________________
જાન્યુઆરી, ૨૦૧૪ પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૨૫ દીકરા સાથે પરણાવવા માગતો હતો. દીકરાનો બાપ દીકરીના બાપને શરત પાળવામાં આવેલી. દાદ દેતો નહોતો. હવે શું કરવું? દીકરો મેટ્રીકમાં (ધોરણ બારમામાં) બીજા સાક્ષર હતા પ્રો. વિજયરાય ક. વૈદ્ય. તે કાળે ત્રણ વિવેચકોની આવ્યો. પરીક્ષા આપવાને એક માસ બાકી હતો ત્યાં દીકરીના બાપને બોલબાલા હતી. (૧) પ્રો. વિષ્ણુપ્રસાદ ત્રિવેદી, (૨) પ્રો. વિશ્વનાથ ખબર પડી કે એનો એક સંબંધી મેટ્રીકની પરીક્ષામાં અમુક વિષયમાં મગનલાલ ભટ્ટ ને ત્રીજા પ્રો. વિજયરાય વૈદ્ય. પ્રો. વૈદ્ય શ્રી ગો. મા. ચીફ-મોડરેટર હતો. દીકરીના બાપ એ ચીફ-મોડરેટરને મળ્યો ને ત્રિપાઠીના “સાક્ષરજીવન” ઉપર અભ્યાસ-લેખ તૈયાર કરીને લાવેલા. પોતાની કથની કહી. દીકરીના બાપે જ સૂચવ્યું કે ચીફ-મોડરેટરે પેલા એમની આગતા સ્વાગતા કરીને મેં જમવા માટે પ્રસ્તાવ મૂક્યો તો કહે: છોકરાને કોઈ પણ રીતે નાપાસ કરવો. બીજા વિષયના મોડરેટરો “જમવા કરવાનું પછી પ્રથમ તમો “સાક્ષરજીવન' સંબંધેનો મારો આ પણ આ બાબતમાં મદદ કરે. તે વખતે મોડરેટરો અને ચીફ-મોડરેટરો લેખ સ્વીકારો ને નિયમ પ્રમાણેનો પુરસ્કાર આપો.' મેં વૈદ્ય સાહેબને પૂના શહેરમાં રહીને મેટ્રીકની પરીક્ષાનું કામકાજ કરતા. પેલા ચીફ- કહ્યું કે એ બધું જમ્યા બાદ થઈ શકશે પણ એમણે એમની આ પ્રકારની મોડરેટરે કાવાદાવા કરીને છોકરાને બે વિષયમાં નાપાસ કર્યો. છોકરો જક છોડી નહીં. આખરે મેં પુરસ્કારની રકમ આપી એટલે ખુશ થઈને બીજે વર્ષે પરીક્ષામાં બેઠો...એ જ કારસ્તાનનો ભોગ બન્યો. મેટ્રીકની ભોજન માટે તૈયાર થઈ ગયા. એમની આ પ્રકારની જકને હજુ સુધી હું પરીક્ષામાં બે વાર નિષ્ફળ થનારને કઈ દીકરીનો બાપ ઉમળકાથી કન્યા સમજી શક્યો નથી ને ભૂલ્યો પણ નથી. સંભવ છે કે ભૂતકાળમાં એમને આપે ? આખરે જે દીકરીની ઑફર નકારી હતી તેનો સ્વીકાર થયો ને કટુ અનુભવ થયા હોય! લગ્ન પણ થઈ ગયાં. આ કરુણ કિસ્સો બન્યો ત્યારે હું પણ મોડરેટર (૧૧) સાયન્સની એક કૉલેજના રસાયણ શાસ્ત્રના પ્રોફેસર શાહ તરીકે પૂનાની રીડ્ઝ હોટલમાં હતો. દીકરાના બાપને આ ક્રૂર-કરુણ મારા ખાસ મિત્ર. એમણે કહેલી આ વિચિત્ર પ્રકારની કથા છે. મેટ્રીકમાં કરામતની ક્યારેય ખબર પડી નહોતી. સાડા દાયકા પૂર્વેનીઆ સત્યકથા એ પરીક્ષક હતા. એમની પાસે એક છોકરી આવીને કહે: “સર, તમને
એક ખાસ વિનંતી કરવા આવી છું. તમો કહો તેટલા રૂપિયા આપું પણ (૧૦) સને ૧૯૫૦ થી ૧૯૫૮ સુધી હું નડિયાદની સી. બી. તમને હું જે નંબર આપું તેને નાપાસ કરવાનો. પ્રથમ તો પ્રો. શાહે પટેલ આર્ટ ઈન્સ્ટિટયુટ અને જે. એન્ડ જે. કૉલેજ ઓફ સાયન્સમાં એને ધમકાવી, એની ધૃષ્ટતા માટે ડારી પણ કુતૂહલ ખાતર પૂછ્યું: વાઈસ પ્રિન્સિપાલ તરીકે નોકરી
કેટલાક પાસ કરાવવા લાગવગ કરતો હતો. ‘શ્રી ગોવર્ધન સાહિત્ય | ડૉ. શેખરચંદ્રજી જૈન પૂ.ઓ.જ્ઞાનસાગરજી પુરસ્કારસે પુરસ્કૃતી લાવે છે, પૈસાની લાલચ આપે છે સભા'નો હું પ્રમુખ હતો. એના
જૈન સાહિત્ય મનીષી ડૉ. શેખરચંદ્રજી જૈન કો ગના (મ ) મેં પણ અમુક નંબરને નાપાસ ઉપક્રમે નડિયાદના ત્રણ સાક્ષરોની પૂ. મુનિ પુંગવ ૧૦૮ શ્રી સુધાસાગરજી જો સંત શિરોમણિ આ.
કરાવવા પૈસા આપનાર તું જન્મ શતાબ્દી ઉજવેલી. (૧) શ્રી | | વિદ્યાસાગરજી કે પ્રિય હૈં, ઉનકી ઉપસ્થિતિ મેં પૂ. આ. વિદ્યાસાગર
અપવાદરૂપ છે. એ નંબર નાપાસ ગો. મા. ત્રિપાઠી, (૨) પ્રો. | (૨) મો. | શ્રી કે ગુરુ સ્વ. પૂ. આ. જ્ઞાનસાગરજી કા ૨૪વાં પુરસ્કાર દિનાંક
થાય એમાં તને શો રસ છે?' ત્યારે મણિલાલ ન. દ્વિવેદી અને (૩) | ૧૪ અર્બર કો વિશાલ જનસમૂહ વ વિદ્વત્વર્ગ કે સમક્ષ બડે હી
એણે કહ્યું: “સર, હું જે છોકરાને મસ્તકવિ બાલાશંકર કંથારિયા. આ | ગૌરવશાલી ઢંગ સે પ્રદાન કિયા ગયા. યહ પુરસ્કાર પૂ. આ.
ચાહું છું તેની આ નંબરવાળો ઉજવણી સમયે ગુજરાતના મોટા | જ્ઞાનસાગર વાગાર્થ વિમર્ષ કી ઓર સે પ્રદાન કિયા જાતા હૈ. સાથ
છોકરો ઈર્ષ્યા કરે છે ને ધમકી ભાગના સાહિત્યસર્જકો અને મૂર્ધન્ય સંજકા અને મૂધન્ય | હી વિદ્વત્ પરિષદ કા સહયોગ પ્રાપ્ત હોતા હૈ, વાવાર્થ વિમર્ષ કે
આપ્યા કરે છે. એ નાપાસ થાય સાક્ષરોને પ્રવચન માટે બોલાવેલા.
એટલે કૉલેજના દ્વાર એને માટે બંધ ૮ ભાલાવલા. | અધ્યક્ષ ડૉ. અરુણ જૈન એવં વિદ્વત્ પરિષદ કે અધ્યક્ષ ડૉ. જયકુમાર એમાંના બે સાક્ષરોનો અનુભવ
થઈ જાય ને અમારા સંબંધમાં વિઘ્ન જૈન મુઝફ્ફરનગર કે સાથ ગુના કે અધ્યક્ષ શ્રી ને ઈસે પ્રદાન કિયા. જાણવા જેવો છે. હાસ્ય લેખક શ્રી
ન નાખે.' પ્રથમ તો છોકરીને પુરસ્કાર રાશિ મેં પ૧ હજા૨ રુપયે, સન્માન પત્ર, લગભગ ૫ જ્યોતીન્દ્રભાઈ દવે એ પ્રવચન
ધમકાવીને ને પછી શાંતિપૂર્વક હજાર વસ્ત્રાભૂષણ સૂરતનિવાસી શ્રી જ્ઞાનેન્દ્રકુમાર જૈન (ગદિયાજી)| આપવાનું સ્વીકાર્યું...ફર્સ્ટ કલાસ
સમજાવીને એને વિદાય કરી, કી ઓર સે પ્રતિ વર્ષ કી ભાંતિ પ્રદાન કિયે ગયે. વિદ્વાનોં વ સમાજ કે ફેર, લેખિત પ્રવચનનો પુરસ્કાર
બોલો, છે ને ભાતભાતના લોગ શ્રેષ્ઠિયોં ને માલાઓં સે ભવ્ય સ્વાગત કિયા. ઉપરાંત એમણે શરત મૂકી કે મને
આ વિચિત્ર સંસારમાં. * * * નરસંડા ગામના વેણીભાઈ અને
વાસ્તવ મેં યહ પુરસ્કાર પૂ. સંત શિરોમણિ આ. વિદ્યાસાગરજી| રસિકભાઈ રણજિતભાઈ પટેલ, સરોજબહેનની વાડીના પાંચ કિલો | કે પરોક્ષ એવં ૧૦૮ મુનિ પુંગવ શ્રી સુધાસાગરજી કે પ્રત્ય
કે પરોક્ષ એવં ૧૦૮ મુનિ પુંગવ શ્રી સુધાસાગરજી કે પ્રત્યક્ષ આશીર્વાદ સી૧૨, નવદીપ એપાર્ટમેન્ટ, મેમ આમળાં આપવાનાં મજા માં નહીં | કા હી પ્રતિબિંબ છે. ડૉ. જૈન કો બધાઈ કિ વે ઈસ પુરસ્કાર કે લિએ નગર, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૫૨. પણ ગંભીર રીતે લખેલું. એમની | ચુને ગયે.
મો.: ૦૯૮૯૮૧૬૯૦૬૯
