Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika

Author(s): Mallavadi Kshamashraman, Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 564

पृ० २१८ पं०५,२०.]
टिप्पणानि।
७१
पृ० २१२ पं० १,९. कलनात्मकं "लक्षणम् । अत्र 'ध्रुवादिसर्वनित्यलक्षणमेतदेव कलनात्मक कारणमुपपद्यते' इत्यपि मूलं स्यात् । दृश्यतां पृ० २१२ पं०११-१२ ।
पृ० २१२ पं० १९. जं जं जे जे । दृश्यतां पृ० १८२ पं० १३, पृ. ४७८ पं० ४ टि० ।। पृ० २१२ पं० ११, २८. कूटस्थम । दृश्यतां टिपृ० २३ पं० ३.१२ ।
पृ० २१३ पं० ३-५. तेन तस्मै एकत्र मेघादिरेकर पटादिः । अत्र 'तेन च तस्मै एकत्र पटादिरेकत्र मेघादिः' इति पठितव्यम् ।
पृ. २१३ पं० ८. जरत्ता । जरद्भावो जरत्ता इत्यर्थः ।
पृ० २१३ पं० २०. मेघे चोन्नतमात्रे वर्षति अयं 'ततः । अत्र मेघे चोन्नतमात्रे 'वर्षत्ययम्, ततः... इति योजना समीचीना भाति ।
पृ० २१५ पं० १,८. काभावः...... । कर्माभावे पुरुषवादिमते संसारानादिता न युज्यत इत्याशयः। 10
पृ० २१५ पं० ५. तस्मात्त्वनादिवर्तनात्मकत्वात्न न युज्यते [पृ० २१६ पं० ४] । एतत्स्थाने 'तस्मात्त्वनादिवर्तनात्मकत्वात् कालस्य यथा पृथिव्यादिव्रीह्यादिवृत्तिविवृत्तिप्रबन्धेन स्वात्मविषयक्रियाबन्धसंसरणं जीवद्रलयोरभिन्नवर्तनस्वतत्त्वयोः स्वत एव बन्धक्रिया संसारक्रिया च वर्तनाभेदेन रूपभेदेन च एवं कालस्य भात्मस्वात्मन्येव क्रिया अनात्मस्वात्मनि वेति युगपदेव बन्धसंसरणविहिता बन्धसंसारानादिता न न युज्यते।' इत्याशयकमपि मूलमत्र स्यात् ।
पृ० २१५ पं० १२. अतत्त्वं चास्य संसारस्य । अत्र हस्तलिखितप्रतिषु 'अतत्त्वं चास्य न भवति संसारस्य 15 इति पाठः, तदनुसरणे त्वत्र 'तत्त्वं चास्य न भवति संसारस्य' इति शुद्धः पाठो मन्तव्यः । 'मतत्त्वं चास्य भवति संसारस्य' इत्यपि पाठः स्यात् ।
पृ० २१५ पं० २२. पूर्वपरा...। (पूर्वापरा..?)। एवमग्रेऽपि । पृ० २१६ पं०१-४. स्वात्मविषय... । दृश्यतां टिपृ० ७१ पं० १२। पृ० २१६ ५० ५. प्रभेदपूर्वापरादिक्रमाद् भावा । (प्रभेदपूर्वापरादिक्रमा एव भावा ? प्रभेदभावा)। 20 पृ० २१६ पं० २३. कुण्डक । दृश्यतां पृ० १८१ पं० २५, टिपृ० ६५ पं० ५ टि० ३ । पृ० २१७ पं० ३,१३. सुषमादि । सुषमादिस्वरूपं तत्त्वार्थसूत्र[ ४११५]प्रभृतिग्रन्थेभ्योऽवसेयम् । पृ० २१७ पं० ५,२३. लग्नवर्तनादू । “राशीनामुदयो लग्नम् ।" -अमरको० १।३।२७ ।
पृ० २१७ पं० १०,२५. द्रव्यं भूम्यादिवीह्यादि, द्रव्यात्मा । 'द्रव्यम्, भूम्यादिबीयादिवण्यात्मा' इत्यपि योजना स्यादन्न । ___पृ० २१८ पं० १,१०. तन्मात्रभेदप्रभेदस्वामि । अत्र भा०प्रत्यनुसारी 'तन्मात्रमेदप्रभावात् स्वामि" . इति पाठः शोभनो भाति ।
पृ. २१८ पं० ५,२०. कालः पचति । आचारागसूत्रवृत्तिप्रभृतिषु बहुषु ग्रन्थेषु उद्धृतोऽयं श्लोकः ।
१ दृश्यतां पृ० २३९ पं० १९-२३ । “भाष्ये कूटस्थेष्विति, कूटमयोधनः, तद्वत् तिष्ठन्ति ये तेषु । संसर्गिनाशेऽपि खयमनष्टेष्वित्यर्थः ।....."अथावयवसंस्थानरूपाया जातिव्यजिकाया आकृतेर्यावद्यवहारकालं मध्ये मध्ये उत्पत्तौ नाशेऽपि प्रकारान्तरेण नित्यत्वमाह भाष्ये-अथवेति । नित्यत्वलक्षणे ध्रुवपदस्यैव व्याख्यानं कूटस्थमिति । रूपान्तरापत्तिर्विचाला, यथा पयसो दध्यादिरूपता । अनेन परिणामानित्यता परास्ता । उत्पत्तेः सत्तापर्यन्तत्वाद् अनुत्पत्तीत्यनेन जन्म-सत्तारूपी भावविकारौ निरस्तौ । अवृद्धीत्यनेन तृतीयो वृद्धिलक्षणः । अनुपजनेति चतुर्थः परिणामः । अनपायेति पञ्चमोऽपचयः। एतद्रूपविकाररहितमिति तदर्थः । अव्ययेति षष्ठो विनाशः । इदं च ब्रह्मविषयं नित्यत्वं यावद्वयवहारमेकरूपस्थितपदार्थविष च । अयमेव न नित्यशब्दार्थः, प्रवाहाविच्छेदेऽतादृश्यपि नित्यत्वव्यवहारादित्याह भाष्ये-तदपीति । यस्मिंस्तस्वमिति, यस्मिन् विहतेऽपि तत्तिधर्मो न विहन्यत इत्यर्थः । प्रवाहनित्यता चानेनोक्ता । तन्नाशेऽपि तद्धर्मो न नश्यति, आश्रयप्रवाहाविच्छेदादिति भावः।" इति पातञ्जलमहाभाष्यस्य उहयोते ११ पस्पशाहिके। २'स्वत एव बन्धसंसारौ वर्तनामेदेन.' इत्यपि पाठः स्यादत्र । दृश्यता पृ० २१९ पं०८।
25