________________
ઉપભોક્તાવાદથી ઉપયોગની સંસ્કૃતિ તરફ
દરેક નવું નવું પહેરી ઓઢી લેવું, દરરોજ નિતનવી વિવિધ વાનગીઓ ખાઈ લેવી એકવીસમી સદીના મંડાણમાં માનવીનું જીવન ઉપભોગલક્ષી દોડમાં સામેલ થઈ ગયું છે.
માત્ર ઢોસાની દુકાનમાં પચાસ જાતના વિવિધ ઢોસા, આઈસ્ક્રીમની દુકાનમાં સાઈઠ જાતના આઈસ્ક્રીમ, ચપ્પલ કે શુઝની સેંકડો તો, વસ્ત્રોની હજારો ડીઝાઈન.
સપ્ત સુરના સારેગમ કે આલાપ, નૃત્યો આલ્બમ, ફિલ્મ સીડી અને ઓડીઓ વિડીયોની સહસ્ત્ર શૃંખલાએ પાંચ ઈન્દ્રિયો અને છઠ્ઠા મન માટે ભોગ ઉપભોગની વૈકલ્પિક ભરમાર ઉભી કરી દીધી છે. મનના વિકલ્પો અને ફેશનના કારણે કપડાથી માંડીને ફર્નિચર અને મોટરકાર વારંવાર બદલા છે.
ઉપભોક્તાવાદની આ સંસ્કૃતિમાં કેટલીય બીન જરૂરી ચીજોનો વપરાશ વધી ગયો. તન-મન માટેની જરૂરી ચીજોનો દેશ નિકાલ થયો. દેશની ઉદારીકરણની નિતીને કારણે ભોગ-ઉપભોગ માટે અસંખ્ય વિદેશી વસ્તુઓની આયાત થઈ બગાડ અને દુરુપયોગથી સામાજિક અન્યાય અને વિષમતા સર્જાણી.
વિકલ્પોની વણજાર અને ઉપભોક્તાવાદની આંધળી દોડમાં આપણે ક્ષણભર અટકી ચિંતન નહિં કરીયે તો આ જીવન શૈલી આપણાં તન-મનને અશાંત અને પ્રદુષિત કરી દેશે.
આ સંસારમાં માનવીન ભોગ અને ઉપભોગ માટે અસંખ્ય વસ્તુઓ નિર્માયેલી છે. જેમાં જડ-ચેતન અને મિશ્ર વસ્તુઓની વિશાળ શ્રેણીનો સમાવેશ થાય છે.
ઘોડા પર બેસીને મુસાફરી કરે તો ચેતનનો ઉપભોગ ઘોડાગાડીમાં બેસી મુસાફરી કરે તે જડ-ચેતન મિશ્રનો ઉપભોગ અને ફક્ત ગાડી વાપરે તો જડનો ઉપભોગ.
= વિચારમંથન F
= ૪૩
=
