________________
માત્ર આપણા કર્મફળને આધીન છીએ, કર્મ સત્તા કરતાં પણ જેમાં સવળો પુરુષાર્થ રહેલો છે તેવી ધર્મસત્તા મહાન છે. એજ શ્રદ્ધા આપણને ઉગારી શકે. શ્રદ્ધાથી સંકલ્પબળ મળે છે અને તે બળ, કાર્ય સિદ્ધ કરવાની ભૂમિકા પૂરી પાડે છે. જીવનમાં હકારાત્મક શ્રદ્ધાની જરૂર છે.
નકારાત્મક શ્રદ્ધા જીવનમાં અશુભ પરિણામ લાવે અને હોનારત સર્જે. કોઇપર વેર વાળવા, બદલો લેવાના અશુભ કાર્યોની શરૂઆતમાં કાર્યની સફળતા ની શ્રદ્ધા રાખવી તે નકારાત્મક છે. નકારાત્મક સાહસના કાર્યોમાં શ્રદ્ધા તે અવળો પુરુષાર્થ છે. અન્યને દુઃખ આપવા કે બીજાનું અશુભ કરાવવાવાળા મંત્ર, તંત્ર કે લબ્ધિની સાધના કે શ્રદ્ધાથી કરવી તે પણ અવળો પુરુષાર્થ છે. જેનું પરિણામ દુર્ગતિ માત્ર છે.
હકારાત્મક શ્રદ્ધા સ્વ-પર માટે કલ્યાણકારી છે. શ્રદ્ધા કેવળજ્ઞાનનો મિનારો છે.
સાચી શ્રદ્ધા વિના ગમે તેવું અને ગમે તેટલું જ્ઞાન પણ અજ્ઞાન સ્વરૂપ છે. દર્શન વિના નવપૂર્વના જ્ઞાનીને પણ સાચી શ્રદ્ધાના અભાવે અજ્ઞાની કહે છે. દર્શન વિના માર્ગ નથી અને માર્ગ વિના મોક્ષ નથી. ગીતાના ૧૭માં અધ્યાયમાં સત્ત્વાનુરૂપા શ્રદ્ધાની વાત કહી છે. ભયથી જન્મેલી શ્રદ્ધા અંધશ્રદ્ધા બને માત્ર પ્રભાવથી પ્રગટેલી, શ્રદ્ધા કામની નહિ, સ્વભાવથી પ્રગટેલી શ્રદ્ધા કલ્યાણ કરે. અશ્રદ્ધાથી વિવેકશૂન્યતા આવે અને એજ અશ્રદ્ધા સમાજને ભાવશૂન્ય કરે.
શ્રદ્ધા ઇશ્વરકૃપા આકર્ષવાનું પવિત્ર તત્ત્વ છે. વિવેકહીન શ્રદ્ધા અંધશ્રદ્ધામાં પરિણામે સભ્યશ્રદ્ધા, સ્વાશ્રય પુરુષાર્થ સ્વનિર્ભિર, નિર્ભયતાપોષક છે, જે પૂરી સમજવાળા અનુભવસિદ્ધ પરિણામની જનની છે.
મગજની બારીઓ બંધ કરીને જે માન્યતા પ્રતિષ્ઠિત કરાય છે તે બુદ્ધિને કુંઠીત કરે છે. જ્યારે સભ્યશ્રદ્ધા વૈચારિક સ્પષ્ટતા સાથે સત્ય ઝીલવાની પ્રક્રિયા છે જેનાથી માત્ર નસીબ પકડીને બેસવાનું નથી પરંતુ પુરુષાર્થલક્ષી કર્મયોગી બનવાની પ્રેરણા આપે તેજ સાચી શ્રદ્ધા.
વિચારમંથન
૧૯
