________________
ટિપ્પણ
૩. અપ્પુરી : આવશ્યકચૂર્ણિની કથાઓમાં આનું ખીજું નામ પ્રત્યંતનગર ખતાવેલું છે અને તેના રાજા જિનચંદ્રધ્વજને એક માંડળિક ગણેલો છે.
૪. કંપિલપુર : જુઓ કાંપિલ્ય ઉપરનું ટિપ્પણ (અધ્યયન ૧૬, ટિપ્પણ ૫)
૫. સાકેતપુરી : આ સાકેત તે જ છે કે જે કોશલની રાજધાની છે અને જેને અયોધ્યા કહેવામાં આવે છે. આચાર્ય હેમચંદ્ર સાકેત, કોસા અને અયોધ્યા એવાં તેનાં ત્રણ નામો જણાવે છે.
૭
૧૬. કૌશાંબી : જિનપ્રભસૂરિએ યમુનાને કાંઠે આવેલી કૌશાંખીનું વર્ણન કરેલું છે. અત્યારે જમુના નદીને કાંઠે કોસમઇનામ અને કોસખિરાજ એ એ ગામ આવેલાં છે. તેમને જ કૌશાંખી કહેવામાં આવે છે. ફાહ્વાન પણ આ જ સ્થળે કૌશાંબી કહે છે. અઢારમા સૈકાના જૈનયાત્રીઓ આને મઉગામ કોશાંખી તરીકે વર્ણવે છે. મઉગામ અને કૌશાંખી વચ્ચે માત્ર નવ કોશનું અંતર હોવાથી કવિઓએ તેને મગામ-કૌશાંખી તરીકે લખેલું જણાય છે. હાલ મઉ નામે અનેક ગામો પ્રસિદ્ધ છે પણ આ મઉ તે હાલનું સાલક-મઉ સમજવાનું છે. કવિઓએ મઉતે શાહઝાદપુરથી દક્ષિણે છ માઈલ ખતાવેલું છે. તે આ સાલક-મઉ જ સંભવે છે. હેમચંદ્રે મહાવીરચરિતમાં લખેલું છે કે ઉજ્જનથી કૌશાંબી સો યોજન દૂર છે. તે અંતર જોતાં આજનું કોસમ એ જ કૌશાંખી લાગે છે. કારણ કે ઉજ્જૈન અને ક્રોસમ વચ્ચે અત્યારે પણ ચારસો માઈલનું અંતર માલમ પડે છે. આ કોસમ અલ્હાબાદથી ૨૦ ગાઉ છે અને એ યાત્રીઓએ પણ કૌશાંખીનું અંતર અલ્હાબાદથી ૨૦ ગાઉ બતાવેલું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
