________________
પ્રચાર, પ્રસિધ્ધ, ભૌતિક સુખ સગવડો મેળવવા સાધુઓ પોતાને પ્રાપ્ત થયેલી વિદ્યા કે લબ્ધિનો પ્રયોગ લોકોને આંજી નાખવા કે ચમત્કારી પુરુષરૂપે પ્રસ્થાપિત થવા કરતા નથી.
વિદ્યાવાન પુરુષો, અન્યોના પ્રાણ બચાવવા, ધર્મનું અને શીલનું રક્ષણ કરવા, અને હિંસાનું નિવારણ કરવાના છેલ્લા ઉપાયરૂપે, લબ્ધિ કે વિદ્યાનો પ્રયોગ પરાર્થે જ કરે છે.
સમયના સાંપ્રતપ્રવાહમાં વહેવારિક વિદ્યાથી મેળવેલું તંત્ર જ્ઞાન - કે વૈજ્ઞાનિક શોધો ન્યૂલિયર શસ્ત્રો, જેવા હિંસક સાધનો બનાવવામાં ઉપયોગ કરવો તે અવિદ્યા છે.
ગર્ભ પરીક્ષણ અને ગર્ભપાત તબીબીવિદ્યાનો વિપર્યા છે. જે વિદ્યાનો ઉપયોગ હિંસામાં પરિણમે તે અવિદ્યા છે - વિદ્યાની વિકૃતિ છે.
જે વિદ્યાનો ઉપયોગ સમષ્ટિના કલ્યાણ અર્થે થાય તે જ સવિદ્યા છે. વિદ્યાવાન પોતે તરે ને બીજાને તારે છે.
કોમ્યુટરના પ્રોગ્રામ, સીડી કે ફ્લોપીની ચોરી હર્ક્સ (Hackers) બનીને, ઇન્ટરનેટની ચોરી કરવી તે બુદ્ધિની અવળચંડાઈ છે, અવિદ્યા છે. દેશના સંરક્ષણ રહસ્યોને વેચવા, કોપીરાઈટ કે ટ્રેડમાર્કનો ભંગ કરવો, કુશાગ્ર બુધ્ધિ અને તર્કથી એવાં કાર્યો કરવા તે જે ચોરી, જૂઠ, વ્યભિચાર અને હિંસામાં પરિણમે તે બુધ્ધિનો વ્યભિચાર, અવિદ્યા છે. આધુનિક વિજ્ઞાન, તબીબી વિજ્ઞાને, જિનેટીક સાયન્સ કે સ્પેસ ટેક્નોલોજી અને ઇંફોટેકના-સમૂહ માધ્યમોના વિકાસને કારણે જ્ઞાનની ક્ષિતિજનો વિસ્તાર થયો છે. આ જ્ઞાનનો વિવેકબુદ્ધિ વિના ઉપયોગ કરે તો બુધ્ધિનો વ્યભિચાર, વિનાશ સર્જી શકે. આ સંજોગોમાં સર્વિદ્યા જ બુધ્ધિને શાલીનતા આપી શકે. માટે જ મહર્ષિ ગૌતમસ્વામીએ અમૂલ્ય નૈતિક પ્રેરણા આપી છે કે અવિદ્યાવાન પુરુષોનો કદી સંગ કરવો નહિ.
૨૮
| વિચારમંથન
