________________
ધર્મબોધ દેવા તમે જાઓ. ગુરુ આજ્ઞા માથે ચડાવી ગૌતમ ચાલી નીકળ્યા. પાછળથી પ્રભુ નિર્વાણપદને પામ્યા, ગૌતમે જ્યારે ભગવાનનો નિર્વાણના સમાચાર સાંભળ્યા ત્યારે તે વિલાપ કરવા લાગ્યા. હે પ્રભુ આપે શું કર્યું ? આખું જીવન મને આપનાં ચરણોમાં રાખ્યો અને અંતિમ સમયે કાં અળગો કર્યો, હવે મારું કોણ ? ગૌતમના ચિત્તમાં એક ચિંતનનો ઝબકારો થયો ! ભગવાન તો કેવળજ્ઞાની હતા, તેને તેના અંતિમ સમયની ખબર હતી. છતાં મને કેમ અંત સમયે દૂર મોકલ્યો, ઓ, હા, વાસ્તવમાં પ્રભુ પ્રતિ મારો જે અનુરાગ છે એને સમાપ્ત કરવા માટે જ એમણે મને પોતાનાથી દૂર મોકલી દીધો. મારો વિલાપ મોહજન્ય કે સ્વાર્થજન્ય છે. પ્રભુને કોઇ પ્રતિ મોહ ન હતો...આસક્તિનાં પડ તૂટયા. ગૌતમની પ્રભુ પ્રતિ આસક્તિનાં વાદળો પાછળ ઢંકાયેલો કેવળજ્ઞાનનો દેદીપ્યમાન સૂર્ય ઝળાંહળાં થયો. આમ આસક્તિ કેવળજ્ઞાનના ઉદયને અટકાવે છે.
રામકૃષ્ણ પરમહંસને વારંવારના પુરુષાર્થ છતાં નિર્વિકલ્પ સમાધિ લાગતી ન હતી. કાલીમાતાના અનન્યભક્ત રામકૃષ્ણે તેમના ગુરુ તોતાપુરીને પૂછ્યું કે, મને કેમ સમાધિ લાગતી નથી. ગુરુએ રામકૃષ્ણને પૂછ્યું, સમાધિ, ધ્યાન સાધનામાં શું દેખાય છે ? રામકૃષ્ણ કહે કાલીમાતા ! ગુરુ કહે કાલીમાતાની આસક્તિમાં અટકયા છો. રસ્તામાં મા ઊભી છે. તેનો શિરચ્છેદ કરી આગળ વધો. અહીં આસક્તિના શિરચ્છેદની માર્મિક વાત અભિપ્રેત છે.
આસક્તિ આધ્યાત્મિક તંદુરસ્તી નથી, જો એને રોગ તરીકે સ્વીકારીએ તો. આ દર્દની દવા શું ? કોઇપણ વ્યક્તિ રોગ સાથેનું જીવન ન ઇચ્છે તે સ્વાભાવિક છે. આપણી સૌથી મોટી બિમારી છે આકાંક્ષા, ઇચ્છાઓ અને અતૃપ્તિ. તૃષ્ણા આકાશ જેવી અનંત છે. જીવનમાં તૃષ્ણાઓના મૃત્યુઘંટના પડધમ શમે તે ક્ષણે અનાસક્તિના જન્મની મધુર ઘંટડીનો રણકાર સંભળાય છે. જ્યારે અહં અને મનાં બંધન તૂટે ત્યારે અનાસક્ત સ્વરૂપનો વિસ્તાર થાય છે. અંતરજ્યોત પ્રજ્વલિત થાય છે. ચેતના જાગૃત થાય છે. અનાસક્ત આત્મા પરમતત્ત્વની શ્રેષ્ઠ ભૂમિકા પર સ્થિર થાય છે.
૧૩૨
વિચારમંથન
