________________
ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીએ કહ્યું છે કે ‘‘એક પણ મોક્ષસાધક પદ વારંવાર વિચારાય તે જ જ્ઞાન શ્રેષ્ઠ છે. ઘણા જ્ઞાન માટે કે ઘણા અભ્યાસ માટે આગ્રહ નથી.'
એક નાનકડી પંક્તિનું જેની પાસે જ્ઞાન હતું, તેવા આત્માઓ તરી ગયા. જૈનકથાનકમાં આવતું પ્રસિદ્ધ માસતુષ મુનિનું ઉદાહરણ આ સંદર્ભની પુષ્ટિ કરે છે.
એક ગુરૂના અનેક વિદ્વાન શિષ્યોમાં એક જડમતિ શિષ્ય પણ હતો. કાંઈ જ્ઞાન એ ગ્રહણ ન કરી શકે, બરાબર ભણી ન શકે, બધા તેનાથી નારાજ હતા. તે એક શબ્દ પણ કંઠસ્થ કરી શકે નહિ. તેથી બધા તેની મજાક ઉડાવે. કલ્યાણમિત્ર ગુરૂ બધાને કહેતા કે ભાઈ ! આ ઉત્તમપાત્ર છે તેની મશ્કરી ના કરશો. પેલા શિષ્ય ગુરૂજીને પ્રાર્થના કરતા કહ્યું કે, ‘ગુરૂજી મને વધુ કાંઈ આવડે તેવી શક્યતા નથી' મને બે શબ્દ આપ કહો તો તે બે શબ્દ ગોખી ગોખીને હું કંઠસ્થ કરવાનો પ્રયત્ન કરું અને તે વાતનો અમલ પણ કરું.
આ શિષ્યને ગુરૂ ભગવંતે એક નાનકડું પદ આપ્યુંઃ ‘મા રુષ્ટ ....મા તુષ્ટ' કોઈ પર રાગ ન કર, કોઈ પર દ્વેષ ન કર. સમતાથી દુનિયા જે રીતે છે તે રીતે જોયા ક૨. કોઈપણ ઉપર રાગ દ્વેષ કર્યા વિના જે મળે છે તેમાં ચલાવ્યા કર.
શિષ્યની સ્મરણશક્તિ અલ્પ હતી. મા રુષ્ટ....મા તુષ્ટ, મા રુષ્ટ મા તુષ્ટને બદલે માસતુષ, માસતુષ રટણ કરવાં માંડયું. સહપાઠીઓએ મશ્કરીમાં તેનું નામ માસતુષ રાખી દીધું.
આ માસતુષ મુનિ સરળ હતા. ગુરૂની આજ્ઞા તેણે સહજ રીતે સ્વીકારી લીધી હતી. કોઈ પર રાગદ્વેષ કરતા નહિ, આ મુનિરાજ કોઈના ઘરે ગોચરી (ભિક્ષા) માટે ગયા. તે ઘરે એક બહેન અડદ સાફ કરતી હતી. અડદ પરથી ફોતરા ઉતારતા હતા. અડદ ઉપરના ફોતરા કાળા અને અંદર અડદ સફેદ. મુનિની ચિંતનધારા અંદર તરફ ચાલી. માસ એટલે અડદ અને તુષ એટલે ફોતરા. આ ફોતરાને કારણે જ અડદ કાળો છે અડદ હકીકતમાં કાળો નથી. અડદની જે કાળાશ છે, તે તેના ફોતરાને
વિચારમંથન
૯૯
