuccaye / tathA Ayati Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 cturthstutinirnnyH| mAgAmikAle'nISTaphalaM janayati karoti yo'sAvAya tijanakastathA saunAgyasya sunagatAyAH saMpAdane ka lpavaka va yaH sa saujAgyakalpavakSastatheti samuccaye anyo'pyaparopi uktatapovizeSAtkimityAha // pati to'dhItastapovizeSastaponedo'nyairapi graMthakAraisteSu te Su zAstreSu nAnAgraMtheSvityarthaH // nanvayaM paritopi sA niSvaMgatvAnna muktimArga ityAzaMkyAha // mArgapratipatti hetuH zivapathAzrayaNakAraNaM yazca tatpratihetuH sa mA gai evopacArAtkathamidamiti ceDucyate // haMdItyupaprada zaMne vineyAnuguNyena zikSaNIyasatvAnurUpyeNa navaMti hi kecitte vineyA ye sAnidhvaMgAnuSThAnapravRttAH saMto niraniSvaMgamanuSThAnaM lanaMta iti gAthAjhyArthaH // isa pAThakI nASA likhate hai // annovi ityAdi gAthA // vyAkhyA // anya prakAra pUrvokta tapake svarU pase anyatarekAnI vicitra prakArakA tapa hai tisa tisa prakAra loka rUDhI karake devatAke naddezya karake jole avyutpanna buddhivAle lokoMkoM viSayAcyAsa rUpa honeseM hita pathye sukhadAihI hai. rohiNI Adi deva tAyoM ke uddeza karake jo tapa karate hai. tisakoM rohi pI Adi tapa jAnanA. iti gaathaarthH|| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 133 aba devatAhI dikhAte hue kahate hai // rohiNI tyAdi gAthAkI vyAkhyA // 1 rohiNI, 5 aMbA, tathA 3 madapuriyakA, 4 sarvasaMpat 5 saukhyA // suyasaMti suratti // 6 zrutadevatA, pu zAMtidevatA, 7 kAlI, e sihAyikA, e nava devIyoM hai iti gaathaarthH|| ___ emAi ityAdi gAthAkI vyAkhyA // ityAdi devatA koM azrita tinakI ArAdhanAkevAste apavasana apajoSaNa karanA ye nAnAdezameM prasida hai. ye sarva tapavizeSa hote haiM. tinameMseM rohiNItapa rohi pInadatrake dinameM upavAsa kare, isatareM sAta varSa sAta mAsAdhika tapa kare aura zrIvAsupUjya tIrthakara jagavaMtake pratimAkI pratiSThA aru pUjA kare. iti rohiNI tapa // 1 // tathA aNbaatp||paaNc paMcamImeM ekAzanAdi karanA, aura zrIneminAthajIkI tathA aMbikAkI pUjA kareM / tathA zratadevatAkA tapa // gyAre ekAdazIyoMmeM upavAsa maunavrata kare aura zrutadevatAkI pUjA kare, zeSatapavidhi rUDhIseM jAna lenI // iti gAthArthaH // - atha kisatareM devatAke naddeza karake vidhIyamAna yathokta tapa hove, aisI AzaMkA lekara kahate hai. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 cturthstutinirnnyH| jaba kasAya ityAdi gAthAkI vyAkhyA // jisa tapameM kaSAyakA nirodha hove, brahma jina pUjana hoveM, aura azananojanakA tyAga hove,so sarva tapa nole lokoMmeM hotA haiM, kyoMki nole loka prathama aise tapameM prata tta hue naye anyAsake balase pIche karmayake karane vAstenI tapa karanemeM pravRtta hote hai. paraMtu AdihIse karmakSya karaNa vAste jole honeseM pravRtta nahIM hote hai. aura jo sadbudhviAle hai ve to cAho pUrvokta koznI tapa kare so saba modake vAstehI karate hai, yadAha // uttama puruSoMkI jo mati hai so modArtha meMhI ghaTe hai, aura modArthakI jo ghaTanA hai so Agamake vidhi karakehI hai. kyoMke bAgama sivAya jo ve AlaMbana karate haiM, so saba anAjoga hetuka hai // iti gAtArtha // aiseM na kahanA ke devatAke uddeza karake jo tapa karaNA so sarvathA niHphalahI hai, athavA isa loka kAhI phala hai, kiMtu cAritrakAnI hetu hai. aba yaha tapa jaiseM cAritrakA hetu hai ? so dikhAte hai // __ evaM paDivatti ityAdi gAthAkI vyAkhyA // aiseM ukta sAdharmika devatAyoMkA kuzala anuSThAnameM nirupa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 135 sargatAdi hetu karake, pratipatti tapa rUpa upacAra ka rake, tathA isa vakta rUpaseM kaSAyAdi nirodha pradhAna tapaseM, pAThAMtara karake aise vaktakaraNa karake, mArgAnu sArI honeseM, siddha paMthake anukUla adhyavasAyaseM, " caraNaM cAritraM " prAptakA kathana karA huA cAritra saMyama bahuta mahAnunAva jIvoMkoM pUrvakAlameM prApta hayA hai. iti gAthArthaH // tathA savaMgasuMdaraM ityAdi do gAthAkI vyAkhyA // sarvAMga suMdara hai jisa tapa vizeSaseM so sarvAMga suM dara tapa yahAM tathA zabda jo hai so samuccayArthameM hai. tathA jo rujANAM rogoMkA abhAva honA unakoM ni ruja kahenA soi zikhAkI tareM zikhA pradhAna phala karake jihAM hai so nirujazikhAtapa jAnanA tathA paramottama bhUSaNa naraNa hoveM jisasetI so parama nUpa tapa jAnanA cakAra samuccayArthameM hai. tathA jo zrAgamika kAlameM manavaMbita phalakI siddhi kare so saubhAgya kalpavRkSa tapa jAnanA. isa ukta tapaseM aru anya prakArake tapaseM kyA phala hove so batalAte hai. kahe haiM jo tapake neda Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 136 cturthstutinirnnyH| vizeSa anya graMthakAra AcAryone tina tina nAnA pra kArake graMthomeM ityrthH|| __ hAM vAdI prazna karatA haiki yaha tumArA tapa vAM bAsahita honeseM muktikA mArgameM nahI hotA hai. isakA uttara kahatehaiM. yaha pUrvokta vAMbA sahita ta pa jo hai so moda mArgakI prApti honemeM kAraNa hai, jo modamArgakI pratipattikA hetu hai. so moda mArga hI napacAraseM hai. pUrvapadaH-yahapUrvokta tapaseM kaiseM moda mArga ho zaktAhai? ' uttaraH-zikSaNIya jIvake anurUpa hone karake do zaktA hai. kyoMki kitaneka ziSya prathama vAMbAsahita anuSThAnameM pravRtta hue hoe " niraniSvaMga" a rthAt vAMbArahita anuSThAnakoM prApta hote hai. iti gA thAdhyArthaH // __ aba navyajIvoMkoM vicAranA cAhiye ki jaba zrA vaka zrAvikAyoMkoM rohiNI aMbikA pramukha devIyoMkA tapa karaNA aura tinakI mUrtiyoMkI pUjA karanI zA strameM kahI hai. aura tinake ArAdhanake vAste tapa ka raNA kahA hai, aru so tapa upacArase mokkA mArga kahA hai. to phera jo koi matAgrahI zAsanadevatAkA kA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 137 yotsarga aru ghui kahanI niSedha karatA hai tisakoM zrIjainadharmakI paMktimeM kyoMkara ginanA cAhIyeM, arthA t nahIja ginanA cAhIyeM. kyoMki jainamatameM sUryasa mAna zrIharijazvarikata paMcAzaka sUtrakA mUla, au ra navAMgI vRttikAraka zrIanayadevasUrikata paMcAzaka ko TIkAmeM tapa karake samyagdRSTI devatAyoMke pratimA kI pUjA karanI jaisA pragaTapaNe kahA hai. to jaise zrIharinazsUri aura anayadevasUri jo yaha paMcama kAlameM sakala zAstroMke pAraMgAmI the, jo saMpUrNa zruta jhAnI kahAte the tino mahA puruSoMkA bacana jo na mAne to kyA tisa ajJa jIvakoM samajAne vAste zrImahAvideha detrase ko kevalajhAnake dharane vAle ke valI jagavAna AvegA? hama bahuta dilagirIseM likha te haiMki yaha jo tuma navIna matakA aMkUra utpanna ka ranekI cAhanA rakhate ho kI samyagadRSTI devatAdika kA kAyotsarga na karanA aru thuzyAMnI na kahanIyAM so kisa zAstrameM aisA lekha dekha kara kahate ho? kisa zAstrameM aisA pATha likhA hai ki samyagadRSTI devatAyoM kA kAyotsarga karaneseM aru nok| thuzyAM kahaneseM pApa lagatA hai ? so hamakoM batAdo. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 caturthastuti nirNayaH / jekara tuma kahogekI jole zrAvakoMkoM pUrvokta de vatAyoMkA tapa karanA, aura pUjana karanA kahA hai, paraMtu tattvavettA zrAvakakoM to nahI kahA hai. tisakA uttaraH- he navya yahAM tattvavettAyoMkoMnI pUrvokta devatAoMkA tapAdi karanA niSedha nahI karA hai. kiMtu isa lokake artha na karanA, paraMtu modake vAste kare to niSedha nahIM. aisA kathana hai. jekara yA vazyaka baMdituM sUtra // sammaddiSThI devA, diMtu samAhiM ca bohiM ca // isa pAThakI carcA hama upara likha yA e hai. yaha pATha to tattvavettA zrAvakakoMnI prAyeM nitya paThane meM khAtA hai. isa vAste dharmakRtyoM meM vighna dUra ka ranekoM, pUrvokta devatAyoMkA tapa, pUjana, kAyotsarga ru thui kahanI jAnakAra zrAvakoM ko karanI cAhiyeM yaha siddha dUyA. tathA jole zrAvakoMkoMnI pUrvokta devatAyoMkA tapa karanA, pUjana karanA, yahanI moha mArgahI kahA hai isa vAste dharmAnirucI janoMkoM kisI ajJa janake jUThe bacana sunakara hAgrahI honA na cAhiyeM, kyoM ki yaha hUM avasarpiNI kAlameM puurvain| jo khAja yaha jainamatameM bahota bahota mata dikhane meM khAtA hai Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 139 so saba jaisehI kadAgrahI jinoseM nikalA hai jismeM yAja sekaDA mata pracalita ho rahA hai kyoMki kisa vikArI puruSane jo apane mAhApaNa caturAI batA neke vAste sau pacAsa AdamIkI sajA meM bAta ni kAlIki yaha amuka bAta isIrItIseM calanI cAhi yeM jaisA zAstroM dekhaneseM mAluma hotA hai isItarekI koI bAta unake mukha meMseM nikalI gaI to phera usa bAtakoM sima karaneke vAste ukta puruSake manameM ha jAroM kuyuktiyoM utpanna hotI hai pIche usakoM kuba sa tyAsatya nASaNa karanekA jAnahI rahatA nahI hai. na nakoM yahahI vikAra apane hRdayameM jarapUra ho rahetA haiki kisItarejI merA vacana satya karake sima karanA cAhI paraMtu kuyukti karaneseM merA janama bigaDa jA vegA aisA vicAra unakoM kiMcit mAtranI AtA nahI hai, vo apanA kathana satya karanekA haru kanI boDatA nahI. aisIhI unakI prakRti ho jAtI hai aisA honeseMhI digambara aura DhUDhIyeM pramukha bahuta manakalpita matoM pracilata ho gayA hai. kitaneka lo kanI aisehI hotAhaiki jisake bacana para unako visavAsa baiTha gayA to phera vo cAho jUnA ho cAho Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 cturthstutinirnnyH| saccA ho paraMtu vo lokato unakehI vacanake anujA calate hai tisse phera vo dadhyAhI, puruSakoMnI maja buta nAda laga jAtA hai ki aba mairI bAtahI sima karake lokoMmeM calAnI cAhiyeM jekara mairekoM loka jI kaheMgeMkI yaha kharA tattvavettA, aru zAstrazodhaka hai, dekho, baDe baDe AcAryoMkI nUlanI yaha puruSane di khAyadInI! yaha kaisA vijJAna,zAstrajJa hai! aiseM aseM vikalpa unake hRdayameM hara hamesa ho rahatA hai tisse jinavacana ubApana karanekA jaya to usako rahatA hI nahIM hai. isI vAste hama zrAvaka nAzyoMko satya satya kahate haiM ki apane jainamatameM bahota paMtha praca lita ho gayA hai to aba koapanA nAma rarakanekeM lIye navIna paMtha nikAlanekA upadeza kare to Apa nahI sunoge aru koi vikArI janoke kathanaseM pUrvA cAryoMke kahe kathanoko toDa phoDa karanekI kuyukti yoM karake jUTha harU nahI karoge to, aba apane jaina matameM koijI navIna tikhala kare jisse DhuMDhakoMkI tare badtajano urgatikA adhikArI ho jAve jaisA urAgrahI phitura honekA jaya miTa jAvegA.aru jUTha kathana upadezaka vikArI janokoMjI hamArA yaha ka Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 141 hanA hai kI ApanI paranavameM issa kadAgrahaseM phuHkha prApta hovegA jaisI nItI rarakakara zrIjinavacanoMke para zraddadhAna lA kara kadAyaha boDa dyo, kharA sama javAna ho to yaha ekanavameM apanA mukhaseM jo jUga bola nikala cUkA tisakA mijAmiukkaDa sabaja nokeM sammata deneseM jo mAnanaMga honekA kuHkha tumakoM lagatA hai tisakoM sukha rUpa samaja vyoki Age saMsA ra taranA sulana ho jAvegA. yaha bar3A phAyadA hove gA. yahI bAta apane haiyemeM dRDha karo, aru yaha nava meMnI milAmi DukkaDa deneseM vivekIjanokeM hRdayameM to tuma mahApuruSoMkInyAz Tasa jAvegeM.kyoMki joprA yazcitta lekara ApanA pApoMkI zuddhi karatA hai tisakoM catura loka to baDe paMmitoseMnI adhika ginate hai to phera kharA vicAra karo to yaha navameMnI kula mAnanaMga nahI hotA hai paraMtu mahattva paNekI prApti hotI hai. 3 sItare satya vicAra karaNe vAle puruSoMkoM to saba bAta sulanahI hotI hai. to phera bahota kahA kahanA. tathA sigharAja jayasiMhake rAjya meM jine kumudacaM i digambarakoM jItA, tathA jine tetIsa hajAra mithyA dRSTIyoMke gharoko pratibodha kiyA, tathA jine caurA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 cturthstutinirnnyH| sI sahasra zloka pramANa syAhAdaratnAkara graMthakI racanA karI, aise suvihita cakra cUDAmaNI zrIdeva sUrijI dUyA, tinokA racelA jIvAnuzAsananAmA prakaraNa hai. tisa prakaraNako TIkA zrIuttarAdhyayana sUtrakI vRttike karanevAle zrInemicaMisarijIne karI hai phera usa TIkAkoM zrIjinadattasUrijIne zodhi hai, yaha kathana yahI pustakake aMtameM graMthakAroMnehI li khA hai yaha graMtha aba apahilapura pATaNake nAMmAgA rameM mojada hai. tisakA pATha javyajIvoko saMzayameM pADanevAlekA kadAgraha dara karanekevAste yahAM likha te hai. yaha pATha jo nahI mAnegA tisakoM caturvidha zrIsaMghane dIrgha saMsArI jAna lenA. tathAca ttpaatH|| taha baMna saMti mAiNa, kei vAriMti pUyaNAzyaM // tatta jana siriharina,dasUriNoNumayamuttaM ca // 1 // vyAkhyA // tatheti vAdAMtarajaNanAoM brahmazAMtyAdInAM makAraH pUrvavat AdizabdAdaMbikAdigrahaH ke'pyeke vAra yaMti pUjanAdikamAdigrahaNAleSatadaucityAdigrahaH ta tpUjAdiniSedhakaraNaM neti niSedhe yato yasmAt zrIha rinasareH siddhAMtAdivRttikarturanumatamanISTaM tatpUjAdi vidhAnaM uktaM ca naNitaM ca paMcAzake iti gaathaarthH|| Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 143 tadevAha // sAhamiyA ya ee, mahaDiyA sammadiSNio jeNa // etocciya ucciyaM khalu, eeisiMzva puuyaaii||pr tItArthA // na kevalaM zrAvakA eteSAmihaM kurvati yata yo'pi kAyotsargAdikameteSAM kurvtiityaah| vigyavidhA yaNahenaM, jANo vi kuNaMti haMdi nassaggaM / khittA devayAe, suyakevaliNA janaNiyaM 1771 vyaakhyaa| vighnavighAtanahetorupazva vinAzArtha yatayopi sAdhavo pi na kevalaM zrAvakAdaya itypishbdaarthH|kurvti vidadhati haMdIti komalAmaMtraNe utsarga kAyotsarga kSetrAdideva tAyA AdizabdAnavanadevatAdiparigrahaH zrutakevalinA caturdazapUrvadhAriNA yato yasmAnaNitaM gaditamiti gaathaarthH| tadevAha cAnammAsiyavarise,nassaggo vitta devayAe ya // parikayaseUsurAe, kariti caumAsie vege // 10 // gatArthA // nanu yadi caturmAsikAdina NitamidaM kimiti sAMprataM nityaM kriyata ityAha saMpa nicaM kIra3, saMnijA nAva visikSA // veyAvaca garANaM, zvA vi bahuyakAlA // 1003 // vyAkhyA / sAMpratamadhunA nityaM pratidivasaM kriyate vidhIyate kasmAt sAMnidhyAnAvastasya kAraNAviziSTAdatizA yino vaiyAvRttyakarANAM pratItAnAmityAdyapi na kevalaM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 cturthstutinirnnyH|| kaayotsrgaadiityperrthH| AdigrahaNAtsaMtikarANAmi tyAdi dRzyaM pranUtakAlAt bahoranehasa iti gaathaarthH| zvaM sthite kiM kartavyamityAha / vigyavidhAyaNahetaM, ceharararakaNAya nicaM vi // kukA pUyAzyaM, payANaM dhammavaM kiMci // 10 // 4 // vyAkhyA // vighnavighAtanaheto rupasarganivArakatvena Atmana iti zeSaH // caityagR harahaNAca devanavanapAlanAt nityamapi sarvadA na kevlmekdetypishbdaarthH| kuryAdidhyAt pUjAdikamA dizabdAtkAyotsargAdikA eteSAM brahmazAMtyAdInAM dharmavAn dhaarmikH| aymnipraayH| yadi modArthameteSAM pUjAdi kriyate tato uSTaM vighnAdivAraNArtha tvauSTaM taditi kiMcetyanyuccaya iti gAthArthaH / anyuccayamevA ha mitraguNajuyANaM, nivAzyANaM kareti puuyaaii|| zha loya kae sammatta, guNa juyANaM nauNa mUDhA // 1005 // vyAkhyA // mithyAtvaguNayutAnAM prathamaguNa sthAnavartinAM nRpAdInAM narezvarAdInAM kurvati pUjA di anyarcananamaskArAdi iha lokakate manuSyajanmo pakArArtha samyaktvasaMyutAnAM darzanasahitAnAM brahma zAMtyAdInAmiti zeSaH / na punarnaiva mUDhA ajJA nina iti gAthArthaH // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 145 aba isa pAtakI nASA likhate hai // tahabaMnasaMti ityAdi gAthAkI vyAkhyA // tathA zabda vAdAtarake kahanake lIye hai. brahmazAMtyAdikA makAra pUrvavat, AdizabdaseM aMbikAdi grahaNa karaNe, kitaneka ina kI pUjanAdikakA niSedha karate hai. Adi zabda graha seM zeSa tinake nacitakA grahaNa karanA. tinakI pUjAkA niSedha karanA yogya nahIM hai, kyoMke sikSA tAdi mahAzAstroMkI vRttike karaNevAle zrIharina sUrijI mahArAjakoM brahmazAMti AdikakI pUjA naci takRtya sammata hai. inone zrIpaMcAzakajImeM inakA kathana karA hai. iti gAthArthaH // soi kahate hai. sAhammiyA ityAdi gAthAkI vyAkhyA // yaha zA sana deva jo hai. so samyagdRSTi hai, mahA RddhimAna hai, sAdharmika hai, isavAste inakI pUjA kAyotsa gargAdi nacita kRtya karanA zrAvakoMko yogya hai. kevala zrAvakonehI inokI pUjAdika karaNI aiseM nahI sama janAM kiMtu sAdhu saMyamInI inokA kAyotsarga ka rate hai. soi kahate hai // vigyavidhAyaNa ityAdi gAthA 1001 kI vyA khyA // vighnavighAta so napazvarUpa vighnoke vinAza Jain Educatio9ternational Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 caturthastutinirNayaH / karaNeke lIye yati sAdhunI kSetradevatA AdikakA kAyotsarga karate hai. AdizabdaseM navanadevatAdikakA grahaNa karanA. isavAste ni kevala zrAvakonehI ino kA kAyotsarga karaNA aisA nahI samajanA. apitu sAdhuno karate hai. yaha apizabdakA artha hai.kyoMkI pUrvokta kAyotsarga karaNe yaha kathana zrutakevalI zrInabAhu svAmIne kahe hai. iti gAthArthaH // soya kahate hai. ___ cAnammAsi ityAdi gAthA 1002 kI vyAkhyA // cAturmAsImeM, sAMvatsarImeM, devadevatAkA kAyotsarga karaNA, aura pAdI meM javanadevatAkA kAyotsarga ka raNA, ekaika AcArya cAturmAsImeMnI navanadevatAkA kAyotsarga karate hai. iti gaathaarthH|| pUrvapadaH-nanu iti prazne. jekara cAturmAsyAdikameM devadevAdikakA kAyotsarga karanA zrIjavAdusvAmI jIne kahA hai to phera kyoM kara aba saMpratikAlameM nitya kAyotsarga karate ho. isa praznakA uttara graMtha kArahI dete hai. saMpa ityAdi gAthA 1003 vyAkhyA // sAM prata kAlameM nitya dinaprati jo devadevatAdikakA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 147 kAyotsarga karate hai tisakA kAraNa yaha hai kI sAMpra takAlameM tina devatAke sAMnidhyAnAvaseM arthAt pUrva kAlameM yadA kadA ekavAra kAyotsarga karaNeseM ve deva ve zAsanakI pranAvanA nimitta upavanAzanAdi karate the,aura sAMpratakAlameM kAladoSaseM yadA kadA kA yotsarga karaneseM ve deva ve sAMnidhya nahI karate hai,isa vAste tinakoM nitya pratidina kAyotsarga dvArA jA gRta kare hUe sAMnidhya karate hai. isavAste nitya kAyotsarga karate haiM. tisa nitya kAyotsargake kara aiseM viziSTa atizayavAn vaiyAvRttyakarAdi deva jo hai so jAgRta hote hai. niHkevala vaiyAvRttya karanevA le prasiha devatAkA kAyotsargahI nahIM karate hai. kiMtu zAMtikarANaM ityAdikoMkAjI grahaNa karanA. tathA pranUtakAla arthAt bahuta dinoseM pUrvadharoke samayaseM ina pUrvokta devatAyoMkA nitya pratidina pUrvAcArya kA yotsarga karate Ae hai. isa vAste pUrvokta devatAyoM kA nitya kAyotsarga karate haiM. iti gaathaarthH|| ___ aseM sthita sima hUe to phera kyA karanA cAhi ye so kahate haiM. vigyavidhAyaNa ityAdi 1704 gAthA kI vyAkhyA // vighnavighAtake vAste AtmAke upasa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 48 caturthastuti nirNayaH / rganivAraka honeseM, aura zrIjinamaMdirakI rakSA ka raneseM, devajavanakI pAlanA karaneseM, nityaprati ina devatAyoMkI pUjA karanI cAhiyeM. yAdizandaseMdi na pratidina tina devatAyoMkA kAyotsarga karanA cAhi yeM. kinakoM karanA cAhiyeM ? dharmijanokoM karanA cA hiyeM. yahAM niprAya yaha haikI jekara mohake yarthe ina pUrvokta devatAyoM kI pUjAdi kare jabato yukta hai. paraMtu vighna nivAraNAdikake nimitta kare to kuMbanI prayukta nahIM hai. ucita pravRttirUpa honeseM pUjA, kA yotsarga karanA yuktahI hai. kiMca zabda prayucayArtha meM hai // iti gAthArthaH // // zeSa kahane yogya jo rahA hai soi kaha te hai | mitta guNa ityAdi 1005 gAthAkI vyA khyA // mithyAtvaguNasahita prathama guNasthAnameM vartta ne vAle eaise narezvara jo rAjAdikoM hai tinakoM jo pUjA namaskArAdika karate hai so to isa loka ke prayojana vAste karate hai. paraMtu samyaktvasahita sa myakadRSTi brahmAMtyAdi devatAMkI pUjA, namaskAra kAyotsargAdi jo karate hai, so ku mUDha ajJAnI nahI karate hai. iti gAthArthaH // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 14e aba isa jIvAnuzAsana graMthake lekhakoM jo koza hata grAhI, anaMtasaMsArI, mithyAdRSTi, urlanabodhI jIva na mAne to usakoM jainasaMpradAyavAle kyoMkara jainI kahegA? jekara unne apane mukhaseM ApakoM jainI nAma ThaharAya rarakA tisse kyA vo jaina bana gayA. zrI vItarAgake vacanopara zraddadhAna hone sivAya jaina nahI ho sakatA hai. pUrvapadIkA praznaH-hamane ratnavijayajI aru dhana vijayajIke mukha asA sunAhai ki hamato sihAM toMkI paMcAMgI mAnate hai. paraMtu anya prakaraNAdi ku banI nahI mAnateM hai. uttaraH- paisA mAnanA nokA bahota besamajI kA hai kyoMki zrIajayadevasUrijIne zrIsthAnAMga sU trakI vRttimeM zruta jhAnakI prAptike sAta aMga kahe hai tad yathA // 1 sUtra, niyUkti, 3 nASya, 4 cUrNi, 5 vRtti, 6 paraMparAya, 7 anunava, yaha lekhaseM jaba paMcAgImeM pUrvAcAryoMkI paraMparA mAnanI kahI hai, aura tisakoMjI ratnavijayajI aru dhanavijayajI a pane manaHkalpita navIna paMtha nikAlanekA irAdA pUrNa karaneke vAste nahI mAnate haiM, tabato inakoM paMcAMgI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 caturtha stuti nirNayaH / mAnane vAlenI kisatareMseM suijana kaha sakate hai ? kyoMkI zrIsthAnAMga sUtrakI vRtti yahanI sUtroM kA pAMca aMgameMseM eka aMga hai to phera vRttimeM karA huyA ka thanI inokoM mAnanemeM jaba anukUla nahIM hotA hai taba to jisa kathanaseM inoMkA mata siddha ho jAve vo kathana jisa graMtha meM hove tisa kathanakoMhI mAno paraMtu usI graMtha meM inokA mata troDanevAlA kathana hove, vo kathana nahIM mAnanA cAhiyeM ! isI tareM jo DhUMDhIyokI mAphaka jahAM apanekoM anukUla hove so bacana satya aura jo apanekoM pratikUla hove so ba cana asatya kaha deneke tulya vANI bana jAtI hai. hamArA kahanA yaha hai kI kutarka karanevAlA, zAstra kAroMkA lekhakoM juga ThaharAne vAste koTyAvadhi ku yuktiyoM karo, paraMtu mahAgaMjIra khAzayavAje yaru sa mujha jaisI buddhivAle pUrvAcAryoMne jo zAstroMkI raca nA karI hai tinakA skhalita vacanakA kisI kutarkI tumati vAle jokoseM parAbhava nahI ho saktA hai, kiMtu parAjava karane vAlA yApahI yApaseM skhalana ho jAtA hai. jo zAstroM kI apekSA boDake apanI ku yuktiyoM se navIna mata nikAlanekA udyama karaneko Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 151 cAhanA rakhatA hai usakA bola asaMmajasa mUryoke To lemeM to ibAmAphaka kanI pramANanI hojAve paraMtu vivekI janoke Age to atyaMta nisteja ho jAtA hai. junA kanI saccA nahI hotA hai. ___ aba inoke kahe mujaba paMcAMgI mAnaneseM to zruta devatA, kSetra devatA aru navanadevatAkA kAyotsa gargAdikakA karanA sima nahI hotA hai paraMtu hama satya kaha dete hai ki inone jo yaha samaja apane dilameM nizcita karake raskA haiM sonI nokI asatya kalpanAhI jAna lenI paraMtu sApeda kalpanA nahI hai. hama paMcAMgoke pAThaseMhI pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga karanA pramANa haiM aisA si6 kara dete haiM. tisameM prathama to zrIAvazyaka sUtrakI niyukti, cUrNi aura TIkAkA pramANa likhate haiM // cAnammA si ya varise, ussaggo khittadevayAe ya // parikaya sija surAe, kareMti camAsie vege // 1 // asya vyAkhyA // cAna // devadevatotsarga kurvati // pAdike zayyAsuryAH // keciccAturmAsike zayyAdeva tAyA apyutsarga kurvati // nASA // kitaneka A cArya cAturmAsI tathA saMvatsarike dinameM devadeva Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 cturthstutinirnnyH| tAkA kAyotsarga karate hai. aura pAhImeM javana devatAkA kAyotsarga karate hai, aru kitaneka cAtu mAsike dinameM navanadevatAkA kAyossarga karate hai. iti gAthArthaH // * isa pAThameM javanadevatA aura devadevatAkA kA yotsarga karanA kahA hai. jekara ratnavijaya, dhanavi jayajI kahege ki yahato hama mAnate hai. paraMtu nitya pratidina zrutadevatA aura devadevatAkA kAyotsarga karanA nahI mAnate hai. __uttaraH-paMcavastu zAstrameM zrIharinasUrijIne zrutadevatA aru devadevatAkA kAyotsarga karanA kahA hai tisakA pAnI upara likha Aye hai to phera tuma kyoM nahI mAnate ho? jekara pratidina devade vatA aura zrutadevatAkA kAyotsarga karaneseM mithyA tva kiMvA pApa lagatA hai to phera padI, cAturmA sI aru sAMvatsarI rUpa mahA parvo ke dinomeM pUrvokta kAyotsarga karaneseMnI mahAmithyAtva aura mahA pApa tumakoM laganA cAhiyeM. to Apa vicAroki anya dinomeM jo pApa na kare sohI puruSa niravadya mahApauke divasoMmeM to avazyameva pApa karma kareM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 153 taba tisakoM mithyAdRSTi, mahA adhama ajJAnI kaha nA cAhiyeM itanA to tumanI jAnate hoveMge, yaha bAtakA jo Apa tAdRza vicArapUrvaka khyAla rarako ge to pratidina zrutadevatA, devadevatAkA kAyotsarga niSedha karaNA yaha bahota ayogya hai asA ApahI sa maja jAvegeM,hamakoMnI samajAnekI jarura nahI paDegI. praznaH-zrutadevatAke kAyotsarga karaNeseM kyA lAna hotA hai? uttaraH-inake kAyotsarga karaneseM mahAlAna hotA hai yaha kathana zrIyAvazyaka sUtra jo tuma mAnate ho tisamehI karA hai so pATha yahAM likhate haiM. suyadevayAe sAyaNAe // vyAkhyA zrutadevatAyAH aashaatnyaaH| kriyA tu pUrvavat / AzAtanA tu zrutadeM vatA na vidyate akiMcitkarI vA / na hyanadhiSThito maunIH khalvAgamaH ato'sAvasti nacAkiMcitkarI tAmAlaMbya prazastamanasaH karmakSyadarzanAt // ___ aba isakI jASA likhate hai. zrutadevatAkIAzA tanA aiseM hotI haiki jo kahe zrutadevatA nahI hai athavA jekara hai to kubanI nahIM kara zakti hai aiseM kahanevAlA AzAtanA karane vAlA hai kyoMki Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 caturthastuti nirNayaH / zrI jagavaMtake kahe Agama adhiSThita nahIM hai isa vAste zrutadevatAkI yasti hai. zruta devatA " kiM citkarI " aisA kahanA mithyA hai. kyoMki jo koi zrutadevatAkA khAlaMbana karake kAyotsargAdi karatA tiske karmakSaya hote hai. isa vAste zrutadevatAkI AzAtanA tyAgake catuvarNasaMghako karmakSya karaNe vAste avazyameva pratidina zrutadevatAkA kAyotsarga karanA aura thunI avazya kahanI cAhiyeM. praznaH - samyagdRSTi vaiyAvRttyAdi karanevAle deva tAyakA kAyotsarga karanA aura cothI thuimeM tinakI stuti karaNI tisseM kyA phala hotA hai. uttaraH- pUrvokta kRtya karaneseM jIva sujanabodhi ho neke yogya mahA zukarma upArjana karatA hai. aura tinakI niMdA karaneseM jIva durlanabodhi hone yogya mahA pApakarma upArjana karatA hai, vaisA pATha zrIga yAMga sUtra jisakoM ratnavijayajI, dhanavijayajI mAnya karate hai tisameM hai so ihAM likha dete hai | paMcahiM gaNehiM jIvA nabohiyattAe kammaM pakareMti taM jahA arahaMtANamavannaM vadamANe arihaMtapaNAttassa dhammassa yavannaM vadamANe yAyariyanavadyAyANaM vyavannaM vadamANe Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / cavanna saMghassa avannaM vadamANe vivikkatavabaMnacerANaM devANaM vannaM vadamANe paMcahiM gaNehiM jIvA sulana bohiyattAe kammaM pakareMti arahaMtANaM vannaM vadamANe jAva vivikkatavabaMnacerANaM devANaM vannaM vadamAse // iti mUlasUtram // asya vyAkhyA // paMcahItyAdi suga mam / navaraM lenA bodhirjinadharmo yasya sa tathA tanA vastattA tayA durlanabodhikatayA tasyaiva vA karma moha nIyAdi prakurvati banaMti tAmavamazlAghyaM vadan yathA / nabI arihaMtI, jAto kIsa guMjae joe // pAhuMDiya navajIva, samavasaraNAdirUpAe // 1 // e mAijiyAyavaso, naca tenAnUvaMstatpraNItapravacano palabdhernApi jogAnujavanAderdoSo'vazyavedyazAtasya tIrthakara nAmAdikarmaNazca nirjaraNopAyatvAttasya tathA vItarAgatvena samavasaraNAdiSu pratibaMdhAnAvAditi tathA prajJaptasya dharmasya zrutacAritrarUpasya prAkRta jApAniba dametat / tathA kiM cAritreNa dAnameva zreyaH ityAdikamava vadan uttaraM cAtra / prAkRtabhASAtvaM zru tasya na iSTaM bAlAdInAM sukhAdhyeyatvenopakAritvAttathA cAritrameva zreyo nirvANasyAnaMtara hetutvAditi yAcA ryopAdhyAyAnAmava vadan yathA bAloyamityAdi naca Ma Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 cturthstutinirnnyH| bAlavAdidoSo bujhyAdinirvadatvAditi tathA catvAro varNAH prakArAH zramaNAdayo yasminsa tathA sa eva svArthikAeivadhAnAcAturvarNya tasya saMghasyAvarma vadana yathA koyaM saMgho yaH samavAyabalena pazusaMgha zvAmArga mapi mArgIkarotIti nacaitatsAdhujhAnAdiguNasamudAyA tmakatvAttasya tena ca mArgasyaiva mArgIkaraNAditi tathA vipakkaM supariniSThitaM prakarSaparyaMtamupagatamityarthaH / tapazca brahmacarya ca navAntare yeSAM, vipakkaM vA udayA gataM tapo brahmacarya tatukaM devAyuSkAdikaM karma yeSAM te tathA teSAmavarNa vadana na saMtyeva devAH kadAcanA pyanupalanyamAnatvAt kiMvA tairviTairiva kAmAsaktama noniravirataistathA ninimeSairaceSTezca niyamANairiva prava canakAryAnupayoginizcetyAdikaM zhottaraM saMti devAsta kRtAnugrahopaghAtAdidarzanAt kAmAsaktAzca mohazA takarmodayAdityAdi / anihitaM ca / ettha pasiddhImoha NI, yasAyaveyaNiyakammanadayA // kAmasattAviraI, kammodayaviyanatesiM // 1 // aNamisadevasahAvo, nicemaNuttarAzkayakicca // kAlANunAvatinu mapi annaba kuvaMtitti // 3 // tathA arhatAM varNavA do yathA / jiyarAgadosamohA, sacatrutiyasanAdakaya Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 157 pUyA // aJcaMtasaJcavayaNA, sivagagamaNA jayaMti jiNA // 1 // iti arhatpraNItadharmavoM yathA / vana payAsaNasUro, azsayarayaNANasAyaro jayaI // sa vajayajIvabaMdhura, baMdhUda vihoi jiNadhammo // 2 // AcAryavarNavAdo ythaa| tesi namo tesi namo, jAveNa puNo |v tesi ceva namo // aNuvakayaparahiyarayA, je nANaM deti navANaM // 3 // caturvarNazramaNasaMghavarNo yathA / eyaMmi pUzyaMmi, nabi taya jaM na pUzya hoI // navaNevi pUyaNijo, na guNI saMghAna jaM anno // 1 // devavarNavAdo ythaa| devANa aho sIla, visayavisa mohiyA vi jiNanavaNe // abarasAhipi samaM, hAsA I jeNa nakaraMtitti // 1 // isa tANAMgake pAtameM prathama pAThake pAMcame sthAna meM likhA hai ki devatAyoMke jo avarNavAda bole so urlanabodhi paNekA karma upArjana kare. tisakI TikAkI nASA yahAM kahate hai. tathA (vipakkaM ) atizaya karake paryaMtakoM prApta dUdhA hai tapa aura brahmacarya javAM tarameM jinakA athavA (vipakkaM ke0) udaya prApta hUvA hai tapa aura brahmacaryarUpa hetuseM devatAkA Aja kAdi karma jinake, tina devatAyoMkA avarNavAda Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. E caturthastuti nirNayaH / bole. yathA kadApi dekhane meM na yAvaneseM devatAhI nahI hai, jekara hoveMgejI to vejI viTa puruSa arthAt a tyaMta kAmI puruSakI tareM, kAmAsakta honeseM, kisa kA make hai ? tathA vo deva avirati hai, tinaseM hamArA kyA prayojana hai tathA jinakI yAMkho micatI nahI hai isa vAste ceSTA karake rahita honeseM mRtatulya puruSake samAna hai, jainazAsanameM kisIjI kAmameM nahI Ate hai, ityAdi aneka prakAraseM pUrvokta devatAyoMkA varNavAda bole so jIva aisA mahAmohanIya karma bAMdhe ki jisake prajAvaseM jainadharma tisa jIvakoM prApta honA durlana ho jAve kyoMke yahAM TIkAkAra zrI jayadevasUrijI uttara dete hai. devatA hai tinake kare nugraha upaghAtake dekhaneseM, aura kAmAsakta jo deM vatA hai, so zAtA vedanIya aura mohanIya karmake na daseM hai, virati karmake udayaseM ve virati nahI hai, aura jo yAMkha nahI mIcate hai so devanavake sva nAvaseM hai, aura jo anuttara vimAnavAsI deva nive STa ceSTArahita hai, ve deva kRtakRtya hue hai arthAt una kubanI bAkI karanA nahI hai, isa vAste nizceSTa aura jo tIrthakI prabhAvanA nahIM karate hai so kA " Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 15 ladoSa hai anyatra karatenI hai. isa vAste devatAyokA avarNavAda bolanA yukta nahI hai. ___ aba tina devatAyoMke guNagrAma kare to sulana bodhi hove jaiseke devatAyoMkA kaisA guna Azcarya kArI zIla hai, viSayake vaza vimohita jinakA mana hai, tonI jinanavaname apatsarA devAGganAyoMke sAtha hAsyAdika nahI karate hai, ityAdika guNa bole to sulanabodhipaNekA karma napArjana kare / isa vAste jo koza, jainasiddhAMtake rahasyakA ajANa hokara jole zrAvakoMke bAgeM, samyakadRSTI jo zAsanadevatA aru zrutadevatAdika hai, tinakI niMdA karake tinokA kAyotsarga karaNA aura zuza kahanI tisakA niSedha karatA hai aura yaha kRta kara se unakoM dUra rakhatA hai, so jIva dulanabodhi honekA karma napArjana karatA hai // __ tathA zrIyAvazyakacArsimeM dazapUrvadhArI zrIvaja svAmIjIne devadevatAkA kAyotsarga karA aisA lekha hai, vo pATha napara likha Ae hai tisameM jekara ko mugdha jIva aisA kahe ke zrIvajasvAmIjIne to ekahI vAra kAyotsarga karAthA, paraMtu pratidina Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 caturthastutinirNayaH / / kAyotsarga nahI karAyA. tiskA uttara likhate haiMke zrIvajasvAmIjIto atizaya yukta the tisa vAste unakU to ekahI vAra kAyotsarga karaneseM devadevatA pragaTa hoke AjJA de gazthI, aura abato nitya kara te hai tonI devadevatA pratyada nahI hotI hai isa vA ste zrIvajasvAmijIkI barAbarI karake jo pratidina kAyotsarga karanekA niSedha kareM tisakoM saba mUlme ziromaNi jAnanA, aura pratidina devadevatAdikakA jo kAyotsarga karate hai, so bAta jIvAnuzAsana yaM thakI sAdIseM karate hai tiskA pATha hama upara likha Ae hai. tathA dUsarA phera Avazyaka sUtrakAnI pATha likha kara dikhAte hai, so pATha yaha hai // yamuktaM // mamamaM galamarihaMtA, simA sAhU suhaM ca dhammo a|| samma dihI devA, ditu samAhiM ca bohiM ca // 17 // mama ityAtmanirdeze maMgalaM datvamaMgalaM nAvamaMgalaM ca davamaMgalaM dahiyarakayAiyo, nAvamaMgalaM egaMtiyamacaMtiyaM sArI rAzpacUhovasAmagatteNa mAMgalayati nAvAt maMgaM vA lAtItyAdizabdArthatvapravRttezca idamevAIdAdiviSayaM paM cavidhaM // tadevAha // arihaMtA sidhA sAhUsuyaM ca Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 161 dhammo ya taba // avihaM pi ya kammaM, arinUyaM ho| sbjiivaannN||tN kammamarihaMtA, arihaMtA teNa vucaM ti // tathA piJ baMdhane sitaMbaI dhmAtaM dagdhaM karma yaiste simAH tathA jJAnAdinirnirvANaM sAdhayaMtIti saadhvH|| zrUyataiti zrutam // aMgopAMgAdirvi vidhaneda aagmH|| murgtiptuuNtudhaarnnaadhrmH|| cazabdaH smuccyaarthH| zva cAnyatra catvAryeva maMgalAni paThyate // iha tu anuSThA narUpadharmasya prakAntatvAdharmasyApi paMcamaMgalatayA vize SanaNanamadoSAyeti tathA samyagaviparItA dRSTistattvA rthadarzanaM yeSAM te samyagdRSTayo devA yadAMbAbrahmazAMti zAsanadevatAdayaste / kimityAha / dadatu yjNtu| kAmi tyAha samAhiM vA bohiM c| taba samAdI uvihA davasamAhI nAvasamAhI ya / davasamAhI jesiM davANaM parupparaM aviroho jahA dahiguDAeM kIrasakarANaM siNibaMdhavANaM suhINaM kAyasa nAvosiraNe vA emAi // nAvasamAhI arattauThassa asiNehAzyAglassa asaMjogavigavidurasta aha risavisayAnarasta sAyarasarovarasarisassa supasannama essa samasta sAvagasta vA samAhANaM zyaM hi mUlaM savadhammANaM umANaM va khaMdhopasAhANaM va sA Jain Education 9ernational Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 caturthastutinirNayaH / hA phalasseva puppha aMkurasseva bIyaM bIyasseva su nUmi eIeviNAsu baTupi aNuzANaM kaThANuzANappAyaM athA ceva samAhI pabidha // sAyasamAdImaNovI sabayA etaMca maNosArI riMgamANasehiM khamaravAsasA sasosaI sAvisAya piyavippAMgasogapamuhehiM viri vaI anaparamaba 'samAhipatraNAe eesipi niroho pani hvtti|| naSu nesammadichiNo evaM paDiyA samA hibohidANasamajA? samajA jara asamabAto kiM taba patraNAe niSphalattAe yaha samanA to kiM purana vaanavANaM na diti // aha mannase jogANaM ceva dAvaM samanA na ajogAeM to khAiMsajogaya ciyapamANaM kiM tehiM yayAgalathaNakappehiM / / ayari jaNa // sacca meyaM kiMtu amhe jiNamaNo jimayaM siyavAyappa hANaM // sAmagrI vai janiketi vacanAt tatra ghaTani pattI mRdo yogyatAyAmapi kulAlacakacIvaradavaradaM mAdayopi tatra kAraNaM evamihApi jIvasya yogyatA yAmapi tathA tathA pratyUhanirAkaraNena samAdhibodhi dAne devA api nimittaM navaMtItyataHprArthanApi phalavatI tyalaM prasaMgeneti gaathaarthH|| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 163 aba isa cUrmikI jASA likhate hai || mama maMgala ityAdi gAthAkI vyAkhyA // mama vaisA yAtma nirdeza viSe hai, aru maMgala jo hai so doprakArakA hai tismeM eka ivyamaMgala aura dUsarA jAvamaMgala tinameM ivyamaM gala jo hai so dadhi yatAdika hai, aura nAvamaMgala jo hai so ekAMtika atyaMtika hai, arthAt ekAMta su khadAya aura aMtarahita hai. zArIrI mAnasika duHkhoM ke upazAmaka hone karake mairekoM jo saMsAraseM dUra kare so maMgala hai, ityAdi zabdArtha hai. yaha maMgala arihaMtA di viSaya jedaseM pAMca prakArake haiM soi dikhAte hai. eka arihaMta, dUsarA si6, tIsarA sAdhu, cana thA zruta, pAMcamA dharma, tinameM sarva jIvoMke zatrunU ta aise jo aSTaprakArake karma haiM tinakA jinAne nA zakarA hai, so arihaMta jAnanA, yaru jinone karma baMdhana dagdha kare hai vo siddha jAnanA tathA jo jJA nAdi yogakarake nirvANakoM sAdhate hai vo sAdhu jAna nA, jo suNIyeM so zruta kahanA, vo zruta aMgopAMgA di vividha prakArake yAgama jAnanA, tathA jo durgati meM paDate hUe jIvoMkU dhAraNa kare so dharma hai, ihAM ca zabda jo hai so samuccayArthameM hai, anyatra cAra hI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 caturthastutinirNayaH / maMgala kahe hai, aura yahAM anuSThAnarUpa dharmakA prA raMja honeseM tisa dharmakoM pAMcamA anuSThAna kahanameM doSa nahI hai. tathA samyag so aviparIta dRSTI ta ttvArthazrajJAnarUpa vo hai jinokoM so samyagdRSTI devatA yada, aMbA, brahmazAMti, zAsanadevatAdika jA nanA. vo kyA kare so kahate hai. ___ devo kyA deve ! samAdhi aura bodhi tahAM samAdhi do prakArako hai, eka ivyasamAdhi, dUsarI jAvasa mAdhi tisame ivyasamAdhi yaha hai ki jina ivyoMkA paraspara avirodhipaNA hai jaiseM dadhI aura guDa, tathA sakkara ( misarI) aura dUdha, snehavaMta nAi aura mitra, malotsarga karake mUtanA ityAdikA a virodha hai, aura nAvasamAdhi jo hai so rAgazeSara hitakoM, snehAdiseM anAkUlakoM, saMyoga, viyoga ka rake avidhurakoM, harSaviSAda rahitakoM, zaratkAlake sarovarakI tareM nirmalamanavAle aise jo sAdhu vA zrAvaka hai tinakoM hotI hai yaha samAdhihI sarva dharmokA mUla hai. jaiseM vRdakA mUla skaMdha hai, boTI sAkhAyoMkA mUla baDI zAkhAyoM hai, phaloMkA mUla phUla hai, aMkUrakA mUla bIja hai, bIjakA mUla sunUmi 01 Private & Personal Use Only raty.org Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastuti nirNayaH / 165 hai, taiseM sarva dharmo kA mUla samAdhi ha. samAdhivinA jo anuSThAna hai so sarva jJAna kaSTa rUpa hai, isa vAste pUrvokta devatAyoMseM samAdhi mAgate hai, vo sa mAdhi to manake svasthaparoseM hotI hai, aura ma nakA svasthapaNA taba hoveM jaba zArIrika tathA mAnasika, duHkha na hove, aura bhUkha, khAMsI, zvAsa, roga, zoSa, IrSyA, viSAda, priyaviprayoga, zoka pramukha karake vidhura na hove, taba svasthapaNA hove isa vA staM paramArtha samAdhI prArthanAdvAreM ina pUrvokta upar3avoMkA nirodha prArthana karA hai. nanu vitarke he prAcArya, samyagradRSTI devatAyoMkI isatareM prArthanA karaneseM vo deva, vo samAdhi bodhi de nekoM samartha hai ? vA nahI hai ? jekara samartha nahI ala aadi Sata prArthanA karanI niSphala hai, ru jekara samartha hai to purnavya anavyakoMnI kyoM nahI dete hai. jekara tuma mAnogeMkI yogya jIvoMkoMhI dene kUM samartha hai, paraMtu yogya jIvoMkUM dene samartha nahIM hai, tato yogyatAha / pramANa hui, taba bakarI ke gale ke stana samAna tina devatAyoMkI kAhekoM prArthanA karanI cAhiyeM ? Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 cturthstutinirnnyH| __ aba inakA uttara prAcArya dete hai. he javya terA kahanA satya hai. kiMtu hamato jainamati hai, aura jai namata syAhAdapradhAna hai, sAmagrI vaijaniketi vacanA t // tahAM ghaTaniSpattimeM mRttikAke yogyatA honeseM jI kuMjakAra, cakra, cIvara, morA, damAdinI tahAM kA raNa hai. jaise yahAMnI jIvake yogyatAke hUenI ye pUrvokta devatA tisa tisa tareke vighna dUra karaneseM sa mAdhi bodhi denemeM nimittakAraNa hote hai. isa vAste tinakI prArthanA phalavatI hai. iti gaathaarthH||47|| - isa AvazyakakI mUna gAthAmeM tathA isakI cUrNi meM prakaTa paNe samAdhi aura bodhike vAste, samyagaha STI devatAyoMkI prArthanA karanI kahI hai. to phera yaha graMthoM saba pUrvAcAryoMke race hue haiM so kisI prakAraseM jUnA nahI ho zakatA hai,paraMtu hamane sunA hai ki ratnavi jayajIaru dhanavijayajIne "sammadihI devA" isa pada kI jageM koI anyapadakA pradepa karA hai, jekara yaha kahenevAlekA kathana satya hove tabato ina donokoM utsatra prarUpaNa karaNekA aura saMsArakI vaddhi hone kA naya nahI rahA hai, yaha bAta sima hotI hai to a ba sAnokoM yaha vicAra rakhanA cAhIyeMke sUtroMkA pa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 167 dokoM phirAyake tisa jage dUsare vAkya likhanA yaha kAma karaNese jo pApa lage tisse jAsti pApa phera dUsare kaunase kAma karanese lagatA hovegA? yaha kAma karaNameM koznI navanIrU puruSa ApanI sammatito nahIhI devegA, paraMtu kharA aMtaHkaraNapUrvaka pazcAttApa karake ina donokoM isa kAmase dUra rahene vAste ava zya satya upadeza karaNemeM kyoMkara tatpara na rahegA! a pitu avazya rahegAhI. zrIjinezvara nagavAnke vacana naDApana karanA yaha kuna saheja bAta nahI hai, isse vo ubApaka jIva anaMta saMsArI bana jAtA hai, to phera jisake hAthameM saba darzanomeM ziromaNInUta zrI jainadharmarUpa ciMtAmaNi ratna prApta dUvA tiskoM voapa ne urAgrahake adhIna hoke dUra pheka detA hai, aru a panI manakalpitarUpa viSThAkoM uThAke hAthameM dhAraNa karatA hai tiskoM dekhake kona navyajIvakoM tisa pAma ra jIvake para dayAkA aMkUrA utpanna nahI hovegA? arthAt nikaTa navyasidhiyoMkoM to Avazya karuNA AvegIhI. jaba tisake parakaruNA AvegI taba vo pratibodhanI avazya devegA, kyoMkI jekara koI urA grahI jo buja jAve to usakA kAma ho jAve, aru Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 cturthstutinirnnyH| bodha karanevAlekUnI baDA pUNyopArjana rUpa lAna ho jAve aisA nagavAnakA kathana hai. hamakoM baDA Azcarya hotAhaiki pATaNa khaMbAtA dika zaheromeM baDe baDe jJAnake jAMmAgAroMmeM tADapa troMke Upara purANI lipiyoMme likhe hue graMtha moju da hai tina saba graMthoM meM sammadichI devA" yaha pada likhA dUyA hai. to jisa puruSakoM tina padakI jageM na vIna pada pradepa karatejI kucha jaya nahI AtA hai, pa raMtu aura isse AnaMda mAna letA hai to phera tisakoM anya pApa karaNeseMnI kyA jaya hovegA? jo anyA yameM AnaMda mAne tisakoM nyAyavacana kaise priya lageM? tathA zrIpAdIsUtrakA pATha yahAM likhate haiN| sutha devayA nagavaI, nANAvaraNIyakammasaMghAyaM // tesiM khavena sayayaM. jesiM sadhasAyare jttii||1|| vyaakhyaa|| sUtraparisamAptI zrutadevatAM vijJApayitumAha sua0 zrutadevatA saMnavati ca zrutAdhiSThAtRdevatA jagavatI pU jyA jJAnAvaraNIyakarmasaMghAtaM jJAnaghnakarmanivahaM teSAM prANinAM kRpayatu kyaM nayatu / satataM yeSAM zrutamevAta gaMnIratayA atizayaratnapracuratayA ca sAgarastasmina jaktibahumAnA vinayazca samastIti gamyate // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 16e isakI nASA likhate hai. sUtrakI samAptimeM zruta devIkoM vijJApanA karate hai. suba0 // zrutadevatA zru takI adhiSTAtrI, devI jagavatI pUjane yogya tiskU vinaMti karate haike jJAnAvaraNIya karmake samUhakoM he zrutadevI tuM niraMtara daya kara de, jinapuruSoMke jagavaM tanASita zrutasAgaraviSe jakti bahumAna hai tina puru SoMke jhAnAvaraNIyakarmakA samUhakoM daya kara de. isa pAThameM zrutadevIkI vinaMti kare to jJAnAvaraNI yakarmakya hove, aisA kahA hai. isavAste jo koI zrutadevIkA kAyotsarga aura tiskI zuzkA niSedha karatA hai, so jinamatake jJAnarUpa netroMse rahita hai, aisA jAnanA. paraMtu aisA jole logokoM na kaha nAki yaha hamArI niMdA karI hai ? paraMtu apane hRda yameM kuba vicAra karake mukhaseM kathana karanA to saba taraheMseM sukhadA hovegA, jisameM ApakoM bahuta lAna hovegA, ulaTA pAsA ApakA par3A gayA hai, tisakoM sulaTA karaNAso ApakehI hAtha hai so apabUja jAvegeM aru zujhamArgakI rAhapara calegeM yaha hamArA manoratha hai so ApakoM uttama sukhake dAtA hai. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 caturthastuti nirNayaH / tathA zrIyAvazyaka cUryAdikoM kA pATha // cAnammAsi yasaMvarie savevi mUlaguNauttaraguNAeM bAloyAM dAUNa pakki maMti khittadevayAe ya ussaggaM kareMti ke puM cAnammAsige sidyAdevatAe vi kA staggaM ka reMti / yAvazyakacUrNai0 cAnammAsie ege navasagga devatA kA saggo kIrati saMvava rie khittadevayAe vi kIrati dina || zrAvazyaka cUrNaiau / tathA zrutadevAyA zrAgame mahatI pratipattirdRzyate tathAhi suyadevayAe yAsAyalAe zrutadevatAjIe suyamahiThiyaM tIe yA sAyalA naci sA'kiMcitkarI vA evamAdi yAva zyakacUrNe jA dihidA mitte e dei pAienarasura samiddhiM // sivapurarathaM khANArayANa devI namo // ArAdhanApatAkAyAM yatprabhAvAdavApyaMte, padArthAH ka lpanAM vinA // sA devI saMvide na stA, dastakalpala topamA // uttarAdhyayanavRhadvRttau praNipatya jinava reM vIraM zrutadevatAM gurUn sAdhUn // yAvazyakavRttau, yasyAH prasAdamatulaM saMprApya javaMti navyajina ni vahAH // anuyogave dinastAM prayataH zrutadevatAM vaMde // anuyogadvAravRttau // isa uparale pATha Avazyaka cUrNI meM navanadevatA yaru kSetradevatAkA kAyotsarga " Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 171 karaNA kahA hai. cAturmAsIme ekaika navanadevatAkA kAyotsarga karate hai, aura saMvatsarImeM navanadevatA, devadevatAkA kAyotsarga karate hai yaha kathana zrAva zyakacUrmimeM hai. tathA AgamameM AvazyakacUmime zrutadevatAkI vinaya nakti karanI kahI hai. so pATha Upara likhA hai tathA jo zrutadevI dRSTi dene mAtraseM jagavaMtakI AzAmeM rata puruSoMkeM nara surakI kar3i detI hai. yaha kathana aArAdhanApatAkA graMthameM hai. tathA zrutadevI hamako jJAnakI dAtrI hove yaha ka thana zrIuttarAdhyayanakI bRhachattimeM hai. tathA jinavareM zrImahAvIrakoM,tathA zrutadevatAkoM tathA guruoMkoM namaskAra karake Avazyaka sUtrakI vRtti racatA hUM // iti hArinaDIyAvazyakavRttau // ___ tathA jina zrutadevIkA atulya prasAda anugraha ka rake javya jIva jo hai so anuyogake jAnakAra hote hai tisa zrutadevIkoM meM namaskAra karatA hUM, yaha kathana zrIanuyogadhArakI vRttimeM hai. tathA zrInizIthacU rmike zolameM uddezemeM nASyacUrNimeM sAdhuyoMkoM vana devatAkA kAyotsarga karanA kahA hai, so pAu yahAM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 caturtha stuti nirNayaH / likhate haiM | tAhe disA nAgamamupaMtA vAlavuDha ganussa rarakaNaThAe vaNadevatAe kAussaggaM kareMti / ityAdi. tathA zrIharinasurijIne zrutadevatAkI cauthI thu 5 racI hai. " yAmunAloladhUlI " ityAdi, yaha khui jainamatameM prasiddha hai. tathA zrIyAmarAjA gvAliyarakA tiskA pratibo dhaka zrIvapaTTasUri mahAprajAvaka hue haiM tinoMkA janma vikrama saMvat 802 meM huA hai tinone ekaika tIrthaMkara ke nAmaseM tathA saMbaMdhaseM prathama thu, dUsarI sarva tIrthakarokI chu, tIsarI zrutajJAnakI zu, aru cauthI zrutadevI, vidyAdevI AdikakI thui isatareM cauvIsa coka bAMnaveM zuiyAM racIyAM hai, tinameM sarvatra cothI thuiyoMmeM anukramaseM ina devI devatAyoM kI stava nA karI hai. tahAM zrIrUpanadevake saMbaMdhakI cauthI yu imeM vAgdevatAkI thui hai. zrI ajitanAthake sAtha aparAjitA devIkI chui hai, aisehI rohiNI, prajJapti, vajrazrRMkhalA, vajrAMkuzI, praticakA, kAlI, mAna vI, puruSadattA, mahAkAlI, gaurI, gAMdhArI, mAnasI, mahAmAnasI, kAlI, mahAkAlI, vairoTyA, vAgdevatA, zrutadevI, gaurI, aMbA, yarAT, aMbikA, isatareM anu Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 173 kamaseM cauvIsa dhuzyoMmeM ina devatAyoMkI stavanA karI hai. so graMtha gauravatAke jayaseM sarva thuzyAM to yahAM nahI likhate hai, jekara kisIkoM dekhanI hove to graMtha mere pAsa hai so pAkara dekha lenI. tathApi tinameseM bAvIzameM zrIneminAthake saMbaMdhakI cAra zuzyAM yahAM likha dete haiM. tathAca ttpaatH|| ciraparicitalamI pronyasiauratArA, damarasadRzamA varjitAM dehi neme // navajalanidhimajAUMtunirvyAjabaMdho damarasaha zamA varjitAM dehi neme // 7 // vidadhadiha yadAjhA nirvatau zaM maNInAM sukhaniratanutAnonuttamAste mahAM tH|| dadatu vipulanazaM zaga jineMzaH zriyaM svaH sukha niratanutAnonuttamAste mahAMtaH // 76 // kRtasamu tibalardidhvastarugamRtyudoSa paramamRtasamAnamAnasaM pA takAMtaM // pratidRDharuci kRtvA zAsanaM jainacaMI paramamR tasamAnaM mAnasaM pAtakAMtaM // 77 // jinavacanaka tAsthA saMzritA kamramAnaM, samudita sumanaska divyasau dAmanIruk // dizatu satatamaMbA nUtipuSpAtmakaM naH namuditasumanaskadivyasaudAmanIruk // 7 // tathA zrIjinezvarasUrikA ziSya aura navAMgI vRtti kAraka zrIanayadeva sUrijIkA guru nAi, saMsArAva Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 caturthastuti nirNayaH / sthAmeM zrIdhanapAla paMmitakA sagA bhAI, saMvat 10 20 ke laganagameM zrIzojanAcArya mahAmuni dUe tinone zrIbappanaha sUrijIka / tareM cauvIsa coka bAM nave yuzyAM racI hai tinameMjI cauvIze cothI ghuiyoMmeM anukramaseM zrutadevatA, mAnasI, vajrazrRMkhalA, rohi pI, kAlI, gaMdhArI, mahAmAnasI, vajrAMkuzI, jvala nAyudhA, mAnavI, mahAkAlI, zrIzAMtidevI, rohiNI, acyutA, prajJapti, brahmazAMti yada, puruSadattA, cakradharA, kapardiya, gaurI, kAlI, aMbA, vairoTyA, aMbikA, i nakI stavanA karI hai. aba navya jIvoMkUM vicAraNA cAhiyeM kI jaba zrI jinezvarasUrike upadezaseM tathA pUrvAcAryoMkI paraMparAya seM, pUrvAcAryasammata cauthI thui hai to tiskA niSedha karaNA yaha jinAjJAdhAraka prAmANika puruSakA lakSa e nahI hai. kyoMkI jo puruSa pUrvAcAryoMkI vyAcara pAkA cheda kare so jamAlikI tareM nAzakoM prApta hove. paisA kathana zrIsUyagaDAMga sUtrakI niryuktimeM zrI bAhu svAmIneM karA hai. so pATha yahAM likhateM hai / yAya rie paraMparAe, yAgayaM jo beya buddhie // koi Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturthstutinirnnyH| 175 voDeya vAi, jamAlinAsaM sa nAse // 1 // arthaHAcAryoMkI paraMparAyaseM jo AcaraNA calI AtI sove tisko ubeda karane arthAt na mAnanekI jo bu 6i kare, so jamAlikI tareM nAzakoM prApta hove. ___ tathA zrIvANAMgakI TIkAmeM zrutajJAnadike sAta aMga kahe hai. sUtra, niyukti, jASya, cUrmi, vRtti, paraM rA, anunava, inakoM jo koi bede soM dUranavya arthA { anaMtasaMsArI hai, jaisA kathana pUrvapuruSoMne karA hai. isa vAste ratnavijayajI aru dhana vijayajI jekara jainazailI pAkara ApanA AtmocAra karaNekI ji jhAsA rakhanevAle hovege to merekoM hitenu jAnakara aura kvacit kaTuka zabdake lekha dekhake unakepara hita badilAke kiMvA jekara bahate mAnake adhIna rahA hoveM to merekoM mAphI badIsa karake mitra nAvase isa pUrvI kta sarva lekhakoM bAMca kara ziSTa puruSoMkI cAla calake dharmarUpavRkSakoM nanmUlana karanevAlA paisA tIna zata kA kadAgrahako boDake, kisI saMyami guruvAra upasaMpat leke zukSprarUpaka ho kara mikoM pAvana kareMge to ina donokAma nAvegA yahA hamArA AzIrvAda hai Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ cturthstutinirnnyH| atha nikaTa upakArI gaNikya zrImanmaNivijayajI, maharAjakI kiMcit guruprazasti likhate hai. // anuSTub vRttam // tapAgace jagaIye, jajhire budishaalinH|| hai zrImanmaNivijayAkhyA, guravaH saMyame rtaaH||1|| yasya dharmopadezena, nirmalena kati jnaaH|| / samyaktvaM lenire sAdhu, dharma ca lenire kati // 2 // teSAM paTTAMbare caMza, nrishissyprshissykaaH|| / zrImahadivijayAkhyA, banUvurbudisAgarAH // 3 // niHsaMgA nirmamAH dAMtA, ye ca pAMcAlanIti // DhuMDhakArakhyaM mataM hitvA,jAtAH sNvegnaajnm||4|| taliSyeNa mayAnaMdavijayena savistaraH // graMtho'yaM guphitaH samyak, cturthstutinirnnyH||5|| e buddhimAMdyavazAt kiMcit, yadazukSmalekhi tat // NAkA navarya saMparityajya, zodhayadhvaM manISiNaH // 6 // hove. paisA kathanonidhi-zrImad-AtmArAmajI(A nabAda svAmIne rAjaviracitaH cturthstutinirnnyH|| Ayarie paraMparAe, samAptamidam //