________________
અવ્યવસ્થાને કારણે વિશ્વના મધ્યપૂર્વ વિસ્તારમાં અને ભારતના ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર, કચ્છ સહિત દેશના ૮ રાજ્યોમાં પીવાના પાણીની ગંભીર સમસ્યા સર્જાઈ છે.
પ્રાચીન સમયમાં, આદિવાસીઓ અગ્નિ પેટાવવાના લાકડા માટે મારામારી કરતાં તેમ ભવિષ્યમાં પાણી માટે પાણીપત (લડાઈ) થાઈ તો નવાઈ નહીં લાગે.
કારણકે સંયુક્તરાષ્ટ્રસંઘના અહેવાલ પ્રમાણે વિશ્વભરમાં પાણી સંબંધી લગભગ ૩૦૦ મોટી તકરારો ચાલી રહી છે.
ભારત-બાંગ્લાદેશ ફરાકાબંધ, ઉઝબેકિસ્તાન, કઝાકિસ્તાન, હાજીકિસ્તાન, કિર્ગીઝસ્તાન, અમુદરિયા અને સિદદારીયા નદીનાં પાણી અંગે સંઘર્ષ આફ્રિકામાં ઝાંબેસી નદીનો જળવિવાદ, લેબનોન ઈઝરાઈલ પાણીના વહેણ બદલવાનો સંઘર્ષ ચાલી રહેલ છે. ભારતમાં નર્મદાનાં નીરની વહેંચણીનો સંઘર્ષ વર્ષો સુધી ચાલ્યો.
જગતની દરેક ધર્મ પરંપરાએ વાણી અને પાણીના વિવેકપૂર્ણ ઉપયોગની વાત કહી છે. જૈનધર્મ પાણીને એકેન્દ્રિય જીવ ગણે છે. વળી પાણીના વેડફાટ બગાડને કર્મબંધનનું કારણ ગણે છે. જેનદર્શને પાણીના વિવેકપૂર્ણ ઉપયોગની વાત કહી છે. પાણીને પ્રદૂષણમુક્ત રાખવાથી પર્યાવરણ સંતુલન જળવાઈ રહે છે.
પ્રાચીન ભારતમાં અખંડજળસ્ત્રોત માટે પ્રત્યેક વર્ષે વરુણદેવ (પાણીના દેવ)ની પૂજા કરવામાં આવતી જ્યારે તાજેતરમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ દ્વારા વિશ્વ જળદિન પ્રસંગે ઘટતાં જતાં જળસ્ત્રોત અને અણમોલ પાણીના જતન માટે પાણીનો વેડફાટ વિનાના સુચારુ સંચાલન માટે (ફોર આઈડિયલ વોટર મેનેજમેન્ટ) આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર સાધવાની તથા પાણીના વિવેકપૂર્ણ ઉપયોગ માટેની અપીલ કરી છે.
કૃષિ અને ઉદ્યોગ ક્ષેત્રના વિકાસ માટે જળ એ જ જીવાદોરી છે. પાણીની ખેંચથી તેનો વિકાસ રૂંધાઈ જશે. જળસમસ્યા વિશ્વ માટે સંકટ ન બને તે જોવાની દરેકની ફરજ છે.
વિચારમંથન
=
= ૧૦૯
