Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika

Author(s): Mallavadi Kshamashraman, Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 77

प्रस्तावना
दश दाडिमानि षडपूपाः कुण्डमजाजिनं पललपिण्डः।
चर कीटिके दिशमुदीची स्पर्शनकस्य पिता प्रतिशीनः ॥ एटले नयचक्रवृत्तिकार सिंहसूरिक्षमाश्रमणे 'दशदाडिमादिश्लोक'नो जे उल्लेख कर्यो छे ए बराबर मळी रहे छ । आ उपरांत बीजा स्थळोए पण जे पाठभेद जोवामां आवे छे ते उपरथी एमना पासे पातंजलमहाभाष्यनी प्राचीन पाठपरंपरा हती ए नक्की थाय छ ।
पांचमा अरमां वैयाकरणोना मतनुं प्रतिपादन छे अने छठा अरमां एनुं विस्तारथी खण्डन छ । ए चर्चामां पातंजलमहाभाष्य उपरांत व्याकरणना सिद्धान्तोने लगता बीजा पण प्राचीन ग्रंथोनो ग्रंथकारे उपयोग कर्यो हशे एम लागे छे । आठमा अरमां (पृ० ५७९ पं० १५) तंत्रार्थसंग्रह नामना व्याकरणसंबंधी ग्रंथनो नामोल्लेख नयचक्रवृत्तिमा छ । पृ० ३७ पं० ११-१२ मां भागुरि अने सौनाग नामना वैयाकरणोना मतनो पण उल्लेख छ । पांचमा अरमां पृ०३७९ पं० ८ मां "भाष्यकारेण सांख्यादाहृत्योक्तः" आ जातनो उल्लेख नजरे पडे छे, वळी 'गुणसन्द्रावो द्रव्यम् ' आ प्रमाणे पतंजलिए पातंजलमहाभाष्य (५।१।११९) मां जे द्रव्यर्नु लक्षण वर्णवेलं छे ते पण सांख्योना ग्रंथमाथी-संभवतः वार्षगणतंत्रमाथी लीधेलं छे, जुओ नयचक्रवृत्ति पृ० २६८ पं० ११, पृ० ३०३ वगेरे । ए उपरथी पतंजलि सांख्यमतानुसारी होय एम जणाय छ ।
नयचक्रमां जैन आगमादि संबंधी निर्देशो जैन-जैन आगमसाहित्य तथा बीजा पण जैन ग्रंथोमाथी आमां अनेक पाठो उद्धृत करेला छ । आचारांगसूत्र, सूत्रकृतांग, स्थानांग, भगवतीसूत्र, नंदिसूत्र, जीवाभिगमसूत्र, पन्नवणा, अनुयोगद्वारसूत्र आदि आगमोना पाठो आमां उद्धृत करेला छ। भद्रबाहुखामि रचित नियुक्तिनी गाथाओनो पण अनेकवार उल्लेख छ । “ तत्संवादि नियुक्तिलक्षणमाह-वत्थूणं संकमणं होति अवत्थू णये समभिरूढे" आ जातनो दशमा अरमां (पृ० ५१०-२) नयचक्रवृत्तिकारे उल्लेख करेलो छे, आ गाथा चतुर्दश पूर्वधर भगवान् भद्रबाहुखामिकृत आवश्यकनियुक्तिनी (७५७ मी गाथा ) छे एटले चतुर्दशपूर्वधारी भगवान् भद्रबाहुखामि रचित नियुक्तिनी गाथा पण मल्लवादीए उद्धृत करेली छे । तत्त्वार्थसूत्रनो तो आमां विपुलप्रमाणमां उपयोग करेलो छ । नैयचक्रवृत्तिमां अनेक स्थळे तत्त्वार्थसूत्रनां वाक्योनो समावेश छ । नयचक्रवृत्ति पृ० ११४ पं० २४ पृ० ५९६ पं० ८ मां तत्त्वार्थभाष्यनुं पण अवतरण छ । आठमा अरमां (पृ० ५५९) आवता एक उल्लेख उपरथी फलित थाय छे' के अत्यारे जेने आपणे नंदिसूत्र मानीए छीए तेमां भाष्यनी गाथाओ दाखल थई गई छे अर्थात् प्राचीन काळमां नंदिसूत्र अने नंदिसूत्र उपरनुं भाष्य ए बन्नेय जुदा हतां पण पाछळथी कोई समये सूत्र अने भाष्य एक थई जईने बधुंय नंदिसूत्रने नामे ओळखावा लाग्युं छे। आ विषे टिपृ० ६८ पं० १-७ मां अमे जणाव्युं छे, ते उपरांत सुरतना 'देवचंद लालभाई पुस्तकोद्धार
१ जुओ प्राकथन. पृ० २३ टि. १०॥ २ जुओ प्राकथन. पृ. २४ टि० ६७ ॥ ३ जुओ ! पृ. २३ टि. १२ ॥ सिद्धसेन दिवाकरजीनी द्वात्रिंशिकामां पण तत्त्वार्थसूत्रनो उपयोग थयो छे एम स्पष्ट जणाय छ, जुओ टिपृ० ४१ पं०१-४, दि. १॥ ४ जुओ प्राक्कथन. पृ. २३ टि. १३ ॥ ५ जुओ प्राकथन. पृ. २४ दि. ३ ॥