________________
વિનાની છે. આપણી પ્રાચીન સંસ્કૃતિના પ્રણેતા મહર્ષિઓએ સ્ત્રીને “ભોગ્યા” કહેવા પર ભાર આપ્યો નથી. જેટલો “રક્યા” કહેવા માટે આપ્યો છે. સ્ત્રી જેટલું મૂલ્યવાન તત્ત્વ ભારતીય પ્રજામાં અપેક્ષાએ બીજું એકેય નથી. મૂલ્યવાન ઝવેરાત ને આપણે જ્યાં ત્યાં મૂકતા નથી તેનું સ્થાન તો સુરક્ષિત જગાએ જ હોય. પુરુષ કરતાં સ્ત્રીનું મૂલ્ય વધુ ગણાયું છે. માટે જ તેના બાહ્ય સ્વાતંત્ર્ય કે સ્વછંદતા પર અંકુશ મૂકવામાં આવ્યો છે. આમ છતાં ગૃહની આંતરિક બાબતોમાં એને જ સર્વેસર્વા રાણી તરીકેનું સ્થાન બક્ષવામાં આવ્યું છે. અને ત્યાં પુરુષના સ્વાતંત્ર્ય પર જ કાપ મૂક્યો છે.
આપણી સંસ્કૃતિએ સ્ત્રીને માતૃસ્થાને સ્થાપીને તેની પૂજા કરવાનું ગૌરવ વધારવાનું કહ્યું છે. સૌંદર્ય સ્પર્ધાઓ, સમૂહ માધ્યમોની જાહેરાતોમાં સ્ત્રીને હડસેલી. આજે માતૃત્વની ક્રુર મશ્કરી થઈ રહી છે. સ્ત્રીને માત્ર ઘરમાં ગોંધી દેવાની વાત નથી. ઉશ્કટ વેશ સ્ત્રીને ન શોભે, યોગ્ય શિક્ષણ પામી વિવેકપૂર્વક કુટુંબની સંભાળ, બાળકોને સંસ્કાર અને પતિને સહયોગ જરૂર આપી શકે. પરંતુ વરવી રીતે સ્ત્રીને ઘર બહાર કાઢે તેની વેળા વંઠેલી ગણાય, તેમ અનુભવી જ્ઞાની અને વૃધ્ધોનું કથન છે. ગ્રામ વિસ્તારમાં વિધવાઓ અને વૃધ્ધાની સ્થિતિ કરુણાજનક છે. “ડોકરી' કહી હડસેલી દેવામાં આવે છે. દીકરીના જન્મને બીન આવકારદાયક ગણીએ તે, સંસ્કાર અને સંસ્કૃતિનું અપમાન છે.
ભગવાન મહાવીરે ચંદનબાળાના હાથે પારણું કરી નારી ગૌરવની પ્રતિષ્ઠા વધારી તેનું પાવન સ્મરણ કરીએ.
૩૪
તે વિચારમંથન F
