________________
ગીતાર્થ ગંગા સંસ્થાના ઉપક્રમે પ્રકાશિત થાય છે.
ગ્રંથવાંચનસમયે અધ્યેતૃવર્ગને અનેકવિધ શંકાઓ ઉદ્દભવતી તથા ક્લિષ્ટ પંક્તિઓ ન બેસે ત્યારે વારંવાર પંડિતવર્યશ્રીને પૃચ્છા કરવામાં આવતી. તે શંકાઓનાં સમાધાન માટે અને ક્લિષ્ટ પંક્તિઓ બેસાડવા માટે પંડિતવર્યશ્રી પુનઃ પુનઃ સમજાવવા પ્રયત્ન કરતા અને જયારે દરેકને સંતોષ થતો ત્યારપછી જ વાંચનમાં આગળ વધતા હતા.
પ્રસ્તુત ગ્રંથપ્રકાશનમાં ટીકાગ્રંથનું અલગ અલગ વિષય પ્રમાણે વિભાજન કરી અને તેટલી તેટલી ટીકાગ્રંથ નીચે ટીકાર્ય કરેલ છે, જે ટીકાને લગાડવા અન્વય કરવા માટે ઉપયોગી થશે. વચ્ચે વચ્ચે અનેક ઉત્થાનો આપવાપુર્વક પંક્તિઓનાં રહસ્યો ખોલ્યાં છે, જે તત્ત્વજિજ્ઞાસુવર્ગને ગ્રંથ સમજવા માટે, સહેલાઇથી બોધ કરવા માટે અતિ ઉપયોગી બનશે. ત્યારપછી તે તે ટીકાર્થની નીચે વિવરણરૂપે ભાવાર્થ લખેલ છે, તે ગ્રંથના સૂક્ષ્મ પદાર્થોને સમજવા અને તે તે ક્લિષ્ટ પદાર્થોનો સરળતાપૂર્વક બોધ થઈ શકે એ રીતે તૈયાર કરેલ છે. વિવરણમાં ક્યાંક પૂરેપૂરી ટીકાનો ભાવાર્થ આપેલ છે, તો ક્યાંક ટીકાના અમુક ભાગનો ટીકાના તે તે પ્રતીકો આપી તે તે વિષય ઉપર ભાવાર્થ આપેલ છે. વળી ક્યાંક ટીકાર્ય સરળ હોય ત્યાં તેનો ભાવાર્થ જુદો આપેલ નથી.
આ વિવરણરૂપ ભાવાર્થમાં ઘણા સ્થાને ટીકાના છે તે વિષયોની સંકલના ત્રુટિત ન બને તે દૃષ્ટિએ, ટીકાના અર્થની પુનરુક્તિ પણ થયેલ છે. પરંતુ તેની પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ એક જ છે કે ટીકામાં આવતા પદાર્થોની સંકલન જળવાઇ રહે અને ગ્રંથ બેસાડવા સૌને ઉપયોગી બને. વળી જેમને સંસ્કૃત ભાષાનું જ્ઞાન ન હોય તેવો પણ અધ્યાત્મવિષયક જિજ્ઞાસુવર્ગ, ફક્ત ભાવાર્થ વાંચે તો પણ ગ્રંથના પદાર્થોનો બોધ તેમને થઇ શકે એ દૃષ્ટિએ, ભાવાર્થમાં ટીકાના અર્થની થયેલ પુનરુક્તિ દોષરૂપ નહિ ગણાય.
પાઠશુદ્ધિ અંગે મૂળગ્રંથમાં જ્યાં જે પાઠ અન્ય પ્રતિમાં(પ્રતમાં) શુદ્ધ મળ્યો છે તે ત્યાં મૂકેલ છે. ગ્રંથવાંચન વખતે જ્યાં અમુક પાઠ સંગત ન જણાતો ત્યાં અન્ય હસ્તલિખિત પ્રતિમાં જોવાનું બનતું અને તેમાં સંગત શુદ્ધ પાઠ મળે તો તે પાઠ અહીં ટીકામાં અમે ગ્રહણ કરેલ છે. ઘણી જગ્યાએ પદાર્થની દષ્ટિએ સંગત લાગતો પાઠ અન્ય હસ્તપ્રતિમાં ન મળે તો, ત્યાં ટીકા-ટીકાર્થની નીચે આવા પાઠની સંભાવના લાગે છે એ પ્રમાણે નોંધ આપેલ છે અને સંગત પાઠ મુજબ અર્થ કરેલ છે, તેમ પણ જણાવેલ છે.
અગાઉ બાબુ અમીચંદ પનાલાલ જૈન દેરાસર ટ્રસ્ટ તરફથી અધ્યાત્મમત પરીક્ષા ગ્રંથ ગુર્જર વ્યાખ્યા સહિત પ્રકાશિત થયેલ છે, તે પુસ્તકને સામે રાખીને વાંચન થતું હતું; તેથી કોઈક સ્થાનમાં એ મૂળ પુસ્તકમાં કૌંસમાં આપેલો !
ત્યાં, અન્ય હસ્તપ્રતિમાં શદ્ધ પાઠ મળેલ હોય ત્યાં તે કૌંસનો પાઠ પ્રસ્તુત પ્રકાશનમાં આપેલ નથી. અને જે સ્થાનમાં શુદ્ધ પાઠ અન્ય હસ્તપ્રતિમાં ન મળ્યો હોય ત્યાં કૌંસમાં આપેલ એ પાઠ એમ ને એમ રાખેલ છે. સાક્ષીપાઠમાં પ્રાકૃત ઉદ્ધરણની સંસ્કૃત છાયાઓ તે પ્રકાશનમાં આપેલ હોવાથી ગ્રંથવાંચન વખતે ઉપયોગી બનેલ છે અને તે છાયાઓ પ્રસ્તુત પ્રકાશનમાં અશુદ્ધિઓનું પરિમાર્જન કરીને નીચે ટિપ્પણીમાં મૂકેલ છે. ઉદ્ધરણ પાઠના અર્થ બેસાડવા માટે ઘણાં સ્થાનોમાં તે તે ગ્રંથની પ્રત-પુસ્તકો ગીતાર્થગંગાના જ્ઞાનભંડારમાંથી કઢાવી તે ગ્રંથની ટીકા મુજબ અમે અર્થ કરેલ છે.
આ રીતે બે વર્ષના સતત પરિશ્રમ અને પરિશીલન દ્વારા આ ગ્રંથની સંકલના તૈયાર થયેલ છે. આમાં મુખ્ય ફાળો . વિવરણકારશ્રી પંડિતવર્યશ્રીનો છે, મેં તો માત્ર ફૂલદાનીમાં અધ્યાત્મનાં ફૂલો ગોઠવવાનું કાર્ય કરેલ છે. તથા આ ગ્રંથના
પ્રૂફ વાચનના કાર્યમાં પોતાના કીમતી સમયનો ભોગ આપવા બદલ સુશ્રાવક શાંતિલાલ શિવલાલ શાહનો સહકાર પણ મળેલ છે.
પ્રસ્તુત ગ્રંથપ્રકાશનમાં વિદ્વાન વાચકવર્ગને ખ્યાલ આવે કે કયા કયા પદાર્થોનું નિરૂપણ થયેલું છે, તે દૃષ્ટિએ વિસ્તૃત અનુક્રમણિકા તૈયાર કરેલ છે. અનુક્રમણિકા કદમાં વિસ્તૃત થયેલ છે પણ એ વાંચતાં વિદ્વાનોને સ્વયં જ બોધ થશે કે આ બૃહત્કાય ગ્રંથમાં મહોપાધ્યાયશ્રીએ કેવા કેવા સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ પદાર્થો નય-નિક્ષેપાપૂર્વક અનેક શાસ્ત્રપાઠ અને સુયુક્તિપૂર્વક ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલા છે.
