Dwatrinshad Dwatrinshika Prakaranam Part 01

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust

Page 21

“જેઓ અનુકંપાદાનને પ્રશંસે છે...' ઇત્યાદિ “શ્રી સૂત્રકૃતાંગ' માં જે જણાવ્યું છે તે પણ પુષ્ટાલંબન સ્વરૂપ દશાવિશેષને છોડીને અન્ય વિષયમાં હોવાથી તેનો વિષય અન્યત્ર યુક્ત છે તે બુદ્ધિમાને વિચારવું જોઈએ.” આ પ્રમાણે તેરમા શ્લોકનો અર્થ છે. કહેવાનો આશય એ છે કે “શ્રી સૂત્રકૃતાંગ' સૂત્રમાં જણાવ્યું છે કે, “જે ૪ વાળ પસંસતિ વ ર્જીતિ ઘoni I ને આ vi દિક્ષેતિ વિચ્છેિ રંતિ તે ” અર્થાત્ જેઓ અનુકંપાદાનને; તે કરવું જોઈએ - ઇત્યાદિ રીતે પ્રશંસે છે તેઓ પ્રાણીઓના વધને ઈચ્છે છે. અને જેઓ અનુકંપાદાનનો, તે કરવું ના જોઇએ - ઈત્યાદિ રીતે નિષેધ કરે છે; તેઓ આજીવિકાનો વિચ્છેદ કરે છે. આથી પુષ્ટાલંબને જેઓ અનુકંપાનું દાન કરે છે, તેમને આ રીતે પ્રાણીવધનું પાપ લાગે છે – એમ સ્પષ્ટ રીતે ઉપર જણાવેલા વચનથી જણાય છે. તેથી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રનો વિરોધ આવે છે; પરંતુ એ વચન પણ અપુષ્ટાલંબને જેઓ અનુકંપાદાન કરે છે તેમને ઉદ્દેશીને છે. પુષ્ટાલંબને કરાતા અનુકંપાદાનની ત્યાં વાત નથી. આ પ્રમાણે “શ્રીસૂટતાં' સૂત્રનો વિષય દશાવિશેષને આશ્રયીને હોવાથી તેનાથી ભિન્ન વિષયમાં તે સૂત્રનો કોઈ વિરોધ નથી.. એ પ્રમાણે બુદ્ધિમાન આત્માએ સૂત્રના તાત્પર્યથી વિચારવું જોઇએ. પરંતુ પદાર્થમાત્રમાં મૂઢતા ધારણ કરવી ના જોઇએ. અપુણાલંબનના વિષયરૂપે જ એ સૂત્રને સંગત કર્યું છે. આથી જ અષ્ટક પ્રકરણમાં ફરમાવ્યું છે કે – જે 7 વાન પ્રાંન્તિ - ઇત્યાદિ જે સૂત્ર આ અનુકંપાદાનના વિષયમાં યાદ કરાય છે તે સૂત્રનો વિષય અવસ્થાવિશેષને આશ્રયીને મહાત્માઓએ જોવો જોઈએ. ૧-૧all
પુન: શક્ત
પૂ. સાધુભગવંતોને પુણ્યબંધ ઇષ્ટ-ઉપાદેય ન હોવાથી પુણ્યબંધના કારણભૂત એવા અનુકંપાદાનને તેઓ કઈ રીતે કરી શકે, આવી શંકા કરે છે–
नन्वेवं पुण्यबन्धः स्यात् साधो न च स इष्यते ।
पुण्यबन्धान्यपीडाभ्यां छन्नं भुङ्क्ते यतो यतिः ॥१-१४॥ नन्विति-नन्वेवमपवादतोऽपि साधोरनुकम्पादानेऽभ्युपगम्यमाने पुण्यबन्धः स्याद्, अनुकम्पायाः सातबन्धहेतुत्वात् । न च स पुण्यबन्ध इष्यते साधोः । यतो यस्माद्यतिः पुण्यबन्धान्यपीडाभ्यां छन्नं भुङ्क्ते II9-9૪||
શ્લોકાર્થ સ્પષ્ટ છે. આશય એ છે કે આ રીતે અપવાદથી પણ પૂ. સાધુભગવંતો અનુકંપાદાન કરે તો તેમને પુણ્યબંધનો પ્રસંગ આવશે. કારણ કે અનુકંપાદાનથી પુણ્યબંધ થાય છે. એ પુણ્ય પૂ. સાધુભગવંતને ઈષ્ટ નથી. તેથી તેઓશ્રીએ અપવાદથી પણ અનુકંપાદાન કરવું ના જોઇએ. “પૂ. સાધુભગવંતોને પુણ્યબંધ ઈષ્ટ નથી એવું નથી.' - આ પ્રમાણે નહીં કહેવું
દાન બત્રીશી