Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika

Author(s): Mallavadi Kshamashraman, Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 605

११२ न्यायागमानुसारिणीवृत्त्यलङ्कृतस्य नयचक्रस्य टिप्पणेषु
[प्रथमः ग्शन' दु छ' शस्' सु ग्सुङ्स्' ऽग्युर् । देस् न' खो' बोस्' ब्र्तग्' पर ब्यो ॥ १३ ॥ हॊद्' प' बस्यब् प नि स्लोब' द्पोन्' ब्यिग्' गजेन्' ग्यि म यिन्' नो ॥ * गैङ् गि' फ्यिर् क़द् प' स्यूब प' दे' ल नि' स्लोब् द्पोन्' ग्यिस्' स्जिङ् पो मेद् पर् द्गोङ्स्' प स्ते। दे' ल्त' म यिन्' न' छ' शस्' चन्' दुः म्जद्’ पर् ग्युर् रो* ॥ देस् न' खो' बोस्' क्यङ् छद्’ म ल सोग्स्प चुङ' सद्' चिग्' तग्' पर्' ब्यो ॥
*ज्ञानान्तरेणानुभवेऽनिष्ठा, तत्रापि हि स्मृतिः।
विषयान्तरसञ्चारस्तथा न स्यात.स चेष्यते ॥ १२॥ * .....स्यादेतत् - रूपादिवद् ज्ञानस्यापि ज्ञानान्तरेणानुभव इति । तच्चायुक्तम् । यस्माद् ज्ञानान्तरेणानुभवेऽनिष्ठा अँनवस्था ईति, अस्य ज्ञानस्य ज्ञानान्तरेणानुभवे । कथम् ? तत्रापि हि स्मृतिः। *येन ज्ञानेन तद् ज्ञानमनुभूयते तत्रापि पश्चात् स्मृतिदृष्टा । तेन तत्रापि ज्ञानान्तरेणानुभवेऽनवस्था स्यात् । विषयान्तरसञ्चारस्तथा न स्यात् से चेष्यते । 10 तस्मादवश्यं ज्ञानस्य स्वसंवेदनमभ्युपगन्तव्यं तस्य च फलत्वमिति स्थितमेतत् प्रत्यक्ष कल्पनापोढमिति । ततः परं परप्रणीतं
प्रत्यक्षं परीक्ष्यते
१ * * “यङ् न दे ल' स्लोब्' पोन् ग्यिस्' स्त्रिङ् पो' म' द्गोङ् स्' पयिन्' ते । गङ् गि. फ्यिर् !द् : 'प' बस्यूब पर छ. शस्' गशन' दु' ब्कोद्' प' यिन्' पडि फ्यिर् रो ।" - Psv । २* * मी० श्लो. वा० भट्टोम्बेकवृत्ति' पृ० २४७, न्या० २० पृ० २७७,३२१। प्र० वा० म० टि० पृ० २६१; २७१ । तुलनाप्र० वा० २।५१३-२१। ३ “च स्मृतिः”-न्या० र० पृ. २७७ । ४ "स चेक्ष्यते" - PSI Psv', प्र० वा० म० टि० पृ० २६१,२७१ । “गोचरान्तरसञ्चारस्तथा न स्यात् स चेक्ष्यते ॥ २०२६ ॥”-तत्वसं० पृ० ५६५ । ५ "चि स्ते' गसुगस्' ल' सोग्स' प शिन्' दुः” [ = अथ रूपादिवत् .. ] Psvi | [ऽदिर' ऽग्युर् मोद्' चेस्' प' ल' सोग्स' पसू VT.=] । स्यादेतदित्यादिना 'ज्ञानान्तरेणानुभवोऽभीष्ट एव, तस्मात् सिद्धसाधनत्वम्' इति पराभिप्राय प्रकाशयति । शानान्तरेणेत्यादिना सिद्धसाधनत्वं परिहरति । येन ज्ञानेन ज्ञानमनुभूयते तत्रापि उत्तरकाले स्मृतिईष्टा, अननुभूते च स्मृतेरयोग इति । तस्मात् तदालम्बनं ज्ञानान्तरमुत्पद्यते, तत्रापि स्मृतिः, ततस्तत्राप्यन्येनेति । तस्माज्ज्ञानान्तरेणानुभवे ज्ञानानामनवस्था [पृ० ३८B] ।....."तथा सति को दोष इति चेदाह -विषयान्तरसञ्चार इत्यादि । विषयान्तरे ज्ञानप्रवृत्तिने स्यात्, इष्यते च।"-विशाला० पृ० ३९ A । “अथापि स्यात् -ज्ञानान्तरेण तस्य सिद्धिभविष्यतीत्याह-शानान्तरेणेत्यादि"-तत्वसं० पं० पृ. ५६४ । ६'ज्ञानमपि ज्ञानान्तरेणानुभूयते इति । तदप्ययुक्तम् ।' इत्यपि अत्र संस्कृतं स्यात् । ७“किञ्च, यदि ज्ञानान्तरेणानुभवोऽङ्गीक्रियते तदा तत्रापि ज्ञानान्तरे स्मृतिरुत्पद्यते एव 'ज्ञानज्ञानं ममोत्पन्नम्' इति, तस्याप्यपरेणानुभवो वक्तव्यः, न ह्यननुभूते स्मृतियुक्ता । ततश्चेमा ज्ञानमालाः कोऽनन्यकर्मा जनयतीति वक्तव्यम् ।... सेव पूर्वधीरुत्तरोत्तरां बुद्धिं जनयतीति चेदाह - गोचरान्तरेत्यादि । एवं हि विषयान्तरसञ्चारो न प्राप्नोति । तथाहि - पूर्वपूर्वा बुद्धिरुत्तरोत्तरस्य ज्ञानस्य विषयभावेनावस्थिता प्रत्यासन्ना चोपादानकारणतया । तां तादृशीमन्तरनिकां त्यक्त्वा कथं च बहिरङ्गमर्थं गृह्णीयात् । - तत्त्वसं०पं० पृ. ५६५ । "यदि ज्ञानस्य ज्ञानान्तरेणानुभवः, स कथं ज्ञातव्यः ? तत्रापि स्मृति दृष्टेति, तद्वेदनं तर्हि ज्ञानान्तरेणेति तत्रापि स्मृतिरेव प्रमाणम् । तदा चेमा मालां ज्ञानतद्वेदनानां को हेतुरनुबन्धवती जनयेत् ।” -प्र० वार्तिकालं० पृ० ४५५-६ । ८ "शेस्• ब्य' ब”- Psv'-" । अत्र यथास्य 'इात' इात संस्कृतं भवति तथा 'नाम' इत्यपि संस्कृतं भवेदिति ध्येयम् । ९ 'अस्य ज्ञानस्य' इति पाठः Psv' मध्ये नास्ति । १० * * PSv' अनुसारेण तु एतत्स्थाने 'ज्ञानान्तरेण तस्य ज्ञानस्यानुभवे' इति पाठः प्रतिभाति । ११ दृश्यतां टिपृ० ११२ टि०४ । १२ 'ज्ञानस्य स्वसंवेद्यत्वमभ्युपगन्तव्यम' इति पाठोऽप्यत्र संस्कृते स्यात् । “यदि ग्राह्यव्यक्त्यसिद्धावपि व्यक्तं वस्तु इष्यते [पृ० ३९ ] सर्वमिदं जगद् व्यक्तं स्यात् , अव्यक्तव्यक्तिकत्वेन विशेषाभावात् । न च भवति । तस्माद् ज्ञानस्य खसंवेद्यत्वमभ्युपगन्तव्यमिति [पृ० ३९ B]” - विशाला० । तुलना-प्र० वा० म० २।५४१ । “तस्मात् स्ववेदनमेष्टव्यम् ।"प्र०वा०म०टि० पृ० २८१ ।