________________
શકો અને હૂણો પરના વિજય બાદ પરદુઃખભંજન રાજા વીર વિક્રમે ગરીબોને શાહુકારની શોષણખોરીથી મુક્ત કર્યા. વેપારીઓને અને ખેડૂતોને પોતાની આવક અને ઉપજના મહેસૂલ ભરવા જણાવ્યું. તે દિવસ, દિવાળીનો હતો. ત્યારથી પરંપરાગત રીતે દિવાળીની રાત્રે આખા વર્ષના ધંધાની લેવડ-દેવડના હિસાબો સમાપ્ત કરી નવા વર્ષ માટેના ચોપાડાઓનું પૂજન કરવામાં આવે છે. હવે તો સરકારે નાણાંકીય વર્ષનો અંતિમ દિવસ અંગ્રેજી માર્ચ મહિનાની એકત્રીસ તારીખનો નક્કી કર્યો જેથી ચોપડાપૂજન માત્ર વિધિ પૂરતું જ રહી ગયું.
ચોપડાપૂજન દ્વારા આપણે આવી રહેલા નવ વર્ષ માટે કુબેરજીનો ભંડાર, ધન્નાશાલિભદ્રની રિધ્ધિ અને ક્યવન્ના શેઠના સૌભાગ્યની આશા સેવીએ છીએ. સાથે સાથે કુબેરજીના ત્યાગ અને શાલિભદ્રના દાનભાવનું સ્મરણ કરવું જોઈએ. આપણે દિવાળીના દિવસે પરમાત્માને પ્રાર્થના કરીએ કે આપણા ચોપડામાં હિંસા, શોષણ કે અનૈતિક ધંધા દ્વારા થતાં આવક કે નફાનું કોઈપણ ખાતું ન ખૂલે. અહીં ન્યાયસંપન્નવેશવની પવિત્રભાવના અભિપ્રેત છે. આત્મગુણ પ્રગટે તેવાં સુકૃત્યના ખાતોથી જીવનનો ચોપડા ભરાઈ રહે.
આ પર્વ માનવીને મૃત્યુના સંકેતનો સંદેશ આપે છે. જેમ વર્ષના અંત દિવાળી તેમ જીવનનો અંત મૃત્યુ. દિવાળી પછી નવું વર્ષ, તેમ મૃત્યુ પછી નવજીવન. આમ દીપોત્સવી એ મૃત્યનો ઉત્સવ. મૃત્યુ પરની શ્રદ્ધાનું પર્વ છે. જીવનમાં સરજાતી નવી આશાના સ્વાગતનો પર્વસમૂહ છે.
ઉલ્લાસ અને ઉમંગ સાથે નવા વર્ષના પ્રભાતે અભિનંદનોની આપલે થાય છે. નવા ધાન્યમાંથી વિવિધ મીઠાઈ બનાવી પ્રથમ એ મિષ્ટ નેવેદ્ય થાળી અન્નકૂટ રૂપે પ્રભુને ધરીએ છીએ. દિવાળીની રાત્રિની અંતિમ ક્ષણોમાં ભગવાનમહાવીરના પટ્ટશિષ્ય ગણધરગૌતમના જીવનમાં પ્રભુ પ્રત્યેના “રાગ'ને સ્થાને “વીતરાગતા' પ્રગટી. તેઓએ અજ્ઞાનના અંધારા ઉલેચી કેવળજ્ઞાનનો દીપક પ્રગટાવી દિવાળીના પર્વને આત્મપ્રકાશનું જ્યોતિપર્વ બનાવી દીધું. કેવળજ્ઞાનની પાવન સ્મૃતિની એ પ્રતિપદા (એકમ)ને “ગૌતમ પ્રતિપદા' નૂતન વર્ષ રૂપે ઉજવીએ છીએ એ આપણા જીવનમાં નૂતનજ્ઞાનના અભ્યદયનું સ્વાગત કરે.
વિચારમંથન
૭૧
=
