________________
ગાંધીજીના જીવન ઉપર જૈનધર્મનો પ્રભાવ હતો
રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીજીના સમગ્ર જીવનમાં જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો વણાઈ ગયા હતા. તેમના જીવનના કેટલાક પ્રેરક પ્રસંગો તેની સ્પષ્ટ પ્રતીતિ કરાવે છે.
- જૈનાચાર્ય પૂ.બહેચરજી સ્વામીની પ્રેરણાથી ગાંધીજીએ વિલાયતમાં માંસ, મદિરા અને સ્ત્રીસંગથી દૂર રહેવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. મહાત્મા ગાંધીજીએ આ ત્રણેય પ્રતિજ્ઞાઓ વિલાયતમાં પાળી. ભારત પાછા આવ્યા તેજ દિવસે યુગપુરુષ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રનો મેળાપ થતાં તે સંયમનો તંતુ લંબાયો. શ્રીમદ્જીના સમાગમને કારણે ગાંધીજીના જીવનમાં જૈનધર્મની વ્યાપક અસર જોવા મળે છે.
ગાંધીજી કરતાં શ્રીમદ્જી લગભગ પોણાબે વર્ષ મોટા હતા, બાવીસ વર્ષની ઉમરે ગાંધીજી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના સંપર્કમાં આવ્યા, આ વયે, ઈંગ્લેન્ડ જઈ બેરિસ્ટર થઈ આવેલા યુવાન ગાંધીજી, જેમણે કોલેજનો કે શાળાનો મેટ્રિક સુધીનો પણ અભ્યાસ કર્યો ન હતો અને જેમને અંગ્રેજી ભાષા આવડતી ન હતી, એવા રાજચંદ્રજીથી અત્યંત પ્રભાવિત થઈ ગયા.
આ બન્ને મહાન વિભૂતિઓ પ્રથમ મિલન વખતે કોઈ ભૌતિક નહીં પણ આધ્યાત્મિકતાના સ્તર પર બિરાજતી હોવી જોઈએ. યુવાન વયે મહાત્મા ગાંધીજી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રને પોતાના આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શક તરીકે સ્વીકારે એ ઘટના ગાંધીજી તથા શ્રીમદ્જી બન્ને પ્રત્યે અહોભાવ પ્રેરે તેવી છે. ગાંધીજી આફ્રિકામાં હતા ત્યારે ત્યાં આશ્રમમાં સાપનો ઘણો ઉપદ્રવ હતો. બાળવયથી ગાંધીજીના અજ્ઞાત મનમાં સાપનો ડર પેસી જ ગયો હતો. એ કાળમાં હિંસક પ્રાણીના નાશનો વિચાર અહીં કંઈક ખૂટે છે મૂળમાં જોવું જરૂરી છે. ગાંધીજીને જ્યારે જ્યારે ધર્મ કે અધ્યાત્મ સંબંધી કોઈ મૂંઝવણ થતી ત્યારે ત્યારે તેઓ શ્રીમદ્જી સાથે પત્રવ્યવહાર દ્વારા સમાધાન મેળવતા. ગાંધીજીએ પત્ર લખ્યો, ઉત્તરમાં શ્રીમદ્જીએ માનવીની મૂળભૂત સંરક્ષણ વૃત્તિ પર ઘા કર્યો હતો. ગાંધીજીને સમાધાન થયું અને આશ્રમમાં કદી સાપ ન મારવાનો નિશ્ચય કર્યો. આ પત્રની પ્રેરણાથી ગાંધીજીના જીવનમાં ભયથી નિર્ભયતાની યાત્રામાં બળ મળ્યું.
=વિચારમંથન =
= ૧૬૧ =
