________________
આવા શુભ નિશ્ચયથી યુવાન નદીને કિનારે કિનારે ત્રણ માઈલ ચાલ્યો, એ નદીને કિનારે એક વાડી દેખાઈ અને વાડીમાં સફરજનનું વૃક્ષ પણ જોયું. વાડીના માલિકને મળીને પોતાનું સમગ્ર વૃતાંત્ત કહ્યું અને કહે છે કે હું આપના સફરજનની કિંમત ચુકવવા માગું છું, મારી પાસે ધન નથી, બદલામાં મને જે કામ કહો તે સ્વીકારવા તૈયાર છું.
વાડીનો માલિક કહે, હજુ એક વાર વિચારી લો ! દંડ રૂપે હું કહું તે કરવા તૈયાર છો ? યુવકે મક્કમતાથી હા કહી અને કહ્યું કે હું વચનબદ્ધ છું.
માલિક દંડ આપે છે, તમારે મારી પુત્રી સાથે વિવાહ કરવા પડશે. યુવક કહે આ તે પ્રાયશ્ચિત્ત કે પારિતોષિક ! માલિક કહે હા, તો સાંભળી લો, મારી પુત્રી ક્યારેક ચાલે છે તો ક્યારેક ચાલી શકતી નથી, ક્યારેક એક આંખે જ જોઈ શકે છે ક્યારેક બે આંખે જોઈ શકે તો ક્યારેક અંધની જેમ બને આંખે જોતી નથી, ક્યારેક બોલે અને ક્યારેક સાવ મૂંગી બની જાય છે. ક્યારેક સાંભળે તો ક્યારેક બિલકુલ સાંભળી શકતી નથી, સમજ કે મારી પુત્રી કાંણી, લંગડી, અર્ધમૂંગી અને અર્ધ બહેરી કે બધીર છે.
યુવક કહે મેં વચન આપ્યું છે એટલે હું અવશ્ય પાળીશ. વાડીના માલિકે પોતાની પુત્રીને બોલાવવા સાદ પાડ્યો. થોડીવારમાં મંદ ગતિએ, નીચાં નેણ ઢાળી એક સ્વરૂપવાન કન્યા આવી, યુવાન એને મુગ્ધતાથી નીહાળી રહ્યો, અને પછી બોલ્યો કે આપની પુત્રી લૂલી, લંગડી, બહેરી કે કાંણી નથી, આપ જૂઠું કેમ બોલ્યા?
લંગડી હોય તો એક પગે ચાલે, મારી પુત્રી સમય સાથે એક પગે ચાલતી હોય તેવી ત્વરાથી ચાલે છે, ક્રાંતિ કરવાની હોય ત્યાં દોડે, પરમાર્થ માટે બંને પગે મક્કમતાથી આગળ વધે, કોઈનું અહિત થતું હોય, ઉતાવળ થતી જણાય ત્યાં ખોડંગાઈ જાય, એક પગ રોકાઈ જાય એટલે એ રીતે લંગડી છે. મૈત્રીભાવમાં બન્ને પગે ચાલે મનમાં શત્રુતાનો વિચાર આવે તો એ વખતે અપંગ બની અટકી જાય.
વિચારમંથન
૧૪૭
