________________
મદથી વિવેકચક્ષુનો નાશ થાય છે
મદ એ માનવીના આધ્યાત્મિક વિકાસની કેડીનો કાંટો છે. મદ એટલે અભિમાન, અહંકાર. જ્ઞાનીઓએ મદને મોક્ષમાર્ગની આરાધનામાં અવરોધરૂપ ગણ્યો છે.
જીવનના બીજ બધાંય પાસાંઓ ખૂબ જ સબળ હોય એવા મહાપુરુષોને અભિમાન થયાના દાખલાઓ ઈતિહાસ, આગમ અને પુરાણકથાઓમાં ઠેર ઠેર જોવા મળે છે. હિંદુ ધર્મની આખ્યાયિકામાં બ્રહ્માને ગર્વ થયાની વાત છે.
બ્રહ્માજી પોતે સર્જેલી આ સૃષ્ટિને નિહાળીને વિચારે છે કે મેં કેવી મનોહર સૃષ્ટિનું સર્જન કર્યું છે. મહાસાગરો, નદીઓ, પર્વતોથી શોભતી પૃથ્વી. ઉત્સાહના સ્ફુલિંગો અર્પનાર સૂર્યોદય, આકાશમાં વિવિધ રંગો પૂરતી સંધ્યા, ચંદ્ર અને નક્ષત્રોથી શોભી ઊઠતું આકાશ, વળી મારા ચાકડા પરથી કેટલાય મનુષ્ય, પશુ, પંખી ઊતરે છે. અહા ! મેં કેવું ઉત્કૃષ્ટ સર્જન કર્યું ! આ બધી મારી શક્તિનો અદ્ભુત પ્રભાવ છે.
ગર્વથી બ્રહ્માની છાતી ફૂલી. તેમને પોતાના સર્જનનો કેફ ચડ્યો. એટલામાં દૂર આવેલા એક રસ્તા પર તેની નજર પડી અને થંભી ગઈ !
બ્રહ્માએ આજ સુધીમાં બધાં પ્રાણીઓને સર્જેલાં પણ ઊંટોને નહિ. રસ્તા પર બ્રહ્માની આંખ પડી ત્યાં બે બે ઊંટોની હાર ચાલી જાય. ઊંટ પર કોઇ બેઠેલું નહિ. પરંતુ દરેક ઊંટની પીઠ પર એક એક મોટી પેટી દોરડાથી બાંધેલી, બ્રહ્માના આશ્ચર્યનો પાર ન રહ્યો !
આવું જનાવર મેં બનાવ્યું હોય એમ સાંભરતું નથી. જો કે આવું કદરૂપું જનાવર મારું સર્જન હોઇ શકે જ નહિ. આ ક્યાંથી આવે છે અને કોણે બનાવ્યું તે પૂછવું કોને? ઊંટોની સાથે કોઇ માણસ તો છે નહિ, ઊગતી સવારથી સંધ્યા સમય સુધી ઊંટોની હાર તો આવ્યા જ કરતી, અને બ્રહ્મા ખાવું, પીવું ભૂલીને આ વણથંભી સતત ઊંટોની
૬૪
વિચારમંથન
