________________
વિશ્વચેતનાના પાયામાં કામધેનુ
ભારતીય સંસ્કૃતિમાં ગાયને માતા સમાન ગણવામાં આવી છે. પ્રાચીન કથાનકોના ઉલ્લેખ અનુસાર ગાય ભગવાન વિષ્ણુના શરીરમાંથી ઉત્પન્ન થઈ છે.
(ાયો વિશ્વસ્ય માતર) વેદોએ ગાયને વિશ્વની માતા કહી અભિવંદના કરી છે.
માનવકુટુંબ અને સમાજની અર્થવ્યવસ્થા ખેતી, આરોગ્ય પોષણ આદિમાં ગાયનું મહત્ત્વ વધુ હોવાથી ગાયોને દેવી ગણી, તેમાં ગાયોનો વાસ હોવાની કલ્પના કરવામાં આવી. વાસ્તવિક રીતે ગૌવંશ માત્ર માનવજાતિની જ નહિ પરંતુ સમગ્ર જીવસૃષ્ટિની જે રીતે સેવા કરે છે તે રીતે જોઈએ તો ગાયો પૂજનીય અને માતાના સ્થાને જ છે. ગૌવંશ માનવજીવનનું મહત્ત્વનું અંગ છે તે આધુનિક સમાજશાસ્ત્રી, આહારપોષણશાસ્ત્રી અને ગ્રામીણ અર્થશાસ્ત્રીઓએ સ્વીકાર્યું છે.
ગાયો મનુષ્યની અનેક ઈચ્છાઓ પૂર્ણ કરે છે તેથી કામધેનુ' સ્વરૂપે છે. વિશ્વ ચેતનાના પાયામાં ગાય ઊભી છે.
ભારતીય સંસ્કૃતિ અને અર્થવ્યવસ્થાના અભ્યાસુ સ્વ. વેણીશંકર મુરારજી વાસુએ ગોરક્ષા અને ગૌ સંવર્ધનના પાયાના સિધ્ધાંતોનું વિશ્લેષણ કરતાં કહ્યું છે કે “ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાના પાયામાં ગાય અને ગોવંશ રહેલા છે. ગોરક્ષા, વનરક્ષા, ભૂરક્ષા અને જલરક્ષા દ્વારા જીવસૃષ્ટિનું રક્ષણ અને પોષણ કરવું એ ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાનું ધ્યેય છે. રક્ષાના આ ચાર સિધ્ધાંતો સાથે હિંદુ ધર્મ સંસ્કૃતિ સમાજ વ્યવસ્થા અને અર્થવ્યવસ્થાના તાણાવાણા વણાઈ ગયેલા છે. રક્ષાના આ ચાર સિદ્ધાંતોમાંથી એકને પણ હાની પહોંચાડવામાં આવે તો એ ચારે સિધ્ધાંતો તુટી પડે અને સમસ્ત ભારતની પ્રજાનું ભાવિ અંધકારમય બની જાય.'
૧૨૨ F
| વિચારમંથન
