________________
ગમે તેવું વર્તન કરો તો પણ સામાન્યરીતે તેને ક્રોધ આવતો નથી. સરોવરમાં પથ્થર ફેંકવાથી લહેરો ઉઠે ને પાછી વિલિન થઈ જાય. તેમ થોડી ઉત્તેજનાઉશ્કેરાટ ભર્યો ક્રોધ આવે પરંતુ ઉફાળો લેતા દુધમાં જરા સરખો પાણીનો છંટકાવ કરતા દુધનો ઉફાળો શાંત થઈ જાય તેમ બે મધુર વચન બોલતા ક્રોધ શાંત થઈ જાય અને પાછું પ્રસન્ન મધુર સ્મિત મુખપર આવી જાય કારણ કે આવા હળુકર્મી આત્માનો વિવેક જાગૃત હોય છે.
આવો આત્મા સ્વર્ગગામી તો થઈ શકે પણ ક્રોધને નિર્મૂળ કર્યા વિના મોક્ષનો અધિકારી ન બની શકે આવો પુરુષ ગીતાની ભાષામાં સત્વગુણી કહેવાય છે.
જ્ઞાની અને વિવેકવાન પુરુષો અંતે તો આ જલરેખાથી પણ ઉપર ઉઠીને મુનિ ગજસકુમાર અને ભગવાન મહાવીર જેવા ક્ષમામૂર્તિ બની શકે.
આપણાં મૌન અને ક્ષમાના ભાવ સામેવાળાના ક્રોધને પાતળો પાડવામાં નિમિત્ત બને છે.
સંત તુકારામના ભજનો સાંભળવા માટે એક માણસ રોજ આવે ખરો, પણ તે સંત તુકારામની પ્રશંસા કરવાને બદલે નિંદા જ કરે! તુકારામની નિંદા કરવાની એક તક પણ તે જવા ન દે. એક દિવસ તો સંત તુકારામ સાથે ઝઘડાનો તેને એક મોકો મળી ગયો. વાત એમ હતી કે તુકારામની ભેંસ ચરતી ચરતી આ માણસના વાડામાં પેસી ગઈ અને વાડામાં પડેલું થોડું ઘાસ ખાઈ ગઈ. બસ પછી તો પૂછવું જ શું? પેલો માણસ જોર શોરથીને તુકારામને ગાળો ભાંડવા લાગ્યો, છતાં તુકારામ મૌન જ રહ્યા. તેમણે પેલા માણસને સામે એક શબ્દ પણ કહ્યો નહિ. તુકારામનું આવું મૌન વર્તન જોઈને પેલો માણસ વધુ ઉશ્કેરાયો અને વધુ જોરથી ગાળો ભાંડવા લાગ્યો. છેવટે તે તુકારામ પર એટલો બધો ગુસ્સે ભરાયો કે તુકારામની પીઠમાં બાવળની એક શૂળ જ ભોંકી દીધી. તુકારામે કશું બોલ્યા વિના હળવેથી શૂળબહાર કાઢી, પણ એમ થતાં તેમની પીઠમાંથી લોહીના રગડા વહેવા લાગ્યા. સાંજ પડી, ભજન કીર્તનનોં સમય થયો, સંત તુકારામ ભજન ગાવા બેઠા એ સમયે ભજન
પર
વિચારમંથન
