Book Title: Shraman Atit ke Zarokhe me
Author(s): Shivprasad, Vijay K Jain, Sudha Jain, Asim Mishra
Publisher: Parshwanath Vidyapith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001784/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pArzvanAtha vidyApITha granthamAlA : 116 pradhAna sampAdaka DaoN0 sAgaramala jaina zramaNa atIta ke jharokhe meM bhavaNinizAnAmAvaNidalinA -prasAdA AgAlamavahAavadAritAmA dayAlA parikAvAsAsAdyAlA gamatA vihikaDAsamaNavAmadAvA zivAya dAviNAkAyalasaMdhADAmiya zAsamaNa B mikSiAmANavaravatriyakamA yAsamaya zavajAganihavaramavaniyama hADA rAtimalAgavatrivANavAvagyAga pITha vidyA pArzvanAtha vArANasI pArzvanAtha vidyApITha, vArANasI 1999 sasumana For Private & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha vidyApITha granthamAlA : 116 pradhAna sampAdaka DaoN0 sAgaramala jaina zramaNa atIta ke jharokhe meM saMkalanakartA DaoN0 ziva prasAda DaoN0 vijaya kumAra jaina __DaoN0 sudhA jaina DaoN0 asIma kumAra mizra vArANasI saravarapuragata pArzvanAtha vidyApITha, vArANasI - 5 1999 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha vidyApITha granthamAlA : 116 saMkalanakartA : prakAzaka dUrabhASa saMkhyA phaiksa ISBN prathama saMskaraNa mUlya akSara sajjA mudraka : : : : : 0. DaoN0 zivaprasAda, DaoN0 vijayakumAra jaina, DaoN0 sudhA jaina, DaoN0 asImakumAra mizra pArzvanAtha vidyApITha, AI0TI0AI0 roDa, vArANasI : 81-86715-40-1 316521, 318046 0542 318046 1999 I0 rupaye 25000/- mAtra rAjeza kampyUTarsa, sigarA, vArANasI : DivAina priNTarsa bI. 13/44, sonArapurA, vArANasI phona : 321371 - 221005 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya paMjAba kezarI paramapUjya zrI sohanalAla jI mahArAja kI puNyasmRti meM sthApita pArzvanAtha vidyAzrama (aba pArzvanAtha vidyApITha) aura isake mukhapatra zramaNa dvArA jaina vidyA ke vividha pakSoM ke adhyayana, pracAra-prasAra aura zodha ke kSetra meM aba taka kiye gaye yogadAna se sampUrNa vidvadjagat suparicita hai / vidyAzrama ke zaikSaNika aura zodhAtmaka ga. vidhiyoM ko samAja ke sammukha rakhane ke uddezya se paM0 kRSNacandrAcArya ke sampAdakatva meM navambara 1949 I0 se zramaNa kA mAsika patrikA ke rUpa meM prakAzana prArambha huA / saMsthAna ke prathama maMtrI aura mere pUjya pitA svanAmadhanya svargIya lAlA harajasarAya jaina ke adamya utsAha evaM satprayAsoM se yaha patrikA alpAvadhi meM hI sampUrNa jaina samAja meM lokapriya ho gayI / isakA pratyakSa lAbha yaha huA ki samAja kA eka bar3A varga isase jur3a gayA aura saMsthAna kI caturdika unnati meM sahabhAgI banA / pichale 49 varSoM se nirantara prakAzita hone vAlI isa patrikA meM aba taka jainavidyA ke labdhapratiSThita vidvAnoM dvArA jaina dharma-darzana, sAhitya, kalA, purAtattva evaM anya vividha viSayoM para likhe gaye zodhaparaka lekhoM kA aisA vizAla saMgraha ekatra ho cukA hai jo anyatra anupalabdha hai / lambe samaya se zramaNa ke sammAnanIya pAThakoM aura zodhachAtroM donoM kI mA~ga thI ki zramaNa meM aba taka prakAzita lekhoM kI eka sUcI kA prakAzana ho, tAki pratyeka varga ke pAThaka apane-apane icchita viSayoM ke bAre meM vidvAnoM dvArA pUrva meM likhe gaye lekhoM se lAbhAnvita ho sakeM / hameM isa bAta kA atyanta harSa hai ki pro0 sAgaramala jaina ke suyogya nirdezana meM saMsthAna ke pravaktA DaoN0 zivaprasAda, DaoN0 vijayakumAra jaina, DaoN0 sudhA jaina aura DaoN0 asImakumAra mizra ne isa kArya ko saphalatApUrvaka pUrNa kiyA hai| isa sUcI ke sampAdana, prUpha saMzodhana aura prakAzana vyavasthA kA pUrNa dAyitva DaoN0 zivaprasAda ne vahana kiyA hai, etadartha ve dhanyavAda ke pAtra haiM / uttama akSara saMyojana ke liye rAjeza kampyUTarsa evaM mudraNa ke liye DivAina priNTarsa, vArANasI ke bhI hama AbhArI haiM / bhUpendranAtha jaina saciva pArzvanAtha vidyApITha vArANasI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya Aja jaina vidyA kI pratiSThita zodha-patrikAoM meM zramaNa sambhavataH sabase prAcIna hai / ardhazataka se prakAzita ho rahI isa zodha patrikA meM aba taka jaina dharma-darzana ke vividha pakSoM para deza ke labdha pratiSThita vidvAnoM ke hajAroM lekha prakAzita ho cuke haiM jo anyatra durlabha haiM / lambe samaya se vidvAnoM evaM prabuddha pAThakoM kI mA~ga thI ki isameM prakAzita lekhoM kI koI eka aisI sUcI prakAzita ho jisase zodhArthiyoM ko apane icchita viSaya ke lekhoM ke bAre meM jAnakArI ho sake / jaina vidyA ke antarrASTrIya khyAtiprApta vidvAn aura saMsthAna ke mAnad nidezaka pro0 sAgaramala jaina ke nirdezana meM zramaNa meM prakAzita lekhoM kI sUcI taiyAra kI gayI / yaha sUcI tIna khaNDoM meM hai / prathama khaNDa meM lekhoM ko varSa kramAnusAra rakhate hue pUre saMdarbha ke sAtha unakI sUcI dI gayI hai / dvitIya khaNDa meM lekhakoM kA varNakramAnusAra vargIkaraNa karate hue akArAdikrama se unake lekhoM kI pUre saMdarbha ke sAtha sUcI hai / tRtIya khaNDa meM lekhoM ko viSayAnukrama se vibhAjita kiyA gayA hai, jisase pAThakoM ko apane manonukUla viSaya ke lekhoM ko DhU~r3hane meM kaThinAI na ho / koI bhI jijJAsu pAThaka yA zodhArthI apane manonukUla viSaya ke kisI bhI lekha kI phoTo prati lAgata mUlya para ghara baiThe prApta kara sakatA hai / isa sUcI ko nirdoSa taiyAra karane meM vidyApITha ke pravaktA DA0 vijaya kumAra jaina, DA0 sudhA jaina evaM DaoN0 asIma kumAra mizra ne athaka parizrama kiyA hai ! unheM dhanyavAda dekara maiM unake mahattva ko kama nahIM karanA caahtaa| isa grantha ke nirdoSa mudraNa hetu yadyapi paryApta sAvadhAnI rakhane kA prayAsa kiyA gayA, parantu merI alpajJatA aura pramAdavaza mudraNa sambandhI kucha truTiyA~ raha gayI haiM jinake liye maiM pAThakoM se kSamAprArthI hU~ / zivaprasAda sampAdaka Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA 1-160 . 1. zramaNa - varSAnusAra lekhasUcI 2. zramaNa - lekhakAnusAra lekhasUcI 3. zramaNa - viSayAnusAra lekhasUcI 161-348 349-492 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa varSAnusAra lekha sUcI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 1 1 8 mh mh mh 1 1 loka kalyANa ke lie zramaNa saMskRti sAmyavAda aura zramaNavicAradhArA sabase pahalA pATha pArzvanAtha vidyAzrama-eka sAMskRtika anuSThAna magadha meM dIpamAlikA yuddha aura zramaNa zAstra aura zastra ahiMsA aura zastrabala sAmpradAyika kadAgraha tarka aura bhAvanA ahiMsA kA vyApaka artha dharma kA punaruddhAra aura saMskRti kA navanirmANa prema kA abhyAsa mAnava jIvana kA AdhAra samyakatva kI kasauTI prAcIna bhArata meM saMskRtiyoM kA saMgharSa sevA kA artha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka bhikSu jagadIza kAzyapa pRthvIrAja jaina zrI kRSNacandrAcArya paM0 dalasukha mAlavaNiyA muni kAMtisAgara paM0 kailAza candra zAstrI paM0 sukhalAla jI AcArya vinobAbhAve pRthvIrAja jaina kAkA kAlelakara lAlajI rAma zukla paM0 dalasukha mAlavaNiyA AcArya vinobA bhAve pRthvIrAja jaina mohanalAla mehatA A0 candrazekhara zAstrI munizrI vidyAvijaya jI wor or or or or or orr or or or or or wr or or I0 san 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1949 1950 1950 1950 1950 1950 1950 pRSTha / 19-21 22-27 28-30 33-34 37-40 9-11 13-15 24-26 27-30 31-32 33-36 9-13 22-23 25-27 28-29 33-34 35-38 1 mh nh nh nh nh lh th sh lh sh 2 1 3 lh sh lh Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'la F I0 san >> 1950 - >> - >> - >> - 1 >> - or >>33 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka bhikSu jagadIza kAzyapa pro0 indra pro0 candrikA siMha upAsaka pro0 indra pI0 esa0 kumArasvAmI rAjA DaoN0 rAjendra prasAda pRthvIrAja jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ratanasAgara jaina pRthvIrAja jaina umAzaMkara tripAThI zrI indra ku0 kAMtA jaina 1 kAkA kAlelakara 1 mohanalAla mehatA paM0 dalasukha mAlavaNiyA pro0 vimaladAsa jaina or bhikSusaMgha aura samAja sevA sevaka sAranAtha-kAzI kI tapobhami zramaNa aura brAhmaNa jainadharma kI dena " sevAgrAma kuTIra kA saMdeza zramaNasaMskRti aura nayA saMvidhAna dakSiNa hindustAna aura jainadharma hamArA Aja kA jIvana bhagavAn mahAvIra aura jAtibheda 8 buniyAdI sudhAra caritra ke mApadaMDa strI zikSA ahiMsA kI sAdhanA mRtyuJjaya 6 bauddhadharma saMskRti kA prazna 3 pRSTha 13-16 17-23 25-28 29-32 33-35 36-38 9-15 17-19 27-30 11-16 17-20 21-22 23-26 11-13 14-18 19-22 23-27 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 or or x or x u x or 6 7 or 9 or 9 1 . 7 or 9 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha pArivArika jIvana sukhI kaise ho ? IryApatha-pratikramaNa jainasAdhanA AryoM se pahale kI saMskRti vyakti aura samAja hajarata muhammada saMskRti kA artha aura jaina AgamoM kA mahattva aura apanA kartavya islAma eka samasyA sAranAtha ke bhagnAvazeSa saMskRti kA AdhAra - vyakti svAtaMtrya vikAsa kA mukhyasAdhana (kramaza:) jainamUrtikalA AcArya vidyAnanda cAturmAsa vicAroM para niyantraNa ke vikAsa kA mukhya sAdhana upAya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI yamunAdevI pAThaka zrI dhIraja lAla TokarazI zAha paM0 sukhalAla jI saMghavI zrI gulAba candra caudharI ratana pahAr3I pRthvIrAja jaina varSa paM0 phUlacandra jI siddhAntazAstrI 1 zrI agaracanda nAhaTA paM0 kailAza candra jI zrI candrikA siMha jI pro0 mahendra kumAra jI nyAyAcArya paM0 sukhalAla saMghavI zrI avadha kizora nArAyaNa zrI gulAba candra caudharI paM0 dalasukha mAlavaNiyA pro0 lAlajI rAma zukla paM0 sukhalAla jI 6 6 2. aMka 7 7 8 8 8 8 8 10 10 10. 10 10 11 I0 san 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 pRSTha 29-33 34-36 9-11. 13-19 20-24 25-31 33-34 9-14 21-25 26-31 33-36 13-18 19-21 24-27 28-30 31-35 11-13 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka * * * lekha jaina aura hindU paiMtAlIsa aura battIsa sUtroM kI mAnyatA para vicAra paryuSaNaparva saMskRti-eka vizleSaNa vairAgya ke patha para sAmAyika kI sArthakatA bhAratIya samAja kA AdhyAtmika darzana jainatva kI kasauTI sadAcAra hI jIvana ho paMjAba meM strI zikSA nyAya sampanna vibhava zramaNa saMskRti kA kendra-vipulAcala aura usakA par3osa prAyazcitta zrI tAraNa svAmI iMsAniyata ke uttaradAyitvapUrNa usUla AcArya kAlaka aura 'haMsamayUra' / nArI ke atIta kI jhAMkI-satIprathA saundarya kA manovaijJAnika vizleSaNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA agaracanda nAhaTA vimaladAsa jaina zrI gulAbacandra caudharI zrI hajArImala jI bAMThiyA mahAsatI ujjavala kumArI zrI devendra kumAra zrI kRSNacandrAcArya muni zrI raMgavijaya jI rAmasvarUpa jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI gulAbacandra caudharI zrI indra zrI devendra kumAra zrI jeThamala botharA pRthvIrAja jaina gulAbacandra caudharI mohanalAla mehatA wow or or or or or or orNNNNNNNN * * * * * I0 san 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 1950 pRSTha 16-17 24-29 31-40 13-16 17-25 26 27-29 31-32 35-37 38-40 9-12 15-22 23-28 29-32 33-38 39-40 11-18 25-28 1 12 21 2 2 1 * * * * * * * Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w I0 san pRSTha 29-34 35-38 h 1950 r h h m h m m x h x h x lekha talAka vijaya Atmahita banAma parahita nArI aura tyAgamArga saMnyAsa kA AdhAra-antarmukhI pravRtti / atIta, dharma aura sAdhu saMsthA samyagjJAna aura mithyAjJAna ke bIsavIM sadI kA prathamArdha: rASTrIya va antarrASTrIya e palAyanavAda jaMgama Agama saMzodhana maMdira * nepAla kA zAhavaMza aura unake pUrvaja I parigraha mImAMsA jainatva yA jaina cetanA laMdana meM katipaya aprApya jaina grantha bhagavAn mahAvIra kA janma aura nirvANabhami : mahAvIra kA vyaktittva jainadharma aura varNa vyavasthA yugapuruSa bhagavAn mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka zrI pRthvIrAja jaina 2 ku0 satyavatI jaina 2 2 paM0 dalasukha mAlavaNiyA pRthvIrAja jaina mohanalAla mehatA 23 baraTrenDa rasala 2 3 pro0 indra 2 4 zrI gulAbacandra caudharI zrI cunnIlAla vardhamAna zAha paM0 dalasukha mAlavaNiyA muni kanaka vijaya zrI raghuvIrazaraNa divAkara pro0 vimaladAsa jaina 2 5 zrI agaracanda nAhaTA 2 5 zrI gulAbacanda caudharI 2 6 . zrI harajasarAya jaina 2 6 paM0 phUlacandra jI siddhAntazAstrI 2 zrI pRthvIrAja jaina 2 6 h x h 1950 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 / 1951 1951 x h 14-20 23-26 31-34 11-14 17-24 25-27 28-32 34-38 9-14 21-26 27-29 9-12 13-15 15-23 24-27 h 5 5 w h w h w w h Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha w nh nh nh nh lh lh lh h maMdiroM ke jhagar3e aura jaina samAja bhagavAn mahAvIra kA Adarza aura hama aparigrahavAda (kramaza:) banArasa se jainoM kA sambandha jaina dharma aura varNa vyavasthA do premiyoM kI yaha dIkSA khoja sambandhI kucha anubhava aura samasyAyeM zIlavratagrahaNa AcArya hemacandra svAmI kezavAnanda Apa samyagdRSTi haiM yA mithyAdRSTi dharma ke sthAna para saMskRti nArI kI pratiSThA bhaktimArga kA siMhAvalokana somanAtha gItA saMjJaka jaina racanAeM yaha dharma prANa deza hai jIvita sAhitya kI vANI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka I0 san RSabhadAsa rAMkA 2 6 1951 zrImatI kAMtA jaina 2 6 1951 zrI raghuvIrazaraNa divAkara 1951 paM0 dalasukha mAlavaNiyA 1951 paM0 phUlacandra siddhAnta zAstrI 1951. mohanalAla mehatA 2 7 1951 DaoN0 dhIrendra varmA 2 8 1951 zrI raghuvIrazaraNa divAkara 1951 zrI gulAbacandra caudharI 2 8 1951 svAmI satyasvarUpa jI 1951 pro0 indra 28 1951 kAkA kAlelakara 1951 zrI kizorI lAla mazarUvAlA 2 1951 paM0 dalasukha mAlavaNiyA 1951 zrI kizorI lAla mazarUvAlA 1951 zrI agaracanda nAhaTA 2 9 1951 zrI raghuvIrazaraNa divAkara 2 9 1951 zrI vijaya muni 2 9 1951 h - r r 9 9 9 9 vvvvvv or or or or or or pRSTha 28-32 33-36 9-14 15-18 20-26 27-29 9-12 12-13 16-24 26-31 32-36 36 4-8 9-15 18-23 25-27 28-30 36-37 h h h th th Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 9 ov 0 0 l nh nh nh nh lh lh bh 1 0 0 0 11 0 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka varSa kyA dhana-sampatti Adi karma ke phala haiM paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI . aparigrahavAda (kramaza:) zrI raghuvIrazaraNa agravAla zrI jainendra gurukula, paMcakUlA pro0 indra sapheda dhotI pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya itihAsa kI punarAvRtti : eka bhrAmaka dhAraNA zrI gulAbacandra caudharI 2 ' zAka vicAra zrI atrideva gupta vidyAlaMkAra 1 Atma zodhana kA mahAna parva-paryuSaNa agaracanda nAhaTA 2 zuddha vyavahAra kA Andolana zrI kizorI lAla mazarUvAlA 2 sabase bar3A prazna- maiM kauna hU~ ? muni zrI rAmakRSNa jI mahArAja 2 dharma kA bIja aura usakA vikAsa paM0 sukhalAla jI saMghavI 2 jaina mandira aura harijana pro0 mahendra kumAra jaina nyAyAcArya 2 vivAha aura kanyA kA adhikAra suzrI premakumArI divAkara zatAvadhAnI ratnacandra pustakAlaya mohanalAla mehatA lakhanaU abhibhASaNa paM0 sukhalAla jI saMghavI muni zrI puNya vijaya jI ke jaisalamera bhaNDAra ke uddhAra kArya kI rUparekhA paM0 sukhalAla jI 3 akhila bhAratIya prAcyavidyA mahAsammelana zrI gulAbacandra caudharI sAdhu samAja aura nivRtti paM0 dalasukha mAlavaNiyA 0 I0 san 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 1951 pRSTha / 38-39 12-14 15-20 21-24 31-32 33-36 7-13 14-18 19-23 9-14 18-24 25-30 31-36 3-28 28-37 38-44 0 0 0 bh lh lh sh lh sh 1 9-12 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ aMka d bh llh llh h s h h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI umAzaMkara tripAThI zrI raghuvIrazaraNa divAkara hukumacanda siMghaI suzrI premakumArI divAkara pro0 devendra kumAra jaina suzrI hIrAkumArI pro0 padmanAbha jainI paM0 mahendra kumAra nyAyAcArya pro0 vimaladAsa jaina zrI mohana lAla mehatA paM0 dalasukha mAlavaNiyA lh sh h 3 3 h h lekha zikSA ke sAdhana aparigrahavAda (kramaza:) pratijJA nArIjAgaraNa itihAsa kI punarAvRtti-yathArthadarzana jaina darzana svAmI samantabhadra jI zAstra kI maryAdA tarka kA kSetra dharma kI utpatti aura usakA artha vidyAmUrti paM0 sukhalAla jI kevalajJAna sambandhI kucha bAteM zaitAna aparigrahavAda (kramaza:) zraddhA kA kSetra hamAre samAja kI bhAvI pIr3hI mahAbhiniSkramaNa I0 san 1951 1951 1951 1951 1951 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 pRSTha 13-17 18-20 21-25 26-31 34-36 9-15 17-23 25-29 31-36 9-14 15-18 19-22 23-33 34-36 9-12 16-18 19-22 h h lh sh lh lh sh sh lh sh lh sh sh lh >> >> >> khalIla jibrAna zrI raghuvIrazaraNa divAkara paM0 dalasukha mAlavaNiyA udaya jaina rasika trivedI 4 4 4 5 5 tm Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka I0 san sh 1952 kh h kh h kh h kh h kh h kh h kh pRSTha 24-32 33-37 8 9-16 17-22 23-24 27-31 32-37 7-8 9-12 13-23 25-29 h khy lekha kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa kisakI jaya tapa ke pratIka mahAvIra bhagavAn mahAvIra-unake jIvana kI vividha bhUmikAyeM hamAre jAgaraNa kA zIrSAsana maMgalayamaya mahAvIra kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa rur3hicchedaka mahAvIra muniyoM kA Adarza tyAga jaina sAhitya nirmANa kI navIna yojanA pArzvanAtha vidyAzrama hai aparigrahavAda (kramaza:) AtmA kI mahimA yaha manamAnI kabataka jainasamAja aura vaizAlI sammelana-saMsmaraNa sAdhusamAja kI pratiSThA jJAna sApekSa hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ma0 ma0 vidhuzekhara bhaTTAcArya pro0 indracandra zAstrI DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla paM0 sukhalAla saMghavI muni sureza candra pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya ma0 ma0 vidhuzekhara bhaTTAcArya paM0 becaradAsa dozI muni zrI AIdAna jI mahArAja DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla pro0 vimaladAsa jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI jayabhagavAna jI eDavokeTa zrI zaileza paM0 pannAlAla dharmAlaMkAra muni zrI suzIla kumAra jI paM0 kRSNacandrAcArya pro0 vimaladAsa jaina 7-8 h 7-8 1952 / / 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 h 7-8 h 7-8 h 7-8 30 h 7-8 h 7-8 h h 7-8 7-8 31-33 36-38 39-60 61-63 5-11 h h Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 lekha w pRSTha sh aMka 9 9 h h jJAna kI khoja meM saMsAra kA itihAsa tIna zabdoM meM kyA maiM jaina hU~? osavaMza-sthApanA ke samaya saMbandhI mahattvapUrNa ullekha kavi kI huMkAra ujjayinI svarUpa aura pararUpa jaina paramparA 3 10 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI jayantIlAla jI zrI mahendra 'rAjA' pro0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA zrI jayabhikkhu zrI amaracanda paM0 sukhalAla jI saMghavI mohanalAla mehatA zrI jayabhikkhu pro0 pRthvIrAja jaina zrI agaracanda nAhaTA muni zrI suzIla kumAra zAstrI pro0 devendra kumAra jaina zrI mAIdayAla jaina zrI jaya bhikkhu TaoNlsaTAya suzrI mohinI zarmA DaoN0 santoSa kumAra 'candra' mRgatRSNA I0 san 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 h lh lh sh lh lh sh sh sh sh sh sh sh sh naitika utthAna aura zikSaNa saMsthAe~ pallIvAlagacchIya zAMtisUri kA samaya evaM pratiSThA bujhatI huI cinagAriyA~ samanvaya yA saphAI jaina sAdhu aura harijana parinirvANa dharma kA tattva bhAratIya tyohAra nArI jIvana kA Adarza 17-21 22-24 9-12 15-18 19-26 27-33 5-10 13-17 19-26 27-30 31-33 35-37 7-10 14-16 17-21 22-26 27-30 31-34 12 12 12 12 12 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha dharma karate pApa to hotA hI hai ! syAdvAda kI sarvapriyatA gAMdhI jI kI dRSTi meM ahiMsA kA artha maiM svayaM maMjila abhI dUra hai kyA yahI zikSA hai| aparigrahavAda (kramaza:) svapna : eka manovaijJAnika vizleSaNa pitR hatyA kA puNya bhagavAn mahAvIra kI janmabhUmi asaMyata jIva kA jInA cAhanA rAga aparigrahavAda (kramaza:) pitR hatyA kA puNya jIvana-nirmANa bhAratIya cikitsA zAstra baMdhana se alaMkAra Alocaka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI pravAhI zrI candrazaMkara zukla narendra gupta zrI jaya bhikkhu surezacandra zAstrI muni rAjArAma jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI mohanalAla mehatA jaya bhikkhu bhagavAnadAsa kesarI pro0 dalasukha mAlavaNiyA zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI jaya bhikkhu svAmI samantabhadra jI atrideva vidyAlaMkAra suzrI mohana zarmA zrI vijayamuni varSa 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 aMka 12 4 4 I0 san 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1952 1953 1953 1953 1953 1993 1953 1953 11 pRSTha 35-37 3-8 11-12 13-21 24-26 30-32 3-8 11-15 16-23 28-35 3-6 8-12 13-21 22-26 29-34 3-5 6-7 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 8-10 4 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka krodha Adi vRttiyoM para vijaya kaise araviMda aparigrahavAda zrI raghuvIrazaraNa divAkara sAdhvI samAja se muni zrI AIdAnajI 'nirmala' Arogya paM0 sundaralAla jaina vaidyaratna kAza ! maiM adhyApikA hotI ! suzrI zarabatI jaina mahAmAnava kI mAnasika bhamikA pro0 rAjabalI pANDeya saMnyAsa mArga aura mahAvIra paM0 dalasukha mAlavaNiyA jaina zikSaNa saMsthAoM meM dhArmika zikSA zrI dhanadeva kumAra daure ke saMsmaraNa zrI harajasarAya jaina saccI sAdhanA kA prabhAva zrI rAjArAma jaina mahAvIra aura kSamA zrI bhUparAja jaina bhagavAn mahAvIra aura vartamAna yuga narezacandra jaina mAnavamAtra kA tIrtha paM0 sukhalAla jI bhautikatA aura adhyAtma kA samanvaya paM0 dalasukha mAlavaNiyA hama kidhara baha rahe haiM ? DaoN0 indra kSamAdAna jaya bhikkhu prAkRta sAhitya ke itihAsa ke prakArAna kI AvazyakatA zrI agaracanda nAhaTA 'la>>>>>>>>>>w ur ww varSa aMka I0 san 4 4 1953 1953 4 1953 1953 4 4 1953 4 5 1953 1953 1953 4 5 1953 1953 4 5 1953 1953 __ 4 6 1953 1953 1953 46 1953 1953 11-15 21-22 23-25 29-32 3-6 7-11 13-16 23-26 28-29 30-34 35-36 1-2 3-4 5-13 15-19 21-27 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 6 7-8 7-8 7-8 7-8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lAlA harajasarAya jaina paM0 sukhalAla jI / DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla vAlTara zUbiMga mahendra kumAra nyAyAcArya DaoN0 pI0 ela0 vaidya paM0 becaradAsa dozI DaoN0 indra paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI pro0 ke0 esa0 dharaNendraiyA zrI ke0 bhujabali zAstrI muni puNya vijayaM jI paM0 sukhalAla jI zrI agaracanda nAhaTA zrI vAsudevazaraNa agravAla zrI agaracaMda nAhaTA zrI mAIdayAla jaina hamArI yAtrA ke kucha saMsmaraNa ekaM sadviprA bahudhA vadanti / * jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jaina sAhitya kA navIna saMskaraNa jaina anusaMdhAna kA dRSTikoNa asAmpradAyika jaina sAhitya AgamoM ke sampAdana meM kucha vicAra yogya prazna mahAvIra se pahale kA jaina sAhitya jaina purANa sAhitya kannar3a saMskRti ko jainoM kI dena jaina kannar3a vAGgamaya jaisalamera bhaNDAraM kA uddhAra | jaina vyAkhyA paddhati jainajJAna bhaMDAroM ke prakAzita sUcI grantha ahiMsA kA mahAna niyama jainI kauna mUka sAhitya sevI : zrI pannAlAla jI 4 4 I0 san 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 7-8 7-8 7-8 7-8 pRSTha 28-33 3-10 11-12 13-14 15-16 17-24 25-29 30-34 35-38 39-46 47-51 63-70 71-73 73-79 1-2 7-8 7-8 7-8 7-8 1953 7-8 1953 1953 1953 1953 4 9 4 9 7-11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa I0 san 1953 1953 1953 / / 4 1953 pRSTha 17-21 24-29 1-6 7-11 13-19 21-24 25-31 35-37 1953 1953 1953 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 hajArI prasAda dvivedI zrI subodha kumAra jaina DaoN0 indra DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla DaoN0 vinayatoSa bhaTTAcArya zrI jayabhikkhu DaoN0 indra DaoN0 indra DaoN0 hajArI prasAda dvivedI zrI jayabhikkhu zrI mahendra rAjA DaoN0 indra paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 indra zrI jayabhikkhu DaoN0 indra (lekhaka kA nAma nahI haiM) DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla 1953 lekha ghara jor3ane kI mAyA dharma kA marma AcArAMga kI dArzanika mAnyatAyeM prAcIna mathurA meM jainadharma kA vaibhava jainamUrtikalA ahamadAbAda ke bhAmAzAha siddhasena divAkara (kramaza:) jaina AgamoM kA manthana apabhraMza ke jaina sAhitya kA mahattva kubhAryA jaina loka sAhitya : eka adhyayana siddhasena divAkara maladhArI abhayadeva aura hemacandrAcArya merI bambaI yAtrA ziSya moha jaina AgamoM kA maMthana AcArya jinabhadra jainasAhitya ke itihAsa nirmANa ke sUtra 1953 1953 4 4 4 5 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 1953 12 12 12 1. 4-12 13-28 29-35 1-10 11-15 16-28 29-30 2-10 11-16 . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1 1 d pRSTha 24 25-28 1-7 8-14 30-38 d d I0 san 1953 1953 1953 1953 1953 1954 1954 1954 1954 1954 d d 1-2 d d lekha zAstraracanA kA uddezya jaina sAhitya ke viSaya meM ajaina vidvAnoM kI dRSTiyA~ jaina jJAna bhaMDAroM para eka dRSTipAta jaina sAhitya kA vihaMgAvalokana jaina sAhitya ke saMketa cinha AtmA kA bala samyak dRSTi aura mithyA dRSTi santa ekanAtha ke jIvanaprasaMga bIsavIM sadI kA jaina sAhitya pitRhIna nArI kA mahattva vizvazAMti kA AdhAra-gAMdhIvAda jaina saMskRti aura mithyAtva kalA kA kaula samyagdRSTi aura mithyAdRSTi vaizAlI aura bhagavAn mahAvIra kA divya saMdeza vaizAlI ke gaNatantra kI eka jhAMkI siddhivinizcaya aura akalaMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ___ varSa paM0 sukhalAla jI 5 DaoN0 indra 5 muni puNyavijaya jI DaoN0 indra DaoN0 indra zrI kizorIlAla mazarUvAlA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 indra muni zrI AIdAna jI0 maharAja / zrI narendra kumAra jaina paM0 becaradAsa jI zrI manubhAI paMcolI DaoN0 indra zrI mahAvIra prasAda 'premI' DaoN0 indra 5 paM0 dalasukha mAlavaNiyA d 3-10 11-19 20-24 25-29 30-36 37-40 d d <<<<Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 lekha bhagavAn mahAvIra ke gaNadhara sUtrakRtAMga meM varNita matamatAMtara mahAtmA husena basarAI jainakathA sAhitya kA sArvajanIna mahattva abhaya kA arAdhaka candravedhyaka Adi 4 sUtra anupalabdha nahIM haiM / manuSya kI pragati ke prati bhayaMkara vidroha saMsAra ke dharmoM kA udaya avida pada zatArthI jIvana - rahasya nArI kA sthAna ghara hai yA bAhara ? hamArA krAMtivArasA (kramaza:) jinadharma kA tamAzA guru nAnaka Astika aura nAstika apane ko jAnie sAMpU sarovara amaravANI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 indra muni jinavijaya jI DaoN0 indra zrI agaracanda nAhaTA muni zrI AIdAna jI mahArAja DaoN0 indra maho0 vinayasAgara jI zrI bhagavAna lAla bhAMkar3a zrImatI satyavatI jaina paM0 becaradAsa dozI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 indra DaoN0 indra zrI devendra kumAra zrI jayabhikkhu zrI agaracanda nAhaTA varSa 5 5 55 aMka 7 7 7 7 7 8 I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 pRSTha 1-10 11-20 21-25 29-38 1-8 16-17 18-19 20-25 26-30 31-34 35 1-8 9-11 12-25 27-30 31-33 34-39 1-4 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m aMka pRSTha kh 6-15 58 5 8 kh kh kh kh kh kh lekha hamArA krAMtivArasA narasiMha mehatA apabhraMza kA kAvya saundarya mahAvIra kI jaya grISma Rtu kA AhAra-vihAra, | jainadharma kA vaiziSTaya bauddhadharma kA chaThA dharma saMgAyana saMgharSa karanA hogA mahAvIra kA sAmyavAda zizu kI nidrA battIsa prakAra kI nATyavidhi hai zrI AtmArAmajI aura hindI bhASA varSA Rtu kA AhAra-vihAra kAlakAcArya agasta kI aitihAsikatA kAzmIra kI saira (kramaza:) upazamana kA AdhyAtmika parva niyukti aura niyuktikAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 becaradAsa dozI DaoN0 indracandra zAstrI pro0 surezacandra gupta DaoN0 indra vaidyarAja paM0 sundaralAla pro0 vimaladAsa koMdiyA bhikSu dharmarakSita zrI nirmala kumAra jaina sundaralAla jaina zrImatI kamalAdevI DaoN. vAsudevazaraNa agravAla zrI pRthvIrAja jaina vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina zrI ilAcanda jozI zrI zaradacandra mukharjI paM0 kailAzacandra zAstrI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI mohanalAla mehatA & P v io o or or or or or 2222224 kh I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1953 1953 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1994 17-20 23-30 31-33 34-36 3-10 12-18 19-23 28-31 32-34 3-9 11-15 16-19 23-29 30-32 33-36 3-5 kh kh kh kh 5 5 kh kh 9-15 kh Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 11 dharmabandhu harbarTa vArana zAstrIya paimAne kAzmIra kI saira mAnava aura zAMti jaina saMskRti harikezIbala kAzmIra kI saira upavAsa se lAbha mahAvIra kA antastala 'satyaM' svargasya sopAnam bhadrabAha kA kAlamAna dIpAvalI kI jaina paramparA saMsAra kI sabase bar3I pustakoM kI dukAna saMzayAtmaka manovRtti aura usase chuTakArA, yajJa kA ghor3A zubhakAmanA kyA Apa asundara haiM ? jainAgamoM meM jJAnavAda zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka anu0 kRSNacandrAcArya 5 paM0 muni zrI phUlacandra jI 'zramaNa' paM0 kailAzacandra zAstrI zrI janAtha zarmA paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI suzIla 5 paM0 kailAzacandra zAstrI zrI atrideva gupta zrI jyoti prasAda jaina DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla munizrI phUlacandra jI paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya phoyalsa 6 (nAma uddhRta nahIM hai ) zrI jayabhikkhu 6 pro0 devendra kumAra jaina 6 ku0 reNukA cakravartI DaoN0 mohanalAla mehatA 3 3 3 3 3 3 3 3 3 w w w w uru www MMMMM ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ r I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1954 / 1954 1954 1954 1954 1954 1954 1954 pRSTha 16-20 25-28 29-30 31-32 3-13 15-24 25-27 28-30 31-34 3-4 6-8 9-11 12-17 20-25 26-30 31-33 34-38 5-9 1954 1954 1954 1954 1954 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 2 6 3 6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI pITara phrImaina vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina zrI dhanadeva kumAra 'sumana' zrI mahendra 'rAjA' paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA suzrI nirmalA prItiprema DaoN0 maMgaladeva zAstrI zrI mohanalAla mehatA zrI mahezazaraNa saksenA vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina maiksa eDAlora DaoN0 sUryadeva zarmA zrI mahendra kumAra jaina pro0 mahendra kumAra nyAyAcArya zrI zrIraMjana sUrideva zrI ratilAla dIpacanda desAI zrI agaracanda nAhaTA 3 kauna bhUkhe maregeM zIta Rtu kA AhAra-vihAra aisA kyoM apane vyaktitva kI parakha kIjie jaina sAhitya kA itihAsa aura isakI pragati dAna sambandhI mAnyatA para vicAra IsAiyoM kA mahAparva-krisamasa bhAratIya saMskRti bhASya aura bhASyakAra mahAtmA kanphyUziyasa basanta Rtu kA AhAra-vihAra bailUna meM eka Azcaryamaya grantha vizva kaleNDara hindU banAma jaina pArasanAtha do krAntikArI jaina vidvAn rAjasthAnI jaina sAhitya sur ur ww ur rur ur uruw us ww rr wr I0 san 1954 1954 1954 1954 1954 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 19 pRSTha 14-17 19-20 21-26 27-29 30-39 3-10 12-16 18-31 4-12 14-17 19-20 21-28 29-32 33-37 38-40 3-5 7-13 15-22 4 4 6 4 5 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 3 3 33 pRSTha 24-26 27-29 30.32 33-36 3-4 5-17 20-22 6-7 66-7 6-7 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka suzrI puSpA dhArIvAla zrI vijayarAja suzrI nirmalA prItiprema zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla paM0 ratna zrI jJAnamunijI paM0 dulasukha mAlavaNiyA zrI sUrajacaMda 'satyapremI' zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI dharmacandra 'mukhara' DaoN0 gulAbacandra caudharI zrI mahAvIra prasAda premI zrI madanalAla jaina muni surezacandra zAstrI pro0 devendra kumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA dAdA dharmAdhikArI pro0 veMkaTAcalama lekha mAnava sAmudrika vijJAna (kramaza:) barmA meM holI kA tyauhAra pratyAlocanA-mahAvIra kA antastala ahiMsA kI yugavANI bhagavAn mahAvIra aura unakA zAnti saMdeza bhagavAn mahAvIra kA mArga vardhamAna aura hanumAna mahAvIra kA saMdeza bhagavAn mahAvIra-jIvana aura siddhAnta bhagavAn mahAvIra kA vyaktittva sanmati mahAvIra aura sarvodaya ahiMsA mahAvIra ke ye uttarAdhikArI ! bhagavAna mahAvIra kI jIvana sAdhanA rAjasthAnI jaina sAhitya strI kA svabhAva vizva kaleNDara kyoM nahIM apanAyA jAya ? 23 6-7 6-7 Www w ww www ur ur ww ww w us or I0 san 1955 1955 1965 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 24-34 36-40 41-46 51-53 55-56 57-60 62-64 4-9 11-13 14-18 6. 8 1955 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 lekha. aMka r ur 8 w us u w us saccA vaibhava sAmudrika vijJAna bhAratIya saMskRti kA dRSTikoNa Atma nirIkSaNa mithilApati namirAja ravindranAtha ke zikSA siddhAnta aura vizvabhAratI hamArI bhakti niSThA kaisI ho ? cUrNiyAM aura cUrNIkAra sudarzana dharmapuruSa aura karmapuruSa saccaritratA kyA hai ? calie aura khUba calie lekhaka aura vizvazAnti divAbhojana hI kyoM? apane vyaktitva kI parakha kIjie Adhunika pustakAlaya (kramaza:) pratikramaNa paryuSaNaparva kI ArAdhanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa zrI esa0 kAnta zrI vijayarAja 6 DaoN0 maMgaladeva zAstrI 6 suzrI zarabatI devI jaina zrI suzIla zrI zivanAtha zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA gokulacanda zAstrI 'pravAsI' 6 paM0 phUlacandrajI 'zramaNa' 6 mahAsatI zrI saralAdevI jI mahArAja 6 vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina 6 DaoN0 esa0 rAdhAkRSNan 6 DaoN0 mahezadAna siMha cauhAna zrI je0 ena0 bhAratI, zrI mahendra 'rAjA' 6 svAmI satyabhakta jI 6 paM0 muni zrI phUlacandrajI 'zramaNa' 6 ovarao o o o o o o o o o o ar I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 pRSTha / 19-35 38-40 3-16 20-23 26-34 3-7 8-9 10-14 15-18 21-22 25-26 27-29 30-32 33-34 35-36 37-40 3-12 14-16 ur w Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 lekha paryuSaNa mImAMsA mahAparva saMvatsarI saMvatsarI aura AcArya zrI sohanalAla jI mahArAja aspRzyatA aura jainadharma apane ko parakhie kalpasUtra kA hindI padyAnuvAda ekAntapApa aura ekAntapuNya jindagI kise kahate haiM ? namaskAra bhAratIya saMskRti kA praharI hama sau varSa jI sakate haiM ? svAmI vivekAnanda maMtra kA maulika parama artha mana-nigraha pustakoM kI vyavasthA (kramaza:) aba kahA~ taka ? adhimAsa aura paryuSaNA dIpamAlA : eka AdhyAtmika parva zramaNa bhagavAn mahAvIra kI ziSya saMpadA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 pravara zrI kanhaiyAlAlajI ma0 (kamala) jJAnamuni jI mahArAja zrI vijJa zrI becaradAsa dozI muni zrI surezacandra jI zAstrI zrI agaracanda nAhaTA paM0 dalasukha mAlavaNiyA priMsa kropATakina paM0 sUrajacaMda 'satyapremI' kaviratna zrI amara munijI zrI devendra kumAra jaina zAstrI zrI zItala candra caTarjI zrI abhayamuni jI mahArAja zrI mahendrarAjA paM0 becaradAsa jI jozI zrI kastUramala bAMThiyA paM0 zrI jJAnamunijI mahArAja muni phUlacanda jI 'zramaNa' varSa 6 6 6 aMka 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 pRSTha 17-21 24-28 30-33 34-38 39-41 2-8 11-16 17 18-20 26-28 31-33 34-35 36-37 38-40 8-14 17-23 25-28 30 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jIvana kI aMtima sAdhanA jainadharma : eka nirvacana lokasAhitya ke Adi sarjaka - jainavidvAn maiM mukti cAhatA hU~ kuSANakAlIna mathurA kI jaina sabhyatA nayA aura purAnA mAnava kucha to vicArakara saccA jaina zikSA ke do rUpa tyAga pUrvaka upabhoga karo patha-bhraSTa Adhunika pustakAlayoM meM pustaka - sUcI (kramaza:) nihnavavAda vidvadavara vinayasAgara AdyapakSIya nahIM pippalaka zAkhA ke the tRSNA aura usakA anta ! mahAvIra bhUle ? zikSA kA jahara caMdanabAlA aura mRgAvatI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI satyadeva vidyAlaMkAra zrI zrIraMjana sUrideva varSa 7 7 7 7 DaoN0 esa0 sI0 upAdhyAya 7 muni surezacandra jI zAstrI 7 muni zrI mahAprabha vijayajI mahArAja 7 7 zrI yazovijaya upAdhyAya zrI umAzaMkara tripAThI 7 zrI indra 7 zrI abhaya muni jI mahArAja 7 zrI mahendra rAjA 7 7 zrI agaracanda nAhaTA zrI bhaMvaramala siMghI zrI mohanalAla mehatA zrI agaracanda nAhaTA zrI jJAna muni jI mahArAja zrI kastUramala bAMThiyA zrI umAzaMkara tripAThI zrI jayacanda bAphaNA 1) 7 1) 1 7 aMka r WWW m m mr m mm I0 san 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1955 1956 1956 1956 1956 1956 1956 23 pRSTha 31-33 3-6 9-12 13 17-18 20-22 23-24 25-26 27 28-31 33-36 37-38 5-12 17-18 19-20 22-29 30 31-32 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 lekha jaina itihAsa kI eka jhalaka jaina darzana kI dena : anekAMta dRSTi jaina rAsa sAhitya bAla saMnyAsa dIkSA pratibandhaka bila ucita pustaka sUcI (kramaza:) durbalatA kA pA jaina samAja ke lie naI dizA jaina AgamoM kI niyuktiyAM saMsAra kI cAra upamAeM jyotirdhara do jaina vidvAn- haribhadra aura yazovijaya ahiMsaka madhu bhagavAn mahAvIra : eka zraddhAMjali punIta smaraNa ! ahiMsaka samAja kI racanA mAnava saMskRti aura mahAvIra eka nayA purohitavAda jainAgamoM meM mahAvIra ke jIvanavRtta kI sAmagrI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya DaoN0 maMgaladeva zAstrI zrI agaracanda nAhaTA prabhudAsa bAlU bhAI paTavArI mahendra rAjA zrI vinoda rAya jaina sAhU zAnti prasAda jI zrI mohanalAla mehatA zrI premI jI zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN. maGgaladeva zAstrI kumAra zAstrI devendra zrI jamanAlAla jaina pro0 devendra kumAra muni surezacandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA varSa 1 11 11) 7 1) 7 7 1) 7 1) 9) 7 6 7 7 99 7 aMka 4 4 4. 4 4 4 5 5 5 5 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 pRSTha 3-8 13-14 15-16 18-23 27-29 30-34 3-7 9-12 13-14 16-19 24-29 3-8 9 10-19 22-25 27-31 34-38 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha bhagavAn mahAvIra aura ahiMsA ahiMsaka mahAvIra mahAvIra bhUle ! bhagavAn mahAvIra harijana maMdira praveza zrI pArzvanAtha vidyAzrama prAkRta vidyApITha, vaizAlI bhagavAn buddha bhArata kI ahiMsaka saMskRti (kramaza:) zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa (kramazaH ) jainasAhitya meM kaliGga tIrthaMkaravAda bhArata kI ahiMsaka saMskRti pustaka sUcI zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa puSpadaMta, kyA puSpabhATa the ? yaha agasta kA mahInA prAcInajaina rAjasthAnI gadya sAhitya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka suzrI zarabatI jaina paM0 kailAzacandra zAstrI pro0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA zrI madanalAla jaina zrI bhagatarAma jaina zrI harajasarAya jaina, bhadanta Ananda kausalyAyana muni zrIrAmakRSNa jI ma. sA. muni zrI AIdAna jI zrI amaracanda zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI rAmakRSNa jI ma. sA. zrI mahendra rAjA muni zrI AIdAna jI pro0 devendra kumAra zrI ema0 ke0 bhArilla zrI agaracanda nAhaTA varSa 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 aMka 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 8 8 8 8 9 9 10 10 I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 25 pRSTha 40-45 48-50 51-54 55-56 58-61 63-80 3-12 13-20 21-25 30-35 3-6 9-16 20-23 25-26 29-34 3-5 7-9 11-18 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaba Apa ghara se akelI nikaleM varSA Rtu kA AhAra-vihAra vaizAlI aura dIrghaprajJa bhagavAn mahAvIra jIvana kI kalA paryuSaNa kA sAmAjika mahattva paryuSaNa parva para eka aitihAsika dRSTipAta zramaNa jIvana meM adhikaraNa kA upazamana, paryuSaNa parva aura Aja kI nArI paryuSaNa parva para do mahattvapUrNa dhArmika anuSThAna parva aura dharmacaryA jaina jyotiSa tithi patrikA zramaNa saMgha kI zikSA kA prazna bhojana aura usakA samaya aparigrahavAda ahiMsA ImAnadArI ke vAtAvaraNa vAgbhaTTAlaMkAra vajrasvAmI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ku0 rUpalekhA varmA vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina pro0 vAsudevazaraNa agravAla upAdhyAya amara muni jayanta muni paM0 muni zrI rAmakRSNa jI ma0 paM0 muni kanhaiyAlAla jI ma0 'kamala' suzrI zarabatI devI jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI jayabhagavAna jaina zrI vijJa paM0 muni zrI surezacandra jI ma0 zrI amRtalAla zAstrI muni zrI rAmakRSNa jI ma. sA. zrI rAjakumAra jaina bhArilla DaoN. vAsudevazaraNa agravAla paM0 amRtalAla zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI By 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 99 * * * * * * * * * * * * * g g : : I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1955 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 pRSTha 19-20 23-25 26-35 3-6 10-15 17-21 23-27 34-35 37-39 3-9 11-15 16-17 18-20 21-22 24-29 31-35 4-7 8-11 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1 lekha adhyayana : eka sujhAva 'jI' kI AtmakathA dharma aura darzana (kramaza:) dIpAvalI : eka sAdhanAparva mahAvIra bhUle ? jIvana ke do rUpa-dhana aura dharma AryarakSita dharma aura darzana TamATara dayA-dAna kI mAnyatA prajJAcakSu paM0 sukhalAla saMghavI ahiMsA aura zizu zizu aura saMskRti DaoN0 mArIA maoNntesari vyAvahArika kriyAe~ vidyAlaya se mAtA-pitA kA sambandha mAntesari zikSA paddhati zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra rAjA pro0 devendra kumAra jaina, muni zrI suzIlakumAra jI zrI zrIraMjana sUrideva zrI kastUramala bAMThiyA paM0 muni zrI AIdAna jI DaoN0 indracandra zAstrI muni zrI suzIlakumAra jI AyurvedAcArya zrI sundaralAla jaina zrI satIza kumAra 'bhairava' zrI dhanapati TuMkaliyA zrI e0 ema0 yostana / zrI esa0 Ara0 svAmI zrI mahendra rAjA ku0 AratI pAtrA zrImatI suzIla ku0 USA meharA I0 san 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1956 1957 1957 1957 1957 1957 1957 pRSTha 12-14 15-17 20-23 33-35 4-15 16-18 19-22 23-28 29-31 33-36 37-39 3-9 10-14 18-21 23-28 29-32 38-48 8 8 8 3-4 3-4 3-4 3-4 3-4 3-4 8 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3-4 3-4 I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 lekha bAlaka kI vyavasthA priyatA gharoM meM bacce maoNntesari zikSA ke 50 varSa mAntesari Andolana zAstra vAcanA kI Aja phira AvazyakatA hai kaviratna zrI amaramuni jI, prabhAvazAlI vyaktitva baccoM kI mUlabhUta AvazyakatAe~ gaMgA kA jala leya aragha gaMgA ko dIno jaina kalA pradarzanI janataMtra ke mahAn upAsaka bhagavAn mahAvIra Adhunika vijJAna aura ahiMsA bhagavAna mahAvIra kA vyaktitva bhagavAn mahAvIra kI dharma krAnti bhagavAn mahAvIra kI divya dezanA vIrasaMgha aura gaNadhara mahAvIra ! Atma vizvAsa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mArIA maoNntesari zrImatI brajeza kumArI yAjJika zrI e0 ema0 yostana zrI e0 ema0 yostana zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI kAntisAgara jI zrI komala jaina ku0 ilA khAsanavIsa paM0 jamanAlAla jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 indracandra zAstrI zrI jJAnamuni jI mahArAja muni kanhaiyAlAla jI 'kamala' pro0 pRthvIrAja jaina paM0 amRtalAla zAstrI 8 zrIraMjana sUrideva zrI harajasarAya jaina m333333 rur wrur ww 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 pRSTha 49-53 54-60 61-66 67-79 4-7 8-10 12-14 15-20 23-28 36-38 3-7 10-14 17-23 26-30 33-34 35-38 41-42 8 6 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 varSa aMka khy khh pRSTha / 43-48 50-52 54-55 56-59 4-7 khm khy 7-8 7-8 7-8 7-8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI vijayamuni zAstrI pro0 vimaladAsa koMdiyA zrI rAmakRSNa jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI esa0 Ara0 zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI jamanAlAla jaina DaoN0 gulAbacandra jaina zrI mahendra rAjA zrI manohara muni jI zrImatI kalAdevI jaina zrI esa0 esa0 gupta zrI mAIdayAla jaina zrI riSabhadAsa rAMkA mahAsatI saralA devI jI zrI vijayamuni zrI prabhAkara gupta mahAtmA bhagavAnadIna lekha indrabhUti gautama mahAvIra mahAna the aspRzyatA kA pApa Agama jhUThe haiM kyA ? zikSA aura usakA uddezya sthUlabhadra hameM sAmAjika mUlyoM ko badalanA hai bauddhagranthoM meM jainadharma vahAbI vidroha zramaNa saMskRti kI AdhyAtmika pRSThabhUmi akSaya tRtIyA eka duniyA aura eka dharma DAkTara alabarTa zvITajara saMskRti kI duhAI hamArA utthAna kaise ! meghakumAra kA AdhyAtmika jAgaraNa dharma nirapekSa yA Izvara nirapekSa samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe (kramaza:) 7-8 I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 13-17 18-28 31-34 35-38 40-43 4-7 8 7-8 7-8 8 8 9 9 8 8 9 10 15-18 21-23 25-27 4-8 10-15 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 lekha Agama maryAdA aura saMtoM ke varSAvAsa jIvitadharma kisake sAtha kyA na khAyeM kaSAya vijaya kA mahAparva Aja Atma cintana kA dina hai| paryuSaNa aura hamArA kartavya kSamApanA kA Adarza, vikAsa ke naye pahAr3e sIkhie samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe AcArAMga sUtra (kramaza:) AcArya : eka madhura zAstA, jainadharma viSayaka bhrAMtiyAM AcArya pravara : AtmArAma jI mahArAja AcArAMga sUtra (kramaza:) dharma : kalyANa kA mArga bhAvanAoM kA jIvana para prabhAva laMdana meM hU~ / maMgala pravacana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI AIdAna jI DaoN0 rAdhAkRSNa paM0 sundaralAla jaina vaidya paM0 muni zrI kanhaiyAlAlajI ma0 zrI satIza kumAra zrI agaracanda nAhaTA paM0 zrI vijaya muni, zAstrI muni zrI nemicandra jI mahAtmA bhagavAnadIna paM0 dalasukha mAlavANiyA upAdhyAya amaramuni paM0 becaradAsa jI dozI paM0 zrI jJAnamuni jI ma0 paM0 zrI dalasukha mAlavaNiyA paM0 muni zrI rAmakRSNa jI ma0 pro0 dharmendra kumAra kAMkariyA zrI mahendra rAjA DaoN0 rAjendra prasAda varSa 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 9 9 aka 10 10 10 11 11 11 11 11 11 12 12 12 12 I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 pRSTha 26-33 34 35-36 3-5 6-8 9-14 15-16 20-23 35-40 4-7 12-16 19-27 32-34 7-9 16-19 25-26 31-38 3-9 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha AcArAMgasUtra (kramaza:) AmiSa bhojana manuSya kA AhAra nahIM hai| ise dayA dharma kaheM yA aura kucha ? saba jIvoM ko samAna samajheM likhAI kA sastApana zrIkRSNa kI jIvana jhA~kI gAya kA dUdha AcArAgasUtra (kramazaH ) jIvana saMgrAma nirAmiSa bhojana : eka samasyA ahiMsA kI tIna dhArAyeM ghRNA, prema aura svAsthya AcArAMgasUtra (kramaza:) yoga aura bhoga zramaNasaMskRti ke maulika upAdAna vipAkasUtra kI kathAeM zrI vinayacandra durlabha jI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 zrI dalasukha mAlavaNiyA sva0 AcArya zrI javAhara zrI paramAnanda ku~vara jI kApar3iyA zrI morArajI desAI zrI agaracanda nAhaTA zrI vijayamuni zAstrI zrI atrideva vidyAlaMkAra paM0 dalasukha mAlavaNiyA jaina zrI bhAgacanda DaoN0 sampUrNAnanda paM0 muni zrImallaM jI ma0 sA0 zrImatI premalatA guptA paM0 dalasukha mAlavaNiyA vijayamuni zAstrI zrI vasantakumAra caTTopAdhyAya anu0 kastUramala bAMThiyA zrI zrIraMjana sUrideva muni zrI AIdAna jI varSa 9 9 aMka 2 Mr M 2 m m m m MY M 4 4 4 X 4 4 I0 san 1957 1957 1957 1957 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 pRSTha 10-12 26-27 28-30 31-33 3-5 6-9 31 16-18 23-25 26-27 28-33 34-37 3-6 7-8 9-21 29-34 35-36 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B aMka pRSTha orror khkh kh kh or 9 9 or o r lekha AcArAMgasUtra (kramaza:) kAvyakalpalatAvRtti AcArya zrI motIrAmajI maMgala pravacana jaina sAhitya kA siMhAvalokana sarvodaya ni:zastrIkaraNa sAdhu santoM kI sevA meM AcAMrAgasUtra AcaraNa yA zodhapITha aparigraha kI naI dizA jIvana kalA kI zodha kareM bha0 mahAvIra ke upadeza yugAnukUla haiM; lekina? ghara na lauTA jamAlI kA matabheda samatA ke pratIka mahAvIra pratijJA AcArAMga sUtra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA paM0 zrI jJAnamuni jI paM0 sukhalAla jI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ramezacandra gupta muni AIdAna jI zrI sAdhaka paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA paM0 muni zrI zrImalla jI ma0 zrI jamanAlAla jaina, zrI siddharAja DhaDDA zrI lakSmInArAyaNa zrI vijaya muni zrI manoharamuni zrI RSabha dAsa rAMkA muni zrI santabAla paM0 dalasukha mAlavaNiyA I0 san 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 . 6-7 6-7 6-7 6-7 or 12-15 20-22 23-28 30-40 12-16 17-22 25-27 34-37 41-46 47-50 52-55 58-62 63-65 66-68 69-72 73-74 9-15 or or or or or 6-7 or 6-7 or 6-7 or Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha anna kI samasyA mahAvIra se dUra Aja kA yuga mahAvIra kA yuga hai mokSa ahiMsaka zaktiyoM kA aikya AcArAMgasUtra hama saMbhaleM strI jAgRti aura samanvaya kI sAdhanA sArvajanika jIvana kI zava parIkSA jainasAhityasevA hama anekAntavAdI haiM yA ekAntavAdI ? javAhara auraM vinobA : do dhArAe~ AcArAGgasUtra bha0 mahAvIra ke jIvana kI eka jhalaka eka nivedana samanvaya Azrama aba sAdhu samAja saMbhale zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka satIza kumAra zrI mAIdayAla jaina DaoN0 omaprakAza zrI zAdIlAla jaina satIza kumAra dalasukha zrI zrI siddharAja DhaDDhA AcArya vinobA zrI bhaMvaramala siMghI DaoN0 indra zrI kastUramala bAMThiyA paM0 kailAzacandra zAstrI mAlavaNiyA zrI dalasukha mAlavaNiyA paM0 kailAzacandra zAstrI muni samadarzI 'AIdAna' satIza kumAra zrI zAdIlAla jaina varSa aMka 8 8 8 I0 san 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 10 1958 10 1958 10 1958 10 1958 10 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 33 pRSTha 17-20 23-24 30-34 18 20-25 26-29 33-36 37-40 9-12 13-15 17-20 22-24 25-27 30-32 14-16 17-20 21-22 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mahAvIra ke upadeza pro0 mahendra kumAra 'nyAyAcArya' gAMdhI siddhAnta pro0 rAmacandra mahendra yaha naI paramparA karavaTa le rahI hai AcArya sarve dAna kI AtmakathA zrI bhagna hRdaya naI samAja vyavasthA kumAra priyadarzI mUla meM bhUla zrI tAjamala botharA jaina dharma siddharAja DhaDDA jainasAdhu kI bhikSA vidhi satIza kumAra cauthI Agama vAcanA kA savAla zrI kastUramala bAMThiyA zramaNasaMskRti kA bhAvI vikAsa paM0 kRSNacandrAcArya bhagavAn mahAvIra sAmAjika aura Arthika krAMti ke janaka muni zrI nemicandra jI hai mahAvIra stuti zrI agaracanda nAhaTA vipAkasUtra kI kahAniyA~ zrI zrIraMjana sUrideva aparigraha ke tIna upadeSTA DaoN0 gulAbacandra caudharI chadmasthAnAM ca matibhramaH zrI kastUramala bAMThiyA gaNadharavAda DaoN0 mohanalAla mehatA cAcA neharU yA neharU mAmA zrI umAnIrAma zarmA anna kA saMkaTa zrI satIza kumAra or or or or or or or or or or22222222 aMka I0 san 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 11-12 1958 1958 1958 1958 1958 1 1958 2 1958 2 1958 2 1958 pRSTha 25-27 28-29 30-32 33-36 42-56 57-59 60-63 64-65 68-70 73-74 9-12 13-15 18-20 22-25 26-30 3-6 8-10 12-14 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . lekha vipAkasUtra kI kathAyeM (kramaza:) bha0 rAma se dIpamAlA kA kyA saMbaMdha jaina paramparA prAkRta aura usakA sAhitya vipAkasUtra kI kathAe~ pakSa se Upara uThakara soceM jaina gItoM kI paramparA bhAratIya darzanoM meM AtmA bolane kI kalA sIkhie samAjavAda, sarvodaya aura satyAgraha sarvodaya : gAMdhI kA mArga grAmadAna se grAma - svarAjya ye mUlya badaleM sarvodaya aura rAjanIti sarvodaya aura hRdayaparivartana zAsana aura sarvodaya jainasamAja aura sarvodaya sarvodaya-pradarzanI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI zrIraMjana sUrideva zrI jJAnamuni jI DaoN0 indracaMndra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI zrIraMjana sUrideva zrI bhramara kumAra zrI pyArelAla zrImAla zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI manohara prabhAkara zrI jainendra kumAra dAdA dharmAdhikArI zrI nemizaraNa mittala zrI rAmakRSNa zarmA zrI satIza kumAra zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI zItala prasAda tAyala santa vinobA anila senaguptA varSa 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 aMka 22 m m 4 4 4 I0 san 1958 1958 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 35 pRSTha 17-20 21-24 9-11 13-19 20-26 27-30 9-11 19-26 30-33 9-16 17-19 20-24 25-28 29-31 32-34 35-37 38-39 40-42 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 6 khy khb khh khy khy khy sy khy lekha ahiMsA kI kasauTI kA kSaNa prakAza puMja mahAvIra vItarAga mahAvIra kI dRSTi guptakAla meM jainadharma hara kSetra meM anekAnta kA prayoga ho zramaNa mahAvIra kA yuga sandeza jIvanacaritra grantha samatA aura samanvaya kI bhAvanA pahale mahAvIra nirvANa yA buddha nirvANa kAma banAma bAta dAsI kI gAthA zaoN kA sandeza, mujhe bhUla jAo ? ahiMsA kI pratiSThA kA mArga bhagavAn mahAvIra kA samanvayavAda ahiMsaka bhArata hiMsA kI ora zAMti kI buniyAda adhUrA samAjavAda aparigraha hI kyoM? zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zrI mAIdayAla jaina zrI jJAnamuni DaoN0 amaracanda mittala muni zrI nemicandra jI pro0 vimaladAsa jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI kastUramala bAMThiyA zrI mAIdayAla jaina zrI kRSNacandrAcArya paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI hastimala jI sAdhaka DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrImatI rAjalakSmI zrI satya sumana zrI satIza kumAra kumArI puSpA #222222222222222222 7-8 I0 san 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 pRSTha 7-8 9-10 11-13 16-22 24-28 29-32 35-38 39-44 10-21 22-23 24-26 32-33 43-45 46-50 51-55 57-58 59-61 10-11 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 9 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI sUrajacandra 'satyapremI' zrI pyArelAla zrImAla muni samadarzI kumAra priyadarzI I0 san 1959 1959 1959 1959 pRSTha 17-18 19-22 23-24 25-26 10 1959 dhyAna yoga kI jaina paramparA samAja kA kor3ha-jimmanavAra kyA aNuvrata Andolana asAmpradAyika hai ? jIvana ke do pakSa rAjasthAnI loka kathAoM sambandhI - sAhitya nirmANa meM jainoM kA yogadAna eka du:khada avasAna AdhyAtmika sAdhanA aura usakI paramparAyeM vaha banajArA jIvana kI buniyAda -vinaya veSa kA tyAgI binA paise kI yAtrA nayA vihAna-nayA samAja paryuSaNa kI sahI ArAdhanA paryuSaNa eka cintana sAmAyika aura tapasyA kA rahasya parvarAja paryuSaNa paryuSaNa parva ke ATha sandeza 10 10 zrI agaracanda nAhaTA zrI ratana pahAr3I kumArI indukalA. mahAtmA bhagavAnadIna zrI jJAnamuni jI zrI mAIdayAla satIza kumAra zrI badrIprasAda svAmI zrI hIrAcandra sUri vidyAlaMkAra zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya upAdhyAya amaramuni jI paM0 amRtalAla zAstrI muni zrI nemicandra jI for or or or orar222222XXXXX 10 10 10 10 10 10 10 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 29-31 38-39 9-16 18-21 24-25 26-27 28-31 32-35 6-8 9-10 11-12 15-16 17-21 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 11 11 ekatA kI ora eka kadama paryuSaNa parva kA pAvana sandeza kSamA kA Adarza kSamA pahalA dharma hai jaina ekatA kSamA kA parva jaina tyAgI varga ke sAmane eka vikaTa samasyA aparigrahavAda kA yaha upahAsa kyoM ? itihAsa bolatA hai parva kI ArAdhanA Atmazuddhi aura sAdhanA kA parva jIvana meM anekAnta digambara AryA jinamatI kI mUrti rAma kI kSamAyAcanA sarasvatI kA maMdira yuddha aura usake sAdhanoM ko khatama karo yuvaka ke sAmane eka prazna cinha sAhitya bhavana ke nirmANa kA zubhAraMbha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI riSabhadAsa rAMkA zrI agaracanda nAhaTA paM0 ratna zrI jJAnamuni jI DaoN0 komalacanda jaina zrI bhaMvaramala sighI 10 muni zrI samadarzI jI paM0 becaradAsa jI dozI paM0 zrI mRgendramuni 'vainateya' zrI satyadeva vidyAlaMkAra upAdhyAya amaramuni 10 zrI mAIdayAla jaina 10 zrI manohara muni jI zrI agaracanda nAhaTA paM0 muni zrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' 10 DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla 11 nikitA truzceva zrI azoka DhaDDA satIza kumAra I0 san . 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 pRSTha 22-24 25-26 29-31 32-34 35-37 38-39 40-45 8-10 11-16 17-19 20-21 26-28 31-32 33-34 5-9 13-18 21-22 24-27 1959 11 1959 1959 1959 1959 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha bhagavAn mahAvIra kA nirvANAbda 2500 A rahA jaina sAhitya aura anusaMdhAna kI dizA jo vidA ho rahe haiM ! mAnavatAvAdI samAja kA AdhAra - ahiMsA saMnyAsa kI maryAdA ve Apako kitanA cAhate haiM ? buniyAdI samasyA aura usakA samAdhAna telagU bhASA ke avadhAnI vidvAnoM kI paramparA RSibhASita kA antastala saMskRta kaviyoM ke upanAma AcArya caNDarudra jIvana saurabha jIvana dharma svacchatA: jIvana kA aMga kyA jAtismaraNa bhI nahIM rahA bar3hate kadama ahiMsA kA kramika vikAsa saba dharmoM kI maMjila eka hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA zrI gokulacanda zrI jamanAlAla jaina muni zrIsuzIla kumAra jI AcArya vinobA zrIyuta pravAsa zrI gaMgAdhara jAlAna zrI agaracanda nAhaTA zrI manohara muni zrI jagannAtha pAThaka munizrI lakSmIcandra jI citrabhAnu zrI baziSTha nArAyaNa sinhA kizorIlAla mazarUvAlA zrI kastUramala bAMThiyA zrI rAjakamala caudharI paM0 sukhalAla jI upAdhyAya zrI amaramuni, varSa 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 aMka 4 4 4 I0 san 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1959 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 39 pRSTha 28-32 33-35 3-6 7-11 13-14 15-17 18-23 24-27 7-8 13-17 18-19 20-22 23-26 27-28 29-34 7-8 9-15 16-17 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka x x x 18 19-22 29-31 34-38 7-8 x 5 5 5 5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI amaramuni jI zrI ajJAtazatru muni zrI nathamala jI kAkA kAlelakara zrI manoharamuni AcArya dAdA dharmAdhikArI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI pUjya jinavijayasenasUri zrI agaracanda nAhaTA zrI dulIcandra jaina paM0 amRtalAla zAstrI zrI surezamuni DaoN0 mohanalAla mehatA zrI dinakara zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' paM0 muni zrImalla jI zrI gokulacandra jaina lekha sarvadharma samAnatva kI kuMjI dharma kA bahiSkAra yA pariSkAra saMghaTana yA vighaTana ahiMsA-zodhapITha paMcasUtrI kAryakrama jIvana kA sahI dRSTikoNa bhAratIya vicAra pravAha kI do dhArAyeM jaina vidvAn sAhityika paramparA ko akSuNa rakheM terApaMtha sampradAya ke hastalikhita grantha saMgrahAlaya gurutvAkarSaNa se paramANuzakti taka bhagavAn mahAvIra kI dena ahiMsA kA avatAra kyA mahAvIra sAmAjika puruSa the jainadharma bhagavAn yA sAmAjika krAMtikArI ahiMsA kA vyAvahArika rUpa jaina sAhitya kI pratiSThA "E : : : : : : : : : : : : : : : : : I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 13-19 20-22 23-25 30-34 5 5 w 12 w w w 13 15-16 17-23 25-27 28-31 32-34 w w w Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 11 khd I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 pRSTha 35-39 41-43 44-47 khh khnd 49-50 11 11 6 6 6 khm 1960 lekha ahiMsA, saMyama aura tapa aparigraha aura Aja kA jaina samAja isa carcA ko khatama kIjie rASTra nirmANa aura jaina nizIthacUrNi para eka dRSTi jJAnArNava (grantha paricaya) mahAvIra kA kArya mAnavatA ke do akhaMDa praharI mAnava saMskRti aura mahAvIra samyak dRSTikoNa satya pArakhI dRSTi puruSa aura nArI vikAsa kI tIna sIr3hiyA~ manuSya janma yA mAnavatA mahAkavi hastimalla mAnava sAdhya hai yA sAdhana yuddha ke lie jimmevAra kauna ? kyA the ? kyA haiM ? kyA honA hai ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jamanAlAla jaina muni zrI samadarzI zrI kastUramala bAMThiyA zrI mAIdayAla jaina zrI vijaya muni zrI agaracanda nAhaTA zrI zaMkararAva deva zrI bharatasiMha upAdhyAya DaoN. devendra kumAra jaina munizrI zrImalla jI zrI subodha muni, zrI vimaladAsa jaina manizrI kanhaiyAlAla 'kamala' zrI bhAgacanda jaina pro0 nemicaraNa mittala AcArya je0 sI0 kumArappA zrI kastUramala bAMThiyA 11 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 9 54-58 59-62 9-11 14-20 21-23 25-29 30-31 32-37 41-44 47-49 9-11 13-15 17-21 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 11 . 11 11 11 11 11 9 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka lekha pradhAnAcArya yA AcArya zramaNa saMgha ke sAmane eka savAla ! jainAcArya zrI kAzIrAma jI dhArmika jIvana kI preraNA dharma aura puruSArtha AhAra zuddhi ke lie kyA kareM ? nigaSThanAtaputta loMkAgacchIya vidvAnoM ke tIna saMskRta grantha duvidhA kartavya bodha adhyAtma sAdhanA kaisI ho AdhyAtmikakhoja pApa kyA hai ? asamatA miTAne kA upAya svArthI to hama bhI haiM ? zrI kizanadAsa kRta 'upadeza bAvanI' upajIvI samAja or or or or or or o ooooooooo or or or or zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka - varSa zrI surezamuni zAstrI munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' 11 zrI sumana muni upAdhyAya amara muni paM0 sukhalAla jI munizrI nirmala kumAra zrI bharatasiMha upAdhyAya zrI agaracanda nAhaTA zrI madhupa kumAra DaoN0 sarvapallI rAdhAkRSNana AcArya vinobA paM0 becaradAsa dozI 11 munizrI zrImalla jI 11 zrI umezamuni rAmapraveza zAstrI ambAzaMkara nAgara 11 zrI bhramara jI sonI I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 11 pRSTha 23-25 26-29 30-33 9-12 14-17 19-20 21-23 24-28 30-31 7-8 10-12 13-15 19-21 22-23 24-27 28-32 33-35 1960 11 11 or or 1960 1960 1960 1960 1960 1960 or or 11 11 or Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha dila mA divar3o thAya paisoM kA mUlya bha0 mahAvIra ke nirvANa dina kA kyA saMdeza ho sakatA hai? - jIvana dRSTi bhAratIya saMskRti ko bha0 mahAvIra kI dena bha0 mahAvIra kA nirvANotsava ! hama dUsaroM ko dUsaroM ke hI dRSTikoNa se samajheM jIva sabhyatA aura jagata aura saMgharSa apabhraMza bhIgI akhiyA~ sAhitya : upalabdhiyA~ aura prabhAva AcArya somadevasUra kezI ne pUchA vizvavijJAna pArzvanAtha ke do paTTadhara nae apavAda Adarza gRhasthI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI mAtA jI zrI lakSmI nArAyaNa 'bhAratIya' paM0 becaradAsa jI dozI zrI kanhaiyAlAla bhurar3iyA munizrI samadarzI jI zrI kastUramala bAMThiyA paM0 becaradAsa dozI bhAI zrI baMsIdhara jI DaoN0 devendra kumAra zrI navaratna kapUra zrI gokulacandra jaina zrI gokulacandra jaina paM0 becaradAsa jI dozI zrI amitAbha munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrImatI kRSNA meharotrA varSa 11 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 .12 aMka 12 12 12 12 12 12 1 2 2 2 I0 san 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 1960 pRSTha 8-9 43 10-11 13-17 18-20 27-29 31-33 7-12 13-15 17-20 21-25 27-30 31-33 11-13 16-19 20-21 22-28 29-31 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 lekha vairAgyazataka san 1961 zramaNoM kA yugadharma vanaspati vijJAna vanaspati kI gatizIlatA kyA lokapriyatA yogyatA kI nizAnI hai| satya aura bApU AcArya hemacandra aura usakI sAhityika mAnyatAe~ saphalatA ke tIna tattva jaina itihAsa lekhakoM kA AvAhana vacana-bodha vaidika paramparA zabdoM kI zavapUjA na ho Thokara aparigraha athavA akarmaNyatA janajAgaraNa aura jaina mahilAyeM mahilAoM kI maryAdA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 navaratna kapUra munizrI nemicandra jI zrI paM0 becaradAsa dozI zrI komalacandra zAstrI zrI komalacandra zAstrI zrI rAmapraveza zAstrI DaoN0 devendra kumAra DaoN0 indracandra zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA zrI bhAgacandra jaina paM0 becaradAsa dozI muni zrI nathamala jI zrI ratana pahAr3I zrI gopIcanda dhArIvAla zrIraMjana sUrideva zrImatI zakuntalA mohana varSa 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 aMka 2 m m 4 4 4 4 4 4 I0 san 1960 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 pRSTha 32-33 6-7 8-9 10-11 12-15 16-18 19-21 22-27 28-30 31-33 34-36 9-14 15-19 20-22 23-25 27-31 32-33 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 7-8 3 3 I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 . 1961 1961 1961 9-12 13-14 17-21 22-23 27-35 36-38 7-10 3 lekha holI kA vyApaka AdhAra zAstra aura sAmAjika krAMti zrApa kyA ? varadAna kyA ? eka ajJAta jainamuni kA saMskRti dUtakAvya-"haMsadUta" paMjAbI meM jaina sAhitya kI AvazyakatA AcAMrAga kA paricaya jIvana vikAsa kI preraNA : sahayoga tatvopadeSTA mahAvIra paramArthaniSTha mahAvIra tIrthaMkara mahAvIra premayogI mahAvIra praNayI mahAvIra preraNAdAyI mahAvIra dhyAna yogI mahAvIra yugadRSTA mahAvIra antaradRSTA mahAvIra krAMtikArI mahAvIra mAtR-vatsala mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka zrIamara muni paM0 sukhalAla jI 12 5 pro0 nemizaraNa mittala zrI agaracanda nAhaTA 125 zrI mAIdayAla jaina 12 5 munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' 12 paM0 zrI prakAza muni jI 125 suzrI kamalA jaina 6-7 zrI harajasarAya jaina 12 zrI kastUramala bAMThiyA 12 6-7 muni zrI zrImalla jI 12 6-7 zrI satIza kumAra 6-7 zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya 12 6-7 munizrI nathamala jI 6-7 zrI sAdhaka 6-7 zrI manohara muni jI 6-7 paM0 becaradAsa dozI 6-7 zrI jamanAlAla jaina 6-7 6-7 1961 1961 1961 1961 1961 1961 12-14 15-16 17-20 21-25 28-30 31-37 38-40 41-44 45-47 1961 1961 2 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 lekha mahAmAnava mahAvIra zIlaparAyaNa mahAvIra brahmaniSTha mahAvIra tapodhana mahAvIra zAMtidUta mahAvIra mahAvIra ke samakAlIna AcArya sAdhu zikSaka baneM zrImad bhAgavata meM RSabhadeva jaina sAdhuoM kA saMsthArUpI parigraha vicAra zakti basumatI mahAkAvya badalate sAmAjika mUlya aura hamArA cintana jaina darzana kA zabda vijJAna vItarAga mahAvIra bhAratIya darzanoM kI AtmA sukha kI mUrti : dukha kI parachAI bhAratIya darzanoM kI samanvaya paramparA upakArI pazuoM kI yaha durdazA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI bhramara kumAra munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' vaidya amaracandra jaina zrI vRjanandana mizrA kumArI lalitA jaina zrI gokulacanda jaina zrI subodha muni zrI ramAkAnta jhA zrI mAI lAla jaina zrI mAtA jI zrI agaracanda nAhaTA zrI gokulacanda jaina zrI manohara muni jI zrI kRSNacandrAcArya upAdhyAya zrI amaramuni zrI mAnakacanda DaoN0 devarAja paM0 amRtalAla zAstrI varSa 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 aMka 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 8 8 8 8 8 9 9 I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 pRSTha 50-51 52-53 54-55 56-57 58 65-69 70-72 73-75 9-10 12-14 17-20 21-22 28-31 7-8 9-11 13-14 21-25 26-29 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 lekha varSa aMka 12 I0 san 1961 1961 129 12 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA munizrI nemIcanda jI DaoN0 navaratna kapUra zrI sUrajacanda satyapremI zrI jJAnamuni jI munizrI nemicandra jI zrI agaracanda nAhaTA zrI saccidAnanda zrI munilAla jaina suzrI zarabatI jaina bhAI baMzIdhara mahAvIra ke jIvana para nayA prakAza sAdhusaMsthA aura lokazikSaNa 'nau' kA aMka mahAvIra kA antastala abhimAna burA hai lokazikSaNa ke guNa va yogyatAe~ eka ajJAta grantha kI upalabdhi sAta zatru, sAta mitra mahAtapasvI zrI nihAlacandra jI paryuSaNa : paricaya aura vyAkhyA paryuSaNa parva kA matalaba paryuSaNa : Atma cintana se sAmAjika ciMtana kI ora paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi paryuSaNa aura bauddha dharma paryuSaNa aura pazcAtApa saMvatsarI pRSTha 31-33 35-40 9-16 17-19 22-23 24-25 29-30 31-32 33-38 9-11 13-14 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 12 11 DaoN0 devendra kumAra jaina muni zrI nemicanda jI zrI udayacanda jaina muni zrI kanhaiyAlAla zrI samIra muni 'sudhAkara' 12 12 11 11 1961 1961 1961 1961 1961 15-17 19-22 27-30 30 31-35 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka d bh bh th bh 11 12 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA bIkAnera jaina saMgha zrI rAmapraveza zAstrI zrI gulAbacanda jaina zrI kailAza candra zAstrI zrI manohara muni zAstrI zrI gokula canda zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 nAmavara siMha zrI gokulacanda jaina zrI samIra muni 'sudhAkara' I0 san 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 1961 - h 12 12 - h lekha jaina Agama aura vijJAna seTha bhairoMdAna jI seThiyA gAMdhI jI aura ahiMsA paryuSaNa: dasa lakSaNa santa zrI gaNezaprasAda varNI vijJAna rAjanIti ke caMgala meM ke varNI jI ke smAraka kA prazna ? asvAda vrata bhI tapa hai saMskRti kyA hai ? somadevasUri aura jainAbhimata varNa-vyavasthA hai vicAraNIya prazna jIvana dRSTi naI pIr3hI aura dharma ekadivya vibhUti mAlavIyajI zramaNa : eka vyAkhyA samAja kA dharma mahAvIra kI sAdhanA aura siddhAnta 12 12 12 12 pRSTha 36-40 43-45 9-13 14-15 16-18 21522 23-24 25-31 34-39 9-14 19-21 25-26 31-34 9-10 11-13 21-23 24-26 1961 1961 yh bsh sh sh sh sh 1961 zrI vizva bandhu 1 - 1961 1961 1961 1961 1961 1961 zrI sAgaramala jaina 'sAthI' zrI vAsudevazaraNa agravAla zrI mahendra kumAra jaina pro0 devendra kumAra jaina ku0 vijayA jaina - - lh sh lh - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha mere saMsmaraNa : mAlavIya jI vizva mAnava mahAmanA mAlavIya mahAmanA kI mahAnatA adbhuta bhikhArI evaM mahAna dAtA sva0 DaoN0 bhagavAnadAsa jainasaMskRti aura vivAha jIvana kI saccI krAMti jyotirmaya jIvana samanvayakAra : AcArya zrI zruta aura sevA ke pratIkaH AcArya zrI prathama aura antima darzana eka madhura smRti AcArya zrI kA puNya jIvana AcArya zrI AtmArAma jI kI AgamasevA zAstroddhAra kI AvazyakatA zraddhAMjalI arpita karane vAloM se aparigrahI mahAvIra buddha aura mahAvIra kA parinirvANa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI trilocana panta DaoN. vAsudevazaraNa agravAla pro0 udayacandra jaina pro0 rAjadeva tripAThI zrI gulAbacanda jaina zrI gokulacanda jaina munizrI padmavijaya jI zrI vijayamuni zAstrI munizrI santabAla mahAsatI zrI lalita kumArI jI munizrI zAntipriya zAstrI zrI harajasarAya jaina kamala jaina 'dIdI' zrI agaracanda nAhaTA AcArya AtmArAma jI zrI surezamuni zAstrI zrI jamanAlAla jaina zrI kastUramala bAMThiyA varSa 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 o 13 13 aka 23 m 4 4 6 I0 san 1961 1962 1962 49 pRSTha 33-35 9-13 26-28 1962 29-31 1962 38-40 1962 8-21 1962 25-27 1962 17-21 1962 23-25 1962 27-29 1962 30-32 1962 33-35 1962 36-37 1962 1962 1962 1962 1962 40 41 43-45 4-7 8-16 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka n d bhAI zrI baMzIdhara jI DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 indracandra zAstrI zrI vijayamuni zAstrI zrI mAIdayAla jaina zrI mahendrarAjA jaina varSa aMka 136 ... 13 136 136 136 6 I0 san 1962 1962 1962 1962 / 1962 1962 pRSTha 19-21 22-26 29-32 33-42 43-45 47-53 khh khh s or llh lekha mahAvIra jayantI kA artha bhagavAn mahAvIra janmakAlIna paristhitiyAM mahAvIra kA darzana karAie jaina saMskRti aura mahAvIra naI rAheM bhagavAn mahAvIra jainadharma meM "ekAnta niyativAda aura samyak niyati' kA bheda mAtRbhASA aura usakA gaurava jaina zAsana tejasvI kaise bane . buddha aura mahAvIra kA nirvANa kAvya meM lokamaMgala mahAvIra kA maMgala upadeza anekAMta : ahiMsA kA vyApaka rUpa zramaNa saMgha ke dasa varSa Aja kA phaizana-dhUmrapAna AgamoM kA Anuyogika vargIkaraNa zrImad rAjacandra kA paricaya 7-8 . 7-8 llh or llh 7-8 llh 13 llh paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI DaoN0 vAsudeva zaraNa agravAla munizrI nathamala jI zrI kastUramala bAMThiyA zrI gaMgAsAgara rAya DaoN0 harizaMkara varmA DaoN0 jagadIzacandra jaina DaoN0 indracandra zAstrI zrI saradAramala jaina munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI ratilAla dIpacanda desAI 13 13 13 13 13 7-8 7-8 7-8 7-8 9 9 10- 10 1962 1962 1962 1962 / / 1962 1962 1962 1962 / 1962 1962 1962 6-8 9-13 21-23 25-36 42-44 49-50 51-52 17-19 22-25 9-12 13-18 v Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha prAkRta bhASA ke cAra karmagrantha kSamApanA dina zramaNa saMskRti meM kSamA vItarAga kI upAsanA dharmamaya samAja racanA kI AdhArazilA kSamApanA gAMdhIjI : vyaktitva aura netRtva jaina ceyara kI AvazyakatA aravinda kA anekAnta darzana sudhAra kA mUlamaMtra jIvana to saMyama hI hai kAvya kA prayojana : eka vimarza vrata kA mUlya saMthArA AtmahatyA nahIM hai hiMsA kA bolabAlA bhagavAn mahAvIra aura dIvAlI bhagavAn mahAvIra kA nirvANa upAdhyAya kavi zrI amara muni zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya zrI kAnajI bhAI paTela zrI jJAnamuni jI munizrI nemicanda jI zrI zrIprakAza zrI zarada kumAra 'sAdhaka' zrI zrIprakAza dube zrI jugalakizora mukhtAra pro0 darabArI lAla koThiyA zrI gaMgAsAgara rAya DaoN0 nemicandra zAstrI zrI dalasukha mAlavaNiyA zrI tArAcandra mehatA DaoN. jyoti prasAda jaina zrI mahendra kumAra zAstrI zrI vijaya muni jI varSa 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 14 14 14 14 aMka 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 1 1 I0 san 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 1962 51 pRSTha 24-25 1-4 9-13 26-30 32-36 1-3 4-5 6-8 9-16 21-24 25-27 29-34 35-39 6-7 8. 9-13 15-23 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka I0 san 1962 14 n pRSTha 24-26 27-37 n 14 n n 1962 1962 1962 1962 n 14 n n o 14 14 n zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka zIta Rtu kA AhAra-vihAra vaidyarAja suMdaralAla jaina zAntiparva kA AcAradarzana zrI baziSTha nArAyaNa sinhA anekAnta : ahiMsA DaoN0 jagadIzacandra zAstrI darzana aura dharma paM0 kailAzacandra zAstrI bheda meM abheda kA sarjaka syAdvAda zrI chaganalAla zAstrI khyAla kA bhaviSya zrI pyArelAla zrImAla dharma aura vidyA vikAsa kA mArga paM0 sukhalAla jI dharma kSetre hima kSetre zrI kAnajI bhAI paTela rogoM kA ilAja zrI durgAzaMkara dvivedI jainoM ne bhI yuga kA AhvAna sunA zrI kastUramala bAMThiyA jaina paramparA kA AdikAla (kramaza:) DaoN0 indracandra zAstrI jaina aura bauddha AgamoM meM vivAha vidhi zrI komalacandra jaina mahAtmA bhagavAnadIna jI zrI jamanAlAla jaina saMsAra kI hiMsAmaya paristhiti aura hama zrI satIza kumAra smRti puruSa : zrI pUjya gaNeza lAla jI mahArAja munizrI zrImallajI, zrI jinavallabhasUri kI prAkRta sAhitya sevA zrI agaracanda nAhaTA samAjasevI sva0 nanhemala jI jaina zrI mAIdayAla jaina jaina paramparA kA AdikAla (kramaza:) ' DaoN0 indracandra zAstrI 14 n n 14 14 < 9-13 26-28 29-33 9-17 19-28 29-32 33-37 9-17 18-23 23-25 26-29 30-32 32-35 35-36 9-17 < < 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 14 < < P < 14 < 14 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 lekha holI 14 14 333 14 14 14 or zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mahAtmA bhagavAnadIna jI muni samadarzI DaoN0 zrIraMjana sUrideva muni samadarzI upAdhyAya zrI amaramuni zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 maMgaladeva zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI samIramuni 'sudhAkara' zrI kastUramala bAMThiyA paM0 muni zrImalla jI suzrI zaziprabhA jaina paM0 cainasukha dAsa jaina DaoN0 bUlacanda zrI zrIprakAza dube DaoN0 gulAbacandra caudharI muni zrI nemicandra jI seTha ratanalAla jI hindI jaina kaviyoM kA Atma-svAtaMtrya sAdhanA kI amara jyoti / bhagavAn mahAvIra kA adhyAtma darzana jainadharma : bha0 mahAvIra kI kasauTI para bhagavAn mahAvIra kI mahAmAnavatA jaina paramparA kA AdikAla sabake kalyANa meM apanA kalyANa bhagavAn mahAvIra aura harikezI ahiMsA niuNA diTThA zramaNa bha0 mahAvIra kA dIkSA-darzana zAMti ke agradUta-bha0 mahAvIra dharma kA sarvodaya svarUpa vizva ahiMsA saMgha aura pravRttiyA~ karma aura anizvaravAda bhagavAna mahAvIra aura unakA upadeza bhagavAn mahAvIra aura dharma krAMti 5 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 6-7 or pRSTha 18-19 20-25 27-30 41-47 1-5 6-8 9-11 12-18 21-28 29-31 34-43 44-48 49-52 I0 san 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 14 14 6-7 148 1-2 I w wouuuu 14 14 6-8 9-12 13-17 21-25 1 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 14 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa mahAtmA bhagavAnadIna 14 DaoN0 devendra kumAra 14 zrI bhAgacanda jaina 14 zrI agaracanda nAhaTA 14 DaoN0 gaMgAsAgara rAya DaoN0 indracandra zAstrI zrI zarada kumAra 'sAdhaka' muni zrI nemicandra jI paM0 muni zrI kanhaiyAlAlajI 'kamala' 14 zrI saradAramala jaina zrI umAzaMkara tripAThI 'bandhujI' 14 muni zrI nandISeNa vijaya zrI pratezacanda jaina zrI jayabhikkhu paM0 muni zrI rAmaprasAda jI muni zrI padmacanda jI zAstrI 14 upAdhyAya amaramuni . paM0 munizrI zrImalla jI mahArAja 14 maiM mahAvIra ko yAda kyoM karatA hU~ bhagavAn mahAvIra ke samasAmayika AcArya maulika cintana kI AvazyakatA / bhAratIya AcAryoM kI dRSTi meM kAvya ke hetu svAmI jI dhanIrAma jI mahArAja ahiMsA se koI virodha nahIM zuddhi prayoga kI jhAMkI padmalezyA ke rasa kA upameya madya kyoM ? rakSAbaMdhana bhAI sAhaba jaina dharma kA dRSTikoNa kyA Apa svIkAra kareMge dhanya yazodA, tumhe ! gurudeva kI jIvana rekhAe~ kRpAlu gurudeva zraddheya vAcaspatijI: eka puNya smRti saMsmaraNAtmaka zraddhAMjali OMov or or or or 0 aMka I0 san 8 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 1963 10 1963 10 1963 10 1963 1963 10 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 pRSTha 26-29 31-33 9-16 20-23 24-27 28-31 36-39 5-8 9-11 11-14 15-18 19-21 22-23 25-31 17-28 30-32 33-38 41-45 14 0 0 0 0 O o o o o a Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 14 - 14 14 14 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI prakAza muni jI 'vizArada' zrI kizorIlAla jaina zrI samIra muni zrI vimala jaina 'aMzu' paM0 zrI jJAnamuni jI paM0 becaradAsa jI zrI kastUrIlAla jaina zrI madhukara muni zrI harajasarAya jaina zrI vijayamani zAstrI zrI zAdIlAla jaina zrI premacanda jI mahArAja maiDame luisa vaisa zrI sudarzana muni jI zrI zrIprakAza dube zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 gopIcanda dhAr3IvAla lekha saMyamamUrti gurudeva kucha saMsmaraNa aura zraddhA ke phUla zrI vyAkhyAna vAcaspati jI mahArAja svAmI zrI madanalAla jI sthAnakavAsI samAja kA durbhAgya zrI madanalAla jI mahArAja saMyama aura tyAga kI mUrti vaMdana ho agaNita tyAga-patra kA spaSTIkaraNa vANI kA jAdUgara merI kucha anubhUtiyA~ caraNAravinda meM eka mahattvapUrNa bheMTa bhAva-vibhora zraddhAMjali svAmI vivekAnanda jainadharma aura unakA sAmAjika dRSTikoNa cInI AkramaNa: ahiMsA ko cunautI aMka I0 san 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 11-12 1963 1963 1 1963 1 1963 pRSTha 48-49 50-53 54-55 56-58 62-64 65-66 67-71 77-79 81-82 83-85 88-91 91-93 94-96 99-106 7-8 9-18 21-24 14 14 14 14 15 15 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1 mr I0 san 1963 1963 1963 1963 lekha prAcyabhAratI kA adhivezana raghuvaMza kI ajJAta jaina TIkA pUjyazrI maMgala RSi jI durbhAgya meM se saubhAgya prApta kareM DaoN0 bhayANI ke vyAkhyAna cAturmAsa vyavasthA meM sudhAra kIjie hama krAnti kA AhvAna kareM pUjya zrI jinavijayendra sUri jI pratyeka AtmA paramAtmA hai zrI ataracanda jaina sAdhuoM kA zithilAcAra sAhitya aura sAhityika sastA aura sulabha bhojana 26vAM prAcyavidyA vizva sammelana zuddhi prayoga kI jhAMkI merI paMjAba yAtrA RSibhASita kA parIkSaNa vasaMta Rtu kA AhAra-vihAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 navaratna kapUra zrI agaracanda nAhaTA zrI kRSNacandrAcArya munizrI saMtabAla jI zrI zrIprakAza dube zrI annarAja jaina zrI cAMdamala karNAvaTa zrI zaMkaramuni paM0 kailAzacandra zAstrI zrI omaprakAza agravAla zrI saubhAgyamala jaina saMta vinobA DaoN0 kauzala kizora jaina DaoN0 nArAyaNa hemanadAsa samtAnI muni zrI nemicanda jI zrI zrIprakAza dube zrI manoharamuni zAstrI vaidyarAja zrI sundaralAla jaina "E : : : : : : : : : : : : : : : : : : mr lh nh nh nh nh nh yh lh sh lh 1963 1963 1963 1963 1963 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 pRSTha 26-30 31-33 38-40 9-14 / 19-20 21-23 24-27 28-30 31-33 35-36 9-13 15-28 35-39 3-8 9-13 14-23 26-31 34-35 1 >> >> >> >> >> Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha tIrthaMkara aura unakI zikSAeM puNDarIka kA dRSTAMta syAdvAda aura anekAntavAda zramaNa paramparA meM dharma aura usakA mahattva dharma aura sahiSNutA mahAvIra kA tapa karma muni vAriSeNa aura unakA samyakattva bhagavAn mahAvIra ke jIvanacaritra aura una para vibhinna paramparAoM kA prabhAva dhArmika ekatA vardhamAna se mahAvIra kaise bane bhagavAn mahAvIra ke bAda zrI ratnamuniH jIvana paricaya AgarA meM zrIratnamuni zatAbdI samAroha tulanAtmaka darzana para do dRSTiyA~ samatA ke saMdezadAtA : bhagavAn mahAvIra vardhamAna mahAvIra ke jIvana kA eka bhrAnta dRzya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra kumAra zAstrI zrI zrIprakAza dube paM0 darabArIlAla koThiyA zrI rAmajI bhAI paTela DaoN0 jyoti prasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrIraMjana sUrideva zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI nemicandajI zrI jinavijayasena sUri zrI samIra muniM 'sudhAkara' zrI vijaya muni zrI kRSNacandra zrI zrIprakAza dube zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya DaoN0 jyotiprasAda jaina F L L L L 2 2 2 varSa 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 aMka 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 5-6 7-8 7-8 7-8 7-8 7-8 I0 san 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 57 pRSTha 7-10 12-14 17-20 23-27 33-34 37-41 42-47 49-63 65-68 69-71 72-75 5-11 12-16 17-21 25-28 33-46 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 7-8 1964 or 15 15 7-8 7-8 7-8 or zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka pro0 kAnajI bhAI paTela vaidyarAja zrI sundaralAla jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI harajasarAya jaina paM0 becaradAsa dozI DaoN0 mohanalAla mehatA kAkA kAlelakara zrI vRjanandana vijayendra 'darzI zrI jJAnamuni zrI mahAvIracanda dhArIvAla zrI gulAbacanda jaina paM0 becaradAsa dozI 15 pRSTha 48-57 59-62 63-64 66-68 2-6 7-15 16-19 20-23 24-27 28-32 uttarAdhyayana sUtra- dhArmika kAvya grISma Rtu kA AhAra-vihAra meghadUtam kI eka ajJAta bAlAvabodha paMjikA suhRdaya zrI munilAla jainI sthAnAMga aura samavAyAMga (kramaza:) zivazarmasUrikRta 'karma prakRti' ahiMsA ke tIna kSetra (kramaza:) paMcayAma dharma kA eka paryavekSaNa mIla kA patthara bhagavAna mahAvIra ke ATha sandeza sarvodaya aura jaina dRSTikoNa udbhaTa vidvAn paM0 becaradAsa dozI sthAnAMga va samavAyAMga rAyapaseNiya upAMga aura usakA racanAkAla (kramaza:) ahiMsA ke tIna kSetra krodha aura kSamA vairAgya kyA hai ? 15 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 15 15 9 15 33-36 37-38 10 2-8 9-16 zrI kastUramala bAMThiyA kAkA kAlelakara samIramuni sva0 choTAlAla harajIvana suzIla 1964 1964 1964 1964 15 15 10 10 18-21 22-29 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 10 10 15 15 15 15 15 15 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni nemicandra zrI RSabhacandra muni basantavijaya zrI kastUramala bAMThiyA muni zrI saMtabAla jI zrI ratnacanda jaina zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI narendra jaina zrI pArasamala 'prasUna zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI jJAnamuni upAdhyAya hastImala jI lekha bhagavAn mahAvIra aura samatA kA AcaraNa jainadharma aura Aja kI duniyA bhagavAn mahAvIra kI dena rAyapaseNiya aura usakA racanAkAla (kramaza:) AtmabalIsAdhaka aura daivItattva krAMtikArI mahAvIra jainadRSTi se cAritra vikAsa (kramaza:) bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA / kSamA zAMti ke ye suzItala srota rAyapaseNiya aura usakA racanAkAla (kramaza:) bhagavadgItA aura jainadharma jainadRSTi se cAritra vikAsa ahiMsA kI lokapriyatA jaina samAja meM phoTo pracAra hamAre kavala (grAsa) ko murgI ke aNDe kI upamA kyoM saMskRti kA svarUpa : : : : : : : : : : g g g I0 san 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 1964 pRSTha 30-34 35-36 37-40 2-8 9-12 13-16 17-23 24-26 27-28 3-10 11-12 13-18 15 or 15 15 19-24 15 25-29 muni kanhaiyAlAla 'kamala' zrI devendra muni zAstrI 15 12 12 1964 1964 30-32 33-34 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI vimala jaina zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 indracandra zAstrI varSa 15 aMka 12 I0 san ___ pRSTha 1964 35-37 1964 3-11 1964 12-19 mr mr DaoN0 mohanalAla mehatA mh 1964 20-27 m 1964 lekha bhagavAna mahAvIra aura nArI jAti rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla satya ke AvaraNa yA mUrchAyeM karma prAbhRta athavA SaTakhaMDAgamaeka paricaya (kramaza:) "DaoN0 govinda triguNAyaka kA jaina darzana va saMta kavi" sambandhI vaktavya rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla adveSa darzana aMgagranthoM kA bAhyarUpa aNDe khAnA bhI hiMsA hI hai jainadharma kI AcArasaMhitA karmaprAbhata athavA SaTakhaMDAgamaH eka paricaya (kramaza:) lavaNa evaM aMkuza kI devavijaya kA bhaugolika paricaya dvIpasAgara prajJapti zrI agaracanda nAhaTA zrI kastaramala bAMThiyA kAkA kAlelakara T0 becaradAsa dozI zrI zivanArAyaNa saksenA zrI rikhabacaMda 'laharI' www.ururur bh lh th lh 1964 1964 28-36 3-11 12-14 15-22 23-25 26-28 1964 1964 1964 bh DaoN. mohanalAla mehatA 16 rdh 1964 29-32 sh DaoN0 RSabha candra zrI agaracanda nAhaTA 1965 1965 3-15 18-19 16 lh Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 ke0 bhujabali zAstrI muni dulaharAja jI varSa aMka 3 3 I0 san 1965 1965 61 pRSTha 20-11 16 16 163 3 < naww DaoN0 mohanalAla mehatA zrI mA~, aravindAzrama paM0 sukhalAla saMghavI DaoN0 devendra kumAra paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI gopIcanda dhAr3IvAla lekha DaNAyaka ravikIrti upadeza vidhi karmaprAbhRta athavA SaTakhaMDAgama - eka paricaya (kramaza:) tyAga kA manovijJAna pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna kI kAryadizA jainadarzana aura bhakti-eka thIsisa / bhagavAn buddha aura bhagavAn mahAvIra kyA jainadharma jIvita raha sakatA hai ? - rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva 6 karmaprAbhRta athavA SaTakhaMDAgama eka paricaya (kramaza:) rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla kI samIkSA zramaNa saMskRti kA hArda rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva (kramaza:) 1965 1965 1965 1965 1965 1965 16 23-28 29-33 34-36 3-8 9-21 22-25 4 16 4 zrI premacanda jaina zAstrI 16 4 1965 26-31 DaoN0 mohanalAla mehatA 1965 32-37 muni kalyANavijaya zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' 196538 / 1965 2-11 6 5 zrI premacanda zAstrI __ 16 5 1965 12-17 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI dulaharAja DaoN0 mohanalAla mehatA Shri Ramchandra Jain zrI zivanArAyaNa pANDeya DaoN0 devendra kumAra zAstrI varSa 16 16 aMka 5 5 18 33 3 w w I0 san 1965 / / 1965 1965 1965 1965 19-22 23-28 3-8 9-11 w 16 6 lekha vismRta paramparAyeM karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgama- eka paricaya (kramaza:) Ahimsa in the Ancient East vIroM kA zrRMgAra : ahiMsA krAMtidarzI mahAvIra rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva (kramaza:) atizaya kSetra papaurA karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgama- eka paricaya punarutthAna hamArI pravRttiyA~ aura unakA mUlyAMkana 3 zrAvakaprajJapti ke racayitA kauna ? darzana aura dharma nandIsUtra kI eka jainetara TIkA rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva ahiMsA paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA (kramaza:) zrI premacandra jaina zAstrI DaoN0 amRtalAla zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI vidyAbhizu 'Adhunika' DaoN0 indracandra zAstrI paM0 bAlacandra zAstrI zrI devendra muni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA 166 w www 9 9 9 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 12-17 18-22 23-29 30-31 32-36 10-12 13-14 16 9 zrI premacandra jaina zAstrI zrI gopIcanda dhAr3IvAla DaoN0 ke0 RSabhacandra 7 9 16 168 1965 1965 1965 15-19 20-28 3-8 1 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jala meM lAgI lAya sacela-acela hamAre patana kA mukhya kAraNaH hiMsA mUlyoM kA saMkaTa aura AdhyAtmikatA vivAha - bhAratIyettara paramparAyeM (kramaza:) somadevakRta yazastilaka darzana aura vijJAna : eka cintana paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA vivAha - bhAratIyetara paramparAyeM kalyANasAgarasUri ko preSita sacitra vijJaptilekha Atma vijJAna vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana (kramaza:) ahiMsA kI mahAnatA kaSAyaprAbhRta bhautikavAda va adhyAtmavAda vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI samIra muni 'sudhAkara' muni dulaharAja zrI zivanArAyaNa saksenA DaoN. devendra kumAra DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI gokulacanda jaina zrI gaNezamuni zAstrI DaoN0 ke0 RSabhacandra DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI agaracanda nAhaTA zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 zivanArAyaNa saksenA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI gopIcanda dhAr3IvAla varSa 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 aMka 8 8 8 8 8 9 9 10 10. 10 I0 san 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 63 pRSTha 9-10 11-15 16-19 20 - 23 24-32 2-7 8-12 13-18 19-28 29-30 31-38 3-11 12-15 16-21 22-29 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 lekha kA siMhAvalokana (kramaza:) adbhuta dAna paumacariyaM ke kucha bhaugolika sthala kaSAyaprAbhRta hRdaya kA mAdhurya-karuNA Atma zuddhi kA parva - paryuSaNa vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana dharma kA mUla AdhAra - ahiMsA rAmakathA - viSayaka katipaya bhrAMta dhAraNAyeM AcArya brahmacarya kI gupti puSpadanta kI rAmakathA Asrava va baMdha divAkara kA pramANa: eka anuzIlana jyotirdhara mahAvIra zrImaddevacandra racita karmasAhitya jaina saMskRti aura parivAra vyavasthA mahAn sAhityakAra AcArya haribhadrasUri zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA zrI vidyAbhikSu DaoN0 ke0 RSabhacandra DaoN0 mohanalAla mehatA muni zrI vinayacanda jI zrI saradAramala jaina zrI bAMThiyA kastUramala zrI zivanArAyaNa saksenA DaoN0 ke0 RSabhacandra zrIraMjana sUrideva upAdhyAya zrI hastimala jI DaoN0 devendrakumAra zrI gopIcanda dhAr3IvAla devendra zAstrI zrI agaracanda nAhaTA premasumana jaina DaoN0 jyoti prasAda jaina varSa 16 16 16 16 16 16 16 16 16 17 17 17 17 2222 17 17 aka 11 11 11 11 11 11 12 12 12 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 I0 san 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 1965 pRSTha 3-14 15-16 17-21 22-26 27-33 34-35 3-19 20-23 24-31 3-6 7-13 14-18 19-25 26-32 33-37 38-52 53-55 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 17 17 aMka 1-2 1-2 1-2 1-2 3 17 h h h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka digambara paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda zrI kastUramala bAMThiyA jaina aura bauddhaAgamoM meM gaNikA zrI komalacanda jaina labdhiyAM zrI ambAlAla premacaMda zAha upAsaka pratimAyeM DaoN0 mohanalAla mehatA paumasirIcariu ke mUlasrotra (kramaza:) DaoN0 ke0 RSabhacandra ' samAjazAstra kI pRSThabhUmi meM jainoM ke sampradAya zrI lakSmI nArAyaNa 'bhAratIya' saMgharSa aura AMligana DaoN0 indracandra zAstrI jainadharma meM mAnavatAvAda zrI kastUracanda lalavAnI Concept of Aimsa in the Shantiparvan Shri Bashistha Narayan Sinha zvetAmbara-paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda zrI kastUramala bAMThiyA paumasiricariu ke mUla srotra DaoN0 ke0 RSabhacandra dharma : merI dRSTi meM muni zrI nemicandra jI labdhiphala zrI ambAlAla premacanda zAha apabhraMza kI pUrvasvayaMbhUyugIna kavitA DaoN0 devendra kumAra saMvara aura nirjarA zrI gopIcanda dhAr3IvAla dharma aura vijJAna AcArya rajanIza saMskRta sAhitya ke itihAsa ke jaina sambandhita saMzodhana zrI agaracanda nAhaTA pRSTha 56-66 67-72 73-84 85-88 3-8 11-19 20-24 25-32 33-40 3-14 16-23 24-28 29-39 17 173 I0 san 1965 1965 1965 1965 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 17 17 17 4 h >> >> >> >> m 17 m m 11-17 18-21 22-26 17 m Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m lekha DaoN0 jaikobI aura vAsI candana kalpa (kramaza:) Risabhadeva: A study zrAvaka ke guNa aura bheda (kramaza:) apUrvarakSA mokSa jaina samAja dvArA kAvya sevA DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramaza:) utsarga aura apavAda zrAvaka ke guNa aura bheda (kramaza:) DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramaza:) AcArAMga meM ullikhita paramata vizvavyavasthA aura siddhAntatrayI jaina samAja vyavasthA zrAvaka ke guNa aura bheda DaoN0 jaikobI aura vAsI candanakalpa (kramazaH ) ArSaprAkRta kA vyAkaraNa (kramaza:) jaina upAzraya vyavasthA aura karmacArItaMtra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI mahendra kumArajI 'dvitIya' Dr. Bashistha Narayan Sinha zrI kastUsala bAMThiyA zrI vidyAbhikSu zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI rUpacanda jaina munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) munizrI puNyavijaya jI zrI kastUramala bAMThiyA munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) paM0 becaradAsa dozI zrI ajita muni 'nirmala' zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI kastUramala bAMThiyA munizrI mahendra kumArajI (dvitIya) paM0 becaradAsa dozI zrI kRSNalAla zarmA varSa 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 aMka 7 7 7 7 7 8 8 8 8 I0 san 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 pRSTha 27-34 35-37 3-11 12-13 14- 19 20-22 23-28 30-33 3-11 14-20 21-24 25-31 32-36 3-10 13-18 19-26 27-33 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 varSa aMka 178 17 9 pRSTha 34-39 2-7 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni zrI nyAya vijayajI DaoN0 devendra kumAra DaoN0 ke0 RSabha candra paM0 becaradAsa dozI zrI ajita muni kAkA kAlelakara DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 jagadIzacandra jaina 17 varor or arouro I0 san 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 8-11 12-14 17 18-21 22-27 28-31 17 17 lekha samagra jaina saMgha ko namra vijJapti . hemacandra aura bhAratIya kAvyAlocanA paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu ArSaprAkRta kA vyAkaraNa puSkara ke sambandha meM zodha ahiMsA kI pariNati samanvaya aura satyAgraha guNavrata piNDaniyukti zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramaza:) nyAyocita vicAroM kA abhinandana paumaMcariyaM : saMkSipta kathAvastu (kramaza:) maharSi aravinda-jaina darzana kI dRSTi meM nimrantha-nirgranthI saMgha zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramaza:) vIranandI aura unakA candraprabhacarita . zrI kastUramala bAMThiyA paM0 zrI jugala kizora mukhtAra DaoN0 ke0 RSabha candra zrI lakSmIcanda jaina munizrI puNyavijaya jI 17 17 a a 1966 1966 1966 1966 1966 4-15 16-21 22-27 28-31 32-37 10 17 zrI kastUramala bAMThiyA paM0 amRtalAla zAstrI 11 11 1966 1966 2-14 18-25 17 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ke0 RSabhacandra zrI sudarzana lAla jaina DaoN0 ke0 RSabhacandra 17 17 17 aMka 11 11 12 I0 san 1966 1966 1966 pRSTha 26-30 31-38 3-8 2 paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu yajJa : eka anucintana (kramaza:) paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu 'mahAvIracaryA' grantha sambandhI mahApaMDita rAhula jI ke do patra jaina samAja kA dharma pracAra yajJa : eka anucintana dharma kA eka AdhAra : svastha samAja racanA apabhraMza kI zodha kahAnI rAkSasa : eka mAnava vaMza bhAratIya vidyAvid DaoN0 jhAna jyA buhalara thullavaMza kI eka apUrNa prazasti sevA : eka vizleSaNa ahiMsA kI sAdhanA AcArAMga ke kucha mahattvapUrNa zabda jainadharma aura vyAvasAyika pUMjIvAda : vebara kI anudRSTi zrI agaracanda nAhaTA zrI samIra muni 'sudhAkara' zrI sudarzanalAla jaina sAdhvI zrI maMjulA DaoN0 devendra kumAra DaoN0 ke0 RSabhacandra zrI kastUramala bAMThiyA zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI devendra muni zAstrI zrI gopIcanda dhAr3IvAla sAdhvI zrI kanakaprabhA 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1-2 9-10 12-14 15-27 28-30 3-7 8-12 13-20 21-25 26-42 43-60 61-64 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1966 1966 18 18 zrI kRSNalAla zarmA 1-2 1966 65-72 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI nandalAla mAru zrI lakSmInArAyaNa zrI kastUramala bAMThiyA paM0 becaradAsa dozI DaoN0 zrIraMjana sUrideva I0 san 1966 1966 1967 / 18 varSa aMka 18 1-2 1-2 183 18 183 18 3 Www pRSTha / 73-77 78-79 3-9 10-23 29-31 32-36 1967 1967 1967 lekha ahiMsA : eka vizleSaNa __ kyA lokAzAha vidvAn nahIM the ? jainadharma aura nArI zrAvaka kise kahA jAya ArSa prAkRta kA vyAkaraNa e vizva kA nirmANa tattva : dravya "kuvalayamAlA" madhyayuga ke AdikAla kI eka jaina kathA vidyAdhara : eka mAnava jAti AcArya hemacandra ke paTTadhara AcArya rAmacandra - ke anupalabdha nATakoM kI khoja atyAvazyaka jaina siddhAnta aura samAjavyApI prayoga jaina saMskRti kA vistAra paumacariyaM meM anArya jAtiyAM prajJAcakSu rAjakavi zrIpAla kI eka ajJAta racanA-zatArthI Atma nirIkSaNa zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 ke0 RSabha caMdra 18 4 1967 < < 2-17 18-20 18 18 4 4 zrI agaracanda nAhaTA muni nemicandra zrI devendra muni zAstrI DaoN0 ke0 RSabha candra << < 1967 1967 / / 1967 1967 21-25 26-30 31-37 2-5 18 5 zrI agaracanda nAhaTA zrI pArasamala 'prasUna' 18 18 5 5 1967 1967 6-8 9-10 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zramaNa : atIta ke jharokhe meM + lekhaka aMka I0 san mana pRSTha 18 zrI nandalAla mAru DaoN0 mohanalAla mehatA 186 18 18 18 7 lekha ahiMsA kA jaina dRSTi se vizleSaNa kaSAya prAbhUta kI vyAkhyAyeM manirAmasiMha kRta 'pAhaDadohA' : eka adhyayana ahiMsA : eka vizleSaNa Agama prakAzana meM sahayoga kauna aura kaise kare ? bauddha aura jaina AgamoM meM jananI jJAna tapasvI muni zrI puNyavijaya jI mahAvIra aura buddha : kaivalya aura bodhi pulisa aSTalakSI meM ullikhita aprApya racanAyeM jainamuni aura mAMsAhAra parihAra zrI siddharSigaNi kRta upamitibhavaprapaMcAkathA ArSaprAkRta kA vyAkaraNa akSaya tRtIyA : eka cintana jaina aura bauddha AgamoM meM jananI- eka pahalU ahiMsA : eka vizleSaNa jainadharma meM sAmAjika pravRtti kI preraNA zrI baziSTha nArAyaNa sinhA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 komalacanda jaina zrI ratilAla dIpacaMda desAI muni zrI nagarAja jI paM0 becaradAsa dozI zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA zrI gopIcaMda dhAr3IvAla paM0 becaradAsa dozI zrI devendra muni zAstrI sau0 sudhA rAkhe / zrI gopIcaMda dhAr3IvAla muni zrI nathamala .37 ww w w ur 9 9 9 9 9 vvvv v 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 11-14 15-22 2-9 10-15 16-25 26-33 34-38 3-6 7-8 9-11 14-25 26-31 3-6 7-12 14-17 18-19 20-23 18 18 18 18 18 18 18 18 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 18 18 18 18 I0 san 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka bauddha aura jaina AgamoM meM putravadhu DaoN0 komalacanda jaina mahAkavi svayaMbhU aura tulasIdAsa zrI premasumana jaina - roTI zabda kI carcA paM0 becaradAsa dozI kyA rAvaNa ke dasa mukha the? DaoN0 ke0 RSabha candra zramaNa aura zramaNopAsaka / zrI kastUramala bAMThiyA ga jaina saMskRti aura pracAra : eka cintana zrI gajendra muni kuvalayamAlAkahA kA kathA sthApatya saMyojana zrI premasamana jaina rAmakathA ke vAnara : eka mAnavajAti DaoN0 ke0 RSabha candra bauddha aura jaina AgamoM meM jananI : eka spaSTIkaraNa DaoN0 komalacanda jaina bhAratIya sAhitya aura Ayurveda zrI devendramuni zAstrI AcArya hemacandra ke yogazAstra para eka prAcIna TIkA zrI jugala kizora mukhtAra zrI siddharSigaNi kRta upamitibhavaprapaMcAkathA se saMkalita 'dharma kI mahimA' zrI gopIcaMda dhAr3IvAla jinasena kA pArzvabhyudaya : meghadUta kA mAkhaula DaoN0 zrIraMjana sUrideva ahiMsA : eka vizleSaNa zrI nandalAla mAru paumacariu kI avAntara kathAoM meM bhaugolika sAmagrI DaoN0 ke0 RSabha candra pRSTha 24-33 3-14 15-19 22-24 25-29 30-36 3-8 9-12 15-19 20-33 18 Ki or arrrr 22224 18 18 18 18 1967 1967 2-17 18 18 11 11 11 1967 1967 1967 18-23 28-32 33-37 18 18 12 1967 3-16 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 lekha AcArya haribhadrasUri prAkRta ke eka sazakta kathAkAra aSTalakSI meM ullikhita jayasundarasUri kI zatArthI kI khoja Avazyaka zrIraMjana sUrideva kI kucha moTI bhUleM puSpadanta kA kRSNa kAvya tapa kyA hai / bauddha aura jaina AgamoM meM jananI zramaNa : atIta ke jharokhe meM adhyAtmavAda : eka adhyayana zramaNa bhagavAn mahAvIra kA janmasthAna pethar3arAsa ke kartA kauna bauddha aura jaina AgamoM meM nArI jIvana : eka aura spaSTIkaraNa magadha sAmrAjya kA prathama samrATa zreNika lekhaka zrI premasumana jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI jugalakizora mukhtAra DaoN0 devendra kumAra paM0 becaradAsa dozI sau0 sudhA rAkhe samyagdarzana zrI gopIcanda dhAr3IvAla bhagavAn mahAvIra kI 25vIM nirvANazatI kaise manAyeM zrI nandalAla mAru pArvAbhyudayakAvya vicAra-vitarka DaoN0 zrIraMjana sUri deva apabhraMza kathAkAvyoM kA hindI premAkhyAnoM ke zilpa para prabhAva zrI premacanda jaina zrI devendra muni zAstrI zrI nareza candra mizra 'bhaMjana' zrI sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 komalacanda jaina zrI gaNeza prasAda jaina varSa 18 I var or or on or or 18 18 19 19 19 19 19 19 av av av a 19 19 19 19 an on 19 19 aMka 12 12 12 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 1-2 m m 3 3 3 I0 san 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1967 1968 1968 1968 1968 pRSTha 19-26 27-29 30-33 3-13 14- 19 20-26 27-31 32-36 39-42 43-53 54-64 3-15 16-20 23-24 25-34 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha eka pratikriyA AcArya hemacandra aura jaina saMskRti bhagavAn mahAvIra kAlIna vaizAlI meM jainadharma prasiddhi prApta zvetAmbara jainoM kI kucha kRtrima kRtiyAM jinacandrasUriracita zrAvakasAmAcArI kI pUrI prati kI khoja samarAiccakahA kA avikala gurjarAnuvAda jaina zikSA : uddezya aura paddhatiyA~ jaina saMskRti aura rAjanIti samavAyAMgasUtra meM visaMgati laMkA meM jaina dharma munirAmasiMha kA ugra adhyAtmavAda saptakSetrirAsu arthakathAnaka : hindI bhASA kA prathama Atmacarita jainoM meM mUrti aura usakI pUjA paddhatiyoM meM vikAsa aura vikAra jaina dharmAnusAra jIva, prANa aura hiMsA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 devendra kumAra DaoN0 indracandra zAstrI zrI zAMtilAla mAMDalika zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI devendra muni zAstrI zrI nandalAla mAru zrI DI0 jI0 mahAjana DaoN0 devendra kumAra DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA zrI gaNezamuni zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA varSa 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 av 19 19 aMka 3 4 4 4 4 nono I0 san 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 pRSTha 35 3-6 6-8 73 9-30 32-35 6-18 19-23 24-31 32-34 5- 11 12-22 23-28 29-38 1968 6-17 1968 18-22 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 lekha saMsAra kA antaraMga pradeza maMgalakalaza kathA naI pIDhI aura dharma abhavyajIva navagraiveyaka taka kaise jAtA hai ? vidyAvilAsarAsa AcArya vAdirAjasUri paM0 rAmacandragaNiracita sumukhanRpati kAvya Some Important Prakrit Work mAnavamUlyoM kA kAvya bhavisayattakahA prAkRta kA adhyayana zravaNabelagolA ke zilAlekha, dakSiNabhArata meM aura gommaTezvara jainadharma mahAvIra kA vIratva zrI bAlAbhAI vIracanda desAI 'jayabhikkhU' bhAratIya vAGgamaya meM prAkRtabhASA kA mahattva kavi ratnAkara aura ratnAkarazataka abhaya kumAra zreNikarAsa (kramaza:) dasadharma yoga sAdhanA hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI nandalAla mAru zrI kastUramala bAMThiyA zrI sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA Dr. M. L. Mehta DaoN0 devendra kumAra DaoN0 sunIti kumAra cATurjyA zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 bhAnIrAma varmA zrI kastUramala bAMThiyA paM0 becaradAsa dozI DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 zrIsanatkumAra raMgATiyA zrI arhasabaMDobA di varSa 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 aMka 7 7 8 8 8 8 9 9 10 10 10 10 I0 san 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 pRSTha 23-25 26-34 35-38 7-11 12-25 26-29 30-31 32-39 5-9 10-12 13-21 22-27 28-37 6-16 17-24 25-30 31-36 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 75 pRSTha / 5-8 9-14 15-21 22-28 I0 san 1968 1968 1968 1968 11 M 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mahArASTrI prAkRta paM0 becaradAsa dozI ahiMsA ke itihAsa meM nirAmiSatA zrI gaNezamuni zAstrI 19 AcArya kundakunda aura unakA sAhitya DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA abhayakumArazreNikarAsa DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA bhAratIya vizvavidyAlayoM meM jaina sAhitya aura saMskRti viSayaka zodha kArya DaoN0 gokulacanda jaina ___ 19 vAstaviktAvAda aura jainadarzana muni zrI mahendra kumAra 'dvitIya' jainadharma kI prAcInatA zrI zAMtilAla mAMDalika zrI jaya bhikkhU ke granthoM kA hindI anuvAda zrI kastUramala bAMThiyA gvAliyara ke tomaravaMzIya rAjA .. DaoN0 rAjArAma jaina jaina vAGgamaya meM Ayurveda zrIraMjana sUrideva Progress of Prakrit &Jain Studies Dr. Nath Mal Tatia AcArya siddhasena divAkara kI sAhitya sAdhanA zrI devendramuni zAstrI 20 munimeSakumAra-racita kirAtamahAkAvya kI avacUri zrI agaracanda nAhaTA jaina mahAkavi paM0 banArasIdAsa kA rahasyavAda zrI gaNeza prasAda jaina 20 mahAkavi ratnAkara ke katipaya adhyAtmagIta paM0 ke0 bhujabali zAstrI Compendia of Distivada Dr. M.L. Mehta 20 bhagavAn mahAvIra ke jIvanacaritra zrI kastUramala bAMThiyA 20 M ~ ~ ~ r r r r rm 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1968 1969 29-38 5-17 18-24 25-34 6-13 14-22 24-35 5-14 15-17 18-22 23-25 26-28 5-22 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I0 san 20 20 20 20 lekha rAjasthAnI ke vikAsa meM apabhraMza kA yogadAna DaoN0 nemicandra jI zAstrI aura 'arihA' zabda rUpI aura arUpI kavi vIra aura unakA jaMbUsAmicariu jaina sAhitya ke itihAsa kI pUrvapIThikA ekapatra dharma aura adharma zramaNa saMskRti kA sAra bhoga tRSNA harSakularacita kamalapaMcazatikA jainapurANoM meM rAmakathA AkAza bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva (kramaza:) pAli kyA bolacAla kI bhASA thI jainadharma kI prAcInatA (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezacandra jaina paM0 becaradAsa dozI DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendra kumAra zrI kastUramala bAMThiyA zrI kailAzacandra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendra muni zAstrI zrI gopIcanda dhAr3IvAla zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN. devendra muni zAstrI DaoN0 komalacanda jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendra muni zAstrI pm m>> >> >> >> 3 3 3 3 3 w w ww 99 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 pRSTha 23-31 32-36 5-7 8-17 18-24 25 5-7 8-17 18-19 20-22 23-35 5-7 8-16 17-21 22-29 7-9 10-20 20 5 20 5 206 206 206 kAla bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva 207 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 varSa 20 9 9 1 20 20 8 8 208 20 9 20 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI DI0 jI0 mahAjana zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA Dr. Harihar Singh DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA Dr. Harihar Singh DaoN0 devendra kumAra zrI devendra muni zAstrI DaoN0 sudarzanalAla jaina DaoN0 rAjArAma jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendra muni zAstrI DaoN0 sudarzanalAla jaina lekha ajJAta kavi kRta zIlasaMdhi jainadharma kI prAcInatA (kramazaH) tamila kSetrIya jaina yogadAna jinarAjasUri kRta naiSadhamahAkAvyavRtti jainadharma kI prAcInatA (kramaza:) Jainism in Gujarat jainadharma aura bihAra pudgala jainadharma kI prAcInatA Jainism in Gujarat siripAlacariu : saMdarbha aura zilpa syAdvAda: eka parizIlana (kramaza:) AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI (kramaza:) rAjA DUMgarasiMha tomara paramANu syAdvAda- eka parizIlana AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI vir or or or 222 M I0 san 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 pRSTha 21-26 27-32 5-10 15-18 19-27 28-34 5-19 20-22 23-27 28-34 5-14 15-20 21-29 30-36 5-7 8-15 16-22 20 9 20 2010 2010 M Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 20 aMka 11 I0 san 1969 1969 pRSTha 23-26 27-34 1969 35-41 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka saMvegaraMgazAlA kyA devabhadrasUri-racita aura anupalabdha hai ? zrI agaracanda nAhaTA zrIkRSNaH eka samIkSAtmaka adhyayana (kramaza:) zrI dhanyakumAra rAjeza Jaina System of Education as revealed from the Nisitha Curni Dr. Madhu Sen mahAvIra aura gAMdhI kA ahiMsAdarzanajanajIvana ke sandarbha meM zrIraMjana sUrideva syAdvAda eka parizIlana zrI devendramuni zAstrI vigrahagati evaM antarAbhava DaoN0 komalacanda jaina zrIkRSNa : eka samIkSAtmaka adhyayana zrI dhanyakumAra rAjeza saMvegaraMgazAlA - eka spaSTIkaraNa pro0 hIrAlAla rasikalAla kApar3iyA Jaina System of Education as revealed from the Nisitha Curni Dr. Madhu Sen sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI yuvaka ke prati zrI candanamala cAMda dakSiNa bhArata meM jainadharma aura saMskRti zrI gaNeza prasAda jaina kRtikarma ke bAraha prakAra muni zrI nathamala jI saMvegaraMgazAlA nAmaka do grantha nahIM eka hI hai zrI agaracanda nAhaTA sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI 1969 1969 1969 1969 1969 5-12 13-21 22-25 26-31 32 20 1 201 201 20 1 1969 1969 1969 1969 1969 1969 1969 33-37 5-12 13-14 15-25 26-33 34 5-11 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha bhagavAn neminAtha ke samaya sambandhI saMzodhana mahAvIra nirvANa samvat meM zatAbdiyoM kI bhUla Tirthakshetras in Jainism sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana ( kramazaH) paM0 munivijaya candrakRta grahadIpikA mUlAcAra jaina paurANika sAhitya meM yuddha upAdhyAya bhaktilAbha racita nyAyasAra avacUrNi sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana ( kramazaH) jaina ratna zAstra jaina aura vaidika sAhitya meM parA vidyA jaina tattvoM para zUbriMga ke vicAra sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana ( kramazaH) padmamaMdira racita bAlAvabodha pravacanasAra kA nahIM pravacanasAroddhAra kA hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI dhanyakumAra rAjeza Dr. Harihar Singh paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI premacanda jaina zrI dhanyakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI paM0 ambAlAla premacanda zAha zrI dhanyakumAra rAjeza zrI kastUramala bAMThiyA paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI zrI agaracanda nAhaTA bhAratIya pratIka paramparA meM jaina sAhitya kA yogadAna DaoN0 premacanda jaina zAstroM kI prAmANikatA mAMDava : eka prAcIna jainatIrtha (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zAMtilAla mAMDalika varSa 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 a av av a 21 21 21 21 aMka B 4 4 4 4 5 5 khy khw sr 6 I0 san 1969 1969 1969 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 79 pRSTha 12-13 14-21 22-26 5-13 15-17 18- 24 5-17 19-21 22-28 29-32 5-15 16-23 24-29 30-31 32-37 38-40 5-14 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha varSa aMka 216 21 6 21 6 21. 7 21 7 20-27 28-65 3-9 10-19 20-23 21 7 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mahAkavi puSpadaMta : eka paricaya zrI gaNeza prasAda jaina sAvayapaNNatti :eka tulanAtmaka adhyayana (kramaza:) paM0 bAlacanda siddhAntazAstrI gajeTiyara Apha iMDiyA (1965) meM jainI aura jainadharma zrI subodha kumAra jaina zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha DaoN0 bhAgacanda jaina kyA rAmakathA kA vartamAna rUpa kalpita hai zrI dhanyakumAra rAjeza hue bundelakhaNDI bhASA meM prAkRta ke dezIzabda DaoN0 komalacanda jaina mAMDava- eka prAcIna jainatIrtha / zrI zAMtilAla mAMDalika jayaprabhasUriracita kumArasaMbhavaTIkA zrI agaracanda nAhaTA sarvajJatA : eka cintana DaoN0 mohanalAla mehatA jaina rAsaka paribhASA, vikAsa aura kAvyarUpa DaoN0 premacanda jaina zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha / DaoN0 bhAgacanda jaina kyA rAmakathA kA vartamAna rUpa kalpita hai zrI dhanyakumAra rAjeza aMgavijjA zrI zrInArAyaNa zAstrI prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena (kramaza:) zrIraMjana sUrideva kyA 'vyAkhyApaprajJapti kA 15vAM zataka prakSipta hai ? DaoN0 mohanalAla mehatA jaina sAhitya kA bRhad itihAsa bhAga 5 ke katipaya sazodhana zrI agaracanda nAhaTA ww w 9 9 9 9 9 9 vvv var I0 san 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 24-30 31-33 34-38 21 21 8 21 21 218 21 9 10-17 18-27 28-32 4-14 1970 1970 15-19 20-23 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gaNeza prasAda jaina zrI udaya jaina ___aMka 21 9 9 81 pRSTha 24-27 28-31 I0 san 1970 1970 : : 21 or or or lekha kavi puSpadanta kI rAmakathA ahiMsA kA virATa rUpa jaina AcArazAstra kI gatizIlatA kA samAjazAstrIya adhyayana purANa banAma kathA sAhitya : eka praznacinha prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena bhaktAmarastotrake zlokoM kI saMkhyA 44yA 48 bhAratavarSa ke mUlanivAsI zramaNa jinamArga jainasAhitya meM stUpanirmANa kI prathA pAvA kahAM ? gaMgA ke uttara meM yA dakSiNa meM bhamtAmarastotra ke pAda pUrtirUpa stavakAvya zramaNa saMskRti kI prAcInatA helmutha phona glAsanapa aura jainadharma uttara bhAratIya zilpa meM mahAvIra RSabhaputra bharata aura bhArata puSpadanta aura sUra kA kRSNalIlA citraNa 21 21 or zrI dhanyakumAra rAjeza DaoN0 premacanda jaina zrIraMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina zrI kastUracaMda lalavAnI DaoN0 harihara siMha munizrI mahendra kumArajI 'prathama' zrI agaracanda nAhaTA zrI devendramuni zAstrI zrI subodha kumAra jaina zrI mAruti naMdana tivArI zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 devendra kumAra jaina : : : : : : : : : : or 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 3-12 13-19 20-26 27-31 32-37 3-15 16-22 23-24 25-29 3-12 13-17 or 21 or 21 21 21 21 11 12 12 12 18-23 or 24-32 3-11 ra : Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mAruti nandana tivArI aMka 1 I0 san 1970 pRSTha 12-17 22 1 221 22 1 22 1 22 22 2 lekha dakSiNa bhAratIya zilpa meM tIrthaMkara mahAvIra 24 tIrthaMkaroM ke nAmoM meM nAtha zabda kA prayoga kaba se| jaina-bauddha sammata karma siddhAnta mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI sthiti pravRtti mArga aura nivRtti mArga / harivaMzapurANakAlIna samAja aura saMskRti prAkRta 'paumacariya' : rAmacarita vAgbhaTTAlaMkAra sAdhuvandanA ke racayitA karma kA svarUpa apabhraMza jaina sAhitya (kramaza:) adhyAtmavAdiyoM se Sarasvati in Jaina Sculpture zrIpAlacarita kI kathA apabhraMza jaina sAhitya (kramaza:) bhaktAmarastotra kI sacitra pratiyAM drAviNa zrI agaracanda nAhaTA zrI rAmaprasAda tripAThI paM0 kapiladeva giri subodha kumAra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza zrIraMjana sUrideva paM0 amRtalAla zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendramuni zAstrI paM0 udaya jaina Dr. M. N. Tiwari DaoN0 devendra kumAra zAstrI zrI devendra muni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI gaNeza prasAda jaina 22 22 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1970 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 18-22 23-26 27-33 34-36 3-13 14-19 20-28 29-32 3-11 12-17 18-24 27-34 3-7 8-12 13-19 20-24 22 223 22 4 22 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 3 aMka 22 22 22 22 4 5 5 Sarasvati in Jaina Sculpture prAkRta jaina kathA sAhitya (kramaza:) karmavAda kA anya vAda ur3IsI nRtya aura jaina samrATa khAravela jaina purANoM meM punarjanma kI kathAe~ (kramazaH) / prAkRta aura usakA vikAsa strota jaina purANoM meM punarjanma kI kathAe~ (kramaza:) prAkRta jaina kathA sAhitya jaina sAhitya meM zizu karmoM kA phala dene vAlA kampyUTara Agama sAhitya meM karmavAda bhagavAn ariSTanemi kI aitihAsikatA tIrthakSetra zatrujaya dAsa, dasyu aura paNi Sociology in Jain Literature siripAlacariu : eka mUlyAkaMna mAMDava : eka prAcIna jainatIrtha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka Dr. M. N. Tiwari zrI devendra muni zAstrI DaoN. mohanalAla mehatA zrI subodha kumAra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza zrIraMjana sUrideva zrI dhanyakumAra rAjeza zrI devendramuni zAstrI zrI udayacanda jaina pro0 jI0 Ara0 jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendramuni zAstrI DaoN0 harihara siMha zrI gaNeza prasAda jaina Dr. L. K. Bharatiya DaoN0 devendrakumAra jaina zrI tejasiMha gaur3a ur www I0 san I. sana pRSTha 1971 25-28 1971 3-10 1971 11-20 1971 21-22 1971 23-31 1971 3-9 1971 10-15 1971 16-21 1971 22-29 1971 30-32 1971 4-12 1971 13-18 1971 19-25 1971 26-30 1971 31-37 1971 __ 3-7 1971 8-12 22 22 22 226 22 6 22 7 227 22 7 22 7 22 7. 22 8 9 . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 lekha jainadarzana meM ahiMsA eka aprakAzita prAcIna prAkRta sUtra yA adhyayana Jain Influence on Shri Ramanujacharya mokSa mImAMsA meM jainadarzana kA yogadAna jainakRSNa sAhitya (kramaza:) ajIvadravya zrIhemavijayagaNi aura vijayaprazastimahAkAvya asura jinacandrasUrikRta kSapaka zikSA kA viSaya puNya aura pApa mahAvaiyAkaraNa AcArya hemacandra jainakRSNa sAhitya jainetara darzanoM meM ahiMsA prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya (kramaza:) AcArya hemacandra aura kumAra pAlacarita SaDAvazyaka meM sAmAyika zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI premakumAra agravAla zrI agaracanda nAhaTA zrI dhanyakumAra zrI devendramuni zAstrI zrI saMgave Shri Indu Bhushan Pandey 22 jaina 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 hukumacanda zrI udayacanda jaina zrI gaNeza prasAda jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA zrIraMjana sUrideva zrI devendramuni zAstrI zrI premakumAra agravAla varSa 22 22 paM0 kapiladeva giri zrI udayacaMda jaina zrI hukumacaMda saMgave A 22 22 22 aMka 8 8 9 9 9 10 10 a a av ov 11 11 I0 san 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 pRSTha 13-22 23-25 26-30 3-9 10-16 17-22 23-29 30-33 34-35 3-7 8-13 14-19 20-28 29-38 3-10 11-16 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha prayAga - eka mahAna jaina kSetra vahita aura ahita prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya uccagotra aura nIcagotra caNDakauzika kA upasargasthAna yogIpahAr3I jainadharma meM zakti pUjA kA svarUpa caturviMzatistava kA bheda aura eka atiriktagAthA baMgalA Adi bhASAoM ke sambandhavAcI pratyaya Jain Concept of Liberation paurANika sAhitya meM rAjanIti NAyakumAracariu kI sAMskRtika pRSThabhUmi AcArya haribhadrasUri kA dArzanika dRSTikoNa kuralakAvya mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI vartamAna sthiti karma kI maryAdA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI subodha kumAra jaina zrI gaNeza prasAda jaina paM0 kapiladeva giri DaoN0 mohanalAla mehatA zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI premakumAra agravAla zrI agaracanda nAhaTA paM0 kapiladeva giri Shri I.B. Pandey zrI dhanyakumAra rAjeza zrIraMjana sUrideva ku0 suzIlA jaina zrI phUlacanda jaina 'premI' zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 mohanalAla mehatA bhavisayattakahA tathA apabhraMza kathAkAvya-kucha pratisthApanAyeM DaoN0 devendra kumAra jaina jainadharma meM upAsanA dAnavIratA kA kIrtimAna - vastupAla zrI premakumAra agravAla zrI campAlAla siMghaI varSa 22 22 22 22 22 22 22 22 22 23 23 23 23 23 23 23 23 23 aMka 11 11 va 11 12 12 12 12 12 12 I0 san 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 1971 85 pRSTha 17-19 20-23 24-38 3-4 5-8 9-12 13-17 18-29 30-35 3-13 14- 18 19-23 24-29 30-31 3-5 6-11 12-17 17-20 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 2 23 233 23 < < < walan alwa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI udayacanda jaina DaoN0 devendra kumAra zrI raMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA zrI campAlAla siMghaI ku0 pramilA pANDeya tejasiMha gauDa zrI udayacanda jaina zrI premakumAra agravAla Shri I.B. Pandey zrI udayacanda jaina 'prabhAkara' zrI jinavara prasAda jaina ku0 suzIlA siMha DaoN0 devendra kumAra jaina ku0 pramilA pANDeya zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI premakumAra agravAla mUlArAdhanA meM samAdhimaraNa apabhraMza caritakAvya tathA kathAkAvya prameya : eka anuciMtana bha0 neminAtha kA samaya-eka vicAraNIya samasyA jainoM meM satI prathA jaina darzana meM karmavAda kI avadhAraNA ujjayinI aura jainadharma nikSepa meM naya yojanA jaina mUrtiyoM kA kramika vikAsa Nature and Role of Devotion in Jaina Sadana vAsupUjyacaritam - eka adhyayana pAvApura lezyA- eka vizleSaNa jainatIrthaMkara aura bhilla prajAti jainadharma meM bhakti kA sthAna jainadharma bhaugolika sImA meM Abaddha kyoM ? zramaNa saMskRti meM mokSa kI avadhAraNA 23 I0 san 1971 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 pRSTha 21-30 3-10 11-14 15-19 20-21 22-27 3-12 13-17 18-21 22-28 3-10 11-19 20-24 25-27 28-33 34-38 3-9 23 23 23 , 23 23 23 236 5 5 5 m , Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI udayacanda jaina 23 zrI campAlAla siMghaI ___23 I0 san 1972 1972 pRSTha 10-17 18-20 zrI balavanda siMha mehatA zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 komalacanda jaina zrI pyArelAla zrImAla lekha vAsupUjyacarita-eka adhyayana gupta samrAToM kA dharma samabhAva paramparAgata pAvA hI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa bhUmi banArasIdAsa kA rasadarzana antarAyakarma kA kArya zramaNa saMskRti aura nArI jainapadoM meM rAgoM kA prayoga jainagranthoM aura purANoM ke bhaugolika varNana kA tulanAtmaka adhyayana prasAda aura tIrthaMkara padmacarita aura harivaMzapurANa jainadharma : vaidika dharma ke saMdarbha meM kuvalayamAlAkahA meM ullikhita kaDaMga, candra aura tAra dvIpa sAta lAkha zloka parimita saMskRta sAhitya ke nirmAtA jainAcArya vijayalAvaNyasUri 236 236 237 237 23 7 pr wrr 9 9 9 9 9 vvv 1972 1972 1972 1972 1972 21-30 31-41 3-5 6-10 11-14 23 23 zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kamAra jaina zrI ramezacanda jaina zrIraMjana sUrideva llh lh sh llh 23 23 1972 1972 1972 1972 15-20 21-24 3-7 8-12 zrI premasumana jaina 23 1972 13-18 zrI agaracanda nAhaTA 238 1972 19-23 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha varSa aMka 8 I0 san 1972 pRSTha 24-28 u sm llh 23 23 llh llh 23 llh 88 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jainadharma : eka avalokana DaoN0 ke0 eca0 trivedI apabhraMza kA vikAsakrama tathA jaina sAhityakAroM kI dena zrImatI mInA bhAratI karmayogI kRSNa ke AgAmI bhava zrI devendramuni zAstrI vedottarakAlIna AtmavidyA aura jainadharma DaoN0 ajita zukadeva prANapriya kAvya ke racayitA va racanAkAla zrI agaracanda nAhaTA garbhApaharaNa- eka samasyA DaoN0 ratilAla ma0 zAha bhagavAn mahAvIra ke nirvANa kA 2500vAM varSa DaoN0 gopIcanda dhAr3IvAla zramaNa aura vaidika sAhitya meM svarga aura naraka zrI dhanyakumAra jaina gvAliyara ke tomarakAlIna dAnavIra zrI campAlAla siMghaI kalcurIkAlIna bha0 zAMtinAtha kI pratimAe~ ___ zrI zivakumAra nAmadeva zramaNa saMskRti kI mUla saMvedanA DaoN0 devendra kumAra jaina jainadarzana meM syAdvavAda aura usakA mahattva zrI rAmajI anAsakti DaoN0 ajita zukadeva garbhApaharaNa sambandhI kucha bAteM zrI agaracanda nAhaTA Jaina Temples in Karanataka Dr. K. B. Shastri zramaNa bhagavAn mahAvIra paM0 becaradAsa dozI padmacarita kI bhASA aura zailI zrI ramezacandra jaina llh llh voor on or or a a a a a a a a 23 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 29-34 3-9 10-16 17-20 21-25 26-31 3-9 10-13 14-15 16-17 18-22 23-26 27-28 29-30 3-9 10-18 llh 23 llh llh 23 llh lh sh llh 23 3 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 m 23 23 23 aMka 11 11 11 m m 23 m pRSTha 19-22 23-28 29-33 34-38 3-7 8-15 16-29 20-23 24-27 23 12 m mm zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma zrI rAmadayAla jaina _ maho0 samayasundara kA eka saMgrahagraMtha : gAthAsahastrI zrI agaracanda nAhaTA prAcIna jaina sAhitya meM utsava mahotsava DaoN0 jhinakU yAdava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 RSabha candra paumacariu-paraMparA, saMdarbha aura zilpa DaoN0 devendra kumAra jaina jaina tarka zAstra meM sannikarSa pramANavAda zrI lAlacanda jaina jaina zilpakalA aura mathurA ku0 sudhA jaina . vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda DaoN0 ke0 RSabha candra garbhApaharaNa -sambandhI spaSTIkaraNa zrI ratilAla ma0 zAha bhagavAn ariSTanemi aura karmayogI kRSNa zrI devendramuni zAstrI varNa vicAra zrI ramezacandra jaina jaina evaM nyAya darzana meM karma siddhAnta zrI premakumAra agravAla SaTdarzanasamuccaya ke laghuTIkAkAra samitilakasUri zrI agaracanda nAhaTA samarAiccakahA meM cArvAka darzana zrI jhinakU yAdava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra pramANa svarUpa vimarza (kramaza:) DaoN0 sudarzanalAla jaina rAjagRha zrI gaNeza prasAda jaina I0 san 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 1972 mmm 23 12 24 1 24 1 241 24 1 24 1 24 1 24 2 7-11 12-19 20-23 24-27 28-32 3-15 16-27 24 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka I0 san pRSTha w 24 24 bh bh 1972 1972 28-29 30-34 24 24 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka kyA kRSNagaccha kI sthApanA samvat 1391 meM huI thI? zrI agaracanda nAhaTA vizvezvarakRta zRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra mithyAttva ina jainijma eNDa zaMkara : e kampareTiva sTaDI lalita kizoralAla zrIvAstava pramANa svarUpa vimarza DaoN0 sudarzanalAla jaina kSatracUr3AmaNi meM ullikhita katipaya nItikAvya zrI udayacanda jaina 'prabhAkara' triratna : mokSa ke sopAna zrIraMjana sUrideva jainadarzana meM jJAna kA svarUpa zrI rAmajI siMha vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra gommaTa AiDolsa oNpha karNATaka paM0 ke0 bhujabali zAstrI punarjanmasiddhAnta kI vyApakatA zrI devendramuni zAstrI paumacariu aura rAmacaritamAnasa : eka tulanAtmaka adhyayana DaoN0 devendrakumAra jaina ASutoSa myUjiyama meM nAgaura kA eka sacitra vijJaptipatra zrI agaracanda bhaMvaralAla nAhaTA prAcIna jainagranthoM meM kRSi DaoN0 acchelAla yAdava 24 3 243 24 3 1972 1973 1973 1973 1973 35-41 3-11 12-21 22-26 27-32 1973 24 24 24 sh lh >> 1973 33-35 36-38. 3-10 1973 24 4 1973 >> 24 24 1973 1973 4 15-19 24-27 >> Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 24 aMka 4 I0 san 1973 pRSTha 28-31 24 24 24 4 5 5 24 24 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra . DaoN0 ratilAla ma0 zAha vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI* saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra padmacarita aura upamacariu zrI ramezacanda jaina jaina dharma kI prAcInatA aura vizeSatA kumArI maMjulA mehatA sarvAMgasundarI kathAnaka DaoN0 ke0 Ara0 candra gyAraha gaNadhara sambandhI jJAtavya bAteM zrI agaracanda bhaMvaralAla nAhaTA kyA striyAM tIrthaMkara ke sAmane baiThatI nahIM ? zrI nandalAla mAru / jainadarzana meM karma kA svarUpa DaoN0 rAdhezyAma zrIvAstava vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra mahAvIra aura unake siddhAnta zrI devendra kumAra jaina jaina paramparA meM dhyAna-yoga zrI dhanyakumAra rAjeza prAcIna bhArata meM aparAdha aura daMDa DaoN0 pramoda mohana pANDeya vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra jaina misTIsijma (kramaza:) pro0 yU0 e0 asarAnI bhAratIya sAhitya kI ramaNIya kAvya racanA: gauDavaho zrIraMjana sUrideva 24 24 1973 32-37 1973 / 3-7 1973 8-15 1973 16-21 1973 22-26 1973 27-30 1973 31-35 1973 36-38 1973 3-8 1973 9-16 1973 17-21 1973 22-26 1973 27-38 24 5 246 246 246 24 24 6 2 24 7 3-7 1973 3-7 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 lekha lekhaka jainadarzana meM yoga kA pratyaya kannar3a meM jaina sAhitya zrI premakumAra agravAla paM0 ke0 bhujabalI zAstrI zrI agaracaMda nAhaTA bhaktAmara kI eka aura sacitraprati vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra svayaMbhU kI gaNadhara paramparA DaoN0 devendra kumAra jaina jaina misTIsijma zramaNa : atIta ke jharokhe meM pazcima bhArata kA jaina saMskRta sAhitya ko yogadAna jaina saMskRti ke pratIka mauryakAlIna abhilekha pro0 yU0 e0 asarAnI zrI premasumana jaina DaoN0 puSpamitra jaina DaoN0 devendra kumAra jaina tIrthaMkara aura duHkhavAda vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda (kramaza:) DaoN0 ke0 Ara0 candra Dr. M. L. Mehta DaoN0 pramoda mohana pANDeya zrI kanhaiyAlAla sarAvagI Prakrit Bhasyas AgamoM meM rAjA evaM rAjanIti para striyoM kA prabhAva prAcIna bhAratavarSa meM gaNataMtra kA Adarza addhamAgahAe bhASAe bhAsaMti arihA vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda Jaina View of Kevalin bhAratIya kathA sAhitya meM padmacarita kA sthAna zrI nandalAla mAru DaoN0 ke0 Ara0 candra Dr. L. K. L. Srivastava zrI ramezacandra jaina varSa 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 aMka 9) 7 7 7 1) 7 7 8 8 8 8 8 10 I0 san 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 pRSTha 8-12 13-20 21-24 25-30 31 32-41 3-16 17-25 26-28 29-34 35-36 3-8 9-12 13-15 16-19 20-30 3-11 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ajita zukadeva varSa aMka 10 I0 san 1973 93 pRSTha / 12-17 24 24 10 24 zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kumAra jaina DaoN0 manoharalAla dalAla DaoN0 rAmajI siMha zrI kanhaiyAlAla sarAvagI 24 1973 / / 18-24 1973 25-27 1973 28-31 1973 32-36 1973 3-9 24 24 lekha jaina dharma meM bhAvanA dAna, zIla, tapa, bhAva ke racayitA aura dAnakulaka pATha mahAkavi svayaMbhU ke kAvya vicAra bhArata kA prAcIna jaina kendra : kasarAvada gA jaina darzana meM mokssopaay| AtmA : bauddha evaM jaina dRSTi mahAkathA kuvalayamAlA ke racanAkAra kA uddezya aura pAtroM kA Ayojana dakSiNa bhArata meM jaina dharma, sAhitya aura tIrtha kSetra padmacarita meM zakunavidyA vaMDagaccha ke yugapradhAna dAdA munizekharasUri mahAkavi svayaMbhU kA prakRti darzana prAcIna bhAratIya zramaNa evaM zramaNacaryA Sadravya - eka paricaya jaina maMdira va stUpa darzANa meM jainadharma 24 11 24 24 24 DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI gaNeza prasAda jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI aMgaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kumAra zAstrI DaoN0 jhinakU yAdava zrI ramezamuni zAstrI ku0 sudhA jaina DaoN0 manohara lAla dalAla 24 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 10-13 14-18 29-35 36-39 3-5 6-12 13-15 16-19 20-24 24 24 or or 24 ow 2 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ratilAla ma0 zAha zrI ajita muni DaoN0 devendra kumAra jaina 24 24 25 aMka 12 12 1-2 I0 san 1973 1973 1973 pRSTha 25-30 31-32 3-13 25 zrI mArutinandana prasAda tivArI zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 ramezacandra jaina 1973 1973 1973 14-21 22-28 29-34 25 25 1-2 lekha jainadharma meM tAMtrika sAdhanA kA praveza sthA0 jaina sAdhvI saMgha kA pAramparika itihAsa svayaMbhU aura unakA paumacariu ur3IsA meM jainakalA evaM pratimA-vijJAna kI rAjanaitika evaM sAMskRtika pRSThabhUmi syAdvAda-eka paryavekSaNa bhaTTAraka sakalakIrti aura unakI sadbhASitAvalI samarAiccakahA kI saMkSipta kathAvastu aura usakA sAMskRtika mahattva tIrthaMkara-pratimAoM kA udbhava aura vikAsa Contribution of Jainism to Indian Philosophy prAkRta ke prabandha-kAvya : saMskRta-prabandha kAvyoM ke sandarbha meM jaina siddhAnta meM 'yoga' aura 'Asva' bhagavAn mahAvIra ke yuga kA jaina samrATa mahArAjA ceTaka AcArya bhadrabAhu aura haribhadra kI ajJAta racanAe~ mRtyu evaM saMlekhanA mahAkavi svayaMbhU aura nArI 1-2 DaoN0 jhinakU yAdava zrI harihara siMha Dr. M.L. Mehta 1973 1973 1973 35-42 43-52 53-58 25 1-2 25 3 zrIraMjana sUrideva AcArya ananta prasAda jaina zrI devendramuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 hukumacanda saMgave DaoN0 devendra kumAra jaina 25 25 25 25 25 1974 1974 1974 / 1974 1974 1974 1974 3 3 3 4 3-10 11-19 20-24 25-31 32-39 3-7 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 25 25 25 25 >> >> >> >> 25 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ramezacandra jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI zivakumAra nAmadeva ku0 maMjulA mehatA DaoN0 pramoda kumAra zrI rameza muni zAstrI AcArya rAjakumAra jaina zrI jamanAlAla jaina zrI rAmajI siMha ku0 sudhA jaina zrI devendramuni zAstrI DaoN0 rameza candra jaina 25 lekha jaina darzana meM pudgala dravya __pAvA: kasauTI para . tIrthaMkara pratimAoM kI vizeSatAe~ mahAvIra-sambandhI sAhitya jaina karma siddhAnta nikSepavAda : eka paridRSTi mahAvIra kA dharma : sarvodaya-tIrtha mahAvIra aura unakI dezanA jainadharma meM nItidharma aura sAdhanA prAcIna bhArata meM jaina citrakalA pramANavAda : eka paryavakSaNa / paM0 jodharAja kAsalIvAla aura unakA sukhaMvilAsa vidizA meM prApta jaina pratimAe~ aura rAmagupta kI aitihAsikatA paumacariu meM nArI kuMbhAriyA tIrthaM kA kalApUrNa mahAvIra maMdira paccIsavIM nirvANa-zatAbdI ke AyojanoM meM Agama-vAcanA bhI ho 25 I0 san 1974 1974 1974 / 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 25 pRSTha 8-15 16-23 24-26 27-32 3-9 10-15 16-20 21-24 25-30 31-34 3-13 14-17 3 3 3 1 7 3 ww 25 25 25 25 w 256 25 w zrI zivakumAra nAmadeva DaoN0 devendra kumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI nandalAla mAru 1974 1974 1974 1974 18-23 24-27 28-31 32-35 25 25 w w Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 25 25 aMka 7 7 25 25 25 I0 san 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 rameza candra jaina zrI devendramuni zAstrI zrI zivakumAra nAmadeva zrI ela0 ke0 ela0 zrIvAstava zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 ramezacandra jaina zrI devendramuni zAstrI zrI zivakumAra nAmadeva kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 ramezacandra jaina DA0 manoharalAla dalAla ku0 sudhA jaina 25 lekha padmacarita : eka mahAkAvya pramANavAda : eka paryavekSaNa kalacuri-nareza aura jainadharma jainadarzana meM sarvajJatA kA svarUpa saMDeragacchIya IzvarasUri kI prApta evaM aprApta racanAe~ zramaNa dharma dvisandhAnamahAkAvya meM rAjya aura rAjA kA svarUpa pramANavAda : eka paryavekSaNa dhubelA saMgrahAlaya kI advitIya jaina pratimAe~ vartamAna yuga ke saMdarbha meM bhagavAn mahAvIra ke upadeza padmacarita meM vastra aura AbhUSaNa purANoM meM RSabhadeva jaina sAhitya aura saMskRti kA janajIvana Jain and Buddhist Tradition Regarding the origins of Ajatsattu's war with the Vajjis- A New Interpretation nizcaya aura vyavahAra : puNya aura pApa .9 9 9 9 9 vvvv v or roo pRSTha 3-6 7-18 19-22 23-28 29-32 18-23 8-12 13-22 24-27 28-34 3-10 11-14 15-18 25 25 25 25 1974 1974 259 25 9 1974 1974 1974 Dr. J. P. Sharma paM0 dalasukha mAlavaNiyA 25 25 9 10 1974 1974 27-35 3-10 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 zramaNa : atIta ke jharokhe meN| lekhaka paM0 becaradAsa dozI muni buddhamalla jI zrI zivakumAra nAmadeva # * * * aMka 10 10 10 I0 sana 1974 1974 1974 pRSTha / 11-13 14-18 24-26 lekha nAlaMdA yA nAgalaMdA pudgala : eka vivecana kalacuri-kalA meM jaina zAsana deviyoM kI mUrtiyoM Jain and Buddhist Tradition Regarding the origins of Ajatsattu's war with the Vajjis- A New Interpretataion apabhraMza aura dezItattva varAGgacarita meM rAjanIti prAcIna aitihAsika nagarI : jUnA (bAr3amera) jaina dharma meM tapa kA svarUpa aura mahattva nizcaya aura vyavahAra vIra hanumAna : svayaMbhU kavi kI dRSTi meM jaina zilpa kA eka viziSTa prakAra : sahasrakUTa jaina kalA-tIrtha : khajurAho vyakti pahale yA samAja bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata zramaNa bhagavAn mahAvIra Dr. J. P. Sharma DaoN. devendra kumAra jaina DaoN. rameza candra jaina zrI bhUracanda jaina zrI rAmajI siMha paM0 kailAzacandra zAstrI zrI zrIraMjana sUrideva zrI agaracaMda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva zrI kanhaiyAlAla sarAvagI paM0 sukhalAla jI paM0 becaradAsa dozI * * * * * * * * * * * * 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 27-36 3-8 8-16 17-21 22-27 3-8 9-15 16-21 22-27 12 12 12 12. 1-2 1-2 28-31 3-9 10-17 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 aMka * 26 26 26 1-2 1-2 1-2 * 26 * lekha bhagavAn mahAvIra : samatA-dharma ke prarUpaka Agamika sAhitya meM mahAvIra-caritra mahAvIra kSatriya putra the yA brAhmaNa putra? bhAratIya purAtattva tathA kalA meM bhagavAn mahAvIra kambhAriyA kA mahAvIra-mandira mahAvIra-sambandhI eka ajJAta saMskRta caritra mahAvIropadiSTa parigraha parimANa vrata bhagavAn mahAvIra kA tattva jJAna kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina darzana meM nArI mukti jainadharma Astika yA nAstika? (kramaza:) jainAgama-padAnukrama (kramaza:) I0 san 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1974 1975 1975 1975 1975 1975 26 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 komalacanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zivakumAra nAmadeva zrI harihara siMha zrI agaracanda nAhaTA zrI jamanAlAla jaina ku0 maMjulA mehatA DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI rameza muni zAstrI ku0 candralekhA paMta zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI rameza muni zAstrI DaoN0 pramoda kumAra pRSTha 18-27 28-33 34-38 38-46 47-52 52-56 57-62 63-67 3-8 9-13 14-18 19-25 26-33 * 26 1-2 h 3. h 26 263 h h h h kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~(kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina darzana meM mokSa kA svarUpa h 4 4 1975 . 1975 1975 3-8 9-13 14-20 26 >> Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jainadharma Astika yA nAstika? jainAgama-padAnukrama (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka - zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina varSa 26 26 aMka 4 I0 san 1975 1975 99 pRSTha / 21-25 26-30 26 26 5 5 jaina darzana meM bandha kA svarUpa : vaijJAnika avadhAraNAoM ke sandarbha meM marudharA kA aitihAsika jainatIrtha : nAkor3A jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) jaina nyAya darzana : samanvaya kA mArga jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 1975 1975 1975 1975 1975 3-9 / / 10-15 16-22 23-27 28-31 26 zrI anilakumAra gupta zrI bhUracanda jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI ramezacandra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI rameza muni zAstrI DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI ratilAla ma0 zAha zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina 3-6 26 malliSeNa aura unakI syAdvAdamaMjarI jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) mahAvIra vivAhita the yA avivAhita? / rAjasthAna meM mahAvIra ke do upasarga sthala jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 6 1975 1975 1975 1975 1975 7-9 10-11 12-16 17-20 26 6 1975 21-25 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 lekha Problem of Suffering as Conceived in Jainism varAMgacarita meM aThAraha zreNiyoM ke pradhAna : eka vizleSaNa sirohI ke prAcIna jaina mandira jaina dharma meM sarasvatI jaina darzana meM pramANa kA svarUpa (kramaza:) kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jainAgama-padAnukrama (kramaza:) aMka 6 7 7 7 7 9 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 pRSTha 26-29 3-8 9-12 13-14 15-18 19-21 9 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa Dr. B.N. Tripathi 26 DaoN0 ramezacandra jaina 26 zrI bhUracanda jaina 26 zrImatI sadhA jaina 26 zrI ramezamuni zAstrI 26 DaoN0 ke0 Ara0 candra DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina 26 Dr. B.N. Tripathi 26 DaoN0 bhAgacandra jaina 'bhAskara' zrI ratilAla ma0 zAha 268 DaoN0 ke0 Ara0 candra 26 . zrI ramezamuni zAstrI 26 DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina ___ 26 zrI phUlacanda jaina 'premI' 26 zrI premacanda rAvakA 26 . 7 7 9 9 1975 1975 1975 1975 1975 1975 Problem of Suffering as Conceived in Jainism zramaNa-sAhitya meM varNita vividha sampradAya bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-bhUmi- kauna sI pAvA kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) jaina darzana meM pramANa kA svarUpa jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 22-26 27-32 3-13 14-18 19-22 23-29 9 9 8 8 9 9 mUlAcAra meM muni kI AhAra-caryA hindI kAvyoM meM mahAvIra 1975 1975 1975 30-32 3-13 14-20 9 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 aMka 9 I0 san 1975 pRSTha 21-25 26 9 1975 1975 26-28 29-33 26 1975 1975 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ DaoN0 ke0 Ara0 candra zrImAlapurANa meM bha0 mahAvIra aura gaNadhara gautama kA vikRta varNana zrI agaracanda nAhaTA mer3atA-phalaudI pArzvanAtha tIrtha zrI bhUracanda jaina bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA (kramaza:) zrI supArzvakumAra jaina bhagavAn mahAvIra kA IzvaravAda DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA AcArya hemacandraH jIvana, vyaktiva evaM kRtitva zrI abhayakumAra jaina gItA ke rAjasthAnI anuvAdaka jainakavi thirapAla zrI agaracanda nAhaTA The Iconography of the Jaina yakshini Chakresvari Shri M.N. P. Tiwari bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA zrI supArzvakumAra jaina jaina sAdhanA-paddhati meM samyagdarzana (kramaza:) zrI ramezamuni zAstrI jaina rAsa kI durlabha hastalikhita prati: vikrama lIlAvatI caupAI DaoN0 surendrakumAra Arya kArItalAI kI jaina dvimUrtikA pratimAe~ zrI zivakumAra nAmadeva jainakavi jaTamala kRta premavilAsakathA zrI azokakumAra mizra zilpakalA evaM prAkRtika vaibhava kA pratIka : jaisalamera kA amara sAgara zrI bhUracanda jaina 26 1975 3-8 9-12 13-18 19-23 24-33 1975 1975 26 26 26 11 11 11 1975 1975 1975 / / 1975 1975 3-8 9-12 13-14 15-19 20-23 1975 24-27 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 varSa aMka 26 26 26 12 12 12 I0 san 1975 1975 1975 / 1975 1975 1975 1975 1975 1975 26 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina sAdhanA-paddhati meM samyagdarzana zrI ramezamuni zAstrI zrAvaka meM SaTakarma DaoN. ramezacandra jaina mAnatuMgasUriracita paMcaparameSThistotra zrI agaracanda nAhaTA jaina sarasvatI haMsavAhanA yA mayUravAhanA? zrI zivakumAra nAmadeva hIrANaMdasUri kA vidyAvilAsa aura usa para AdhArita racanAe~ __zrI azokakumAra mizra jaina darzana kA syAdvAda siddhAnta zrI abhayakumAra jaina jaina sAhitya meM janapada DaoN0 acchelAla brAhmI lipi aura RSabhanAtha DaoN0 devendrakumAra jaina jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina saMskRta aura prAkRta kA samAnAntara adhyayana zrI zrIraMjana sUrideva jAlora meM mahAvIra-mandira kI zilpa sAmagrI kA mUrti- zrI mArUti nandana pra.tivArI vaijJAnika adhyayana jainazAstroM meM varNita 18 zreNiyoM kA ullekha zrI jJAnacanda vikramalIlAvatIcaupAIviSayaka vizeSa jJAtavya zrI agaracanda nAhaTA jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina pRSTha 3-6 7-13 14-17 18-20 21-26 3-14 15-24 25-28 29-31 27 27 27 27 27 1975 1975 3-8 9-17 27 27 1975 1975 18-21 22-23 ___27 2 1975 24-27 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 varSa aMka I0 san pRSTha lh sh 1975 1976 1976 1976 1976 1976 sh sh sh sh 28-35 3-8 9-14 15-18 19-22 23-26 27 27 27 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka Latitude of the Moon as determined in Jaina Astronomy Dr. S.D. Sharma and Shri S.S. Lishk jaina tarka-zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) zrI lAlacanda jaina mahAkavi puSpadaMta kI bhakti cetanA DaoN0 devendra kumAra jaina zramaNa-dharma : eka vizleSaNa / zrI ramezamuni zAstrI jaina AgamoM meM jananI evaM dIkSA DaoN0 komalacanda jaina vikhyAta jaina tIrthaH prabhAsa pATana zrI bhUracanda jaina . jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina puSpadanta kA kRSNa-kAvya : eka anuzIlana (kramaza:) ku. premalatA jaina jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) zrI lAlacanda jaina jaina rAjanIti meM dUtoM aura guptacaroM kA svarUpa (kramaza:) DaoN0 ramezacandra jaina jaina darzana meM baMdha aura mukti zrI harerAma siMha jainAgama-padAnukrama (kramaza:) DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina puSpadanta kA kRSNa-kAvya : eka anuzIlana ku0 premalatA jaina prAkRta bhadrabAhu saMhitA kA ardhakANDa zrI agaracanda nAhaTA 27 27 27. 3 4 4 1976 1976 1976 1976 1976 / 1976 27-30 3-9 10-15 16-24 25-30 31-33 >> 274 >> >> tm 3-9 1976 1976 tm 10-14 . Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 lekha jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda (kramaza:) candana - malayAgiri digambara rahanA kyA mahAvIra kA AcAra thA ? jainAgama-padAnukrama (kramaza:) zramaNa-AcAra: eka paricaya jainadharma evaM bauddhadharma-paraspara pUraka jaina tarkazAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda mUrta-aMkanoM meM tIrthaMkara mahAvIra ke jIvana-dRzya rAjasthAna meM mahAvIra - mandira jainAgama-pa -padAnukrama (kramaza:) vaizAlI kA santa rAjakumAra kavi-svarUpa : jaina AlaMkArikoM kI dRSTi meM rANakapura ke jaina mandira triSaSTizalAkApuruSacarita meM mahAvIra - carita kAlidAsa ke kAvyoM meM ahiMsA aura jainatva zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI lAlacanda jaina paM0 azokakumAra mizra zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 komalacanda jaina zrI lAlacanda jaina zrI mAruti nandana pra0 tivArI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI kamalezakumAra jaina zrI jaina bhUracanda ku0 maMjulA mehatA zrI premacanda rAvakA F 2 2 2 2 varSa 27 222222 27 27 27 27 27 27 22222 27 27 27 27 aMka 5 5 5 5 ww www w 6 6 7 7 9 9 9 9 7 7 7 I0 san 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 pRSTha 15-19 20-25 26-30 31-34 3-7 8-11 12-20 21-25 26-28 29-31 3-7 8-12 13-15 16-22 23-26 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 lekha jainAgama-padAnukrama (kramaza:) I0 san 1976 pRSTha 27 27-30 * AdipurANa meM rAjanIti lezyA: eka vizleSaNa harikalazaracita dillI-mevAta deza caitya-paripATI ' zuMga-kuSANakAlIna jaina zilpakalA jaina tIrtha rAtA mahAvIra jI jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 1976 1976 1976 1976 1976 3-13 14-17 18-21 22-25 26-28 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva 27 zrI bhUracanda jaina 27 DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina 27 zrI devendramuni zAstrI zrI gurucaraNasiMha moMgiyA zrI azokakumAra mizra zrI mAruti nandana prasAda tivArI 27 DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI zrI abhayakumAra jaina og vuuuu vooroo or a a 27 bhAratIya cintana meM mokSa aura mokSamArga (kramaza:) jaina sAhitya aura sAskRtika saMvedanA chIhala kI eka dularbha prabandha kRti jainayakSa gomukha kA pratimA-nirUpaNa jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 1976 1976 1976 1976 1976 29-30 3-10 11-21 22-28 29-36 . bhAratIya cintana meM mokSa evaM mokSamArga (kramaza:) AcArya hemacandra : eka mahAn vaiyAkaraNa 10 10 1976 1976 1976 37-38 3-7 8-13 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 lekha karNATaka meM jaina zilpakalA kA vikAsa 12vIM zatAbdI kI eka tIrthamAlA saurASTra kA prAcIna jaina tIrtha tAladhvaja giri jainAgama-padAnukrama (kramaza:) 27 27 aMka 10 10 I0 san 1976 1976 1976 pRSTha 14-18 19-23 24-28 27 1976 27 27 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI zivakumAra nAmadeva zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohana lAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 surendrakumAra Arya AcArya rAjakumAra jaina DaoN0 zAnti jaina DaoN0 mohanalAla mehatA evaM zrI jamanAlAla jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 zivakumAra nAmadeva zrI kamalezakumAra jaina zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA evaM bhAratIya cintana meM mokSa evaM mokSamArga (kramaza:) bhAratIya bhASA aura apabhraMza jhArar3A kI jaina deviyoM kI aprakAzita pratimAe~ jaina vidvAnoM ke kucha hindI vaidyaka grantha nirvANa : upaniSad se jaina darzana taka jainAgama padAnukrama (kramaza:) 27 29-31 3-8 9-12 13-14 15-24 25-29 1976 1976 1976 1976 1976 27 11 27 hai 27 27 27 27 11 1976 1976 1976 1976 1976 bhASA aura sAhitya bhArata meM prAcIna jaina guphAe~ rasa-vivecana : anuyogadvArasUtra meM kundakundAcArya kI sAhityika udbhAvanAe~ jainAgama padAnukrama 30-32 3-14 15-22 23-29 30-32 27 27 11 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 11 27 mr 107 pRSTha 33-34 3-4 5-12 13-20 21-23 24-27 I0 san 1976 1976 1976 1976 1976 1976 28 1 28 1 281 281 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka zrI jamanAlAla jaina sevA: svarUpa aura darzana zrI rameza muni zAstrI puSpadanta kI rAmakathA kI vizeSatAe~ ku0 premalatA jaina zAsana-prabhAvaka AcArya jinaprabhasUri zrI agaracanda nAhaTA vardhamAna jaina Agama-mandira zrI bhUracanda jaina mahopAdhyAya samayasundara-racita kathA-koza zrI bhaMvaralAla nAhaTA The Eight Dikpalas as Depicted in the Jaina temple at Kumbharia Shri Harihar Singh mAnava-saMskRti kA vikAsa zrI kanhaiyAlAla sarAvagI jaina vAstukalA : saMkSipta vivecana DaoN0 zivakumAra nAmadeva kIrtivarddhanakRta sadayavatsa-sAvaliMgA caupaI DaoN0 azokakumAra mizra sandezarAsaka meM ullikhita vanaspatiyoM ke nAma zrI zrIrajaMna sUrideva jaina sAhitya aura zilpa meM vAgdevI sarasvatI zrI mAruti nandana prasAda tivArI guNasthAna : manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa (kramaza:) zrI abhaya kumAra jaina . triSaSTizalAkApuruSacarita meM rasodbhAvanA ku0 maMjulA mehatA hariyANA ke sukavi mAladeva kI navopalabdha racanAe~ zrI agaracanda nAhaTA pArzvabhyudaya meM prakRti-citraNa DaoN0 ramezacandra jaina 281 h 28 bh bh 28 28 2 28 28 28 3 28 283 28 . 3 1976 1976 1976 1976 1976 / / 1976 1977 1977 1977 1977 28-31 3-15 16-21 22-26 27-29 30-34 3-14 15-20 21-24 25-30 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 prakAzacandra jaina zrI abhayakumAra jaina zrI mAruti nandana pra0 tivArI zrI rameza muni zAstrI zrI bhUracanda jaina 28 4 I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 1977 pRSTha 31-24 3-8 9-18 19-21 22-26 27-29 28 108 lekha akalaMkadeva kI dArzanika kRtiyA~ AdIza jina guNasthAna-manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa jainasAhitya aura zilpa meM rAmakathA zabdoM kI arthamImAMsA aitihAsika jaina tIrtha nAMdiyA prAkRtabhASA ke kucha dhvani-parivartanoM kI dhvani vaijJAnika vyAkhyA antarAla gati zrAvastI kA jaina rAjA suhaladeva prAkRta hindI koza ke mahAn praNetA : paM0 haragovindadAsa mANikyanandiviracita parIkSAmukha Sixteen Vidyadevis as depicted in Temple at Kumbharia prAcIna prAkRta granthoM meM upalabdha bhagavAn mahAvIra kA jIvana-carita triSaSTizalAkApuruSacarita meM gaNadharavAda vyutsarga Avazyaka me >> >> >> >> 33 3 3 28 3-7 DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI gaNezaprasAda jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA 28 5 1977 1977 1977 1977 1977 8-13 14-18 19-22 23-24 Dr. Harihar Singh 1977 25-32 28 3-10 DaoN0 ke0 Ara0 candra ku0 maMjulA mahetA zrI ramezamuni zAstrI 3 www 28 1977 1977 1977 11-16 28 17-20 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 286 286 286 28 7 28 lekha prAkRta sAhitya meM zrIdevI kI loka-paramparA prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha solaMkI-kAla ke jaina mandiroM meM jainatara citraNa vAdirAjasUri : vyaktitva evaM kRtitva pArvAbhyudaya meM zrRMgAra rasa uttara pradeza meM madhyayugIna jaina zilpakalA kA vikAsa tIrthaMkaroM kI nizcita saMkhyA kyoM ? hemacandrAcArya kI sAhitya sAdhanA bhagavAn mahAvIra kA acela dharma kyA jainadharma rahasyavAdI hai ? saMskRta zabda aura prAkRta-apabhraMza prAcIna jainatIrtha zrI gAMgANI mevAr3a meM citrita kalpasUtra kI eka viziSTa prati Jain Temple Sculptures of Gujarat AcArya hemacandra : eka mahAn kAvyakAra sAMkhya aura jaina darzana rAjasthAna meM madhyayugIna jaina pratimAe~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI rameza jaina zrI bhUracanda jaina DaoN0 harihara siMha zrI udayacandra 'prabhAkara' DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 ziva kumAra nAmadeva zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0mohanalAla mehatA paM0 kailAzacandra zAstrI DaoN0 pradyumnakumAra jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI bhUracanda jI zrI agaracanda nAhaTA Dr. Harihar Singh zrI abhayakumAra jaina DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 zivakumAra nAmadeva sing sing sing sing eos iss sang 8 sing sing sing sang isseossseongsang weog I0 san 1977 1977 1977 / 1977 / / 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 Bur ur ur 9 9 9 9 9 vvvvv vor or or 109 pRSTha / 21-25 26-29 30-32 3-8 9-15 16-20 21-26 26-31 3-10 11-17 18-20 21-23 24-26 27-34 3-13 1977 28 8 288 28 9 28 9 28 9 1977 1977 1977 20-24 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 aMka 9 28 I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka mana aura saMjJA zrI ramezamuni zAstrI bhAMDavA jaina tIrtha zrI bhUracanda jaina jaina dharma aura bauddha dharma DaoN0 ramezacandra jaina kavivara devIdAsa : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva ___ zrI abhayakumAra jaina bIkAnerI citra-zailI kA sarvAdhika citroMvAlA kalpasUtra zrI agaracaMda nAhaTA kumbhAriyA jainatIrtha zrI bhUracanda jaina dharma kI chAnane kI AvazyakatA zrI ratilAla ma0 zAha pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja zrI jayakumAra jaina jaina-darzana meM pudgala-skandha zrI ramezamuni zAstrI paramAnanda vilAsa : eka paricaya zrI abhayakumAra jaina zramaNa-saMgha DaoN0 mohanalAla mehatA kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana (kramaza:) DaoN0 harihara siMha uttarAdhyayana kA anekAntika pakSa pro0 zrIraMjana sUrideva AcArya : svarUpa aura darzana zrI ramezamuni zAstrI saptasandhAnamahAkAvya meM jyotiSa zrI zreyAMsakumAra jaina zabdaratna-mahodadhi nAmaka saMskRta-gujarAtI jaina-koza zrI agaracaMda nAhaTA kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana DaoN0 harihara siMha pRSTha 25-28 29-32 3-11 12-19 20-24 25-28 29-35 3-9 10-12 13-17 1977 1977 1977 1977 1977 1977 18-29 1977 1977 1977 1977 1977 1977 30-36 3-10 11-16 17-21 22-24 25-34 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jayakumAra jaina zrI jamanAlAla jaina varSa 29 29 29 29 aMka 1 1 1 1 mr mr mr 29 mr h lekha saMskRta sAhitya meM abhyudaya nAmanta jaina kAvya vipAkasUtra ke AkhyAna : eka vihaMgAvalokana tarkapradhAna saMskRta vAGmaya ke Adi preraka : siddhasena divAkara meghavijaya ke samasyApUrti kAvya jaina darzana meM samatA cittaur3a kA jaina kIrtistambha Agamika prakaraNa jaina darzana Acelakya kalpa-eka cintana dazAzrutaskandha ke vividha saMskaraNa evaM TIkAeM pArzvanAthacarita meM rAjanIti aura zAsana-vyavasthA prAcIna jaina tIrtha osiyA~ uttarAdhyayana : nAmakaraNa va kartavya kyA 'rUpakamAlA' nAmaka racanAe~ alaMkAra zAstra sambandhI haiM ? jainakalA viSayaka sAhitya Origin and Development of Tirthankara Images yoga kA janatantrIkaraNa h zrI mohana ratneza zrI zreyAMsakumAra jaina zrI abhayakumAra jaina zrI bhUracanda jaina DaoN. mohanalAla mehatA zrI udaya muni zrI ramezamuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA zrI jayakumAra jaina zrI bhUracanda jaina zrI devendramuni zAstrI zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 jyotiprasAda jaina Dr. Harihar Singh pro0 zrIraMjana sUrideva I0 san 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1977 1978 1978 1978 1978 1978 h pRSTha 3-8 9-14 15-16 17-22 23-33 34-35 3-13 14-17 18-20 21-24 25-29 30-32 3-11 12-17 18-21 22-30 3-7 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 1 2 2 2 2 2 2 3 3 3 h h h h h h 29 4 h h Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 lekha zAnta rasa : mAnyatA aura sthAna zramarasa kA srota : zrAvaka saMpratikAlIna AhAr3a ke maMdira kA jIrNoddhAra- stavana TIkA aura TIkAkAra matikIrti dazAzrutaskandha kI bRhada sAmAyika : sau sayAne ekamata Agama - sAhitya meM kSetra pramANa- praNAlI mAlapurA kI vikhyAta jaina dAdAvAr3I mahAkavi jinaharSa aura unakI kavitA tAraMgA kA ajitanAtha maMdira jaina AlaMkArikoM kI rasaviSayaka mAnyatAe~ ajJAta prAcIna jainatIrtha : kasarAvada siddhiyoga kA mahattva samayasAra - AcAra-mImAMsA rAmasanehI sampradAya ke reNazAkhA ke do sarAvagI AcArya varNa aura jAtivAda: jainadRSTi bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA evaM dezanA jaina siddhAnta bhautikavAda evaM samayasAra kI saptabhaMgI vyAkhyA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jaina zrI jayakumAra zrI jamanAlAla jaina zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI agaracaMda nAhaTA zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI ramezamuni zAstrI zrI bhUracanda jaina zrI mohana 'ratneza' DaoN0 harihara siMha DaoN0 kamalezakumAra jaina zrI lakSmIcanda jaina paM0 ke0 bhujabalI zAstrI DaoN0 dayAnanda bhArgava zrI agaracanda nAhaTA zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 kevala kRSNa mittala varSa 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 aMka 4 4 4 6 7 7 7 8 8 I0 san 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 pRSTha 8-12 13-22 23-30 3-9 10-17 18-21 22-23 24-26 3-13 14- 24 25-27 28-29 3-11 12-16 17-20 21-27 3-13 14-20 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gaNezaprasAda jaina zrI zreyAMsakumAra jaina varSa * * * aMka 8 I0 san 1978 1978 113 pRSTha / 21-25 26-31 298 29 29 9 lekha jaina tIrthaMkaroM kA janma kSatriyakula meM hI kyoM ? kAvyazAstriyoM kI dRSTi meM zleSa pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka paM0 sukhalAlajI samayasAra saptadazAMgI TIkA meM gaNitIya nyAya evaM darzana - karmazAstravid rAmadevagaNi aura unakI racanAe~ jaina Agama sAhitya meM janapada ASTA kI paramArakAlIna aprakAzita jaina pratimAe~ jainatIrtha zaMkhezvara pArzvanAtha samayasAra saptadazAMgI TIkA: eka sAhityika mUlyAkaMna ke vaidika dharma aura jaina dharma hai nayavAda : eka dRSTi jaina rakSAparva : vAtsalya pUrNimA Kundakundas View-Points in the Samayasara The Nature of object in Jaina Philosophy zrAvaka ke mUlaguNa prAcIna pAMDulipiyoM kA saMpAdana : kucha prazna aura hala vizAlakIrtiracita prakriyAsArakaumudI zrI gulAbacanda jaina DaoN0 lakSmIcaMda jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mAyArAnI Arya zrI bhUracanda jaina DaoN0 nemicaMda jaina paM0 ke0 bhujabalI zAstrI zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina Dr. M.L. Mehta Shree A. Majumdar zrI sanatakumAra jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA OM vv war or or or or2222224XX 29 29 29 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 1978 / 1978 1978 1978 1978 3-5 6-10 11-19 20-22 23-24 25-29 3-8 9-13 14-18 19-22 23-26 27-32 3-18 19-23 24-28 29 29 29 29 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 lekha aMka I0 san 1978 1978 1978 1978 1978 29 30 1978 1978 1978 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezamuni zAstrI zrI vinoda rAya / DaoN0 bhUpasiMha rAjapUta zrI devIprasAda mizra zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI bhUracanda jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI narendrakumAra jaina DaoN0 zivakumAra nAmadeva Dr. Mohan Lal Mehta DaoN0 mohanalAla mehatA zrI narendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN. mohanalAla mehatA zrI sanatakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA jainadRSTi se jJAna-nirUpaNa * candrAvatI kI jaina pratimAe~ : eka paricayAtmaka sarvekSaNa jyotiSazAstra aura sanmati vardhamAna mahAvIra jaina purANoM meM samatA gyAraha pratimA (vrata) aura ekAdazI ' pAlanapura kA prAcIna prahalaviyA jaina mandira zramaNa paramparA : eka vivecana samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA kalacurikAlIna jaina zilpa-saMpadA & The Purvas jainadharma kI prAcInatA tathA itihAsa samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA katipaya jainetara granthoM kI ajJAta jaina TIkAe~ mAMDolI kA guru mandira jainakalA evaM sthApatya zIlavrata : eka vivecana jayasiMhasUriracita aprasiddha RSabhadeva aura vIracaritra MAMMAL ~ ~ ~ ~ r r r r mmm pRSTha 29-35 36-38 3-11 12-17 18-23 24-27 3-10 11-22 23-32 33-35 3-16 17-25 26-31 32-36 3-9 10-18 19-23 1978 30 1978 1978 1978 1978 1978 1979 1979 1979 30 30 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 __ varSa aMka I0 san pRSTha 30 4 30 5 lekha yugala kAvya munizrI cauthamala jI kI janma-zatAbdI paMcAstikAya ke TIkAkAra aura TIkAe~ jaina vyAkaraNa zAstra meM zodha kI saMbhAvanAe~ jaina dArzanika sAhitya meM abhAva pramANa-eka mImAMsA ' jaina dharma darzana kA strota-sAhitya purANapratipAdita zIlavrata siMhadevaracita eka vilakSaNa mahAvIrastotra dhArmika evaM paryaTana sthala giranAra kyA jaina darzana nAstika darzana hai? jaina zrAvakAcAra (kramaza:) jainadharma meM zubha aura azubha kI avadhAraNA jaunapura kI bar3I masjida kyA jaina maMdira hai ? pAtaMjala tathA jaina yoga : svarUpa evaM prakAra jaina zrAvakAcAra (kramaza:) jainadharma aura bhakti dhvanyAloka evaM dazarUpaka kI do prAkRta gAthAe~-eka cintana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI gulAbacanda jaina DaoN0 lAlacanda jaina zrI rAmakRSNa purohita zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI sanatakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina DaoN0 lAlacanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA subhASacanda jaina zrI agaracanda nAhaTA ku0 maMgalA dUgar3a DaoN0 mohanalAla mehatA - zrI gulAbacanda jaina zrI vizvanAtha pAThaka 30 306 m>> >> >> 3 3 3 3www x 9 9 9 9 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 24-27 3-12 13-22 23-35 3-14 15-19 20-25 26-29 3-15 16-22 23-32 33-35 3-15 . 16-23 24-31 32-36 / 306 30 6 30 7 30 7. 307 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI narendrakumAra jaina pRSTha / aMka 8 I0 san 1979 3-13 u 1979 1979 1979 1979 1979 1979 30 jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra (kramaza:) pravartaka evaM nivartaka dharmoM kA manovaijJAnika vikAsa evaM unake dArzanika evaM sAMskRtika pradeya jaina zrAvakAcAra svayaMbhU kA kRSNakAvya aura sUrakAvya ke adhyayana kI samasyAe~ jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra jaina darzana meM brahmAdvaitavAda samatAzIla bhagavAna mahAvIra jinadattasUri kA zakunazAstra evaM haribhadra sUri kA vyavahArakalpa brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana ha tIrthaMkara mahAvIra vinayaprabhakRta jaina vyAkaraNa graMtha- zabdadIpikA nirjarA tattva-eka vizleSaNa prAcIna jaina tIrtha-karer3A pArzvanAtha paryuSaNa : saMbhAvanAoM kI khoja jaina sAdhanA ke manovaijJAnika AdhAra jainadharma meM karmayoga kA svarUpa DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendrakumAra jaina zrI narendrakumAra jaina DaoN0 lAlacanda jaina munizrI mahendrakumAra (prathama) zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 lAlacanda jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI ramezamuni zAstrI zrI bhUracanda jaina DaoN0 nemicanda jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI vuvaror or or a a a a a 1979 14-20 21-32 33-35 3-10 11-26 27-30 31-33 3-13 14-16 17-21 22-29 30-34 3-7 30 1979 1979 1979 1979 1979 1979 30 30 1979 8-14 1979 11 15-20 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha syAdvAda somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata (kramaza:) Agamika vyAkhyAe~ Adhunika sandarbha meM jaina darzana somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata jaina Agama sAhitya meM pramANavAda harSa kIrti sUri racita dhAtu taraMgiNI vajjAlagga kI kucha gAthAoM ke artha para punarvicAra (kramaza:) samAja meM mahilAoM kI upekSA eka vicAraNIya viSaya gRhastha ke aSTamUla guNa- tulanAtmaka adhyayana jaina vAGgamaya kA saMgIta pakSa devacandrakRta yaMtrapaddhati kA vastra TippaNaka buddha aura mahAvIra bhArata kA sarva prAcIna saMvat bhagavAn mahAvIra kA vicAra tathA kRtitva samasta vizva ke lie anupama dharohara zramaNa : atIta ke jharokhe lekhaka ku0 kusuma jaina zrI sanatakumAra jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI bRjakizora pANDeya zrI sanatakumAra jaina zrI gaNezamuni zAstrI zrI agara canda nAhaTA paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 premacanda jaina zrI azoka pArAzara zrI pyArelAla zrImAla 'sarasaM paMDita' zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devasahAya triveda paM0 ke0 bhujabalI zAstrI DaoN0 rAmakumAra varmA varSa 30 30 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 aMka 11 11 12 12 12 12 12 I0 san 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 1979 117 pRSTha 21-33 34-38 3-17 18- 22 23-28 29-34 35-38 3-7 8-19 20-24 25-27 28-29 30-34 35 36-37 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 lAlacanda jaina zrI ratneza kusumAkara DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara mani jI or 31 31 31 I0 san 1979 1979 1979 1980 1980 pRSTha 3-8 9-22 23-27 3-21 22-25 or 'la rrr mmm>>>>>>>> 31 or lekha vajjAlagga kI kucha gAthAoM para punarvicAra brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana elAcArya muni zrI vidyAnanda jI kA sAmAjika darzana ahiMsA kA artha, vistAra, saMbhAvanA aura sImAkSetra mA~sa kA mUlya e bAlakoM ke saMskAra nirmANa meM abhibhAvaka, zikSaka evaM samAja kI bhUmikA dharma kyA hai (kramaza:) tyAga kA mUlya hiMsA-ahiMsA kA jaina darzana utAra car3hAva ke bIca ubharatI ahiMsA AtmA aura paramAtmA dharma kyA hai sAmAyika kA mUlya sukha-duHkha jaina dharma meM bhakti kA sthAna mahAvIra saMdeza dArzanika dRSTi or 26-38 1-8 9-11 12-14 15-18 31 31 4 DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zaradakumAra sAdhaka DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 sAgaramala jaina zrI harioma siMha 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 Ww w ww 2-5 6-8 9-13 14-17 18-21 1980 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha adhyAtmavAda aura bhautikavAda jIvana darzana Izvara aura AtmA : jaina dRSTi jaina tIrthaMkaroM kA janma - kSatriya kula meM hI kyoM jIvana aura viveka dharma kyA hai zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni pro0 zrIraMjana sUrideva zrI gaNezaprasAda jaina zrI DoMgare mahArAja DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni zrI RSabhacanda jaina phaujadAra sone kI camaka anekAnta-eka dRSTi mahattvapUrNa jaina kalA ke prati jaina samAja kI upekSAvRti zrI agaracaMda nAhaTA zrI gulAbacanda jaina AryAratna zrI vicakSaNa zrI jI ma0 sA0 saMyama : jIvana kA samyak dRSTikoNa adhUrI jor3I DaoN0 sAgaramala jaina jainadharma kI prAsaMgikatA bheda vijJAna : mukti kA siMhadvAra nAtha kauna ? bhikSuNI saMgha kI utpatti evaM vikAsa jaina darzana meM mukti kI avadhAraNA upAdhyAya amara muni jI DaoN0 nijAmuddIna DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni jI DaoN0 aruNa pratApa siMha zrI pAMDeya rAmadAsa gaMbhIra varSa 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 aMka 6 ww 6 6 7 8 8 8 8 8 8 8 8 9 9 10 I0 san 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 119 pRSTha 1-6 7-9 10- 14 15-18 1 2-7 8-9 10-12 13-14 16-23 2-13 14- 18 19-25 3-11 12-16 17-20 2-12 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 31 31 lekha mana kI lar3AI kyA bhagavAn mahAvIra ke vicAroM se vizvazAMti saMbhava hai ? anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA paryuSaNa udAyana kA paryuSaNa sAdhanA meM zraddhA kA sthAna 'parvarAja-dasa lakSaNI' paryuSaNa parva jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna manuSya kI paribhASA zAnti kI khoja meM paMDita kauna jaina evaM bauddha dharma meM svahita aura lokahita kA prazna sevAvrata naMdISaNa anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa divasa 'dIpAvalI' mamatA duHkha kA janaka lobha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amara muni DaoN0 (ku0) maMjulA mehatA zrI zItalacanda jaina zrI madhukara muni upAdhyAya amara muni AcArya zrI Ananda RSi zrI gaNezaprasAda jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI mahAvIraprasAda gairolA zrI pravINa RSi jI mahAtmA bhagavAnadIna DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amara muni jI DaoN0 sanatakumAra jaina gaNezaprasAda jaina mahAtmA bhagavAnadIna AcArya zrI Ananda RSi * 22224444 ~ ~ ~ ~ ~ rr I0 san 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 1980 pRSTha 13-16 17-22 23-27 2-6 7-11 12-18 19-25 2-10 14-16 17-19 32 1 321 5-13 14-17 18-19 20-23 3-4 / 5-12 32 1 321 32 2 32 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 32 32 .w bh bh bh bh sh sh sh 32 32 32 I0 san 1980 1980 1980 1980 1981 1981 1981 1981 1981 1981 lekha rAjA megharatha kA balidAna prANImAtra ke vikAsa kA AdhAra : jaina dharma anamolavANI-saMkalana karmoM kA phala sAhitya meM gommaTezvara bAhubali zilpa meM gommaTezvara bAhubali bAhubali : cakravartI kA vijetA kIrti ke zatru; krodha aura kuzIla mahAkavi puSpadanta aura gommaTezvara bAhubali kalpanA kA svarga yA svarga kI kalpanA sadAcAra mAnadaNDa aura jaina dharma dArzanika kSitija kA dIptimAna nakSatra cakSuSmAna paM0 sukhalAla jI vidyA-vAridhi evaM prajJA-putra bhAratIya darzanoM kA samanvayavAdI sthitaprajJa puruSa paM0 sukhalAla jI- eka saMsmaraNa 32 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amara mani DaoN0 mahendrasAgara pracaMDiyA mahAtmA cetanadAsa jI DaoN0 Aditya pracaNDiyA DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 mAruti nandana pra0 tivArI upAdhyAya amara muni Ananda RSi jI ma0 sA0 DaoN0 devendra kumAra zrI saubhAgyamala jaina DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya zrI amara muni jI upAdhyAya mahendra kumAra jI munizrI nagarAja jI paM0 zrI vijayamuni jI zrI devendramuni zAstrI zrI ramezamuni jI zAstrI pRSTha 13-15 16-18 19 20-21 1-9 10-20 21-26 1-9 13-16 17-21 22-27 11-13 14-15 >> >> >> 32 h 1981 m 5 / 5 m 32 32 325 32 m 1981 1981 1981 1981 1981 1981 m 17-27 28-32 m prajJAmUrti 32 m Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 32 lekha dArzanika puruSa prajJApuruSa sadA jAgRta naravIra aMka 5 pRSTha 34 32 I0 san 1981 1981 1981 kh kh 35 36 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI rAmakRSNa sAdhvIzrI vicakSaNa zrI jI sAdhvIzrI mRgAvatI evaM sAdhvI zrI suvratA zrI jI zrI jainendra kumAra zrI yazapAla jaina DaoN0 rAmajI siMha paM0 ke0 bhujabali zAstrI sAhU zreyAMsaprasAda jaina seTha zrI acalasiMha jI zrI zAdIlAla jaina zrI cimanabhAI cakubhAI zAha vidyAnanda muni becaradAsa dozI zrI gulAbacanda jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI devendramuni zAstrI DaoN0 jayakumAra jaina kh kh kh 39-40 41-43 44-46 47 48-49 smRti nandana ga guNoM ke AgAra bhAratIya manISA ke ujjavalatam pratIka paM0 sukhalAla jI paM0 ratna vidvAn sukhalAla jI-eka sukhada saMsmaraNa puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI sarasvatI putra sva. paMDita jI-eka calate phirate vizva-koSa samadarzI dArzanika vidvat ratnamAlA kA eka amUlya ratna ananya sAthI kA viyoga prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI: eka paricaya paM0 sukhalAla jI ke tIna vyAkhyAnamAlAoM ke paThanIya graMtha jaina, bauddha aura vaidika sAhitya-eka tulanAtmaka adhyayana prAcIna bhAratIya vAGmaya meM pArzvacarita 50 kh kh kh kh 325 1981 32 5 1981 325 1981 1981 1981 1981 325 1981 1981 32 5 1981 325 1981 1981 5 1981 dvitIya bhAga 1981 32 dvitIya bhAga 1981 1-28 29-45 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 pRSTha / 46-51 52-61 62-69 70-77 78-86 2-9 32 32 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka zambUka AkhyAna (jaina tathA jainetara sAmagrI kA tulanAtmaka adhyayana) zrI vimalacanda zukla AcArya zAkaTAyana (pAlyakIrti) aura pANini zrI rAmakRSNa purohita muni zrIdezapAla : jIvana aura kRtitva DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA merutuMga ke jainameghadUta kA eka samIkSAtmaka adhyayana zrI ravizaMkara mizra jainAcAryoM dvArA Ayurveda sAhitya meM yogadAna AcArya rAjakumAra jaina mahAvIra kA darzana- sAmAjika pariprekSya meM DaoN0 sAgaramala jaina mahAvIra kA akhaNDa vyaktitva upAdhyAya zrI amaramuni jI bhagavAn mahAvIra kA upadeza aura Adhunika samAja paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA mahAvIra kI vANI zrI kapUracanda jaina mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana ku0 savitA jaina cakravartiyoM ke cakravartI zramaNa mahAvIra zrI vedaprakAza sI0 tripAThI manuSya prakRti se zAkAhArI DaoN0 mahendrasAgara pracaNDiyA svAdhyAya : eka Atmacintana zrI rAjakumAra chAjer3a 'rAjana' bhagavAn mahAvIra aura unake dvArA pratipAdita dharma zrI RSabhacanda phaujadAra dayAmUrti : dharmaruci anagAra upAdhyAya zrI amara muni tIrthaMkara DaoN0 bI0 sI0 jaina camatkAra ko namaskAra DaoN0 ratana kumAra jaina U aMka I0 san dvitIya bhAga 1981 dvitIya bhAga 1981 dvitIya bhAga 1981 dvitIya bhAga 1981 dvitIya bhAga 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 7 1981 17-22 23-26 27-30 U U U 32 www ur wo rur 9 9 9 9 U 32-34 35-36 2-4 5-7 8-10 11-14 32 32 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .124 lekha jaina AcAra meM indriyadamana kI manovaijJAnikatA samrATa aura sAmrAjya somadevasUri kI arthanIti-eka samAjavAdI dRSTikoNa uparIyAlI kA vikhyAta jaina tIrtha jaina darzana meM pramANa (vizeSa zodha-nibandha) guga bauddha evaM jaina ahiMsA kA tulanAtmaka adhyayana balidAna kI amaragAthA lodravA-jaisalamera tIrtha para zrI ghaNTAkarNa-mahAvIra mandira jaina darzana meM anekAntavAda kA svarUpa jaina kavi vikrama aura unakA nemidUtakAvya jaina darzana aura mArksavAda saphala huA samyaktva parAkrama paryuSaNa : Atma-saMkrAnti kA advitIya adhyAya mAnava dharma kA sAra sAMskRtika parva kI sAmAjika upayogitA jIvana kA satya paryuSaNa : AtmA kI upAsanA kA parva zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka ratanacanda jaina 328 DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' 32 zrI kRSNamurArI pAMDeya 32 zrI bhUracanda jaina 32 8 DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA DaoN0 bhAgacanda jaina 32 9 upAdhyAya zrI amaramuni jI zrI bhUracanda jaina 329 zrI bhikhArIrAma yAdava 32 10 zrI ravizaMkara mizra 32 10 zrI hariom siMha 32 10 rAjamala pavaiyA 32 11 DaoN0 narendra bhAnAvata 32 11 zrI jagadIza sahAya 32 11 sAdhvIzrI arNimA zrI jI DaoN0 ratanakumAra jaina ___32 11 muni zrI rAmakRSNa I0 san __ pRSTha 1981 1-16 1981 17-23 1981 24-25 1981 / / 26-28 1981 1-34 1981 1981 17-23 1981 24-26 1981 1-8 1981 9-14 1981 16-20 1981 1981 1981 6-15 1981 16-20 1981 21-25 1981 26-30 2-5 U aa aa aa aa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 125 pRSTha 31-32 1981 32 32 32 lekha saccI kSamA apane ko pahacAniye zvetAmbara sAhitya meM rAma kathA vimalasUri ke paumacariu kA bhaugolika adhyayana alalita jaina sAhitya kA anuvAda : kucha samasyAe~ phalavarddhikA pArzvanAtha tIrtha-eka aitihAsika dRSTi naya aura nikSepa-eka vizleSaNa naitikatA kA AdhAra jJAnadIpa kI zikhA mahAvIra-kAlIna vaizAlI narka kA prazna apanI paramAtma zakti ko pahacAneM jJAna bhI sampadA hai kAnoM sunI so jhUTha saba jainadharma meM ahiMsA sirpha phaizana kI khAtira sneha ke dhAge lodravA kA kalAtmaka kalpavRkSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka sAdhvIzrI kAnakumArI jI mahAtmA bhagavAnadIna jI DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 kAmatA prasAda mizra DaoN0 naMdalAla jaina zrI zivaprasAda DaoN0 kRpAzaMkara vyAsa jagadIza sahAya rAjamala pavaiyA zrIraMjana sUrideva zrI saubhAgyamala jaina zrI saubhAgyamala jaina muni rAmakRSNa DaoN0 ratana kumAra jaina zrI rAmadeva rAma yAdava zrI prakAza mehatA zrI amaramuni jI zrI bhUracanda jaina AMALAIMr r r r r r rrrror 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1981 1982 1982 7-11 12-20 21-26 27-31 35-48 1-18 19 20-25 26-29 2-6 33 331 33 1 33 2 33 2 33 2 33 2 33 2 7-11 12-15 16-22 23-24 2-7 10-13 33 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'la mmm >> >> >> >> >> 337 3 w w ur w ur 126 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka varSa aMka jaina darzana meM pratyakSa kA svarUpa (vizeSa zodha-nibandha) DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA 33 zrotra indriya kI prApyakAritA : eka samIkSA zrI naMdalAla jaina 33 syAdvAdaH eka bhASAyI paddhati zrI bhikhArIrAma yAdava 33 jaina dharma meM Atmatattva nirUpaNa pro0 rAmadeva rAma yAdava jaisI dRSTi vaisI sRSTi DaoN0 Aditya pracaNDiyA dIti 33 ra jaina bhikSuNI-saMgha aura usameM nAriyoM ke praveza ke kAraNa zrI aruNa kumAra siMha bhagavAn zrI ajitanAtha zrI bhUracanda jaina bhigamaMgoM-mana DaoN0 ratanakumAra jaina naitika AcaraNa vidhi : sorena kI gArDa aura jaina darzana pANDeya rAmadAsa gambhIra sattA kA darpa upAdhyAya amaramuni jI ahiMsA paramodharmaH ravizaMkara mizra 33 5 dazarUpaka kI eka avyAkhyAtmaka gAthA paM0 vizvanAtha pAThaka zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa ravizaMkara mizra 336 mahAvIra ke siddhAnta-yugIna sandarbha meM DaoN0 sAgaramala jaina 336 krAntadarzI mahAvIra upAdhyAya amaramuni jI durdAnta dasyu dayA kA devatA banA zrI vIrendrakumAra jaina 336 bhagavAn mahAvIra aura yuvA-adhyAtma zrI jamanAlAla jaina 336 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 pRSTha 1-24 25-32 33-38 1-9 10-11 12-16 17-20 21-28 3-12 13-16 17-19 20-21 1-2 3-27 28-38 39-50 51-55 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 varSa 336 aMka x ww 336 33 6 337 33 lekha akabara aura jainadharma 45 Agama aura mUlasUtra kI mAnyatA para vicAra saMskRta dUtakAvyoM ke nirmANa meM jaina kaviyoM kA yogadAna videzoM meM jaina sAhitya : adhyayana aura anusaMdhAna jJAna-pramANya aura jaina darzana AcArya mAnatuMgasUriviracita bhaktAmara-kAvya dharma parivartana-zramaNa dharmoM kI bhUmikA aura nidAna binA vicAre jo karai sAdhu maryAdA kyA? kitanI? mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana dazarUpaka kA eka apabhraMza dohA : kucha tathya _ 'prANapriya kAvya' kA racanAkAla, zloka- saMkhyA aura sampradAya jainadharma eka sampradAyAtIta dharma jIvana-dRSTi saMskRta-vyAkaraNa zAstra meM jainacAryoM kA yogadAna pratikriyA hai du:kha jaina dharma meM mokSa kA svarUpa DhaMDhaNa RSi kI titikSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 omaprakAza siMha zrI agaracanda nAhaTA ravizaMkara mizra DaoN0 bhAgacanda bhAskara bhikhArIrAma yAdava rAjamala pavaiyA mahendrakumAra phusakele upAdhyAya amaramuni saubhAgyamala jaina ku0 savitA jaina DaoN. devendrakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN. nijAmuddIna upAdhyAya amaramuni jI zrIrAma yAdava yuvAcArya mahAprajJa vinodakumAra tivArI upAdhyAya amaramuni I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 9 9 pRSTha / 56-60 61-63 1-15 10-28 29-36 1-4 5-11 12-14 15-18 19-23 24-26 27-29 3-7 8-10 11-20 2-6 7-10 11-14 33 9 9 9 33 33 33 1982 33 - 0 vor or or 1982 1982 33 1982 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 lekha jaina muni kyA kucha kara sakatA hai? 2 madhya pradeza ke gunA jile kA jaina purAtattva paryuSaNa parva : kyA, kaba, kyoM aura kaise asalI dukAna/nakalI dukAna sukha kA sAgara amRta jItA, viSa hArA sirohI jile meM jaina dharma dazarUpakAvaloka meM uddhRta apabhraMza udAharaNa Atmasukha sabhI sukhoM kA rAjA saMvatsarI mahAparva : svarUpa aura apekSAe~ sanatkumAra kA saundarya jaina harivaMza purANa-eka sAMskRtika adhyayana mahAvIra kI vihAra bhUmi-magadha aura usakI saMskRti cintana : samyak jIvana dRSTi zramaNa saMskRti kI pRSThabhUmi dharma aura yuvA pIr3hI balabhadra aura hariNa 5 : : 8 8 8 8 8 8 * * * * zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka mannUlAla jaina DaoN0zivaprasAda 33 9 DaoN0 sAgaramala jaina 33 10 DaoN0 sAgaramala jaina 3310 DaoN. Aditya pracaNDiyA 'dIti' / upAdhyAya amaramuni DaoN0 sohanalAla paTanI harivallabha bhayANI AcArya Ananda RSi jI 33 muni nagarAja jI upAdhyAya amaramuni jI lallU pAThaka 33 gaNezaprasAda jaina 33 DaoN0 hukumacanda saMgave zrImatI urmilA jaina 33 12 zrImatI bInA nirmala 33 12 upAdhyAya amaramuni jI 33 12 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 pRSTha 15-18 19-23 1-19 20-21 22-24 25-29 32-37 38 3-5 6-9 10-14 15-22 23-27 28-31 3-5 7-8 9-11 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12 0 0 WW 3312 m 34 m 34 m 34 m 34 m zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka hai jaina darzana ke antargata jIva tattva kA svarUpa vinodakumAra tivArI saMyukta nikAya meM jaina sandarbha vijayakumAra jaina bhagavAn mahAvIra upAdhyAya amaramuni jI tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa parva 'dIpAvalI' eka samIkSA gaNezaprasAda jaina / upAdhyAya zrI amaramuni jI : eka jyortimaya vyaktitva muni samadarzI gA Aja kA yuvaka dharma se vimukha kyoM? mANakacanda pIMcA "bhAratI" kavi depAla kI anya racanAyeM zrI agaracanda nAhaTA vyakti aura samAja DaoN0 sAgaramala jaina prAtibha jJAnAtmaka cintana: sApekSa cintana pANDeya rAmadAsa gaMbhIra mana kI zakti banAma sAmAyika yuvAcArya zrI mahAprajJa jaina ekatA kA prazna DaoN0 sAgaramala jaina hai jaina ekatA saMbhava kaise? muni rUpacanda jaina dharma aura yuvAvarga pyArelAla zrImAla 'sarasa paMDita' brahmadatta muni zrI mahendrakumAra jI 'prathama' hubalI kA zrI zAMtinAtha maMdira zrI bhUracanda jaina dharma kyA hai ? DaoN0 sAgaramala jaina o jainadharma meM arihanta aura tIrthaMkara kI avadhAraNA zrI ramezacandra gupta 0 th nh 129 pRSTha 12-15 16-23 5-14 15-20 21-25 26-28 29-33 3-4 5-17 18-22 1-27 28-32 35-39 40-42 43-45 2-4 5-9 I0 san 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1982 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 0 0 h W. o h h 34 2 34 3 343 34 34 343 34 4 34 4 h 34 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 aMka 4 34 34 34 34 34 34 34 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka AcArya Ananda RSi muni mahendrakumAra 'prathama' DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 pratibhA jaina AcArya Ananda RSi kastUrInAtha gosvAmI DaoN0 ratanacandra jaina muni mahendrakumAra jI 'prathama' gaNezaprasAda jaina zrI harSacandra DaoN0 premasumana jaina muni mahendrakumAra DaoN0 vinoda kumAra tivArI zrI ke0 riSabhacandra zrI rAjadeva dube yuvAcArya mahAprajJa muni lalitaprabha sAgara gaNezaprasAda jaina lekha Atmabodha kA kSaNa nandIsena jaina dRSTi meM cAritra anekAntavAda sadAcAra kA mahattva vartamAna azAnti kA eka mAtra samAdhAna ahiMsA bandha ke kArya meM mithyAtva aura kaSAya kI bhUmikAe~ abhI to saberA hI hai ? vairAgyamUlaka eka aitihAsika premakAvya : taraMgavatI jainatva kA gaurava aura hama jaina bhaugolika sthAnoM kI pahacAna Ananda jaina darzana meM ajIva tattva kA sthAna jaina vidyA ke adhyayana evaM saMzodhana kendroM kI sthApanA caritra nirmANa meM AcAra-paddhati kA yogadAna. ahiMsA kI samasyAe~ jainadharma meM bhakti kA svarUpa samAdhimaraNa 34 I0 san 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 OM >> >> >> 33 Twr w 9 9 9 9 9 9 or or or pRSTha 10-11 12-16 17-21 2-9 11-12 13-16 2-8 10-13 14-24 2-5 6-11 12-17 18-21 22-25 26-32 2-4 5-7 34 34 34 34 34 1983 34 34 34 34 34 1983 1983 1983 1983 1983 9-13 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 34 34 34 34 34 131 pRSTha 14-19 20-21 22-23 1-17 20-21 25-29 34 I0 san 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 1983 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka gaNeza lalavANI muni sukhalAla bhUracanda jaina DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 Aditya pracaNDiyA zrI dharmacanda jaina munizrI candraprabha sAgara DaoN0 sAgaramala jaina muni lalitaprabha sAgara muni mahendra kumAra jI 'prathama' sva0 zrI agaracanda nAhaTA zrI jasakaraNa DAgA upAdhyAya amara muni zrI jinendra kumAra DaoN0 nijAmuddIna muni mahendra kumAra DaoN0 sudarzanalAla jaina lekha rAjya kA tyAgaH tyAgI se bhaya svapna aura vicAra baMgalaura kA AdinAtha jaina maMdira jaina adhyAtmavAda : Adhunika saMdarbha meM dharma aura dhArmika jaina stotroM meM navadhA bhakti kSamA-vANI dazalakSaNa/dazalakSaNa dharma ke zAMti kA amodha astra-kSamA kSamA kI zakti jaina ekatA kA svarUpa va usake upAya jaina ekatA : sUtra va sujhAva bhagavAn mahAvIra kA nirvANa-kalyANaka kyA hama aparAdhI nahIM haiM ? bhagavAn mahAvIra aura vizvazAMti bhAgyavAn andhA puruSa jainadarzana meM mokSa kA svarUpa :bhAratIya darzanoM ke pariprekSya meM 13-28 34 34 34 Marorar 2222422 ~ ~ ~ ~ ~ 29-31 1983 34 351 351 1983 1983 1983 1983 1983 1983 33-38 1-21 22-41 2-6 7-8 10-13 14-16 18-24 35 1 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 35 aMka 1 2 2 35 35 35 n 35 m lekha vIravardhamAnacarita meM zAntarasa vimarza tIrthaMkara zrI pArzvanAtha ahiMsA kI sArthakatA jaina AcAra-paddhati meM ahiMsA karma kA svarUpa bhagavAn bAhubalI ke prati jaina dharma darzana meM arAdhanA kA mahattva yazastilakacampU aura jainadharma sAmAyika aura dhyAna vasurAjA sadvicAra hetu maulika prakriyA jaina saMskRti meM satya kI avadhAraNA pRSTha 25-28 2-5 8-12 13-20 5-7 8-10 11-14 15-28 4-8 35 I0 san 1983 1983 1983 1983 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 m 35 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI urmilA jaina zrI gaNezaprasAda jaina zrI saubhAgyamala jaina DaoN0 rAjadeva dube zrI ravIndranAtha mizra dilIpa surANA gulAbacanda jaina DaoN0 (ku0) satyabhAmA DaoN0 Aditya pracaNDiyA muni mahendra kumAra saubhAgya muni 'kumuda DaoN0 rAjadeva dube evaM pramoda kumAra siMha zrI mizrIlAla jaina zrI mizrIlAla jaina zrI mizrIlAla jaina zrI ravizaMkara mizra m 35 m x 35 x 35 35 35 4 4 10-11 12-15 5 uttarAdhyayanasUtra samaNasuttaM 35 35 35 5 1984 1984 1984 1984 2-26 27-41 42-59 1-2 samayasAra 5 . 5 w zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka r aMka 356 356 35 6 35 133 pRSTha 3-14 15-19 20-22 24-26 27-28 29-31 upAdhyAya amaramuni sva0 jinendravarNI munizrI nagarAja jI darzanAcArya muni yogezakumAra DaoN0 Aditya pracaNDiyA zyAmavRkSa maurya muni yogeza kumAra zrI saubhAgya munijI 'kumuda' us I0 san 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 35 ur ) 356 35 7 35 7 11-14 mahAvIra kA jIvana-darzana . mahAvIra jayantI bhagavAn mahAvIra ke AdarzoM aura yathArtha kI pRSThabhUmi nArI utkrAnti ke masIhA bhagavAn mahAvIra vartamAna sandarbha aura bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA bhagavAn mahAvIra kI vyApaka dRSTi / AcArAMga meM so'ham kI avadhAraNA kA artha dhyAna sAdhanA kA dizAbodha jainadarzana aura aravinda darzana meM ekatva aura anekatva sambandhI vicAra hindI jaina kavi chatrapati : vyaktitva tathA kRtitva jaina AgamoM meM vidvat goSThI apanA aura parAyA sUtrakRtAMga meM prastuta tajjIva taccharIvAda jaina evaM bauddha dharma meM bhikSuNI saMgha kI sthApanA dharma kA bhAna tapazcaryA-upavAsa pUjya AcArya zrI kAMzIrAma jI mahArAja smRti vizeSAMka 16-20 356 35 9 1-5 35 9 35 9 ku0 mamatA guptA DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' zrI saubhAgyamala jaina munizrI mahendra kumAra prathama zrImatI maMjU siMha aruNa pratApa siMha DaoN0 Aditya pracaNDiyA cimanalAla cakubhAI zAha 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 6-9 10-14 15-23 or or 357 35 9 35 9 35 9 35 10 or 17-18 20-22 1-41 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 lekha zuddhi, cikitsA aura siddhi kA mahAn parva-saMvatsarI prema kI saritA pravAhita karane vAlA parva adhyAtma-AvAsa/paryuSaNa siddhi kA patha : Arjavadharma tapa kA upAdeya : karmoM kI nirjarA bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA mAnava jAti ke abhyudaya kA parva 'dIpAvalI' bhAratIya saMskRti ke vikAsa meM zramaNa dhArA kA mahattva Atma parimANa (vistAra kSetra) jaina darzana ke sandarbha meM tattvArtha rAjavArtika meM varNita bauddhAdimata nAgadatta zAntarasa : jainakAvyoM kA pramukha rasa dharma kA svarUpa bandara kA ronA ADambarapriya nahIM dharmapriya bano rASTrIya vikAsa-yAtrA meM jainadharma evaM jaina patrakAroM kA yogadAna pApa kA ghaTa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka yuvAcArya mahAprajJa muni maNiprabhasAgara darzanAcArya muni yogezakumAra zrImatI alakA pracaNDiyA 'dIti' DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' upAdhyAya amaramuni darzanAcArya yogezakumAra DaoN0 komalacandra jaina darzanAcArya muni yogezakumAra DaoN0 udayacanda jaina munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' DaoN0 maMgala prakAza mehatA bhaMDArI saradAracaMda jaina munizrI mahendrakumArajI 'prathama' zrI saubhAgya muni jI 'kumuda' jinendra kumAra munizrI mahendrakumArajI 'prathama' varSa 35 35 35 35 35 35 35 35 35 35 36 36 36 36 36 36 36 aMka 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 o n 3 I0 san 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1984 1985 1985 1985 pRSTha 2-3 4-6 17-16 17-18 19-20 1-10 11-14 15-24 28-36 37-48 2-7 1-3 5-7 8-10 2-4 6-10 11-13 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha bhagavAn mahAvIra nirvANa sthalI durbala ko satAnA kSatriyadharma nahIM dharma ko samAja sevA se jor3A jAya subuddhi aura durbuddhi saMvedanahInatA se sulagatI sabhyatA parama tattva : AcArya vinobA bhAve kI dRSTi meM antaH prajJA-zakti jaina darzana meM kathana kI satyatA saccI sanAthatA jaina saMtakAvya meM saMyama : AdhunikaparisthitiyoM kA samAdhAna rASTrIya ekatA aura sAhitya hubalI acalagaccha jaina derAsara mulAkAta mahAvIra se mahAmAnava mahAvIra kA jIvana pradeya sumana rakha bharosA mahAvIra kA bhagavAn mahAvIra : jIvana sambandhI pramukha ghaTanAe~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ananta prasAda jaina AcArya Ananda RSi jI jinendra kumAra munizrI mahendrakumArajI 'prathama' muni rAjendrakumAra 'ratneza' DaoN0 narendra bahAdura darzanAcArya muni yogezakumAra suzrI arcanA pANDeya DaoN0 ravizaMkara mizra DaoN0 bahAdura siMha DaoN0 nagendra zrI bhUracaMda jaina zrI zarada kumAra sAdhaka DaoN. Aditya pracaNDiyA utsavalAla tivArI 'sumana' DaoN0 maMgalaprakAza mehatA varSa 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 aMka 3 4 4 4 4 4 6 6 I0 san 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 135 pRSTha 14-16 2-4 6-8 9-13 14-19 22-25 2-4 6-9 10-12 13-19 20-25 26-28 2-6 7-9 10-11 12-15 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san w 1985 WWW w 36 7 367 36 lekha darzana aura jJAna jaba cAritra meM AyA bhagavAn mahAvIra kA Adarza jIvana tIrthaMkara mahAvIra kI janmabhUmi : videha kA kuNDapura svabhAva-parivartana jainadharma evaM guru-mandira AbhUSaNa bhAra svarUpa hai aparAdha kI auSadhi : kSamA eka mahAn virAsata kI sahamati meM uThA hAtha dRr3hapratijJa kezava ekatA? ekatA? ekatA? bhAgya banAma puruSArtha zabda kA vAcyArtha jAti yA vyakti zrAvaka gaMgadatta jaina karma-siddhAnta kA kramika-vikAsa jainadarzana meM Atma svarUpa tIrthaMkara mahAvIra kI zikSAoM kA sAmAjika mahattva dharma evaM darzana-eka gaveSaNAtmaka vivecana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahendra sAgara pracaNyiA pUnamacanda muNota jaina gaNeza prasAda jaina yuvAcArya mahAprajJa jasavantalAla mehatA zrI saubhAgyamuni jI 'kumuda' zrI kRSNa 'juganU' mahendra kumAra phusakule munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' rAjendrakumAra zrImAla DaoN. sAgaramala jaina ku. arcanA pANDeya munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrI ravIndranAtha mizra DaoN0 udayacanda jaina DaoN0 vinodakumAra tivArI muni rAjendrakumAra ratneza www ur 'la 9 9 9 9 9 vvvvv or or or or222 pRSTha 18-19 22-23 2-11 12-18 19-26 2-4 7-9 11-14 15-21 22-26 2-6 9-13 14-15 16-21 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 36 36 36 36 36 12-14 16-18 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaina karma - siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa tIrthaMkara, buddha aura avatAra kI avadhAraNA kA tulanAtmaka adhyayana ramezacandra gupta paryuSaNa aura hamArA karttavya mahAparva paryuSaNa kA pAvana sandeza: apane Apa ko parakheM saMvatsarI kI sarvamAnya tArIkha bhAratIya darzanoM meM ahiMsA zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA kA svarUpa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ravIndranAtha mizra vasudevahiNDI meM rAmakathA parvArAdhana kI ekarUpatA kA prazna prAcIna jaina sAhitya meM zikSA kA svarUpa jaina saMskRti kA divya sandeza - anekAnta jaina parva dIpAvalI : utpatti evaM mahattva jaina divAkara munizrI cauthamala jI mahArAja siddhakSetra bAvanagajA jI AcArya somadeva kA vyaktitva tathA kartRvya saMskRta kAvyazAstra ke vikAsa meM prAkRta kI bhUmikA jaina darzana ke sandarbha meM bhASA kI utpatti sva0 zrI agaracanda nAhaTA AcArya AnandaRSi jI mahArAja dilIpa surANA ratnalAla jaina DaoN0 sAgaramala jaina gaNezaprasAda jaina zrI saubhAgya muni 'kumuda' DaoN0 rAjadeva dube muni jyotirdhara DaoN. vinodakumAra tivArI vipina jArolI nemicanda jaina 0 mInAkSI zarmA ku0 dhanIrAma avasthI ku0 arcanA pANDeya varSa 36 36 36 36 36 36 36 36 36 36 37 37 37 37 37 37 37 aMka 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 4 I0 san 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1985 1986 1986 1986 1986 137 pRSTha 19-26 27-37 6-12 14-15 16-22 23-31 2-6 7-13 14-15 16-24 2-7 2-5 6-9 2-4 3-8 2-9 11-18 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 aMka pRSTha 376 37 w w w 9 9 9 7-9 10-19 1-8 37 37 12-16 37 8-9 37 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka samantabhadra DaoN0 sAgaramala jaina vijaya kumAra DaoN0 DI0 Ara0 bhaNDArI DaoN. vinoda kumAra tivArI subhASa muni 'sumana' mahendranAtha siNh| zrImatI kamalaprabhA jaina DaoN0 sAgaramala jaina kevala muni jI rAmahaMsa caturvedI subhASa muni 'sumana' sAdhvI priyadarzanAjI saubhAgyamala jaina 'vakIla' zrI kRSNa 'juganU' vijaya kumAra rAjakumAra jaina lekha vIrAvatAra mahAvIra kA jIvana darzana jainadarzana meM baMdhana-mokSa jaina nIti darzana evaM usakA vyAvahArika pakSa jaina darzana kI pRSThabhUmi meM Izvara kA astitva e mahAvIra aura buddha dhammapada aura uttarAdhyayana kA eka tulanAtmaka adhyayana prAcIna jaina sAhitya meM varNita Arthika jIvana-eka adhyayana jaina vidyA ke niSkAma sevaka : lAlA harajasarAya jI jaina caritra kI dRr3hatA jainAgamoM meM varNita nAgapUjA sarvadharma samabhAva aura syAdvAda jaina sAdhanA paddhati meM dhyAnayoga kSamA meM vizva bandhutva indriyanigraha se mokSa-prApti jaina darzana meM jIva kA svarUpa mahattarA zrI jI kA mahAprayANa I0 san 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 / / 1986 1986 1986 1986 37 37 37 37 37 8-9 10 10 10 10-19 21-24 26-33 1-7 10-15 18-27 2-4 5-7 9-15 16-26 37 37 11 11 37 37 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka 38 38 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina munizrI nagarAja jI gaNezaprasAda jaina zrImatI vINAnirmala jaina AcArya vijayendra sUri DaoN0 saubhAgyamala jaina 'vakIla DaoN0 vinoda kumAra tivArI DaoN0 subhASa koThArI DaoN. Aditya pracaNDiyA 'dIti' saubhAgyamala jaina yuvAcArya mahAprajJa DaoN0 vinoda kumAra tivArI zrI rajjana kumAra zrI bhUracanda jaina yuvAcArya mahAprajJa devendramuni zAstrI (lekhaka kA nAma uddhata nahIM hai) lekha dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna tIrthaMkara mahAvIra kI talasparzI ahiMsA dRSTi tIrthaMkara mahAvIra kI nirvANa bhUmi 'pAvA' dharma aura AdhunikatA mahAvIra vihAra mImAMsA DaoN. vAlTera zubiMga kI jaina vidyA kI sevA tIrthaMkara pArzvanAtha : prAmANikatA aura aitihAsikatA upAsakadazAMgasUtra kA AlocanAtmaka adhyayana bhole nahI bhale baniye yuvA-dRSTikoNa zuddha-azuddha bhAvadhArA Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA (kramaza:) samAdhimaraNa kI avadhAraNA : uttarAdhyayana-sUtra ke pariprekSya meM purAtattvavid sva0 agaracanda nAhaTA jaina sAhitya meM caitanya kendroM kA nirUpaNa bhAratIya saMskRti kI antarAtmA madhyapradeza evaM jaina dharma I0 san 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 1986 38 <Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 37 37 37 5 37 5 37 7 377 377 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ummedamala munota DaoN0 brajanArAyaNa zarmA DaoN0 ramezacanda jaina muni rAjendrakumAra 'ratneza DaoN0 vinodakumAra tivArI zrI agaracanda nAhaTA zrI rajjana kumAra darzanAcArya muni yogeza zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 rAjadeva dube DaoN0 kapUracanda jaina saubhAgyamala jaina DaoN0 kastUrImala gosvAmI ambikAdatta zarmA ratnalAla jaina azokakumAra siMha ramezakumAra jaina gatizIla svaccha mana varadAna hai ? prANAtipAta viramaNa: ahiMsA kI upAdeyatA prAkRta bhASA aura jaina Agama pleTo aura jaina darzana Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA zvetAmbara paNDita paramparA jJAnIjanoM kA maraNa : bhakta pratyAkhyAna maraNa yuvAcitta dharma se vimukha kyoM? jaina sAhitya ke mahAn sevaka : hIrAlAla kApar3iyA vaidika vAGmaya aura purAtattva meM tIrthaMkara RSabhadeva purudevacampU kA AlocanAtmaka adhyayana zramaNa saMsthA aura samAja AhAra darzana jaina darzana meM janma aura mRtyu kI prakriyA saMskRta sAhitya meM karmavAda prabandhakoza meM upalabdha Arthika vivaraNa bhagavAn pArzvanAtha kA nirvANa parva 37 pRSTha 2-5 6-15 16-22 24-27 2-5 10-13 14-19 20-22 23-26 3333 9 9 9 9 9 vvv vor or ora I0 san 1987 1987 1987 / 1986 / / 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 2-6 37 37 8 . 388 38 8 38 38 7-13 14-19 21-22 2-9 10-16 17-25 2-5 38 1987 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka aMka 38 38 38 141 pRSTha 6-17 1-3 - 4-8 9-19 20-32 38 38 38 38 38 1-11 jaina evaM bauddha darzana subhASamuni 'sumana' hiMsaka aura ahiMsaka yuddha azokakumAra siMha jaina dharma meM nirjarA tapa DaoN0 mukularAja mehatA Atma-anAtma dvandvAtmikI saMnyAsI rAma AcArAMga meM samAja aura saMskRti sva0 DaoN0 parameSThIdAsa jaina hue AcArAMga kA dArzanika pakSa sva0 DaoN0 parameSThIdAsa jaina uttara bhArata kI sAmAjika saMracanA - jaina Agama sAhitya ke sandarbha meM umezacandra siMha maraNa ke vividha prakAra rajjana kumAra mahAvIra kA aparigraha siddhAnta : sAmAjika nyAya kA amoghamantra DaoN0 kamalacanda sogANI jaina tattva vidyA meM pudgala kI avadhAraNA ambikAdatta zarmA mahAvIra aura gA~dhI kI jIvana dRSTi : satya kI zodha dariyAva siMha mehatA 'jijJAsu' AcArAMga sUtra : eka vizleSaNa DaoN0 sAgaramala jaina gujarAta meM jainadharma sva0 munizrI jinavijaya jI tattvasUtra saMnyAsI rAma haribhadra ke dharma-darzana meM krAntikArI tattva : . sambodha prakaraNa ke sandarbha meN| DaoN0 sAgaramala jaina haribhadra kI krAntadarzI dRSTi, dhUrtAkhyAna ke sandarbha meM DaoN0 sAgaramala jaina I0 san 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 1987 AAAAAAMr r r or m >> 39 39 12-24 25-31 1-4 6-15 17-24 1-19 1-39 39 39 1988 1988 1-8 1984 1988 1988 9-20 21-25 394 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 1988 39 39 5 5 142 lekha haribhadra ke dhUrtAkhyAna kA mUla srota : eka cintana pralaya se ekalaya kI ora jagata satya yA mithyA samAdhimaraNa kA svarUpa jaina evaM bauddha dharmoM ke vaidika svarUpa rAjasthAnI evaM hindI jaina sAhitya jainadharma meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA prAcIna bhAratIya sainya vijJAna evaM yuddhanIti hindU tathA jaina rAjanaitika AdarzoM kA samIkSAtmaka adhyayana pazcAtApa jainadharma kA eka vilupta sampradAya : yApanIya (kramaza:) AcArya amitagati : vyaktiva evaM kRtitva jaina tarkazAstra ke saptabhaMgI naya kI Agamika vyAkhyA jaina sAhitya meM kRSNa kathA jaina dharma kA eka vilupta sampradAya : yApanIya pazcAtApa : eka vivecana bhAvAtmaka ekatA : prakRti aura jIvana kA satya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina muni rAjendra kumAra ratneza kanhaiyA lAla sarAvagI rajjana kumAra DaoN0 rAjendra prasAda kazyapa zrI bha~varalAla nAhaTA rajjana kumAra indrezacandra siMha ku0 pratibhA jaina bha~varalAla nAhaTA pro0 sAgaramala jaina DaoN0 kusuma jaina DaoN0 bhikhArIrAma yAdava zrImatI rItA siMha pro0 sAgaramala jaina zrI bhaMvaralAla nAhaTA DaoN. narendra bhAnAvata 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 39 6-7 ___398 398 pRSTha 26-28 2-4 5-11 12-17 18-23 2-4 3-8 9-17 18-22 23-24 1-16 17-23 1-26 27-32 1-18 22-23 25-28 1988 39 39 39 10 10 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 11 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI hajArImala bAMThiyA aMka 12 39 I0 san 1988 pRSTha 1-7 3 40 mr purAtattvAcArya padmazrI sva0 muni jinavijaya jI AcArAMga ke zastraparijJA adhyayana meM pratipAdita- SaDjIvanikAya sambandhI ahiMsA kAzI ke katipaya aitihAsika tathya antara-yAtrA pANDavacaritra kA tulanAtmaka adhyayana dhammapada aura uttarAdhyayana kA nirodhavAdI dRSTikoNa haribhadrasUri kA samaya-nirNaya (kramaza:) haribhadrasUri kA samaya-nirNaya aSTalakSI : saMsAra kA eka adbhuta graMtha anekAntadarzana jaina darzana aura Adhunika vijJAna bhAvaDAragaccha kA saMkSipta itihAsa jaina dharma mAnavatAvAdI dRSTikoNa : eka mUlyAMkana Anandaghana jI kharataragaccha meM dIkSita the purAnI hindI (marugUrjara) ke prAcInatama kavi dhanapAla jaina lekhoM kA sAMskRtika adhyayana 40 bh llh DaoN0 phUlacanda jaina 39 12 zrI amRtalAla zAstrI 39 12 muni rAjendra kumAra 'ratneza' kalyANI devI jAyasavAla 39 12 DaoN. mahendranAtha siMha 39 12 sva0 munizrI jinavijayajI sva0 munizrI jinavijayajI mahopAdhyAya candraprabha sAgara munizrI nagarAja jI DaoN0 mukularAja mehatA 40 DaoN0 ziva prasAda 40 3 DaoN0 lalitakizoralAla zrIvAstava 40 zrI bhaMvaralAla nAhaTA 404 DaoN0 zitikaNTha mizra 40 4 zrI nArAyaNa dube 404 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1988 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 8-15 16-18 19-21 22-27 28-29 1-32 1-30 2-8 9-10 11-14 15-33 34-45 2-12 13-17 18-26 40 sh 40 lh sh lh h h Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 aMka 40 4 40 40 I0 san 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 pRSTha 27-34 35-41 3-9 10-14 15-43 1-8 9-19 40 40 40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jaina darzanoM meM Avazyaka sAdhanA ku0 kamalA jozI karma kI vicitratA-manovijJAna kI bhASA meM DaoN0 ratnalAla jaina pArzvakAlIna jainadharma DaoN0 vinoda kumAra tivArI mahAkavi mAgha osavAla the? zrI mA~gIlAla bhUtor3iyA koraMTa gaccha DaoN0 zivaprasAda bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata paM0 sukhalAla saMghavI adhyAtma aura vijJAna pro0 sAgaramala jaina kalpapradIpa meM ullikhita bhagavAn mahAvIra ke katipaya tIrthakSetra DaoN0 ziva prasAda bhagavAn mahAvIra kI pramukha AryikAe~ DaoN. azoka kumAra siMha nANakIya gaccha DaoN0 ziva prasAda uttarAdhyayana meM mokSa kI avadhAraNA DaoN. mahendra nAtha siMha bhAratIya saMskRti aura zramaNa paramparA zrI saubhAgyamala jaina vedAnta darzana aura jaina darzana DaoN0 sudarzanalAla jaina jaina evaM mImAMsA darzana meM karma kI avadhAraNA DaoN0 kRSNA jaina sAMkhya darzana aura jaina darzana : eka tulanAtmaka adhyayana DaoN0 sudarzanalAla jaina AhAra-vihAra meM utsarga - apavAda mArga kA samanvaya DaoN0 sudarzanalAla jaina jainAgamavarNita tIrthaMkaroM kI bhikSuNiyA~ DaoN0 azoka kumAra siMha 40 >> >> >> 333 rrrr 9 9 vvvor or or 40 40 408 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 20-29 30-33 2-34 35-38 2-9 10-16 17-21 2-10 11-15 17-30 40 - 40 40 40 40 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 40 40 145 pRSTha 1-7 8-13 14-19 20-29 40 40 40 40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka caubIsaveM tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna DaoN0 sItArAma rAya osavAla aura pArthApatya sambandhoM para TippaNI zrI bhaMvaralAla nAhaTA jaina paramparA meM mahAbhArata kathA DaoN0 kalyANI devI jAyasavAla saMgIta samayasAra kA AlocanAtmaka adhyayana lakSmIbAlA agravAla saMvatsarI DaoN0 gokulacanda jaina paryuSaNa parva kA matalaba bhAI baMzIdhara paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi muni nemicandra prAcIna jaina sAhitya ke prArambhika niSThAsUtra paM0 dalasukha bhAI mAlavaNiyA jaina evaM bauddha darzanoM meM karma kI vicitratA ratnalAla jaina kalpapradIpa meM ullikhita 'kher3A' gujarAta kA nahIM rAjasthAna kA hai zrI bhaMvaralAla nAhaTA dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna zrImatI saMgItA jhA hai jainadarzana meM parISaha jaya kA svarUpa evaM mahattva ku0 kamalA jozI AcArya hemacandra eka yuga puruSa DaoN0 sAgaramala jaina saMlekhanA ke vibhinna paryAyavAcI zabda DaoN0 rajjana kumAra vizvacetanA ke manasvI santa vijayavallabha sUri paMnyAsa nityAnanda vijaya yuddha aura yuddhanIti indrezacandra siMha syAdvAda aura saptabhaMgI : eka cintana pro0 sAgaramala jaina dharmaghoSagaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 ziva prasAda 40 or or ov or wow or wow ow ov 0 * * * * * *aaaaaaaaa * * * * I0 san 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 .. 1989 1989 1989 1989 1989 1990 1990 1990 40 1 40 40 40 40 6-10 11-20 11-20 25-28 30-40 41-45 3-15 16-20 21-25 26-36 3-44 45-104 1 X0 OY 40 1 40 41 41 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 aMka 1-3 I0 san 1990 pRSTha 105-112 41 41 4-6 41 1 4-6 4-6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jainadharma meM mAnava DaoN0 rajjana kumAra evaM DaoN0 sunItA kumArI jainadharma meM tIrtha kI avadhAraNA pro0 sAgaramala jaina jaina saMskRti aura zramaNa paramparA pro0 zAntArAma bhAlacandra deva mAnava vyaktitva kA vargIkaraNa DaoN0 triveNI prasAda siMha sUtrakRtAMga meM varNita dArzanika vicAra DaoN0 zrIprakAza pANDeya pArzvanAtha janmabhUmi maMdira, vArANasI kA purAtattvIya vaibhava pro0 sAgaramala jaina prabandhakoza kA aitihAsika adhyayana praveza bhAradvAja jaina paramparA kA aitihAsika vizleSaNa pro0 sAgaramala jaina sat kA svarUpa : anekAntavAda aura vyavahAravAda kI dRSTi meM DaoN0 rAjendra kumAra siMha bhAratIya rAjanIti meM jaina saMskRti kA yogadAna indrezacandra siMha AcArya haribhadra kA yogadAna zrI dhanaMjaya mizra pazcimI bhArata ke jaina tIrtha DaoN0 ziva prasAda siyA and asiyA Two Prakrit forms and Pischel on them Dinanath Sharma bhaTTa akalaMkakRta laghIyastraya : eka dArzanika adhyayana hemanta kumAra jaina jainadharma meM nArI kI bhUmikA pro0 sAgaramala jaina 1990 1990 1990 1990 1990 1990 1990 1-28 29-40 41-50 51-76 77-88 89-100 41 41 4-6 4-6 41 7-9 7-9 7-9 41 ov ovov 1990 17-25 1990 27-34 1990 35-44 1990 45-78 1990 79-82 199083-90 1990 1-48 79 7-9 10-12 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha varSa 41 aMka 10-12 / 147 pRSTha / 49-56 I0 san 1990 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka kSetrajJa zabda ke vividha rUpoM kI kathA aura usakA ardhamAgadhI rUpAntara DaoN0 ke0 Ara0 candra haribhadra kI zrAvakaprajJapti meM varNita ahiMsA : Adhunika sandarbha meM DaoN0 aruNa pratApa siMha Izvaratva : jaina aura yoga-eka tulanAtmaka adhyayana DaoN0 lalita kizora lAla zrIvAstava jaina Agama sAhitya meM varNita dAsa-prathA DaoN0 indrezacandra siMha jainAcArya rAjazekharasUri : vyaktitva evaM kRtittva DaoN0 azoka kumAra siMha zAjApura kA purAtAttvika mahattva pro0 kRSNadatta bAjapeyI jainadharma ke dhArmika anuSThAna evaM kalAtattva DaoN0 sAgaramala jaina jaina zramaNa sAdhanA : eka paricaya DaoN0 subhASa koThArI tIrthaMkara mahAvIra janmanA brAhmaNa yA kSatriya zrI saubhAgyamala jaina samayasAra ke anusAra AtmA kA kartRtva-akartRtva evaM bhoktRtva-abhoktRtva ____DaoN0 zrIprakAza jI pANDeya bharatamuni dvArA prAkRta ko saMskRta ke sAtha pradatta sammAna aura gauravapUrNa sthAna DaoN0 ke0 Ara0 candra pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti rItA biznoI iSukArIya adhyayana (uttarAdhyayana) evaM zAMtiparva (mahAbhArata) kA pitA-putra saMvAda DaoN0 aruNa pratApa siMha 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 10-12 1990 1-3 1991 57-70 71-84 85-92 93-110 111-114 1-29 33-50 51-55 1-3 1991 42 1-3 1991 57-70 1991 1991 71-74 75-86 1-3 42 1-3 1991 87-92 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 lekha jaina bhASA darzana kI samasyAeM upadezamAlA (dharmadAsa gaNi) eka samIkSA arhaM paramAtmane namaH prAkRta vyAkaraNa : vararuci banAma hemacandraandhAnukaraNa yA viziSTa pradAna basantavilAsakAra bAlacandrasUri : vyaktitva evaM kRtittva anya pramukha bhAratIya darzanoM evaM jaina darzana meM karmabandha kA tulanAtmaka svarUpa Rgveda meM ahiMsA ke sandarbha jaina AgamoM meM varNita jAtigata samatA AcArAMga meM anAzakti jaina abhilekhoM kI bhASAoM kA svarUpa evaM vividhatAeM mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA- eka vimarza samAdhimaraNa kI avadhAraNA kI Adhunika pariprekSya meM samIkSA paMcaparameSThi mantra kA kartRtva aura dazavaikAlika mUla ardhamAgadhI ke svarUpa kI punarracanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrImatI arcanArAnI pANDeya dInAnAtha zarmA pro0 kalyANamala lor3hA ke0 Ara0 candra DaoN0 yadunAtha prasAda dube ku0 kamalA jozI DaoN0 pratibhA tripAThI DaoN0 indreza candra siMha DaoN0 zrIprakAza pANDeya DaoN0 esa0 ena0 dube zrI bhagavatIprasAda khetAna 0 sAgaramala jaina sAdhvI (DaoN0) surekhA zrI DaoN0 ke0 Ara0 candra DaoN0 varSa ce ce ce ke 42 42 42 42 42 ce ce ce ce ce ce 42 42 42 42 42 42 42 42 42 aMka 1-3 1-3 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 4-6 7-12 7-12 I0 san 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 1991 pRSTha 93-96 17-100 1-10 11-19 21-32 33-43 45-62 63-72 73-88 89-92 93-98 99-101 1-10 11-15 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina aMka 7-12 I0 san 1991 pRSTha / 1724 zrI bhaMvaralAla nAhaTA 42 7-12 1991 25-34 7-12 42 7-12 7-12 7-12 lekha uccairnAgara zAkhA ke utpatti sthAna evaM umAsvAti ke janmasthala kI pahacAna sUDA-sahelI kI premakathA jaina sammata AtmasvarUpa kA anya bhAratIya darzanoM se tulanAtmaka vivecana apabhraMza ke jaina purANa aura purANakAra koTizilA tIrtha kA bhaugolika abhijJAna upakezagaccha kA saMkSipta itihAsa mUlya aura mUlya bodha kI sApekSatA kA siddhAMta hai guNasthAna siddhAMta kA udbhava evaM vikAsa candravedhyaka(prakIrNaka) eka AlocanAtmaka paricaya zramaNa evaM brAhmaNa paramparA meM parameSThI pada RSibhASita kA sAmAjika darzana | paryAvaraNa evaM ahiMsA syAdvAda kI samanvayAtmaka dRSTi yugapuruSa AcArya samrATa Ananda RSi jI ma0 guNasthAna siddhAMta kA udbhava evaM vikAsa 42 43 1-3 43 DaoN0 (zrImatI) kamalA paMta rItA biznoI DaoN0 kastUracanda jaina DaoN0 ziva prasAda DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI sureza sisodiyA sAdhvI (DaoN0) surekhA zrI sAdhvI (DaoN0) pramoda kumArI DaoN0 DI0Ara0 bhaNDArI DaoN0 (ku0) ratnA zrIvAstava upAcArya devendra muni DaoN0 sAgaramala jaina 1-3 1-3 1991 1991 1991 1991 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 1992 35-43 45-56 57-60 61-182 1-22 23-43 45-53 55-67 69-79 81-90 91-102 103-105 1-26 a pa a 3 43 1-3 43 43 4-6 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 43 43 43 43 43 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jainadarzana meM zabdArtha sambandha DaoN0 sudarzanalAla jaina jAliharagaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda prAkRta jainAgama paramparA meM gRhasthAcAra tathA usakI pAribhASika zabdAvalI DaoN0 kamaleza jaina triSaSTizalAkApuruSacarita meM pratipAdita sAMskRtika jIvana DaoN0 umezacandra zrIvAstava jainadharma aura darzana kI prAsaMgikatA-vartamAna pariprekSya meM DaoN0 indu ' vaidika sAhitya meM jaina-paramparA pro0 dayAnanda bhAgarva zvetAmbara mUlasaMgha evaM mAthura saMgha-eka vimarza DaoN0 sAgaramala jaina jaina dRSTi meM nArI kI avadhAraNA DaoN0 zrIraMjana sUrideva pUrNimAgaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda kavi chalha kRta araDakamalla kA cAra bhASAoM meM varNana zrI bhaMvaralAla nAhaTA dvAdazAra nayacakra kA dArzanika adhyayana jitendra bI0 zAha jaina karma-siddhAnta aura manovijJAnaM DaoN0 ratnalAla jaina jainadharma aura Adhunika vijJAna DaoN0 sAgaramala jaina prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya aura prmpraaeN| DaoN0 jagadIzacandra jaina jaina evaM bauddha darzana meM pramANa-vivecana DaoN0 dharmacanda jaina 1 kSetrajJa zabda kA svIkArya prAcInatama ardhamAgadhI rUpa DaoN0 ke0 Ara0 candra aNNAhuDa kI prAcIna TIkAeM DaoN0 mahendrakumAra jaina 'manuja' 43 aMka I0 san 4-6 1992 4-6 1992 4-6 1992 4-6 1992 1992 7-9 1992 7-9 1992 7-9 1992 7-9 1992 / / 1992 7-9 1992 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 10-12 1992 pRSTha 27-39 41-46 47-68 69-84 1-8 9-13 15-23 25-28 29-51 53-58 59-63 65-70 1-12 13-19 21-40 41-44 45-48 43 43 7-9 7-9 43 43 43 43 43 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 151 43 aMka I0 san 10-12 1992 10-12 1992 1-3 1993 1-3 1993 pRSTha 49-66 67-69 1-7 8-27 9 3 44 44 lekha lekhaka pUrNimAgaccha-pradhAna zAkhA aparanAma DhaMDheriyA zAkhA kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda 3 jaina dArzanika sAhitya meM IzvaravAda kI samAlocanA zrImatI maMjulA bhaTTAcAryA / 'Atmopalabdhi kI kalA-dhyAna mahopAdhyAya muni candraprabhasAgara AcArya haribhadra aura unakA yoga DaoN0 kamala jaina DaoN0 IzvaradayAla jaina kRta "jaina nirvANa paramparA aura " parivRta" lekha meM 'AtmA kI mApa-jokha' zIrSaka ke antargata uThAye gaye praznoM ke uttara zrI pukharAja bhaNDarI pallavanareza mahendravarmana "prathama" kRta mattavilAsa prahasana meM varNita dharma aura samAja dinezacandra caubIsA sArdhapUrNimAgaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda AcArya haribhadra aura unakA sAhitya DaoN0 kamala jaina SaDjIvanikAya meM trasa evaM sthAvara ke vargIkaraNa kI samasyA DaoN0 sAgaramala jaina 44 1-3 1993 28-34 44 1-3 1993 1993 1993 1993 35-41 42-59 1-12 13-21 44 4-6 4-6 DaoN0 zivaprasAda DaoN0 kezavaprasAda gupta 44 44 4-6 4-6 1993 1993 22-35 36-58 44 3 pUrNimApakSa-bhImapallIyAzAkhA kA itihAsa vasantavilAsa mahAkAvya kA kAvya-saundarya mahAyAna sampradAya kI samanvayAtmaka dRSTi : bhAgavadgItA aura jainadharma ke pariprekSya meM DaoN0 sAgaramala jaina 44 7-9 1993 1-10 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 lekha vRtti : bodha aura virodha jaina paramparA ke vikAsa meM striyoM kA yogadAna azoka ke abhilekhoM meM anekAMtavAdI cintana: eka samIkSA hindU evaM jaina paramparA meM samAdhimaraNa : eka samIkSA prAcIna jaina granthoM meM karma siddhAnta kA vikAsa krama hindI jaina sAhitya ke vismRta bundelI kavi : devIdAsa mUka sevikA : vijayAbahana bRhatkalpasUtrabhASya kA sAMskRtika adhyayana triSaSTizalAkApuruSacaritraH eka kalAparaka adhyayana kAzI ke ghATa : kalAtmaka evaM sAMskRtika adhyayana jaina dharma - darzana kA sAratatva bhagavAn mahAvIra kA jIvana aura darzana jainadharma meM bhakti kI avadhAraNA jainadharma meM svAdhyAya kA artha evaM sthAna jaina sAdhanA meM dhyAna ardhamAgadhI Agama sAhitya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA jaina karma siddhAnta : eka vizleSaNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mahopAdhyAya candraprabha sAgara DaoN0 aruNa pratApa siMha DaoN0 aruNa pratApa siMha 0 aruNa pratApa siMha DaoN0 DaoN0 azoka siMha DaoN0 (zrImatI) vidyAvatI jaina zarada kumAra sAdhaka DaoN0 mahendra pratApa siMha DaoN. zubhA pAThaka DaoN0 harizaMkara 0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 "" "" "" "" 11 varSa 44 44 44 44 44 44 44 44 je ne nete te te te re re 44 44 45 45 45 45 45 aMka 7-9 10-12 10-12 10-12 10-12 10-12 10-12 10-12 10-12 10-12 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 I0 san 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1994 1994 1994 1994 1994 1994 1994 pRSTha 11-16 1-7 8-13 14-18 19-28 29-39 40-41 42-45 46-48 49-51 1-13 14-17 18-36 37-43 44-79 80-93 94 - 127 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka aMka 4-6 I0 san pRSTha / 1994 129-134 1994 135-143 1994 144-161 1994 162-172 4-6 4-6 4-6 1994 173-178 4-6 lekha bhAratIya saMskRti kA samanvita svarUpa paryAvaraNa ke pradUSaNa kI samasyA aura jainadharma jainadharma aura sAmAjika samatA jaina AgamoM meM mUlyAtmaka zikSA aura vartamAna sandarbha khajurAho kI kalA aura jainAcAryoM kI - samanvayAtmaka evaM sahiSNu dRSTi mahApaNDita rAhula sAMkRtyAyana ke jainadharma sambandhI mantavyoM kI samAlocanA Rgveda meM arhat aura RSabhavAcI RcAyeM:eka adhyayana niryukta sAhitya : eka punarcintana jaina evaM bauddha pAribhASika zabdoM ke artha-nirdhAraNa aura anuvAda kI samasyA jaina AgamoM meM huA bhASika svarUpa parivartana : eka vimarza bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi para punarvicAra karma kI naitikatA kA AdhAra-tattvArthasUtra ke prasaGga meM rAmacandrasUri aura unakA sAhitya prAkRta kI bRhatkathA "vasudevahiNDI' meM varNita kRSNa 4-6 1994 1994 1994 1994 179-184 185-202 203-233 234-238 4-6 " 4-6 45 4-6 45 7-9 1994 239-253 1994 254-268 1994 1-9 1994 10-22 1994 23-30 DaoN. ratnA zrIvAstava DaoN0 kRSNapAla tripAThI DaoN0 zrIraMjana sUrideva 45 7-9 45 7-9 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 lekha aMka 7-9 I0 san 1994 pRSTha 31-51 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka maDADAgaccha kA itihAsa : eka adhyayana DaoN0 zivaprasAda sandarbha evaM bhASAyI dRSTi se AcArAMga ke upoddhAta meM prayukta prathama vAkya ke pATha kI prAcInatA para kucha vicAra DaoN0 ke0 Ara0 candra bArahabhAvanA : eka anuzIlana DaoN0 kamaleza kumAra jaina bhAratIya darzana meM mokSa kI avadhAraNA DaoN0 rAjIva pracaNDiyA karma aura karmabandha DaoN0 nandalAla jaina mahAvIra nirvANabhUmi pAvA : eka samIkSA DaoN. jagadIzacandra jaina AcArya samrATa pUjya zrI AtmArAma jI mahArAja eka azumAlI zrI hIrAlAla jaina jaina mahApurANa : eka kalAparaka adhyayana DaoN0 kumuda giri ardhamAgadhI Agama sAhitya DaoN0 sAgaramala jaina prAcIna jaina AgamoM meM cArvAka darzana kA prastutIkaraNa DaoN0 sAgaramala jaina mahAvIra ke samakAlIna vibhinna AtmavAda evaM usameM jaina AtmavAda kA vaiziSTya DaoN0 sAgaramala jaina sakarAtmaka ahiMsA kI bhUmikA tIrthaMkara aura Izvara ke sampratyayoM kA tulanAtmaka vivecana mana-zakti, svarUpa aura sAdhanA : eka vizleSaNa jaina darzana meM naitikatA kI sApekSatA 7-9 1994 7-9 1994 10-12 1994 10-12 1994 10-12 1994 10-12 1994 10-12 1994 1-3 1995 1-3 1995 52-59 55-61 1-9 / 10-22 23-25 26-32 33-36 1-45 46-58 1995 59-68 1995 69-86 1995 87-92 1995 97-122 1995 123-133 4-6 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 155 pRSTha 134-149 150-165 4-6 4-6 7-9 7-9 1995 166-169 1995 1-6 1995 7-9 1995 20-65 7-9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka sadAcAra ke zAzvata mAnadaNDa hai jaina dharma kA lezyA-siddhAnta : eka vimarza prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meM buddha vyakti nahIM prakriyA yugIna pariveza meM mahAvIra svAmI ke siddhAnta bhaktAmarastotra : eka adhyayana DaoN0 harizaMkara pANDeya nAgendragaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda ardhamAgadhI bhASA meM sambodhana kA ekavismRta zabda-prayoga 'Ausante' DaoN0 ke0 Ara0 candra cAturmAsa : svarUpa aura paramparAe~ zrI kalAnAtha zAstrI vAcaka zrIvallabharacita 'vidagdhamukhamaMDana' kI darpaNa TIkA kI pUrI prati anveSaNIya hai sva0 agaracanda nAhaTA draupadI kathAnaka kA jaina aura hindU srotoM ke AdhAra para tulanAtmaka adhyayana zrImatI zIlA siMha gAMdhI jI ke mitra aura mArgadarzaka : zrImadrAjacandra DaoN0 surendra varmA bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi : eka punarvicAra DaoN0 aruNa pratApa siMha taraMgalolA aura usake racayitA se sambandhita-prAntiyoM kA nivAraNa paM0 vizvanAtha pAThaka 7-9 1995 1995 66-69 70-73 7-9 7-9 1995 74-75 7-9 1995 76-82 10-12 1995 1-4 10-12 1995 5-14 10-12 1995 15-23 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 lekha 'saMdezarAsaka' meM paryAvaraNa ke tattva hArIjagaccha samakAlIna jaina samAja meM nArI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 zivaprasAda DaoN0 pratibhA jaina DaoN0 dhUpanAtha prasAda aMka I0 san 10-12 1995 10-12 1995 10-12 1995 10-12 1995 pRSTha 24-27 28-33 34-41 42-43 kAlacakra asIma kumAra mizra 10-12 1995 44-51 46 DaoN0 (zrImatI) kamala jaina Dr. Surendra Verma Dr. S. P. Naranga 10-12 1995 52-63 10-12 1995 81-86 10-12 1995 87-89 aitihAsika adhyayana ke jaina srota aura unakI prAmANikatA : eka adhyayana prAcIna jaina kathA sAhitya kA udbhava,vikAsa aura vasudevahiMDI Meaning and Typology of Violence Panis and Jainas Sadhna of Mahavira as Depicted in Upadhanasruta Select Vyantara Devatas in Early Indian Art and Literature Sri Hanumana in Padmapurana jainadharma aura hindUdharma (sanAtana dharma) kA pArasparika sambandha Dr. A. K. Singh 10-12 1995 90-98 Dr. Nandini Mehta Surendra Kumar Garga 46 46 10-12 10-12 1995 1995 99-103 . 104-117 DaoN0 sAgaramala jaina 47 1-3 1996 3-10 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 varSa aMka 1-3 47 '47 3 I0 san 1996 1996 1996 1996 pRSTha 11-19 21-46 47-59 60-64 47 1-3 47 47 99-114 47 5 115-119 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA DaoN0 anila kumAra siMha jainadarzana meM puruSArtha catuSTaya pro0 surendra varmA vaidika evaM zramaNa paramparA meM dhyAna DaoN0 rajjana kumAra dhUmAvalI-prakaraNam sAdhvI atulaprabhA Yapaniya Sect: An Introduction Prof. S.M.Jain & Trans Dr. A. K. Singh Jain Archaeology and Epigraphy Prof. K. D. Bajpai pANinIya vyAkaraNa kA saralIkaraNa aura AcArya hemacandra zyAmadhara zukla vasudevahiMDI kA samIkSAtmaka adhyayana DaoN0 kamala jaina harSapurIyagaccha aparanAma maladhArIgaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda The Story of the Origin of Yapaniya Sect Prof. S. M. Jain Trans. Dr. A. K. Singh Philosophical Aspect of Non-violence Dr. Bashishtha Narayan Sinha jaina Agama aura guNasthAna siddhAnta DaoN0 zrIprakAza pANDeya jaina dharma aura prayAga DaoN0 kRSNalAla tripAThI jIrApallIgaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda Adhunika vijJAna, dhyAna evaM sAmAyika 47 4-6 1996 1996 1996 1996 1996 1996 47 4-6 3-10 11-35 36-67 71-83 47 4-6 47 4-6 47 4-6 1996 47 7-9 7-9 1996 1996 1996 84-111 3-14 15-22 23-33 34-43 samala agravAla 47 7-9 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7-9 I0 san 1996 pRSTha 44-48 7-9 1996 55-58 47 47 47 158 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka triratna, sarvodaya aura sampUrNa krAnti / DaoN0 dhUpanAtha prasAda mahAtmA gAMdhI kA mAnavatAvAdI rAjanaitika cintana aura jainadarzana : eka samIkSAtmaka adhyayana DaoN0 USA siMha Metrical Studies of Dasasrutaskandha Niryukti in the light of its parallels Dr. Ashok Kumar Singh Sadhaka, Sadhana & Sadhya Priya Jain dvandva aura dvandva nivAraNa (jaina darzana ke vizeSa prasaGga meM) DaoN0 surendra varmA anekAntavAda aura usakI vyAvahArikatA DaoN0 vijaya kumAra sthAnAGga evaM samavAyAGga meM punarAvRtti kI samasyA DaoN0 azokakumAra siMha titthogAlI (tirthodgAlika) prakIrNaka kI gAthA saMkhyA kA nirdhAraNa atulakumAra prasAda siMha pippalagaccha kA itihAsa DaoN. zivaprasAda Spiritual Practices of Lord Mahavira Yuacharya Dr. Shiv Muni Relevance of Non-Violence in Modern life Dulichand Jain tanAva : kAraNa evaM nivAraNa DaoN0 sudhA jaina yoganidhAna DaoN0 kundanalAla jaina dazAzrutaskandha niyukti meM iMGgita dRSTAMta DaoN0 azokakumAra siMha aNagAra vandana DaoN0 (zrImatI) munnI jaina 7-9 1996 7-9 1996 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 59-76 77-84 1-13 13-35 36-52 47 47 47 47 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 10-12 1996 1-3 1997 1997 53-64 65-82 83-100 101-109 1-20 / 21-32 47-59 60-70 47 48 48 48 48 1997 1-3 1997 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 rAmapraveza kumAra Prof. S. C. Pande DaoN0 ziva prasAda DaoN0 sAgaramala jaina varSa 48 48 my 48 3 48 48 mmmmmmmmu I0 san 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 1997 159 pRSTha 71-75 76-82 83-117 1-19 20-29 30-59 60-70 71-76 77-112 113-132 133-140 48 jaina campUkAvya eka paricaya Acarya Hemacandra and Ardhamagadhi pippalagaccha kA itihAsa jainadharma meM sAmAjika cintana adhyAtma aura vijJAna jaina, bauddha aura hindUdharma kA pArasparika prabhAva AcArya hemacandra : eka yugapuruSa / samrATa akabara aura jainadharma jainadharma meM acelakatva aura sacelakatva kA prazna strImukti, anyatairthikamukti evaM savasramukti kA prazna pramANa-lakSaNa-nirUpaNa meM pramANa-mImAMsA kA avadAna __paM0 mahendrakumAra 'nyAyAcArya' dvArA sampAdita evaM anUdita SaDdarzanasamuccaya kI samIkSA Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA sthAna, mahattva, racanAkAla evaM racayitA jainadharma meM AdhyAtmika vikAsa The Heritage of Last Arhat Mahavira 48 48 48 48 48 4-6 1997 141-146 48 4-6 48 4-6 4-6 1997 1997 1997 1997 147156 157-160 1-27 1-17 48 27 Charlotte Krause Amarchand Mahavira 48 4-6 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 48 7-9 48 48 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sItArAma dube DaoN0 zivaprasAda saM0 DaoN0 munnI jaina ku0 bhAratI mahendra kumAra jaina 'masta' Dr. A. K. Singh Dr. Rajjan Kumar DaoN0 sAgaramala jaina / DaoN0 azoka kumAra siMha DaoN0 ke0 Ara0 candra 48 48 7-2 aMka I0 san 1997 7-9 1997 7-9 1997 7-9 1997 1997 7-9 1997 7-9 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 pRSTha 1-13 14-50 51-67 68-80 82-85 89-103 104-108 1-28 31-44 45-52 48 lekha syAdvAda kI avadhAraNA : udbhava evaM vikAsa brahmANagaccha kA itihAsa paMcendriya saMvAda : eka AdhyAtmika rUpaka kAvya pradyumnacarita meM prayukta chanda-eka adhyayana jainoM meM sAdhvI pratimA kI pratiSThA-pUjA va vandana Nirgrantha Doctrine of Karma: A Historical Perspective Gunavrata and Upasakadasanga jaina AgamoM kI mUlabhASA : ardhamAgadhI yA zaurasenI dazAzrutaskaMdhaniyukti : antarAvalokana SaTprAbhRta ke racanAkAra aura usakA racanAkAla jaina AgamoM meM dharma-adharma (dravya) : eka aitihAsika vivecana paMcakAraNa samavAya aDDAlijIya gaccha jarmana jaina zrAvikA DaoN0 zArloTe krAujhe Astakaprakarana: An Introduction Navatattvaprakarana 48 48 48 48 48 48 48 DaoN0 vijaya kumAra DaoN0 ratanacandra jaina DaoN0 zivaprasAda zrI hajArImala bAMThiyA Dr. Ashok Kumar Singh Dr. Shriprakash Pandey 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 10-12 1997 -10-12 1997 53-72 73-80 81-82 83-92 107-118 1-28 48 48 48 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa lekhakAnusAra lekha sUcI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san 161 pRSTha / * * * ng * 944 >> T lekha agaracaMda nAhaTA aSTalakSI meM ullekhita aprApya racanAyeM aSTalakSI meM ullekhita jayasundarasUri kI zatArthI kI khoja Avazyaka asvAda vrata bhI tapa hai Agama maryAdA aura saMtoM ke varSAvAsa AcArya bhadrabAhu aura haribhadra kI ajJAta racanAeM AcArya hemacandra ke paTTadhara AcArya rAmacandra ke anupalabdha nATakoM kI khoja atyAvazyaka AcArya zrI AtmArAma jI kI Agama sevA Atma zodhana kA mahAn parva : paryuSaNa AzutoSa myujiyama meM nAgaura kA eka sacitra vijJaptipatra osavaMza-sthApanA ke samaya saMbandhI mahattvapUrNa ullekha hai upA0 bhaktilAbharacita nyAyasAra avacUrNi eka aprakAzita prAcIna prAkRta sUtra yA adhyayana eka ajJAta grantha kI upalabdhi eka ajJAta jainamuni kA saMskRta dUta kAvya 6 katipaya jainetara granthoM kI ajJAta jaina TIkAeM kuMbhAriyA tIrtha kA kalApUrNa mahAvIra maMdira karmazAstravid rAmadevagaNi aura unakI racanAe~ * * * * * * * * * * * * 1967 1967 1961 1957 1974 1961 1962 1951 1973 1952 1970 1971 1961 1961 1978 1974 1978 9-11 27-28 25-31 26-33 25-31 21-25 40 7-13 15-19 27-33 19-21 23-25 29-30 17-20 26-31 28-31 11-19 * - * 3 ru or Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 lekha kalyANasAgarasUri ko preSita sacitra vijJapti lekha kavi depAla kI anya racanAaiM zramaNa : atIta ke jharokhe meM kyA kRSNagaccha kI sthApanA samvat 1391 I0 meM huI thI ? kyA 'rUpakamAlA' nAmaka racanAe~ alaMkAra zAstra sambandhI haiM ? kAvyakalpalatAvRtti garbhApaharaNa sambaMdhI kucha bAteM gItA ke rAjasthAnI anuvAdaka jaina kavi thirapAla gItAsaMjJaka jaina racanAeM gyAraha gaNadhara sambaMdhI jJAtavya bAteM caturviMzatistava kA pATha bheda aura eka atirikta gAthA candravedhyaka Adi-sUtra anupalabdha nahIM haiM 24 tIrthaMkaroM ke nAmoM meM nAtha zabda kA prayoga kaba jayaprabhasUri racita kumArasaMbhava TIkA jayasiMhasUri racita aprasiddha RSabhadeva aura vIracaritra yugala kAvya jyotirdhara do jaina vidvAn haribhadra aura yazovijaya jinacandrasUriracita zrAvaka sAmAcArI kI pUrI prati kI khoja jinacandrasUrikRta kSapaka zikSA kA viSaya varSa 16 34 24 29 26 2 X NA 2 2 2 2 2 24 22 5 22 21 30 7 19 22 aMka 10 10 12 7 4 9 I0 san pRSTha 1965 1982 1972 : 1978 1958 1972 1972 1951 1973 1971 1954 1967 1970 1979 1956 1968 1971 29-30 29-33 28-29 12-17 12-15 27-28 19-23 25-27 22-26 13-17 16-17 18- 22 31-33 19-23 16-19 32-35 34-35 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 varSa pRSTha / 31-33 9-11 15-18 32-34 35-38 * * * * zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jinadattasUri kA zakunazAstra evaM haribhadrasUri kA vyavahArakalpa jinadharma kA tamAzA jinarAjasUrikRta naiSadhamahAkAvyavRtti zrI jinavallabhasUri kI prAkRta sAhitya sevA jIvana caritra grantha " jaina AgamoM kA mahattva aura apanA kartavya jaina ekatA kA svarUpa va usake upAya jaina kalA pradarzanI jaina granthoM aura purANoM ke bhaugolika varNana kA tulanAtmaka adhyayana ke jaina rAsa sAhitya OM jaina zilpa kA eka viziSTa prakAra : sahasrakUTa haiM jaina sAhitya kA bRhada itihAsa bhAga 5 ke katipaya saMzodhana jaina jJAna bhaNDAroM ke prakAzita sUcI grantha jaunapura kI bar3I masjida kyA jaina maMdira hai ? jainAgamoM meM mahAvIra ke jIvanavRtta kI sAmagrI govinda triguNAyaka kA 'jaina darzana va saMta kavi' sambandhI vaktavya terApaMtha sampradAya ke hastalikhita grantha-saMgrahAlaya I0 san 1979 1954 1969 1963 1959 1950 1983 1957 1972 1956 Private & Personal Use Only to 9 how 29 >>ri x 9 xs , * , * 1974 * * * 9 * * 1970 1953 1979 1956 1964 1960 1-21 36-38 15-20 15-16 16-21 20-23 73-79 33-35 34-38 28-36 23-25 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 24-27 lekha telagUbhASA ke avadhAnI vidvAnoM kI paramparA ke dazAzrutaskandha kI bRhad TIkA aura TIkAkAra matikIrti dazAzrutaskandha ke vividha saMskaraNa evaM TIkAe~ devacandrakRta yaMtra prakRti kA vastra TippaNaka / dAnazIla, tapa, bhAva ke racayitA aura dAnakulaka kA pATha dAna sambandhI mAnyatA para vicAra digambara AryA jinamatI kI mUrti dila mAM divar3o thAya dvIpasAgaraprajJapti nandIsUtra kI eka jainetara TIkA muni vinayacandrakRta grahadIpikA paM0 rAmacaMdra gaNiracita sumukhanRpatikAvya paM0 sukhalAla jI ke tIna vyAkhyAnamAlAoM ke paThanIya graMtha padmamaMdiraracita bAlAvabodha pravacanasAra kA nahIM pravacanasArodvAra kA hai paryuSaNa aura hamArA kartavya frrrrrrrr 9 m v I0 san 1959 1978 1977 1979 1973 1955 1959 1960 1965 1965 1970 1968 1981 1970 1957 1985 1959 21-24 28-29 18-24 3-10 31-32 8-9 18-19 13-14 15-17 30-31 57 30-31 9-14 6-12 25-26 paryuSaNa parva kA pAvana saMdeza ar Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1956 1952 1967 1962 1976 1977 1959 1953 lekha paryuSaNa parva para do mahattapUrNa dhArmika anuSThAna pallIvAlagacchIya zAMtisUri kA samaya evaM pratiSThA prajJAcakSu rAjakavi zrIpAla kI eka ajJAta racanA-zatArthI prAkRta bhASA ke cAra karmagrantha prAkRta bhadrabAhusaMhitA kA ardhakANDa prAkRta-hindI koza ke mahAn praNetA : paM0 haragovindadAsa prAkRta aura usakA sAhitya prAkRta sAhitya ke itihAsa ke prakAzana kI AvazyakatA prAcIna jaina rAjasthAnI gadya sAhitya prANapriya kAvya kA racanAkAla, zloka saMkhyA aura sampradAya prANapriya kAvya ke racayitA va racanAkAla hai 45 Agama aura mUlasUtra kI mAnyatA para vicAra paiMtAlIsa aura battIsa sUtroM kI mAnyatA para vicAra 12vIM zatAbdI kI eka tIrthamAlA bIkAnerI citra-zailI kA sarvAdhika citroM vAlA kalpasUtra bIsavIM sadI kA jaina itihAsa bhaktAmara kI eka aura sacitraprati 29 m MP MAn y mm ~ 2012 Horry 2 w warm " pRSTha 37-39 31-33 6-8 24-25 10-14 19-22 13-19 21-27 11-18 27-29 17-20 61-63 24-29 19-23 20-24 20-24 21-24 1956 1982 1972 1982 1950 1976 1977 1954 1973 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai 166 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1971 13 lekha bhaktAmarastotra kI sacitrapratiyA~ bhaktAmarastotra ke bAda pUrtirUpa stavakAvya bhaktAmarastotra ke zlokoM kI saMkhyA 44 yA 48 bhagavAn neminAtha kA samaya-eka vicAraNIya samasyA bhagavAn neminAtha ke samaya sambandhI saMzodhana " bhAgavadgItA aura jainadharma hai mahattvapUrNa jaina kalA ke prati jaina samAja kI upekSA vRtti * mAnatuMgasUriracita paMcaparameSThistotra mahAvIracaryA grantha sambaMdhI mahApaMDita rAhula jI ke do patra mahAvIra-sambandhI eka ajJAta saMskRta caritra mahAvIra stuti maho0 samayasuMdara kA eka saMgrahagrantha-'gAthAsahasrI' muni meghakumAra-racita kirAtamahAkAvya kI avacUri meghadUta kI eka ajJAt bAlabodhikA paMjikA mevAr3a meM citrita kalpasUtra kI eka viziSTa prati hai maulika cintana kI AvazyakatA raghuvaMza kI ajJAta jaina TIkA "E 8 * * * * * * * * * * * * * * * * % * * * * 8 9 : : : : : 9 1970 1970 1972 1969 1964 1980 1975 1966 1974 1958 1972 1968 1964 1977 1963 1962 pRSTha 13-19 25-29 27-31 15-19 12-13 11-12 13-14 14-17 9-10 52-56 13-15 23-28 15-17 63-64 24-26 20-23 31-32 ng Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha rAjasthAna meM mahAvIra ke do upasarga sthala rAjasthAna meM mahAvIra maMdira rAjasthAnI jaina sAhitya "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM rAjasthAnI loka kathAoM sambandhI sAhitya-nirmANa meM jainoM kA yogadAna rAmasanehI sampradAya ke reNazAkhA ke do sarAvagI AcArya laMdana meM katipaya aprApya jaina grantha likhAI kA sastApana lokAgacchIya vidvAnoM ke tIna saMskRta grantha loka sAhitya ke Adisarjaka jaina vidvAn vaDagaccha ke yugapradhAna dAdA - munizekharasUri vasumatImA vAcaka zrIvallabha racita 'vidagdhamukhamaNDana' kI darpaNa TIkA kI pUrI prati anveSaNIya vikramalIlAvatIcaupAIviSayaka vizeSa jJAtavya vidvavara vinayasAgara AdyapakSIya nahIM, pippalaka zAkhA ke the vinayaprabhakRta jaina vyAkaraNa graMtha zabdadIpikA vilAsakIrtiracita prakriyAsArakaumudI varSa 26 27 10 29 x 11 7 x a w 2 8 24 12 46 27 7 30 29 aMka 6 8 7 10 2 11 8 7-9 2 10 11 I0 san pRSTha 1975 1976 1955 1955 1959 1978 1951 1958 1960 1955 1973 1961 1996 1975 1956 1978 1978 167 17-20 26-28 15-22 4-6 29-31 12-16 27-29 3-5 24-28 9-12 36-39 17-20 74-75 22-23 17-18 17-21 24-28 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vairAgyazataka zabdaratnamahodadhi nAmaka saMskRta gujarAtI jaina-koza zvetAmbara paNDita paramparA zAsanaprabhAvaka jinaprabhasUri Sadarzanasamuccaya ke laghuTIkAkAra-somatilakasUri saMDeragacchIya IzvarasUri kI prApta evaM aprApta racanAeM saMvegaraMgazAlA kyA devabhadrasUri racita aura anupalabdha hai? saMvegaraMgazAlA nAmaka do grantha nahIM eka hI hai| saMskRta sAhitya ke itihAsa ke jaina sambandhita saMzodhana sabake kalyANa meM apanA kalyANa svargIya hIrAlAla kApaDiyA sAta lAkha zloka parimita saMskRta sAhitya ke nirmAtA jainAcArya vijayalAvaNyasUri sAdhuvandanA ke racayitA siMhadevaracita eka vilakSaNa mahAvIrastotra hamArI bhakti niSThA kaisI ho? / harikalazaracita dillI-mevAta deza caityaparipATI hariyANA ke sukavi mAladeva kI navopalabdha racanAe~ sang simesaengsilh seolb saes eumsang saeng sang mas sangeun weol gory ~ ~ 9Arr. 9 hrs 2 m I0 san pRSTha 1960 32-33 1977 22-24 1987 10-13 1976 13-20 1972 . 20-23 1974 29-32 1969 23-26 1969 34 1966 22-26 1963 21-28 1987 23-26 1972 19-23 1970 29-32 1979 20-25 1955 1976 18-21 1977 21-24 8-9 8. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 169 lekha aMka 12 I0 san 1979 1969 1960 pRSTha / 35-38 20-22 59-62 33-37 26-28 . M 1975 1981 50 harSakIrtisUriracita dhAtutaMragiNI harSakulacarita kamalapaMcazatikA . jJAnArNava (grantha paricaya) zrImaddevacandraracita karma sAhitya zrImAlapurANa meM bhagavAn mahAvIra aura gaNadhara gautama kA vikRta varNana acala siMha sarasvatI putra acchelAla yAdava jaina sAhitya meM janapada prAcIna jaina graMthoM meM kRSi zrI ajAtazatru dharma kA bahiSkAra yA pariSkAra zrI ajita muni puSkara ke sambandha meM zodha vizva vyavasthA aura siddhAntatrayI sthA0 jaina sAdhvIsaMgha kA pAramparika itihAsa ajita zukadeva zarmA 1975 1973 15-24 24-27 1960 19-22 9 1966 1966 1973 17 25-31 31-32 12 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 aMka I0 san 1972 1972 1973 pRSTha 23-26 10-16 12-17 11 1981 16-20 1-3 1996 60-64 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha anAsakti vedottarakAlIna AtmavidyA aura jainadharma jainadharma meM bhAvanA sAdhvI zrI aNimA zrI jI sAMskRtika parva kI sAmAjika upayogitA sAdhvI atulaprabhA dhUmAvalI-prakaraNam atula kumAra prasAda siMha titthogAlI (tirthodgAlika) prakIrNaka kI gAthA saMkhyA kA nirdhAraNa ananta prasAda jaina bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-sthalI jaina siddhAnta meM yoga aura Asrava annarAja jaina cAturmAsa vyavasthA meM sudhAra kIjiye anila kumAra gupta jaina darzana meM bandha kA svarUpa: vaijJAnika avadhAraNAoM ke sandarbha meM anila kumAra siMha prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA 10-12 1996 53-64 sh lh 1985 1974 14-16 11-19 bh 1963 21-23 tm 1975 3-9 / / 1-3 1996 11-19 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 171 aMka I0 san pRSTha lekha anila sena guptA sarvodaya pradarzanI abhaya kumAra jaina AcArya hemacandra : eka mahAn kAvyakAra 1959 40-42 AcArya hemacandra : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva kavivara devIdAsa : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva guNasthAna : manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa (kramaza:) 1977 1976 1975 1977 1977 1977 1977 1977 1975 0 MGARH 3-13 8-13 13-18 12-19 3-14 9-18 13-17 23-33 3-14 paramAnandavilAsa : eka paricaya jaina darzana meM samatA jaina darzana kA syAdvAda siddhAnta abhaya muni jI mahArAja patha-bhraSTa mana-nigraha zrI amaracandra ujjayinI 1955 1955 33-36 36-37 12 10 1952 27-33 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 6-7 9 I0 san 1961 1956 pRSTha 54-53 3-6 6 1959 16-22 14-18 lekha brahmaniSTha mahAvIra jaina sAhitya meM kaliGga amaracaMda mittala guptakAla meM jainadharma upAdhyAya zrI amaramuni adhUrI jor3I amaravANI amRta jItA, viSa hArA AcArya : eka madhura zAstA udayana kA paryuSaNa zradheya vAcaspati jI : eka puNya smRti krAntidarzI mahAvIra jIvana kI kalA jIvana darzana jIvana-dRSTi DhaMr3haNa RSi kI titikSA tyAga kA mUlya 25-29 12-16 1979 1954 1982 12 1957 11 1980 11-12 1963 6 1982 1956 1680 1982 1982 1980 www dory 33-38 28-38 3-6 7-9 8-10 11-14 9-11 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha dayAmUrti : dharmaruci anagAra dArzanika kSitija kA dIptimAna nakSatra dhArmika jIvana kI preraNA nAtha kauna ? parva kI ArAdhanA , balabhadra aura hariNa balidAna kI amara gAthA ke bAhabali : cakravartI kA vijetA binA vicAre jo karai bhagavAn mahAvIra bhagavAn mahAvIra kA adhyAtma darzana hai bhagavAn mahAvIra kA nirvANa-kalyANaka bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA bhAratIya darzanoM kI AtmA bhAratIya saMskRti kA praharI mana kI lar3AI pahAvIra kA akhaNDa vyaktitva I0 san 1981 1981 1960 1980 1959 1982 1981 1981 1981 1982 1963 1983 1984 Private & Personal Use Only 972 LArmy ~ ~Mru 173 pRSTha 5-7 11-13 9-12 12-16 17-19 9-11 17-23 21-27 12-14 5-14 1. 6-7 1 1-5 2-6 1-10 9-11 26-28 13-16 11-16 1955 1980 6 1981 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 18 2-7 lekha mahAvIra kA jIvana darzana hu mA~sa kA mUlya rAjA megharatha kA balidAna saba dharmoM kI maMjila eka hai sattA kA darpa - sanat kumAra kA saundarya sarvadharma samAnatva kI kuMjI sneha ke dhAge sAmAyika aura tapasyA kA rahasya sAmAyika kA mUlya sevAvratI naMdISeNa Rs sone kI camaka holI kA vyApaka AdhAra paM0 amRtalAla zAstrI atizaya kSetra papaurA hai upakArI pazuoM kI yaha durdazA kAzI ke katipaya aitihAsika tathya parvarAja paryuSaNa I0 san pRSTha 1984 3-14 1980 22-25 1981 13-15 1960 16-17 1982 13-16 1982 10-14 1960 1982 1959 11-12 1980 6-8 1980 14-17 1980 8-9 1961 7-8 78 . w mro sono x ma o oras waar 1965 1961 1988 1959 18-22 26-29 16-18 15-16 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM sur ur x x x I0 san 1957 1960 1956 1956 1970 175 pRSTha 33-34 12 18-20 4-7 20-28 1969 18-25 lekha bhagavAn mahAvIra kI divya dezanA bhagavAn mahAvIra kI dena bhojana aura usakA samaya vAgbhaTTAlaMkAra vAgbhaTTAlaMkAra vIranandI aura unakA candraprabhacarita paM0 ambAlAla premacanda zAha labdhiphala labdhiyA~ jainaratnazAstra ambAzaMkara nAgara zrI kizanadAsakRta 'upadezabAvanI' amitAbha pArzvanAtha ke do paTTadhara ambikAdatta zarmA jaina tattvavidyA meM pudgala' kI avadhAraNA jaina darzana meM janma aura mRtyu kI prakriyA x 1966 2 29-39 73-84 29-32 4 1970 11 1960 28-32 1960 20-21 1 9 1987 1987 6-15 2-9 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 176 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 4 1953 8-10 lekha araviMda krodha Adi vRttiyoM para vijaya kaise? aruNa pratApa siMha azoka ke abhilekhoM meM anekAMtavAdI cintana : eka samIkSA iSukArIya adhyayana (uttarAdhyayana) evaM zAMtiparva- (mahAbhArata) kA pitA-putra saMvAda jaina evaM bauddha dharma meM bhikSuNI saMgha kI sthApanA ke jaina paramparA ke vikAsa meM striyoM kA yogadAna e jaina bhikSuNI-saMgha aura usameM nAriyoM ke praveza ke kAraNa bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi : eka punarvicAra ke bhikSuNI saMgha kI utpatti evaM vikAsa hai haribhadra kI zrAvaka prajJapti meM varNita ahiMsA : Adhunika saMdarbha meM hindU evaM jaina paramparA meM samAdhimaraNa : eka samIkSA arcanA pANDeya jaina darzana ke saMdarbha meM bhASA kI utpatti 6 jaina darzana meM kathana kI satyatA jaina bhASA darzana kI samasyAe~ zabda kA vAcyArtha jAti yA vyakti 10-12 1993 1-3 1991 9 1984 10-12 1993 4 1982 10-12 1995 9 1980 10-12 1990 10-12 1993 8-13 87-92 1-16 1-7 12-16 1-4 17-20 57-70 14-18 5 5 1-3 9 1986 1985 1991 1985 11-18 6-9 93-96 9-13 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san 177 pRSTha / 10 1968 31-36 11 1984 17-18 1950 19-21 lekha arhadAsa baMDobA dige dasadharma yoga sAdhanA hai alakA pracaNDiyA 'dIti' siddhi kA patha : Arjavadharma avadhakizora nArAyaNa jaina mUrti kalA atrideva gupta upavAsa se lAbha gAya kA dUdha bhAratIya cikitsA zAstra zAka vicAra hai azoka caDhaDDA yuvakoM ke sAmane eka prazna cinha azokakumAra mizra kIrtivarddhanakRta sadayavatsa sAvaliMgA caupaI candana malayAgiri chIhala kI eka durlabha prabandha kRti 1954 1958 1953 27-30 16-18 29-34 36-31 a am mor ar roo 1959 21-22 7 27 1976 1976 1976 22-26 20-25 22-28 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 lekha jaina kavi jaTamalakRta premavilAsa kathA hIrANaMdasUri kA vidyAvilAsa aura usa para Adharita racanAe~ azoka parAzara gRhastha ke aSTamUla guNa- tulanAtmaka adhyayana azoka kumAra siMha prabandhakoza meM upalabdha Arthika vivaraNa prAcIna jaina graMthoM meM karmasiddhAMta kA vikAsakrama jainAgamavarNita tIrthaMkaroM kI bhikSuNiyA~ jainAcArya rAjazekharasUri : vyaktitva evaM kRtitva dazAzrutaskandhaniryukti meM iMGgita dRSTAMta dazAzrutaskandhaniryukti : antarAvalokana bhagavAn mahAvIra kI pramukha AryikAeM sthAnAGga evaM samavAyAGga meM punarAvRtti kI samasyA hiMsaka aura ahiMsaka yuddha zramaNa : atIta ke jharokhe meM asIma kumAra mizra aitihAsika adhyayana ke jaina srota aura unakI prAmANikatA : eka adhyayana muni AIdAna jI varSa 26 26 31 38 43 pUDhe to toca va 40 41 48 48 40 46 aMka 11 12 I0 san pRSTha 1975 1975 1979 1987 10-12 1993 9 10-12 1-3 1989 1990 1997 10-12 1997 1989 10-12 1996 11 1987 10-12 1995 20-23 21-26 20-24 17-26 19-28 17-30 93-110 47-59 31-44 30-33 36-52 1-3 44-51 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jIvana ke do rUpa-dhana aura dharma manuSya kI pragati ke prati bhayaMkara vidroha muniyoM kA Adarza tyAga nArI kA mahattva niHzastrIkaraNa sAdhvI samAja se zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa (kramaza:) aMka 2 6 7-8 3 I0 san 1956 1954 1952 1954 1958 1953 1956 1956 1958 179 pRSTha / 16-18 18-19 7-8 30-36 17-22 21-22 30-35 29-34 35-37 o 1962 41 zrI vinayacanda durlabha jI AcArya AtmArAmajI zAstroddhAra kI AvazyakatA Aditya pracaNDiyA karmoM kA phala jaisI dRSTi vaisI sRSTi tapa kA upAdeya : karmoM kI nirjarA dharma aura dhArmika dharma kA mAna no rara 1980 1982 1984 1983 1984 20-21 10-11 19-20 20-21 17-18 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 lekha bhole nahIM bhale baniye mahAmAnava mahAvIra kA jIvana pradeya vartamAna sandarbha aura bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA samrATa aura sAmrAjya sAmAyika aura dhyAna sukha kA sAgara hindI jaina kavi chatrapati : vyaktitva tathA kRtitva bhadanta Ananda kausalyAyana bhagavAn buddha AcArya Ananda RSi Atma bodha kA kSaNa Atma sukha sabhI sukhoM kA rAjA kIrti ke zatru, krodha aura kuzIla duHkha kA janaka lobha durbala ko satAnA kSatriya dharma nahIM mahAparva paryuSaNa kA pAvana sandeza : apane Apa ko parakheM sadAcAra kA mahattva zramaNa : atIta ke jharokhe meM & Y w I g m g varSa 38 36 35 32 35 33 35 7 34 33 32 32 36 36 34 aMka 2 8 4 10 8 8 4 11 4 2 4 11 I0 san pRSTha 1986 1985 1984 1981 1984 1982 1984 1956 1983 1981 1981 1980 1985 1985 1983 14-16 7-9 27-28 17-23 4-8 22-24 1-5 13-20 10-11 3-5 1-9 5-12 2-4 14-15 11-12 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM har aMka I0 san 1980 181 pRSTha 12-18 11 1957 23-28 7-8 8 1957 1987 9-11 23-25 lekha sAdhanA meM zraddhA kA sthAna AratI pAtrA vyAvahArika kriyAe~ - indracandra jaina sthUlabhadra zrI zAntibhAI vanamAlI seTha kA amRtotsava indracandra zAstrI abhaya kA arAdhaka AcArya hemacaMdra aura jaina saMskRti AcArAMga kI dArzanika mAnyatAyeM Apa samyag dRSTi haiM yA mithyAdRSTi AryarakSita Astika aura nAstika kisakI jaya kevalajJAna sambandhI kucha bAteM guru nAnaka caritra ke mApadaNDa o un or rus m m 5 or 1954 1968 1953 1951 1956 1956 1952 1952 1954 1950 1-8 3-5 1-6 32-36 19-22 27-30 33-37 19-22 12-25 21-22 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 182 lekha janataMtra ke mahAn upAsaka bhagavAn mahAvIra jaina AgamoM kA manthana pRSTha | 3-7 35-37 29-30 jaina paramparA jaina paramparA kA AdikAla >> >> 23.3.33 3 jaina sAhitya kA vihaMgAvalokana jaina sAhitya ke viSaya meM ajaina vidvAnoM kI dRSTiyA~ jaina sAhitya ke saMketa cinha jaina sAhitya sevA narasiMha mehatA pitRhIna tyAgapUrvaka upabhoga karo mahAtmA husena basarAI mahAvIra kA darzana karAie mahAvIra kI jaya woram xow rouroumors. wo i I0 san 1957 1953 1953 1959 1963 1963 1963 1953 1953 1953 1958 1954 1954 1955 1954 1962 1954 9-17 9-17 12-18 8-14 25-28 30-38 13-15 17-20 25-29 28-31 21-28 29-32 31-33 3 3 9 3 MI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 183 aMka 7-8 12 1 lekha mahAvIra se pahale kA jaina itihAsa merI bambaI yAtrA vajrasvAmI vaizAlI ke gaNataMtra kI eka jhA~kI saMgharSa aura AliMgana saMsAra ke dharmoM kA udaya satya ke AvaraNa yA mUrchAeM santa ekanAtha ke jIvana prasaMga saphalatA ke tIna tattva samyakadRSTi aura mithyA dRSTi P>> >> 03 250343 3 rd >> >> 7 ~ < < u al aur mal N I0 san 1953 1953 1956 1954 1966 1954 1964 1954 1961 1954 1954 1951 1963 1953 1953 1954 1950 pRSTha 30-34 11-15 8-11 28-30 25-32 20-25 12-19 11-19 28-30 3-10 4-11 11-14 28-31 25-31 29-35 11-20 17-23 samyag jJAna aura mithyA jJAna svAmI zrI dhanIrAma jI mahArAja siddhasena divAkara sUtrakRtAMga meM varNita mata-matAMtara < sevaka Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 18 xoa w w I0 san 1950 1962 1951 1953 1965 pRSTha 29-32 17-19 15-20 5-13 32-36 zramaNa aura brAhmaNa zramaNa saMgha ke dasa varSa zrI jainendra gurukula, paMcakUlA hama kidhara baha rahe haiM ? hamArI pravRttiyA~ aura unakA mUlyAMkana indreza candra siMha jaina Agama sAhitya meM varNita dAsa-prathA jaina AgamoM meM varNita jAtigata samatA prAcIna bhAratIya sainya vijJAna evaM yuddhanIti : jaina srotoM ke AdhAra para . bhAratIya rAjanIti meM jaina saMskRti kA yogadAna yuddha aura yuddha nIti 10-12 1990 1 8 1988 1990 1989 85-92 63-72 9-17 27-34 26-36 12 7-9 1992 1-8 jainadharma aura darzana kI prAsaMgikatA-vartamAna paripekSya meM indulA AdhyAtmika sAdhanA aura usakI paramparAe~ ilA khAsanavIsa baccoM kI mUlabhUta AvazyakatAe~ 10 1959 9-16 5 1957 15-20 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha ilAcanda jozI kAlakAcArya (mahAsatI) ujjavala kumArI sAmAyika kI sArthakatA utsavalAla tivArI sumana rakha bharosA mahAvIra kA paM0 udayacanda jaina AcArya hemacandra aura kumArapAlacarita AdhyAtmavAdiyoM se ahiMsA kA virATa rUpa jaina jaina sAhitya meM zizu tattvArtharAjavArtika meM varNita bauddhAdimata paryuSaNa aura bauddha dharma nikSepa meM naya yojanA mahAmanA kI mahAnatA mUlArAdhanA meM samAdhimaraNa vAdirAjasUri : vyaktitva evaM kRtitva darzana meM AtmasvarUpa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 1 36 22 2 2 ov 22 21 36 22 35 12 23 13 23 2 28 aMka 10 12 7 ave a 10 6 12 11 4 2 7 I0 san pRSTha 1954 1950 1945 1971 1971 1970 1985 1971 1984 1961 1972 1962 1972 1977 185 23-29 26 10-11 3-10 18-24 28-31 1-11 22-20 37-48 27-30 13-17 26-28 21-30 3-8 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vAsupUjyacaritam : eka adhyayana I0 san 9172 1972 1952 1971 1973 pRSTha 3-10 10-17 16-18 22-29 12-21 1977 14-17 hamAre samAja kI bhAvI pIr3hI zrI hemavijayagaNi aura vijayaprazastimahAkAvya kSatracUr3AmaNi meM ullikhita katipayanItivAkya udaya muni jainadarzana umAzaMkara tripAThI buniyAdI sudhAra bhAI sAhaba zikSA kA jahara zikSA ke do rUpa zikSA ke sAdhana urmilA jaina vIravardhamAnacarita meM zAntarasa vimarza zramaNa saMskRti kI pRSThabhUmi 16 5 w sam r worn on an 1950 1963 1956 1955 1951 17-20 15-18 30 27 13-17 1983 1982 25-28 3-5 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 pRSTha aMka I0 san 12 1987 12-24 4-6 1992 69-84 5 1987 2-5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha varSa umezacandra siMha uttarabhArata kI sAmAjika evaM Arthika saMracanA : jaina Agama sAhitya ke sandarbha meM umezacandra zrIvAstava triSaSTizalAkApuruSacarita meM pratipAdita-sAMskRtika jIvana ummedamala munota gatizIla svaccha mana varadAna hai umeza muni asamatA miTAne kA upAya. uSA siMha mahAtmA gA~dhI kA mAnavatAvAdI rAjanItika cintana aura jainadarzana-eka samIkSAtmaka adhyayana uSA meharA maoNntesarI zikSA-paddhati e0 ema0 yostana ahiMsA aura zizu maoNntesarI Andolana maoNntesarI zikSA ke 50 varSa 11 1960 22-23 7-9 1996 55-59 3-4 1957 38-48 3-4 3-4 1957 1957 1957 3-9 / 67-79 61-66 3-4 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha 10 1955 30-32 8 1955 19-35 3-4 7-8 1957 1957 10-14 4-7 188 lekha esa0 Ara0 kRSNan lekhaka aura vizvazAnti esa0kAnta saccA vaibhava esa0 Ara0 svAmI zizu aura saMskRti zikSA aura usakA uddezya esa0 sI0 upAdhyAya kuSANakAlIna mathurA kI jaina sabhyatA esa0 ena0 dube jaina abhilekhoM kI bhASAoM kA svarUpa evaM vividhatAeM esa0 esa0 gupta eka duniyA~ aura eka dharma RSabhacandra jaina dharma aura Aja kI duniyA~ lavaNa evaM aMkuza kI deva vijaya kA bhaugolika paricaya anekAnta eka dRSTi 2 1955 17-18 4-6 1991 89-92 1957 4-7 15 10 3 1964 1965 35-36 3-15 10-12 1980 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meN| lekha aMka 9 I0 san 1981 189 pRSTha 2-4 11 1959 1951 1957 22-24 28-32 15-18 69-72 9 1958 2 1963 35-36 bhagavAn mahAvIra aura unake dvArA pratipAdita dharma RSabhadAsa rAMkA ekatA kI ora eka kadama maMdiroM ke jhagar3e aura jaina samAja saMskRti kI duhAI samatA ke pratIka mahAvIra omaprakAza agravAla zrI ataracanda jaina omaprakAza siMha akabara aura jainadharma Aja kA yuga mahAvIra kA yuga hai sAdhvI zrI kanakaprabhA AcArAMga ke kucha mahattvapUrNa zabda | muni kanakavijaya nepAla ke zAhavaMza aura unake pUrvaja munizrI kanhaiyAlAla 'kamala' AgamoM ke Anuyogika-vargIkaraNa 6 4 ___ * * 1982 1958 56-60 30-34 1-2 1966 61-64 4 1951 34-38 10 1962 9-12 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 5 11 2 10 I0 san 1966 1957 1960 1963 11 6 lekha AcArAMga kA paricaya kaSAya vijaya kA mahAparva nae apavAda padmalezyA ke rasa kA upameya madya kyoM ? paryuSaNa aura pazcAttApa paryuSaNa mImAMsA bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva manuSya janma yA mAnavatA rAma kI kSamAyAcanA zramaNa saMgha ke sAmane eka savAla ! hai hamAre kavala (grAsa) ko murgI ke aNDe kI upamA kyoM ? kanhaiyAlAla bhuraDiyA bhAratIya saMskRti ko bhagavAn mahAvIra kI dena kanhaiyAlAla sarAvagI AtmA : bauddha evaM jaina dRSTi gyAraha pratimA (vrata) aura ekAdazI jagataH satya yA mithyA pRSTha 27-35 3-5 / / 22-2 9-11 28 17-21 17-23 41-44 33-34 26-29 30-32 1955 1957 1960 1959 1960 1964 1960 27-29 12 5 1973 3-9 1978 18-23 19885-11 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainadharma Astika yA nAstika 26 sm >> 6 30 29 25 24 27 23 jainadharma meM karmayoga kA svarUpa jainadharma bhaugolika sImA meM Abaddha kyoM ? nayavAda : eka dRSTi pAvA : kasauTI para prAcIna bhAratavarSa meM gaNataMtra kA Adarza bhASA aura sAhitya mahAvIra kI nirvANa-bhUmi pAvA kI vartamAna sthiti mAnava saMskRti kA vikAsa varNa aura jAtivAda : jaina dRSTi 3 vartamAna yuga ke sandarbha meM bhagavAn mahAvIra ke upadeza vaizAlI kA santa rAjakumAra vyakti pahale yA samAja zIlaparAyaNa mahAvIra zramaNa jIvana meM adhikaraNa kA upazamana sAmAyika : sau sayAne ekamata sukha-du:kha 191 pRSTha 19-25 21-25 15-20 84-38 14-18 16-23 9-12 3-14 30-31 3-15 17-20 28-34 3-7 28-31 52-53 23-27 10-17 9-13 I0 san 1980 1975 1979 1972 1978 9974 1973 1976 1971 1976 1978 1974 1976 1974 1961 1956 1978 1979 28 >> Mr. yr Mory 25 27 7 25 31 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha paM0 kapiladeva giri ___prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya 1971 1971 1971 1974 29-38 24-38 18-29 - 27-33 - - 8 6 1987 1981 7-13 23-26 1 1987 1-4 baMgalA Adi bhASAoM ke sambandhavAcI pratyaya mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI sthiti kapUracanda jaina purudevacampU kA AlocanAtmaka parizIlana mahAvIra kI vANI kamalacanda saugAnI mahAvIra kA aparigraha siddhAnta : sAmAjika nyAya kA amogha mantra kamala jaina AcArya haribhadra evaM unakA yoga AcArya haribhadra aura unakA sAhitya prAcIna jaina kathA sAhitya kA udbhava, vikAsa aura vasudevahiMDI prAcIna jaina sAhitya meM varNita Arthika jIvana : eka adhyayana vasudevahiMDI kA samIkSAtmaka adhyayana kamalA mAtAjI andherA dIpa tale 44 44 46 1-3 1993 4-6 1993 10-12 1995 8-9 1986 4-6 1996 8-27 1-12 52-63 10-19 11-35 37 1 1987 26-27 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 varSa aMka I0 san pRSTha 1961 1962 7-10 36-37 5 7-12 1991 35-43 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha kamalA jaina tattvopadeSTA mahAvIra AcArya zrI kA puNya jIvana kamalA paMta jaina sammata AtmasvarUpa kA anya bhAratIya darzanoM se tulanAtmaka vivecana kamalA jozI 1 anya pramukha bhAratIya darzanoM evaM jaina darzana meM karmabandha kA tulanAtmaka svarUpa * jaina darzana meM Avazyaka sAdhanA jaina darzana meM parISaha jaya kA svarUpa evaM mahattva zizu kI nidrA i kamaleza kumAra jaina jaina AlaMkArikoM kI rasa viSayaka mAnyatAe~ kavi-svarUpa : jaina AlaMkArikoM kI dRSTi meM prAkRta jainAgama paramparA meM gRhasthAcAra tathA usakI pAribhASika zabdAvalI bArahabhAvanA : eka anuzIlana rasa-vivecana : anuyogadvArasUtra meM 1989 1989 1954 33-43 27-34 41-45 32-34 1978 1976 1992 1994 1976 14-24 8-12 47-68 56-61 23-29 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1957 40-43 1995 70-73 1991 1-10 1965 38 / lekha kalAdevI jaina akSaya tRtIyA kalAnAtha zAstrI cAturmAsa : svarUpa aura paramparAe~ kalyANamala lor3hA / aha~ paramAtmane namaH muni kalyANa vijaya rAyapaseNiya upAMga aura usakA racanAkAla' kI samIkSA kalyANI devI jAyasavAla ka jaina paramparA meM mahAbhArata kathA / pANDavacarita kA tulanAtmaka adhyayana kastUracanda jaina koTizilA tIrtha kA bhaugolika abhijJAna jaina dharma meM mAnavatAvAda hai kastUramala bAMThiyA ahiMsA niuNA diTThA adhimAsa aura paryuSaNa 1989 1988 14-19 22-27 12 7-12 1991 1966 51-60 25-32 / 1963 1955 34-43 17-23 1 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha -12 abhavyajIva navauveyaka taka kaise jAtA hai? ahiMsaka madhu Agama prakAzana meM sahayoga kauna aura kaise kare? Agama vAcanA kA savAla isa carcA ko khatma kIjiye "kuvalayamAlA" madhyayuga ke AdikAla kI eka jaina kathA kyA jAti smaraNa bhI nahIM rahA kyA the? kyA haiM? kyA honA hai? chadmasthAnAM ca matibhramaH janamArga . jaina itihAsa lekhakoM ko AhvAna jaina Agama aura vijJAna jaina tattvoM meM zUbiMga ke vicAra jainamuni aura mA~sAhAra parihAra jaina sAhitya ke itihAsa kI pUrva pIThikA jainoM ne bhI yuga kA AhvAna sunA jainoM meM mUrti aura usakI pUjA paddhatiyoM meM vikAsa aura vikAra Ea 9 : : : : : : : I0 san 1968 1956 1967 1958 1960 1967 1960 1960 1958 1970 12 vow a w x n or on aina o o x ang 195 pRSTha 7-11 24-29 16-25 68-70 44-47 2-17 29-34 17-21 26-30 3-15 31-33 36-40 16-23 14-25 18-24 33-37 6-17 : 1961 1970 1967 1969 1963 1968 : : : : Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM * pRSTha 12-14 lekha tIrthaMkara mahAvIra tIrthaMkaravAda digambara paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda pahale mahAvIra nirvANa yA buddha nirvANa / gaga prasiddhiprApta zvetAmbara jainoM kI kucha kRtrima kRtiyA~ pratyAlocanA-mahAvIra kA antasthala buddha aura mahAvIra kA parinirvANa # 5 9 8 8 8 * 5 g 7-8 I0 san 1961 1956 1965 1959 1968 1955 1962 1962 1959 1966 1961 1964 1969 1956 1956 1964 1964 bhagavAn mahAvIra kA nirvANAbda 2500 A rahA hai bhAratIya vidyAvid DaoN0 jaoNna jArja buhalara mahAvIra ke jIvana para nayA prakAza bhagavAn mahAvIra ke jIvana-caritra 56-62 10-21 9-30 33-36 8-13 25-26 28-32 13-20 31-33 49-63 5-22 22-29 4-15 9-16 2-8 : : : : : 0 : : : : mahAvIra bhUle? , r = 8a kA racanAkAla-kramaza: " Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 197 pRSTha 3-10 3-11 3-11 vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana-kramaza: I0 san 1964 1964 1964 1965 1965 1965 1967 1967 1966 zramaNa aura zramaNopAsaka zrAvaka kise kahA jAya zrAvaka ke guNa evaM bheda-kramazaH PAWwwxx222241222 * * * * * * a a m ur 9 ng a 3-11 3-14 3-19 25-29 10-23 3-11 3-10 zrI jayabhikkhu ke granthoM kA hindI anuvAda zrI lAlAbhAI vIracanda desAI 'jayabhikkhu' zAstra vAcanA kI Aja phira AvazyakatA hai zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa (kramaza:) 1966 1968 1968 1957 1966 1966 1966 25-34 28-37 4-7 4-5 2-14 3-14 zvetAmbara-paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka Prade I0 san 1968 1958 1960 pRSTha 6-18 17-20 7-12 10 1 1987 21-22 13-16 1983 samarAiccakahA kA avikala gurjarAnuvAda hama anekAntavAdI haiM yA ekAntavAdI ? hama dUsaroM ko dUsaroM ke hI dRSTikoNa se samajheM ___kastUrInAtha gosvAmI AhAra darzana vartamAna azAnti kA ekamAtra samAdhAna ahiMsA kastUrIlAla jaina saMyama aura tyAga kI mUrti kAkA kAlelakara adveSa darzana ahiMsA kI pariNati-samanvaya aura satyAgraha ahiMsA kI sAdhanA ahiMsA ke tIna kSetra-kramazaH 11-12 1963 67-71 12-14 0 0 1964 1966 1950 1964 1964 1960 1949 1951 2 - Arr 0 18-21 11-13 16-19 16-17 34-38 31-32 36 ahiMsA-zodhapITha tarka aura bhAvanA dharma ke sthAna para saMskRti Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha sAdhvI zrI kAnakumArI jI saccI kSamA kAnajI bhAI paTela uttarAdhyayanasUtra : dhArmika kAvya dharma kSetre hima kSetre zramaNa saMskRti meM kSamA zramaNa paramparA meM dharma aura usakA mahattva kAMtA jaina striI zikSA bhagavAn munizrI mahAvIra kA Adarza aura hama kAMti sAgara jI kavi ratna zrI amaramuni jI magadha meM dIpamAlikA kAmatA prasAda mizra vimalasUri ke paumacariu kA bhaugolika adhyayana kizorI lAla jaina kucha saMsmaraNa aura zraddhA ke phUla zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 32 15 14 13 15 8 1 32 14 aMka 11 7-8 m 3 11 5-6 ww 6 6 12 11-12 I0 san 1981 1964 1963 1962 1964 1950 1951 1957 1949 1981 1963 pRSTha 199 31-32 48-57 19-28 9-13 23-27 23-26 33-36 8-10 37-40 12-20 50-53 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 lekha kizorI lAla mazarUvAlA nArI kI pratiSThA zuddha vyavahAra kA Andolana somanAtha svacchatA : jIvana kA aMga kRpAzaMkara vyAsa naya aura nikSepa - eka vizleSaNa kRSNacandrAcArya AgarA meM zrI ratnamuni zatAbdI samAroha jainatva kI kasauTI 3. dharmabandhu harbarTa vArana pUjya zrI maMgala RSi jI vItarAga mahAvIra zramaNa saMskRti kA bhAvI vikAsa sabase pahalA pATha sAdhu samAja kI pratiSThA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 2 2 2 2 11 32 15 15 12 9 1 3 aMka o or a m 11 12 7-8 & ov 12 11 9 11-12 1 7-8 I0 san 1951 1951 1951 1960 1981 1964 1950 1954 1964 1961 1958 1950 1952 pRSTha 4-8 14-18 18-23 27-28 35-48 12-16 31-32 16-22 38-40 7-8 73-74 28-30 61-63 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 201 aMka I0 san pRSTha lekha zrI kRSNa 'juganU' aparAdha kI auSadhi : kSamA indriyanigraha se mokSa-prApti kRSNadatta bAjapeyI zAjApura kA purAtAttvika mahattva 8 11 1985 1986 7-9 / / 5-7 10-12 1990 111- 114 8 1981 24-25 1996 1994 15-22 10-22 kRSNamurArI pANDeya somadevasUri kI arthanIti-eka samAjavAdI dRSTikoNa kRSNalAla tripAThI jaina dharma aura prayAga rAmacandrasUri aura unakA sAhitya kRSNalAla zarmA jainadharma aura vyAvasAyika pU~jIvAda : vebara kI anudRSTi jaina upAzraya vyavasthA aura karmacArI taMtra kRSNA meharotrA Adarza gRhasthI kumAra priyadarzI jIvana ke do pakSa 1967 65-72 27-33 1966 . 1960 29-31 1959 25-26 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 202 lekha aMka 11-12 I0 san 1958 pRSTha 42-56 1-3 1997 21-32 10-12 1994 33-36 1988 1979 17-23 21-33 naI samAja vyavasthA kundanalAla jaina yoga nidhAna kumuda giri jaina mahApurANa : eka kalAparaka adhyayana kusuma jaina AcArya amitagati : vyaktitva aura kRtittva syAdvAda kevalakRSNa mittala bhautikavAda evaM samayasAra kI saptabhaMgI vyAkhyA ke0 eca0 trivedI jainadharma-eka avalokana kevala muni cAritra kI dRr3hatA ke0 Ara0 candra ardhamAgadhI bhASA meM sambodhana kA eka vismRta zabda-prayoga 'Ausante' kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara kathAe~ (kramaza:) 1978 14-20 8 1972 24-28 1986 26-33 1995 1975 1975 66-69 3-8 3-8 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha "" "" "" "" kyA rAvaNa ke dasa mukha the ? kSetrajJa zabda kA svIkArya prAcInatama ardhamAgadhI rUpa kSetrajJa zabda ke vividha rUpoM kI kathA aura usakA ardhamAgadhI rUpAntara jaina vidyA ke adhyayana evaM saMzodhana kendroM kI sthApanA paumacariyaM ke kucha bhaugolika sthala paumacariyaM kI avAntara kathAoM meM bhaugolika sAmAgrI paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu (kramaza:) "" 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 26 26 26 26 18 43 41 34 16 18 "" paumacariyaM meM anArya jAtiyA~ paumasirIcariu ke mUla srota paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA - kramazaH 2 2 2 2 2 2 w 17 18 17 16 aMka 6 7 8 9 9 10-12 10-12 7 11 12 9 10 11 12 I0 san 1975 1975 1975 1975 1967 1992 1990 1983 1965 1967 1966 1966 1966 1966 1967 1966 1965 203 pRSTha 10-11 19-21 19-22 21-25 22-24 41-44 49-56 22-25 17-21 3-17 8-11 22-27 26-30 3-8 2-5 3-8 3-8 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lakha aMka ... I0 san 1965 1991 1977 1991 1973 1991 1967 prAkRta vyAkaraNa: vararuci banAma hemacandra : aMdhAnukaraNa yA viziSTa pradAna prAcIna prAkRta graMthoM meM upalabdha bhagavAn mahAvIra kA jIvana-caritra bharatamuni dvArA prAkRta ko saMskRta ke sAtha pradatta-sammAna aura gauravapUrNa sthAna mahAkathA kuvalayamAlA ke racanAkAra kA uddezya aura pAtroM kA Ayojana mUla ardhamAgadhI ke svarUpa kI punarracanA rAkSasa : eka mAnava vaMza rAmakathA-viSayaka katipaya bhrAnta-dhAraNAyeM vidyAdhara : eka mAnava jAti vizvezvarakRta zRMgAramaMjarI saTTaka kA anuvAda kramaza: 7-12 1-2 . pRSTha 13-18 11-19 3-10 71-74 10-13 11-15 8-12 32-34 18-20 34-38 20-23 28-32 30-34 33-35 32-37 36-38 22-26 . - ram" sw 1967 1972 1972 1972 1972 1973 1973 1973 1973 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lakha `ng I0 san 1973 1973 1973 . 1967 1997 1973 205 pRSTha 25-30 29-36 16-19 9-12 45-52 16-21 10 10-12 7-9 1994 52-59 rAma kathA ke vAnara : eka mAnava jAti SaTprAbhRta ke racanAkAra aura usakA racanAkAla sarvAMgasundarI-kathAnaka sandarbha evaM bhASAyI dRSTi se AcArAMga ke upoddhAta meM prayukta prathama vAkya ke pATha kI prAcInatA para kucha vicAra ke0 bhujabalI zAstrI kannar3a meM jaina sAhitya gommaTa AiDolsa oNpha karNATaka jaina kannar3a vAGgamaya paMDitarala vidvAn sukhalAla jI eka sukhada saMsmaraNa mahAkavi ratnAkara ke katipaya adhyAtma-gIta vaidika dharma tathA jaina dharma siddhi yoga kA mahattva 0 13-20 36-38 : : 2 1973 1973 1953 1981 1969 47-51 47 23-25 9-13 28-29 1978 1978 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san pRSTha 36-58 206 lekha kezavaprasAda gupta vasantavilAsamahAkAvya kA kAvya-saundarya ke0 esa0 dharaNendraiyA kannar3a saMskRti ko jainoM kI dena kailAzacaMdra jaina e eka patra kailAzacandra zAstrI ahiMsaka mahAvIra eka samasyA kazmIra kI saira - kramaza: 1953 39-44 1969 25 1956 1950 1954 1954 1954 1962 1974 48-50 21-25 33-36 29-30 25-27 9-13 3-8 darzana aura dharma nizcaya aura vyavahAra pratyeka AtmA paramAtmA hai bhagavAn mahAvIra kA aceladharma bhagavAn mahAvIra ke jIvana kI eka jhalaka M 1977 1958 31-32 3-10 30-32 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha yuddha zramaNa aura santa zrI gaNeza prasAda varNI komalacanda jaina Agamika sAhitya meM mahAvIra caritra kSamA pahalA dharma hai jaina AgamoM meM jananI evaM dIkSA jaina aura bauddha AgamoM meM gaNikA jaina aura bauddha AgamoM meM vivAha paddhati jainadharma evaM bauddhadharma-paraspara pUraka pAli kyA bolacAla kI bhASA thI ? bundelakhaNDI bhASA meM prAkRta ke dezI zabda aura jaina AgamoM meM nArI jIvana : eka aura spaSTIkaraNa bauddha bauddha aura jaina AgamoM meM jananI bauddha aura jaina AgamoM meM jananI : eka spaSTIkaraNa bauddha aura jaina AgamoM meM putravadhU bhAratIya saMskRti ke vikAsa meM zramaNa dhArA kA mahattva vigrahagati evaM antarAbhava zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 1 12 w 2 2 2 x 28 26 10 27 14 27 20 21 19 18 18 18 35 20 aMka 2 12 1-2 11 3 1-2 4 w w gm 6 6 3 6 10 8 12 12 I0 san 1949 1961 1975 1959 1976 1965 1963 1976 1969 1970 1968 1967 1967 1967 1984 1969 207 pRSTha 9-11 16-18 28-33 32-34 19-22 73-84 18-22 8-11 17-21 20-23 23-24 26-33 15-19 24-33 15-24 22-25 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 30 san 1972 pRSTha 6-10 lekha zramaNa saMskRti aura nArI komalacandra zAstrI kyA lokapriyatA yogyatA kI nizAnI hai vanaspati kI gatizIlatA komala jaina prabhAvazAlI vyaktittva (manovaijJAnika lekha) kauzala kizora jaina sastA aura sulabha bhojana khalIla jibrAna 1961 1961 16-18 16-18 5 1957 1957 12-14 1964 35-39 zaitAna 1951 23-33 1959 18-23 gaMgAdhara jAlAna buniyAdI samasyA aura usakA samAdhAna gaMgAsAgara rAya kAvya kA prayojana : eka vimarza kAvya meM loka maMgala bhAratIya AcAryoM kI dRSTi meM kAvya ke hetu gajendra muni jaina saMskRti aura pracAra : eka cintana 1961 1961 1962 25-26 42-44 24-27 1966 30-36 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : lekha gaNeza prasAda jaina asura RSabha putra bharata aura bhArata kavi puSpadanta kI rAmakathA jaina tIrthaMkaroM kA janma kSatriyakula meM hI kyoM ? - kramazaH "" jaina purANoM meM rAma kathA jaina mahAkavi paM0 banArasIdAsa kA rahasyavAda tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa divasa 'dIpAvalI' tIrthaMkara tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa parva 'dIpAvalI' : eka samIkSA mahAvIra kI janma bhUmi : videha kA kuNDapura tIrthaMkara mahAvIra kI nirvANa bhUmi 'pAvA' tIrthaMkara zrI pArzvanAtha dakSiNa bhArata meM jainadharma aura saMskRti dakSiNa bhArata meM jainadharma, sAhitya aura tIrtha kSetra dAsa, dasyu aura paNi drAviNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 22 21 21 29 31 20 20 32 34 36 38 35 21 24 22 22 aMka 12 9 6 7 1 11 . 7 4 I0 san 1970 1969 1969 1977 1980 1968 1968 1981 1982 1984 1986 1983 1969 1972 1970 1970 pRSTha 209 30 24-32 24-27 21-25 15-18 23-25 18-22 20-23 15-20 2-11 5-11 2-5 15-25 14-28 26-30 20-24 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 lekha parvarAja-dasa lakSaNI paryuSaNa parva bhAratavarSa ke mUla nivAsI zramaNa magadha sAmrAjya kA prathama samrATa zreNika mahAkavi puSpadanta : eka paricaya mahAkavi banArasIdAsa kA rasa darzana mahAvIra kI vihArabhUmi-magadha aura usakI saMskRti rAjagRha vasudevahiNDI meM rAmakathA vahita aura ahi vairAgyamUlaka eka aitihAsika premakAvya : taraMgavatI samAdhimaraNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 31 21 19 zravaNabelagolA ke zilAlekha, dakSiNa bhArata meM jainadharma aura gommaTezvara zrAvastI kA jaina rAjA suhaladeva gaNeza muni zAstrI ahiMsA ke itihAsa meM nirAmiSatA jaina Agama sAhitya meM pramANavAda darzana aura vijJAna : eka cintana 21 23 33 24 36 22 34 34 19 28 19 30 16 aMka 11 10 3 6 11 2 12 11 6 9 9 5 ov av a 11 11 I0 san 1980 1969 1967 1969 1971 1981 1972 1984 1970 1982 1982 1967 1976 1967 1978 1964 pRSTha 19-25 32-37 25-34 15-19 31-41 23-27 16-27 7-13 20-23 14- 24 9-13 13-21 14-18 9-14 29-34 8-12 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 211 B pRSTha ___aMka 9 I0 san 1982 1982 & 14-19 1975 11-21 38-44 22-25 24-27 lekha gaNeza lalavAnI ke rAjya kA tyAga : tyAgI se bhaya gurucaraNa siMha moMgiyA jaina sAhitya aura sAMskRtika saMvedanA gulAbacandra caudharI akhila bhAratIya prAcyavidyA mahAsammelana aparigraha ke tIna upadeSTA AcArya vidyAnanda AcArya hemacandra AryoM se pahale kI saMskRti hai itihAsa kI punarAvRtti : eka bhrAmaka dhAraNA nArI ke atIta kI jhAMkI-satIprathA bhagavAn mahAvIra kA janma aura nirvANa bhUmi bhagavAn mahAvIra aura unakA upadeza bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva saMskRti-eka vizleSaNa zramaNa saMskRti kA kendra-vipulAcala aura usakA par3osa 16-24 2 mor arrorrana w our or ~~ 2002 Mor or 1951 1958 1949 1950 1949 1950 1950 1950 1962 1954 1949 1950 13-19 31-32 11-18 9-12 15-17 41-46 13-16 15-23 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 aMka I0 san pRSTha 16-23 37-38 24-31 11-14 14-15 3-5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha gulAbacandra jaina AryAratna zrI vicakSaNa zrI jI ma0sA0 udbhaTa vidvAn paM0 becaradAsa dozI jainadharma aura bhakti jainadharma darzana meM ArAdhanA kA mahattva ra paryuSaNa : dasa lakSaNa pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka paM0 sukhalAla jI prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI : eka paricaya bauddha granthoM meM jaina dharma munizrI cauthamala jI kI janma zatAbdI sva0 DaoN0 bhagavAnadAsa gopIcanda dhArIvAla aparigraha athavA akarmaNyatA ahiMsA ahiMsA : eka vizleSaNa ahiMsA kI sAdhanA Atma vijJAna 1980 1963 1978 1983 1960 1977 1980 1956 1978 1961 7-8 9.9mari , rm - 9 vdor 18-28 24-27 38-40 1960 1964 1966 1966 1964 23-25 20-28 18-19 43-60 31-38 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 213 lekha Asrava va baMdha kyA jainadharma jIvita raha sakatA hai ? cInI AkramaNa : ahiMsA ko cunautI bhagavAn mahAvIra ke nirvANa kA 2500vAM varSa bhoga tRSNA bhautikavAda va adhyAtmavAda I0 san 1965 1964 1963 1971 1968 1964 1965 1966 1967 1967 1966 1966 pRSTha / 19-25 22-25 21-24 26-31 18-19 22-29 14-19 10-17 23-25 27-31 26-31 18-22 mokSa y rrrrry-p4 - r >> ~ saMvara aura nirjarA saMsAra kA antaraMga pradeza samyagdarzana zrI siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA zrI siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA se saMkalita "dharma kI mahimA" gokula canda jaina AcArya somadevasUri kezI ne pUchA jaina saMskRti aura vivAha jaina sAhitya aura anusaMdhAna kI dizA 1960 1960 1961 1959 31-33 11-13 8-21 33-35 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1959 1960 1967 1960 1960 1988 1964 1961 pRSTha 32-34 21-22 24-28 65-69 23-24 lekha jaina sAhitya kI pratiSThA badalate sAmAjika mUlya aura hamArA cintana bhAratIya vizvavidyAlayoM meM jaina zodha-kArya mahAvIra ke samakAlIna AcArya varNI jI ke smAraka kA prazna ? saMvatsarI somadevakRta yazastilaka somadevasUri aura jainAbhimata varNa-vyavasthA candanamala cAMda yuvaka ke prati mahopAdhyAya candraprabhasAgara aSTalakSI : saMsAra kA eka adbhuta grantha Atmopalabdhi kI kalA : dhyAna vRtti : bodha aura virodha kSamA-vANI candralekhA paMta jaina darzana meM nArI mukti 2-7 9-14 1969 13-14 2-8 1-7 1988 1993 1993 1982 11-16 1-11 11 1974 14-18 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 215 lekha aMka I0 san pRSTha ar 1952 3-8 n 1949 33-34 xa 1949 1949 25-28 26-31 candrazaMkara zukla syAdvAda kI sarvapriyatA candrazekhara zAstrI prAcIna bhArata meM saMskRtiyoM kA saMgharSa candrikA siMha upAsaka ga sAranAtha-kAzI kI tapobhUmi sAranAtha ke bhagnAvazeSa campAlAla siMghaI gvAliyara ke tomarakAlIna dAnavIra hai gupta samrAToM kA dharma samabhAva jainoM meM satI prathA hai dAnavIratA kA kIrtimAna-vastupAla cAMdamala karNAvaTa hama krAnti kA AhvAna kareM citra bhAnu hai jIvana saurabha cimanalAla cakubhAI zAha tapazcaryA-upavAsa or w mr 1971 1971 1971 1972 10-13 18-20 20-21 17-20 . 1963 24-27 m 1959 20-22 (.jainelibrary.org a 1983 20-22 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 lekha samadarzI dArzanika mahAtmA cetanadAsa jI anamola vANI-saMkalana cainasukhadAsa jaina dharma kA sarvodaya svarUpa chaganalAla zAstrI bheda meM abheda kA sarjaka syAdvAda choTAlAla harajIvana suzIla jaina vairAgya kyA hai jamanAlAla aparigraha kI naI dazA aparigrahI mahAvIra ahiMsA, saMyama aura tapa gaMgA kA jala leya aragha gaMgA ko dInA jo vidA ho rahe haiM bhagavAn mahAvIra aura yuvA adhyAtma mahAtmA bhagavAnadIna jI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 32 32 14 14 15 9 13 1 or or m x 11 11 33 14 aMka 5 2 2 10 6-7 w w 6 4 I0 san 1980 1981 1962 1962 1963 1958 1961 1959 1956 1959 1981 1962 pRSTha 52 19 1-2 26-28 22-29 47-50 4-7 35-38 23-28 3-6 51-55 23-25 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM * * * g k k ng I0 san 1973 1974 1960 1977 1977 1956 217 pRSTha 21-24 57-62 45-47 9-14 13-22 13-17 Aryy >> la 13-16 lekha mahAvIra aura unakI dezanA mahAvIropadiSTa parigraha parimANa vrata mAtR-vatsala mahAvIra vipAkasUtra ke AkhyAna : eka vihaMgAvalokana zramarasa kA srota : zrAvaka gae hameM sAmAjika mUlyoM ko badalanA hai bhikSu jagadIza kAzyapa bhikSusaMgha aura samAja sevA loka kalyANa ke lie zramaNa saMskRti jagadIzacandra jaina anekAnta : ahiMsA anekAMta : ahiMsA kA vyApaka rUpa prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya evaM paramparAe~ mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA : eka samIkSA piNDa niyukti jagadIza sahAya naitikatA kA AdhAra 1949 1949 * 19-21 7-8 * * * * : 10-12 10-12 9. 1962 1961 1992 1994 1965 7-8 51-52 13-19 23-25 28-31 1 1981 ___ 1-18 - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san pRSTha 19806-15 in 1959 13-17 218 lekha mAnava dharma kA sAra jagannAtha pAThaka saMskRta kaviyoM ke upanAma jayakumAra jaina pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja pArzvanAthacarita meM rAjanIti aura zAsana-vyavasthA prAcIna bhAratIya vAGmaya meM pArzvacarita zAnta rasa : mAnyatA aura sthAna saMskRta sAhitya meM abhyudaya nAmAnta jaina kAvya jayacandra bAphaNA caMdanabAlA aura mRgAvatI jayanta muni paryuSaNa kA sAmAjika mahattva munizrI jayantI lAla jI jJAna kI khoja meM jayabhagavAna jI eDavokeTa AtmA kI mahimA a roxar 1976 1977 1980 1977 1977 3-9 25-29 29-45 8-12 3-8 o 1955 31-32 11 1955 10-15 9 1951 17-21 7-8 1951 30 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka 219 pRSTha I0 san G 1955 3-9 < < 1951 1952 1952 1953 1962 17-21 13-21 21-24 34-39 25-31 ra jayabhagavAna jaina parva aura dharma caryA jaya bhikkhu parinirvANa maiM svayaM ra ahamadAbAda ke bhAmAzAha sAMpU sarovara dhanya yazodA, tumheM jasakaraNa DAgA jaina ekatA : sUtra va sujhAva jasavantalAla mehatA jainadharma evaM guru mandira muni jyotira jaina saMskRti kA divya sandeza-anekAnta jyotiprasAda jaina jainakalA viSayaka sAhitya dharma aura sahiSNutA 1982 22-41 5 1989 19-26 1985 2-7 4 3 1977 1963 18-21 33-34 5-6 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 lekha bhagavAn mahAvIra aura dIvAlI bhagavAn mahAvIra ke jIvana kA eka bhrAnta dRzya mahAn sAhityakAra AcArya haribhadrasUri mahAvIra kA antastala jitendra bI0 zAha dvAdazAranayacakra kA dArzanika adhyayana jinavara prasAda jaina pAvApura jinendra kumAra kyA hama aparAdhI nahIM dharma ko samAja sevA se jor3A jAya zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 4 rASTrIya vikAsa yAtrA meM jaina dharma evaM jaina patrakAroM kA yogadAna jinendra kumAra smRti nandana jinendravarNI mahAvIra jayantI munizrI jinavijaya jI gujarAta kA jainadharma 15 17 43 23 35-1 36-4 36-3 32-5 35-6 39 aMka 1 7-8 1-2 12 7-9 t I0 san 1962 1963 1965 1953 1992 1971 1983 1984 1984 1980 1983 1987 pRSTha 8 33-46 53-55 31-34 59-63 11-19 7-8 6-8 6-10 39-40 15-19 1-39 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha * jaina kathA sAhitya kA sArvajanIna mahattva haribhadrasUri kA samaya-nirNaya - kramaza: I0 san 1953 1988 1988 221 pRSTha 29-38 1-32 1-30 1959 1963 20-22 69-70 1970 30-32 pUjya jinavijayasena sUri jaina vidvAn sAhityika paramparA ko akSuNa rakheM vardhamAna se mahAvIra kaise bane ? jI0 Ara0jaina karmoM kA phala denevAlA kampyUTara jugalakizora mukhtAra AcArya hemacandra ke yogazAstra para eka prAcIna TIkA nyAyocita vicAroM kA abhinandana sudhAra kA mUlamaMtra zrIraMjana sUrideva kI kucha moTI bhUleM je0sI0 kumArappA yuddha ke lie jimmedAra kauna je0ena0 bhAratI apane vyaktitva kI parakha kIjiye 1966 1965 1961 1966 2-17 10-21 9-16 30 1959 13-15 10 1954 35-36 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM ___aMka I0 san pRSTha 1971 1972 1973 1972 29-33 6-12 35-42 24-27 1951 22-26 lekha jhinakU yAdava prAcIna jaina sAhitya meM utsava-mahotsava prAcIna bhAratIya zramaNa evaM zramaNa caryA mamarAiccakahA kI saMkSipta kathAvastu aura usakA sAMskRtika mahattva samarAiccakahA meM cArvAka darzana TAlasTAya dharma kA tattva DI0pI0 mahAjana tamilakSetrIya jaina yogadAna laMkA meM jainadharma DI0Ara0 bhaNDArI jaina nIti-darzana evaM usakA vyAvahArika pakSa paryAvaraNa evaM ahiMsA DoMgare mahArAja jIvana aura viveka tArAcandra mehatA hiMsA kA bolabAlA 1968 1967 5-10 5-11 6 1985 1992 1-8 81-90 7 1980 1 1962 6-7 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 223 aMka I0 san pRSTha 11-12 1951 57-59 1971 1970 3-12 8-12 5 lekha tAjamala botharA mUla meM bhUla teja siMha gaur3a ujjayinI aura jainadharma mAMDava : eka prAcIna tIrtha dayAnanda bhArgava vaidika sAhitya meM jainaparamparA samayasAra : AcAra-mImAMsA darabArIlAla koThiyA syAdvAda aura anekAntavAda jIvana to saMyama hI hai dariyAvasiMha mehatA 'jijJAsu' mahAvIra aura gAMdhI kI jIvana dRSTi : satya kI zodha dalasukha mAlavaNiyA asaMyata jIva kA jInA cAhanA rAga hai Agama jhUThe haiM kyA ? AcArAMgasUtra ; kramazaH 1992 1977 9-13 3-11 1963 1961 17-20 21-24 1987 17-24 22 deg 1952 1956 1956 3-6 56-59 4-7 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM Poror or pRSTha 7-9 10 23-25 3-6 or or o I0 san 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1957 1950 1953 1954 1951 1949 1950 1949 - r m p Tv romax 2 2 - Mr r Atmahita banAma parahita upazamana kA AdhyAtmika parva ekAntapApa aura ekAntapuNya kyA maiM jaina hU~? cAturmAsa jaMgama Agama saMzodhana maMdira / jaina aura hindU jaina sAhitya kA itihAsa aura isakI pragati 34-37 9-15 26-29 25-27 9-11 3-5 11-16 2-12 28-30 28-32 16-17 urm or or xur 54 30-39 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM #T TM ~ ~ lekha jaina sAhitya kA siMhAvalokana dakSiNa hindustAna aura jainadharma - dharma kA punaruddhAra aura saMskRti kA navanirmANa nizcaya aura vyavahAra : puNya aura pApa nyAya sampanna vibhava hue pArzvanAtha vidyAzrama-eka sAMskRtika anuSThAna prAcIna jaina sAhitya ke prArambhika niSThAsUtra banArasa se jainoM kA sambandha bauddhadharma bhaktimArga kA siMhAvalokana bhagavAn mahAvIra kA upadeza aura Adhunika samAja bhagavAn mahAvIra kA mArga bhagavAn mahAvIra ke gaNadhara bhagavAn mahAvIra : samatA-dharma ke prarUpaka bhagavAn buddha aura bhagavAn mahAvIra bhautikatA aura adhyAtma kA samanvaya maladhArI abhayadeva aura hemacandrAcArya * Pr ~ ~ Mr rs r rrrry >> 225 pRSTha 30-40 17-19 9-13 3-10 9-12 33-34 11-20 15-18 19-22 9-15 17-22 20-22 I0 san 1957 1949 1949 1974 1950 1949 1988 1950 1949 1950 1980 1954 1953 1974 1964 1952 1952 9 rurt 1-10 18-27 9-21 3-4 1-10 or Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka vidyAmUrti paM0 sukhalAla jI mahAvIra bhUle zaoN kA sandeza mujhe bhUla jAo saMthArA AtmahatyA nahIM saMnyAsamArga aura mahAvIra dinakara 2m 9 24 I0 san 1951 1955 1958 1961 pRSTha 15-18 51-54 32-33 35-39 7-11 1952 jainadharma 6 1959 17-23 1993 35-41 3. dinezacandra caubIsA pallavanareza mahendravarmana "prathama" kRta mattavilAsaprahasana meM varNita-dharma aura samAja 44 dilIpa surANA bhagavAn bAhubali ke prati saMvatsarI kI sarvamAnya tArIkha dInAnAtha zarmA upadezamAlA (dharmadAsagaNikRta) eka samIkSA durgAzaMkara dvivedI rogoM kA ilAja 1983 1984 8-10 16-22 1-3 1991 97-100 1962 29-32 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 227 - aMka I0 san pRSTha 22 1964 1964 1964 18 11-15 1958 30-34 lekha muni dulaharAja upadeza vidhi vismRta paramparAe~ sacela-acela dulIcandra jaina gurutvAkarSaNa se paramANu zakti taka devarAja bhAratIya darzanoM kI samanvaya paramparA devasahAya triveda buddha aura mahAvIra devI prasAda mizra jaina purANoM meM samatA devendrakumAra jaina apabhraMza aura dezItattva apabhraMza kI pUrvasvayaMbhUyugIna kavitA apabhraMza kI zodha kahAnI 1960 21-24 . 1979 30-34 - M 1977 12-17 e 1974 1966 1966 1971 3-8 5-9 3-7 3-10 vya tathA kathAkAvya Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 21-25 31-33 22-26 34-36 lekha apabhraMza sAhitya : upalabdhiyA~ aura prabhAva apane ko jAniye AcArya hemacandra aura unakI sAhityika mAnyatAe~ itihAsa kI punarAvRtti-yathArtha darzana eka pratikriyA kavi vIra aura unakA jaMbUsAmicariu krAMtidarzI mahAvIra 'jI' kI AtmakathA jaina tIrthaMkara aura bhilla prajAti jaina darzana aura bhakti : eka thIsisa tIrthaMkara aura duHkhavAda tIrthaMkara mahAvIra dazarUpaka kA eka apabhraMza dohA : kucha tathya paumacariu aura rAmacaritamAnasa : eka tulanAtmaka adhyayana paumacariu meM nArI paumacariu paramparA, saMdarbha aura zilpa paryuSaNa : Atma cintana se sAmAjika cintana kI ora s ng k e k k * * * 4 or 9 m ren x w or o ovora x waar I0 san 1960 1953 1960 1951 1967 1968 1964 1956 1971 1964 1972 1978 1981 1972 1973 1971 1961 9-11 15-17 25-27 3-8 26-28 14-16 24-26 11.14 24-27 3-7 15-17 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 229 "a aMka I0 san pRSTha devendrakumAra zAstrI punIta smaraNa .. puSpadanta kyA puSpabhATa the ? puSpadanta aura sUra kA kRSNa lIlA-citraNa puSpadanta kA kRSNa kAvya ThA puSpadanta kI rAmakathA prasAda aura tIrthaMkara prAkRta bhASA ke kucha dhvani-parivartanoM kI dhvani vaijJAnika vyAkhyA prAcIna pAMDulipiyoM kA saMpAdana : kucha prazna aura hala brAhmI lipi aura RSabhanAtha bhagavAn mahAvIra kI jIvana sAdhanA bhavisayattakahA tathA apabhraMza kathAkAvya kucha pratisthApanAyeM bhAratIya AryabhASA aura apabhraMza bhAratIya samAja kA AdhyAtmika darzana mahAkavi puSpadanta aura gommaTezvara bAhubali mahAkavi puSpadanta kI bhakti cetanA mahAkavi svayaMbhU kA prakRti darzana 9 9 * * * * * * * * * * * * * w : : : : 0 : : : : 1956 1956 1971 1967 1965 1972 1977 1978 1975 1955 1971 1976 1950 1982 1976 1973 7-9 3-5 3-11 3-13 14-18 21-24 3-7 19-23 25-28 62-64 6-11 9-12 27-29 13-16 : : 9-14 0 2 3-5 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha * * 3-7 lekha mahAkavi svayaMbhU aura nArI mahAkavi svayaMbhU ke kAvya vicAra mAnavamUlyoM kI kAvyakathA-bhavisayattakahA mAnava saMskRti aura mahAvIra * * I0 san 1975 1973 1968 1956 1960 1968 1965 1963 , * * * #. Are yr hir orr r >> munirAma siMha kA ugraadhyAtmavAda mUlyoM kA saMkaTa aura AdhyAtmikatA maiM mahAvIra ko yAda kyoM karatA hU~ zubha kAmanA saMskRta zabda aura prAkRta apabhraMza samanvaya yA saphAI samAja kA dharma sAdhu samAja aura nivRtti siddhi vinizcaya aura akalaMka svayaMbhU aura unakA paumacariu svayaMbhU kA kRSNakAvya aura sUrakAvya ke adhyayana kI samasyAe~ svayaMbhU kI gaNadhara paramparA 1954 25-27 5-9 22-25 21-23 12-22 20-23 31-33 31-33 18-20 7-10 21-23 9-12 31-32 3-13 33-35 * * * 1977 1952 1960 1951 1953 1973 1979 * 3 * * * 1973 37 , Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe lekha zraddhA kA kSetra zramaNa saMskRti kI mUla saMvedanA zrI tAraNa svAmI zrIpAlacarita kI kathA siripAlacariu : eka mUlyAMkana siripAlacariu : saMdarbha aura zilpa hama sau varSa jI sakate haiM ? hemacandra aura bhAratIya kAvyAlocanA adhyAtmavAda : eka adhyayana apabhraMza jaina sAhitya I0 san 1952 1972 1950 1971 1971 1969 32 >> 02 Merm >> vr or 231 pRSTha 9-12 16-17 29-32 3-7 3-7 5-14 31-33 2-7 54-64 12-17 18-12 7-12 5-14 3-11 3-9 26-32 10-16 1955 1966 1967 1971 1971 1967 1968 1978 1972 1965 1971 akSaya tRtIyA : eka cintana AcArya siddhasena divAkara kI sAhitya sAdhanA uttarAdhyayana : nAmakaraNa va kartRtva karmayogI kRSNa ke AgAmI bhava jyotirdhara mahAvIra jaina kRSNa sAhitya or Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zramaNa : atIta ke jharokhe meM * sa : jaina, bauddha aura vaidika sAhitya-eka tulanAtmaka adhyayana jaina saMskRti aura rAjanIti jaina saMskRti kA vistAra darzana aura dharma punarjanma siddhAnta kI vyApakatA pramANavAda : eka paryavekSaNa has 5 x 9 * * * * * * * * I0 san 1971 1981 1968 1967 1965 1973 1974 1974 1974 1971 1971 1972 1971 1974 1976 1976 1976 pRSTha 14-19 1-28 24-31 31-37 3-7 3-10 3-13 7-18 13-22 3-10 16-21 3-6 13-18 20-24 3-10 prAkRta jaina kathA sAhitya w gus w or a ra ar a bhagavAn ariSTanemi aura karmayogI kRSNa bhagavAn ariSTanemi kI aitihAsikatA bhagavAn mahAvIra ke yuga kA jaina samrATa mahArAjA ceTaka bhAratIya cintana meM mokSa aura mokSamArga * 2 * * * * 3-7 " 3-8 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha bhAratIya saMskRti kI antarAtmA bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva >> vy : 3 bhAratIya sAhitya aura Ayurveda mahAvIra aura unake siddhAnta yugapuruSa AcArya samrATa Ananda RSi jI ma0 saMskRti kA svarUpa paM0 sukhalAla jI - eka saMsmaraNa sevA : eka vizleSaNa syAdvAda eka parizIlana I0 san 1987 1969 1969 1967 1973 1992 1964 1982 1966 1969 1969 1969 1969 1970 233 pRSTha 6-8 8-16 10-20 20-23 3-8 103-105 33-34 28-32 26-42 15-20 8-15 13-21 8-17 3-12 zramaNa saMskRti kA sAra zramaNa saMskRti kI prAcInatA dhanaMjaya mizra AcArya haribhadra kA yogadarzana 7-9 1990 35-44 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha 2 1954 1953 21-26 13-16 7 dhanadeva kumAra 'sumana' aisA kyoM? jaina zikSaNa saMsthAoM meM dhArmika zikSA dhanapati DaMkaliyA prajJAcakSu paM0 sukhalAla saMghavI dhanIrAma avasthI saMskRta kAvyazAstra ke vikAsa meM prAkRta kI bhUmikA dhanyakumAra rAjeza kyA rAmakathA kA vartamAna rupa kalpita hai 1956 37-39 3 1985 2-9 ) 1969 1970 jaina 1970 3 AcArazAstra kI gatizIlatA kA samAjazAstrIya adhyayana jaina aura vaidika sAhitya meM parAvidyA jaina paramparA meM dhyAna yoga jaina purANoM meM punarjanma kI kathAyeM 1970 1970 1973 1971 10-19 18-27 3-12 5-15 9-16 23-31 10-15 5-17 3-13 14-21 1971 jaina paurANika sAhitya meM yuddha paurANika sAhitya meM rAjanIti mahAvIra nirvANa samvat meM zatAbdiyoM kI bhUla >> wr 1970 1971 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha 235 pRSTha 3-9 mokSa mImAMsA meM jaina darzana kA yogadAna zramaNa aura vaidika sAhitya meM svarga aura naraka zrIkRSNa : eka samIkSAtmaka adhyayana I0 san 1969 1972 1969 1969 1970 3-9 27-34 26-31 3-13 9 1954 12-18 10-12 10 1992 1983 21-40 25-29 harivaMzapurANakAlIna samAja aura saMskRti ga bhikSu dharmarakSita bauddha dharma kA chaThAM saMgAyana dharmacandra jaina jaina evaM bauddha darzana meM pramANa-vivecana jaina srotoM meM navadhA bhakti dharmacanda 'mukhara' bhagavAn mahAvIra-jIvana aura siddhAMta dAdA dharmAdhikArI jIvana kA sahI dRSTikoNa sarvodaya: gA~dhI kA mArga dharmendrakumAra kAMkariyA bhAvanAoM kA jIvana para prabhAva 6-7 1955 36-40 + 33 . 1960 1959 9-11 17-19 25-26 9 1 1957 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1950 34-36 8 1951 9-12 | 7-9 10-12 1996 1995 44-48 42-43 lekha dhIrajalAla TokarazI zAha IryApatha-pratikramaNa dhIrendra varmA khoja sambandhI kucha anubhava aura samasyAyeM ga dhUpanAtha prasAda triratna, sarvodaya aura sampUrNa krAnti kAlacakra nagarAja jI anekAnta darzana bhagavAn mahAvIra kI talasparzinI ahiMsA-dRSTi hai bhagavAn mahAvIra ke Adarza aura yathArtha kI pRSTha bhUmi mahAvIra aura buddha : kaivalya aura bodhi vidyAvAridhi evaM prajJAputra saMvatsarI mahAparva : svarUpa aura apekSAe~ nagendra rASTrIya ekatA aura sAhitya m or 1989 1986 1984 9-14 2-4 20-22 ur 3-6 9 3 1982 1982 4 5 . 1985 20-25 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 237 lekha aMka I0 san pRSTha - - 26.22 1969 1967 1962 1961 1961 1960 26-33 20-23 21-23 28-30 15-19 29-31 munizrI nathamala jI kRtikarma ke bAraha prakAra jaina dharma meM sAmAjika pravRtti kI preraNA jaina zAsana tejasvI kaise bane ? dhyAna yogI mahAvIra zabdoM kI zavapUjA na ho saMghaTana yA vighaTana naMdalAla jaina alalita jaina sAhitya kA anuvAda : kucha samasyAe~ karma aura karma bandha zrotendriya kI prApyakAritA : eka samIkSA naMdalAla mArU addhamAgahAe bhASAe bhAsaMti arihA ahiMsA : eka : vizleSaNa ahiMsA kA jaina dRSTi se vizleSaNa kyA lokAzAha vidvAn nahIM the ? kyA striyA~ tIrthaMkara ke sAmane baiThatI nahIM ? naI pIr3hI aura dharma 10-12 1981 1994 1982 21-26 10-22 25-32 1973 1967 1967 13-15 33-37 11-14 78-80 27-30 35-38 1966 1 1973 1968 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & . 1 w to I0 san 1974 1967 1968 pRSTha 32-35 32-36 32-34 rv 238 zramaNa : atIta ke jharokhe lekha paccIsavIM nirvANa-zatAbdI ke AyojanoM meM Agama-vAcanA bhI ho bhagavAn mahAvIra kI 25vIM nirvANazatI kaise manAyeM ? samavAyAMgasUtra meM visaMgati munizrI nandISeNa vijaya jainadharma kA dRSTikoNa nRparAja zAdIlAla jaina bhArata jaina mahAmaNDala ke 45veM adhivezana para adhyakSIya bhASaNa narendrakumAra jaina jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra 1963 19-21 a 1986 21-28 bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA vizvazAMti kA AcAra gA~dhIvAda samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA vora morro 1979 1979 1964 1954 1978 1978 3-13 3-10 24-26 37-40 11-22 17-25 am - - ar 1952 narendra gupta gAMdhI jI kI dRSTi meM ahiMsA kA artha narezacaMdra jaina bhagavAn mahAvIra aura vartamAna yuga 11-12 5 1953 35-36 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha 239 pRSTha 3-15 kA janma sthAna I0 san 1968 1968 #r r 1-4 1985 22-26 4 1981 1988 2-5 25-29 2 vardhamAna : cintana khaNDa narendra bahAdura parama tattva : AcArya vinobA bhAve kI dRSTi meM narendra bhAnAvata paryuSaNa : Atma saMkrAnti kA advitIya adhyAya bhAvAtmaka ekatA, prakRti aura jIvana kA satya navaratna kapUra nau kA aMka prAcyabhAratI kA adhivezana bhIgI aMkhiyA~ san 1961 munizrI nyAya vijayajI samasta jaina saMgha ko namra vijJapti nAmavara siMha saMskRti kyA hai? nArAyaNa hemanadAsa samtAnI 26vA~ prAcyavidyA vizva-sammelana ~ war 1961 1963 1960 1961 9-16 26-30 27-30 6-7 v 1966 34-39 1961 34-39 . 1964 3-8 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1959 13-18 1982 1981 1983 3-7 19-25 10-13 1989 21-25 lekha nikitA khuzceva yuddha aura usake sAdhanoM ko khatma karo nijAmuddIna jainadharma-eka sampradAyAtIta dharma jainadharma kI prAsaMgikatA bhagavAn mahAvIra aura vizva zAMti paMnyAsa nityAnanda vijaya vizva cetanA ke manasvI santa vijayavallabha munizrI nirmala kumAra AhAra zuddhi ke lie kyA kareM ? nirmala kumAra jaina saMgharSa karanA hogA nirmalA prItiprema IsAiyoM kA mahAparva - krisamasa varmA meM holI kA tyauhAra nemicaMdra jaina paryuSaNa : saMbhAvanAoM kI khoja 1960 19-20 1954 19-23 1955 1955 12-16 30-32 11 1979 3-7 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha nemicaMdra jaina samayasAra saptadazAMgI TIkA : eka sAhityika mUlyAMkana siddhakSetra bAvanagajA jI nemicaMdra zAstrI vrata kA mUlya muni nemicaMdra jaina siddhAntoM kA samAjavyApI prayoga dharma : merI dRSTi meM dhArmika ekatA dharmamaya paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi samAja racanA kI AdhArazilA : kSamApanA "" bhagavAn mahAvIra aura dharmakrAMti bhagavAn mahAvIra aura samatA kA AcaraNa bhagavAn mahAvIra sAmAjika aura Arthika krAMti ke janaka loka zikSaNa ke guNa va yogyatAe~ vikAsa ke naye pahAr3e sIkhie zuddhi prayoga kI jhAMkI zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 29 37 13 V v2 m 2 0 6 5 0 2 x 18 . 18 15 13 12 40 14 15 10 12 8 14 aMka 10 3 12 4 4 5-6 11 11 11 8 10 2 av a 10 I0 san 1978 1986 1962 1967 1967 1964 1962 1961 1989 1963 1964 1958 1961 1957 1963 pRSTha 3-8 2-4 241 29-34 26-30 24-28 65-68 32-36 19-22 6-10 21-25 30-34 9-12 24-25 20-23 5-8 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1964 1961 1961 or m w a pRSTha 9-13 35-40 8-9 24-28 32-36 1959 1962 1959 1960 ke sAdhu saMsthA aura lokazikSaNa zramaNoM kA yugadharma hara kSetra meM anekAntavAda kA prayoga ho kSamApanA nemizaraNa mittala grAmadAna se grAma-svarAjya mAnavasAdhya hai yA sAdhana zrApa kyA ? varadAna kyA ? prakAzacanda jaina AdIza jina prakAza muni jI jIvana vikAsa kI preraNA : sahayoga saMyamamUrti gurudeva prakAza mehatA sirpha phaizana kI khAtira 20-24 9-11 13-14 1961 1977 3-8 1961 1963 36-38 48-49 11-12 2 . 1981 23-24 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 243 pRSTha / aMka I0 san 5 10-12 8 1983 1995 1988 2-9 34-41 18-20 4-6 1991 44-62 10 1963 22-23 lekha pratibhA jaina anekAMtavAda samakAlIna jaina samAja meM nArI hindU tathA jaina rAjanaitika AdarzoM kA samIkSAtmaka adhyayana pratibhA tripAThI Rgveda meM ahiMsA ke sandarbha prItezacandra jaina kyA Apa svIkAra kareMge pradyumnakumAra jaina kyA jainadharma rahasyavAdI hai ? prabhAkara gupta dharma nirapekSa yA Izvara nirapekSa prabhudAsa bAlUbhAI paTavArI bAla saMnyAsa dIkSA pratibandhaka bila ucita hai pramilA pANDeya jainadarzana meM karmavAda kI avadhAraNA jaina dharma meM bhakti kA sthAna 8 1977 11-17 1957 4-8 1956 18-23 1972 1972 22-27 28-33 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha 1974 1975 3-9 14-20 1992 69-79 1973 1973 3-8 17-21 pramoda kumAra jaina karma-siddhAnta jaina darzana meM mokSa kA svarUpa sAdhvI (DaoN0) pramoda kumArI RSibhASita kA sAmAjika darzana pramodamohana pANDeya AgamoM meM rAjA evaM rAjanIti para striyoM kA prabhAva prAcIna bhArata meM aparAdha aura daMDa pravAsI dharma karate pApa to hotA hI hai ve Apako kitanA cAhate haiM ? 3 pravINa RSi jI zAnti kI khoja meM praveza bhAradvAja prabandhakoza kA aitihAsika vaibhava hai sAdhvI priyadarzanA jI jaina sAdhanA paddhati meM dhyAna yoga 1952 1959 35-37 15-17 1981 17-19 1990 89-100 10 1986 18-27 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 245 lekha aMka pRSTha I0 san 1955 12 7 1972 1971 1973 priMsa kropATakina jindagI kise kahate haiM ? premakumAra agravAla jaina evaM nyAya darzana meM karma siddhAnta jaina darzana meM ahiMsA jaina darzana meM yoga kA pratyaya jaina dharma meM upAsanA jaina dharma meM zaktipUjA kA svarUpa jaina mUrtiyoM kA kramika vikAsa jainetara darzanoM meM ahiMsA zramaNa saMskRti meM mokSa kI avadhAraNA premakumArI divAkara nArI jAgaraNa vivAha aura kanyA kA adhikAra premacaMda jaina apabhraMza kathAkAvyoM kA hindI premAkhyAnoM ke zilpa para prabhAva jaina rAsarAsaka - paribhASA, vikAsa aura kAvyarUpa 1971 1971 1972 1971 1972 12-19 13-22 8-12 12-17 9-12 18-21 20-28 3-9 1951 1951 26-31 25-30 1-2 1967 1970 43-53 3-9 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 lekha premacandra jI mahArAja caraNAravinda meM purANa banAma kathA sAhitya : eka prazna cinha bhAratIya pratIka paramparA meM jaina sAhitya kA yogadAna munirAma siMha kRta 'pAhuDadohA' eka adhyayana mUlAcAra rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva "" "" "" samAja meM mahilAoM kI upekSA eka vicAraNIya viSaya premacanda rAMvakA kAlidAsa ke kAvyoM meM ahiMsA aura jainatva hindI kAvyoM meM mahAvIra premajI saMsAra kI cAra upamAe~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 14 21 21 18 21 16 16 16 16 31 m 27 26 7 aMka 11-12 10 3 4 5 7 7 9 5 I0 san 1963 1970 1970 1967 1970 1965 1965 1965 1965 1979 1976 1975 1956 pRSTha 91-93 13-19 32-37 2-9 18-24 26-31 12-17 12-17 15-19 8-19 23-26 14-20 13-14 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 247 lekha aMka pRSTha I0 san 1958 premalatA gupta ghRNA, prema aura svAsthya premalatA jaina puSpadanta kA kRSNa kAvya : eka anuzIlana - - 3 1976 1976 1976 3-9 3-9 5-12 puSpadanta kI rAmakathA kI vizeSatAe~ premasumana jaina AcArya haribhadrasUri : prAkRta ke eka sazakta racanAkAra kuvalayamAlAkahA kA kathA-sthApatya-saMyojana kuvalayamAlAkahA meM ullikhita kaDaMga, candra aura tAradvIpa jaina bhaugolika sthAnoM kI pahacAna jaina saMskRti aura parivAra vyavasthA pazcima bhArata kA jaina saMskRta sAhitya ko yogadAna mahAkavi svayaMbhU aura tulasIdAsa pRthvIrAja jaina AcArya kAlaka aura 'haMsamayUra' talAka nArI aura tyAga mArga 26. vya 1967 1967 1972 1983 1965 1973 1967 19-26 3-8 13-18 6-11 38-51 3-16 3-14 1950 1950 39-40 29-34 14-20 1951 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zramaNa : atIta ke jharokhe meM . mum M lekha naitika utthAna aura zikSaNa saMsthAyeM bhagavAn mahAvIra kI dharma-krAMti bhagavAn mahAvIra aura jAtibheda mAnava jIvana kA AdhAra yugapuruSa bhagavAn mahAvIra zramaNa saMskRti aura nayA saMvidhAna zrI AtmArAmajI aura hindI bhASA sAmpradAyika kadAgraha sAmyavAda aura zramaNa vicAradhArA hajarata muhammada aura islAma pyArelAla zrImAla khyAla kA bhaviSya jainagItoM kI paramparA jainadharma aura yuvAvarga jaina padoM meM rAgoM kA prayoga jaina vAMgamaya kA saMgIta pakSa samAja kA kor3ha-jimmanavAra I0 san 1952 1957 1950 1950 1951 1950 1954 1949 1949 1950 Emv rrrrr x x x 22M2 pRSTha 27-30 26-30 11-16 25-27 24-27 9-15 11-15 27-30 22-27 25-31 00G Kom 1962 1959 1983 1972 1979 1959 29-33 9-11 35-39 11-14 25-27 19-22 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 249 aMka I0 san pRSTha 11-12 1963 1962 30-32 25-27 1952 17-23 36-38 lekha munizrI padmacandra jI zAstrI kRpAlu gurudeva jIvana kI saccI krAnti padmanAbha jainI svAmI samantabhadra jI pannAlAla dharmAlaMkAra jaina samAja aura vaizAlI parameSThIdAsa jaina AcArAMga kA dArzanika pakSa AcArAMga meM samAja aura saMskRti pArasamala 'prasana Atma nirIkSaNa Adhunika vijJAna, dhyAna evaM sAmAyika kSamA zAMti ke ye suzItala srota / pITara phrImaina kauna bhUkhe mareMge pI0 ela0 vaidya asAmpradAyika jaina sAhitya 1987 1987 1-11 20-32 1967 1996 1964 9-10 34-43 27-28 1954 14-17 7-8 19537-24 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (r) aMka I0 san pRSTha 4 1950 33-35 1.3 1993 28-34 250 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha pI0 esa0 kumArasvAmI rAjA jainadharma kI dena pukharAja bhaNDArI DaoN0 IzvaradayAla kRta "jaina nirvANa : paramparA aura parivRtta' lekha meM AtmA kI mApa-jokha zIrSaka ke antargata uThAye gaye praznoM ke uttara munizrI puNyavijaya jI utsarga aura apavAda jaina jJAna bhaNDAroM para eka dRSTipAta jaisalamera bhaNDAra kA uddhAra nirgrantha-nirgranthI saMgha pUnamacanda muNota jaina bhagavAn mahAvIra kA Adarza jIvana puSpamitra jaina jaina saMskRti ke pratIka-mauryakAlIna abhilekha 2 pU. 1966 1953 1953 30-33 1-7 63-70 32-37 >> 1966 1985 22-23 1973 17-25 puSpA aparigraha hI kyoM? mAnava * deg 1959 1955 10-11 24-36 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 varSa I0 san pRSTha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha phUlacanda jaina 'premI' AcArAMga ke zastra parijJA adhyayana meM pratipAdita SaT jIvanikAya sambandhI ahiMsA / kurala kAvya mUlAcAra meM muni kI AhAra-caryA phUlacandra siddhAntazAstrI kyA dhana-sampatti Adi karma ke phala haiM jainadharma aura varNa vyavasthA 1988 1971 1975 8-15 24-29 3-13 gar - 9990 9 . Me rr rm - www 1951 1951 1951 1962 1953 1950 38-39 15-23 20-26 6-8 35-38 33-34 jainadharma meM ekAnta niyativAda aura samyak niyati kA bheda jaina purANa sAhitya saMskRti kA artha phUlacaMdajI 'zramaNa' dharma puruSa aura karma puruSa paryuSaNa parva kI ArAdhanA bhadrabAhu kA kAlamAna zAstrIya paimAne zramaNa bhagavAn mahAvIra kI ziSya saMpadA 1955 1955 1954 xxx 21-22 14-16 6-8 25-28 30 1954 1955 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san pRSTha 32-35 __2 ___30 10 3 12 1959 1951 1979 31-34 18-22 1979 badrIprasAda svAmI nayA vihAna-nayA samAja baraTrenDa rasala atIta dharma aura sAdhu saMsthA bRjakizora pANDeya Adhunika sandarbha meM jaina darzana bRjanandana mizra tapodhana mahAvIra paMcayAma dharma : eka paryavekSaNa brajanArAyaNa zarmA prANAtipAta viramaNa : ahiMsA kI upAdeyatA bRjeza kumArI gharoM meM bacce balavantasiMha mehatA paramparAgata pAvA hI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa bhUmi baMzIdhara paryuSaNa parva kA matalaba 1961 1964 56-57 20-23 ___ 38 5 1987 6-15 3-4 1957 54-60 1972 21-30 1961 13-14 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 253 lekha pRSTha 4-5 I0 san 1989 1962 1960 19-20 17-20 mahAvIra jayantI kA artha sabhyatA kA saMgharSa baziSThanArAyaNa sinhA antarAlagati ahiMsA : eka vizleSaNa AcArya kundakunda aura unakA sAhitya jIvana dharma jainadharma kI prAcInatA -kramazaH 1. th 3 or w or sa wa mwovoromuro 1977 1966 1967 1968 1960 1969 1969 1969 1969 1968 1982 1981 1960 1966 8-13 73-77 10-15 15-21 23-26 22-29 27-32 19-27 23-27 18-22 1-24 1-34 21-24 32-36 jaina dharmAnusAra jIva,prANa aura hiMsA jaina darzana meM pratyakSa kA svarUpa (vizeSa zodha nibandha) jaina darzana meM pramANa (vizeSa zodhanibandha) jaina vyAkhyA aura vicAra jaina samAja vyavasthA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha 9-12 lekha bhagavAn mahAvIra kA IzvaravAda bhagavAn mahAvIra kA samanvayavAda bhAratIya darzanoM meM AtmA mahAbhArata kA AcAra darzana malliSeNa aura unakI syAdvAdamuJjarI vivAha-bhAratIyetara paramparAyeM -kramaza: I0 san 1975 1959 1959 1962 1975 1965 1965 1959 46-50 19-26 27-36 #>> wwws >> 24-32 19-28 32-34 1958 9-21 sarvodaya aura hRdayaparivartana basantakumAra caTTopAdhyAya zramaNa saMskRti ke maulika upAdAna muni basantavijaya bhagavAn mahAvIra kI dena bAlacanda siddhAntazAstrI sAvayapaNNati : eka tulanAtmaka adhyayana -kramaza: 10 1964 37-40 5-12 1969 1969 1970 1970 5-11 rm >> 22-28 24-29 1970 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka PM MM I0 san 1970 1965 255 pRSTha 20-27 3-7 : 1982 7-8 , 1981 8-10 1974 14-18 zrAvakaprajJapti ke racayitA kauna ? bInA nirmala dharma aura yuvA pIr3hI bI0sI0 jaina tIrthaMkara buddhamalla jI muni pudgala : eka vivecana bUlacanda jaina vizva ahiMsA saMgha aura pravRttiyAM becaradAsa dozI aMga graMthoM kA bAhya rUpa ananya sAthI kA viyoga aba kahA~ taka aspRzyatA aura jaina dharma AgamoM ke sampAdana meM kucha vicAra yogya prazna AcArAMga meM ullekhita 'paramata' 8 . 1963 6-8 My >> 2 1964 1981 1955 1955 1953 15-22 54 8-14 34-38 25-29 21-24 . 7-8 7 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha AdhyAtmika khoja ArSaprAkRta kA vyAkaraNa * :: : : : I0 san 1960 1966 1966 1967 1967 1961 1960 1960 1959 1957 krAMtikArI mahAvIra jIva aura jagat jIvana dRSTi jaina tyAgI varga ke sAmane eka vikaTa samasyA jaina dharma viSayaka bhrAtiyAM jaina saMskRti aura mithyAtva DaoN0 nemicandra jI zAstrI aura 'arihA' zabda tapa kyA hai ? nAlandA yA nAgalandA Arrai - AAMA 92 pRSTha 13-15 19-36 12-14 29-31 3-6 41-44 13-15 18-20 40-45 19-27 40 32-36 14-19 11-13 7-8 6-16 5-8 : ng 3 1954 1969 1967 1974 1967 1968 1968 pulisa a aaa bhAratIya vAGgamaya meM prAkRta bhASA kA mahattva mahArASTrI prAkRta Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha rUr3hicchedaka mahAvIra roTI zabda kI carcA vanaspati vijJAna vizva vijJAna vaidika paramparA kA prabhAva sthAnAMga aura samavAyAMga AAAAAMH * w a mox a orar I0 san 1952 1967 1961 1960 1961 1964 1964 1972 1974 1963 257 pRSTha 32-37 15-19 10-11 16-19 9-14 2-6 2-8 zramaNa bhagavAn mahAvIra 3-9 -2 11-12 10-17 65-66 31-32 madanalAla jI mahArAja baijanAtha zarmA mAnava aura zAMti bhagatarAma jaina harijana maMdira praveza bhagna hRdaya dAna kI AtmakathA bhagavAnadAsa kesarI bhagavAn mahAvIra kI janmabhUmi 1954 1956 9 6-7 58-61 - 11-12 1958 33-36 " 1952 28-35 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 lekha bhagavAnadIna jI apane ko pahacAniye "3" javAhara aura vinobA : do dhArAe~ paMDita kauna ? mamatA samAjonnati sopAna ke gyAraha DaMDe (kramaza:) "" "" holI bhagavAnalAla mAMkar3a jIvana rahasya bharatasiMha upAdhyAya nigaNThanAtaputta mAnavatA ke do akhaMDa praharI bhramara kumAra pakSa se Upara uThakara soceM mahAmAnava mahAvIra zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa X vux 32 14 9 32 32 8 14 5 ov ov 11 11 10 12 aMka 12 8 10 a 10 11 6 10 7-8 m 6-7 I0 san 1981 1963 1958 1981 1981 1957 1957 1963 1954 1960 1960 1959 1961 pRSTha 1-6 26-29 22-24 1-4 3-4 10-15 35-40 18-19 31-34 21-23 14-20 27-30 50-51 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 varSa aMka I0 san pRSTha / : 196033-35 : 35-37 1959 1955 1958 : 9-12 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha bhramara jI sonI upajIvI samAja bhaMvaramala siMghI jaina ekatA maiM mukti cAhatA hU~ sArvajanika jIvana kI zava parIkSA bhaMvaralAla nAhaTA Anandaghana jI kharataragaccha meM dIkSita the osavAla aura pArthApatya sambandhoM para TippaNI kalpapradIpa meM ullikhita 'kher3A' gujarAta kA nahIM rAjasthAna kA hai kavi challa kRta araDakamala kA cAra bhASAoM meM varNana / caNDakauzika upasarga sthAna yogIpahAr3I thullavaMza kI eka apUrNa prazasti pazcAtApa pazcAtApa : eka vivecana maMgala kalaza kathA mahopAdhyAya samayasundararacita kathA-koza rAjasthAnI evaM hindI jaina sAhitya ::nga, - 1989 1989 1989 1992 1971 1966 1988 1988 2-12 8-13 25-28 53-58 5-8 21-15 23-24 22-24 26-34 24-27 1968 1976 1988 2-4 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1978 1991 pRSTha / 23-30 25-34 7-12 1957 8-11 lekha saMpratikAlIna AhAr3a ke maMdira kA jIrNodvAra-stavana sUDA sahelI kI premakathA bhAI lAla jaina alabarTa svITjara bhAgacanda jaina jIvana saMgrAma bauddha evaM jaina ahiMsA kA tulanAtmaka adhyayana bhagavAn mahAvIra ke samasAmayika AcArya mahAkavi hastimalla videzoM meM jaina sAhitya : adhyayana aura anusaMdhAna zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha 26-27 1958 1981 1963 1963 1982 1970 1970 1975 9-16 47-49 16-28 3-9 10-17 3-13 zramaNa-sAhitya meM varNita vividha sampradAya bhAratI kumArI pradyumnacarita meM prayukta chanda- eka adhyayana bhikhArIrAma yAdava jaina tarka zAstra ke saptabhaMgI naya kI Agamika vyAkhyA jaina darzana meM anekAntavAda kA svarUpa 7-9 1997 68-80 1-26 1988 1981 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 261 12 h im w I0 san 1982 pRSTha / 33-38 __34-36 1979 ar s 5 1953 30-34 a 1978 lekha syAdvAdaH eka bhASAyI paddhati jJAna-pramANya aura jaina darzana bhujabali zAstrI bhArata kA sarva prAcIna saMvat bhUparAja jaina mahAvIra aura kSamA bhUpasiMha rAjapUta jyotizAstra aura sanmati vardhamAna mahAvIra bhUracanda jaina uparIyAlI kA vikhyAt jainatIrtha * aitihAsika jaina tIrtha nAMdiyA kumbhAriyA jainatIrtha cittaur3a kA jaina kIrtistambha jaina tIrtha rAtA mahAvIra jI jainatIrtha zaMkhezvara pArzvanAtha : jaina rakSAparva: vAtsalya pUrNimA dhArmika evaM paryaTana sthala : giranAra pAlanapura kA prAcIna prahalaviyA jaina mandira uxor on voor on 1981 1977 1977 1977 1976 1978 1978 1979 1978 26-28 27-29 25-28 34-35 26-28 25-29 19-22 26-29 24-27 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha prAcIna aitihAsika nagarI : jUnA (bAr3amera) prAcIna jaina tIrtha osiyA~ prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha prAcIna jainatIrtha zrI gAMgANI purAtattvavid sva0 zrI agaracanda jI nAhaTA baiMgalora kA AdinAtha jaina mandira bhagavAn zrI ajitanAtha bhagavAn mahAvIra kI sAdhanA evaM dezanA bhAMDavA jaina tIrtha marudharA kA aitihAsika jainatIrtha : nAkor3A mAlapurA kI vikhyAta jaina dAdAvAr3I mer3atA-phalaudI pArzvanAtha tIrtha mAMDAlI kA gurumandira rANakapura ke jaina mandira lodravA kA kalAtmaka kalpavRkSa lodravA-jaisalamera tIrtha para zrI ghaNTAkarNa mahAvIra mandira vardhamAna jaina Agama-mandira .6 r or war una xa a soara mor or I0 san 1974 1977 1977 1979 1977 1987 1983 1982 1978 1977 1975 1978 1975 1978 1976 1982 1981 1976 pRSTha 17-21 30-32 26-29 30-34 21-23 20-23 22-23 17-20 21-27 29-32 10-15 22-23 29-33 32-36 13-15 10-13 20-26 21-23 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vikhyAta jaina tIrtha : prabhAsapATana zilpakalA evaM prAkRtika vaibhava kA pratIka : jaisalamera kA amarasAgara sirohI ke prAcIna jaina mandira saurASTra kA prAcIna jainatIrtha tAladhvaja giri hubalI kA acalagaccha jaina derAsara hubalI kA zrI zAntinAtha maMdira madanalAla jaina ahiMsA bhagavAn mahAvIra muni maNiprabha sAgara prema kI saritA pravAhita karane vAlA parva hai madhukara muni I0 san 1976 1975 1975 1976 1985 1983 263 pRSTha 23-26 24-27 9-12 24-28 26-28 43-45 55-56 1955 1956 55-56 11 1984 4-6 paryuSaNa 11 11-12 1981 1963 2-6 77-79 vaMdana ho agaNita madhupa kumAra duvidhA manubhAI paMcolI kalA kA kaula 10 1960 30-31 1954 1-3 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha * aMka I0 san pRSTha * * 9 1974 1973 11-14 28-31 * 1959 30-33 * 9 1982 15-18 manoharalAla dalAla purANoM meM RSabhadeva bhArata kA prAcIna jaina kendra : kasarAvada manohara prabhAkara bolane kI kalA sIkhie mannUlAla jaina jaina muni kyA kucha kara sakatA hai ? manohara muni jI antardRSTA mahAvIra RSibhASita kA antasthala RSibhASita kA parIkSaNa jamAlI kA matabheda jIvana meM anekAnta jaina darzana kA zabda vijJAna hai paMca sUtrI kAryakrama vijJAna rAjanIti ke caMgula meM zramaNa saMskRti kI AdhyAtmika pRSThabhUmi 1961 * : : : ng 1960 1964 1958 1959 1961 1960 1961 1957 38-40 7-8 26-30 66-68 26-28 28-31 7-8 21-22 35-38 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 265 pRSTha m 1984 16-20 1954 1-2 h 2 m h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha mamatA guptA jaina darzana aura aravinda darzana meM ekatva aura anekatva sambandhI vicAra mazarUvAlA AtmA kA bala yuvAcArya mahAprajJa guga aMhisA kI samasyAe~ jaina sAhitya meM caitanya kendroM kA nirUpaNa pratikriyA hai du:kha mana kI zakti banAma sAmAyika zuddha-azuddha bhAvadhArA zuddhi cikitsA aura siddhi kA mahAn parva saMvatsarI svabhAva-parivartana mahAvIra caMda dhArIvAla sarvodaya aura jainadRSTikoNa mahAvIraprasAda gairolA manuSya kI paribhASA mahAvIraprasAda 'premI' vaizAlI aura bhagavAn mahAvIra kA divya saMdeza m lh sh m 1983 1987 1982 1982 1984 1984 1985 2-4 2-5 2-6 18-22 2-6 2-3 12-18 m m 1964 33-36 m 1981 14-16 >> 1954 14-23 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zramaNa : atIta ke jharokhe meM Bo w aMka I0 san 1955 pRSTha 51-53 1982 14-15 1955 33-37 11-13 lekha sanmati mahAvIra aura 'sarvodaya' mahendrakumAra jI cakSuSmAn paM0 sukhalAla jI mahendrakumAra jaina vizva kaileNDara hue zramaNa : eka vyAkhyA mahendrakumAra 'nyAyAcArya' jaina anusaMdhAna kA dRSTikoNa jaina itihAsa kI eka jhalaka jaina mandira aura harijana jaina saMskRti 3 dIpAvalI kI jaina paramparA mahAvIra ke upadeza maMgalamaya mahAvIra zAstra kI maryAdA sapheda dhotI saMskRti kA AdhAra vyakti-svAtaMtrya hindU-banAma-jaina 1953 1956 l w no xoro warm n oo or w 1954 1954 11-12 1958 15-16 3-8 25-30 3-13 9-11 25-27 23-24 25-29 21-24 33-36 38-40 1952 1952 1951 1950 1955 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 267 aMka I0 san pRSTha 1985 1982 11-14 5-11 10-12 1992 45-48 lekha mahendrakumAra phusakule eka mahAn virAsata kI sahamati meM uThA hAtha dharma parivartana-zramaNa dharmoM kI bhUmikA aura nidAna mahendrakumAra jaina 'manuja' aSTapAhur3a kI prAcIna TIkAe~ ga mahendrakumAra jaina 'masta' jainoM meM sAdhvI pratimA kI pratiSThA-pUjA va vandana mahendrakumAra zAstrI tIrthaMkara aura unakI zikSAyeM bhagavAn mahAvIra kA nirvANa muni mahendrakumAra nAgadatta 1997 82-85 1964 1962 7-10 9-13 pApa kA ghaTa 1984 1985 1983 1982 2-7 11-13 14-16 12-17 bhAgyavAna andhA puruSa Ananda hai munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrAvaka gaMgadatta dRr3ha pratijJa kezava 1985 1985 14-15 15-21 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 lekha subuddhi aura durbuddhi pAvA kahA~ ? gaMgA ke uttara yA dakSiNa meM apanA aura parAyA kSamA kI zakti bandara kA ronA vasurAjA samatAzIla bhagavAn mahAvIra brahmadatta nandIsena abhI to saberA hI hai ? mahendrakumAra jI 'dvitIya' munizrI DaoN0 jaikobI aura vAsI candana kalpa-kramazaH "" "" "" vAstavikatAvAda aura jaina darzana mahezadAna siMha cauhAna divAbhojana hI kyoM ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 36 21 35 34 36 35 30 34 34 34 2 2 2 2 2 17 17 19 6 ~ ~ ~0 x 2. aMka 4 11 8 2 4 9 3 4 our 6 5 6 7 8 12 10 I0 san 1985 1970 1984 1983 1984 1983 1974 1989 1983 1983 1966 1966 1966 1966 1967 1955 pRSTha 9-13 23-24 10-14 33-38 8-10 9 27-30 40-42 12-16 10-30 27-34 23-28 14-20 13-18 5-17 33-34 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 269 For aMka I0 san pRSTha a 1989 1986 1988 35-38 1-9 28-29 n lekha mahendranAtha siMha uttarAdhyayana meM mokSa kI avadhAraNA dhammapada aura uttarAdhyayana kA eka tulanAtmaka adhyayana dhammapada aura uttarAdhyayanasUtra kA nirodhavAdI dRSTikoNa mahezazaraNa saksenA mahAtmA kanphyUziyasa mahendra rAjA adhyayana : eka sujhAva apane vyaktitva kI parakha kIjiye Adhunika pustakAlaya Adhunika pustakAlayoM meM pustakasUcI w 1955 14-17 uw w 9 9 9 1956 1954 1955 1955 1956 1956 1953 1955 1962 1957 1957 12-14 27-29 37-40 37-38 27-29 25-26 13-28 38-40 47-53 18-21 49-53 jaina lokakathA sAhitya : eka adhyayana pustaka kI vyavasthA bhagavAn mahAvIra mAriA maoNntesari bAlaka kI vyavasthA priyatA w arvu Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka 7-8 I0 san 1957 1952 pRSTha 31-34 22-24 Brrry 1981 1981 1985 16-18 32-34 18-19 lekha vahAbI vidroha saMsAra kA itihAsa-tIna zabdoM meM mahendrasAgara pracaMDiyA prANI mAtra ke vikAsa kA AdhAra jaina dharma manuSya prakRti se zAkAhArI ' darzana aura jJAna jaba cAritra meM AyA mA~ (aravindAzrama) vicAra zakti paisoM kA mUlya tyAga kA manovijJAna mAIdayAla jaina Atma zuddhi aura sAdhanA kA parva jaina sAdhu aura harijana jaina sAdhuoM kA saMsthArUpI parigraha naI rAheM prakAza puMja mahAvIra paMjAbI meM jaina sAhitya kI AvazyakatA mUka sAhitya-sevI zrI pannAlAla jI 1961 1960 1965 12-14 10-11 29-33 Ar44 vur urror 1959 1952 1961 1962 1959 1961 1953 20-21 14-16 9-10 43-45 9-10 22-23 7-11 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san 271 pRSTha 49-56 35-36 >> 1963 1989 1989 24-25 10-14 . 1961 13-14 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha rASTra nirmANa aura jaina samAja sevI sva0 nanhemala jI jaina mAMgIlAla bhUtor3iyA osavAla aura pArthApatya sambandha mahAkavi mAgha osavAla the ? / mAnaka canda sukha kI mUrti : duHkha kI parachAI mAnakacaMda pIMcA "bhAratI" / Aja kA yuvaka dharma se vimukha kyoM ? mAyArAnI Arya ASTA kI paramArakAlIna aprakAzita jaina pratimAe~ hai mArutinaMdana tivArI uttara bhAratIya zilpa meM mahAvIra ur3IsA meM jaina kalA evaM pratimA-vijJAna kI rAjanaitika evaM sAMskRtika pRSThabhUmi jAlaura meM mahAvIra mandira kI zilpa sAmagrI kA mUrti vaijJAnika adhyayana jaina yakSa gomukha kA pratimA nirUpaNa jaina sAhitya aura zilpa meM rAmakathA jaina sAhitya aura zilpa meM vAgdevI sarasvatI . . 1982 26-28 1978 23-24 1970 1973 1975 1976 1977 1976 rr >> M 18-23 14-21 9-17 29-36 19-21 30-34 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zramaNa : atIta ke jharokhe meM 'la rur I0 san 1970 1976 1982 pRSTha 12-17 21-25 10-20 1984 1984 1984 2-26 27-41 42-59 lekha dakSiNa bhAratIya zilpa meM mahAvIra mUrta aMkanoM meM tIrthaMkara mahAvIra ke jIvana-dRzya zilpa meM gommaTezvara bAhubali mizrIlAla jaina uttarAdhyayanasUtra samaNasuttaM samayasAra mInA bhAratI apabhraMza kA vikAsa kArya tathA jaina sAhityakAroM kI dena mInAkSI zarmA * AcArya somadeva kA vyaktitva tathA kartRtva munnI jaina aNagAra vandanA battIsI paMcendriya saMvAda : eka AdhyAtmika rUpaka kAvya mRgAvatI zrIjI evaM sAdhvI zrI subratA zrI jI sadA jAgrata naravIra mRgendramunijI 'vainateya" aparigrahavAda kA yaha upahAsa kyoM ? 1972 29-34 TV A 4 1986 3-8 1997 1997 60-70 51-67 7-9 5 1982 36 12 1959 8-10 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 273 aMka I0 san pRSTha 1953 1952 3-5 14 1986 16-17 1973 20-24 lekha __ mohinI zarmA baMdhana se alaMkAra bhAratIya tyauhAra motIlAla surAnA riztA bhAvanA kA mohanalAla dalAla darzANa meM jainadharma mohanalAla mehatA akalaMkadeva kI dArzanika kRtiyA~ antarAyakarma kA kArya AkAza Agama sAhitya meM karmavAda Agamika prakaraNa Agamika vyAkhyAe~ uccagotra aura nIcagotra upAsaka pratimAyeM karma kA svarUpa karma kI maryAdA 22 yur , rAmr. 1977 1972 1969 1971 1977 1979 1971 1965 1971 1971 31-34 3-5 5-7 4-12 3-13 3-17 3-4 89-92 3-11 3-5 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha karmaprAbhRta athavA SaTakhaNDAgama : eka paricaya 12 arron y 5 w o ora I0 san 1964 1964 1965 1965 1965 1965 1971 1965 karmavAda va anyavAda 1965 pRSTha 20-27 29-32 23-28 32-37 19-22 23-29 11-20 16-21 22-26 15-22 7-9 15-16 12-19 3-6 22-27 10-14 9-12 3-9 kaSAyaprAbhRta kI vyAkhyAyeM kAla kyA mahAvIra sAmAjika puruSa the ? kyA vyAkhyAprajJapti kA 15vAM zataka prakSipta hai ? gaNadharavAda guNavrata cUrNiyAM aura cUrNikAra jaina AgamoM meM niyuktiyA~ jainakalA evaM sthApatya 9 war raor om 1967 1969 1960 1970 1958 1966 1955 1956 1979 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jainAgama padAnukrama "} "" "" " "" "" "" "" "" "" "" "" "" " "" "" "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 26 26 26 26 26 26 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 aMka 3 mo 4 sw 6 7 8 1 2 4 5 7 8 10 11 12 I0 san 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 1976 275 pRSTha 26-33 26-30 28-31 21-25 22-26 30-32 29-31 24-27 27-30 31-33 31-34 29-31 27-30 29-30 37-38 29-31 30-32 33-34 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 lekha jainAgamoM meM jJAnavAda jaina dRSTi se cAritra vikAsa "" jainadharma kI prAcInatA tathA itihAsa jainadharma darzana kA srota- sAhitya jaina paramparA jaina zrAvakAcAra >> paramANu puNya "" jaina siddhAnta do premiyoM kI yaha dIkSA dharma kI utpatti aura usakA artha dharma aura adharma niryuktiyA~ aura niryuktikAra nihnavavAda aura pApa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 6 LL&&&&&~~M & J 9 8 N m 15 15 30 30 3 30 30 30 29 20 20 22 aMka 2 11 12 2 11 7 8 7 4 11 11 10 I0 san 1954 1964 1964 1978 1979 1952 1979 1979 1979 1978 1951 1952 1969 1954 1956 1969 1971 pRSTha 5-9 17-23 13-18 3-16 3-14 13-17 16-22 16-23 21-32 3-13 27-29 9-14 5-7 9-15 5-12 5-7 3-7 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha pudgala bhAratIya vicAra pravAha kI do dhArAe~ bhASya aura bhASyakAra mahAvIra kA tapa : karma mahAvIra kSatriya putra the yA brAhmaNaputra ? mRtyuJjaya mANikyanandIviracita parIkSAmukha rUpI aura arUpI zatAvadhAnI ratnacandra pustakAlaya zAstroM kI prAmANikatA zivazarmasUrikRta karma prakRti zramaNa dharma zramaNa saMgha saMnyAsa kA AdhAra antarmukhI pravRtti samatA aura samanvaya kI bhAvanA samyakattva kI kasauTI sarvajJatA : eka cintana svapna : eka manovaijJAnika vizleSaNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 2 a w 2 U V Y & D 222 ~ &r ar arx 20 11 6 15 26 1 28 20 21 15 25 28 2 10 1 21 4 aMka 5 4 5-6 1-2 7 5 4 12 3 11 w m gr I0 san 1969 1960 1955 1964 1974 1950 1977 1969 1951 1970 1964 1974 1977 1951 1959 1950 1970 1952 277 pRSTha 20-22 13-19 4-12 37-41 34-38 14-18 23-24 5-7 31-36 38-40 7-15 33-38 18-29 23-26 39-44 28-29 34-38 11-15 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 2 31 28 lekha saundarya kA manovaijJAnika vizleSaNa hiMsA-ahiMsA kA jainadarzana hemacandrAcArya kI sAhitya sAdhanA mohana ratneza tarka pradhAna saMskRta vAGmaya ke Adi preraka : siddhasena divAkara mahAkavi jinaharSa aura unakI kavitA mukularAja mehatA jainadharma : nirjarA evaM tapa munilAla jaina mahAtapasvI zrI nihAlacanda jI bailUna meM - maiksa eDAlora ema0 ke 0 bhArilla yaha agasta kA mahInA maMgaladeva zAstrI jaina darzana kI dena bhagavAn mahAvIra : eka zraddhAMjali bhagavAn mahAvIra kI mahAmAnavatA bhAratIya saMskRti 29 29 38 12 6 29 7 7 14 6 aMka 4 x 9) 4 7 5 11 10 4 10 4 6 6-7 3 I0 san 1950 1981 1977 1977 1978 1987 1961 1955 1956 1956 1956 1963 1955 pRSTha 25-28 12-14 27-31 15-26 24-26 4-8 33-38 21-28 7-9 13-14 3-8 9-11 18-31 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1955 279 pRSTha 3-16 12-15 1985 1984 nagalA sADa ___30 7 1979 3-15 10-12 1992 lekha bhAratIya saMskRti kA dRSTikoNa maMgala prakAza mehatA . bhagavAn mahAvIra : jIvana sambandhI pramukha ghaTanAe~ zAntarasa : jaina kAvyoM kA pramukha rasa maMgalA sAMDa pAtaMjala tathA jaina yoga : svarUpa evaM prakAra maMjulA bhaTTAcAryA jaina dArzanika sAhitya meM IzvaravAda kI samAlocanA maMjulA mehatA jainadharma kI prAcInatA aura vizeSatA dharma eka AdhAra : svastha samAja racanA kyA bhagavAn mahAvIra ke vicAroM se vizvazAMti saMbhava hai ? bhagavAn mahAvIra kA tattvajJAna mahAvIra sambandhI sAhitya triSaSTizalAkApuruSacarita meM gaNadharavAda triSaSTizalAkApuruSacarita meM mahAvIra carita triSaSTizalAkApuruSacarita meM rasodbhAvanA 67-69 1973 1966 1981 1974 1974 1977 1976 1977 8-15 28-30 17-22 63-67 27-32 11-16 16-22 15-20 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1984 15-23 1991 21-32 lekha maMjUsiMha sUtrakRtAMga meM prastuta tajjIva taccharIravAda yadunAthaprasAda dube basantavilAsakAra bAlacandrasUri : vyaktitva evaM kRtitva yamunAdevI pAThaka pArivArika jIvana sukhI kaise ho ? yazapAla jaina guNoM ke AgAra yazovijaya upAdhyAya saccA jaina yU0 e0 AsarAnI jaina misTIsijma 1950 29-33 1981 41-43 1955 25-26 1973 1973 27-38 32-41 yogeza kumAra muni adhyAtma AvAsa-paryuSaNa anta: prajJA-zakti AcArAMga meM so'hama kI avadhAraNA kA artha 1984 1985 1984 7-16 2-4 1-10 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1984 * 2 ae7 8 9 1984 1984 281 pRSTha 28-36 24-26 11-14 20-22 1987 : 1950 35-37 lekha Atma parimANa (vistAra kSetra) jaina darzana ke sandarbha meM nArI utkrAnti ke masIhA bhagavAn mahAvIra mAnava jAti ke abhyudaya kA parva 'dIpAvalI' yuvAcita dharma se vimukha kyoM ? munizrI raMgavijaya jI sadAcAra hI jIvana hai raMjana sUrideva AcArya divAkara kA pramANa : eka anuzIlana AcArya vAdirAjasUri Izvara aura AtmA : jaina dRSTi uttarAdhyayana kA anekAntika pakSa kavi ratnAkara aura ratnAkarazataka janajAgaraNa aura jaina mahilAyeM / jinasena kA pArzvabhyudaya : meghadUta kA makhaula jaina dRSTi meM cAritra jaina dRSTi meM nArI kI avadhAraNA jainadharma aura vihAra jainadharma : eka nirvacana ng ae : * 1965 1968 1981 1977 1968 1961 1967 1983 1992 1969 1955 12-25 10-14 3-10 17-24 27-31 28-32 17-21 25-28 5-19 31-33 ) - Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 lekha jainadharma : vaidika dharma ke saMdarbha meM jaina vAGmaya meM Ayurveda jaina zikSA - uddezya evaM paddhatiyA~ NAyakumAracariu kI sAMskRtika pRSThabhUmi dIpAvalI : eka sAdhanA parva pArasanAtha pArzvAbhyudayakAvya : vicAra-vitarka prameya : eka anucintana prAkRta aura usakA vikAsa srota prAkRta kI bRhatkathA "vasudevahiNDI" meM varNita kRSNa prAkRta prAkRta ke prabandha kAvya : saMskRta - prabandha kAvyoM ke sandarbha meM ke vikAsa meM bihAra kI dena "" prAkRta 'paumacariya' : rAmacarita bhagavAn mahAvIra janmakAlIna paristhitiyA~ bhAratIya sAhitya : kI ramaNIya kAvya racanA : gauDavaho mahAvaiyAkaraNa AcArya hemacandra mahAvIra aura gA~dhI kA ahiMsA darzana - janajIvana ke saMdarbha meM zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 23 20 19 23 8 6 19 23 22 45 25 21 21 22 13 24 22 20 aMka 5 1 1 5 1-2 3 6 7-9 3 10 2 7 10 12 I0 san 1972 1968 1968 1971 1956 1955 1967 1972 1971 1994 1974 1970 1970 1970 1962 1973 1971 1969 pRSTha 8-12 14-22 19-23 14-18 33-35 3-5 39-42 11-14 3-9 23-30 3-10 4-11 20- 36 14- 19 22-26 3-7 8-13 5-12 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe me aMka h lekha mahAvIrakAlIna vaizAlI muni vAriSeNa kA samyaktatva yoga kA janatantrIkaraNa vipAkasUtra kI kathAe~ h h h h h h vipAkasUtra kI kahAniyA~ vIra hanumAna : svayabhU kavi kI dRSTi meM vizva kA nirmANatatva : dravya vIrasaMgha aura gaNadhara sandezarAsaka meM ullikhita (vanaspatiyoM ke nAma) paryAvaraNa ke tattva "E : : : : : : : : ng * * * * I0 san 1981 1964 1978 1958 1958 1959 1958 1974 1967 1957 1976 1995 1975 1963 1973 h 283 pRSTha / 20-25 42-47 3-7 29-34 17-20 20-26 18-20 9-15 32-36 35-38 27-29 24-27 3-8 27-30 22-26 h h h 0-12 h h saMskRta aura prAkRta kA samAnAntara adhyayana hindI jaina kaviyoM kA Atma-svAtaMtrya triratna : mokSa ke sopAna raghuvIrazaraNa divAkara aparigrahavAda -kramaza: h * * h h 1951 1952 18-20 34-36 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM paka a 7-8 K * 6 << " I0 san 1952 1952 1953 1953 1951 1951 1951 1955 1951 n pRSTha 25-29 3-8 8-12 10-15 9-14 12-24 9-14 24-34 28-30 12-13 n n n * parigraha mImAMsA mahAvIra kA saMdeza yaha dharma prANa deza hai zIlavrata grahaNa AcArya rajanIza dharma aura vijJAna rajjana kumAra /sunItA kumArI jainadharma meM mAnava 1951 * 1966 18-21 1-3 1990 10 5.111 rajjana kumAra jainadharma meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA jJAnIjanoM kA maraNa : bhaktapratyAkhyAnamaraNa 8 . 1988 1987 3-8 14-19 1 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 285 12 I0 san 1987 1996 1988 1987 1989 25-31 47-59 12-17 13-18 16-20 me lekha maraNa ke vividha prakAra vaidika evaM zramaNa paramparA meM dhyAna samAdhimaraNa kA svarUpa samAdhimaraNa kI avadhAraNA : uttarAdhyayanasUtra ke pariprekSya meM sallekhanA ke vibhinna paryAyavAcI zabda ratanacanda jaina jaina AcAra meM indriyadamana kI manovaijJAnikatA paMcakAraNa samavAya bandha ke kArya meM mithyAtva aura kaSAya kI bhUmikAe~ ratnacanda jaina zAstrI krAMtikArI mahAvIra hai ratnA zrIvAstava karma kI naitikatA kA AdhAra-tattvArtha sUtra ke prasaMga meM syAdvAda evaM zUnyavAda kI samanvayAtmaka dRSTi ratanakumAra jaina kAnoM sunI so jhUTha saba camatkAra ko namaskAra 8 10-12 1981 1997 1983 1-16 73-80 2-8 11 1964 13-16 1994 1992 91-102 1981 1981 12-15 11-14 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zramaNa : atIta ke jharokhe meM OM - I0 san 1981 1982 pRSTha 21-25 21-28 27-30 o 1959 . 1961 1950 36-39 20-22 20-24 lekha jIvana kA satya bhigamaMgA-mana ratanasAgara jaina hamArA Aja kA jIvana ratana pahAr3I eka du:khada avasAna Thokara vyakti aura samAja ratnalAla jaina karma kI vicitratA-manovijJAna kI bhASA meM jaina karma siddhAnta aura manovijJAna jaina-bauddha darzanoM meM karma kI vicitratA bhAratIya darzanoM meM ahiMsA saMskAra sAhitya meM karmavAda ratleza kusumAkara elAcArya munizrI vidyAnanda jI kA sAmAjika darzana ramAkAnta jhA zrImadbhAgavata meM RSabhadeva rr 1989 1992. 1989 1985 1987 35-41 65-70 21-24 23-31 10-16 2 . 1979 23-27 6-7 1961 17. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 aMka I0 san pRSTha 1987 2-5 1983 1985 5-9 27-37 12-16 1958 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha rameza kumAra jaina bhagavAn pArzvanAtha kA nirvANa parva ramezacandra gupta jaina dharma meM arihanta aura tIrthaMkara kI avadhAraNA tIrthaMkara, buddha aura avatAra kI avadhAraNA kA tulanAtmaka adhyayana sarvodaya ramezacandra jaina AdipurANa meM rAjanIti jaina darzana meM pudgala dravya jainadharma aura bauddhadharma jaina nyAya darzana : samanvaya kA mArga hai jaina rAjanIti meM dUtoM aura guptacaroM kA svarUpa dvisandhAna mahAkAvya meM rAjya aura rAjA kA svarUpa prAkRta bhASA aura jaina Agama prAkRta sAhitya meM zrIdevI kI lokaparamparA padmacarita aura paumacariu paM0 jodharAja kAsalIvAla aura unakA sukhavilAsa padmacarita aura harivaMzapurANa a xor w uxo souow owo 1976 1974 1977 1975 1976 1974 3-13 8-15 3-11 23-27 16-24 3-12 16-22 21-25 3-7 14-17 3-7 1987 1977 1973 1974 1972 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zramaNa : atIta ke jharokhe meM pRSTha lekha padmacarita : eka mahAkAvya padmacarita kI bhASA aura zailI padmacarita meM vastra aura AbhUSaNa padmacarita meM zakuna vidyA pArzvabhyudaya meM prakRti-citraNa pArzvabhyudaya meM zRMgArarasa bhaTTAraka sakalakIrti aura unakI sadbhASitAvalI bhAratIya kathA sAhitya meM padmacarita kA sthAna rAjasthAnI ke vikAsa meM apabhraMza kA yogadAna varNa vicAra varAGgacarita meM aThAraha zreNiyoM ke pradhAna : eka vizleSaNa varAGgacarita meM rAjanIti zrAvaka meM SaTkarma sAMkhya aura jaina darzana ramezamuni zAstrI Agama sAhitya meM kSetra pramANa praNAlI AcArya : svarUpa aura darzana Acelakya kalpa-eka cintana # * * * * * * * * * * * * * I0 san 1974 1972 1974 1973 1977 1977 1973 1973 1969 1972 1975 #Promom ~ Arr 10-18 3-10 25-29 25-30 9-15 29-34 3-11 23-31 7-11 3-8 8-16 7-13 14-19 1974 1975 1977 * * 1978 1977 1977 18-21 11-16 18-20 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 289 I0 san 1976 lekha kundakundAcArya kI sAhityika udbhAvanAe~ jaina Agama sAhitya meM janapada jaina darzana meM pramANa kA svarUpa More ur y 1978 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1977 1978 1979 30-32 20-22 9-13 9-13 16-22 7-9 15-18 23-29 10-12 29-35 23-35 9-12 3-6 10-15 2 jaina darzana meM pudgala skandha jaina dRSTi se jJAna-nirUpaNa jaina dArzanika sAhitya meM abhAva pramANa-eka mImAMsA jaina sAdhanA paddhati meM samyagdarzana 4447 1975 1975 1974 nikSepavAda : eka paridRSTi prajJAmUrti mana aura saMjJA lezyA : eka vizleSaNa vyutsarga Avazyaka vr 1977 1976 1977 25-28 14-17 17-20 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha zabdoM kI artha mImAMsA zramaNa-AcAra : eka paricaya zramaNa paramparA : eka vivecana zramaNa-dharma : eka vizleSaNa SaDdravya : eka paricaya sevA : svarUpa aura darzana syAdvAda eka paryavekSaNa munizrI rAmakRSNa jI paryuSaNaparva para eka aitihAsika dRSTipAta bhArata kI ahiMsaka saMskRti #MARARMA 99 p I0 san 1977 1976 1978 1976 1973 1976 1973 pRSTha 22-26 3-7 3-10 15-18 13-15 3-4 . 22-28 . x w. or mora a vas sro 1956 1956 1956 17-21 21-25 20-23 1952 19-22 rasika trivedI mahAbhiniSkramaNa ravizaMkara mizra ahiMsA paramodharmaH jaina kavi vikrama aura unakA nemidUtakAvya merutuMga ke jaina meghadUta kA eka samIkSAtmaka adhyayana m 1982 1981 1981 17-19 9-14 70-77 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa "" saccI sanAthatA saMskRta dUta kAvyoM ke nirmANa meM jaina kaviyoM kA yogadAna ravIndranAtha mizra karma kA svarUpa jaina karma siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa jaina karma siddhAnta kA kramika vikAsa rAkeza yaha manamAnI kaba taka rAjakamala caudharI bar3hate kadama rAjakumAra chAjer3a svAdhyAya : eka Atma cintana rAjakumAra jaina jaina vidvAnoM ke kucha hindI vaidyaka grantha jainAcAryoM dvArA Ayurveda sAhitya meM yogadAna zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 35 33 36 33 35 36 36 3 11 32 27 32 aMka 6 ww 6 5 6 3 10 9 a 7-8 4 11 I0 san 1984 1982 1985 1982 1984 1985 1985 1952 1960 1981 1976 1981 291 pRSTha 1-2 1-2 10-12 1-15 5-7 19-26 16-21 31-33 7-8 35-36 15-24 78-86 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1986 pRSTha 16-20 4 1974 16-20 1979 36-37 - 4 m 1956 24-29 1962 29-31 lekha mahattarA zrI jI kA mahAprayANa mahAvIra kA dharma : sarvodaya tIrtha rAmakumAra varmA bhagavAn mahAvIra kA vicAra tathA kRtittva samasta vizva ke liye anupama dharohara rAjakumAra jaina 'bhArilla' ahiMsA rAjadeva tripAThI adbhuta bhikhArI evaM mahAn dAtA rAjadeva dube cAritra nirmANa meM AcAra-paddhati kA yogadAna jaina AcAra-paddhati meM aMhisA prAcIna jaina sAhitya meM zikSA kA svarupa vaidika vAGmaya aura purAtattva meM tIrthaMkara RSabhadeva rAjadeva dube evaM pramoda kumAra siMha jaina saMskRti meM satya kI avadhAraNA rAjabalI pANDeya mahAmAnava kI mAnasika bhUmikA 1983 1983 1985 1987 26-32 13-20 16-24 ro - 3 2-6 1984 12-15 1953 3-6 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: zramaNa : atIta ke jharokhe meM 293 aMka I0 san pRSTha 7 1 11 1982 1981 1981 1-4 / 19 1 7-8 1958 51-55 10-12 1994 1-9 lekha rAjamala pavaiyA AcArya mAnatuMgasUri viracita bhaktAmarakAvya jJAnadvIpa kI zikhA saphala huA samyaktva parAkrama . rAjalakSmI ahiMsaka bhArata hiMsA kI ora rAjIva pracaNDiyA bhAratIya darzana meM mokSa kI avadhAraNA rAjendrakumAra zrImAla ekatA ? ekatA ? ekatA ? rAjendrakumAra siMha sat kA svarUpa: anekAntavAda aura vyavahAravAda kI dRSTi meM rAjendra prasAda sevAgrAma kuTIra kA saMdeza rAdhezyAma zrIvAstava jainadarzana meM karma kA svarUpa rAmakRSNa jaina aspRzyatA kA pApa 8 1985 22-26 1990 17-25 4 1950 36-38 1973 31-35 1957 54-55 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa aMka I0 san pRSTha ___ - 1981 1979 52-61 13-22 1959 25-28 1952 lekha rAmakRSNa purohita AcArya zAkaTAyana (pAlyakIrti) aura pANinI jaina vyAkaraNa zAstra meM zodha kI saMbhAvanAeM rAmakRSNa zarmA ye mUlya badaleM rAjArAma jaina kyA yahI zikSA hai ? gvAliyara ke tomaravaMzIyarAjA rAjADUMgara siMha tomara saccI sAdhanA kA prabhAva rAjendraprasAda kazyapa jaina evaM bauddha dharmoM ke vaidika sandarbha muni rAjendrakumAra 'ratneza' atayAtrA dharma evaM darzana-eka gaveSaNAtmaka vivecana pralaya se ekalaya kI ora pleTo tathA jainadarzana - - 3 3 1968 1969 1953 30-32 6-13 30-36 28-29 1988 18-24 19-21 16-18 1988 1985 1988 1987 4233 2-4 24-27 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha aMka I0 san 1985 295 pRSTha / 14-19 12 1956 1957 1981 1982 1981 1951 21-22 16-19 7-11 26-30 9-14 saMvedanahInatA se sulagatI sabhyatA muni rAmakRSNa aparigrahavAda dharma kalyANa kA mArga jJAna bhI sampadA hai dArzanika puruSa paryuSaNa : AtmA kI upAsanA kA parva sabase bar3A prazna-maiM kauna hU~ ? rAmacandra mahendra gA~dhI siddhAnta rAmadeva rAma yAdava jainadharma meM Atmatattva nirUpaNa jainadharma meM ahiMsA munizrI rAmaprasAda jI gurudeva kI jIvana-rekhAeM rAmapraveza kumAra "jaina campUkAvya"- eka paricaya 11-12 1958 28-29 1982 1981 1-9 16-22 2 11-12 1963 17-28 1-3 1997 71-75 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 lekha rAmapraveza zAstrI gAMdhI jI aura ahiMsA satya aura bApU svArthI to hama bhI haiM rAmajI siMha jainadharma meM tapa kA svarUpa aura mahattva jainadharma meM nItidharma aura sAdhanA jaina darzana meM jJAna kA svarUpa jaina darzana meM mokSopAya jaina darzana meM syAdvAda aura usakA mahattva bhAratIya manISA ke ujjvalatam pratIka paM0 sukhalAla rAmadAsa pANDeya 'gaMbhIra' jI jaina darzana meM mukti kI avadhAraNA naitika AcaraNa vidhi : sorena krikegArDa aura jainadarzana prAtibhajJAnAtmaka cintana : sApekSa cintana sarvapallI rAdhAkRSNan karttavyabodha zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 20 20 20 12 12 11 2 x x x m m 25 25 24 24 23 32 31 33 34 11 aMka 12 3 11 11 10 10 5 2 11 I0 san 1961 1961 1960 1974 1974 1973 1973 1972 1981 1981 1982 1982 1960 pRSTha 9-13 19-21 24-27 22-27 25-30 27-32 32-36 18-22 44-46 2 - 12 3-12 5-17 7-8 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 297 # I0 san 1957 pRSTha 34 1955 1962 1967 7-13 13-18 34-38 lekha jIvita dharma ratilAla dIpacaMda desAI do krAntikArI jaina vidvAn zrImadrAjacandra kA paricaya jJAna tapasvI munizrI puNya vijayajI ratilAla ma0 zAha garbhApaharaNa-eka samasyA garbhApaharaNa-sambaMdhI spaSTIkaraNa jainadharma meM tAMtrika sAdhanA kA praveza tIrthaMkaroM kI nizcita saMkhyA kyoM ? digambara rahanA kyA mahAvIra kA AcAra thA ? dharma ko chAnane kI AvazyakatA bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-bhUmi : kauna sI pAvA mahAvIra vivAhita the yA avivAhita rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra rAmadayAla jaina jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma or any sur 1972 1972 1973 1977 1976 1977 1975 1975 1973 21-25 24-27 25-30 21-26 26-30 29-35 14-18 12-16 28-31 ___11 1972 19-22 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 298 aMka 6 4 I0 san 1975 1973 pRSTha 12-16 28-31 1972 19-22 1970 23-36 lekha mahAvIra vivAhita the yA avivAhita rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra rAmadayAla jaina jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma hA rAmaprasAda tripAThI jaina-bauddha sammata karma siddhAnta rAmasvarUpa jaina paMjAba meM strI zikSA rAmahaMsa caturvedI jainAgamoM meM varNita nAgapUjA rikhabacaMda laharI jainadharma kI AcAra saMhitA rItA viznoI apabhraMza ke jainapurANa aura purANakAra pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti 1950 38-40 1986 1-7 2 1964 26-28 7-12 1-3 1991 1991 45-56 75-86 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 299 varSa aMka I0 san pRSTha 1988 27-32 1983 1966 28-32 20-22 1956 19-20 lekha rItA siMha * jaina sAhitya meM kRSNa-kathA munirupacaMda jaina ekatA saMbhava kaise? jaina samAja dvArA kAvya sevA rUpalekhA varmA jaba Apa ghara se akelI nikaleM reNukA cakravartI kyA Apa asuMdara haiM ? lallU pAThaka jaina harivaMzapurANa-eka sAMskRtika adhyayana lalitakizora lAla zrIvAstava Izvarattva : jaina aura yoga-eka tulanAtmaka adhyayana jaina darzana meM sarvajJatA kA svarUpa jaina dharma-mAnavatAvAdI dRSTikoNa : eka mUlyAMkana mithyAtva ina jainijma eNDa zaMkara e- kampareTiva sTaDI 1954 34-38 11 1982 15-22 10-12 or 9 mm 1990 1974 1989 1972 71-84 23-28 34-45 35-41 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 5 1962 27-29 1983 1983 29-31 1961 58 lekha mahAsatI zrI lalitakumArI jI zruta aura sevA ke pratIka : AcArya zrI lalitaprabha sAgara jainadharma meM bhakti kA svarUpa zAMti kA amogha astra-kSamA lalitA jaina zAMtidUta mahAvIra munizrI lakSmIcandra jI AcArya caNDarudra lakSmIcaMda jaina ajJAta prAcIna jainatIrtha : kasarAvada maharSi aravinda : jaina darzana kI dRSTi meM samayasAra saptadazAMgI TIkA meM gaNitIya nyAya evaM darzana lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' ahiMsA kI kasauTI kA kSaNa jainadharma aura unakA sAmAjika dRSTikoNa jainadharma aura nArI 1960 18-19 1978 1966 1978 25-27 28-31 6-10 1959 1963 1967 78:44-46 9-18 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ our ar zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainadharma bhagavAn mahAvIra kI kasauTI para bhagavAn mahAvIra ke upadeza yugAnukUla haiM lekina ? bhagavAn mahAvIra ke nirvANa dina kA kyA saMdeza ho sakatA hai ? bhagavAn yA sAmAjika krAMtikArI paryuSaNa : eka cintana paryuSaNa aura naI pratimAe~ preraNAdAyI mahAvIra samatA ke saMdezadAtA : bhagavAn mahAvIra samAja zAstra kI pRSThabhUmi meM jainoM ke sampradAya zramaNa saMskRti kA hari kSamApanA dina lakSmIbAlA agravAla saMgIta samayasAra kA AlocanAtmaka adhyayana lAlacandra jaina kyA jaina darzana nAstika darzana hai ? jaina tarka zAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda . 18 v w n waar we moon I0 san 1963 1958 1960 1960 1959 1961 1961 1964 1966 1965 1962 301 pRSTha 6-8 58-62 13-17 25-27 9-10 24-25 21-25 25-28 11-19 2-11 1-4 1989 20-29 as wmx 1979 1976 3-15 3-8 10-15 1976 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka jaina tarka zAstra meM 'sannikarsa pramANavAda jainadarzana meM brahmAdvaitavAda paMcAstikAya ke TIkAkAra aura TIkAe~ brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana I0 san 1976 1976 1972 1979 1979 1979 1979 Are Or . pRSTha 15-19 12-20 8-15 11-26 3-12 3-13 9-22 33-25 10 1950 31-35 11-12 1963 lAlajI rAma zukla ahiMsA kA vyApaka artha vicAroM para niyantraNa ke upAya luisa vaisa eka mahattvapUrNa bheMTa vAlTara zubiMga jaina sAhitya kA navIna saMskaraNa vAsudevazaraNa agravAla ahiMsA kA mahAn niyama ahiMsA kI yuga vANI 94-96 7-8 1953 13-14 9 6-7 1953 1955 1-2 3-4 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 12 I0 san 1956 303 pRSTha 31-35 9-10 11-12 11-16 7-8 7-8 9-12 1 Fw x mmm >> My www 7-11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha ImAnadArI ke vAtAvaraNa eka divya vibhUti mAlavIya jI jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jaina sAhitya ke itihAsa-nirmANa ke sUtra jaina sAhitya nirmANa kI navIna yojanA tapa ke pratIka mahAvIra prAcIna mathurA meM jaina dharma kA vaibhava .. battIsa prakAra kI nATyavidhi mAtRbhASA aura usakA gaurava vaizAlI aura dIrghaprajJamahAvIra vizva mAnava mahAmanA mAlavIya ? 'satyaM svargasya sopAnam' sarasvatI kA maMdira sAdhvI ratna zrI vicakSaNa zrI jI prajJA puruSa vijaya kumAra anekAntavAda aura usakI vyavahArikatA jaina AgamoM meM dharma-adharma (dravya) : eka aitihAsika vivecana 10 1953 1953 1952 1952 1953 1954 1962 1956 1962 1954 1959 7-8 10 3-9 9-13 26-35 9-13 3-4 ~ ~ 5-9 5 1982 35 14 10-12 10-12 1996 1997 13-35 53-72 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM F2m I0 san 1986 1986 pRSTha 9-15 10-19 a 1982 16-23 1953 1957 304 lekha jaina darzana meM jIva kA svarUpa ke jaina darzana meM bandhana-mokSa vijaya kumAra jaina saMyukta nikAya meM jaina sandarbha vijayamuni zAstrI Alocaka indrabhUtigautama upAdhyAya kavi zrI amara muni ghara na lauTA jyotirmaya jIvana jaina saMskRti aura mahAvIra jIvita sAhitya kI vANI nizIthacUrNi para eka dRSTi meghakumAra kA AdhyAtmika jAgaraNa yoga aura bhoga vANI kA jAdUgara zrI kRSNa kI jIvana jhA~kI zrI ratna muni : jIvana paricaya 1962 - travrra x w or w o w a way or ano 1958 1962 1962 1951 1960 1957 958 1 63 1958 1964 6-7 43-48 15-23 63-65 17-21 33-42 36-37 54-57 25-27 7-8 83-85 6-9 19-28 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1957 1982 305 pRSTha 15-16 17-27 23-24 lekha kSamApanA kA Adarza bhAratIya darzanoM kA samanvayavAdI sthitaprajJa puruSa - muni mahAprabha vijaya jI mahArAja mAnava kucha to vicAra kara vijayendra 'darzI mIla kA patthara AcArya vijayendrasUri mahAvIra vihAra mImAMsA vijayarAja sAmudrika vijJAna 1964 24-27 1986 14-16 27-29 1955 1955 38-40 1961 24-26 vijayA jaina mahAvIra kI sAdhanA aura siddhAnta vidyAbhikSu adbhuta dAna apUrvarakSA vidyAnanda muni vidvat ratnamAlA kA eka amUlya ratna 1965 1966 15-16 12-13 1981 53 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 6 1965 30-31 lekha vidyAbhikSu 'Adhunika' punarutthAna vidyAvatI jaina hindI jaina sAhitya kA vismRta bundelI kavi : devIdAsa muni vidyAvijaya jI sevA kA artha vidhuzekhara bhaTTAcArya kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca zikSaNa 43 10-12 10-12 1992 29-39 1950 h 35-38 m 1952 1952 24-32 27-31 m m 1965 27-33 10 1953 13-19 muni vinayacanda jI hRdaya kA mAdhurya-karuNA vinayatoSa bhaTTAcArya jainamUrtikalA maho0 vinayasAgara jI avida pada zatArthI vinoda kumAra tivArI Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA 1954 26-30 m 87 8-12 h h 1987 2-6 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaina darzana kI pRSThabhUmi meM Izvara kA astittva jaina darzana ke antargata jIva tattva kA svarUpa jaina darzana meM ajIva tattva kA sthAna jainadharma meM mokSa kA svarUpa jaina parva dIpAvalI : utpatti evaM mahattva tIrthaMkara pArzvanAtha : prAmANikatA aura aitihAsikatA tIrthaMkara mahAvIra kI zikSAoM kA sAmAjika mahattva pArzvakAlIna jainadharma zrI vinoda rAya candrAvatI kI jaina pratimAe~ : eka paricayAtmaka sarvekSaNa durbalatA kA pApa AcArya vinobA bhAveM adhyAtma sAdhanA kaisI ho ahiMsA aura zastrabala jaina samAja aura sarvodaya prema kA abhyAsa saMnyAsa kI maryAdA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 36 33 34 33 37 38 36 40 29 7 11 or or or or or 1 10 11 aMka 7 12 7 10 11 4 11 2 n 2 I0 san 1986 1982 1983 1982 1985 1986 1985 1989 1978 1956 1960 1949 1959 1950 1959 307 pRSTha 9-11 12-15 18-21 7-10 2-5 2-7 12-14 3-9 36-38 30-34 10-12 24-26 38-39 22-23 13-14 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I0 san 1964 1958 pRSTha 15-27 - 37-40 2 1985 6-9 - 1981 46-51 308 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha sAhitya aura sAhityika strI jAgRti aura samanvaya kI sAdhanA vipina jArolI jaina divAkara muni zrI cauthamala jI ma0 vimalacanda zukla zambUka AkhyAna (jaina tathA jainetara sAmAgrI kA tulanAtmaka adhyayana) vimala jaina bhagavAn mahAvIra aura nArI jAti vimala jaina 'aMzu' svAmI zrI madanalAla jI vimaladAsa koMdiyA jainadharma kA vaiziSTya mahAvIra mahAn the vimaladAsa jaina jainatva yA jaina cetanA tarka kA kSetra paryuSaNa parva pArzvanAtha vidyAzrama 12 1964 35-38 - 11-12 1963 56-58 or 1954 1957 3-10 50-52 ur m our aoad 1951 1952 1950 1952 21-26 31-36 31-40 13-23 7-8 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'la 59 our I0 san 1960 1959 1950 1952 309 pRSTha 32-37 29-32 23-27 1982 39-40 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha vikAsa kI tIna sIr3hiyA~ zramaNa mahAvIra kA yuga saMdeza saMskRti kA prazna jJAna sApekSa hai vIrendra kumAra jaina durdAnta dasyu dayA kA devatA banA vizva bandhu jIvana dRSTi vizvanAtha pAThaka taraMgalolA aura usake racayitA se sambandhita bhrAntiyoM kA nivAraNa dhvanyAloka evaM dazarUpaka kI do prAkRta gAthAeM : eka cintana dazarUpaka kI eka aNyAkhyAta gAthA vajjAlagga kI kucha gAthAoM ke artha para punarvicAra vajjAlagga kI kucha gAthAoM para punarvicAra zrIvijJa jaina jyotiSa tithi-patrikA saMvatsarI aura AcArya zrI sohanalAla jI ma0 1961 25-26 22 ~ MMMMMM aur 10-12 1995 1979 1982 1979 1980 15-23 32-36 20-21 3-8 3-7 12 1956 1955 11-15 30-33 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 lekha vINA nirmala jaina dharma aura AdhunikatA vI0 veMkaTAcalam vizvakaileNDara kyoM nahIM apanAyA jAya ? becaradAsa dozI hamArA krAntivArasA "; vedaprakAza sI0 tripAThI cakravartiyoM ke cakravartI zramaNa mahAvIra zaMkara muni pUjya zrI jinavijayendrasUri jI zaMkara rAva deva mahAvIra kA kArya zakuntalA mohana mahilAoM kI maryAdA zaradakumAra 'sAdhaka' ahiMsA se koI virodha nahIM utAra-car3hAva ke bIca ubharatI ahiMsA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 38 6 5 5 32 15 11 12 14 31 aMka 8 7 8 ut 2 7-8 4 4 I0 san 1986 1955 1954 1954 1981 1963 1960 1961 1963 1981 pRSTha 12-13 14-18 1-8 6-15 31 28-30 19-21 32-33 36-39 15-18 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaina ceyara kI AvazyakatA mulAkAta mahAvIra se mUka sevikA : vijayAbahana zarabatI devI jaina Atma nirIkSaNa kAza : maiM adhyApikA hotI ? bhagavAn mahAvIra aura ahiMsA paryuSaNa : paricaya aura vyAkhyA paryuSaNa parva aura Aja kI nArI zaradacandra mukharjI 'agasta' kI aitihAsikatA zaziprabhA jaina zAMti ke agradUta bhagavAn mahAvIra zAntArAma bhAlacandra deva jaina saMskRti aura zramaNa paramparA sAhU zAMtiprasAda jI jaina samAja ke liye naI dizA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 13 36 43 w x 4 7 12 7 S 14 41 3 aMka 12 7 10-12 9 4 6-7 11 11 10 6-7 4-6 I0 san 1962 1985 1992 1955 1953 1956 1961 1956 1954 1963 1990 1956 311 pRSTha 4-5 2-6 40-41 20-23 29-32 40-45 9-11 34-35 30-32 49-52 29-40 3-7 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1962 30-32 312 lekha munizrI zAntipriya zAstrI prathama aura antima darzana zAMti jaina nirvANa : upaniSad se jainadarzana taka zAMtilAla mAMDalika jainadharma kI prAcInatA bhagavAn mahAvIrakAlIna vaizAlI meM jainadharma mAMDava : eka prAcIna jaina tIrtha (kramaza:) 11 1976 25-29 or 1968 1968 1970 1970 18-24 6-8 5-14 24-30 ur 9 11-12 11-12 21-22 88-91 zAdIlAla jaina aba sAdhu samAja saMbhale merI kucha anubhUtiyA~ mokSa sva0 paMDita jI eka calate phirate vizvakoza zivakumAra nAmadeva uttarapradeza meM madhyayugIna jaina zilpakalA kA vikAsa kalacurI-kalA meM jaina zAsana deviyoM kI mUrtiyA~ 1958 1963 1958 1981 ri 92 1977 1974 16-20 24-26 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # ~ 2 2 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha kalacurIkAlIna jaina zilpa-saMpadA * kalacurIkAlIna bhagavAn zAMtinAtha kI pratimAe~ karNATaka meM jaina zilpakalA kA vikAsa kalacurI nareza aura jainadharma kArItalAI kI jaina dvimUrtikA pratimAe~ jaina kalAtIrtha : khajurAho jaina vAstukalA : saMkSipta vivecana jaina sarasvatI haMsavAhanA yA mayUravAhanA tIrthaMkara-pratimAoM kI vizeSatAe~ dhubelA saMgrahAlaya kI advitIya jaina pratimAeM bhArata meM prAcIna jaina guphAe~ bhAratIya purAtattva tathA kalA meM bhagavAn mahAvIra rAjasthAna meM madhyayugIna jaina pratimAe~ vidizA se prApta jaina pratimAe~ aura rAmagupta kI aitihAsikatA zuMga-kuSANakAlIna jaina zilpakalA zivanAtha ravIndranAtha ke zikSA siddhAnta aura vizvabhAratI I0 san 1978 1972 1976 1974 1975 1974 1976 1975 1974 1974 1976 1975 1977 1974 1976 313 pRSTha 23-32 14-15 14-18 19-22 15-19 22-27 16-21 18-20 24-26 24-27 15-22 38-46 20-24 18-23 22-25 v rr . . 1956 3-7 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka I0 san pRSTha 2 12 1964 1965 23-25 20-23 10-12 7-12 1997 1991 314 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha zivanArAyaNa saksenA aNDe khAnA bhI hiMsA hI hai dharma kA mUla AdhAra-ahiMsA zivaprasAda aDDAlijIyagaccha ga upakezagaccha kA saMkSipta itihAsa kalpapradIpa meM ullikhita bhagavAn mahAvIra ke katipaya tIrthakSetra koraMTagaccha jAliharagaccha kA saMkSipta itihAsa jIrApallIgaccha kA itihAsa dharmaghoSagaccha kA saMkSipta itihAsa 3 nAgendragaccha kA itihAsa nANakIyagaccha pazcimI bhArata ke jainatIrtha pippalagaccha kA itihAsa 1989 1989 1992 1996 1990 1995 1989 1990 1996 1997 1992 1992 81-82 61-182 20-29 15-43 41-46 23-33 45-104 20-65 2-34 45-78 65-82 83-117 29-51 49-66 ... 7-9 10-12 1-3 7-9 10-12 pUrNimAgaccha kA saMkSipta itihAsa pUrNimAgaccha-pradhAna zAkhA aparanAma DhaMDheriyA zAkhA kA saMkSipta itihAsa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 I0 san 1993 1981 1989 1997 1994 pRSTha 22-35 27-31 15-33 14-50 31-51 19-23 42-59 36-67 28-33 2 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha pUrNimAgaccha-bhImapallIyAzAkhA kA itihAsa phalavarddhikA pArzvanAtha tIrtha : eka aitihAsika dRSTi bhAvaDAragaccha kA saMkSipta itihAsa brhmaanngcch| maDAhaDAgaccha kA itihAsa : eka adhyayana madhya pradeza ke gunA jile kA jaina purAtattva sArdhapUrNimAgaccha kA itihAsa harSapurIyagaccha aparanAma maladhArIgaccha kA saMkSipta itihAsa hArIjagaccha zitikaNTha mizra kU purAnI hindI (maru-gurjara) ke prAcInatama kavi dhanapAla 1 zItalacandra caTarjI svAmI vivekAnanda zItalacaMda jaina anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA zIlA siMha draupadI kathAnaka kA jaina aura hindU strotoM ke AdhAra para tulanAtmaka adhyayana 1-3 4-6 10-12 1993 1996 1995 4 1989 13-17 34-35 23-27 7-9 1995 76-82 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha I0 san pRSTha 4-6 1996 1984 29-31 1989 18-26 1970 28-32 zyAmadhara zukla pANinIya vyAkaraNa kA saralIkaraNa aura AcArya hemacandra zyAmavRkSa maurya bhagavAn mahAvIra kI vyApaka dRSTi zrInArAyaNa dube jaina lekhoM kA sAMskRtika adhyayana zrInArAyaNa zAstrI aMgavijjA zrInArAyaNa saksenA ahiMsA kI mahAnatA vIroM kA zrRMgAra : ahiMsA hamAre patana kA mukhya kAraNa : hiMsA zrIprakAza dube aravinda kA anekAnta darzana karma aura anIzvaravAda gA~dhI jI : vyaktitva aura netRtva tulanAtmaka darzana para do dRSTiyA~ puNDarIka kA dRSTaoNta 1965 1965 1965 12-15 3-8 16-19 1962 1963 1962 1964 1964 6-8 9-12 1-3 17-21 __ 12-14 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM E : : 3 I0 san 1963 1964 1963 317 pRSTha 19-20 14-23 7-8 1991 7-9 * * * * 73-88 3-14 57-70 57-76 1991 1990 lekha DaoN0 bhayAMNI ke vyAkhyAna merI paMjAba yAtrA svAmI vivekAnanda zrIprakAza pANDeya AcArAMga meM anAsakti jaina Agama aura guNasthAna siddhAnta samayasAra ke anusAra AtmA kA kartRtva-akartRtva evaM bhoktRtva-abhoktRtva ke sUtrakRtAMga meM varNita dArzanika vicAra paM0 zrImalajI ma0 sA0 ahiMsA kA vyAvahArika rUpa ke ahiMsA kI tIna dhArAyeM hai AcaraNa yA zodhapITha pApa kyA hai ? premayogI mahAvIra zramaNa bhagavAn mahAvIra kA dIkSA darzana saMsmaraNAtmaka zraddhAMjali samyak dRSTikoNa satya pArakhI dRSTi * : - * 1960 1958 1958 1960 1961 1963 1963 1960 28-31 34-37 41-46 19-21 15-16 44-48 41-45 25-29 * * * 6-7 6-7 . 11-12 7-8 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san 1963 pRSTha 30-32 1982 11-20 1978 1977 1977 318 lekha smRti puruSa : zrI pUjya gaNezalAla jI mahArAja ke zrIrAma yAdava saMskRta vyAkaraNa zAstra meM jainAcAryoM kA yogadAna zreyAMsakumAra jaina kAvyazAstriyoM kI dRSTi meM zleSa meghavijaya ke samasyApUrti kAvya saptasandhAnamahAkAvya meM jyotiSa zreyAMsaprasAda jaina puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI saMgItA jhA dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna muni zrIsaMtalAla jI AtmabalI sAdhaka aura daivItattva durbhAgya meM se saubhAgya prApta kareM pratijJA samanvayakAra : AcArya zrI saMnyAsI rAma 26-31 17-22 17-21 1981 48-49 1989 30-40 9-12 1964 1963 1958 1962 9-14 73-74 23-25 5 tattvasUtra 1988 1-8 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha Atma-anAtma dvandvAtmikI saccidAnanda sAta zatru sAta mitra satIza kumAra adhUrA samAjavAda anna aura saMkaTa ahiMsaka zaktiyoM kA aikya jaina sAdhu kI bhikSA vidhi dAna kI mAnyatA dayA praNayI mahAvIra saMsAra kI hiMsAmaya paristhiti aura hama samanvaya Azrama sarvodaya aura rAjanIti sAhitya bhavana ke nirmANa kA zubhAraMbha ( ku0 ) satya jaina zramaNa (ku0 ) satyabhAmA yazastilakacampU aura jaina dharma zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 38 12 10 10 9 9 12 14 9 10 11 3 35 aMka 11 10 7-8 9 11-12 6-7 4 11-12 3 I0 san 1987 1961 1959 1958 1958 1958 1956 1961 1963 1958 1959 1959 1952 1984 319 pRSTha 9-19 31-32 59-61 12-14 20-25 64-65 33-36 17-20 26-29 17-20 29-31 24-27 23 15-28 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM __aMka I0 san pRSTha 1955 3-12 1959 1955 11-16 31-33 320 lekha svAmI satyabhaktajI pratikramaNa satyadeva vidyAlaMkAra itihAsa bolatA hai jIvana kI aMtima sAdhanA hu (ku0)satyavatI jaina vijaya nArI kA sthAna ghara hai yA bAhara? satya sumana zAMti kI buniyAda svAmI satyasvarUpa jI svAmI kezavAnanda sanatkumAra raMgATiyA ajJAta kavikRta zIlasaMdhi abhayakumAra zreNikarAsa . . 1950 1954 35-38 35 7-8 1959 57-58 1951 26-31 1969 1968 1968 1968 1981 21-26 25-30 22-28 16-20 62-69 pethar3Asa ke kartA kauna ? muni zrI dezapAla : jIvana aura kRtitva mx Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha vidyAvilAsarAsa saptakSetrirAsu sanat kumAra jaina anekakAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA purANa pratipAdita zIlavrata zIlavrata : eka vivecana zrAvaka ke mUlaguNa somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata "" santoSakumAra 'candra' nArI jIvana kA Adarza munizrI samadarzI aparigraha aura Aja kA jaina: samAja upAdhyAya zrI amaramuni jI : eka jyortimaya vyaktitva muni samadarzI AIdAna eka nivedana kyA aNuvrata Andolana asAmpradAyika hai ? kSamA kA parva zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 19 19 32 30 30 ta 28 30 30 3 11 34 or 10 10 aMka 8 37 6 3 11 11 12 12 1 11-12 9 11 222 I0 san 1968 1968 1981 1979 1979 1978 1979 1979 1952 1960 1982 1958 1959 1959 321 pRSTha 12-25 23-28 18-19 15-19 10-18 3-18 34-38 23-28 31-34 41-43 21-25 14-16 23-24 38-39 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1960 1963 1963 pRSTha 31-33 41-47 20-25 1986 10 11-12 lekha bhagavAn mahAvIra kA nirvANotsava sAdhanA kI amara jyoti seTha ratnalAla jI samantabhadra vIrAvatAra samIra muni krodha aura kSamA zrI vyAkhyAna vAcaspati jI mahArAja samIra muni 'sudhAkara' jala meM lAgI lAya jaina samAja kA dharma pracAra bhagavAn mahAvIra aura harikezI bhagavAn mahAvIra ke bAda vicAraNIya prazna saMvatsarI sampUrNAnanda nirAmiSa bhojana : eka samasyA 1964 1963 18-21 54-55 8 1965 1966 1963 1964 1961 1961 9-10 12-14 29-31 72-75 19-21 31-35 1958 28-33 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 323 aMka I0 san pRSTha 2 1984 5-7 9 6 lekha saradAracaMda jaina dharma kA svarUpa saradAramala jaina Aja kA phaizana-dhUmrapAna Atma zuddhi kA parva -paryuSaNa rakSAbaMdhana mahAsatI zrIsaralAdevI jI mahArAja saccaritratA kyA hai ? hamArA utthAna kaise? (ku0) savitA jaina mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana 1965 1963 22-25 34-35 11-14 1955 1957 25-26 21-23 1981 1982 27-30 19-23 11-12 1958 30-32 AcArya sarve yaha naI paramparA karavaTa le rahI hai sAgaramala jaina adhyAtmavAda aura bhautikavAda adhyAtma aura vijJAna wr 1981 1989 9-19 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 324 lekha ardhamAgadhI Agama sAhitya ardhamAgadhI Agama sAhitya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA asalI dUkAna/nakalI dukAna ahiMsA kA artha vistAra, saMbhAvanA aura sImA kSetra Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA sthAna, mahattva, racanA kAla evaM racayitA AcArAMgasUtra : eka vizleSaNa AcArya hemacandra : eka yugapuruSa Rom I0 san 1997 1995 1994 1982 1980 1997 1987 1989 1997 1981 1991 1994 1994 1992 1992 1983 1997 pRSTha 20-29 1-45 80-93 20-21 3-21 147-156 1-19 3-15 60-70 " AtmA aura paramAtmA uccai gara zAkhA utpatti sthAna evaM umAsvAti ke janmasthala kI pahacAna Rgveda meM arhat aura RSabhavAcI RcAyeM : eka adhyayana khajurAho kI kalA aura jainAcAryoM kI samanvayAtmaka evaM sahiSNu dRSTi guNasthAna siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa 9 - 5 17-24 185-202 173-178 23-43 1-26 1-17 1-28 jaina adhyAtmavAda : Adhunika saMdarbha meM jaina AgamoM kI mUlabhASA : ardhamAgadhI yA zaurasenI 4-6 10 10-12 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jaina AgamoM meM mUlyAtmaka zikSA aura vartamAna sandarbha jaina AgamoM meM huA bhASika svarUpa parivartana : eka vimarza jaina ekatA kA prazna jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna jaina evaM bauddha pAribhASika zabdoM ke artha nirdhAraNa aura anuvAda kI samasyAyeM jaina karma siddhAnta : eka vizleSaNa jaina darzana meM naitikatA kI sApekSatA jainadharma aura Adhunika vijJAna jainadharma aura sAmAjika samatA jainadharma aura hindUdharma (sanAtana dharma) kA pArasparika sambandha jainadharma kA eka vilupta sampradAya-yApanIya 4-6 1-3 4-6 10-12 4-6 I0 san 1994 1994 1983 1981 1981 1994 1994 1995 1992 1994 1996 1988 1988 1995 325 pRSTha 162-172 239-253 1-27 2-10 5-13 234-238 94-127 123-133 1-12 144-161 3-10 1-16 1-18 150-165 1-39 1-13 77-112 157160 jainadharma kA lezyA-siddhAnta : eka vimarza jainadharma ke dhArmika anuSThAna evaM kalAtattva jainadharma-darzana kA sAratattva jainadharma meM acelakatva aura sacelakatva kA prazna jainadharma meM AdhyAtmika vikAsa 1994 1997 1197 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha jainadharma meM tIrtha kI avadhAraNA jainadharma meM nArI kI bhUmikA jainadharma meM bhakti kA sthAna jainadharma meM bhakti kI avadhAraNA jainadharma meM sAmAjika cintana jainadharma meM svAdhyAya kA artha evaM sthAna jaina paramparA kA aitihAsika vizleSaNa jaina, bauddha aura hindU dharma kA pArasparika prabhAva jaina vidyA ke niSkAma sevaka-lAlA harajasarAya jaina jaina sAdhanA ke manovaijJAnika AdhAra jaina sAdhanA meM dhyAna sAhitya meM gommaTezvara bAhubali DaoN0 indracandra zAstrI sammAnita tIrthaMkara aura Izvara ke sampratyayoM kA tulanAtmaka vivecana dazalakSaNa/ dazalakSaNa dharma ke dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna dharma kyA hai ? : : : : : : : : : : : : : g aMka I0 san 4-6 1990 10-12 1990 1981 1994 1997 1994 1990 1997 . 1986 1979 1994 1982 1986 1995 1983 1986 1981 pRSTha 1-28 1-48 14-17 18-36 1-19 37-43 1-16 30-59 21-24 8-14 44-79 1-9 22-24 87-92 13-28 1-20 1-8 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha 327 pRSTha 2-5 2-7 2-4 31-34 203-233 141-146 4-6 4-6 10 I0 san 1981 1981 1983 1961 1994 1997 1982 1994 1990 1997 1995 1979 1995 1981 1994 1994 1984 naI pIr3hI aura dharma niyukti sAhitya : eka punarcintana / paM0 mahendrakumAra 'nyAyAcArya dvArA sampAdita evaM anUdita SaDdarzana samuccaya kI samIkSA paryuSaNa parva kyA, kaba aura kaise ? paryAvaraNa kI pradUSaNa kI samasyA aura jainadharma pArzvanAtha janmabhUmi maMdira, vArANasI kI purAtattvIya vaibhava pramANa-lakSaNa nirUpaNa meM pramANa-mImAMsA kA avadAna prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meM buddha vyakti nahIM prakriyA pravartaka evaM nivartaka dharmoM kA manovaijJAnika vikAsa evaM unake dArzanika evaM sAMskRtika pradeya prAcIna jaina AgamoM meM cArvAka darzana kA prastutIkaraNa bAlakoM ke saMskAra nirmANa meM abhibhAvaka, zikSaka evaM samAja kI bhUmikA bhagavAn mahAvIra kA jIvana aura darzana bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi para punarvicAra bhAgya banAma puruSArtha 4-6 4-6 4-6 135-143 77-88 133-140 166-169 14-20 46-58 26-38 14-17 254-268 3 . 2-6 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha 129-134 97-122 179-184 1-10 2-9 7-9 bhAratIya saMskRti kA samanvitarUpa bheda vijJAna : mukti kA siMhadvAra mana-zakti svarUpa aura sAdhanA : eka vizleSaNa mahApaNDita rAhula sAMkRtyAyana ke jainadharma sambandhI mantavyoM kI samAlocanA mahAyAna sampradAya kI samanvayAtmaka dRSTi : bhagavadgItA aura jainadharma ke pariprekSya meM 44 mahAvIra kA darzana-sAmAjika pariprekSya meM mahAvIra kA jIvana darzana mahAvIra ke samakAlIna vibhinna AtmavAda evaM usameM jaina AtmavAda kA vaiziSTya mahAvIra ke siddhAnta-yugIna saMdarbha meM mUlya aura mUlyabodha kI sApekSatA kA siddhAMta yugInapariveza meM mahAvIra svAmI ke siddhAMta vyakti aura samAja zvetAmbara mUlasaMgha evaM mAthura saMgha-eka vimarza zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA kA svarUpa SaTjIvanikAya meM trasa evaM sthAvara ke vargIkaraNa kI samasyA saMyama : jIvana kA samyak dRSTikoNa ... I0 san 1994 1981 1995 1994 1993 1981 1986 1995 1982 1992 1995 1982 1992 1981 1985 1993 1981 59-68 3-27 1-22 .. 3-4 15-23 7-11 13-21 2-13 . Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 329 lekha I0 san 1995 1-3 4-6 1995 4-6 48 sakArAtmaka ahiMsA kI bhUmikA sadAcAra ke zAzvata mAnadaNDa sadAcAra ke mAnadaNDa aura jainadharma samAdhimaraNa kI avadhAraNA kI Adhunika pariprekSya meM samIkSA samrATa akabara aura jainadharma " syAdvAda aura saptabhaMgI : eka cintana strImukti, anyatairthikamukti evaM savastramukti kA prazna haribhadra kI krAntadarzI dRSTi-dhUrtAkhyAna ke sandarbha meM haribhadra ke dharma darzana meM krAntikArI tattva 'sambodhaprakaraNa' ke sandarbha meM haribhadra ke dhUrtAkhyAna kA mUla srota : eka cintana pRSTha 69-86 134-149 22-27 99-101 71-76 3-44 113-132 21-25 9-20 26-28 41 1982 1991 1997 1990 1997 1988 1988 1988 48 6-da 9 9 sAdhaka 8- 7 1961 1958 31-37 25-27 6-7 yugadRSTA mahAvIra sAdhusaMtoM kI sevA meM siddharAja DhaTThA jIvanakalA kI zodha kareM jainadharma hama sa~bhaleM 52-55 6-7 11-12 1958 1958 1958 60-63 33-36 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 7-9 1997 1-13 8 10 1989 1-7 330 lekha sItArAma dube syAdvAda kI avadhAraNA : udbhava evaM vikAsa sItArAma rAya caubIsaveM jaina tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna sukhalAla jI saMghavI ahiMsA kA kramika vikAsa ekaM sadviprA bahudhA vadanti jaina vyAkhyA paddhati jaina sAdhanA dharma aura puruSArtha dharma aura vidyA kA vikAsa mArga dharma kA bIja aura usakA vikAsa pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna kI kArya dizA bhagavAn mahAvIra ke jIvana kI vividha bhUmikAyeM bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata 6 6 6 1960 1953 1953 1950 1960 ye rrr me >> 9-15 3-10 71-73 9-11 14-17 9-17 9-14 34-36 2 0 2 0 9-16 1951 1965 1952 1974 1989 1953 : 3-9 1-8 mAnavamAtra kA tIrtha : Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha munizrI puNyavijaya jI ke jaisalamera bhaNDAra ke uddhAra kArya kI rUparekhA lakhanaU abhibhASaNa * vikAsa kA mukhya sAdhana "" zAstra aura zastra zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa zAstra racanA kA uddezya svarUpa aura pararUpa muni zAstra aura sAmAjika krAnti sukhalAla svapna aura vicAra sudarzana muni jI bhAvavibhora zraddhAMjali sudarzanalAla jaina AcArya haribhadra aura dharma saMgrahaNI "" AhAra-vihAra meM utsarga apavAda mArga kA samanvaya jaina darzana meM mokSa kA svarUpa : bhAratIya darzanoM ke pariprekSya meM jaina darzana meM zabdArtha sambandha 1 or or 1 1 5 3 12 34 14 20 20 40 35 43 aka 11 10 11 9 11-12 10 11 4-6 I0 san 1951 1951 1950 1950 1949 1953 1952 1961 1983 1963 1969 1969 1989 1983 1992 331 pRSTha 28-38 3-28 11-13 13-18 13-15 24 5-10 9-12 20-21 99-106 21-29 16-22 11-15 18- 24 27-39 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke TArokhe meM lekha pramANa svarUpa vimarza yajJa : eka anucintana I0 san 1972 1973 1966 1966 1989 1989 pRSTha 3-15 3-11 15-27 31-38 10-16 1-10 Wrm Mor Mory vedAnta darzana aura jaina darzana ' sAMkhya darzana aura jainadarzana : eka tulanAtmaka adhyayana sudhA jaina jainadharma meM sarasvatI jaina maMdira va stUpa jaina zilpakalA aura mathurA jaina sAhitya aura saMskRti kA janajIvana para prabhAva prAcIna bhArata meM jaina citrakalA sudhA jaina tanAva : kAraNa evaM nivAraNa sudhA rAkhe jaina aura bauddha AgamoM meM jananI-eka pahalU bauddha aura jaina AgamoM meM jananI 1975 1973 1972 1974 1974 13-14 16-19 16-19 15-18 31-34 1997 1-20 1967 1967 14-17 20-26 1-2 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha sunItakumAra cATurjyA prAkRta kA adhyayana sundaralAla jaina ' vaidyaratna' Arogya kisake sAtha kyA na khAyeM grISma Rtu kA AhAra-vihAra "" calie aura khUba calie TamATara mahAvIra kA sAmyavAda varSA Rtu kA AhAra-vihAra " basanta Rtu kA AhAra-vihAra 21 zItaRtu kA AhAra-vihAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 19 4 8 5 15 6 8 5 5 7 6 15 6 14 aMka 9 4 10 8 7-8 10 2 a 10 4 4 2 I0 san 1968 1953 1957 1954 1964 1955 1956 1954 1954 1956 1955 1984 1954 1962 pRSTha 333 10-12 23-25 35-36 34-36 59-62 27-29 29-31 28-31 16-19 23-25 19-20 34-35 19-20 24-26 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 lekha supArzvakumAra jaina bharateza vaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA "" subodhakumAra jaina ur3IsI nRtya aura jaina samrATa khAravela gajeTiyara oNpha iMDiyA meM jainI aura jainadharma dharma kA marma prayAga - eka mahAna jaina kSetra pravRttimArga aura nivRttimArga helmutha aura nArI puruSa sAdhu zikSaka baneM subhASa koThArI phona glAsanapa aura jainadharma upAsakadazAMgasUtra kA AlocanAtmaka adhyayana jaina zramaNa sAdhanA: eka paricaya subhASacanda jaina jainadharma meM zubha aura azubha kI avadhAraNA zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 26 26 2 x AA or or a 22 21 4 22 22 21 11 12 38 42 30. aMka 10 11 6 12 7-8 6-7 2 1-3 6 I0 san 1975 1975 1971 1970 1953 1971 1970 1970 1960 1961 1986 1991 1979 pRSTha 3-8 3-8 21-22 28-35 24-29 17-19 34-36 13-17 30-31 70-72 8-13 33-50 23-32 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha subhASamuni 'sumana' jaina aura bauddhadarzana : eka tulanAtmaka adhyayana mahAvIra aura buddha sarvadharma samabhAva aura syAdvAda sumana muni jainAcArya zrI kAMzIrAma jI surekhA jI (sAdhvI) paMcaparameSThimantra kA kartRtva aura dazavaikAlika zramaNa evaM brAhmaNa paramparA meM parameSThI pada zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa surendrakumAra Arya jaina rAsa kI durlabha hastalikhita prati : vikramalIlAvatIcaupAI jhArar3A kI jaina deviyoM kI aprakAzita pratimAe~ surendra varmA jaina darzana meM puruSArtha catuSTaya dvandva aura dvandva nivAraNa (jaina darzana ke vizeSa prasaMga meM) gA~dhIjI ke mitra aura mArgadarzaka : zrImadrAjacandra surezacandra gupta apabhraMza kA kAvya saundarya 38 37 37 11 42 43 26 27 le Dhe Dhe 47 47 46 uM aMka 10 ar 9 ar 7 10 7-12 1-3 ov ov 11 1-3 10-12 10-12 8 I0 san 1987 1986 1986 1960 1991 1992 1975 1976 1996 1996 1995 1954 pRSTha 335 6-17 12-16 10-15 30-33 1-10 55-67 13-14 13-14 21-46 1-13 1-4 23-30 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zramaNa : atIta ke jharokhe meM ___ aMka I0 san pRSTha lekha munizrI surezacandra jI zAstrI apane ko parakhie ahiMsA kA avatAra eka nayA purohitavAda nayA aura purAnA pradhAnAcArya yA AcArya maMjila abhI dUra hai mahAvIra ke ye uttarAdhikArI zramaNa saMgha kI zikSA-dIkSA kA prazna zraddhAMjali arpita karane vAloM se hamAre jAgaraNa kA zIrSAsana sureza sisodiyA candravedhyaka (prakIrNaka) eka AlocanAtmaka paricaya munijI suzIlakumAra mithilApati namirAja harikezibala dharma aura darzana 1955 1960 1956 1955 1960 1952 1955 1956 1962 1952 39-41 13 27-31 20-22 23-25 24-26 57-60 16-17 43-45 17-22 1992 45-53 1955 1954 1956 36-37 15-24 20-23 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 337 lekha For I0 san 1956 1952 1959 pRSTha 23-28 35-37 7-11 1957 1971 1972 29-32 19-23 20-24 bujhatI huI cinagAriyA~ mAnavatAvAdI samAja kA AdhAra-ahiMsA suzIlA jaina vidyAlaya se mAtA-pitA kA sambandha ' AcArya haribhadrasUri kA dArzanika dRSTikoNa lezyA-eka vizleSaNa sUrajacandra 'satyapremI' dhyAna-yoga kI jaina paramparA namaskAramaMtra kA maulika parama artha mahAvIra kA antastala vardhamAna aura hanumAna sohanalAla pATanI sirohI jile meM jainadharma saubhAgyamala jaina apanI paramAtma zakti ko pahacAno ahiMsA kI sArthakatA 1959 . 1955 1961 1955 17-18 18-20 17-19 23 32-37 1982 1981 1983 2-6 8-12 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha kalpanA kA svarga yA svarga kI kalpanA kSamA se vizva bandhutva jaina AgamoM meM vidvat goSThI tIrthaMkara mahAvIra janmanA brAhmaNa yA kSatriya narka kA prazna bhAratIya saMskRti aura zramaNa paramparA yuvA-dRSTikoNa vAlTera zaniMga kI jainavidyA sevA zramaNa saMsthA aura samAja sAdhu maryAdA kyA? kitanI ? sAdhuoM kA zithilAcAra saubhAgya muni 'kumuda ADambara priya nahIM dharma priya bano AbhUSaNa bhAra svarUpa hai dhyAna sAdhanA kA dizAbodha parvAdhana kI eka rUpatA kA prazna sadvicAra hetu maulika prakriyA < Gun Gm norm Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 339 aMka I0 san pRSTha / 4 1954 29-32 ___4 11 1952 1-3 10-12 12 lekha sUryadeva zarmA .. eka Azcaryamaya grantha hajArIprasAda dvivedI apabhraMza ke jaina sAhitya kA mahattva hajArImala bAMThiyA jarmana jaina zrAvikA DaoN0 zArloTe krAujhe purAtattvAcArya padmazrI sva0 muni jinavijaya jI vairAgya ke patha para harajasarAya jaina eka madhura smRti tyAgapatra kA spaSTIkaraNa daure ke saMsmaraNa paramArthaniSTha mahAvIra mahAvIra : AtmavizvAsa mahAvIra kA vyaktittva suhRdaya zrI munilAlajI pArzvanAtha vidyAzrama 1997 1988 1950 83-92 1-7 17-25 12 GORK 5 11-12 33-35 81-82 23-26 6-7 1962 1963 1953 1961 1957 1951 1964 1956 41-42 13-15 66-68 63-80 6-7 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 lekha hamArI yAtrA ke kucha saMsmaraNa harSacanda jainatva kA gaurava aura hama harizaMkara pANDeya bhaktAmara stotra : eka adhyayana harizaMkara varmA mahAvIra kA maMgala upadeza harihara siMha kuMmbhAriyA kA mahAvIra mandira kuMbhAriyA ke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika adhyayana "" jaina sAhitya meM stUpanirmANa kI prathA tAraMgA kA ajitanAtha maMdira tIrthaMkara pratimAoM kA udbhava aura vikAsa tIrthakSetra zatruMjaya solaMkI - kAla ke jaina mandiroM meM jainetara citraNa harioma siMha jaina darzana aura mArksavAda, sat kA svarUpa zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 4 34 46 13 26 28 28 21 29 25 22 28 32 aMka I0 san 1953 m 2. 6 7 7-9 7-8 ttn 1-2 11 12 11 1-2 7 10 1983 1995 1962 1974 1977 1977 1970 1978 1973 1971 1977 1981 pRSTha 28-33 2-5 7-9 49-50 47-52 30-36 25-38 16-22 3-13 43-52 19-25 30-32 16-20 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I0 san 1981 1976 341 pRSTha / 18-21 . 25-30 ___ 33 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha mahAvIra saMdeza-dArzanika dRSTi jaina darzana meM baMdha aura mukti harivallabha bhayANI dazarUpakAvaloka meM uddhRta apabhraMza udAharaNa hastimala jI 'sAdhaka' ahiMsA kI pratiSThA kA mArga jaina samAja meM phoTo pracAra brahmacarya kI gupti hIrA kumArI jainadarzana 3 hIrAcandra sUri 'vidyAlaMkAra' paryuSaNa kI sahI ArAdhanA hIrAlAla jaina AcAryasamrATa pUjya zrI AtmArAma jI mahArAja : eka aMzumAlI hIrAlAla rasikalAla kApaDiyA saMvegaraMgazAlA-eka spaSTIkaraNa hukumacandra saMgave ajIvadravya 22 1982 1959 1964 1965 38 / 43-45 25-29 7-13 3 1952 1959 9-15 6-8 11 10-12 1994 26-32 12 1969 32 9 1971 17-22 / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zramaNa : atIta ke jharokhe meM I0 san 1982 1973 1971 pRSTha 28-31 32-39 16 . 1951 21-25 7-9 1990 8 3-90 lekha cintana : samyak jIvana dRSTi __ mRtyu evaM saMlekhanA Sar3Avazyaka meM sAmAyika hukumacaMda siMghaI pratijJA hemantakumAra jaina bhaTTaakalaMkakRta laghIyastraya : eka dArzanika adhyayana trilocana paMta mere saMsmaraNa : mAlavIya jI triveNIprasAda siMha mAnava vyaktitva kA vargIkaraNa jJAnacanda jaina zAstroM meM varNita 18 zreNiyoM ke ullekha jJAnamuni jI abhimAna burA hai ahiMsA kI lokapriyatA AcArya pravara : AtmArAma jI mahArAja 2 1961 33-35 1990 41-50 . 1975 18-21 1961 1964 1957 22-23 19-24 32-34 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha AcAryazrI motIrAma jI Adhunika vijJAna aura ahiMsA tRSNA aura usakA aMta dIpamAlA : eka AdhyAtmika parva bhagavAn mahAvIra aura unakA zAMti saMdeza bhagavAn mahAvIra ke ATha saMdeza bhagavAn rAma se dIpamAlA kA kyA saMbaMdha mahAparvasaMvatsarI vItarAga kI upAsanA vItarAga mahAvIra kI dRSTi sthAnakavAsI samAja kA durbhAgya kSamA kA Adarza Amarchand zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 9 8 7 7 15 2 a w m a & a 10 13 10 14 10 48 Mahavira Ashok Kumar Singh 46 Sadhna of Mahavira as Depicted in Upa 'dhanasruta Metrical studies of Dasasrutaskandha Niryukti in the light of its parallels 47 aMka 5 45 m 1 6-7 2 11 11 6 11-12 11 4-6 10-12 7-9 I0 san 1958 1957 1957 1955 1955 1964 1958 1955 1962 1959 1963 1959 1997 1995 1996 343 pRSTha 20-22 10-14 19-20 25-28 5-17 28-32 21-24 24-28 26-30 11-13 62-64 29-31 1-17 90-98 59-76 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7-9 10-12 I0 san 1997 1997 pRSTha 89-103 107-118 29 10 1978 27-32 1966 1996 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha Nirgrantha Doctrine of Karma : A Historical Perspective Astakaprakarana : An Introduction A. Majumdar The Nature of object in Jaina philosophy Bashistha Narayan Sinha Concept of Ahimsa in the santiparva Philosophical Aspect of Non-Violence Rsabha deva: A study B.N. Tripathi Problem of suffering as conceived in Jainism Ibid Charlotte Krause The Heritage of Last Arhat Mahavira Dinanath Sharma 'siyA and asiyA' Two Prakrit forms And Pischel on Them Dulichand Jain Relevance of Non-Violence in modern life 33-40 84-111 35-37 1966 . 6 7 1975 1975 26-29 27-32 1997 1-27 7-9 1990 79-82 10-12 1996 996 101-109 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha Dr. Harihar Singh Jainism in Gujarat zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa 2 X X X X 88 Indra Bhushan Panday Jaina Influence on Shree Ramanujacarya Jaina Concept of Liberation Nature and Role of Devotion in Jaina Sadhana J. P. Sharma Jaina and Buddhist Tradition Regarding the Origins of Ajatsattu's War with the Vajjins- A New Interpretation Ibid 20 Ibid Jaina Temple Sculptures of Gujarat Origin and Development of Tirthankara Images. Sixteen Vidyadevis as Depicted in Temple at Kumbharia The Eight Dikpalas as Depicted in the Jaina Temple of Kumbharia 28 Tirthaksetras in Jainism 20 28 29 28 21 22 22 23 25 25 aMka 8 35-~ 8 3 2 24 8 12 9 10 I0 san 1969 1969 1977 1978 1977 1976 1969 1971 1971 1972 1974 1974 pRSTha 345 28-34 28-34 27-34 22-30 25-32 28-31 22-26 26-30 30-35 22-28 27-35 27-36 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 1972 29-30 1996 115-119 lekha K. B. Shastri Jaina Temples in Karnataka K. D. Bajpai Jaina Archaeology and Epigraphy L. K. L. Shrivastava Jaina view of Kevalin L. K. Bharatiya Sociology in Jaina Literature Madhu Sen Jaina system of Education as Revealed from Nisithacurni 1973 20-30 1971 31-37 35-41 1969 1969 Ibid 33-37 M. L. Mehta Some Important Prakrit works Compendia of Distivada Prakrit Bhasyas Contribution of Jainism to Indian Philosophy Kundakunda's view-points in the Samayasara The Purva 1968 1968 1973 1973 1978 1978 32-39 26-28 35-36 53-58 23-26 33-35 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM 347 lekha aMka I0 san pRSTha 3 1971 1971 1975 27-34 25-28 24-33 10 10-12 1995 99-103 1968 24-35 Maruti Nandan Prasad Tiwari Sarasvati In Jaina Sculptures * Ibid The Iconography of the Jaina Yaksni Cakresvari Nandini Mehta Select Vyantara Devatas in Early Indian Art and Literature Nathamal Tatia Progress of Prakrit & Jaina Studies Priya Jain Sadhaka, Sadhana & Sadhya Rajjan Kumar Gunavrata and Upasakadasanga Ramchandra Jain Ahimsa in the Ancient East S. C. Pande Acarya Hemacandra and Ardhamagadhi S. D. Sharma and S. S. Lishk Latitude of the Moon as Determined in Jaina Astronomy 1996 77-84 1997 104-108 1965 23-28 1-3 1997 1997 760 76-82 2 1975 28-35 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zramaNa : atIta ke jharokhe meM aMka I0 san pRSTha 10-12 1996 83-100 10-12 1997 1-28 4-6 71-83 lekha Yuacharya Shiv Muni Spiritual Practices of Lord Mahavira Shriprakash Pandey Navatattvaprakarana S. M. Jain & A.K. Singh The story of the origin of Yapaniya Sect Yapaniya Sect: An Introduction S.P. Narang Panis and Jainas Surendra Kumar Garga Sri Hanumana in Padmapurana Dr. Surendra Varma Meaning and Typology of Violence 1996 1996 1-3 99-114 10-12 1995 87-89 10-12 1995 104-117 10-12 1995 81-86 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa viSayAnusAra lekha sUcI Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha varSa aMka I0 san 349 pRSTha T8 22 31-34 17-22 19 1-2 223 1. darzana-tattva mImAMsA aura jJAna mImAMsA akalaMkadeva kI dArzanika kRtiyA~ DaoN0 mohanalAla mehatA ajIvadravya zrI hukumacandra saMgave adhyAtmavAda aura bhautikavAda DaoN0 sAgaramala jaina adhyAtmavAda : eka adhyayana zrI devendramuni zAstrI adhyAtmavAdiyoM se paM0 udaya jaina antaH prajJAzakti darzanAcArya muni yogeza kumAra atayAtrA muni rAjendrakumAra 'ratneza' antarAlagati DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA anekAnta : ahiMsA DaoN0 jagadIzacandra jaina anekAnta ahiMsA kA vyApaka rUpa anekAnta eka dRSTi zrI RSabhacaMda jaina 'phaujadAra' anekAnta darzana munizrI nagarAja jI anekAntavAda DaoN0 pratibhA jaina anekAntavAda aura usakI vyAvahArikatA DaoN. vijaya kumAra anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA zItalacaMda jaina 1977 1971 1980 1967 1971 1985 1988 1970 1962 1962 1980 39 28 14 12 5 2 54-64 18-24 2-4 19-21 8-13 7-8 51-52 10-12 1989 9-10 34 47 5 10-12 10 1983 1996 1980 2-9 13-35 23-27 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 lekha anekAntavAda kI vyAvahArika jIvana meM upayogitA apane ko jAniye abhavyajIva navagraiveyaka taka kaise jAtA hai ? aravinda kA anekAnta darzana arhaM paramAtmane namaH azoka ke abhilekhoM meM anekAMtavAdI cintana : eka samIkSA asaMyata jIva kA jInA cAhanA rAga AkAza Agama sAhitya meM karmavAda AcArya divAkara kA pramANa : eka anuzIlana AcArya haribhadrasUri kA dArzanika dRSTikoNa AcArAMga kA dArzanika pakSa AcArAMga kI dArzanika mAnyatAyeM AcArAMga meM ullekhita 'paramata' AcArAMga meM so'ham kI avadhAraNA kA artha Atma-anAtma dvandvAtmikI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sanat kumAra jaina zrI devendra kumAra zrI kastUramala bAMThiyA zrI zrIprakAza dube pro0 kalyANamala lor3hA DA0 aruNapratApa siMha pro0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 mohanalAla mehatA "" DaoN0 zrIraMjana sUrideva ku0 suzIlA jaina sva0 DaoN0 parameSThI dAsa jaina DA0 indra paM0 becaradAsa dozI muni yogeza kumAra saMnyAsI rAma varSa q m a m x 32 19 13 42 44 4 20 2 m v 22 17 23 38 4 17 35 38 aMka 7 8 12 4-6 10-12 3 w 7 1-2 1 12 10 7 7 11 I0 san 1981 1954 1968 1962 1991 1993 1953 1969 1971 1965 1971 1987 1953 1966 1984 1987 pRSTha 18-19 31-33 7-11 6-8 1-10 8-13 3-6 5-7 4-12 3-6 19-23 1-11 1-6 21-24 1-10 9-19 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B : : : : pRSTha 28-36 10-11 31-38 lekha Atma parimANa (vistAra kSetra) jaina darzana ke sandarbha meM Atmabodha kA kSaNa Atma vijJAna AtmA aura paramAtmA AtmA kA bala AtmA kI mahimA Adhunika sandarbha meM jaina darzana Apa samyag dRSTi haiM yA mithyA dRSTi Asrava va baMdha . Astika aura nAstika indriya nigraha se mokSa-prApti Izvara aura AtmA : jaina dRSTi Izvaratva: jaina aura yoga-eka tulanAtmaka adhyayana uccagotra aura nIcagotra uttarAdhyayana kA anekAntika pakSa uttarAdhyayana meM mokSa kI avadhAraNA upAsakadazAMgasUtra kA AlocanAtmaka adhyayana * * * * 5 * * * * 3 * * * * * : : : : 0 : : : : : 9 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mani yogeza kumAra 35 12 AcArya Ananda RSi zrI gopIcanda dhArIvAla DaoN0 sAgaramala jaina 31 5 zrI kizorIlAla mazarUvAlA zrI jayabhagavAna jI eDavokeTa zrI bRjakizora pANDeya 30 12 pro0 indracandra zAstrI 28 zrI gopIcanda dhArIvAla 17 1-2 DaoN0 indra zrI kRSNa 'juganU' DaoN0 zrIraMjana sUrideva 6 DaoN0 lalitakizoralAla zrIvAstava -12 DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 mahendranAtha siMha DaoN0 subhASa koThArI I0 san 1984 1983 1965 1980 1954 1952 1979 1951 1965 1954 1986 1980 1990 1971 1977 1989 1986 30 18-22 32-36 19-25 27-30 5-7 10-14 71-84 3-4 3-10 35-38 8-13 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 lekha . aMka 7-8 148 45 10-12 pRSTha 3-10 9-12 10-22 3-11 ekaM sadviprA bahudhA vadanti karma aura anIzvaravAda karma aura karmabandha karma kA svarUpa karma kA svarUpa karma kI naitikatA kA AdhAra-tattvArthasUtra ke prasaMga meM karmavAda va anyavAda kyA jaina darzana nAstika darzana hai ? kyA jainadharma rahasyavAdI hai ? kyA dhana-sampatti Adi karma ke phala haiM 5-7 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 sukhalAla jI zrI zrIprakAza dube DaoN0 nandalAla jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI ravIndranAtha mizra DaoN0 ratnA zrIvAstava DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 lAlacanda jaina DaoN0 pradyumnakumAra jaina paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 dhUpanAtha pro0 indracandra zAstrI DaoN0 ratnalAla jaina zrI rameza muni DaoN0 mohanalAla mehatA pro0 rAmacandra mahendra zrI abhayakumAra jaina "E * * * * * * * * * * * * * * * E boom moswvoro a xaram I0 san 1953 1963 1994 1971 1984 1994 1971 1979 1977 1951 1969 1995 1952 1989 1972 1958 1958 1977 kAla kAlacakra kevalajJAna sambandhI kucha bAteM karma kI vicitratA- manovijJAna kI bhASA meM / SaDdravya : eka paricaya gaNadharavAda gA~dhI siddhAnta guNasthAna : manodazAoM kA AdhyAtmika vizleSaNa 11-20 3-15 11-17 30-39 7-9 42-43 19-22 35-41 14-15 3-6 28-29 3-14 * Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha 284 43 43 1 x * 1-3 4-6 10 o 5 or guNasthAna siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa guNasthAna siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa gurutvAkarSaNa se paramANu zakti taka chadmasthAnAM ca matibhramaH 26 vA~ prAcyavidyA vizva-sammelana kSatracUr3AmaNi meM ullikhita katipaya nItivAkya jagat : satya yA mithyA jIva aura jagat jaina adhyAtmavAda : Adhunika saMdarbha meM jaina Agama aura guNasthAna siddhAnta jaina Agama sAhitya meM pramANavAda jaina AgamoM meM dharma-adharma (dravya) : eka aitihAsika vivecana jaina evaM nyAyadarzana meM karmasiddhAnta jaina evaM bauddha dharma meM svahita evaM lokahita kA prazna DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI dulIcanda jaina zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 nArAyaNa hemanadAsa samtAnI zrI udayacaMda jaina 'prabhAkara' zrI kanhaiyAlAla sarAvagI paM0 becaradAsa dozI DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 zrIprakAza pANDeya zrI gaNezamuni zAstrI 353 pRSTha 9-18 23-43 1-26 30-34 26-30 3-8 12-21 5-11 13-15 1-17 3-14 29-34 I0 san 1977 1992 / 1992 / / 1960 1958 1964 1973 1988 1960 1983 1996 1979 24 39 12 34 47 30 3 5 1 10 7-9 11 DaoN0 vijaya kumAra zrI premakumAra agravAla DaoN0 sAgaramala jaina 48 24 10-12 1 a aa as 1997 1972 1980 1980 1974 53-72 12-19 2-10 5-13 3-9 32 jaina karma-siddhAnta DaoN0 pramoda kumAra Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 lekha varSa aMka jaina karma siddhAnta: eka vizleSaNa jaina karma siddhAnta aura manovijJAna jaina karma siddhAnta kA udbhava evaM vikAsa jaina karma siddhAnta kA kramika vikAsa jaina tarkazAstra meM bauddha pratyakSa pramANavAda zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 ratnalAla jaina zrI ravIndranAtha mizra 36 36 27 zrI lAlacanda jaina I0 san 1994 1992 1985 1985 1976 1976 1976 - 1976 1972 1952 pRSTha 94-127 65-70 19-26 16-21 3-8 10-15 15-19 12-20 8-15 9-15 E agoramo swango a varx jaina tarkazAstra meM "sannikarsa-pramANavAda' jainadarzana jainadarzana aura aravinda darzana meM ekatva aura anekatva sambandhI vicAra jainadarzana aura bhakti : eka thIsisa jaina darzana aura mArksavAda jainadarzana kA zabda vijJAna jainadarzana kA syAdvAda siddhAnta jainadarzana kI dena suzrI hIrA kumArI 16-20 3-8 ku0 mamatA guptA DaoN0 devendra kumAra zrI hariom siMha zrI manohara muni jI zrI abhayakumAra jaina DaoN0 maMgaladeva zAstrI 32 10 1984 1965 1981 1961 1975 1956 27 16-20 28-31 3-14 13-14 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 vinodakumAra tivArI varSa aMka 33 24 37 34 32 I0 san 1985 1982 1973 1986 1983 1981 1985 1985 1972 jainadarzana kI pRSThabhUmi meM Izvara kA astittva jainadarzana ke antargata jIva tattva kA svarUpa jainadarzana meM karma kA svarUpa jainadarzana ke sandarbha meM bhASA kI utpatti jainadarzana meM ajIva tattva kA sthAna / __ jainadarzana meM anekAntavAda kA svarUpa jainadarzana meM AtmasvarUpa jainadarzana meM kathana kI satyatA jainadarzana meM karmavAda kI avadhAraNA jainadarzana meM jJAna kA svarUpa jainadarzana meM naitikatA kI sApekSatA jaina tattvavidyA meM 'pudgala' kI avadhAraNA jaina tarka zAstra ke saptabhaMgI naya kI Agamika vyAkhyA jaina darzana jaina darzana meM janma aura mRtyu kI prakriyA jaina darzana meM jIva kA svarUpa jaina darzana meM parISaha jaya kA svarUpa evaM mahattva 36 DaoN0 rAdhezyAma zrIvAstava ku0 arcanA pANDeya DaoN0 vinodakumAra tivArI zrI bhikhArIrAma yAdava DaoN0 udayacanda jaina. suzrI arcanA pANDeya ku0 pramilA pANDeya DaoN0 rAmajI siMha DaoN0 sAgaramala jaina zrI ambikAdatta zarmA DaoN0 bhikhArIrAma yAdava zrI udaya muni zrI ambikAdatta zarmA zrI vijaya kumAra ku0 kamalA jozI 923 1922 mm * ~r xxx 355 pRSTha 9-11 12-15 31-35 11-18 18-21 1-9 1-11 6-9 22-27 27-32 123-133 6-15 1-26 14-17 24 1973 39 39 29 ___38 37 1995 1987 1988 1977 1987 1986 1989 38 2-9 37 9-15 41-45 40 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 lekha jaina darzana meM pratyakSa kA svarUpa (vizeSa zodha nibandha) jainadarzana meM pramANa (vizeSa zodha nibandha) jainadarzana meM pudgala dravya jainadarzana meM pudgala skandha jainadarzana meM pramANa kA svarUpa . muxam x 5 w jux zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA ____33 3 328 DaoN0 ramezacandra jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI ramezamuni zAstrI I0 san 1982 1981 1974 1977 1975 1975 1975 1975 1975 1975 1976 pRSTha 1-24 1-34 8-15 10-12 9-13 9-13 16-22 7-9 15-18 23-29 25-30 zrI harerAma siMha 1975 jainadarzana meM bandha aura mukti jainadarzana meM bandha kA svarUpa: vaijJAnika avadhAraNAoM ke sandarbha meM jainadarzana meM baMdhana mokSa jaina darzana meM brahmAdvaitavAda jaina darzana meM makti kI avadhAraNA jaina darzana meM zabdArtha sambandha 37 1986 zrI anilakumAra gupta zrI vijaya kumAra DaoN0 lAlacanda jaina zrI pANDeya rAmadAsa 'gaMbhIra' DaoN0 sudarzanalAla jaina o war ar 10-19 11-26 2-12 27-39 1979 1980 1992 31 43 4-6 d Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 lekha lekhaka zramaNa : atIta ke jharokhe meM varSa zrI lalitakizoralAla zrIvAstava 25 zrI rAmajI aMka I0 san pRSTha 1974 1972 23-28 18-22 * - 4 10-12 46 6 jaina darzana meM sarvajJatA kA svarUpa jaina darzana meM syAdvAda aura usakA mahattva jaina dArzanika sAhitya meM abhAva pramANa : eka mImAMsA jaina dArzanika sAhitya meM IzvaravAda kI samAlocanA jaina dRSTi se jJAna-nirUpaNa jainadharma kA lezyA-siddhAnta : eka vimarza jainadharma kI prAsaMgikatA jainadharma-darzana kA sAratattva jainadharma : mAnavatAvAdI dRSTikoNa : eka mUlyAkaMna jainadharma meM Atmatattva nirUpaNa jainadharma meM 'ekAnta niyativAda' aura 'samyak niyati' kA bheda jainadharma meM karmayoga kA svarUpa jainadharma meM mAnava jainadharma meM mAnavatAvAda zrI ramezamuni zAstrI zrImatI maMjulA bhaTTAcAryA zrI ramezamuni zAstrI 29 DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 nijAmuddIna 31 DaoN0 sAgaramala jaina 45 DaoN0 lalitakizoralAla zrIvAstava 40 pro0 rAmadeva rAma 33 4-6 8 1-3 1979 1992 1978 1995 1980 1994 1989 1982 23-35 67-69 29-35 150-165 19-25 1-13 34-45 1-9 11 paM0 phUlacanda siddhAntazAstrI 13 zrI kanhaiyAlAla sarAvagI 30 DaoN0 rajjana kumAra/DaoN0 sunItA kumArI 41 zrI kastUramala bAMThiyA 17 1962 1979 1990 1966 / / 6-8 15-20 105-112 25-32 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka 358 lekha jainadharma meM zubha aura azubha kI avadhAraNA jainadharmAnusAra jIva,prANa aura hiMsA jaina nIti-darzana evaM usakA vyAvahArika pakSa jaina nyAyadarzana : samanvaya kA mArga jaina purANoM meM punarjanma kI kathAyeM zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI subhASacanda jaina DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA DaoN0 DI0 Ara0 bhaMDArI DaoN0 ramezacandra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza 197 36 7 26 5 22 5 22 42 1-3 jainabhASAdarzana kI samasyAe~ jaina mahAkavi paM0 banArasIdAsa kA rahasyavAda jaina misTIsijma zrImatI arcanArAnI pANDeya zrI gaNezaprasAda jaina pro0 yU0 e0 AsarAnI I0 san 1979 1968 1985 1975 1971 1971 1991 1968 1973 1973 1968 1991 1954 1985 1984 1978 pRSTha 23-32 18-22 1-8 23-27 23-31 10-15 93-96 18-22 27-38 32-41 14-22 33-50 40 / 2-7 12-15 3-13 jaina vAGgamaya meM Ayurveda jaina zramaNa sAdhanA: eka paricaya jaina saMskRti aura mithyAttva jaina saMskRti kA divya sandeza-anekAnta jaina saMskRti meM satya kI avadhAraNA jaina siddhAnta DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 subhASa koThArI paM0 becaradAsa dozI muni jyotirdhara DaoN0 rAjadeva dube evaM pramodakumAra siMha DaoN0 mohanalAla mehatA 24 20 42 5 37 35 7 1 1-3 3 1 ~ >> N Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA munizrI rAmakRSNa munizrI jayantIlAla jI zrI bhikhArIrAma yAdava pro0 vimaladAsa 33 3 33 I0 san 1954 1981 1952 1982 1952 359 pRSTha / 5-9 7-11 17-21 34-36 5-11 lekha jainAgamoM meM jJAnavAda jJAna bhI sampadA hai jJAna kI khoja meM jJAna-pramANya aura jaina darzana jJAna sApekSa hai DaoN0 govinda triguNAyaka kA "jaina darzana va saMta-kavi" sambandhI vaktavya tattva sUtra tattvArtharAjavArtika meM varNita bauddhAdimata tarka kA kSetra tIrthaMkara aura duHkhavAda tIrthaMkaravAda tyAga kA manovijJAna tIrthakara, buddha aura avatAra kI avadhAraNA kA tulanAtmaka adhyayana dvandva aura dvandva nivAraNa (jaina darzana ke vizeSa-prasaMga meM) .18 oro wa ar x 2 m vom & 39 zrI agaracanda nAhaTA saMnyAsI rAma DaoN0 udayacanda jaina pro0 vimaladAsa jaina DaoN0 devendrakumAra jaina zrI kastUramala bAMThiyA zrI mA~ aravindAzrama zrI ramezacandra gupta 4 35 3 24 7 16 1964 1988 1984 1952 1973 1956 1965 1985 28-36 1-8 37-48 31-36 26-28 9-16 29-33 27-37 __ ur DaoN0 surendra varmA 47 10-12 1996 1-13 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 lekha varSa 16 36 14 darzana aura dharma darzana aura jJAna jaba cAritra meM AyA darzana aura dharma darzana aura vijJAna : eka cintana dvAdazAranayacakra kA dArzanika adhyayana dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna dharma aura darzana ke kSetra meM haribhadra kA avadAna dharma evaM darzana-eka gaveSaNAtmaka vivecana dharma aura darzana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI devendramuni zAstrI zrI mahendrasAgara pracaNDiyA paM0 kailAzacandra zAstrI zrI gaNezamani zAstrI zrI jitendra bI0 zAha DaoN0 sAgaramala jaina saMgItA jhA muni rAjendrakumAra ratneza munizrI suzIlakumAra jI * * * * * * * * ng ng kh * * * 9 : : .99 ratr r427 m42. I0 san 1965 1985 1962 1965 1992 1986 1989 1985 1956 1956 1981 1978 1972 1974 1956 1974 1974 pRSTha 3-7 18-19 9-13 8-12 59-63 1-20 30-40 16-18 20-23 23-28 35-48 14-18 13-17 10-15 5-12 3-8 3-10 naya aura nikSepa-eka vizleSaNa nayavAda: eka dRSTi nikSepa meM naya yojanA nikSepavAda : eka paridRSTi nihmavavAda nizcaya aura vyavahAra nizcaya aura vyavahAra : puNya aura pApa DaoN0 kRpAzaMkara vyAsa zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI udayacaMda jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI mohanalAla mehatA paM0 kailAzacandra zAstrI paM0 dalasukha mAlavaNiyA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa 2 aMka 1 10-12 4 36 OM lekha nyAya sampanna vibhava paMcakAraNa samavAya paramatattva : AcArya vinobA bhAve kI dRSTi meM paramANu parigraha mImAMsA pudgala pudgala : eka vivecana punarjanma siddhAnta kI vyApakatA prAtibhajJAnAtmaka cintana : sApekSa cintana pratyeka AtmA paramAtmA hai| pramANavAda : eka paryavekSaNa - kramaza: . DaoN0 ratanacandra jaina DaoN0 narendra bahAdura DaoN0 mohanalAla mehatA zrI raghuvIrazaraNa divAkara DaoN0 mohanalAla mehatA muni buddhamalla jI. zrI devendramuni zAstrI zrI pANDeya rAmadAsa 'gaMbhIra' paM0 kailAzacandra zAstrI zrI devendramuni zAstrI K I0 san 1950 1997 1985 1969 1951 1969 1974 1973 1982 1963 1974 1974 1974 1997 1972 1973 1972 361 pRSTha / 9-12 73-80 22-26 5-7 9-14 20-22 14-18 3-10 5-17 31-32 3-13 7-18 13-22 133-140 3-15 3-11 11-14 256 " 258 pramANa-lakSaNa-nirUpaNa meM pramANa mImAMsA kA avadAna pramANa svarUpa vimarza - kramazaH / DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 sudarzanalAla jaina 24 24 Wala prameya : eka anucintana DaoN0 zrIraMjana sUrideva Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni rAjendra kumAra 'ratneza' varSa 39 aMka 5 I0 san 1988 pRSTha 2-4 362 lekha pralaya se ekalaya kI ora pravartaka evaM nivartaka dharmoM kA manovaijJAnika vikAsa eva unake dArzanika evaM sAMskRtika pradeya prAcIna jaina AgamoM meM cArvAka darzana kA prastutIkaraNa prAcIna jaina graMthoM meM karma siddhAnta kA vikAsakrama baMdhana se alaMkAra bandha ke kArya meM mithyAttva aura kaSAya kI bhUmikAeM brahmAdvaitavAda kA samAlocanAtmaka parizIlana DaoN0 sAgaramala jaina 1-3 10-12 DaoN. azoka siMha suzrI mohinI zarmA DaoN0 ratanacandra jaina DaoN0 lAlacanda jaina 14-20 46-58 19-28 3-5 2-8 3-1 " bhagavAn mahAvIra kA adhyAtma darzana bhagavAn mahAvIra kA IzvaravAda bhagavAn mahAvIra kA tattvajJAna bhAratIya darzanoM kI AtmA bhAratIya darzanoM kI samanvaya paramparA bhAratIya darzanoM meM AtmA bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahattva bhAratIya samAja kA AdhyAtmika darzana upAdhyAya zrI amaramuni DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA ku0 maMjulA mehatA upAdhyAya zrI amaramuni jI DaoN0 ena0 ke0 devarAja zrI baziSThanArAyaNa sinhA zrI devendramani zAstrI zrI devendra kumAra 1979 1995 1993 1953 1983 1979 1979 1963 1975 1974 1961 1961 1959 1969 1950 26 12 12 10 20 1-2 9 9 4 7 9-22 1-5 9-12 63-67 9-11 21-24. 19-26 10-20 27-29 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI chaganalAla zAstrI DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 kevalakRSNa mittala zrI ramezamuni zAstrI yuvAcArya zrI mahAprajJa zrI abhayamuni jI mahArAja DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 devendrakumAra jaina I0 san 1962 1980 1978 1977 1982 1955 28 pRSTha 26-28 3-11 14-20 25-28 18-22 36-37 97-122 3-5 34 46 lekha bheda meM abheda kA sarjaka syAdvAda bheda vijJAna : mukti kA siMhadvAra bhautikavAda evaM samayasAra kI saptabhaMgI vyAkhyA mana aura saMjJA mana kI zakti banAma sAmAyika mana-nigraha mana, zakti, svarUpa aura sAdhanA : eka vizleSaNa mahAkavi svayaMbhU kA prakRti darzana mahAvIra ke samakAlIna vibhinna AtmavAda evaM usameM jaina AtmavAda kA vaiziSTya mahAvIra saMdeza-dArzanika dRSTi mahApaNDita rAhula sAMkRtyAyana ke jainadharma sambandhI mantavyoM kI samAlocanA mAnava mAnavatAvAdI samAja kA AdhAra ahiMsA mAnavavyaktitva kA vargIkaraNa munirAma siMha kA ugra adhyAtmavAda 1995 24 1973 DaoN0 sAgaramala jaina zrI hariom siMha 1995 1980 59-68 18-21 5 DaoN0 sAgaramala jaina puSpA dhArIvAla munizrI suzIlakumAra jI DaoN0 triveNIprasAda siMha DaoN0 devendra kumAra 11 41 19 1994 1955 1959 1990 1968 2 4-6 6 179-184 24-36 7-11. 41-50 12-22 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 364 lekha muni vAriSeNa kA samyakattva mUlya aura mUlyabodha kI sApekSatA kA siddhAMta mUlyoM kA saMkaTa aura AdhyAtmikatA mokSa mImAMsA meM jaina darzana kA yogadAna yajJa : eka anucintana - kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 devendra kumAra zrI dhanyakumAra rAjeza zrI sudarzanalAla jaina I0 san 1964 1992 3 15 5-6 43 1-3 168 22 1971 1966 1966 1969 17 pRSTha 42-47 1-22 20-23 3-9 31-38 15-27 5-7 29-39 73-84 14-17 12-15 10-11 DaoN0 mohanalAla mehatA paM0 ambAlAla premacanda zAha 1965 1976 rUpI aura arUpI labdhiphala labdhiyAM lezyA : eka vizleSaNa vanaspati kI gatizIlatA vanaspati vijJAna vAstavikatAvAda aura jaina darzana vigrahagati evaM antarAbhava vizva kA nirmANa tattva : dravya vizva vijJAna vRtti : bodha aura virodha zrI ramezamuni zAstrI zrI komalacanda zAstrI zrI paM0 becaradAsa dozI munizrI mahendrakumAra 'dvitIya' DaoN0 komalacaMda jaina DaoN0 zrIraMjana sarideva paM0 becaradAsa jI dozI mahopAdhyAya candraprabhasAgara 12 19 20 3 12 12 5-17 1961 1967 1969 1967 1960 1993 22-25 32-36 16-19 11-16 12 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ramezamuni zAstrI ku0 arcanA pANDeya zrI ramezamuni zAstrI 286 I0 san 1977 1985 1977 w or x 365 pRSTha / 17-20 9-13 22-26 36 28 44 lekha vyutsarga Avazyaka zabda kA vAcyArtha jAti yA vyakti zabdoM kI artha mImAMsA SaGjIvanikAya meM trasa evaM sthAvara ke vargIkaraNa kI samasyA SaDAvazyaka meM sAmAyika zrotendriya kI prApyakAritA : eka samIkSA saMvara aura nirjarA saMsAra kA antaraMga pradeza saMskRta sAhitya meM karmavAda satya ke AvaraNa yA mUrchAeM 'satyaM svargasya sopAnam samyaga jJAna aura mithyA jJAna samyak dRSTi aura mithyA dRSTi DaoN0 sAgaramala jaina zrI hukumacaMda saMgave zrI naMdalAla jaina zrI gopIcaMda dhArIvAla 18 5 19 7 38 9 161 DA0 ratnalAla jaina DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla pro0 indracandra zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI * um sor or or o m 1993 1971 1982 1967 1968 1987 1964 1954 1951 1954 1954 1951 1979 13-21 11-16 25-32 10-17 23-25 10-16 12-19 3-4 11-14 3-10 4-11 9-14 11-22 sabase bar3A prazna - maiM kauna hU~ samantabhadra dvArA kSaNikavAda kI samIkSA munizrI rAmakRSNa jI mahArAja zrI narendrakumAra jaina a ar Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 lekha " samarAiccakahA meM cArvAka darzana samayasAra ke anusAra AtmA kA kartRtva akartRtva evaM bhoktRtva- abhoktRtva samayasAra saptadazAMgI TIkA meM gaNitIya nyAya evaM darzana samyakatva kI kasauTI samyagdarzana samyak dRSTikoNa satya pArakhI dRSTi sarvajJatA - eka cintana sUtrakRtAMga meM varNita dArzanika vicAra sUtrakRtAMga meM varNita mata-matAMtara svapna : eka manovaijJAnika vizleSaNa svarUpa aura pararUpa syAdvAda syAdavAda- eka paryavekSaNa syAdvAda:eka bhASAyI paddhati zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka " zrI jhinakU yAdava DaoN0 zrIprakAza pANDeya DaoN0 lakSmIcaMda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI gopIcaMda dhArIvAla munizrI zrImallajI DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 zrIprakAza pANDeya DaoN0 indracandra zAstrI zrI mohanalAla mehatA paM0 sukhalAla jI saMghavI ku0 kusuma jaina zrI ramezamuni zAstrI zrI bhikhArIrAma yAdava varSa 30 24 42 29 or 19 11 21 41 4 30 25 33 aMka 2 1 1-3 m 1-2 7-8 7 4-6 J o 11 11 1-2 3 I0 san 1979 1972 1991 1978 1949 1967 1960 1970 1990 1954 1952 1952 1980 1974 1982 pRSTha 17-25 24-27 57-70 6-10 28-29 27-31 25-29 34-38 57-76 11-20 11-15 5-10 21-33 22-28 33-38 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka lekha syAdvAda aura anekAntavAda syAdvAda aura saptabhaMgI-eka cintana syAdvAda eka parizIlana -kramazaH zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 darabArIlAla koThiyA pro0 sAgaramala jaina zrI devendramuni zAstrI is vor o ra auror w I0 san 1964 1990 1969 1969 1969 1997 1952 1984 367 pRSTha 17-20 3-44 15-20 8-15 13-21 1-13 3-8 15-23 25-28 17-20 24-28 DaoN0 sItArAma dube zrI candrazaMkara zukla zrImatI maMjU siMha DaoN0 mohanalAla mehatA zrI kastUramala bAMThiyA munizrI nemicandra jI 1950 syAdvAda kI avadhAraNA : udbhava evaM vikAsa syAdavAda kI sarvapriyatA sUtrakRtAMga meM prastuta tajjIva taccharIvAda saundarya kA manovaijJAnika vizleSaNa / hama anekAntavAdI haiM yA ekAntavAdI ? hara kSetra meM anekAntavAda kA prayoga ho haribhadra kI krAntadarzI dRSTi, dhUrtAkhyAna ke sandarbha meM haribhadra ke dharma-darzana meM krAntikArI tattva : sambodhaprakaraNa ke sandarbha meM hindI jaina kaviyoM kA Atma-svAtaMtrya hiMsA-ahiMsA kA jaina darzana 1958 1959 pro0 sAgaramala jaina 39 4 1988 21-25 x xox DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 mohanalAla mehatA 1988 1963 1980 9-20 27-30 12-14 31 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha varSa aMka I0 san pRSTha * * 9 " 1967 1951 1955 1984 1972 7-12 31-34 17-23 7-16 23-26 368 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka 2- dharma, sAdhanA, nIti evaM aacaar| akSaya tRtIyA : eka cintana zrI devendramuni zAstrI atIta dharma aura sAdhu saMsthA baraTrenDa rasala adhimAsa aura paryuSaNA zrI kastUramala bAMThiyA adhyAtma-AvAsa/paryuSaNa muni yogezakumAra anAsakti ajita zukadeva zarmA ardhamAgadhI Agama sAhitya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA DaoN0 sAgaramala jaina adhyAtma sAdhanA kaisI ho AcArya vinobA aSTapAhur3a kI prAcIna TIkAe~ DaoN0 mahendrakumAra jaina 'manuja' asvAda vrata bhI tapa hai zrI agaracanda nAhaTA ahiMsaka zaktiyoM kA aikya satIza kumAra ahiMsA zrI madanalAla jaina zrI rAjakumAra jaina 'akhila' ahiMsA zrI gopIcaMda dhArIvAla ahiMsA : eka vizleSaNa 11 10-12 * * * * s aet 9 : : 1994 1960 1992 1961 1958 1955 1956 1965 1967 80-93 10-12 45-48 25-31 20-25 55-56 24-29 20-28 18-19 6-7 . Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakha ahiMsA : eka vizleSaNa _1-2 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka zrI baziSThanArAyaNa sinhA 18 6 zrI nandalAla mArU __ 18 11 AcArya vinobA bhAve zrI e0 ema0 yostana 8 3-4 zrI nandalAla mArU 185 I0 san 1966 1967 1967 1949 1957 1967 369 pRSTha 73-77 10-15 33-37 24-26 3-9 11-14 ahiMsA aura zastrabala ahiMsA aura zizu ahiMsA kA jaina dRSTi se vizleSaNa ahiMsA kA artha vistAra, saMbhAvanA aura ahiMsA kI kasauTI kA kSaNa sImA kSetra ahiMsA kA vyAvahArika rUpa ahiMsA kA mahAn niyama ahiMsA kA virATa rUpa ahiMsA kA vyApaka artha ahiMsA kI tIna dhArAyeM ahiMsA kI pratiSThA kA mArga ahiMsA kI mahAnatA ahiMsA kI yugavANI zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 sAgaramala jaina paM0 zrI malla jI zrI vAsudevazaraNa agravAla zrI udaya jaina zrI lAlajI rAma zukla paM0 munizrI mallajI ma.sA0 zrI hastimala jI 'sAdhaka' zrI nArAyaNa saksenA DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla & m * * * ; ; ; ; er wrm wor m 1959 1980 1960 1953 1970 1949 1958 1959 1965 1955 78,44-46 3-21 28-31 1-2 28-31 33-36 34-37 43-45 12-15 3-4 2 7-8 6 10 -7 6 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 22 lekha ahiMsA kI pariNati-samanvaya aura satyAgraha ahiMsA kI lokapriyatA ahiMsA kI samasyAe~ ahiMsA kI sAdhanA ahiMsA kI sAdhanA ahiMsA kI sArthakatA ahiMsA ke itihAsa meM nirAmiSatA ahiMsA ke tIna kSetra (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka kAkA kAlelakara zrI jJAnamuni yuvAcArya mahAprajJa kAkA kAlelakara zrI gopIcaMda dhArIvAla zrI saubhAgyamala jaina zrI gaNezamuni zAstrI kAkA kAlelakara 2 AM I0 san 1966 1964 1983 1950 1966 1983 1968 1964 1964 1963 1982 1960 1963 1957 1993 1990 pRSTha 18-21 19-24 2-4 11-13 43-60 8-12 9-14 16-19 16-17 34-43 17-19 35-38 36-39 26-33 8-27 35-44 " 15 14 33 11 ahiMsA niuNA diTThA ahiMsA paramodharmaH ahiMsA, saMyama aura tapa ahiMsA se koI virodha nahIM Agama maryAdA aura saMtoM ke varSAvAsa AcArya haribhadra evaM unakA yoga AcArya haribhadra kA yogadarzana zrI kastUramala bAMThiyA zrI ravizaMkara mizra zrI jamanAlAla jaina zrI zaradakumAra 'sAdhaka' munizrI AIdAnajI DaoN0 kamala jaina zrI dhanaMjaya mizra 8 44 1-3 7-9 41 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka I0 san 371 pRSTha 39 12 29 4-6 2 or MOM - lekha AcArAMga ke zastra parijJA adhyayana meM pratipAdita SaDjIvanikAya sambandhI ahiMsA AcArAMga meM anAsakti Acelakya kalpa-eka cintana Atmazuddhi aura sAdhanA kA parva Atmazuddhi kA parva - paryuSaNa Atmazodhana kA mahAn parva : paryuSaNa Atmopalabdhi kI kalA : dhyAna AdhyAtmika khoja AdhyAtmika sAdhanA aura usakI paramparAe~ AhAra darzana AhAra-vihAra meM utsarga-apavAda mArga kA samanvaya AhAra zuddhi ke lie kyA kareM ? IryApatha-pratikramaNa IzvaralAlakRta "jaina nirvANa : paramparA aura parivRta" lekha meM AtmA kI mApa-jokha zIrSakake antargata uThAye gaye praznoM ke uttara utAra-car3hAva ke bIca ubharatI ahiMsA DaoN0 phUlacanda jaina 'premI' DaoN0 zrIprakAza pANDeya zrI ramezamuni zAstrI zrI mAIdayAla jaina zrI saradAramala jaina zrI agaracanda nAhaTA. mahopAdhyAya muni candraprabhasAgara paM0 zrI becaradAsa dozI kumArI indulA DaoN0 kastUranAtha gosvAmI DaoN0 sudarzanalAla jaina munizrI nirmala kumAra zrI dhIrajalAla TokarazIzAha 1988 1991 1977 1959 1965 1951 1993 1960 1959 1987 1989 1960 1950 8-15 73-88 18-20 20-21 34-35 7-13 1-7 13-15 9-16 21-22 11-15 19-20 34-36 10 10 388 40 9 11 10 zrI pukharAja bhaNDArI zrI zaradakumAra sAdhaka 44 31 1-3 4 1993 1980 28-34 15-18 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eB 372 lekha upazamana kA AdhyAtmika parva udAyana kA puryaSaNa : 31 11 148 42 4-6 25 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA upAdhyAya zrI amaramuni mahAtmA bhagavAnadIna DaoN0 pratibhA tripAThI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI zivakumAra nAmadeva zrI premacandra rAMvakA munizrI nathamala jI AcArya Ananda RSi jI paM0 ratna zrI jJAnamuni jI paM0 zrI vijayamuni zAstrI munizrI samadarzI jI zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya DaoN0 komalacanda jaina zrI saubhAgyamala jaina zrI rAmapraveza zAstrI anu0 narendra gupta Rgveda meM ahiMsA ke sandarbha ekAntapApa aura ekAntapuNya kalacurI nareza aura jaina dharma kAlidAsa ke kAvyoM meM ahiMsA aura jainatva kRtikarma ke bAraha prakAra kIrti ke zatru- krodha aura kuzIla kSamA kA Adarza kSamApanA kA Adarza kSamA kA parva kSamApanA dina kSamA pahalA dharma hai kSamA se vizva bandhutva gAMdhIjI aura ahiMsA gAMdhI jI kI dRSTi meM ahiMsA kA artha I0 san 1954 1980 1963 1991 1955 1974 1976 1969 1981 1959 1957 1959 1962 1959 1985 1961 1952 pRSTha 3-5 7-11 26-29 44-62 11-16 19-22 23-26 26-33 1-9 29-31 15-16 38-39 32 9 9 :::::::::: 13 37 __ 12 32-34 2-4 9-13 11-12 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smarru >> lekha gujarAta kA jainadharma guNavrata gyAraha pratimA (vrata) aura ekAdazI caritra ke mApadaNDa cAturmAsa cAturmAsa: svarUpa aura paramparAe~ jaina sAhitya aura zilpa meM rAmakathA jaina tyAgI varga ke sAmane eka vikaTa samasyA jainadharma kI dena jaina darzana meM ahiMsA jaina darzana meM Avazyaka sAdhanA jaina darzana meM yoga kA pratyaya jainadharma jainadharma jainadharma kA dRSTikoNa jainadharma : nirjarA evaM tapa jainadharma meM upAsanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka sva0 munizrI jinavijaya jI DaoN0 mohanalAla mehatA 17 9 zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI indra paM0 dalasukha mAlavaNiyA 1 10 paM0 kalAnAtha zAstrI 46 7-9 zrI mArutinaMdana prasAda tivArI 28 paM0 becaradAsa jI dozI zrI pI0 esa0 kumArasvAmI rAjA .. zrI premakumAra agravAla ku0 kamalA jozI zrI premakumAra agravAla 24 7 zrI siddharAja DhaDDA 11-12 zrI dinakara 116 munizrI nandISeNa vijaya 10 DaoN0 mukularAja mehatA zrI premakumAra agravAla 23 2 I0 san 1987 1966 1978 1950 1950 1995 1977 1959 1950 1971 1989 1973 1958 373 pRSTha / 1-39 22-27 18-23 21-22 28-30 70-73 19-21 40-45 33-35 13-22 27-34 8-12 60-63 17-23 19-21 4-8 12-17 >> >> 9 1960 1963 24r 1987 1971 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 374 lekha jainadharma meM zaktipUjA kA svarUpa jainetara darzanoM meM ahiMsA jainadharma meM bhakti kA sthAna jaina darzana meM mokSa kA svarUpa jainadharma eka sampradAyAtIta dharma jainadharma meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA jainadharma viSayaka bhrAntiyAM jaina sAdhanA paddhati meM dhyAna yoga jaina sAdhanA meM caitanya kendroM kA nirUpaNa jaina stotroM meM navadhA bhakti jaina AcAra zAstra kI gatizIlatA kA samAja zAstrIya adhyayana jaina paramparA meM dhyAna yoga jaina aura vaidika sAhitya meM parAvidyA jainadharma Astika yA nAstika (kramaza:) jainadharma meM bhAvanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI premakumAra agravAla "" ku0 pramilA pANDeya DaoN0 pramoda kumAra DaoN0 nijAmuddIna zrI rajjana kumAra paM0 becaradAsajI dozI sAdhvI priyadarzanA jI yuvAcArya mahAprajJa zrI dharmacandra jaina zrI dhanyakumAra rAjeza "" " zrI kanhaiyAlAla sarAvagI "" DaoN0 ajita zukadeva varSa 22 22 23 26 33 39 8 37 38 34 21 24 21 26 26 24 aMka 12 10 5 4 8 8 12 x x x x 10 4 10 w 3 4 10 I0 san 1971 1971 1972 1975 1982 1988 1959 1986 1987 1983 1970 1973 1970 1975 1975 1973 pRSTha 9-12 20-28 28-33 14-20 3-7 3-8 19-27 18-27 2-5 25-29 3-12 9-16 5-15 19-25 21-25 12-17 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka 3 7 lekha jaina siddhAnta meM yoga aura Asrava jinadharma kA tamAzA jainadharma aura bhakti jainadharma darzana meM ArAdhanA kA mahattva jainadharma evaM bauddhadharma-paraspara pUraka jainadharma : eka avalokana jainadharma aura prayAga jinamArga jaina darzana meM mokSopAya jainadharma meM mokSa kA svarUpa jainadharma kA vaiziSTya jIvana kI aMtima sAdhanA jaina sAdhanA ke manovaijJAnika AdhAra jainadharma meM acelakatva aura sacelakatva kA prazna jainadharma meM AdhyAtmika vikAsa jainadharma meM tIrtha kI avadhAraNA jainadharma meM bhakti kA sthAna zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka AcArya anantaprasAda jaina 25 zrI agaracaMda nAhaTA zrI gulAbacanda jaina 30 35 DaoN0 komalacandra jaina 27 DaoN0 ke0 eca0 trivedI 23 DaoN0 kRSNalAla tripAThI 47 zrI kastUramala bAMThiyA ___ 21 DaoN0 rAmajI siMha zrI vinodakumAra tivArI pro0 vimaladAsa koMdiyA zrI satyadeva vidyAlaMkAra DaoN0 sAgaramala jaina 30 8 7-9 11 I0 san 1974 1954 1979 1984 1976 1972 1996 1970 1973 1982 1954 1955 1979 1997 1997 1990 1980 375 pRSTha 11-19 9-11 24-31 11-14 8-11 24-28 15-22 3-15 32-36 7-10 3-10 31-33 8-14 77-112 157160 1-28 14-17 24 10 33 9 48 48 41 11 4-6 4-6 4-6 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 sAgaramala jaina varSa aMka 45 45 I0 san 1994 1994 1994 1958 1996 1950 pRSTha 18-36 37-43 44-79 64-65 21-46 jainadharma meM bhakti kI avadhAraNA jainadharma meM svAdhyAya kA artha evaM sthAna jaina sAdhanA meM dhyAna jaina sAdhu kI bhikSA vidhi jaina darzana meM puruSArtha catuSTaya jaina sAdhanA jaina darzana meM mokSa kA svarUpa : bhAratIya darzanoM ke paripekSya meM jaina AcAra paddhati meM ahiMsA cAritra nirmANa meM AcAra paddhati kA yogadAna jaina sAdhanA paddhati meM samyagdarzana 1-3 1-3 11-12 1-3 8 zrI satIza kumAra pro0 surendra varmA paM0 sukhalAla jI saMghavI * * ) DaoN0 sudarzanalAla jaina DaoN0 rAjadeva dube 35 35 1983 1983 1983 zrI ramezamuni zAstrI : * 9 : : : : 0 18-24 13-20 26-32 9-12 3-6 16-22 * * * * * * * * 37 jainadharma meM ahiMsA jainAgamoM meM varNita nAgapUjA jainadharma kI AcAra saMhitA jainadharma meM tAMtrika sAdhanA kA praveza jainadharma meM tapa kA svarUpa aura mahattva zrI rAmadeva yAdava zrI rAmahaMsa caturvedI zrI rikhabacaMda laharI DaoN0 ratilAla ma0 zAha zAha zrI rAmajI siMha 1-7 1975 1975 1981 1986 1964 1973 1974 : : 26-28 25-30 22-27 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI rAmajI siMha muni lalitaprabha sAgara zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 zrIraMjana sUrideva 377 pRSTha 25-30 or 5-7 varSa aMka 25 5 34 9 14 6-7 34 4 7 2 20 9 328 jainadharma meM nItidharma aura sAdhanA jainadharma meM bhakti kA svarUpa jainadharma bhagavAn mahAvIra kI kasauTI para jaina dRSTi meM cAritra jainadharma : eka nirvacana jainadharma aura bihAra jaina AcAra meM indriyadamana kI manovaijJAnikatA jainadharma meM arihanta aura tIrthaMkara kI avadhAraNA jaina dRSTi se cAritra vikAsa-kramaza: 6-8 I0 san 1974 1983 1963 1983 1955 1969 1981 1983 1964 1964 1979 1979 zrI ratanacanda jaina . zrI ramezacandra gupta DaoN0 mohanalAla mehatA o 15 jaina zrAvakAcAra - kramaza: 15 12 30 6 307 308 17-21 3-6 5-19 1-16 5-9 17-23 13-18 16-22 16-23 21-32 82-85 14-19 1-20 19-20 0 " 0 1979 48 jainoM meM sAdhvI pratimA kI pratiSThA-pUjA va vandanaM jJAnIjanoM kA maraNa: bhakta pratyAkhyAna maraNa tanAva:kAraNa evaM nivAraNa tapa kA upAdeya : karmoM kI nirjarA zrI mahendrakumAra jaina 'masta' zrI rajjana kumAra DaoN0 sudhA jaina DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' 38 48 35 7 1-3 1997 1987 1997 1984 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa pRSTha 3 aMka 6 1-2 19 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla paM0 becaradAsa dozI zrI cimanalAla cakubhAI zAha zrI vRjanandana mizra zrI jJAnamuni jI mahArAja DaoN0 bI0 sI0 jaina DaoN0 zrIraMjana sUrideva upAdhyAya zrI amaramuni zrI arhaddAsa dige DaoN0 sAgaramala jaina I0 san 1952 / / 1967 1984 1961 1956 1981 1973 12 378 lekha tapa ke pratIka mahAvIra tapa kyA hai ? tapazcaryA-upavAsa tapodhana mahAvIra tRSNA aura usakA aMta tIrthaMkara triratna : mokSa ke sopAna dayAmUrti : dharmaruci anagAra dazadharma yoga sAdhanA hai dazalakSaNa/dazalakSaNa dharma ke dAna, zIla, tapa, bhAva ke racayitA aura dAnakulaka kA pATha digambara paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda divAbhojana hI kyoM? dharma aura adharma dharma aura dhArmika dharma aura puruSArtha dharma aura sahiSNutA 327 24 3 32 14-19 20-22 56-57 19-20 8-10 22-26 5-7 31-36 13-28 rorism ym 9422322 1981 1968 1983 1973 1965 zrI agaracaMda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 mahezadAna siMha cauhAna DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 Aditya pracaNDiyA paM0 sukhalAla jI DaoN0 jyotiprasAda jaina 6 10 205 34 10 18-24 56-66 33-34 5-7 20-21 14-17 33-34 1955 1969 1983 1960 1964 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 pRSTha / varSa 9 aMka 1 16. zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 munizrI rAmakRSNa jI mahArAja paM0 sukhalAlajI saMghavI TaoNlasTaoNya zrI ajAtazatru zrI zivanArAyaNa saksenA zrI subodhakumAra jaina bhaMDArI saradAracaMda jaina DaoN0 sAgaramala jaina . orrm lekha dharma-kalyANa kA mArga dharma kA bIja aura usakA vikAsa dharma kA tattva dharma kA bahiSkAra yA pariSkAra dharma kA mUla AdhAra-ahiMsA dharma kA marma kA svarUpa kyA hai ? 12 9-14 22-26 19-22 20-23 24-29 I0 san 1957 / 1951 1952 1960 1965 1953 1984 1980 1980 1980 1983 1952 1952 1977 1963 1957 / 1982 1967 " dharma karate pApa to hotA hI hai! dharma kI utpatti aura usakA artha dharma ko chAnane kI AvazyakatA dharma kSetre-hima kSetre dharma nirapekSa yA Izvara nirapekSa dharma parivartana-zramaNa dharmoM kI bhUmikA aura nidAna dharma : merI dRSTi meM 10 1-8 2-5 2-7 2-4 35-37 9-14 29-35 19-28 4-8 zrI pravAhI zrI mohanalAla mehatA zrI ratilAla ma0 zAha zrI kAnajI bhAI paTela zrI prabhAkara gupta zrI mahendrakumAra phusakele munizrI nemicaMda 8 33 18 10 7 4 24-28 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka 5 varSa aMka 15 5-6 11 10 109 I0 san 1964 1959 1958 pRSTha 65-68 9-12 17-18 upAdhyAya amaramuni zrI sUrajacandra 'satyapremI' mm 1981 1984 35 13 27 lekha dhArmika ekatA dhArmika jIvana kI preraNA dhyAna yoga kI jaina paramparA naitika AcaraNa vidhi : sorena kIrkegArDa aura jaina darzana dhyAna sAdhanA kA dizAbodha naI pIr3hI aura dharma nirvANa : upaniSad se jaina darzana taka ni:zastrIkaraNa naitikatA kA AdhAra paMcayAma dharma-eka paryavekSaNa paMcaparameSThi maMtra kA kartRtva aura dazavaikAlika paryuSaNa paryuSaNa: Atma cintana se sAmAjika cintana kI ora paryuSaNa : Atma saMkrAnti kA advitIya adhyAya paryuSaNa : AtmA kI upAsanA kA parva paryuSaNa aura naI pratimAe~ pANDeya rAmadAsa 'gambhIra' zrI saubhAgya muni jI 'kumuda' zrI sAgaramala jaina 'sAthI' DaoN0 zAnti jaina muni AIdAna zrI jagadIza sahAya zrI vrajanandana sAdhvI (DaoN0) surekhAzrI zrI madhukara muni 9 xxx. 1976 1958 1981 1964 1991 1980 3-12 11-14 31-34 25-29 17-22 1-18 20-23 1-10 2-6 DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 narendra bhAnAvata munizrI rAmakRSNa zrI lakSmInArAyaNa 1961 1981 1981 1961 15-17 2-5 26-30 24-25 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha paryuSaNa aura pazcAtApa paryuSaNa aura bauddha dharma paryuSaNa aura sAmAjika zuddhi paryuSaNa aura hamArA kartavya " paryuSaNa eka cintana paryuSaNa kI sahI ArAdhanA paryuSaNa: paricaya aura vyAkhyA paryuSaNa : dasa lakSaNa paryuSaNa parva paryuSaNa kA pAvana saMdeza paryuSaNa parva kA matalaba "" paryuSaNa parva : kyA, kaba aura kaise paryuSaNa : saMbhAvanAoM kI khoja parvarAja-dasa lakSaNI paryuSaNa parva parinirvANa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI udayacanda jaina munizrI nemicanda jI zrI agaracanda nAhaTA "" zrI lakSmInArAyaNa bhAratIya zrI hIrAcandra sUri vidyAlaMkAra suzrI zarabatI jaina zrI gulAbacaMda jaina zrI vimaladAsa jaina zrI agaracaMda nAhaTA bhAI baMzIdhara "" DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 nemicaMda jaina zrI gaNezaprasAda jaina zrI jaya bhikkhu varSa 12 12 12 8 36 10 10 12 12 2 x a m 10 12 10 33 30 31 m aMka 11 11 11 11 11 11 11 12 11 11 11 11 10 11 11 12 I0 san 1961 1961 1961 1957 1985 1959 1959 1961 1961 1950 1959 1961 1989 1982 1979 1980 1952 381 pRSTha 28 27-30 19-22 9-14 6-12 9-10 6-8 9-11 14-15 31-40 25-26 13-14 4-5 1-19 3-7 19-25 17-21 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 lekha parva kI ArAdhanA parvarAja paryuSaNa parvArAdhana kI eka rUpatA kA prazna pAzcAtApa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka upAdhyAya amaramuni paM0 amRtalAla zAstrI zrI saubhAgya muni 'kumuda zrI bhaMvaralAla nAhaTA varSa 10 10 36 aMka 12 11 12 39 ng : : : I0 san 1959 1959 1985 1988 1988 1989 1971 1979 1955 1955 pRSTha 17-19 15-16 14-15 23-24 22-24 3-9 3-7 15-1 3-12 33-36 22 DaoN0 vinodakumAra tivArI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI sanatakumAra jaina svAmI satyabhakta jI zrI kastUramala bAMThiyA 30 : : pArzvakAlIna jainadharma puNya aura pApa purANa pratipAdita zIlavrata pratikramaNa pratyAlocanA-mahAvIra kA antastala prAkRta jainAgama paramparA meM gRhasthAcAra tathA usakI pAribhASika zabdAvalI prANAtipAta viramaNa: ahiMsA kI upAdeyatA prAcIna mathurA meM jaina dharma kA vaibhava prAcIna bhAratIya zramaNa evaM zramaNacaryA prema kI saritA pravAhita karane vAlA parva bArahabhAvanA : eka anuzIlana 1992 47-68 6-15 38 1987 1953 DaoN0 kamaleza jaina DaoN0 brajanArAyaNa zarmA DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla DaoN0 jhinakU yAdava muni maNiprabha sAgara DaoN0 kamalezakumAra jaina 24 12 11 6-12 1973 1984 35 4-6 1994 56-61 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha E aMka 9 9 - 9 : : 7-8 bAla saMnyAsa dIkSA pratibandhaka bila ucita hai ! bauddha evaM jaina ahiMsA kA tulanAtmaka adhyayana bauddha granthoM meM jaina dharma bauddhadharma bauddha dharma kA chaThAM saMgAyana brahmacarya kI gupti bhagavAn mahAvIra aura ahiMsA bhagavAn mahAvIra aura unake dvArA pratipAdita dharma bhagavAn mahAvIra aura dharmakrAMti bhagavAn mahAvIra kA aceladharma bhagavAn mahAvIra kA mArga bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA bhagavAn mahAvIra kI jIvana sAdhanA bhagavAn mahAvIra kI dharma krAMti bhagavAna mahAvIra kI sAdhanA bhagavAna mahAvIra kI sAdhanA evaM dezanA bhaktAmarastotra ke pAdapUrtirUpa stavakAvya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI prabhudAsa bAlUbhAI paTAvarI DaoN0 bhAgacanda jaina DaoN0 gulAbacaMda jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA bhikSu dharmarakSita upAdhyAya zrI hastimala jI suzrI zarabatI jaina zrI RSabhacanda 'phaujadAra' munizrI nemicanda jI paM0 kailAzacandra zAstrI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI narendra jaina pro0 devendrakumAra jaina pro0 pRthvIrAja jaina upAdhyAya amaramuni zrI bhUracaMda jaina zrI agaracaMda nAhaTA 0 : : : aeth 3 aerng * * * I0 san 1956 1981 1957 1950 1954 1965 1956 1981 1963 1977 1955 1964 1955 1957 1984 1978 1970 383 pRSTha 18-23 1-16 18-28 19-22 12-18 7-13 40-45 2-4 21-25 3-10 20-22 24-26 62-64 26-30 1-10 21-27 25-29 1 ___35 297 21 11 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 lekha bhaktimArga kA siMhAvalokana bhAratIya darzanoM meM ahiMsA bhAratIya darzana meM mokSa kI avadhAraNA bhAratIya cintana meM mokSa aura mokSamArga - kramazaH ," "" maraNa ke vividha prakAra mahAkavi puSpadanta kI bhakti cetanA mahAparva paryuSaNa kA pAvana sandeza : apane Apa ko parakheM mahAbhArata kA AcAra darzana mahAparva saMvatsarI mahAbhiniSkramaNa mahAvIra kA tapaH karma mahAvIra kA dharma : sarvodaya tIrtha mahAvIra kA saMyama aura unakA sAdhanAmaya jIvana "" mahAvIra kI sAdhanA aura siddhAnta mahAvIra stuti zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ratnalAla jaina DaoN0 rAjIva pracaNDiyA zrI devendramuni zAstrI " "" zrI rajjana kumAra DaoN0 devendrakumAra jaina AcArya AnandaRSi jI zrI baziSThanArAyaNa sinhA jJAna muni mahArAja rasika trivedI DaoN0 mohanalAla mehatA AcArya rAjakumAra jaina ku0 savitA jaina ku0 vijayA jaina zrI agaracaMda nAhaTA varSa Y 36 45 27 27 27 38 27 w x w m 2 36 14 3 15 25 32 m m m o 33 sama aMka 11 10-12 11 12 or or ov 11 11 5-6 (9) I0 san 1951 1985 1994 1976 1976 1976 1987 1976 pRSTha 9-15 23-31 1985 1962 1-9 3-10 3-7 3-8 25-31 9-14 14-15 27-36 1955 24-28 1952 19-22 1964 37-41 1974 16-20 1981 27-30 1982 19-23 1961 24-26 1958 13-15 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 1-2 385 pRSTha / 57-62 14-17 9 7-8 3-13 21-30 lekha mahAvIropadiSTa parigraha parimANa vrata mAnatuMgasUriracita paMcaparameSThistotra mAnava sAdhya hai yA sAdhana muniyoM kA Adarza tyAga mUlAcAra meM muni kI AhAra-caryA mUlAdhAra kI samAdhimaraNa maiM mukti cAhatA hU~ mokSa mRtyu evaM sallekhanA yazastilaka campU aura jaina dharma yuvAcitta dharma se vimukha kyoM yoga aura bhoga hai yoga kA janatantrIkaraNa lezyA-eka vizleSaNa varSA Rtu kA AhAra-vihAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jamanAlAla jaina zrI agaracanda nAhaTA pro0 nemicaraNa mittala munizrI AIdAna jI mahArAja DaoN0 phUlacanda jaina 'premI' zrI udayacaMda jaina zrI bhaMvaramala siMghI zrI gopIcaMda dhArIvAla DaoN0 hukumacanda saMgave DaoN0 (ku0) satyabhAmA darzanAcArya muni yogeza vijayamuni zAstrI pro0 zrIraMjana sUrideva kumArI suzIlA jaina vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina 13 27 K Glu m adv. G WHAMM92MMorryy MM I0 san 1974 1975 1960 1952 1975 1971 1955 1966 1974 1984 1987 1958 1978 1972 1954 1956 1955 1962 1962 o 14-19 32-39 15-28 20-22 7-8 3-7 20-24 16-19 23-25 19-20 29-34 26-30 5 . vasanta Rtu kA AhAra-vihAra vrata kA mUlya vItarAga kI upAsanA DaoN0 nemicanda zAstrI zrI jJAnamuni jI WW 12 11 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha varSa 25 aMka 12 9-15 166 1 34 30 386 lekha vIra hanumAnaH svayaMbhU kavi kI dRSTi meM vIroM kA zrRMgAra : ahiMsA vairAgya kyA hai ? vaidika dharma tathA jaina dharma zAMti kA amogha astra-kSamA zItaRtu kA AhAra-vihAra zIlavata: eka vivecana zIlavrata grahaNa zuddha-azuddha bhAvadhArA zaddhi, cikitsA aura siddhi kA mahAn parva-saMvatsarI zuddhi prayoga kA jhAMkI zuddha vyavahAra kA Andolana zvetAmbara paNDita paramparA zvetAmbara- paramparA meM zrAvaka ke guNa aura bheda zraddhA kA kSetra zramaNa-AcAra : eka paricaya zramaNa : eka vyAkhyA zramaNa jIvana kA badalatA huA itihAsa I0 san 1974 1965 1964 1978 1983 1954 1979 1951 1987 1984 1964 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrIraMjana sUrideva zrInArAyaNa saksenA sva0 choTAlAla harajIvana suzIla paM0 ke0 bhujabalI zAstrI muni lalitaprabha sAgara vaidyarAja paM0 suMdaralAla jaina zrI sanatakumAra jaina zrI raghuvIrazaraNa divAkara yuvAcArya mahAprajJa. yuvAcArya mahAprajJa munizrI nemicandra jI zrI kizorIlAla mazarUvAlA zrI agaracanda nAhaTA zrI kastUramala bAMThiyA paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI ramezamuni zAstrI zrI mahendrakumAra jaina munizrI AIdAna jI 2 3-8 22-29 9-13 29-31 19-20 10-18 12-13 2-6 2-3 9-13 14-18 10-13 3-14 9-12 3-7 1951 38 276 13 2 1987 1966 1952 1976 1961 1956 29-34 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa-dharma zramaNa - dharma : eka vizleSaNa zramaNa paramparA meM dharma aura usakA mahattva zramaNa saMskRti meM ahiMsA ke prAcIna saMdarbha- kramazaH " zramaNa saMskRti meM mokSa kI avadhAraNA zramaNoM kA yugadharma zrAvaka ke " guNa evaM bheda- kramazaH "" zrAvaka meM SaTkarma saMthArA AtmahatyA nahIM saMnyAsa kA AdhAra antarmukhI pravRtti saMnyAsa kI maryAdA saMnyAsamArga aura mahAvIra saMyama jIvana kA samyak dRSTikoNa saMvatsarI saMvatsarI saMvatsarI kI sarvamAnya tArIkha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA zrI ramezamuni zAstrI zrI kAnajIbhAI paTela DaoN0 bhAgacaMda jaina 'bhAskara' "" zrI premakumAra agravAla munizrI nemicandra jI zrI kastUramala bAMThiyA "" >> DaoN0 ramezacandra jaina zrI dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 mohanalAla mehatA AcArya vinobA paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 sAgaramala jaina zrI samIra muni 'sudhAkara' DaoN0 gokulacanda jaina dilIpa surANA varSa 25 27 15 21 21 23 12 17 17 17 26 13 2 11 4 31 12 40 36 aMka 2) m 7 5-6 7 8 12 12 11 11 11 I0 0 san 1974 1976 1964 1970 1970 1972 1961 1966 1966 1966 1975 1962 1951 1959 1953 1980 1961 1989 1985 387 pRSTha 33-38 15-18 23-27 3-9 10-17 3-9 8-9 3-11 3-11 3-10 7-13 35-39 23-26 13-14 7-11 2-13 31-35 3 16-22 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni nagarAja jI DaoN0 sAgaramala jaina zrI rAjArAma jaina muni dulaharAja AcArya Ananda RSi DaoN0 sAgaramala jaina 33 46 aMka 11 1-3 4 16 I0 san 1982 1995 1953 1965 1983 1995 1981 1983 1988 pRSTha 6-9 69-86 28-29 11-15 11-12 134-149 22-27 9-13 12-17 34 46 388 lekha saMvatsarI mahAparva : svarUpa aura apekSAeM sakArAtmaka ahiMsA kI bhUmikA saccI sAdhanA kA prabhAva sacela-acela sadAcAra kA mahattva sadAcAra ke zAzvata mAnadaNDa sadAcAra-mAnadaNDa aura jainadharma samAdhimaraNa samAdhimaraNa kA svarUpa samAdhimaraNa kI avadhAraNA: uttarAdhyayanasUtra ke pariprekSya meM samAdhimaraNa kI avadhAraNA kI Adhunika pariprekSya meM samIkSA sAdhanA kI amara jyoti sAdhanA meM zraddhA kA sthAna sAdhu maryAdA kyA ? kitanI ? sAdhu samAja aura nivRtti sAdhuoM kA zithilAcAra sAmAyika kA mUlya 34 zrI gaNezaprasAda jaina zrI rajjana kumAra 30 1987 13-18 DaoN0 sAgaramala jaina muni samadarzI AcArya zrI Ananda RSi jI zrI saubhAgyamala jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA / zrI saubhAgyamala jaina upAdhyAya zrI amaramuni WWW 42 4-6 14 5 31 33 7 32 15 3 31 5 1991 1963 1980 1982 1951 1964 1980 99-101 41-47 12-18 15-18 9-12 9-13 6-8 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha E aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mahAsatI ujjavala kumArI zrI kanhaiyAlAla sraavgii| 389 pRSTha 26 10-17 1 I0 san 1950 1978 12 sAmAyika kI sArthakatA sAmAyika : sau sayAne ekamata siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA se saMkalita "dharma kI mahimA" siddhi kA patha : Arjavadharma siddhi yoga kA mahattva sirohI jile meM jainadharma sevA : svarUpa aura darzana somadevakRta upAsakAdhyayana meM zIlavrata(kramaza:) 1967 1984 1978 zrI gopIcaMda dhArIvAla 18 zrImatI alakA pracaNDiyA 'dIti' 35 paM0 ke0 bhujabalI zAstrI 29 DaoN0 sohanalAla pATanI zrI ramezamuni zAstrI zrI sanatakumAra jaina 1982 1976 : : aem & 5 : ae ng 8 18-23 17-18 28-29 32-37 3-4 34-38 23-28 35-36 25-31 8-9 11 zrI rAjakumAra chAjeDa pRthvIrAja jaina zrI agaracaMda nAhaTA 1979 1979 1981 1950 1955 svAdhyAya : eka Atma cintana hajarata muhammada aura islAma hamArI bhakti niSThA kaisI ho ? haribhadra kI zrAvakaprajJapti meM varNita ahiMsA: - Adhunika saMdarbha meM hiMsaka aura ahiMsaka yuddha hiMsA kA bolabAlA Ahimsa in the Ancient East 1990 DaoN0 aruNapratApa siMha azoka kumAra siMha zrI tArAcandra mehatA Shri Ram Chandra Jain 41 38 14 10-12 11 1 1987 1962 1965 57-70 1-3 6-7 23-38 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 lekha 3. Agama aura sAhitya aMga graMthoM kA bAhya rUpa aMgavijjA akhila bhAratIya prAcyavidyA mahAsammelana ajJAta kavikRta zIlasaMdhi aNagAra vandanA battIsI addhamAgahAe bhASAe bhAsaMti arihA apane ko parakhie apabhraMza aura dezI tattva apabhraMza kathAkAvyoM kA hindI premAkhyAnoM ke zilpa para prabhAva apabhraMza kA kAvya saundarya apabhraMza kA vikAsa kArya tathA jaina sAhityakAroM kI dena apabhraMza kI zodha kahAnI apabhraMza ke jainapurANa aura purANakAra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 becaradAsa dozI zrI nArAyaNa zAstrI zrI gulAbacandra caudharI DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 (zrImatI) munnI jaina zrI naMdalAla mAru munizrI surezacandra jI zAstrI DaoN0 devendrakumAra jaina zrI premacaMda jaina pro0 surezacandra gupta zrImatI mInA bhAratI DaoN0 devendrakumAra jaina rItA vizvanoI varSa worm & X x w z 16 21 20 48 24 6 25 p 23 18 42 aMka 2 8 1 99 7 1-3 o or or 11 11 1-2 8 8 1-2 7-12 I0 san 1964 1970 1951 1969 1997 1973 1955 1974 1967 1954 1972 1966 1991 pRSTha 15-22 28-32 38-44 21-26 60-70 13-15 39-41 3-8 43-53 23-30 29-34 3-7 45-56 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha apabhraMza ke jaina sAhitya kA mahattva apabhraMza caritakAvya tathA kathAkAvya apabhraMza jaina sAhitya "" apabhraMza sAhitya : upalabdhiyA~ aura prabhAva abhayakumAra zreNikarAsa "" ardhamAgadhI Agama sAhitya ardhamAgadhI bhASA meM sambodhana kA eka vismRta zabda-prayoga 'Ausante' alalita jaina sAhitya kA anuvAda-kucha samasyAe~ aSTalakSI: saMsAra kA eka adbhuta grantha aSTalakSI meM ullikhita aprApya racanAyeM asAmpradAyika jaina sAhitya cauthI AgamavAcanA kA savAla Agama sAhitya meM prakIrNakoM kA sthAna, mahattva, racanA - kAla evaM racayitA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 hajArIprasAda dvivedI DaoN. devendra kumAra zrI devendramuni zAstrI " DaoN0 devendra kumAra DaoN0 sanatakumAra raMgATiyA " DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 ke0 Ara0 candraM DaoN0 naMdalAla jaina mahopAdhyAya candraprabha sAgara zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 pI0 ela0 vaidya zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 sAgaramala jaina varSa 4 m n n or a w 23 22 22 12 19 19 46 32 40 18 4 9 48 aMka 4 m 10 11 1-3 7-9 12 7 7-8 11-12 4-6 I0 san 1953 1972 1971 1971 1960 1968 1968 1995 1995 1981 1989 1967 1953 1958 1997 pRSTha 391 1-3 3-10 18-12 12-17 21-25 25-30 22-28 1-45 66-69 21-26 2-8 9-11 17-24 68-70 147156 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 2 29 4 392 lekha Agamika prakaraNa Agamika vyAkhyAe~ AgamoM kA Anuyogika-vargIkaraNa AgamoM ke sampAdana meM kucha vicAra yogya prazna AcArya kundakunda aura unakA sAhitya AcArya bhadrabAhu aura haribhadra kI ajJAta racanAe~ AcArya mAnatuMgasUriviracita bhaktAmarakAvya AcArya vAdirAjasUri AcArya siddhasena divAkara kI sAhitya sAdhanA AcArya haribhadra aura unakA sAhitya AcArya haribhadra aura dharmasaMgrahaNI - kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 mohanalAla mehatA muni zrI kanhaiyAlAla 'kamala' paM0 becaradAsa dozI DaoN0 baziSTha nArAyaNa sinhA zrI agaracanda nAhaTA rAjamala pavaiyA DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI devendramuni zAstrI DaoN0 kamala jaina DaoN0 sudarzanalAla jaina 25 I0 san 1977 1979 1962 1953 1968 1974 1982 1968 1968 1993 1969 1968 1971 33 MAL Am 9 : 244 pRSTha 3-13 3-17 9-12 25-29 15-21 25-31 1-4 26-29 5-14 1-12 21-29 16-22 3-10 zrI udayacaMda jaina AcArya hemacandra aura kumArapAlacarita AcArya hemacandra ke paTTadhara AcArya rAmacadra ke anupalabdha nATakoM kI khoja atyAvazyaka AcArya hemacandra ke yogazAstra para eka prAcIna TIkA 20 20 22 18 180 zrI agaracaMda nAhaTA 11 11 4 11 21-25 1967 1967 zrI jugalakizora mukhtAra 2-17 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha AcArAMga kA paricaya AcArAMga ke kucha mahattvapUrNa zabda AcArAMgasUtra -kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka munizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' sAdhvI zrI kanakaprabhA paM0 dalasukha mAlavaNiyA 393 pRSTha / 27-35 61-64 4-7 7-9 10-2 23-25 3-6 3-6 22 var or or or error or orm 2222 I0 san 1961 1966 1957 1957 1957 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1958 1987 1966 1966 1967 to oa aan my sw var varmu AcArAMgasUtra- eka vizleSaNa ArSaprAkRta kA vyAkaraNa -kramaza: DaoN0 sAgaramala jaina paM0 becaradAsa dozI 34-37 9-15 26-29 25-27 1-19 19-26 12-14 29-31 3-6 " 183 " 188 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracaMda nAhaTA 12 zrI agaracanda nAhaTA 22 DaoN0 sUryadeva zarmA 6 zrI devendramuni zAstrI 29 zrI mizrIlAla jaina __35 pro0 kAnajI bhAI paTela dInAnAtha zarmA 42 zrI agaracaMda nAhaTA ____ 21 8 4 3 394 lekha eka ajJAta grantha kI upalabdhi eka ajJAta jainamuni kA saMskRta dUta kAvya "haMsadUta" eka aprakAzita prAcIna prAkRta sUtra kA adhyayana eka Azcaryamaya grantha uttarAdhyayana: nAmakaraNa va kartRtva uttarAdhyayanasUtra uttarAdhyayanasUtra : dhArmika kAvya upadezamAlA (dharmadAsagaNi) eka samIkSA upA0 bhaktilAbharacita nyAyasAraavacUrNi Rgveda meM arhat aura RSabhavAcI RcAyeM : eka- adhyayana RSibhASita kA antastala RSibhASita kA parIkSaNa RSibhASita kA sAmAjika darzana karmaprAbhRta athavA SaTakhaNDAgama: eka paricaya karmayogI kRSNa ke AgAmI bhava katipaya jainetara grathoM kI ajJAta jaina TIkAeM I0 san 1961 1961 1971 1955 1978 1984 1964 1991 1970 pRSTha 29-30 17-21 23-25 29-32 3-11 2-26 48-57 97-100 19-21 og 2 x DaoN0 sAgaramala jaina 1994 1960 185-202 zrI manohara muni 7-8 1964 sAdhvI (DaoN0) pramoda kumArI DaoN0 mohanalAla mehatA zrI devendramuni zAstrI zrI agaracaMda nAhaTA y mxar anar 16 23 30 1992 1964 1972 1978 26-31 69-79 20-27 3-9 26-31 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 ke0 bhujabalI zAstrI aMka varSa 24 I0 san 1973 395 pRSTha 13-20 lekha kannar3a meM jaina sAhitya kavi challakRta araDakamalla kA cAra bhASAoM meM varNana kavi depAla kI anya racanAyeM kavi ratnAkara aura ratnAkarazataka kavivIra aura unakA jaMbUsAmicariu kalpasUtra kA hindI padyAnuvAda kalyANasAgarasUri ko preSita sacitra vijJaptilekha kaSAyaprAbhRta 43 34 7-9 1 zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 devendra kumAra zrI agaracaMda nAhaTA 1992 1982 1968 1969 1955 53-58 29-33 17-24 8-17 6 12 2-8 DaoN0 mohanalAla mehatA 1965 1965 1967 29-30 16-21 22-26 15-22 18 zrI agaracanda nAhaTA kaSAyaprAbhRta kI vyAkhyAyeM kyA 'sapakamAlA' nAmaka racanA~e alaMkAra zAstra sambandhI hai? kyA vyAkhyAprajJapti kA 15vAM zataka prakSipta hai? kAvyakalpalatAvRtti kIrtivarddhanakRta sadayavatsa-sAvaliMgAcaupaI kundakundAcArya kI sAhityika udbhAvanAe~ 29 21 3 9 1978 1970 1958 1976 1976 12-17 12-19 12-15 22-26 30-32 zrI azokakumAra mizra zrI ramezamuni zAstrI 28 27 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 lekha kuMbhAriyAke jaina abhilekhoM kA sAMskRtika-adhyayana zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 harihara siMha varSa 28 28 aMka 11 12 I0 san 1977 1977 / / 1977 1971 1967 pRSTha 30-36 25-38 24-29 3-8 kuralakAvya kuvalayamAlAkahA kA kathA-sthApatya-saMyojana kuvalayamAlA kI mukhya kathA aura avAntara - kathAe~ (kramazaH) zrI phUlacaMda jaina 'premI' zrI premasumana jaina DaoN0 ke0 Ara0 candra - Gm Ku0 1975 1975 1975 " 3-8 3-8 10-11 19-21 19-22 21-25 1975 1975 1975 ra zrI kastUramala bAMThiyA 1967 2-17 . "kuvalayamAlA' madhyayuga ke AdikAla kI eka - jaina kathA kuvalayamAlAkahA meM ullikhita kaDaMga, candra - aura tAra dvIpa gItAsaMjJaka jaina racanAeM kSetrajJa zabda kA svIkArya prAcInatama ardhamAgadhI rUpa zrI premasumana jaina zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 ke0 Ara0 candra - 8 9 10-12 1972 1951 1992 13-8 25-27 41-44 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha kSetrajJa zabda ke vividha rUpoM kI kathA aura usakA ardhamAgadhI rUpAntara caturviMzatistava kA pATha bheda aura eka atirikta gAthA candravedhyaka Adi-sUtra anupalabdha nahIM haiM / candravedhyaka (prakIrNaka) eka AlocanAtmaka - paricaya candana - malayAgiri cUrNiyAM aura cUrNikAra chIhala kI eka durlabhaM prabandha kRti jayaprabhasUriracita kumArasaMbhavaTIkA jayasiMhasUriracita aprasiddha RSabhadeva aura vIra caritra yugala kAvya jinacandrasUrikRta kSapaka zikSA kA viSaya jinarAjasUrikRta naiSadhamahAkAvyavRtti jinasena kA pArzvAbhyudaya : meghadUta kA mAkhaula jIvita sAhitya kI vANI jaikobI aura vAsI-candana-kalpa - kramazaH zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka "" zrI agaracaMda nAhaTA "" zrI sureza sisodiyA zrI azoka kumAra mizra DaoN0 mohanalAla mehatA zrI azokakumAra mizra zrI agaracaMda nAhaTA zrI agaracaMda bhaMvaralAla nAhaTA "" "" zrI zrIraMjana sUrideva zrI vijaya muni munizrI mahendrakumAra jI 'dvitIya' varSa 41 22 5 43 27 27 21 30 22 20 18 2 17 aMka 10-12 12 6 1-3 10 7 m3 9 8 11 t I0 san 1990 1971 1954 397 pRSTha 49-56 13-17 16-17 1992 45-53 1976 20-25 1955 10-14 1976 22-28 1970 31-33 1979 .19-23 1971 34-35 1969 15-18 1967 28-32 1951 36-37 1966 27-34 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka sur , I0 san 1966 1966 1966 pRSTha 23-28 14-20 13-18 " jaina abhilekhoM kI bhASAoM kA svarUpa evaM - vividhatAe~ jaina Agama aura vijJAna jaina AgamoM kA manthana -kramaza: zrInArAyaNa dube zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 indra AAMr 922264 >> ~ My FM 1991 1961 1953 1953 1950 1997 1984 1956 89-92 36-40 35-37 29-30 9-14 1-28 zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 sAgaramala jaina zrI saubhAgyamala jaina zrI mohanalAla mehatA 10-12 9-12 jaina AgamoM kA mahattva aura karttavya jaina AgamoM kI mUla bhASA : ardhamAgadhI yA zaurasenI jaina AgamoM meM vidvat goSThI jaina AgamoM meM niyuktiyA~ jaina AgamoM meM huA bhASika svarUpa parivartana - eka vimarza jaina AlaMkArikoM kI rasaviSayaka manyatAe~ jaina kalA viSayaka sAhitya jaina kannar3a vAGgamaya DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 kamalezakumAra jaina DaoN0 jyotiprasAda jaina zrI ke0 bhujabalI zAstrI 296 29 3 4 7-8 1994 1978 1978 1953 239-253 14-24 18-21 47-51 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka jaina kavi jaTamalakRta premavilAsakathA jaina kavi vikrama aura unakA nemidUta kAvya jaina kRSNa sAhitya -kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI azokakumAra mizra zrI ravizaMkara mizra zrI devendramuni zAstrI I0 san 1975 1981 1971 1971 1997 / / 1978 1953 32 10 229 22 10 48 1-3 30 5 7-8 399 pRSTha 20-23 9-14 10-16 14-19 71-75 3-14 35-38 DaoN0 rAmapraveza kumAra DaoN0 mohanalAla mehatA paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI 1981 zrI devendramuni zAstrI DaoN0 kumuda giri paM0 ambAlAla premacaMda zAha 45 "jainacampUkAvya"- eka paricaya jaina dharma darzana kA strota-sAhitya jaina purANa sAhitya jaina, bauddha aura vaidika sAhitya-eka tulanAtmaka - adhyayana jaina mahApurANa : eka kalAparaka adhyayana jainaratnazAstra jaina rAsa kI durlabha hastalikhita prati : vikrama - lIlAvatIcaupAI jaina rAsa sAhitya jaina lokakathA sAhitya : eka adhyayana jaina vidyA ke adhyayana evaM saMzodhana kendroM kI sthApanA 10-12 10-12 1994 1970 1-28 33-36 29-32 26 11 DaoN0 surendrakumAra Arya zrI agaracaMda nAhaTA zrI mahendra rAjA 1975 13-14 1956 15-16 1953 ___ 13-28 __4 11 DaoN0 ke0 RSabhacandra 7 1983 22-25 399 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 lekha jaina vidvAnoM ke kucha hindI vaidyaka grantha jaina vyAkaraNazAstroM meM zodha kI saMbhAvanAe~ jaina vyAkhyA aura vicAra jaina vyAkhyA paddhati jaina zAstroM meM varNita 18 zreNiyoM kA ullekha jaina sAhitya aura anusaMdhAna kI dizA jaina sAhitya aura sAMskRtika saMvedanA jaina sAhitya kA itihAsa aura isakI pragati jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jaina sAhitya kA navIna saMskaraNa jaina sAhitya kA siMhAvalokana jaina kathA sAhitya kA sArvajanIna mahattva jaina sAhitya kA vihaMgAvalokana jaina sAhitya kA bRhada itihAsa, bhAga 5 ke katipaya saMzodhana jaina sAhitya kI pratiSThA jaina sAhitya ke viSaya meM ajaina vidvAnoM kI dRSTiyA~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka AcArya rAjakumAra jaina zrI rAmakRSNa purohita DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA paM0 sukhalAla jI zrI jJAnacanda zrI gokulacaMda zrI gurucaraNasiMha moMgiyA paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN. vAsudevazaraNa agravAla vAlTara zUbiMga paM0 dalasukha mAlavaNiyA muni jinavijaya jI DaoN0 indra zrI agaracaMda nAhaTA zrI gokulacaMdra jaina DaoN0 indra 7 2 2 x 2 a 2 varSa 27 30 11 4 27 11 27 6 4 4 ov av 5 21 11 aMka ov x 11 4 12 62 d 7-8 2 v 9 2 7-8 7-8 5 t 2 wor I0 san 1976 1979 1960 1953 71-73 1975 18-21 1959 33-35 1976 11-21 1954 30-39 1953 11-12 1953 13-14 1958 30-40 1954 29-38 1953 8-14 1970 1960 1953 pRSTha 15-24 13-22 21-24 20-23 32-34 25-28 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 7-8 3 lekha jaina sAhitya nirmANa kI navIna yojanA jaina sAhitya ke saMketa cinha jaina sAhitya meM kRSNa-kathA jaina sAhitya sevA jaina harivaMzapurANa-eka sAMskRtika adhyayana jainAgama-padAnukrama -kramazaH zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 vAsadevazaraNa agravAla DaoN0 indra zrImatI rItA siMha DaoN0 indra lallU pAThaka DaoN0 mohanalAla mehatA zrI jamanAlAla jaina I0 san 1952 1953 1988 1958 1982 1975 401 pRSTha / 9-12 30-38 27-32 13-15 15-22 26-33 -kramaza: 5 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 lekha "" "" 11 "" "" "" "" jaina sAhitya kA navIna anuzIlana jainAcAryoM dvArA Ayurveda sAhitya meM yogadAna jainoM meM satI prathA jyotiSazAstra aura sanmati vardhamAna mahAvIra jJAnArNava (grantha paricaya) taraMgalolA aura usake racayitA se sambandhita bhrAntiyoM kA nivAraNa tIrthaMkara pratimAoM kA udbhava aura vikAsa - titthogAlI (tirthodgAlika ) prakIrNaka kI gAthA - saMkhyA kA nirdhAraNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka 2 2 2 2 2 "" "" DaoN. vAsudevazaraNa agravAla AcArya rAjakumAra jaina zrI campAlAla siMghaI DaoN0 bhUpasiMha rAjapUta zrI agaracaMda nAhaTA paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 harihara siMha atulakumAra prasAda siMha varSa 27 27 27 27 27 27 2 x 3 m or or 27 4 32 23 29 11 46 25 47 aMka 7 8 9 10 11 12 7-8 J 12 10-12 1-2 10-12 I0 san 1976 1976 197 1976 1975 1976 1976 1953 1981 1972 1978 3-11 1960 59-62 1995 1973 1996 pRSTha 29-31 27-30 29-30 37-38 29-31 30-32 33-34 11-12 78-86 20-21 15-23 43-52 53-64 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracaMda nAhaTA zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 devendrakumAra jaina paM0 vizvanAtha pAThaka DaoN0 harivallabha bhayANI zrI agaracaMda nAhaTA 2 11 33 ___33 33 29 lekha terApaMtha sampradAya ke hastalikhita grantha saMgrahAlaya thullavaMza kI eka apUrNa prazasti telagUbhASA ke avadhAnI vidvAnoM kI paramparA dazarUpaka eka apabhraMza dohA : kucha tathya dazarUpaka kI eka avyAkhyAtmaka gAthA / dazarUpakAvaloka meM uddhRta apabhraMza udAharaNa dazAzrutaskandha kI bRhad TIkA aura TIkAkAra matikIrti dazAzrutaskandha ke vividha saMskaraNa evaM TIkAe~ dazAzrutasvadha niyukti : antarAvalokana dazAzrutaskandha niyukti meM iMGgita dRSTAMta dvIpasAgaraprajJapti dhammapada aura uttarAdhyayana kA eka tulanAtmaka adhyayana dhvanyAloka evaM dazarUpaka kI do prAkRta gAthAeMeka cintana dhUmAvalI-prakaraNam nandIsUtra kI eka jainetara TIkA niyukti sAhitya : eka punarcintana 403 pRSTha / 23-25 21-15 24-27 24-26 20-21 38 3-9 21-24 31-44 47-59 18-19 I0 san 1960 1966 1959 1982 1982 1982 1978 1977 1997 1997 1965 1986 DaoN0 azokakumAra siMha 48 48 2 10-12 10-12 1-3 zrI agaracaMda nAhaTA mahendranAtha siMha 37 8-9 1979 zrI vizvanAtha pAThaka sAdhvI atulaprabhA zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 sAgaramala jaina 47 7 1-3 7 1996 32-36 60-64 13-14 203-233 1965 1994 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 lekha niryuktiyA~ aura niryuktikAra nizIthacUrNi para eka dRSTi nemicandrajI zAstrI aura 'arihA' zabda paMcAstikAya ke TIkAkAra aura TIkAeM "" paMcendriya saMvAda : eka AdhyAtmika rUpaka kAvya paMjAbI meM jaina sAhitya kI AvazyakatA paM0 jodharAja kAsalIvAla aura unakA sukhavilAsa DaoN0 ramezacandra jaina zrI agaracaMda nAhaTA paM0 muni vinayacandrakRta grahadIpikA paM0 rAmacaMdra gaNiracita sumukhanRpatikAvya paumacariu - paramparA, saMdarbha aura zilpa paumacariyaM : saMkSipta kathAvastu "" ," paumasirIcariu ke " mUla strota zramaNa : atIta ke jharokhe meM paccIsavIM nirvANa - zatAbdI ke AyojanoM meM Agama-vAcanA bhI ho lekhaka zrI mohanalAla mehatA zrI vijaya muni paM0 becaradAsa dozI DaoN0 lAlacanda jaina DaoN0 munnI jaina zrI mAIdayAla jaina DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 ke0 RSabha candra "" " "" "" 11 zrI nandalAla mAru varSa & 11 20 30 48 12 25 21 19 23 17 2 2 2 2 2 25 aMka 11 6 3 4 7-9 ww 8 12 ~ 2 a 2 m x 10 11 12 4 6 I0 san 1954 1960 1969 1979 1997 1961 1974 1970 1968 1972 1966 1966 1966 1966 1966 1966 1974 pRSTha 9-15 54-58 32-36 3-12 51-67 22-23 14- 17 15-17 30-31 3-7 8-11 22-27 26-30 3-8 3-8 16-23 32-35 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ramezacandra jaina varSa 25 23 aMka 7 11 I0 san 1974 1972 405 pRSTha 3-6 10-18 * zrI agaracanda nAhaTA zrI abhayakumAra jaina zrI premasumana jaina * * 1970 1977 1973 30-31 13-17 3-16 lekha padmacarita : eka mahAkAvya padmacarita kI bhASA aura zailI padmamaMdiraracita bAlAvabodha pravacanasAra kA nahIM pravacanasAroddhAra kA hai paramAnandavilAsa : eka paricaya pazcima bhArata kA jaina saMskRta sAhitya ko yogadAna pANinIya vyAkaraNa kA saralIkaraNa aura AcArya hemacandra pAli kyA bolacAla kI bhASA thI ? pArzvabhyudaya meM zrRMgArarasa pArzvabhyudaya meM prakRti-citraNa piNDaniyukti puNDarIka kA dRSTAta purANoM meM RSabhadeva purudevacampU kA AlocanAtmaka parizIlana puSpadanta aura sUra kA kRSNa lIlAcitraNa puSpadanta kA kRSNa kAvya zrI zyAmadhara zukla DaoN0 komalacaMda jaina DaoN0 ramezacandra jaina * * * * * * * tv , marg 1996 1969 1977 1977 1966 1964 1974 1987 1970 1967 3-10 17-21 9-15 25-30 28-31 12-14 11-14 DaoN0 jagadIzacandra jaina zrI zrIprakAza dube DaoN0 manoharalAla dalAla DaoN0 kapUracanda jaina DaoN0 devendrakumAra jaina 7-13 388 22 11 3-11 3-13 19 1-2 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ku0 premalatA jaina varSa puSpadanta kA kRSNa-kAvya : eka anuzIlana 27 27 17 DaoN0 devendrakumAra jaina ku0 premalatA jaina zrI agaracanda nAhaTA E xorana w 28 I0 san 1976 1976 1965 1976 1950 1982 1990 1968 1968 1971 1959 pRSTha 3-9 3-9 14-18 5-12 24-29 61-63 89-100 9-30 10-12 3 puSpadanta kI rAmakathA puSpadanta kI rAmakathA kI vizeSatAe~ paiMtAlIsa aura battIsa sUtroM kI mAnyatA para vicAra 45 Agama aura mUlasUtra kI mAnyatA para vicAra prabandhakoza kA aitihAsika vaibhava prasiddhiprApta zvetAmbara jainoM kI kucha kRtrima kRtiyAM prAkRta kA adhyayana prAkRta aura usakA vikAsa strota prAkRta aura usakA sAhitya prAkRta kI bRhatkathA "vasudevahiNDI" meM varNita kRSNa prAkRta ke vikAsa meM bihAra kI dena-kramaza: 41 1 DaoN0 praveza bhAradvAja zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 sunItakumAra cATuA zrI zrIraMjana sUrideva zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 zrIraMjana sUrideva 22 3-9 10 13-19 23-30 4 . " x or w nga or own 21 21 22 4-14 prAkRta jaina kathA sAhitya-kramazaH zrI devendramuni zAstrI 1970 1970 1971 1971 1970 226 20-36 3-10 16-21 14-19 " prAkRta 'paumacariya' rAmacarita DaoN0 zrIraMjana sUrideva 22 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA varSa 27 aMka 5 I0 san 1976 407 pRSTha 10-14 28 prAkRta bhadrabAhusaMhitA kA ardhakANDa prAkRta bhASA ke kucha dhvani-parivartanoM kI dhvani - vaijJAnika vyAkhyA prAkRta bhASA aura jaina Agama prAkRta bhASA ke cAra karmagrantha prAkRta vyAkaraNa aura bhojapurI kA 'kera' pratyaya-kramaza: 5 DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI agaracanda nAhaTA paM0 kapiladeva giri 1977 1987 1962 1971 3-7 16-22 24-25 29-38 24-38 1971 DaoN0 ke0 Ara0 candra 1991 11-19 6 1953 1977 prAkRta vyAkaraNa : vararuci banAma hemacandra - aMdhAnukaraNa yA viziSTa pradAna prAkRta sAhitya ke itihAsa ke prakAzana kI - AvazyakatA prAkRta sAhitya meM zrIdevI kI loka-paramparA pArzvabhyudayakAvya : vicAra-vitarka prajJAcakSu rAjakavi zrIpAla kI eka ajJAta racanA-zatArthI pradyumnacarita meM prayukta chanda-eka adhyayana prAcIna jaina kathA sAhitya kA udbhava, vikAsa - aura vasudevahiMDI zrI agaracanda nAhaTA zrI rameza jaina DaoN0 zrIraMjana sarideva zrI agaracaMda nAhaTA ku0 bhAratI 21-27 21-25 39-42 6-8 1-2 5. 7-9 1967 1967 1997 68-80 DaoN0 (zrImatI) kamala jaina 46 10-12 1995 ___ 52-63 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 40 __ 29 32 I0 san 1956 1989 1978 1980 pRSTha 11-18 11-20 19-23 29-45 408 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka prAcIna jaina rAjasthAnI gadya sAhitya zrI agaracaMda nAhaTA prAcIna jaina sAhitya ke prArambhika niSThAsUtra paM0 dalasukhabhAI mAlavaNiyA prAcIna pAMDulipiyoM kA saMpAdana : kucha prazna aura hala DaoN0 devendrakumAra jaina prAcIna bhAratIya vAGmaya meM pArzvacarita / DaoN0 jayakumAra jaina prANapriya kAvya kA racanAkAla, zloka saMkhyA - aura sampradAya zrI agaracaMda nAhaTA baMgalA Adi bhASAoM ke sambandhavAcI pratyaya paM0 kapiladeva giri brAhmI lipi aura RSabhanAtha DaoN0 devendrakumAra jaina bundelakhaNDI bhASA meM prAkRta ke dezIzabda DaoN0 komalacaMda jaina bIsavIM zatI kA jaina itihAsa zrI agaracanda nAhaTA bhaktAmara kI eka aura sacitraprati bhaktAmarastrota kI sacitrapratiyA~ bhaktAmarastrota ke zlokoM kI saMkhyA 44 yA 48 / bhagavAn mahAvIra kI 25 vI nivArNazatI kaise-manAyeM ? zrI nandalAla mAru bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata paM0 sukhalAla saMghavI bhaTTaakalaMkakRta laghIyastraya : eka dArzanika-adhyayana hemantakumAra jaina bhaTTAraka sakalakIrti aura unakI sadbhASitAvalI DaoN0 ramezacandra jaina 33 22 27 2073 94- 9 my >> 21 24 1982 1971 1975 1970 1954 1973 1971 1970 1967 1989 1990 1973 27-29 18-29 25-28 20-23 20-24 21-24 13-19 27-31 32-36 1-8 83-90 29-34 22 21 19 40 4 10 1-2 6 41 25 2 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha bhadrabAhu kA kAlamAna ko bharatamuni dvArA prAkRta sammAna aura gauravapUrNa sthAna bhavisayattakahA tathA apabhraMza kathAkAvya; kucha - pratisthApanAyeM bhAratIya AryabhASA aura apabhraMza bhAratIya AcAryoM kI dRSTi meM kAvya ke hetu bhAratIya kathA sAhitya meM padmacarita kA sthAna bhAratIya pratIka paramparA meM jaina sAhitya kA yogadAna bhAratIya vAGmaya meM prAkRta bhASA kA mahattva bhAratIya sAhitya kI ramaNIya kAvya racanA :gauDavo saMskRta ke sAtha pradatta bhASA aura sAhitya bhASya aura bhASyakAra maMgalakalazakathA malliSeNa aura unakI syAdvAdamaMjarI zramaNa : atIta ke jharokhe lekhaka munizrI phUlacanda jI DaoN0 ke0 Ara0 candra DaoN0 devendrakumAra jaina " DaoN0 gaMgAsAgara rAya zrI ramezacandra jaina DaoN0 premacaMda jaina paM0 becaradAsa dozI DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI mohanalAla mehatA zrI bha~varalAla nAhaTA DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA varSa 42 23 m x x x or a 27 14 24 21 19 24 27 19 26 aMka Vv 1-3 o ov va a 11 10 10 7 12 4 7 6 I0 san 1954 1991 1971 1976 1963 1973 1970 1968 1973 1976 1955 1968 1975 409 pRSTha 6-8 71-74 6-11 9-12 24-27 3-11 32-37 6-16 3-7 3-14 4-12 26-34* 3-6 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka I0 san pRSTha ___7 lekha mahAkathA kuvalayamAlA ke racanAkAra kA uddezya - aura pAtroM kA Ayojana mahAkavi banArasIdAsa kA rasadarzana mahAkavi jinaharSa aura unakI kavitA mahAkavi svayaMbhU ke kAvyavicAra mahAn sAhityakAra AcArya haribhadrasUri mahArASTrI prAkRta mahAvIra-sambandhI eka ajJAta saMskRta caritra mahAvIra-sambandhI sAhitya mahAvIra se pahale kA jaina itihAsa mahendrakumAra 'nyAyAcArya' dvArA sampAdita evaM - anUdita SaDdarzanasamuccaya kI samIkSA maho0 samayasuMdara kA eka saMgrahagraMtha 'gAthAsahastrI' mahopAdhyAya samayasundara-racita kathAkoza mANikyanandIviracita parIkSAmukha / mAnavamUlyoM kI kAvyakathA bhavisayattakahA munimeSakumAraracita kirAtamahAkAvya kI avacUri DaoN0 ke0Ara0 candra zrI gaNezaprasAda jaina zrI mohana 'ratneza' DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 jyotiprasAda jaina paM0 becaradAsa dozI zrI agaracanda nAhaTA ku0 maMjulA mehatA DaoN0 indu 1973 1972 1978 1973 1965 1968 1974 1974 1953 10-13 31-41 24-26 25-27 53-55 5-8 52-56 27-32 30-34 DaoN0 sAgaramala jaina zrI agaracaMda nAhaTA zrI bhaMvaralAla nAhaTA DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 devendra kumAra zrI agaracaMda nAhaTA yr, 1997 1972 1976 1977 1968 1968 141-146 23-28 24-27 23-24 5-9 15-17 19 20 9 2 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI premacaMda jaina zrI mAIdayAla jaina DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI premacaMda jaina zrI agaracaMda nAhaTA zrI zreyAMsakumAra jaina zrI ravizaMkara mizra DaoN0 kamaleza kumAra jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI kundanalAla jaina zrI agaracaMda nAhaTA aMka 186 4 9 42 7-12 21 3 15 7-8 ___ 29 1 lekha munirAmasiMhakRta 'pAhuDadohA' eka adhyayana mUka sAhityasevI : zrI pannAlAlajI mUlaardhamAgadhI ke svarUpa kI punarracanA mUlAcAra meghadUta kI eka ajJAta bAlabodhikA paMjikA meghavijaya ke samasyApUrti kAvya merutuMga ke jainameghadUta kA eka samIkSAtmaka adhyayana mevAr3a meM citrita kalpasUtra kI eka viziSTa prati yoganidhAna raghuvaMza kI ajJAta jaina TIkA rasa-vivecana : anuyogadvAra sUtra meM rahasyavAdI jaina apabhraMzakAvya kA hindI sAhitya para prabhAva -kramazaH I0 san 1967 1953 1991 1970 1964 1977 1980 411 pRSTha 2-9 7-11 11-15 98-24 63-64 17-22 70-77 NY . w or om o at waar a xow on 28 48 27 16 1977 1997 1963 1976 1965 1965 1965 1965 1969 24-26 21-32 31-32 23-29 26-31 12-17 12-17 15-19 23-31 zrI premacandra jaina 16 rAjasthAnI ke vikAsa meM apabhraMza kA yogadAna 20 zrI ramezacandra jaina Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 lekha rAjasthAnI jaina sAhitya "" rAjasthAnI evaM hindI jaina sAhitya rAjasthAnI loka kathAoM sambandhI sAhitya - nirmANa meM jainoM kA yogadAna rAmacandrasUri aura unakA sAhitya rAyapaseNai upAMga aura usakA racanAkAla-kramazaH "" "" "" 'rAyapaseNiyaupAMga aura usakA racanAkAla kI samIkSA laMdana meM katipaya aprApya jaina grantha loka sAhitya ke Adisarjaka - jaina vidvAn loMkAgacchIya vidvAnoM ke tIna saMskRta grantha vacana- koSa vajjAlagga kI kucha gAthAoM ke artha para punarvicAra (kramaza:) zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracandra nAhaTA "" zrI bha~varalAla nAhaTA zrI agaracandra nAhaTA DaoN0 kRSNapAla tripAThI zrI kastUramala bAMThiyA 2.2 "" " "1 muni kalyANavijaya zrI agaracandra nAhaTA 11 " zrI bhAgacandra jaina paM0 vizvanAtha pAThaka varSa w w 39 10 45 15 15 15 16 16 16 2 7 11 12 31 aMka 8 6-7 7-9 10 11 12 1 4 a no I0 san 1955 1955 1988 1959 1994 1964 1964 1964 1964 1964 1965 1951 1955 1960 1961 1980 pRSTha 15-22 4-9 2-4 29-31 10-22 9-16 2-8 3-10 3-11 3-11 38 27-29 9-12 24-28 34-36 3-7 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha "1 vasantavilAsamahAkAvya kA kAvya-saundarya vasudevahiNDI kA samIkSAtmaka adhyayana vasudevahiNDI meM rAmakathA vasumatImahAkAvya vAgbhaTTAlaMkAra "" vAcaka zrIvallabharacita 'vidagdhamukhamaNDana' kI darpaNa TIkA kI pUrI prati anveSaNIya hai vAsupUjyacaritam : eka adhyayana - kramazaH vikramalIlAvatIcaupAIviSayaka vizeSa jJAtavya vidyAvilAsarAsa videzoM meM jaina sAhitya : adhyayana aura anusaMdhAna vinayaprabhakRta jaina vyAkaraNa graMtha zabdadIpikA vipAkasUtra kI kathAyeM vipAkasUtra ke AkhyAna : eka vihaMgAvalokana "" zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka " DaoN0 kezavaprasAda gupta DaoN0 kamala jaina zrI gaNezaprasAda jaina zrI agaracanda nAhaTA paM0 amRtalAla zAstrI " sva0 agaracanda nAhaTA zrI udayacaMda prabhAkara ,, zrI agaracanda nAhaTA zrI sanatkumAra raMgATiyA DaoN0 bhAgacanda bhAskara zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI jamanAlAla jaina 7 x x x x x 2 varSa 31 44 47 36 12 8 22 w m m 2 a m 2 2 2 46 23 23 27 19 33 30 10 29 aMka 2 4-6 4-6 2 vorr 12 8 1 7-9 5 8 10. I0 san 1979 1993 1996 1985 1961 1956 1970 1995 1972 1972 1975 1968 1982 1979 1958 1977 413 pRSTha 3-8 36-58 11-35 7-13 17-20 4-7 20-28 74-75 3-10 10-17 22-23 12-25 16-28 17-21 17-20 9-14 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 lekha vilAsakIrtiracita prakriyAsArakaumudI / vizvezvarakRta zrRMgAramaMjarIsaTTaka kA anuvAda-kramazaH zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 ke0 RSabhacandra varSa 29 23 23 aMka 11 11 12 I0 san 1978 1972 1972 1972 222222222 .& & & & our mx 5 w g var or w nx 1972 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1973 1966 1983 1983 1960 1954 24-28 34-38 20-23 28-32 30-34 33-35 32-37 36-38 22-26 25-30 29-34 16-19 18-25 25-28 14-24 32-33 14-23 351 vIranandI aura unakA candraprabhacarita vIravardhamAnacarita meM zAntarasa vimarza vairAgyamUlaka eka aitihAsika premakAvya : taraMgavatI vairAgyazataka vaizAlI aura bhagavAn mahAvIra kA divya saMdeza paM0 amRtalAla zAstrI zrImatI urmilA jaina zrI gaNezaprasAda jaina zrI agaracanda nAhaTA zrI mahAvIraprasAda premI 346 12 2 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 28 aMka 12 I0 san 1977 415 pRSTha / 22-24 325 46-51 8-12 1-3 25-29 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka zabdaratna-mahodadhi nAmaka saMskRta gujarAtI jaina koza zrI agaracanda nAhaTA zambUka AkhyAna (jaina tathA jainetara) sAmagrI kA - tulanAtmaka adhyayana zrI vimalacandra zukla zAnta rasa : mAnyatA aura sthAna zrI jayakumAra jaina zAnta rasa : jaina kAvyoM kA pramukha rasa DaoN0 maMgalaprakAza mehatA zAstra kI maryAdA paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya zAstra racanA kA uddezya paM0 sukhalAla jI zAstra vAcanA kI Aja phira AvazyakatA hai zrI kastUramala bAMThiyA zAstroM kI prAmANikatA DaoN0 mohanalAla mehatA zivazarmasUrikRta karmaprakRti zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA DaoN0 sAgaramala jaina zvetAmbara sAhitya meM rAmakathA kA svarUpa zramaNa bhagavAn mahAvIra paM0 becaradAsa dozI zramaNa-sAhitya meM varNita vividha sampradAya DaoN0 bhAgacandra jaina 'bhAskara' zrAvakaprajJapti ke racayitA kauna ? paM0 bAlacandra zAstrI zrI AtmArAmajI aura hindI bhASA zrI pRthvIrAja jaina zrI kizanadAsa jI kRta-'upadezabAvanI' zrI ambAzaMkara nAgara 8 24 4-7 38-40 1980 1978 1984 1952 1953 1957 1970 1964 1981 1985 1972 1975 1965 1954 1960 21 5 15 9 32 12 36 12 23 11 268 7-15 " 7-11 2-6 3-9 3-13 3-7 11-15 28-32 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 lekha zrI jayabhikkhU ke granthoM kA hindI anuvAda zrImaddevacandraracita karma sAhitya zrIpAlacarita kI kathA SaTdarzanasamuccaya ke laghuTIkAkAra somatilakasUri SaTprAbhRta ke racanAkAra aura usakA racanAkAla saMDeragacchIya IzvarasUri kI prApta evaM aprApta-racanAyeM saMdezarAsaka meM ullikhita (vanaspatiyoM ke nAma) paryAvaraNa ke tattva zramaNa : atIta ke jharokhe meM saMskRta vyAkaraNa zAstra meM jainAcAryoM kA yogadAna saMskRta sAhitya ke itihAsa ke jaina saMmbandhita saMzodhana lekhaka zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 devendra kumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 ke0 Ara0 candra zrI agaracanda nAhaTA zrI zrIraMjana sUrideva "" saMvegaraMgazAlA - eka spaSTIkaraNa saMyuktanikAya meM jaina sandarbha saMvegaraMgazAlA devabhadrasUri racita aura anupalabdha hai ? zrI agaracanda nAhaTA saMvegaraMgazAlA nAmaka grantha nahIM eka hI hai saMskRta kAvya zAstra ke vikAsa meM prAkRta kI bhUmikA saMskRta dUta kAvyoM ke nirmANa meM jaina kaviyoM kA yogadAna "" pro0 hIrAlAla rasikalAla kApar3iyA vijayakumAra jaina " zrI dhanIrAma avasthI zrI ravizaMkara mizra zrIrAma yAdava zrI agaracanda nAhaTA varSa 2 2 2 2 X 2 19 17 22 24 48 25 28 I w o m o 2 46 20 33 20 21 37 m m 2 33 33 17 aMka 12 1-2 4 1 10-12 9) P 10-12 12 12 11 1 6 8 I0 san 1968 1965 1971 1972 1997 1974 1976 1995 1969 1981 1969 1969 1986 1982 1982 1966 pRSTha 25-34 33-37 3-7 20-23 45-52 29-32 27-29 24-27 32 16-23 23-26 34 2-9 1-15 11-20 22-26 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 varSa aMka I0 san 1977 pRSTha 3-8 7-9 1994 1968 1977 1984 35 35 1984 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka saMskRta sAhitya meM abhyudaya nAmAnta jaina kAvya zrI jayakumAra jaina sandarbha evaM bhASAyI dRSTi se AcArAMga ke upoddhAta meM prayukta prathama vAkya ke pATha kI prAcInatA para kucha vicAra DaoN0 ke0 Ara0 candra saptakSetrirAsu DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA saptasandhAnamahAkAvya meM jyotiSa zrI zreyAMsakumAra jaina samayasAra zrI mizrIlAla jaina samaNasutte samayasAra : AcAra-mImAMsA DaoN0 dayAnanda bhArgava samayasAra saptadazAMgI TIkA : eka sAhityika-mUlyAMkana DaoN0 nemicanda jaina samarAiccakahA kA avikalagurjarAnuvAda / zrI kastUramala bAMThiyA samarAiccakahA kI saMkSipta kathAvastu aura usakAsAMskRtika mahattva DaoN0 jhinakU yAdava samavAyAMgasUtra meM visaMgati zrI naMdalAla mAru sarvAMgasundarI-kathAnaka DaoN0 ke0 Ara0 candra sAta lAkha zloka parimita saMskRta sAhitya ke nirmAtA jainAcArya vijayalAvaNyasUri zrI agaracanda nAhaTA sAdhuvandanA ke racayitA sAvayapaNNatti : eka tulanAtmaka adhyayana -kramaza : paM0 bAlacaMda siddhAntazAstrI 52-59 23-28 17-21 42-59 27-41 3-11. 29 29 1978 1978 3-8 6-17 1968 1973 35-42 25 19 24 1-2 5 5 1968 32-34 16-21 1973 238 3 hr r 22 1972 1970 1969 19-23 29-32 5-11 " Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 lekha "" "" "" "" "" sAhitya aura sAhityika sAhitya bhavana ke nirmANa kA zubhAraMbha siripAlacariu : eka mUlyAkaMna siripAlacariu : saMdarbha aura zilpa siddharSigaNikRta upamitibhavaprapaMcAkathA siddhivinizcaya aura akalaMka siMhadeva racita eka vilakSaNa mahAvIrastotra somadevakRta yazastilaka svayaMbhU aura unakA paumacariu svayaMbhU kA kRSNakAvya aura sUrakAvya kI samasyAe~ ke adhyayana triSaSTizalAkApuruSacarita meM gaNadharavAda triSaSTizalAkApuruSacarita meM mahAvIra carita triSaSTizalAkApuruSacarita meM rasod bhAvanA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka "" " "" "" "" saMta vinobA zrI satIza kumAra DaoN. devendra kumAra jaina 33 zrI gopIcaMda dhArIvAla paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracaMda nAhaTA zrI gokulacaMda jaina DaoN0 devendrakumAra jaina " DaoN0 maMjulA mehatA " " varSa 21 21 21 21 21 15 11 22 20 2 x g w z 18 30 16 25 30 28 27 28 aMka m 4 1 8 10 7 4 1-2 v w 9 7 3 I0 san 1970 1970 1970 1970 1969 1964 1959 1971 1969 1967 1954 1979 1965 1973 1979 1977 1976 1977 pRSTha 5-13 22-28 24-29 20-27 5- 13 15-28 24-27 3-7 5-14 26-31 31-32 20-25 2-7 3-13 33-35 11-16 16-22 15-20 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha harikalazaracita dillI - mevAta deza caityaparipATI haribhadra ke dhUrtAkhyAna kA mUla srota: eka cintana harSakIrtisUri racita dhAtutaraMgiNI harSakulacarita kamalapaMcazatikA hindI kAvyoM meM mahAvIra hIrANaMdasUri kA vidyAvilAsa aura usa para - AdhArita racanAeM hemacandra aura bhAratIya kAvyAlocanA hemavijayagaNi aura vijayaprazastimahAkAvya Metrical Studies of Dasasrutaskandha Niryukti in the light of its parallels 4. itihAsa, purAtattva evaM kalA akabara aura jainadharma 'agasta' kI aitihAsikatA ajJAta prAcIna jainatIrtha: kasarAvada aDDAlijIyagaccha atizaya kSetra papaurA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracaMda nAhaTA pro0 sAgaramala jaina zrI agaracaMda nAhaTA "" zrI premacanda rAMvakA zrI azokakumAra mizra DaoN0 devendrakumAra zrI udayacaMda jaina Dr. Ashok Kumar Singh DaoN0 omaprakAza siMha zrI zaradacandra mukharjI zrI lakSmIcaMda jaina DaoN0 zivaprasAda paM0 amRtalAla zAstrI varSa 900 27 39 30 20 26 26 17 22 47 33 29 48 16 aMka 8 4 12 12 9 a 7-9 w 10 w 10-12 I0 san 1976 1988 1979 1969 1975 1975 1966 1971 1996 1982 1954 1978 1997 1965 419 pRSTha 18-21 26-28 35-38 20-22 14-20 21-26 2-7 23-24 59-76 56-60 30-32 25-27 81-82 18-22 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka I0 san pRSTha ___ 18 4 12 10 420 lekha aSTAlakSI meM ullekhita jayasundarasUri kI - zatArthI kI khoja Avazyaka ahamadAbAda ke bhAmAzAha ahiMsA kA kramika vikAsa AcArya amitagati: vyaktitva aura kRtitva AcArya : eka madhura zAstA AcArya caNDarudra AcArya zAkaTAyana (pAlyakIrti) aura pANini AcArya somadevasUri AcArya hemacandra AcArya hemacandra aura unakI sAhityika mAnyatAeM AcArya hemacandra : eka mahAn vaiyAkaraNa AcArya hemacandra : eka yugapuruSa zrI agaracaMda nAhaTA zrI jayabhikkhu paM0 sukhalAla jI DaoN0 kusuma jaina upAdhyAya amaramuni munizrI lakSmIcandra jI zrI rAmakRSNa purohita zrI gokulacanda jaina zrI gulAbacandra caudharI DaoN0 devendrakumAra zrI abhayakumAra jaina pro0 sAgaramala jaina * * a k ng * * * * * * * * * ng 2 1967 1953 1960 1988 1957 1960 1981 1960 1951 1961 1976 1989 1997 27-28 21-24 9-15 17-23 12-16 18-19 52-61 31-33 16-24 22-26 8-13 3-15 60-70 13-18 2-12 19-22 13-19 1975 AcArya hemacandra : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva Anandaghana jI kharataragaccha meM dIkSita the AryarakSita AryoM se pahale kI saMskRti zrI abhayakumAra jaina zrI bhaMvaralAla nAhaTA DaoN0 indracandra zAstrI DaoN0 gulAbacandra caudharI 1989 1956 1950 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha - varSa 29 I0 san 1978 421 pRSTha / 23-24 2 1973 1951 1951 1959 1957 15-19 31-32 34-36 11-16 43-48 10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ASTA kI paramArakAlIna aprakAzita jaina pratimAe~ DaoN0 mAyArAnI Arya ASutoSa myUjiyama meM nAgaura kA eka sacitravijJaptipatra zrI agaracanda bha~varalAla nAhaTA itihAsa kI punarAvRtti : eka bhrAmaka dhAraNA zrI gulAbacandra caudharI itihAsa kI punarAvRttiHyathArtha darzana pro0 devendrakumAra jaina itihAsa bolatA hai zrI satyadeva vidyAlaMkAra indrabhUti gautama zrI vijayamuni zAstrI uccairnAgara zAkhA kI utpatti sthAna evaM umAsvAti - ke janmasthala kI pahacAna DaoN0 sAgaramala jaina ujjayinI zrI amaracandra ur3IsA meM jaina kalA evaM pratimA-vijJAna kI - rAjanaitika evaM sAMskRtika pRSThabhUmi DaoN0 mArutinandana prasAda tivArI ur3IsI nRtya aura jaina samrATa khAravela zrI subodhakumAra jaina uttara pradeza meM madhyayugIna jaina zilpakalA kA-vikAsa DaoN0 zivakumAra nAmadeva uttara bhAratIya zilpa meM mahAvIra zrI mArutinaMdana tivArI upakezagaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda upAsaka pratimAyeM DaoN0 mohanalAla mehatA upariyAlI kA vikhyAta jaina tIrtha zrI bhUracanda jaina 42 1991 17-24 27-33 1952 22 1973 1971 1977 21 42 14-21 21-22 16-20 18-23 61-182 89-92 26-28 12 7-12 1-2 8 1991 / / 1965 1981 32 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa zrI bhUracanda jaina ____32 aMka 8 I0 san 1981 pRSTha 26-28 422 lekha upariyAlI kA vikhyAta jaina tIrtha aitihAsika adhyayana ke jaina srota aura unakI prAmANikatA: eka adhyayana aitihAsika jaina tIrtha nAMdiyA osavaMza-sthApanA ke samaya saMbandhI mahattvapUrNa - DaoN0 asImakumAra mizra zrI bhUracanda jaina 46 10-12 4 1995 1976 44-51 27-29 ullekha zrI agaracaMda nAhaTA zrI bhaMvaralAla nAhaTA zrI gaNezaprasAda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI zivakumAra nAmadeva osavAla aura pApitya sambandhoM para TippaNI RSabhaputra bharata aura bhArata karma kI maryAdA karNATaka meM jaina zilpakalA kA vikAsa kalacuri-kalA meM jaina zAsana deviyoM kI mUrtiyA~ kalacurikAlIna jaina zilpa-saMpadA kalpapradIpa meM ullikhita 'kher3A' gujarAta kA nahI rAjasthAna kA hai kalpapradIpa meM ullikhita bhagavAn mahAvIra ke katipaya tIrthakSetra kArItalAI kI jaina dvimUrtikA pratimAeM 1952 1989 1970 1971 1976 . 1974 1978 27-33 8-13 24-32 3-5 14-18 24-26 23-32 zrI bhaMvaralAla nAhaTA 1989 25-28 DaoN0 zivaprasAda zrI zivakumAra nAmadeva 26 11 1989 1975 20-29 15-19 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 10 39 26 28 25 12 1-2 10 6 I0 san 1954 1988 1974 1977 1974 423 pRSTha 23-29 16-18 47-52 25-28 28-31 17-18 11-13 15-43 78-80 28-38 8-10 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka kAlakAcArya zrI ilAcanda jozI kAzI ke katipaya aitihAsika tathya paM0 amRtalAla zAstrI kumbhAriyA kA mahAvIra mandira DaoN0 harihara siMha kumbhAriyA jainatIrtha zrI bhUracanda jaina kumbhAriyA tIrtha kA kalApUrNa mahAvIra maMdira zrI agaracanda nAhaTA kuSANakAlIna mathurA kI jaina sabhyatA DaoN0 esa0 sI0 upAdhyAya kezI ne pUchA zrI gokulacanda jaina koraMTagaccha DaoN0 zivaprasAda kyA loMkAzAha vidvAn nahIM the ? zrI nandalAla mAru krAntidarzI mahAvIra upAdhyAya amaramuni krodha Adi vRttiyoM para vijaya kaise ? araviMda kyA kRSNa gaccha kI sthApanA samvat 1391 - meM huI thI ? zrI agaracanda nAhaTA koTizilA tIrtha kA bhaugolika abhijJAna DaoN0 kastUracanda jaina khajurAho kI kalA aura jainAcAryoM kI samanvayAtmaka - evaM sahiSNu dRSTi DaoN0 sAgaramala jaina gItA ke rAjasthAnI anuvAdaka jaina kavi thirapAla zrI agaracanda nAhaTA 12 2 40 5 18 1-2 336 1955 1960 1989 1966 1982 1953 2 7-12 1972 1991 28-29 51-60 4-6 1994 1974 173-174 19-23 10 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ varSa aMka 23 201 10 23 24 424 lekha gyAraha gaNadhara sambaMdhI jJAtavya bAteM gvAliyara ke tomarakAlIna dAnavIra gvAliyara ke tomaravaMzIya rAjA guptakAla meM jaina-dharma gupta samrAToM kA dharma samabhAva gommaTa AiDolsa oNpha karNATaka caMdanabAlA aura mRgAvatI caNDakauzika kA upasarga sthAna yogI pahAr3I candrAvatI kI jaina pratimAe~ ; eka paricayAtmaka sarvekSaNa cittaur3a kA jaina kIrtistambha 24 tIrthaMkaroM ke nAmoM meM nAtha zabda kA prayoga kaba se jaMgama Agama saMzodhana maMdira jaina itihAsa kI eka jhalaka AcArya hemacandra : eka yugapuruSa jainadharma kI prAcInatA aura vizeSatA jamAlI kA matabheda jAliharagaccha kA saMkSipta itihAsa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI agaracanda nAhaTA zrI campAlAla siMghaI DaoN0 rAjArAma jaina DaoN0 amaracanda mittala zrI campAlAla siMghaI paM0 ke0 bhujabalI zAstrI zrI jayacandra bAphaNA zrI bha~varalAla nAhaTA zrI vinoda rAya zrI bhUracanda jaina zrI agaracaMda nAhaTA paM0 dalasukha mAlavaNiyA paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya pro0 sAgaramala jaina kumArI maMjulA mehatA zrI manohara muni DaoN0 zivaprasAda 32 ~ ur r m 9 Mar ~ >> >> 22 29 I0 san 1973 1972 1968 1959 1972 1973 1952 1971 1977 1977 1970 1951 1956 1989 1973 1958 1992 pRSTha 22-26 10-13 6-13 16-22 18-20 36-38 31-32 5-8 36-38 34-35 18-22 28-32 3-8 3-15 8-15 66-68 41-46 22 40 24 9 43 12 5 6-7 4-6 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka I0 san 425 pRSTha / 27 2 1975 9-17 19 4 7-9 1968 1996 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka jAlaura meM mahAvIra-mandira kI zilpa sAmAgrI - kA mUrti-vaijJAnika adhyayana DaoN0 mAsAta nandana pra0 tivArI jinacandrasUriracita zrAvakasAmAcArI kI pUrI - prati kI khoja zrI agaracaMda nAhaTA jIrApallIgaccha kA itihAsa DaoN0 zivaprasAda jaina itihAsa lekhakoM kA AvAhAna zrI kastUramala bAMThiyA jainakalA evaM sthApatya DaoN0 mohanalAla mehatA jaina kalAtIrtha : khajurAho zrI zivakumAra nAmadeva jaina kalA pradarzanI zrI agaracaMda nAhaTA jaina tIrtha rAtAmahAvIrajI zrI bhUracanda jaina jaina tIrtha zaMkhezvarapArzvanAtha jaina tIrthaMkara aura bhilla prajAti DaoN0 devendrakumAra jaina jaina dharma evaM guru mandira jasavantalAla mehatA jainadharma kA eka vilupta sampradAya yApanIya kramazaH pro0 sAgaramala jaina 47 12 30 32-35 23-33 31-33 1961 2 (0 22-27 36-38 26-28 25-29 25-27 19-26 o mm 1979 1974 1957 1976 1978 1972 1985 1988 1988 1968 1969 23 36 39 or 1 jainadharma kI prAcInatA jainadharma kI prAcInatA -kramaza: zrI zAMtilAla mAMDalika DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA ____ 19 12 206 1-18 18-24 22-29 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 lekha "" " "" jainadharma kI prAcInatA tathA itihAsa jainadharma ke dhArmika anuSThAna evaM kalA tattva jainadharma meM sarasvatI jaina paramparA jaina paramparA jaina paramparA kA AdikAla - kramazaH "" "" jaina paramparA kA aitihAsika vizleSaNa jaina mUrtikalA jaina mUrtikalA jainamUrtiyoM kA kramika vikAsa jaina maMdira va stUpa jaina yakSa gomukha kA pratimA nirUpaNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka " " "" DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 sAgaramala jaina zrImatI jaina sudhA DaoN0 mohanalAla mehatA DaoN0 indracandra zAstrI "" "" varSa 20 20 20 30 w m 2 & 42 26 3 10 14 14 x av or x m x 2 14 "" pro0 sAgaramala jaina zrI avadhakizora nArAyaNa DaoN0 vinayatoSa bhaTTAcArya zrI premakumAra agravAla ku0 sudhA jaina zrI mArutinandana prasAda tivArI 27 41 1 4 23 24 aMka 7 8 9 M 1-3 7 11 3 4 5 6-7 7-9 // 10 10 4 12 9 I0 san pRSTha 1969 27-32 1969 19-27 1969 23-27 1978 3-16 1991 1-39 1975 13-14 1952 13-17 1959 9-11 1963 9-17 1963 9-17 12-18 1-16 1963 1990 1950 1953 1972 1973 1976 19-21 13-19 18-21 16-19 29-36 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaina lekhoM kA sAMskRtika adhyayana vAstukalA : saMkSipta vivecana jaina jaina zilpakalA aura mathurA jainazilpa kA eka viziSTa prakAra : sahastrakUTa jaina sarasvatI haMsavAhanA yA mayUravAhanA jaina sAhitya aura zilpa meM vAgdevI sarasvatI jaina sAhitya ke itihAsa kI pUrva pIThikA jaina sAhitya ke itihAsa-nirmANa sUtra jaina sAhitya meM kaliGga jaina sAhitya meM gommaTezvara bAhubali jaina sAhitya meM stUpanirmANa kI prathA jaina saMskRti ke pratIka mauryakAlIna abhilekha jainAgama varNita tIrthaMkaroM kI bhikSuNI jainAcArya zrI kAMzIrAma jI jainoM meM mUrti aura usakI pUjA paddhatiyoM meM vikAsa aura vikAra jaunapura kI bar3I masjida kyA jaina maMdira hai ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI nArAyaNa dube DaoN0 zivakumAra nAmadeva ku0 sudhA jaina zrI agaracaMda nAhaTA zrI zivakumAra nAmadeva DaoN0 mArutinandana prasAda tivArI zrI kastUramala bAMThiyA DaoN. vAsudevazaraNa agravAla zrI amaracandra DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 harihara siMha DaoN0 puSpamitra jaina DaoN0 azokakumAra siMha zrI sumana muni zrI kastUramala bAMThiyA zrI agaracaMda nAhaTA B & I m 2 WY & J varSa 40 28 23 25 26 28 20 7 32 21 or x 24 40 11 19 30 aMka 4 2 12 12 12 2 4 1 9 3 11 8 9 9 99 w 7 6 I0 san 1989 1976 1972 1974 1975 1976 1969 1953 1956 1981 1970 1973 1989 1960 427 pRSTha 18-26 16-21 16-19 16-21 18-20 30-34 18-24 11-16 3-6 1-9 16-22 17-25 17-30 30-33 1968 6-17 1979 33-35 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha varSa aMka I0 san 1976 pRSTha 13-14 27 ___ 29 _29 1 22 25 36 428 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka jhAraDA kI jaina deviyoM kI aprakAzita pratimAeM __DaoN0 surendrakumAra Arya tarkapradhAna saMskRta vAGmaya ke Adi preraka : siddhasena divAkara zrI mohana ratneza tAraMgA kA ajitanAtha-maMdira DaoN0 harihara siMha tIrthakSetra zatrujaya tIrthaMkara-pratimAoM kI vizeSatAe~ zrI zivakumAra nAmadeva tIrthaMkara mahAvIra kI janma bhUmi : videha kA-kuNDapura zrI gaNezaprasAda jaina tIrthaMkara mahAvIra kI nirvANa bhUmi 'pAvA' tIrthaMkara zrI pArzvanAtha tIrthaMkara pArzvanAthaH prAmANikatA aura aitihAsikatA DaoN0 vinodakumAra tivArI dakSiNa bhArata meM jainadharma aura saMskRti zrI gaNezaprasAda jaina dakSiNa bhArata meM jainadharma, sAhitya aura tIrthakSetra dakSiNa bhAratIya zilpa meM mahAvIra zrI mArutinaMdana tivArI darzANa meM jainadharma zrI mohanalAla dalAla dAnavIratA kA kIrtimAna-vastupAla zrI campAlAla siMghaI digambara AryA jinamatI kI mUrti zrI agaracanda nAhaTA dhArmika evaM paryaTana sthala giranAra zrI bhUracanda jaina 1977 1978 1971 1974 1985 1986 1983 1986 Mm - ur y x 9 x rar - Arr 15-26 3-13 19-25 24-26 2-11 5-11 2-5 2-7 15-25 14-18 12-17 20-24 17-20 31-32 26-29 1969 " 1973 1970 1973 1971 1959 1979 . Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha dharmaghoSagaccha kA saMkSipta itihAsa dharmabandhu harbarTa vArana dhubelA saMgrahAlaya kI advitIya jaina pratimAeM nAgendragaccha kA itihAsa nandIsena nANakIya gaccha nAlandA yA nAgalandA nepAla kA zAhavaMza aura unake pUrvaja paramparAgata pAvA hI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa bhUmi zAMtisUri kA samaya evaM pratiSThA pallIvAlagacchIya pazcimI bhArata ke jaina tIrtha pahale mahAvIra nirvANa yA buddhanirvANa pArasanAtha pAlanapura kA prAcIna prahalaviyA jaina mandira pAvA: kasauTI para pAvA kahA~ ? gaMgA ke uttara yA dakSiNa meM pAvApura zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 zivaprasAda anu0 kRSNacandrAcArya zrI zivakumAra nAmadeva DaoN0 zivaprasAda muni mahendrakumAra 'prathama' DaoN0 zivaprasAda paM0 becaradAsa dozI muni kanakavijaya zrI balavantasiMha mehatA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 zivaprasAda zrI kastUramala bAMThiyA zrIraMjana sUrideva zrI bhUracaMda jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' zrI jinavaraprasAda jaina varSa 41 25 46 34 40 25 2 23 3 41 10 6 o 2 a m 29 25 21 23 aMka 1-3 11 8 7-9 h 4 7 10 4 6 11 7-9 7-8 J 12 4 11 I0 san 1990 1954 1974 1995 1983 1989 1974 1951 1972 1952 1990 1959 1955 1978 1974 1970 1972 429 pRSTha 45-104 16-22 24-27 20-65 12-16 2-34 11-13 34-38 21-30 31-33 45-78 10-21 3-5 24-27 16-23 23-24 11-19 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 lekha pArzvanAtha ke do paTTadhara pArzvanAtha janmabhUmi maMdira, vArANasI kI purAtattvIya vaibhava pippalagaccha kA itihAsa " puSkara ke sambandha meM zodha puSpadaMta kyA puSpabhATa the ? pUrNimAgaccha kA saMkSipta itihAsa pUrNimAgaccha- pradhAna zAkhA aparanAma DhaMDheriyA zAkhA kA saMkSipta itihAsa pUrNimApakSa-bhImapallIyAzAkhA kA itihAsa pethar3arAsa ke kartA kauna prabandhakoza meM upalabdha Arthika vivaraNa prajJAcakSu paM0 saMghavI sukhalAla prayAga- eka mahAn jaina kSetra prAcIna aitihAsika nagarI : jUnA (bAr3amera) prAcIna jaina tIrtha osiyA~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI amitAbha pro0 sAgaramala jaina DaoN0 zivaprasAda "" zrI ajita muni pro0 devendra kumAra DaoN0 zivaprasAda "" 77 7 zrI sanatkumAra raMgATiyA zrI azokakumAra siMha zrI dhanapati TuMkaliyA zrI subodhakumAra jaina zrI bhUracaMda jaina varSa 12 41 47 48 17 7 43 ~ x x x 2 a 43 44 19 38 8 22 25 29 aMka ? 4-6 10-12 1-3 10 7-9 10-12 4-6 3 9 11 11. I0 san 1960 1990 1996 1997 1966 1956 1992 1992 1993 1968 1986 1956 1971 1974 1977 pRSTha 20-21 77-88 65-82 83-117 17 3-5 29-51 49-66 22-35 16-20 17-26 37-39 17-19 17-21 30-32 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha prAcIna jaina tIrtha : karer3A pArzvanAtha prAcIna jainatIrtha zrI gaMgANI prAcIna bhArata meM jaina citrakalA prAcIna bhArata meM saMskRtiyoM kA saMgharSa prAcIna bhAratIya sainya vijJAna evaM yuddha nIti jaina srotoM ke AdhAra para phalavarddhikA pArzvanAtha tIrtha : eka aitihAsika dRSTi banArasa se jainoM kA sambandha 12 vIM zatAbdI kI eka tIrthamAlA brahmANagaccha kA itihAsa bAhubali : cakravartI kA vijetA bIkAnerI citra - zailI kA sarvAdhika citroM vAlA kalpasUtra baiMgalora kA AdinAtha jaina mandira bhagavAn zrI ajitanAtha bhagavAn ariSTanemi kI aitihAsikatA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka "" zrI bhUracaMda jaina "" ku0 sudhA jaina A0 candrazekhara zAstrI zrI indrezacandra siMha zrI zivaprasAda paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracanda nAhaTA DaoN0 zivaprasAda upAdhyAya zrI amaramuni zrI agaracanda nAhaTA zrI bhUracanda jaina " zrI devendramuni zAstrI varSa 28 30 28 25 39 32 2 27 48 32 28 34 33 22 aMka 6 10 8 5. m 8 12 7 10 7-9 m 10 9. 4 7 I0 san 1977 1979 1977 1974 1950 1988 1981 1951 1976 1997 1981 1977 1983 1982 1971 431 pRSTha 26-29 30-34 21-23 31-34 33-34 9-17 27-31 15-18 19-23 14-50 21-26 20-24 22-23 17-20 13-18 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 23 21 pRSTha 15-19 12-13 8-10 29-31 9-12 3-15 14 432 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka bhagavAn neminAtha kA samaya-eka vicAraNIya-samasyA zrI agaracanda nAhaTA bhagavAn neminAtha ke samaya sambandhI saMzodhana zrI agaracanda nAhaTA bhagavAn bAhabali ke prati zrI dilIpa surANA bhagavAn mahAvIra aura harikezI zrI samIramuni 'sudhAkara' bhagavAn mahAvIra kA janma aura nirvANabhUmi zrI gulAbacandra caudharI bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna zrI narezacandra mizra bhagavAn mahAvIra kA nirvANa zrI mahendrakumAra zAstrI bhagavAn mahAvIrakAlIna vaizAlI meM jaina dharma zrI zAMtilAla mAMDalika bhagavAn mahAvIra kI janmabhUmi zrI bhagavAnadAsa kesarI bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi para punarvicAra DaoN0 sAgaramala jaina / bhagavAn mahAvIra kI nirvANa tithi : eka punarvicAra DaoN0 aruNapratApa siMha bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-bhUmi : kauna sI-pAvA zrI ratilAla ma0 zAha bhagavAn mahAvIra kI nirvANa-sthalI zrI anantaprasAda jaina bhagavAn mahAvIra kI pramukha AryikAeM DaoN0 azokakumAra siMha bhagavAn mahAvIra ke gaNadhara paM0 dalasukha mAlavaNiyA bhagavAn mahAvIra ke bAda zrI samIra muni 'sudhAkara' bhagavAn mahAvIra ke samasAmayika AcArya zrI bhAgacanda jaina 19 E mom ww non r * &um w os a I0 san 1972 1969 1984 1962 1951 1968 1962 1968 1952 1994 1995 1975 1985 1989 1954 1964 1963 6-8 28-35 254-268 1-4 14-18 14-16 30-33 1-10 72-75 9-16 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI devendramuni zAstrI zrI bhUracanda jaina 28 DaoN0 manoharalAla dalAla __24 paM0 bhujabalI zAstrI 31 DaoN0 zivakumAra nAmadeva 27 zrI gaNezaprasAda jaina zrI zivakumAra nAmadeva 26 DaoN0 mohanalAla mehatA zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 zivaprasAda zrI gaNezaprasAda jaina DaoN0 zivaprasAda 21 lekha bhagavAn mahAvIra ke yuga kA jaina samrATa mahArAja ceTaka bhAMDavA jaina tIrtha . bhArata kA prAcIna jaina kendra : kasarAvada bhArata kA sarvaprAcIna saMvat bhArata meM prAcIna jaina guphAe~ bhAratavarSa ke mUla nivAsI zramaNa bhAratIya purAtattva tathA kalA meM bhagavAn mahAvIra bhAratIya vicAra pravAha kI do dhArAe~ / bhAratIya vidyAvid DaoN0 jaoNna jyArja buhalara bhAvaDAragaccha kA saMkSipta itihAsa magadha sAmrAjya kA prathama samrATa zreNika madhyapradeza ke gunA jile kA jaina purAtattva maDAhaDAgaccha kA itihAsa : eka adhyayana marudharA kA aitihAsika jainatIrtha : nAkor3A mahAkavi puSpadaMta : eka paricaya maladhArI abhayadeva aura hemacandrAcArya mahAkavi puSpadanta aura gommaTezvara bAhubali 1 mo or an ao sam mor y swax I0 san 1974 1977 1973 1979 / 1976 / 1970 1974 1960 1966 1989 1968 1982 1994 1975 1970 1953 1981 433 pRSTha 20-24 29-32 28-31 35 15-22 32-37 38-46 13-19 13-20 15-33 25-34 19-23 31-51 10-15 15-19 1-10 13-16 zrI bhUracanda jaina zrI gaNezaprasAda jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA / DaoN0 devendrakumAra 21 4 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 lekha varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka mahAkavi mAgha osavAla the? zrI mAMgIlAla bhUtor3iyA mahAkavi hastimalla zrI bhAgacanda jaina mahAtmA husena basarAI DaoN0 indra mahAvIrakAlIna vaizAlI DaoN0 zrIraMjana sUrideva mahAvIra kI nirvANa bhUmi pAvA kI sthiti paM0 kapiladeva giri mahAvIra kI nirvANa-bhUmi pAvA kI vartamAna sthiti zrI kanhaiyAlAla sarAvagI mahAvIra kI vihAra bhUmi-magadha aura usakI saMskRti zrI gaNezaprasAda jaina 'mahAvIracaryA' graMtha sambandhI mahApaMDita rAhula jI ke-do patra zrI agaracaMda nAhaTA mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA- eka vimarza zrI bhagavatIprasAda khetAna mahAvIra nirvANa bhUmi pAvA : eka samIkSA DaoN0 jagadIzacandra jaina mahAvIra nirvANa samvat meM zatAbdiyoM kI bhUla zrI dhanyakumAra rAjeza mahAvIra ke samakAlIna AcArya zrI gokulacanda jaina mahAvaiyAkaraNa AcArya hemacandra DaoN0 zrIraMjana sUrideva mAMDava : eka prAcIna jaina tIrtha -kramaza: zrI zAMtilAla mAMDalika aMka I0 san 40 5 1989 1960 5 5 1954 33 1 1981 1970 22 11 23 1971 1982 12 1966 42 4-6 1991 10-12 1994 21 2 1969 % : 3 * * * * * * * * * * * * * pRSTha 10-14 47-49 21-25 20-25 27-33 30-31 23-27 9-10 93-98 23-25 14-21 65-69 8-13 5-14 24-30 8-12 22-23 22 21 10 9 1971 1970 1970 mAMDava : eka prAcIna tIrtha mAlapurA kI vikhyAta jaina dAdAvAr3I zrI tejasiMha gaur3a zrI bhUracanda jaina 1971 1978 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha mAMDalI kA gurumandira mithilApati namirAja mer3atA - phalaudI pArzvanAtha tIrtha yaha naI paramparA karavaTa le rahI hai rAjasthAna meM mahAvIra ke do upasarga sthala rAjasthAna meM mahAvIra maMdira rAjasthAna meM madhyayugIna jaina pratimAe~ rAjA DUMgara siMha tomara rANakapura ke jaina mandira rASTrIya ekatA aura sAhitya laMkA meM jainadharma lodravA kA kalAtmaka kalpavRkSa lodravA - jaisalamera tIrtha para zrI ghaNTAkarNa mahAvIra mandira vajrasvAmI vaDagaccha ke yugapradhAna dAdA munizekharasUri vardhamAna jaina Agama - mandira vahAvI vidroha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka " zrI suzIla zrI bhUracaMda jaina AcArya sarve zrI agaracanda nAhaTA "" DaoN0 zivakumAra nAmadeva DaoN0 rAjArAma jaina zrI bhUracanda jaina DaoN0 nagendra zrI DI0 jI0 mahAjana zrI bhUracanda jaina "" DaoN0 indracaMdra zAstrI zrI agaracaMda nAhaTA zrI bhUracanda jaina zrI mahendrarAjA varSa 30 26 26 27 28 20 27 36 19 33 32 8 24 28 8 aMka 100 11-12 w w ar 10 7 6 11 1 7-8 I0 san 1978 1955 1975 435 pRSTha 32-36 36-37 29-33 1958 30-32 1975 17-20 1976 26-28 1977 20-24 1969 30-36 1976 13-15 1985 20-25 1968 5-11 1982 10-13 1981 24-26 1956 8-11 1973 36-39 1976 21-23 1957 31-34 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka vikhyAta jaina tIrthaH prabhAsa pATana zrI bhUracanda jaina vigata hajAra varSa ke jaina itihAsa kA siMhAvalokana-kramaza: zrI kastUramalabAMThiyA varSa 27 pRSTha 23-26 I0 san 1976 1976 1965 1965 1965 16 16 11 12 3-14 3-19 " zrI agaracanda nAhaTA zrI ajitamuni 'nirmala' 17 1956 1966 17-18 25-31 . no a 2 mg w w x vaga vidvavara vinayasAgara AdyapakSIya nahIM, pippalakazAkhA ke the - vizva-vyavasthA aura siddhAntatrayI vidizA se prApta jaina pratimAe~ aura rAmagupta kI aitihAsikatA vIrAvatAra vaidika paramparA kA prabhAva vaidika vAGmaya aura purAtattva meM tIrthaMkara RSabhadeva vaizAlI aura dIrghaprajJa mahAvIra vaizAlI kA santa rAjakumAra zAjApura kA purAtAttvika mahattva zilpa kalA evaM prAkRtika vaibhava kA pratIka - jaisalamera kA amarasAgara 256 37. 6 12 4 zrI zivakumAra nAmadeva zrI samantabhadra paM0 becaradAsa dozI DaoN0 rAjadeva dube pro0 vAsudevazaraNa agravAla zrI kanhaiyAlAla sarAvagI pro0 kRSNadatta bAjapeyI 388 1974 1986 1961 1987 1956 1976 1990 18-23 1-6 9-14 2-6 26-35 3-7 111-114 zrI bhUracanda jaina 26 11 1975 24-27 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 S varSa I0 san zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mArutinaMdana prasAda tivArI zrI zivakumAra nAmadeva zrI kastUramala bAMThiyA lekha zilpa meM gommaTezvara bAhubali zuMga-kuSANakAlIna jaina zilpakalA zvetAmbara jainoM ke pUjAvidhiyoM kA itihAsa M 81 27 17 8 10 24 pRSTha 10-20 22-25 4-15 2-14 30-35 3-10 3-12 44-48 7 1976 1966 1966 1956 1978 1970 1963 8 ~ zramaNa jIvana kA badalatA haA itihAsa munizrI AIdAna jI zramaNa paramparA : eka vivecana zrI ramezamuni zAstrI zramaNa saMskRti kI prAcInatA zrI devendramuni zAstrI zramaNa bhagavAn mahAvIra kA dIkSA darzana paM0 zrI mallajI zravaNabelagolA ke zilAlekha, dakSiNa bhArata - meM jainadharma aura gommaTezvara zrI gaNezaprasAda jaina zrAvastI kA jaina rAjA suhaladeva zrImadbhAgavata meM RSabhadeva zrI ramAkAnta jhA zrImAlapurANa meM bhagavAn mahAvIra aura gaNadhara - gautama kA vikRta varNana vanda nAhaTA saMpratikAlIna AhAr3a ke maMdira kA jIrNoddhAra stavana zrI bhaMvaralAla nAhaTA saMsAra kA itihAsa-tIna zabdoM meM zrI mahendra rAjA samrATa aura sAmrAjya DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' 1968 1977 1961 13-21 14-18 73-75 " 12 6-7 26 29 ~ ~ 9 4 . 1975 1978 1952 1981 26-28 23-30 22-24 17-23 32 ~ Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 lekha sAranAtha - kAzI kI tapobhUmi sAranAtha ke bhagnAvazeSa sarasvatI kA maMdira sArdhapUrNimAgaccha kA itihAsa siddhakSetra bAvanagajA jI siddhasena divAkara sirohI ke prAcIna jaina mandira somanAtha saurASTra kA prAcIna jainatIrtha tAladhvajagiri solaMkI - kAla ke jaina mandiroM meM jainetara citraNa sthUlabhadra sthA0 jaina sAdhvIsaMgha kA pAramparika itihAsa svayaMbhU kI gaNadhara paramparA svAmI samantabhadra jI haribhadrasUri kA samaya - nirNaya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka pro0 candrikAsiMha 'upAsaka' >> DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla DaoN0 ziva prasAda zrI nemicanda jaina DaoN0 indracandra zAstrI 'indu' "" zrI bhUracanda jaina zrI kizorIlAla mazarUvAlA zrI bhUracanda jaina DaoN0 harihara siMha DaoN0 indracandra jaina zrI ajita muni DaoN0 devendrakumAra jaina pro0 padmanAbha jainI sva0 muni zrI jinavijaya jI varSa 11 44 37 4 4 26 27 28 8 ga ww cU cU 24 24 40 40 aMka 4 1-3 3 10 11 7 10 6 7-8 12 aek 9 m or or I0 san 1950 1950 1959 1993 1986 1953 1953 1975 1951 1976 1977 1956 1973 1973 1952 1988 1988 pRSTha 25-28 26-31 5-9 42-59 2-4 25-31 29-35 9-12 18- 23 24-28 30-32 9-11 31-32 31 17-23 1-32 1-30 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka I0 san OM 996 1985 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka harSapurIyagaccha aparanAma maladhArIgaccha kA saMkSipta itihAsa DaoN0 zivaprasAda hubalI kA acalagaccha jaina derAsara zrI bhUracanda jaina hubalI kA zrI zAntinAtha maMdira hArIjagaccha DaoN0 zivaprasAda Origin and Development of Tirthankara Dr. Harihar Singh Images Panis and Jainas Dr. S.P. Naranga 439 pRSTha 36-67 26-28 43-45 28-33 22-30 10-12 3 1983 1995 1978 10-12 1995 87-89 5. samAja evaM saMskRti akSaya tRtIyA adbhuta adbhuta bhikhArI evaM mahAn dAtA adhUrA samAjavAda ananya sAthI kA viyoga anamola vANI-saMkalana arntadraSTA mahAvIra 13 zrImatI kalAdevI jaina zrI vidyAbhikSu zrI rAjadeva tripAThI zrI satIza kumAra paM0 becaradAsa dozI mahAtmA cetanadAsa jI zrI manohara muni jI sam goro 1957 1965 1962 1956 1981 1980 1961 40-43 15-16 29-31 59-61 54 / 19 38-40 325 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 lekha apanA aura parAyA apane ko pahacAniye aparAdha kI auSadhi : kSamA aparigrahavAda -kramaza: . zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ___ varSa aMka munizrI mahendrakumAra jI (prathama) mahAtmA bhagavAnadIna jI zrIkRSNa 'juganU' 368 zrI raghuvIrazaraNa divAkara 2 10 3 2 Ka waunu d alway I0 san 1984 1981 1985 1951 1951 1951 1952 1952 1952 1953 1953 1961 1960 1958 9 degr >>s rm >> >> >> << rai pRSTha 10-14 1-6 7-9 9-14 12-14 18-20 34-36 25-29 3-8 8-12 11-15 23-25 41-43 22-25 2-6 35-36 47-50 z y " 12 aparigraha athavA akarmaNyatA aparigraha aura Aja kA jaina samAja aparigraha ke tIna upadeSTA apanI paramAtma zakti ko pahacAno apane vyaktitva kI parakha kIjiye aparigraha kI naI dazA zrI gopIcanda dhArIvAla munizrI samadarzI DaoN0 gulAbacandra caudharI zrI saubhAgyamala jaina zrI je0 ena0 bhAratI zrI jamanAlAla jaina 1981 10 33 6 9 1955 1958 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 12 6 11-12 or ur lekha aparigraha hI kyoM aparigrahavAda aparigrahavAda kA yaha upahAsa kyoM aparigrahI mahAvIra aba sAdhu samAja sa~bhale abhI to saberA hI hai ? amaravANI amRta jItA, viSa hArA asamatA miTAne kA upAya asalI dukAna/nakalI dukAna aspRzyatA aura jainadharma aspRzyatA kA pApa ahiMsaka bhArata hiMsA kI ora ahiMsaka mahAvIra Agama prakAzana meM sahayoga kauna aura kaise kare ? Agama-sAhitya meM kSetra pramANa praNAlI Agamika sAhitya meM mahAvIra caritra zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka kumArI puSpA munizrI rAmakRSNajI ma0sA0 paM0 zrI mRgendramani jI "vainateya' zrI jamanAlAla jaina zrI zAdIlAla jaina muni mahendrakumAra jI 'prathama' zrI amaracaMda jI mahArAja upAdhyAya amaramuni zrI umeza muni DaoN0 sAgaramala jaina zrI becaradAsa dozI zrI rAmakRSNa jaina zrImatI rAjalakSmI paM0 kailAzacandra zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 komalacanda jaina 3310 I0 san 1959 1956 1959 1962 1958 1983 1954 1982 1960 1982 1955 1957 1959 1956 1967 1978 1974 441 pRSTha 10-11 21-22 8-10 4-7 21-22 10-13 1-4 25-29 22-23 20-21 34-38 54-55 51-55 48-50 16-25 18-21 28-33 10 10 7 18 29 7-8 6-7 6 5 1-2 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 I0 san pRSTha prabhAva 1973 1962 asara 3-8 40 39-40 24-27 1950 1950 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka ___ varSa aMka AgamoM meM rAjA evaM rAjanIti para striyoM kA - DaoN0 pramodamohana pANDeya AcAryazrI AtmArAma jI kI Agama sevA zrI agaracaMda nAhaTA AcArya kAlaka aura 'haMsamayUra' pRthvIrAja jaina AcArya vidyAnanda zrI gulAbacandra caudharI 10 AcArya samrATa pUjya zrI AtmArAma jI mahArAjaeka aMzumAlI zrI hIrAlAla jaina 10-12 AcArya somadeva : vyaktitva tathA kartRtva ku0 mInAkSI zarmA 374 AcArya : svarUpa aura darzana zrI ramezamuni zAstrI 28 12 AcArya haribhadrasUri : prAkRta ke eka sazakta racanAkAra zrI premasumana jaina 18 AcArya hemacandra aura jaina saMskRti DaoN0 indracandra zAstrI AcArya hemacandra : eka mahAn kAvyakAra zrI abhayakumAra jaina 28 9 AcArAMga meM samAja aura saMskRti sva0 DaoN0 parameSThIdAsa jaina Aja kA yuga mahAvIra kA yuga hai . DaoN0 omaprakAza Aja kA yuvaka dharma se vimukha kyoM ? zrI mANakacaMda pIMcA "bhAratI' 34 1 Aja ke sandarbha meM jaina paMcavratoM kI upayogitA DaoN. vinodakumAra tivArI 38 3 38 7 26-32 3-8 11-16 19-26 1994 1986 1977 1967 1968 1977 1987 1957 1982 1987 1987 30 ar xarax or no 3-13 20-32 30-34 26-28 8-12 2-6 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 36 33 aMka 3 11 8 44.3 pRSTha 2-4 3-5 9-11 3-13 3-8 14-18 12-17 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI saubhAgyamuni jI 'kumuda' AcArya AnandaRSi jI paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 prakAzacandra jaina upAdhyAya zrI amaramuni muni mahendrakumAra zrI saubhAgyamuni jI paM0 sundaralAla jaina vaidyaratna zrI gulAbacaMda jaina zrI vijaya muni suzrI zarabatIdevI jaina suzrI nirmalA prItiprema 27 28 31 8 I0 san 1985 1982 1951 1976 1977 1980 1983 1985 1953 1980 1953 1955 1955 34 7 lekha ADambara priya nahIM dharma priya bano Atma sukha sabhI sukhoM kA rAjA Atmanita banAma parahita AdipurANa meM rAjanIti AdIza jina adhUrI jor3I Ananda AbhUSaNa bhAra svarUpa hai Arogya AryAratna zrI vicakSaNa zrIjI ma0 sA0 Alocaka Atma nirIkSaNa IsAiyoM kA mahAparva-krisamasa uttarabhArata kI sAmAjika-Arthika saMracanA : jaina Agama sAhitya ke sandarbha meM upajIvI samAja ekatA ? ekatA ? ekatA ? 36 31 7 23-25 16-23 6-7 20-23 12-16 umezacandra siMha zrI bhramarajI sonI zrI rAjendrakumAra zrImAla 38 12 11 11 368 1987 1960 1985 12-24 33-35 22-26 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 _____ aMka 10 11 10 6-7 9 m mmm 31 2 341 40 7-8 lekha ekatA kI ora eka kadama eka nayA purohitavAda eka mahAn virAsata kI sahamati meM uThA hAtha elAcArya munizrI vidyAnanda jI kA sAmAjika darzana upAdhyAya zrI amaramuni jI : eka jyortimaya-vyaktitva osavAla aura pArthApatya sambandha kannar3a saMskRti ko jainoM kI dena karmoM kA phala kalA kA kaula kalpanA kA svarga yA svarga kI kalpanA kavi puSpadanta kI rAmakathA kaviratna zrI amaramani jI kavivara devIdAsa : jIvana, vyaktitva evaM kRtitva kavi-svarUpa : jaina AlaMkArikoM kI dRSTi meM karmazAstravid rAmadevagaNi aura unakI racanAe~ kyA aNuvrata Andolana asAmpradAyika hai ? kyA jAtismaraNa bhI nahIM rahA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI RSabhadAsa rAMkA muni surezacandra zAstrI zrImahendrakumAra phusakule zrI ratneza kusumAkara muni samadarzI zrI mAMgIlAla bhUtor3iyA pro0 ke0 esa0 dharaNendraiyA DaoN0 Aditya pracaNDiyA zrI manubhAI paMcolI zrI saubhAgyamala jaina zrI gaNezaprasAda jaina munizrI kAMtisAgara jI zrI abhayakumAra jaina DaoN0 kamalezakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA muni samadarzI zrI kastUramala bAMThiyA 32 I0 san 1959 1956 1985 1979 1982 1989 1953 1981 1954 1981 1970 1957 1977 1976 1978 1959 1960 pRSTha 22-24 27-31 11-14 23-27 21-25 24-25 39-46 20-21 1-3 17-21 24-27 8-10 12-19 8-12 11-19 23-24 29-34 32 10 21 8 28 27 29 10 9 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ___ varSa zrI gopIcanda dhAr3IvAla 16 zrI kastUramala bAMThiyA I0 san 1965 1960 445 pRSTha / 22-25 17-21 lekha kyA jainadharma jIvita raha sakatA hai? __ kyA the? kyA haiM? kyA honA hai ? kyA bhagavAn mahAvIra ke vicAroM se vizvazAMti-saMbhava hai? kyA mahAvIra sAmAjika puruSa the ? kyA maiM jaina hU~ ? e kyA yahI zikSA hai? kyA rAma kathA kA vartamAna rUpa kalpita hai DaoN0 (ku0) maMjulA mehatA DaoN0 mohanalAla mehatA pro0 dalasukha mAlavaNiyA zrI rAjArAma jaina zrI dhanyakumAra rAjeza 217 21 24 35 33 12 E xa o war ang vooroo wa w ar kyA striyA~ tIrthaMkara ke sAmane baiThatI nahIM ? kyA hama aparAdhI nahIM kAnoM sunI so jhUTha saba krAMtikArI mahAvIra zrI naMdalAla mArU zrI jinendra kumAra DaoN0 ratanakumAra jaina paM0 becaradAsa dozI zrI ratnacaMda jaina zAstrI DaoN0 devendrakumAra jaina zrI samIra muni munizrI candraprabhasAgara 1980 1960 1952 1952 1970 / 1970 1973 1983 1981 1961 1964 1965 1964 1983 17-22 15-16 9-12 30-32 10-19 18-27 27-30 7-8 12-15 41-44 13-16 9-11 18-21 1-11 krAMtidarzI mahAvIra krodha aura kSamA kSamA-vANI 16 15 34 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 lekha garbhApaharaNa-eka samasyA garbhApaharaNa sambandhI kucha bAteM garbhApaharaNa-sambandhI spaSTIkaraNa gA~dhI jI ke mitra aura mArgadarzaka : zrImadrAjacandra grAmadAna se grAma-svarAjya grISma Rtu kA AhAra-vihAra guru nAnaka guNoM ke AgAra gRhastha ke aSTamUla guNa-tulanAtmaka adhyayana cakSuSmAna paM0 sukhalAla jI / cakravartiyoM ke cakravartI zramaNa mahAvIra camatkAra ko namaskAra cAritra kI dRr3hatA cintana : samyak jIvana dRSTi caubIsaveM jaina tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kA janma sthAna janajAgaraNa aura jaina mahilAyeM janataMtra ke mahAn upAsaka bhagavAn mahAvIra .sreer 3 9 7 - Try New zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ratilAla ma0 zAha 23 9 zrI agaracaMda nAhaTA zrI ratilAla ma0 zAha 23 12 pro0 surendra varmA 46 10-12 zrI nemizaraNa mittala 10 5 vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina DaoN0 indra zrI yazapAla jaina 32 5 zrI azoka parAzara __31 1 upAdhyAya zrI mahendrakumAra jI 325 zrI vedaprakAza sI0 tripAThI 32 6 DaoN0 ratanakumAra jaina zrI kevalamuni jI 37 8-9 DaoN0 hukumacaMda saMgave 33 11 DaoN0 sItArAma rAya 40 10 DaoN0 zrIraMjana sUrideva DaoN0 indracaMdra zAstrI I0 san 1972 1972 1972 1995 1959 1954 1954 1981 1979 1981 1981 1981 1986 1982 1989 1961 1957 pRSTha 21-25 27-28 24-27 1-4 20-24 34-36 12-25 41-43 20-24 14-15 31 11-14 26-33 28-31 1-7 27-31 327 3-7 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 447 pRSTha / 83-92 32-35 lekha jarmana jaina zrAvikA DaoN0 zArloTe krAujhe jinavallabhasUri kI prAkRta sAhitya sevA jIvana aura viveka jIvana kA satya jIvana kI kalA jIvana ke do rUpa-dhana aura dharma jIvanadarzana jIvana rahasya jIvana dRSTi jIvana dRSTi jIvana meM anekAnta jIvana saMgrAma jIvana vikAsa kI preraNA: sahayoga jaina anusaMdhAna kA dRSTikoNa jaina Agama sAhitya meM janapada jaina Agama sAhitya meM varNita dAsa-prathA jaina AgamoM meM jananI evaM dIkSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI hajArImala bAMThiyA zrI agaracaMda nAhaTA zrI DoMgare mahArAja DaoN0 ratanakumAra jaina upAdhyAya amaramuni paM0 munizrI AIdAna jI upAdhyAya amaramani zrI bhagavAnalAla mAMkaDa paM0 becaradAsa dozI upAdhyAya amaramuni zrI manoharamuni jI zrI bhAgacanda jaina zrI prakAza muni jI DaoN0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI ramezamuni zAstrI DaoN0 indrezacandra siMha DaoN0 komalacanda jaina * * * * 9 ng - * - * >> Arr vur aMka I0 san 10-12 1997 1963 1980 11 1981 1956 1956 1980 1954 12 1960 8 1982 1959 1958 5 1961 7-8 1953 9 1978 10-12 1990 3 . 1976 11 33 21-25 3-6 16-18 7-9 31-34 18-20 8-10 26-28 26-27 36-38 15-16 20-22 85-92 19-22 * * * Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka 42 4-6 38 lekha jaina AgamoM meM mUlyAtmaka zikSA aura vartamAna sandarbha jaina AgamoM meM varNita jAtigata samatA jaina aura bauddha darzana : eka tulanAtmaka adhyayana jaina upAzraya vyavasthA aura karmacArI taMtra jaina ekatA jaina ekatA kA prazna jaina ekatA kA svarUpa va usake upAya jaina ekatA saMbhava kaise ? jaina ekatA : sUtra va sujhAva jaina evaM bauddha dharma meM bhikSuNI saMgha kI sthApanA jaina jJAna bhaNDAroM para eka dRSTipAta / jaina aura bauddha AgamoM meM vivAha paddhati jaina tIrthaMkaroM kA janma kSatriyakula meM hI kyoM ? I0 san 1994 1991 1987 1966 1959 1983 1983 1983 1983 1984 DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 indrezacandra siMha zrI subhASamuni 'sumana' zrI kRSNalAla zarmA zrI bha~varamala siMghI DaoN0 sAgaramala jaina sva0 zrI agaracanda nAhaTA muni rUpacanda zrI jasakaraNa DAgA DaoN0 aruNapratApa siMha muni puNyavijaya jI zrI komalacanda jaina zrI gaNezaprasAda jaina 34 MArorry our 9 3M pRSTha 162-172 63-72 6-17 27-33 35-37 1-27 1-21 28-32 22-41 1-16 1-7 18-22 21-25 15-18 2-5 21-26 14-18 WWW jainatva kA gaurava aura hama jainatva yA jaina cetanA jaina darzana meM nArI mukti zrI harSacanda pro0 vimaladAsa jaina ku0 candralekhA paMta 1963 1978 1980 1983 1951 1975 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # le I0 san 1977 1985 / / 1992 1964 10 jaina darzana meM samatA jaina divAkara munizrI cauthamala jI ma0 . jaina dRSTi meM nArI kI avadhAraNA jaina dharma aura Aja kI duniyA~ jainadharma aura usakA sAmAjika dRSTikoNa jainadharma aura darzana kI prAsaMgikatA-vartamAna paripekSya meM jainadharma aura nArI jainadharma aura yuvAvarga jainadharma aura varNa vyavasthA 18 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI abhayakumAra jaina 29 zrI vipina jArolI 37 DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI RSabhacandra 15 zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' DaoN0 indra zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zrI pyArelAla zrImAla 'sarasa paMDita' 34 paM0 phUlacandra siddhAntazAstrI 2 DaoN0 sAgaramala jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI DaoN0 sAgaramala jaina munizrI nathamala DaoN0 sAgaramala jaina zrI pyArelAla zrImAla DaoN0 vinodakumAra tivArI s rry rjwww : 449 pRSTha 23-33 6-9 25-28 35-36 9-18 1-8 3-9 35-39 15-23 20-26 144-161 34-38 1-48 20-23 1-19 11-14 2-5 7 ead jainadharma aura sAmAjika samatA jainadharma bhaugolika sImA meM Abaddha kyoM ? jainadharma meM nArI kI bhUmikA jainadharma meM sAmAjika pravRtti kI preraNA jainadharma meM sAmAjika cintana jaina padoM meM rAgoM kA prayoga jaina parva dIpAvalI : utpatti evaM mahattva 1992 1967 1983 1951 1951 1994 1972 1990 1967 1997 1972 1985 4-6 5 10-12 8 4-6 R 2 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 lekha aMka 10-12 10 pRSTha 1-7 14-19 23-25 12-17 jaina paramparA ke vikAsa meM striyoM kA yogadAna jaina paramparA meM mahAbhArata kathA jaina purANoM meM rAma kathA jaina purANoM meM samatA jaina paurANika sAhitya meM yuddha jaina bhikSuNI-saMgha aura usameM nAriyoM ke praveza ke kAraNa jaina bhaugolika sthAnoM kI pahacAna jaina mandira aura harijana jaina muni aura mA~sAhAra parihAra jaina muni kyA kucha kara sakatA hai ? jaina rakSAparva : vAtsalya pUrNimA jaina rAjanIti meM dUtoM aura guptacaroM kA svarUpa jaina rAsarAsaka-paribhASA, vikAsa aura kAvyarUpa jaina vAGmaya kA saMgIta pakSa jaina vidyA ke niSkAma sevaka : lAlA harajasarAya jaina jaina zikSaNa saMsthAoM meM dhArmika zikSA jaina zikSA : uddezya evaM paddhatiyA~ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa DaoN0 aruNapratApa siMha 44 DaoN0 kalyANIdevI jAyasavAla zrI gaNezaprasAda jaina zrI devIprasAda mizra 29 zrI dhanyakumAra rAjeza 21 zrI aruNapratApa siMha DaoN0 premasumana jaina pro0 mahendrakumAra jaina 'nyAyAcArya' 2 zrI kastUramala bAMThiyA 18 zrI mannUlAla jaina zrI bhUracaMda jaina DaoN0 ramezacandra jaina DaoN0 premacaMda jaina 21 zrI pyArelAla zrImAla sarasa paMDita' 31 DaoN0 sAgaramala jaina 37 zrI dhanadeva kumAra DaoN0 zrIraMjana sUrideva 227 2 >> >> 929 I0 san 1993 1989 1968 1978 1970 1982 1983 1951 1967 1982 1978 1976 1970 1979 1986 1953 1968 12-16 6-11 25-30 14-25 15-18 19-22 16-24 3-9 25-27 21-24 13-16 19-23 - 8 8-9 77 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha jaina saMskRti jaina saMskRti aura parivAra vyavasthA jaina saMskRti aura pracAra : eka cintana jaina saMskRti aura mahAvIra jaina saMskRti aura rAjanIti jaina saMskRti aura vivAha jaina saMskRti kA vistAra jaina samAja aura vaizAlI jaina samAja aura sarvodaya jaina samAja kA dharma pracAra jaina samAja ke liye naI dizA jaina samAja dvArA kAvya sevA jaina samAja vyavasthA jaina sAdhu aura harijana jaina sAdhuoM kA saMsthArUpI parigraha jaina sAhitya aura saMskRti kA janajIvana para prabhAva jaina sAhitya meM janapada zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI premasumana jaina zrI gajendra muni zrI vijayamuni zAstrI zrI devendramuni zAstrI zrI gokulacaMda jaina zrI devendramuni zAstrI paM0 pannAlAla dharmAlaMkAra santa vinobA zrI samIra muni 'sudhAkara' sAhU zAMtiprasAda jI zrI rUpacaMda jaina zrI baziSThanArAyaNa sinhA zrI mAIdayAla jaina "" ku0 sudhA jaina DaoN0 acchelAla varSa 5 2 v m a m 17 18 13 19 13 18 3 10 17 3 17 17 3 12 25 27 aMka 12 1-2 9 6 5 4 4 7-8 5 12 5 w wave or 12 8 I0 san 1954 1965 1967 1962 1968 1962 1967 1952 1959 1966 1952 1966 1966 1952 1961 1974 1975 451 pRSTha 3-13 38-51 30-36 33-42 24-31 8-21 31-37 36-38 38-39 12-14 3-7 20-22 32-36 14-16 9-10 15-18 15-24 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 varSa aMka I0 san 1971 1967 1955 1990 1953 7 4 -7 10-12 7-8 6 41 33 1982 lekha jaina sAhitya meM zizu jaina siddhAntoM kA samAjavyApI prayoga jainAgamoM meM mahAvIra ke jIvanavRtta kI sAmagrI jainAcArya rAjazekharasUri : vyaktitva evaM kRtitva jaisalamera bhaNDAra kA uddhAra jaisI dRSTi vaisI sRSTi jyotirdhara mahAvIra jJAna tapasvI munizrI puNyavijaya jI jJAnadvIpa kI zikhA DhaMr3haNa RSi kI titikSA NAyakumAracariu kI sAMskRtika pRSThabhUmi tamilakSetrIya jaina yogadAna tIrthaMkara mahAvIra tIrthaMkara aura unakI zikSAyeM tIrthaMkara mahAvIra janmanA brAhmaNa yA kSatriya tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANadivasa 'dIpAvalI' tIrthaMkara mahAvIra kA nirvANa parva 'dIpAvalI' - eka samIkSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI udayacaMda jaina muni nemicandra zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 azokakumAra siMha muni puNyavijaya jI DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' devendramuni zAstrI zrI ratilAla dIpacaMda desAI zrI rAjamala pavaiyA upAdhyAya zrI amaramuni DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI DI0 jI0 mahAjana DaoN0 devendrakumAra jaina zrI mahendrakumAra zAstrI zrIsaubhAgyamala jaina zrI gaNezaprasAda jaina pRSTha 22-29 26-30 34-38 93-110 63-70 10-11 26-32 34-38 19 11-14 14-18 5-10 14-16 7-10 51-55 20-23 1965 1967 1981 1982 1971 1969 1979 1964 1991 1981 33 33 23 20 30 15 42 32 10 5-6 1-3 1 1982 15-20 - Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha tIrthaMkaroM kI nizcita saMkhyA kyoM ? tIrthaMkara mahAvIra kI zikSAoM kA sAmAjika mahattva tyAga kA mUlya triSaSTizalAkApuruSacarita meM pratipAdita sAMskRtika - jIvana dakSiNa hindustAna aura jainadharma dayA- dAna kI mAnyatA dAna kI AtmakathA dAna sambandhI mAnyatA para vicAra dArzanika puruSa dArzanika kSitija kA dIptimAna nakSatra digambara rahanA kyA mahAvIra kA AcAra thA ? dvisandhAnamahAkAvya meM rAjya aura rAjA kA svarUpa dIpamAlA : eka adhyAtmika parva dIpAvalI : eka sAdhanA parva duHkha kA janaka lobha durdAnta dasyu dayA kA devatA banA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 vinodakumAra tivArI upAdhyAya amaramuni DaoN0 umezacandra zrIvAstava paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI satIzakumAra 'bhairava' zrI bhagna hRdaya zrI agaracaMda nAhaTA munizrI rAmakRSNa upAdhyAya zrI amaramuni zrI ratilAla ma0 zAha DaoN0 ramezacandra jaina paM0 zrI jJAnamuni jI mahArAja DaoN0 zrIraMjana sUrideva AcArya zrI AnandaRSi zrI vIrendrakumAra jaina varSa 28 36 31 43 1 32 32 27 25 7 8 32 33 aMka 7 10 4 4-6 11-12 3 5 5 1 1 2 6 I0 san 1977 1985 1980 453 pRSTha 21-26 12-14 9-11 1992 69-84 1950 17-19 1956 33-36 1958 33-36 1955 3-10 1981 34 1981 1976 1974 1955 1956 1980 1982 11-13 26-30 3-12 25-28 33-35 5-12 39-40 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa 36 12 sAna lekha durbala ko satAnA kSatriya dharma nahIM dRr3ha pratijJa kezava devacandrakRta yaMtraprakRti kA vastra TippaNaka dharmamaya samAja racanA kI AdhArazilA-kSamApanA dharma aura yuvA pIr3hI dharma eka AdhAra : svastha samAja racanA dharma kA punaruddhAra aura saMskRti kA navanirmANa dharma kA mAna dharma kA sarvodaya svarUpa dharma ke sthAna para saMskRti dharma ko samAja sevA se jor3A jAya dharma puruSa aura karma puruSa dhyAna yogI mahAvIra naI samAja vyavasthA namaskAramaMtra kA maulika parama artha nayA vihAna-nayA samAja narka kA prazna munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrI agaracanda nAhaTA munizrI nemicandajI zrImatI bInA nirmala sAdhvI zrI maMjulA paM0 dalasukha mAlavaNiyA DaoN0 Aditya pracaNDiyA paM0 cainasukhadAsa jaina kAkA kAlelakara zrI jinendra kumAra paM0 phUlacaMdajI 'zramaNa' munizrI nathamala jI kumAra priyadarzI paM0 sUrajacaMdra 'satyapremI' zrI badrIprasAda svAmI zrI saubhAgyamala jaina . xuana a amoroux or w or 35 14 I0 san 1985 1985 1979 1962 1982 1966 1950 1984 1963 1951 1985 1955 1961 1958 1955 1959 1981 pRSTha 2-4 15-21 28-29 32-36 7-8 28-30 9-13 17-18 1-2 36 6-8 21-22 28-30 42-56 18-20 32-35 26-29 6-7 11-12 12 33 1 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha varSa aMka 36 2 35 5 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni mahendrakumAra upAdhyAya zrI amaramuni zrI pRthvIrAja jaina darzanAcArya muni yogezakumAra zrI AIdAna jI mahArAja satyavatI jaina zrI kizorIlAla mazarUvAlA zrI gulAbacandra caudharI suzrI premakumArI divAkara DaoN0 santoSakumAra 'candra' munizrI puNyavijaya jI pro0 pRthvIrAja jaina zrI rAmasvarUpa jaina mahAtmA bhagavAnadIna paM0 ke0 bhujabali zAstrI zrI devendramuni zAstrI nAgadatta nAtha kauna ? nArI aura tyAga mArga nArI utkrAnti ke masIhA bhagavAn mahAvIra nArI kA mahattva nArI kA sthAna ghara hai yA bAhara? nArI kI pratiSThA nArI ke atIta kI jhAMkI-satIprathA nArI jAgaraNa nArI jIvana kA Adarza nirgrantha-nirgranthI saMgha naitika utthAna aura zikSaNa saMsthAyeM paMjAba meM strI zikSA paMDita kauna ? paMDitaratna sukhalAla jI : eka sukhada saMsmaraNa paM0 sukhalAla jI -eka saMsmaraNa paM0 sukhalAla jI ke tIna vyAkhyAna - mAlAoM ke paThanIya graMtha I0 san 1984 1980 1951 1984 1954 1954 1951 1950 1951 1952 2 455 pRSTha 2-7 12-16 14-20 24-26 30-36 35 4-8 11-18 26-31 31-34 32-37 27-30 38-40 1-4 . aran w w w arra a aa ar so s 3 32 32 ___32 1952 1950 1980 1981 1981 28-32 zrI agaracanda nAhaTA 32 5 1980 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 ke0 RSabhacandra varSa 18 aMka 12 456 lekha paumacariu kI avAntara kathAoM meM bhaugolika sAmAgrI paumacariyaM ke kacha bhaugolika sthala paumacariyaM meM anArya jAtiyA~ paumacariu meM nArI paumacariyaM meM varNita rAma kI vanayAtrA 5 18 5 I0 san 1967 1965 1967 1974 1965 1965 1974 DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 ke0 RSabhacandra 25 5 Turboor 1 DaoN0 ramezacandra jaina 1973 pRSTha 3-16 17-21 2-5 24-27 3-8 13-18 3-10 29-35 81-90 135-143 34-35 10-15 17-21 14-16 37-39 43 4-6 11. padmacarita meM vastra aura AbhUSaNa padmacarita meM zakunavidyA paryAvaraNa evaM ahiMsA paryAvaraNa ke pradUSaNa kI samasyA aura jainadharma paryuSaNa parva aura Aja kI nArI paryuSaNa kA sAmAjika mahattva paryuSaNa parva para eka aitihAsika dRSTipAta paryuSaNa parva kI ArAdhanA paryuSaNa parva para do mahattvapUrNa dhArmika anuSThAna paryaSaNa mImAMsA parva aura dharma caryA pallavanareza mahendravarmana "prathama' kRta mattavilAsaprahasana meM varNita dharma aura samAja on DaoN0 DI0Ara0 bhaNDArI DaoN0 sAgaramala jaina suzrI zarabatIdevI jaina zrI jayanta muni paM0 munizrI rAmakRSNa jI mahArAja paM0 munizrI phUlacandra jI 'zramaNa' zrI agaracaMda nAhaTA manizrI kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI jayabhagavAna jaina 7 1 9999 1992 1994 1956 1956 1956 1955 1956 1955 1956 11 / 12 3-9 zrI dinezacandra caubIsA 44 1993 35-41 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _____ aMka I0 san 42 F U WWor 28 457 pRSTha / 29-33 75-86 11-13 3-9 3-5 25-29 48-49 3-13 29 goma arms oro 1991 1985 1977 1978 1954 1982 1971 1981 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka pArivArika jIvana sukhI kaise ho? zrImatI yamunAdevI pAThaka pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti suzrI rItA vizvanoI pApa kA ghaTa muni mahendrakumAra pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja zrI jayakumAra jaina pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka zrI gulAbacanda jaina paM0 sukhalAla jI pitRhIna DaoN0 indra puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI sAhU zreyAMsaprasAda jaina paurANika sAhitya meM rAjanIti zrI dhanyakumAra rAjeza prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI : eka paricaya zrI gulAbacanda jaina prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meM - buddha vyakti nahIM prakriyA DaoN0 sAgaramala jaina pratikriyA hai duHkha yuvAcArya mahAprajJa prajJApuruSa sAdhvIratna zrI vicakSaNa zrI jI prajJAmUrti zrI ramezamuni zAstrI prabhAvazAlI vyaktitva (manovaijJAnika lekha) zrI komala jaina prAkRta hindI koza ke mahAn praNetA : paM0 haragovindadAsa zrI agaracanda nAhaTA prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya evaM paramparAe~ DaoN0 jagadIzacandra jaina prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA DaoN0 anilakumAra siMha prAcIna jaina graMthoM meM kRSi DaoN0 acchelAla yAdava 32 166-169 2-6 35 WOW WWor 33 8 285 43 10-12 1-3 24 4 1995 1982 1981 1981 1957 1977 1992 1996 1973 12-14 19-22 13-19 11-19 24-27 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 lekha zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI jayabhagavAna jaina varSa aMka 12 I0 san 1955 pRSTha 3-9 44 3 1-3 zrI dinezacandra caubIsA zrImatI yamunAdevI pAThaka rItA bizvanoI muni mahendrakumAra zrI jayakumAra jaina 3 1993 1950 1991 1985 1977 35-41 29-33 75-86 11-13 3-9 28 parva aura dharma caryA pallavanareza mahendravarmana "prathama'' kRta mattavilAsaprahasana meM varNita dharma aura samAja pArivArika jIvana sukhI kaise ho? pANDavapurANa meM rAjanaitika sthiti pApa kA ghaTa pArzvanAthacarita meM pratipAdita samAja pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna ke mArgadarzaka paM0sukhalAla jI pitRhIna puruSArtha ke pratIka paM0 sukhalAla jI paurANika sAhitya meM rAjanIti prajJAcakSu paM0 sukhalAla jI : eka paricaya prajJApuruSa paM0 jagannAtha jI upAdhyAya kI dRSTi meMbuddha vyakti nahIM prakriyA pratikriyA hai du:kha prajJA puruSa zrI gulAbacandra jaina DaoN0 indra sAhU zreyAMsaprasAda jaina zrI dhanyakumAra rAjeza zrI gulAbacandra jaina __32 23 1978 1954 1981 1971 1981 3-5 25-29 48-49 3-13 55 1 4-6 DaoN0 sAgaramala jaina yuvAcArya mahAprajJa sAdhvI ratna zrI vicakSaNa zrI jI 46 33 325 1995 166-169 1982 2-6 1981 35 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka 459 pRSTha 5 I0 san 1981 1957 / 1977 1992 1996 1973 1972 43 os o ar y a 10-12 12-14 19-22 13-19 11-19 24-27 29-33 47 4 11 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa prajJAmUrti zrI ramezamuni jI zAstrI prabhAvazAlI vyaktitva (manovaijJAnika lekha) zrI komala jaina 8 ___prAkRta hindI koza ke mahAn praNetA : paM0haragovindadAsa zrI agaracanda nAhaTA prAgaitihAsika bhArata meM sAmAjika mUlya evaM paramparAe~ DaoN0 jagadIzacandra jaina prAcIna jaina AgamoM meM rAjasva vyavasthA DaoN0 anilakumAra siMha prAcIna jaina graMthoM meM kRSi DaoN0 acchelAla yAdava 24 prAcIna jaina sAhitya meM utsava-mahotsava DaoN0 jhinakU yAdava 23 prAcIna jaina sAhitya meM varNita Arthika jIvana : eka adhyayana zrImatI kamalaprabhA jaina prAcIna jaina sAhitya meM zikSA kA svarUpa DaoN0 rAjadeva dube 36 prAcIna prAkRta graMthoM meM upalabdha bhagavAn mahAvIra kA jIvana carita DaoN0 ke0 RSabhacandra 28 prAcIna bhArata meM aparAdha aura daMDa DaoN0 pramodamohana pANDeya 24 prAcIna bhAratavarSa meM gaNataMtra kA Adarza zrI kanhaiyAlAla sarAvagI 24 prANapriya kAvya ke racayitA va racanAkAla zrI agaracaMda nAhaTA 23 prANImAtra ke vikAsa kA AdhAra jainadharma DaoN0 mahendrasAgara pracaMDiyA 32 balabhadra aura hariNa upAdhyAya amaramuni ___33 37 1986 1985 10-19 16-24 3 28 6 ua w wara na 1977 1973 1973 1972 1980 1982 3-10 17-21 9-12 17-20 16-18 9-11 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 vAsudevazaraNa agravAla muni mahendrakumAra upAdhyAya zrI amaramuni 7. I0 san 1954 1984 1981 pRSTha 3-9 8-10 17-23 DaoN0 yadunAthaprasAda dube 42 4-6 1991 21-32 lekha battIsa prakAra kI nATyavidhi bandara kA ronA balidAna kI amara gAthA vasantavilAsakAra bAlacandra sari: vyaktitva evaM kRtitva bAlakoM ke saMskAra nirmANa meM abhibhAvaka, zikSaka evaM samAja kI bhUmikA binA vicAre jo karai buddha aura mahAvIra bahmadatta bhaktAmarastotra : eka adhyayana bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA bhagavAn mahAvIra bhagavAn mahAvIra bhagavAn mahAvIra aura unakA zAMti saMdeza bhagavAn mahAvIra aura jAtibheda DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amaramuni DaoN0 devasahAya triveda munizrI mahendrakumAra jI 'prathama' DaoN0 harizaMkara pANDeya 1980 1981 1979 1983 1995 26-38 12-14 30-34 40-42 7-9 46 7-2 MMMMyy ww x 7 6-7 6-7 zrI supArzvakumAra jaina zrI madanalAla jaina zrI mahendrarAjA jaina paM0 zrI jJAnamuni jI zrI pRthvIrAja jaina o 1975 1956 1962 1955 1950 3-8 55-56 55-56 47-53 5-17 11-16 w 6-7 or 6 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa zrI vimala jaina DaoN0 gulAbacandra caudharI zrI jamanAlAla jaina 33 DaoN0 nijAmuddIna ___ 35 muni nemicaMda 15 upAdhyAya amaramuni 34 I0 san 1964 1963 1982 1983 1964 1982 461 pRSTha 35-38 15-17 51-55 10-13 30-34 5-14 bhagavAn mahAvIra aura nArI jAti bhagavAn mahAvIra aura unakA upadeza bhagavAn mahAvIra aura yuvA adhyAtma bhagavAn mahAvIra aura vizvazAMti bhagavAn mahAvIra aura samatA kA AcaraNa bhagavAn mahAvIra bhagavAn mahAvIra-unake jIvana kI vividha bhUmikAeM bhagavAn mahAvIra kA Adarza aura hama bhagavAn mahAvIra kA Adarza jIvana bhagavAn mahAvIra kA upadeza aura Adhunika samAja bhagavAn mahAvIra kA jIvana aura darzana bhagavAn mahAvIra kA nirvANa kalyANaka bhagavAn mahAvIra kA vicAra tathA kRtitva samasta vizva ke lie anupama dharohara bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva paM0 sukhalAla saMghavI zrImatI kAMtA jaina zrI pUnamacanda muNota jaina auw or aran w wg waar on 1952 1951 1985 9-16 33-36 22-23 36 32 paM0 dalasukhabhAI mAlavaNiyA DaoN0 sAgaramala jaina upAdhyAya amaramuni 45 35 1981 1994 1983 1983 17-22 14-17 2-6 DaoN0 rAmakumAra varmA DaoN0 gulAbacandra caudharI 31 1 -7 1979 1955 6 36-37 41-46 6 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka ur zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka muni kanhaiyAlAla jI 'kamala' zrI vaziSThanArAyaNa sinhA DaoN0 zrIraMjana sUrideva munizrI nagarAja jI paM0 amRtalAla zAstrI muni vasantavijaya paM0 sukhalAla jI DaoN0 maMgaladeva zAstrI zyAmavRkSa maurya zrI jJAnamuni 13 38 7-8 6 1 ur 462 lekha bhagavAn mahAvIra kA vyaktitva bhagavAn mahAvIra kA samanyavAda bhagavAn mahAvIra kI janmakAlIna paristhitiyA~ bhagavAn mahAvIra kI talasparzinI ahiMsA dRSTi bhagavAn mahAvIra kI divya dezanA bhagavAn mahAvIra kI dena / bhagavAn mahAvIra kI maMgala virAsata bhagavAn mahAvIra kI mahAmAnavatA bhagavAn mahAvIra kI vyApaka dRSTi bhagavAn mahAvIra ke ATha saMdeza bhagavAn mahAvIra ke Adarza aura yathArtha kI pRSThabhUmi bhagavAn mahAvIra ke jIvana kA eka bhrAnta dRzya bhagavAn mahAvIra ke nirvANa kA 2500vAM varSa bhagavAn mahAvIra-jIvana aura siddhAnta bhagavAn mahAvIra : jIvana sambandhI pramukha ghaTanAeM bhagavAn mahAvIra : samatAdharma ke prarUpaka I0 san 1957 1959 1962 1986 1957 1964 1974 1963 1984 1964 pRSTha 17-23 46-50 22-26 2-4 33-34 37-40 3-9 9-11 29-31 28-32 26 14 ___ 35 15 muni zrI nagarAja jI DaoN0 jyotiprasAda jaina zrI gopIcaMda dhArIvAla zrI dharmacandra 'mukhara' DaoN0 maMgalaprakAza mehatA paM0 dalasukha mAlavaNiyA 35 15 23 1984 1964 1972 1955 1985 1974 20-22 33-46 26-31 36-40 12-15 18-27 26 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa aMka zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zrI kastUramala bAMThiyA lekha bhagavAn yA sAmAjika krAMtikArI bhagavAn mahAvIra ke jIvana caritra I0 san 463 pRSTha 25-27 49-63 5-22 15 20 1964 1969 " 26 35 36 bharatezavaibhava meM pratipAdita sAmAjika evaM Arthika vyavasthA bhAgyavAna andhA puruSa bhAgya banAma puruSArtha bhArata kI ahiMsaka saMskRti bhAratIya cikitsA zAstra bhArata kI ahiMsaka saMskRti bhAratIya darzanoM kA samanvayavAdI sthitaprajJa puruSa bhAratIya manISA ke ujjvalatama pratIka paM0 sukhalAla jI bhAratIya saMskRti bhAratIya saMskRti kA dRSTikoNa bhAratIya saMskRti kA praharI bhAratIya saMskRti meM dAna kA mahatva zrI supArzvakumAra jaina muni mahendra kumAra DaoN0 sAgaramala jaina munizrI rAmakRSNajI ma0 sA0 zrI atrideva vidyAlaMkAra munizrI rAmakRSNajI ma0 sA0 paM0 zrI vijayamuni jI E w s na ar a anuo omara 1975 1983 1985 1956 1953 1956 1981 3-8 14-16 2-6 20-23 29-34 21-25 17-27 32 DaoN0 rAmajI siMha DaoN0 maMgaladeva zAstrI ___32 1981 1955 1955 1955 1969 44-46 18-31 3-16 26-28 8-16 kaviratna zrI amaramunijI zrI devendramuni zAstrI 206 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 1920 varSa 41 4-5 35 33 31 464 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka bhAratIya rAjanIti meM jaina saMskRti kA yogadAna zrI indrezacandra siMha bhAratIya saMskRti kA samanvita rUpa DaoN0 sAgaramala jaina bhAratIya saMskRti ke vikAsa meM zramaNa dhArA kA mahatva DaoN0 komalacanda jaina bhigamaMgA mana DaoN0 ratanakumAra jaina bhikSuNI saMgha kI utpatti evaM vikAsa DaoN0 aruNapratApa siMha bhikSu saMgha aura samAjasevA bhikSu jagadIza kAzyapa maMgalamaya mahAvIra pro0 mahendrakumAra nyAyAcArya maMdiroM ke jhagar3e aura jaina samAja . zrI RSabhadAsa rAMkA mana kI lar3AI upAdhyAya amaramuni manuSya prakRti se zAkahArI DaoN0 mahendrasAgara pracaNDiyA mamatA mahAtmA bhagavAnadIna manuSya kI paribhASA zrI mahAvIraprasAda gairolA manuSya kI pragati ke prati bhayaMkara vidroha munizrI AIdAna jI mahArAja mahatvapUrNa jaina kalA ke prati jaina samAja kI upekSA vRtti zrI agaracaMda nAhaTA mahAkavi svayaMbhU aura nArI DaoN0 devendrakumAra jaina mahAkavi ratnAkara ke katipaya adhyAtma gIta paM0 ke0 bhujabalI zAstrI I0 san 1990 1994 1984 1982 1980 / 1950 1952 1951 1980 1981 1980 1980 1954 2 pRSTha 27-34 129-134 15-24 21-28 17-20 13-16 23-24 28-32 13-16 32-34 3-4 14-16 18-19 6 y xa xa xw w or w raw gor 31 32 31 25 1980 1974 1968 13-14 3-7 23-25 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI mahezazaraNa saksenA varSa aMka 4 I0 san 1955 pRSTha / 14-17 47 55-59 47 36 25 24 4 DaoN0 USA siMha DaoN0 Aditya pracaNDiyA zrI jamanAlAla jaina zrI devendramuni zAstrI zrI bhUparAja jaina zrI subhASamuni sumana upAdhyAyazrI amaramuni jI 7-9 7 5 6 5 24 M lekha mahAtmA kanphyUziyasa mahAtmA gA~dhI kA mAnavatAvAdI rAjanItika cintana aura jainadarzana eka samIkSAtmaka adhyayana mahAmAnava mahAvIra kA jIvana pradeya mahAvIra aura unakI dezanA mahAvIra aura unake siddhAnta mahAvIra aura kSamA mahAvIra aura buddha mahAvIra kA akhaNDa vyaktittva mahAvIra kA jIvana darzana mahAvIra kA jIvana darzana mahAvIra kA darzana, sAmAjika paripekSya meM mahAvIra kA maMgala upadeza mahAvIra kA vIratva mahAvIra kA saMdeza mahAvIra kA sAmyavAda mahAvIra kI jaya 37 21-24 3-8 30-34 12-16 11-16 3-14 mm 9 9 39 ww ur use tra 1996 1996 1985 1974 1973 1953 1986 1981 1984 1986 1981 1962 / / 1968 1955 1954 1954 DaoN0 sAgaramala jaina 7-9 2-9 35 6 376 326 13 7-8 ___ 19 9 6 6-7 DaoN0 harizaMkara varmA DaoN0 bhAnIrAma varmA zrI raghuvIrazaraNa divAkara zrI sundaralAla jaina DaoN0 indra 49-50 22-27 24-34 28-31 31-33 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 32 aMka 6 466 lekha mahAvIra kI vANI mahAvIra kSatriya putra the yA brAhmaNaputra ? mahAvIra ke ye uttarAdhikArI mahAvIra ke jIvana para nayA prakAza mahAvIra ke siddhAnta-yugIna saMdarbha meM mahAvIra jayantI mahAvIra bhUle ? zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kapUracanda jaina DaoN0 mohanalAla mehatA muni surezacandra zAstrI zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 sAgaramala jaina sva0 zrI jinendravarNI zrI kastUramala bAMThiyA 12 o w w 6 m in "s % aela * * 9 : 9 ) * * * 9 % I0 san 1981 1974 1955 1961 1982 1984 1956 1956 1956 1957 1975 1961 1984 1950 1981 1956 1960 pRSTha 23-26 34-38 57-60 31-33 3-27 15-19 22-29 4-15 51-54 50-52 12-16 32-33 11-14 25-27 6-15 22-25 21-23 w 76-7 w w mahAvIra bhUle ! mahAvIra mahAn the mahAvIra vivAhita the yA avivAhita mahilAoM kI maryAdA mAnava jAti ke abhyudaya kA parva 'dIpAvalI' mAnava jIvana kA AdhAra mAnava dharma kA sAra mAnava saMskRti aura mahAvIra 266 12 4 x pro0 dalasukhabhAI mAlavaNiyA pro0 vimaladAsa koMdiyA zrI ratilAla ma0 zAha zrImatI zakuntalA mohana darzanAcArya muni yogezakumAra zrI pRthvIrAja jaina zrI jagadIzasahAya pro0 devendrakumAra jaina or 2 m 7-8 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI e0 ema0 yostana aMka 2 8 3-4 lekha mAnava saMskRti kA vikAsa maoNntesari Andolana maoNntesari zikSA ke 50 varSa maoNntesari zikSA-paddhati mA~sa kA mUlya munizrI cauthamala jI kI janma zatAbdI munizrI dezapAla : jIvana aura kRtitva mulAkAta mahAvIra se mUrta-aMkanoM meM tIrthaMkara mahAvIra ke jIvana-dRzya meghakumAra kA AdhyAtmika jAgaraNa merI kucha anubhUtiyA~ ku0 USA meharA upAdhyAya amaramani jI zrI gulAbacanda jI DaoN0 sanatkumAra raMgATiyA zrI zaradakumAra sAdhaka DaoN0 mArutinandanaprasAda tivArI zrI vijaya muni zrI zAdIlAla jaina 8 31 30 32 ___ 36 o in ins in n mo w w aa a aa aw o 467 pRSTha 3-15 67-79 61-66 38-48 22-25 24-27 62-69 2-6 21-25 25-27 88-91 I0 san 1976 1957 1957 / 1957 1957 1980 1979 1981 1985 1976 1957 1963 1958 1963 14 18 " ___ 14 maulika cintana kI AvazyakatA yaha dharma prANa deza hai yugapuruSa AcAryasamrATa AnnadaRSi jI ma0 yugapuruSa bhagavAn mahAvIra yugInapariveza meM mahAvIra svAmI ke siddhAnta zrI agaracaMda nAhaTA zrI raghuvIrazaraNa divAkara upAcArya zrI devendramunijI mahArAja zrI pRthvIrAja jaina DaoN0 sAgaramala jaina 20-23 28-30 103-105 24-27 6 1992 1951 / 1995 2 __46 . 7-9 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI indrezacandra siMha DaoN0 ke0 RSabhacandra 40 12 2 h h I0 san 1989 1966 1967 1965 1972 1983 1980 OY pRSTha 26-36 8-12 9-12 32-34 16-27 14-19 13-15 16 24 34 zrI gaNezaprasAda jaina zrI gaNeza lalavAnI upAdhyAyazrI amaramuni h 12 2 9 h 468 lekha yuddha aura yuddhanIti rAkSasa : eka mAnava vaMza rAmakathA ke vAnara : eka mAnava jAti rAmakathAviSayaka katipaya bhrAMta dhAraNAyeM rAjagRha rAjya kA tyAga : tyAgI se bhaya rAjA megharatha kA balidAna rAmasanehI sampradAya ke reNazAkhA ke do sarAvagI AcArya rASTranirmANa aura jaina rASTrabhASA ke Adyajanaka bhagavAn mahAvIra rASTrIya vikAsa yAtrA meM jaina dharma evaM jaina patrakAroM kA yogadAna rUr3hicchedaka mahAvIra lavaNa evaM aMkuza kI devavijaya kA bhaugolika paricaya loka kalyANa ke lie zramaNa saMskRti varNa aura jAtivAda : jaina dRSTi m zrI agaracaMda nAhaTA zrI mAIdayAla jaina DaoN0 ratilAla ma0 zAha m 1978 1960 1973 12-16 49-56 28-31 24 4 zrI jinendra kumAra paM0 becaradAsa dozI DaoN0 ke0 RSabhacaMdra bhikSu jagadIza kAzyapa zrI kanhaiyAlAla sarAvagI sh 36 3 1985 1985 36 1952 163 1965 1949 29 7 1978 6-10 32-37 3-15 19-21 17-20 r m Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha I0 san 1972 1983 1974 34 469 pRSTha / 7-11 13-16 28-34 27-28 1-4 69-75 3-8 8-16 1984 196 25 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka varNa vicAra zrI ramezacaMdra jaina 24 1 vartamAna azAnti kA ekamAtra samAdhAna ahiMsA zrI kastUrInAtha gosvAmI vartamAna yuga ke sandarbha meM bhagavAn mahAvIra ke upadeza zrI kanhaiyAlAla sarAvagI vartamAna sandarbha aura bhagavAn mahAvIra kI ahiMsA DaoN0 Aditya pracaNDiyA 356 vardhamAna : cintana khaNDa zrI narezacandra mizra vardhamAna se mahAvIra kaise bane ? zrI jinavijayasenasUri 15 5-6 varAMGgacarita meM aThAraha zreNiyoM ke pradhAna : eka vizleSaNa DaoN0 ramezacandra jaina 26 varAGgacarita meM rAjanIti vasurAjA muni mahendrakumAra 35 vAdirAja sUri : vyaktitva evaM kRtitva zrI udayacanda 'prabhAkara' vidvat ratnamAlA kA eka amUlya ratna vidyAnanda muni 32 vidyAdhara : eka mAnava jAti DaoN0 ke0 RSabhacandra 184 vidyAmUrti paM0 sukhalAla jI paM0 dalasukha mAlavaNiyA vidyAvAridhi evaM prajJAputra munizrI nagarAja jI 32 5 vimalasUri ke paumacariu kA bhaugolika adhyayana DaoN0 kAmatAprasAda mizra __32 12 vivAha aura kanyA kA adhikAra suzrI premakumArI divAkara 2 12 vivAha-bhAratIyettara paramparAyeM DaoN0 baziSThanArAyaNa sinhA 28 3-8 1968 1964 1975 1974 1984 1977 1981 1967 1952 1981 1981 1951 1965 53 ow 18-20 15-18 m 12-20 25-30 24-32 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 lekha "" vizvazAMti kA AdhAra - gA~dhIvAda vizva ahiMsA saMgha aura pravRttiyA~ vItarAga mahAvIra kI dRSTi vIrasaMgha aura gaNadhara vaidika sAhitya meM jaina paramparA vaizAlI ke gaNataMtra kI eka jhA~kI vyakti aura samAja vyakti aura samAja vyakti pahale yA samAja zAnti kI khoja meM zAMti ke agradUta bhagavAn mahAvIra zAsanaprabhAvaka AcArya jinaprabhasUri zAstra aura sAmAjika krAnti zikSA aura usakA uddezya * zikSA kA jahara zikSA ke do rUpa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka "" zrI narendrakumAra jaina DaoNo bUlacanda jaina zrI jJAna muni zrI zrIraMjana sUrideva pro0 dayAnanda bhArgava DaoN0 indra zrI ratana pahAr3I DaoN0 sAgaramala jaina zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI pravINaRSi jI suzrI zaziprabhA jaina zrI agaracanda nAhaTA paM0 sukhalAla jI zrI esa0 Ara0 zAstrI zrI umAzaMkara tripAThI "" varSa 16 * ^ ~ ~ = x0 14 10 43 1 34 x x 25 31 14 28 12 8 11) 11) aMka 3 8 6 w 4 8 2 12 12 6-7 5 7-8 M 2 I0 san 1965 1954 1963 1959 1957 1992 1954 1950 1982 1974 1980 1963 1976 1961 1957 1956 1955 pRSTha 19-28 37-40 6-8 11-13 35-38 9-13 28-30 20-24 3-4 28-31 17-19 4.9-52 13-20 9-12 4-7 30 27 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : aMka 2 m zramaNa w ___ 18 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekha lekhaka zikSA ke sAdhana 3 zizu aura saMskRti zrI esa0 Ara0 svAmI zubhakAmanA pro0 devendrakumAra jaina 6 kumArI satya jaina zramaNa aura zramaNopAsaka zrI kastUramala bAMThiyA zramaNa jIvana meM adhikaraNa kA upazamana paM0 muni kanhaiyAlAlajI ma0 'kamala' zramaNa bhagavAna mahAvIra paM0 becaradAsa dozI 26 zramaNa bhagavAn mahAvIra kI ziSya saMpadA muni phUlacandajI 'zramaNa' zramaNa bhagavAn mahAvIra ke cAritrika alaMkaraNa-kramaza: ravizaMkara mizra 35 zramaNa-saMgha DaoN0 mohanalAla mehatA zramaNa saMgha kI zikSA-dIkSA kA prazna paM0 munizrI surezacandra jI mahArAja 7 zramaNa saMskRti aura nayA saMvidhAna zrI pRthvIrAja jaina 1 zramaNa saMskRti aura nArI DaoN0 komalacaMda jaina 23 zramaNa saMskRti kA bhAvI vikAsa paM0 kRSNacandrAcArya 9 zramaNa saMskRti kA kendra-vipulAcala aura usakA par3osa zrI gulAbacandra caudharI 1-2 Pm v u m * 99 MMM 9 ~ More anar sor a or w w or a sga or 471 pRSTha 13-17 10-14 31-33 23 25-29 23-27 10-17 30 1-2 1-2 18-29 16-17 9-15 6-10 I0 san 1951 1957 1954 1952 1967 1956 1974 1955 1982 1984 1977 1956 1950 1972 1958 1950 3 3 73-74 15-22 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 aMka 8 23 33 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI devendramuni zAstrI zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zrI manohara munijI DaoN0 devendrakumAra jaina zrImatI urmilA jaina zrI vasantakumAra caTTopAdhyAya zrI kAnajI bhAI paTela zrI jamanAlAla jaina zrI kastUramala bAMThiyA zrI sanatkumAra jaina munizrI mahendrakumAra 'prathama' zrI dhanyakumAra rAjeza lekha zramaNa saMskRti kA sAra zramaNa saskRti kA hArda zramaNa saMskRti kI AdhyAtmika pRSThabhUmi zramaNa saMskRti kI mUla saMvedanA zramaNa saMskRti kI pRSThabhUmi zramaNa saMskRti ke maulika upAdAna zramaNa saMskRti meM kSamA zramarasa kA strota : zrAvaka zrAvaka kise kahA jAya zrAvaka ke mUlaguNa zrAvaka gaMgadatta zrIkRSNa : eka samIkSAtmaka adhyayana I0 san 1969 1965 1957 1972 1982 1958 1962 1978 1967 1978 1985 1969 29 3322 >> xmxx >> . pRSTha 8-17 2-11 35-38 16-17 3-5 9-21 9-13 13-22 10-23 3-18 14-15 27-34 26-31 29-32 14-19 30-33 18 20 20 2 1969 zrI tAraNa svAmI saMvedanahInatA se sulagatI sabhyatA saMvatsarI aura AcArya zrI sohanalAla jI ma0 zrI devendra kumAra muni rAjendrakumAra 'ratneza' zrI vijJa 1950 1985 1955 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha saMskRti - eka vizleSaNa saMskRti kA artha saMskRti kA AdhAra - vyakti svAtaMtrya saMskRti kA prazna saMskRti kA svarUpa saMskRti kyA hai? saMskRti kI duhAI saccI kSamA saccI sanAthatA sattA kA darpa sadvicAra hetu maulika prakriyA sadA jAgrata naravIra sanatkumAra kA saundarya santa ekanAtha ke jIvana prasaMga sanmati mahAvIra aura 'sarvodaya' saphala huA samyakattva parAkrama zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gulAbacandra caudharI paM0 phUlacandajI siddhAntazAstrI pro0 mahendrakumAra jI 'nyAyAcArya' pro0 vimaladAsa jaina zrI devendramuni zAstrI DaoN0 nAmavara siMha zrI RSabhadAsa kA sAdhvIzrI kAnakumArI jI DaoN0 ravizaMkara mizra upAdhyAya amaramuni jI zrI saubhAgyamuni 'kumuda' sAdhvIzrI mRgAvatI evaM sAdhvI suvratA zrIjI upAdhyAya amaramuni jI DaoN. indracandra zAstrI zrI mahAvIraprasAda premI zrI rAjamala pavaiyA varSa 15 12 8 32 36 33 35 32 33 5 32 aMka 12 8 7 12 12 9 4 5 11 3 6-7 11 I0 san 1950 1950 1950 1950 1964 1961 1957 1981 1985 1982 1984 1981 1982 1954 1955 1981 473 pRSTha 13-16 33-34 33-36 23-27 33-34 34-39 15-18 31-32 10-12 13-16 10-11 36 10- 14 11-19 51-53 1 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 lekha varSa aMka 10-12 6 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 pratibhA jaina DaoN0 mohanalAla mehatA zrI RSabhadAsa rAMkA zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' muni mahendrakumAra 'prathama' zrI cimanalAla cakubhAI zAha pro0 devendrakumAra jaina 30 samakAlIna jaina samAja meM nArI samatA aura samanvaya kI bhAvanA samatA ke pratIka mahAvIra samatA ke saMdezadAtA : bhagavAn mahAvIra samatAzIla bhagavAn mahAvIra samadarzI dArzanika samanvaya yA saphAI samAja kA dharma samAja meM mahilAoM kI upekSA-eka vicAraNIya viSaya samAjazAstra kI pRSThabhUmi meM jainoM ke sampradAya sarasvatI putra sarvadharma samabhAva aura syAdvAda sarvadharmasamAnatva kI kuMjI sarvodaya aura rAjanIti sarvodaya aura hRdaya parivartana sAdhu saMsthA aura lokazikSaNa 3 13 31 I0 san 1995 1959 1958 1964 1979 1981 1952 1961 1979 1966 1981 1986 1960 1958 1958 voron a ornoo x ooo pRSTha 34-41 39-44 69-72 25-28 27-30 52 7-10 21-23 8-19 11-19 50 10-15 18 29-31 32-34 35-40 DaoN0 premacandra jaina zrI lakSmInArAyaNa 'bhAratIya' zreSThI zrI acalasiMha jI zrI subhASamuni 'sumana' zrI amaramuni jI zrI satIzakumAra zrI baziSThanArAyaNa sinhA munizrI nemicanda jI 37 10 10. 12 1961 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha sAdhu samAja kI pratiSThA sAdhvI samAja se sAmAyika aura dhyAna sAmpradAyika kadAgraha sAMskRtika parva kI sAmAjika upayogitA sirpha phaizana kI khAtira subuddhi aura durbuddhi sukha kA sAgara sukha- du:kha sumana rakha bharosA mahAvIra kA sUDA - sahelI kI premakathA sevA : eka vizleSaNa sevAvratI naMdISeNa sone kI camaka somadevasUri aura jainAbhimata varNa vyavasthA somadevasUri kI arthanIti-eka samAjavAdI dRSTikoNa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka paM0 kRSNacandrAcArya munizrI AIdAnajI DaoN0 Aditya pracaNDiyA zrI pRthvIrAja jaina sAdhvIzrI arNimA zrIjI zrI prakAza mehatA muni mahendrakumAra 'prathama' DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' zrI kanhaiyAlAla sarAvagI zrI utsavalAla tivArI zrI bha~varalAla nAhaTA zrI devendramuni zAstrI upAdhyAya amara muni upAdhyAyazrI amara muni zrI gokulacaMda jaina zrI kRSNamurArI pANDeya varSa m 4 35 1 32 33 36 33 31 36 42 18 32 31 13 32 aMka G 7-8 4 4 2 11 4 10 7 7-12 1-2 8 I0 san 1952 1953 1984 1949 1981 1981 1985 1982 1980 1985 1991 1966 1980 1980 1961 1981 475 pRSTha 61-63 21-22 4-8 27-30 16-20 23-24 7-13 22-24 9-13 10-11 25-34 26-42 14-17 8-9 9-14 24-25 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha pRSTha varSa 33 32 2-7 36 I0 san 1982 1981 1985 1951 1955 1983 1981 1997 1950 1965 1965 39-40 12-18 26-31 34-35 20-21 34 32 51 476 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka sneha ke dhAge zrI amaramuni jI smRti nandana zrI jinendra kumAra svabhAva parivartana yuvAcArya mahAprajJa svAmI kezavAnanda svAmI satyasvarUpajI svAmI vivekAnanda zrI zItalacandra caTarjI svapna aura vicAra muni sukhalAla sva0 paNDita jI eka calate phirate vizvakoza zrI zAdIlAla jaina strImukti, anyatairthika mukti evaM savastramukti kA prazna DaoN0 sAgaramala jaina striIzikSA suzrI kAMtA jaina hamArI pravRttiyA~ aura unakA mUlyAMkana DaoN0 indracandra zAstrI hamAre patana kA mukhya kAraNa : hiMsA zrI nArAyaNa saksenA hamAre samAja kI bhAvI pIr3hI zrI udaya jaina hameM sAmAjika mUlyoM ko badalanA hai zrI jamanAlAla jaina harijana maMdira praveza zrI bhagatarAma jaina harivaMzapurANakAlIna samAja aura saMskRti zrI dhanyakumAra rAjeza hindI jaina kavi chatrapati : vyaktitva tathA kRtitva DaoN0 Aditya pracaNDiyA 'dIti' hindI jaina sAhitya kA vismRta bundelI kavi : devIdAsa DaoN0 (zrImatI) vidyAvatI jaina hemacandrAcArya kI sAhitya sAdhanA DaoN0 mohanalAla mehatA 48 16 16 113-132 23-26 32-36 16-19 16-18 1952 8 7-8 6-7 2 8 10-12 287 58-61 3-13 1957 1956 1970 1984 1992 1977 29-39 27-31 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha varSa aMka I0 san 477 pRSTha 6. tulanAtmaka adhyAtma aura vijJAna -kramaza: pro0 sAgaramala jaina 40 6 4-6 1989 1997 9-19 20-29 48 42 42 4-6 4-6 24 11 1991 1973 1957 " anya pramukha bhAratIya darzanoM evaM jaina darzana meM - karmabandha kA tulanAtmaka svarUpa ku0 kamalA jozI AtmA : bauddha evaM jaina dRSTi zrI kanhaiyAlAla sarAvagI Adhunika vijJAna aura ahiMsA zrI jJAnamuni jI mahArAja Adhunika vijJAna, dhyAna evaM sAmAyika DaoN0 pArasamala agravAla iSukArIya adhyayana (uttarAdhyayana) evaM zAMtiparva(mahAbhArata) kA pitA-putra saMvAda DaoN0 aruNapratApa siMha ujjayinI aura jainadharma zrI tejasiMha gaur3a karmaprAbhRta athavA SaTkhaMDAgama : eka paricaya-kramaza: DaoN0 mohanalAla mehatA 33-43 3-9 10-14 34-43 47 1996 16 1991 1972 1964 1965 1965 1965 1965 ms and 87-92 3-12 29-32 23-28 32-37 19-22 23-29 16 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha varSa aMka I0 san pRSTha zrI agaracanda nAhaTA zrI rAmadayAla jaina zrI komalacanda jaina 23 17 18 1979 1972 1965 1967 1967 1967 1968 sau0 sudhA rAkhe DaoN0 komalacanda jaina Air vom 31-33 19-22 73-84 26-33 14-17 15-19 23-24 16-17 jinadattasUri kA zakunazAstra evaM haribhadrasUri kA vyavahArakalpa jaina aura vaiSNava kAvya paramparA meM rAma jaina aura bauddha AgamoM meM gaNikA bauddha aura jaina AgamoM meM jananI jaina aura bauddha AgamoM meM jananI : eka pahalU bauddha aura jaina AgamoM meM jananI : eka spaSTIkaraNa bauddha aura jaina AgamoM meM nArI jIvana : eka aura spaSTIkaraNa jaina aura hindU jaina granthoM aura purANoM ke bhaugolika varNana kAtulanAtmaka adhyayana jaina, bauddha aura hindU dharma kA pArasparika prabhAva jaina evaM bauddha darzana meM pramANa vivecana jaina evaM bauddha pAribhASika zabdoM ke artha nirdhAraNa aura anuvAda kI smsyaayeN| jaina tatvoM para zUbiMga ke vicAra jaina tathA anya bhAratIya darzanoM meM sarvajJatA vicAra (kramaza:) ___19 paM0 dalasukha mAlavaNiyA 23 zrI agaracaMda nAhaTA DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 dharmacandra jaina 48 4-6 10-12 1972 1997 1992 15-20 30-59 21-40 . 43 45 4-6 DaoN0 sAgaramala jaina zrI kastUramala bAMThiyA zrI narendrakumAra jaina 1994 1970 1979 234-238 16-23 3-13 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka lekha varSa aMka 9 10-12 10 1-2 DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 ramezacandra jaina zrI kRSNalAla zarmA 479 pRSTha / 3-10 1-12 3-11 65-72 I0 san 1979 1992 1977 1966 28 18 DaoN0 sAgaramala jaina DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI rAmaprasAda tripAThI DaoN0 zAntArAma bhAlacandra deva 1-3 8 22 41 1996 1972 1970 1990 3-10 8-12 23-36 29-40 jainadharma aura Adhunika vijJAna jainadharma aura bauddhadharma jainadharma aura vyAvasAyika pU~jIvAda: vebara kI anudRSTi jainadharma aura hindU dharma (sanAtana dharma) kA - pArasparika sambandha jainadharma : vaidika dharma ke saMdarbha meM jaina-bauddha sammata karma siddhAMta jaina saMskRti aura zramaNa paramparA jaina sammata AtmasvarUpa kA anya bhAratIya darzanoM se tulanAtmaka vivecana tarka aura bhAvanA tIrthaMkara aura Izvara ke sampratyayoM kA tulanAtmakavivecana tulanAtmaka darzana para do dRSTiyA~ triratna, sarvodaya aura sampUrNa krAnti draupadI kathAnaka kA jaina aura hindU srotoM ke AdhAra para tulanAtmaka adhyayana DaoN0 (zrImatI) kamalA paMta kAkA kAlelakara 1991 35-43 31-32 1949 46 DaoN0 sAgaramala jaina zrI zrIprakAza dUbe DaoN0 dhUpanAtha prasAda ___46 15 1-3 7-8 1995 1995 1964 1996 87-92 17-21 44-48 zrImatI zIlA siMha 46 7-9 1995 76-82 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 lekha paumacariu aura rAmacaritamAnasa : eka tulanAtmaka adhyayana padmacarita aura paumacariu padmacarita aura harivaMzapurANa pAtaMjala tathA jaina yoga : svarUpa evaM prakAra purANa banAma kathA sAhitya : eka prazna cinha pravRtti mArga aura nivRtti mArga prasAda aura tIrthaMkara prAkRta ke prabandha kAvya : saMskRti prabandha kAvyoM ke sandarbha meM buddha aura mahAvIra kA parinirvANa "" bauddha aura jaina AgamoM meM jananI bauddha aura jaina AgamoM meM putravadhU bhagavAn ariSTanemi aura karmayogI kRSNa bhagavAn buddha aura bhagavAn mahAvIra bhAgavadgItA aura jainadharma bhAratIya sAhitya aura Ayurveda zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 devendrakumAra jaina zrI ramezacandra jaina "" ku0 maMgalA sAMDa DaoN0 premacaMda jaina zrI subodhakumAra jaina DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 zrIraMjana sUrideva zrI kastUramala bAMThiyA 77 0 sudhA rAkhe DaoN0 komalacanda jaina sau0 zrI devendramuni zAstrI paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI agaracaMda nAhaTA zrI devendramuni zAstrI varSa 24 24 23 30 21 22 23 I m m a 25 13 13 19 18 x x m x 24 16 15 18 aMka 4 5 8 7 10 1 7 mu 6 7-8 1-2 8 4 12 10 I0 san 1973 1973 1972 1979 1970 1970 1972 1974 1962 1962 1967 1967 1972 1965 1964 1967 pRSTha 11-14 3-7 3-7 3-15 13-9 34-36 21-24 3-10 8-16 25-36 20-26 24-33 3-6 9-21 11-12 20-23 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI gopIcaMda dhArIvAla paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrI lakSmIcandra jaina 16 10 I0 san 1965 1953 481 pRSTha 22-29 3-4 28-31 17 1966 44 DaoN0 sAgaramala jaina zrI premasumana jaina 1993 1967 1-10 3-14 18 lekha bhautikavAda va adhyAtmavAda bhautikatA aura adhyAtma kA samanvaya maharSi aravinda : jaina darzana kI dRSTi meN| mahAyAna sampradAya kI samanvayAtmaka dRSTi : bhagavad gItA aura jainadharma ke paripekSya meM mahAkavi svayaMbhU aura tulasIdAsa mahAvIra aura gA~dhI kA ahiMsA darzana janajIvana ke saMdarbha meM mahAvIra aura buddha : kaivalya aura bodhi mithyAtva ina jainijma eNDa zaMkara : e kampareTiva sTaDI vardhamAna aura hanumAna vedottarakAlIna AtmavidyA aura jainadharma vaidika evaM zramaNa paramparA meM dhyAna zAstra aura zastra zvetAmbara mUlasaMgha evaM mAthurasaMgha-eka vimarza zramaNa aura brAhmaNa DaoN0 zrIraMjana sUrideva munizrI nagarAja jI 20 1969 1967 5-12 3-6 18 23 DaoN0 lalitakizora lAla zrIvAstava 24 zrI sUrajacaMdra 'satyapremI' DaoN0 ajita zukadeva DaoN0 rajjana kumAra 47 paM0 sukhalAla jI 1 DaoN0 sAgaramala jaina 43 pro0 indra 6-7 9 1-3 2 7-9 4 1972 1955 1972 1996 1949 1992 1950 35-41 23 10-16 47-59 13-15 15-23 29-32 14 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 23 aMka 10 27 u 482 lekha zramaNa aura vaidika sAhitya meM svarga aura naraka zramaNa evaM brAhmaNa paramparA meM parameSThI pada saMskRta aura prAkRta kA samAnAntara adhyayana saMskRta zabda aura prAkRta apabhraMza samrATa akabara aura jainadharma sarvodaya aura jaina dRSTikoNa sAMkhya aura jaina darzana sAmyavAda aura zramaNa vicAradhArA sthAnAGga aura samavAyAGga - kramaza: zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI dhanyakumAra rAjeza sAdhvI (DaoN0) surekhA jI zrI zrIraMjana sUrideva DaoN0 devendrakumAra jaina DaoN0 sAgaramala jaina zrI mahAvIracaMda dhArIvAla DaoN0 ramezacandra jaina zrI pRthvIrAja jaina paM0 becaradAsaM dozI 28 48 15 28 er or I0 san 1972 1992 1975 1977 1997 1964 1977 1949 1964 1964 1996 1992 1993 1955 1970 pRSTha 3-9 55-67 3-8 18-20 71-76 33-36 14-19 22-27 2-6 2-8 36-52 91-102 14-18 38-40 13-17 an a a . 15 47 10 10-12 1-3 10-12 43 44 sthAnAGga evaM samavAyAGga meM punarAvRtti kI samasyA DaoN0 azokakumAra siMha syAdvAda evaM zUnyavAda kI samanvayAtmaka dRSTi DaoN0 (ku0) ratnA zrIvAstava hindU evaM jaina paramparA meM samAdhimaraNa : eka samIkSA DaoN0 aruNapratApa siMha hindU-banAma-jaina pro0 mahendrakumAra nyAyAcArya helmuthaphona glAsanapa aura jainadharma zrI subodhakumAra jaina 7- vividha adhyayana : eka sujhAva zrI mahendra rAjA 21 12 1956 12-14 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 pRSTha varSa 23 18 5 176 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 mohanalAla mehatA zrI mahendra rAjA DaoN0 devendrakumAra zrI vidyA bhikSu paM0 becaradAsa dozI DaoN0 indra maho0 vinayasAgara zrI gaNezaprasAda jaina paM0 dalasukha mAlavaNiyA zrIkRSNacandrAcArya . zrI pArasamala 'prasUna' munizrI saMtabAla zrI mahendra rAjA lekha antarAyakarma apane vyaktitva kI parakha kIjiye - apabhraMza kI pUrva svayaMbhU yugInakavitA apUrvarakSA aba kahA~ taka abhaya kA ArAdhaka avida pada zatArthI asura Agama jhUThe haiM kyA ? AgarA meM zrI ratnamuni zatAbdI samAroha Atma nirIkSaNa AtmabalI sAdhaka aura daivItattva Adhunika pustakAlaya Adhunika pustakAlayoM meM pustakasUcI udbhaTa vidvAn paM0 becaradAsa dozI utsarga aura apavAda upavAsa se lAbha * aet 2 0 3 5 8 : : : : aes 9 3 .18 o row or w w or wo oro rown I0 san 1972 1954 1967 1966 1955 1954 1954 1971 1957 1964 1967 1964 1955 1955 1964 1966 1954 1954 27-29 5-9 12-13 8-14 1-8 26-30 30-33 56-59 12-16 9-10 9-12 37-40 37-38 37-38 30-33 27-30 zrI gulAbacandra jaina munizrI puNyavijaya jI zrI atrideva gupta 5 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 lekha eka duniyA~ aura eka dharma eka patra eka pratikriyA eka samasyA aisA kyoM ? kalakattA vizvavidyAlaya meM saMskRta kA ucca-zikSaNa kramaza: " kalcurIkAlIna bhagavAn zAMtinAtha kI pratimAe~ kazmIra kI saira "" "" karmoM kA phala denevAlA kampyUTara kAvya kA prayojana : eka vimarza kAvya meM loka maMgala kAvyazAstriyoM kI dRSTi meM zleSa kAza ! maiM adhyApikA hotI ! zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI esa0 esa0 gupta zrI kailAzacandra jaina DaoN0 devendrakumAra paM0 kailAzacandra jI zrI dhanadevakumAra 'sumana' ma0 ma0 vidhuzekhara bhaTTAcArya zrI zivakumAra nAmadeva paM0 kailAzacandra zAstrI "" "" pro0 jI0 Ara0 jaina zrI gaMgAsAgara rAya "" zrI zreyAMsakumAra jaina suzrI zarabatI jaina varSa k 20 19 1 23 22 13 13 29 4 aMka a x mo 4 9 6 10 10 11 12 12 7-8 8 4 I0 san 1957 1969 1968 1950 1954 1952 1952 1972 1954 1954 1954 1971 1962 1962 1978 1953 pRSTha 4-7 25 35 21-25 21-26 24-32 27-31 14-15 33-36 29-30 25-27 30-32 25-27 42-44 26-31 29-32 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha kisakI jaya kauna bhUkhe mareMge kyA Apa asundara haiM? kyA rAvaNa ke dasa mukha the ? khoja sambandhI kucha anubhava aura samasyAyeM gaMgA kA jala leya aragha gaMgA ko dInA gajeTiyara oNpha iMDiyA meM jainI aura jainadharma gharoM meM bacce calie aura khUba calie cAturmAsa vyavasthA meM sudhAra kIjiye jaba Apa ghara se akelI nikaleM jindagI kise kahate haiM ? 'jI' kI AtmakathA jIvana caritra grantha jIvana kI saccI krAnti jIvana dharma jIvita dharma zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka pro0 indracaMdra zAstrI zrI pITara phrImaina kumArI reNukA cakravartI DaoN0 ke0 RSabha candra DaoN0 dhIrendra varmA paM0 jamanAlAla jaina zrI subodhakumAra jaina zrImatI brajezakumArI yAjJika vaidyarAja paM0 sundaralAla jaina zrI antrarAja jaina ku0 rUpalekhA varmA priMsa kropATakina pro0 devendrakumAra jaina zrI agaracaMda nAhaTA munizrI padmavijaya jI zrI baziSThanArAyaNa sinhA DaoN0 rAdhAkRSNan varSa 18 21 6 15 7 ^ 10 10 8 ^ 11 8 aka 9 8 6 3-4 10 10 12 or u 4 3 10 485 I0 san pRSTha 1952 33-37 1954 14-17 1954 34-38 1967 22-24 1951 9-12 1957 23-28 1970 28-35 1957 54-60 1955 27-29 1963 21-23 1956 19-20 1955 17 1956 15-17 1959 35-38 1962 25-27 1960 23-26 1957 34 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 >> ~ pRSTha 9-11 11-15 73-79 31-32 33-37 16-19 29-31 9 486 lekha jaina gItoM kI paramparA jaina jyotiSa tithi patrikA jaina jJAna bhaNDAroM ke prakAzita sUcI grantha jainatva kI kasauTI jainoM ne bhI yuga kA AhvAna sunA jyortidhara do jaina vidvAn TamATara DaoNkTara alabarTa svITjara DaoN0 bhayAMNI ke vyAkhyAna DaoN0 mArIA maoNntesari talAka dAsa, dasyu aura paNi drAviNa dIpAvalI kI jaina paramparA durbalatA kA pApa do krAntikArI jaina vidvAn do premiyoM kI yaha dIkSA zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa aMka zrI pyArelAla zrImAla 10 4 zrI vijJa 7 . 12 zrI agaracanda nAhaTA 7-8 zrI kRSNacandrAcArya 1 12 zrI kastUramala bAMThiyA 14 9 zrI agaracaMda nAhaTA 7 5 AyurvedAcArya zrI sundaralAla jaina / zrI mAIdalAla jaina zrI zrIprakAza dube 15 2 zrI mahendra rAjA 8 . 3-4 zrI pRthvIrAja jaina 22 zrI gaNezaprasAda jaina 22 7 22 4 paM0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI vinodarAya jaina zrI ratilAla dIpacaMda desAI DaoN0 mohanalAla mehatA I0 san 1959 1956 1953 1950 / / 1963 1956 1956 1957 1963 1957 1950 1971 1971 1954 1956 1955 1951 19-20 18-21 29-34 26-30 20-24 9-11 30-34 7-13 27-29 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekha daure ke saMsmaraNa nayA aura purAnA dharma aura vidyA kA vikAsa mArga nigaMThanAtaputta nirAmiSa bhojana : eka samasyA naI pIr3hI aura dharma narasiMha mehatA nyAyocita vicAroM kA abhinandana patha-bhraSTa pArzvanAtha vidyAzrama pArzvanAtha vidyAzrama - eka sAMskRtika anuSThAna pulisa pustaka sUcI zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka ___ varSa aMka zrI harajasarAya jaina 4 5 muni surezacandra zAstrI paM0 sukhalAla jI 14 3 zrI bharatasiMha upAdhyAya 11 10 DaoN0 sampUrNAnanda zrI naMdalAla mAru 19 7 DaoN0 indracandra zAstrI 5 8 paM0 zrI jugalakizora mukhtAra zrI abhayamuni jI mahArAja pro0 vimaladAsa jaina 3 7-8 paM0 dalasukha mAlavaNiyA paM0 becaradAsa dozI 187 zrI mahendra rAjA 7 4 .8 som or novoro ana x or wron -29 ~ 9 9 9 Am 487 I0 san pRSTha 1953 1953 23-26 1955 20-22 1963 9-17 1960 21-23 1958 28-33 1968 35-38 1954 / 17-20 16-21 1955 33-36 1952 13-23 1949 33-34 1967 7-8 1956 27-29 1956 25-26 1956 1963 1963 / / 28-30 1951 21-25 punIta smaraNa pUjya zrI jinavijayendra sUri jI pratijJA zrI devendrakumAra zAstrI zrI zaMkara muni zrI hukumacanda siMghaI Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 P lekha varSa 15 1 8 8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka DaoN0 navaratna kapUra AcArya vinobA bhAve ku0 ilA khAsanavIsa DaoN0 mArIA maoNntesari zrI umAzaMkara tripAThI zrI maiksa eDAlora DaoN0 jyotiprasAda jaina DaoN0 maGgaladeva zAstrI paM0 kailAzacandra zAstrI suzrI mohinI zarmA DaoN0 gokulacaMda jaina pro0 dharmendrakumAra kAMkariyA zrI gopIcaMda dhArIvAla zrI amRtalAla zAstrI muni kAMtisAgara pro0 rAjabalI pANDeya bhAI zrI baMzIdhara jI 7 9 prAcyabhAratI kA adhivezana prema kA abhyAsa baccoM kI mUlabhUta AvazyakatAeM bAlaka kI vyavasthApriyatA buniyAdI sudhAra bailUna meM bhagavAn mahAvIra aura dIvAlI bhagavAn mahAvIra : eka zraddhAMjali bhagavAna mahAvIra ke jIvana kI eka jhalaka bhAratIya tyauhAra bhAratIya vizvavidyAlayoM meM jaina zodha kArya bhAvanAoM kA jIvana para prabhAva bhoga tRSNA bhojana aura usakA samaya magadha meM dIpamAlikA mahAmAnava kI mAnasika bhUmikA mahAvIra jayantI kA artha I0 san 1963 1949 1949 1957 / 1957 1957 / 1949 1955 1962 1956 1958 1952 1968 1957 1969 1956 1949 / 1953 1962 141 6 -7 9 10 3 12 19 11 9 1 20 5 7 12 1 1 pRSTha 26-30 22-23 15-20 49-53 17-20 21-28 8 3-8 30-32 27-30 29-28 25-26 18-19 18-20 37-40 3-6 19-21 mor.9 ~ >> . 136 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 lekha bujhatI huI cinagAriyA~ mAtRbhASA aura usakA gaurava mAnava kucha to vicAra kara mAnavamAtra kA tIrtha mAnavatA ke do akhaMDa praharI merI bambaI yAtrA mUka sevikA : vijayA bahana mg x 2 x mRtyuJjaya zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka varSa munizrI suzIlakumAra zAstrI 3 11 DaoN. vAsudevazaraNa agravAla munizrI mahAprabhavijaya jI mahArAja 7 2 paM0 sukhalAla jI 4 6 zrI bharatasiMha upAdhyAya DaoN0 indra zrI zaradakumAra sAdhaka 10-12 zrI mohanalAla mehatA zrI ema0 ke0 bhArilla 10 zrI rAkeza __ 3 7-8 paM0 kailAzacandra zAstrI zrI candanamala cAMda zrI zivanAtha 6. 10 paM0 becaradAsa dozI 18 9 paM0 zrI sukhalAla jI saMghavI DaoN0 esa0 rAdhAkRSNan 6 10 zrI agaracanda nAhaTA 93 yaha agasta kA mahInA yaha manamAnI kaba taka yuddha aura zramaNa yuvakoM ke prati ravIndranAtha ke zikSA siddhAnta aura vizvabhAratI 'roTI' zabda kI carcA lakhanaU abhibhASaNa lekhaka aura vizvazAMti likhAI kA sastApana ang mor or warm wa I0 san 1952 1962 1955 1953 / 1960 1953 1992 1950 1956 1952 1949 1969 1955 1967 1951 1955 1958 pRSTha 35-37 9-13 23-24 1-2 14-20 11-15 40-41 14-18 7-9 31-33 9-11 13-14 3-7 15-19 3-28 30-32 3-5 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 490 lekha varmA meM holI kA tyauhAra vahita aura ahita vicAroM para niyantraNa ke upAya vijaya vidyAlaya se mAtA-pitA kA sambandha vizva kaleNDara vizvakaleNDara kyoM nahIM apanAyA jAya ? vismRta paramparAe~ vairAgya ke patha para vikAsa kA mukhya sAdhana (kramaza:) " vyAvahArika kriyAe~ zatAvadhAnI ratnacandra pustakAlaya zabdoM kI zavapUjA na ho zAka vicAra zAstroddhAra kI AvazyakatA zizu kI nidrA zaitAna zramaNa saMgha ke dasa varSa zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka suzrI nirmalA prItiprema zrI gaNezaprasAda jaina pro0 lAlajI rAma zukla 0 satyavatI jaina ku0 zrImatI suzIlA zrI mahendrakumAra jaina pro0 veMkaTAcalam munizrI dulaharAja jI zrI hajArImala bAMThiyA paM0 sukhalAla jI "" kumArI AratI pAtrA DaoN0 mohanalAla mehatA munizrI nathamala jI zrI atrideva gupta vidyAlaMkAra AcArya AtmArAmajI zrImatI kamalA devI khalIla jibrAna DaoN0 indracandra zAstrI varSa 22 ww u 16 13 o 13 aMka 10 3-4 mr xx 4 8 12 10 11 3-4 12 4 10 9 4 9 I0 san 1955 1971 1950 1950 1957 1955 1955 1965 1950 1950 1950 1957 1951 1961 1951 1962 1954 1952 1962 pRSTha 30-32 20-23 31-35 35-38 29-32 33-37 14-18 18 17-25 13-18 11-13 23-28 31-36 15-19 33-36 41 32-34 23-33 17-19 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 3 18 15 12 7-8 zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka zrI vijayamuni zAstrI pro0 indracandra zAstrI zrI harajasarAya jaina zrI jugalakizora mukhtAra zrI vijaya muni zrI kastUramala bAMThiyA DaoN0 indracandra zAstrI zrI nirmala kumAra jaina zrI premIjI DaoN0 indra zrI jagannAtha pAThaka zrI yazovijaya upAdhyAya zrI esa0 kAnta lekha zrI kRSNa kI jIvana jhA~kI zrI jainendra gurukula, paMcakUlA zrI pArzvanAtha vidyAzrama zrI raMjanasUrideva kI kucha moTI bhUleM zrI ratnamuni : jIvana paricaya zrI lAlAbhAI vIracanda desAI 'jayabhikkhu' saMgharSa aura AliMgana saMgharSa karanA hogA saMsAra kI cAra upamAe~ saMsAra ke dharmoM kA udaya saMskRta kaviyoM ke upanAma saccA jaina saccA vaibhava sat kA svarUpa : anekAntavAda aura vyavahAravAdakI dRSTi meM sadAcAra hI jIvana hai santa zrI gaNezaprasAda varNI saphalatA ke tIna tattva I0 san 1958 1951 1956 1967 1964 1968 1966 1954 1956 1954 1960 1955 1955 173 pRSTha 6-9 / 15-20 63-80 30-30 19-28 28-37 25-32 19-23 13-14 20-25 13-17 25-26 19-35 movir mr 7-9 DaoN0 rAjendrakumAra siMha manizrI raMgavijaya jI zrI kailAzacandra zAstrI DaoN0 indracandra zAstrI 12 12 1990 1950 1961 1961 12 3 17-25 35-37 16-18 28-30 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 lekha varSa aMka sapheda dhotI sabase pahalA pATha samasta jaina saMgha ko namra vijJapti sAMpU sarovara sAmudrika vijJAna zramaNa : atIta ke jharokhe meM lekhaka pro0 mahendrakumAra nyAyAcArya zrI kRSNacandrAcArya munizrI nyAya vijayajI zrI jaya bhikkhu zrI vijaya rAja 17 8 6 or 15 on sudhAra kA mUlamaMtra suhRdaya zrI munilAla jI sevaka sevA kA artha sevAgrAma kuTIra kA saMdeza hama kidhara baha rahe haiM? hama sau varSa jI sakate haiM? hamArA Aja kA jIvana hamArA krAntivArasA zrI jugalakizora mukhtAra zrI harasajarAya jaina pro0 indracandra zAstrI manizrI vidyAvijaya jI DaoN0 rAjendra prasAda DaoN0 indra zrI devendrakumAra jaina zAstrI zrI ratanasAgara jaina paM0 becaradAsa dozI 2 ~ 27 MS >> >> >> 39 w I0 san 1951 1949 1966 1954 1954 1955 1962 1964 1950 1950 1950 1952 1955 1950 1954 1954 1953 1952 1965 or pRSTha 21-24 28-30 34--39 34-39 27-29 38-40 9-16 66-68 17-23 35-38 36-38 5-13 31-33 27-30 1-8 / 6-15 28-33 17-22 27-33 of x w or r 5 7 5 x m hamArI yAtrA ke kucha saMsmaraNa hamAre jAgaraNa kA zIrSAsana hRdaya kA mAdhurya-karuNA lAlA harajasarAya jaina muni surezacandra munizrI vinayacandajI 16 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAzvanAtha vidyApITha ke mahattvapUrNa prakAzana 1. Studies in Jaina Philosophy Dr.Nathamal Tatia 100.00 2. Jaina Temples of Western India Dr. Harihar Singh 200.00 3. Jaina Epistemology I.C.Shastri 150.00 4. Concept of Pancasila in Indian Thought Dr. Kamla Jain 50.00 5. Concept of Matter in Jaina Philosophy Dr. J.C. Sikdar 150.00 6. Jaina Theory of Reality Dr. J.C.Sikdar 150.00 7. Jaina Perspective in Philosophy & Religion Dr. Ramji Singh 100.00 8. Aspects of Jainology (Complete Set: Vols. 1 to 7) 2200.00 9. An Introduction to Jaina Sadhana Dr. Sagarmal Jain 40.00 10. Pearls of Jaina Wisdom Dulichand Jain 120.00 11. Scientific Contents in Prakrit Canons N.L. Jain 300.00 12. The Path of Arhat T.U. Mehta 100.00 13. Jainism in a Global PerspectiveEd. Prof. S.M. Jain & Dr.S.P. Pandey 400.00 14. Jaina Karmology Dr. N.L. Jain 150.00 15. Aparigraha- The Humane Solution Dr. Kamla Jain 120.00 16. jaina sAhitya kA bRhad itihAsa (sampUrNa seTa : sAta khaNDa) 630.00 17. hindI jaina sAhitya kA itihAsa (sampUrNa seTa : cAra khaNDa) 760.00 18. jaina pratimA vijJAna _DaoN. mArutinandana tivArI 150.00 19. vajjAlagga (hindI anuvAda sahita) paM. vizvanAtha pAThaka 80.00 20. prAkRta hindI koza sampAdaka- DA. ke.Ara. candra 200.00 / 21. jaina dharma aura tAntrika sAdhanA pro. sAgaramala jaina 350,000 22. gAthA saptazatI (hindI anuvAda sahita) | paM. vizvanAtha pAThaka 60.00 - 23. sAgara jaina-vidyA bhAratI (tIna khaNDa) pro. sAgaramala jaina 300.00 24. guNasthAna siddhAnta : eka vizleSaNa pro. sAgaramala jaina 60.00 25. bhAratIya jIvana mUlya DA. surendra varmA 75.00 26. nalavilAsanATakam sampAdaka- DaoN. surezacandra pANDe 60.00 27. anekAntavAda aura pAzcAtya vyAvahArikatAvAda DaoN. rAjendra kumAra siMha 150.00 28. dazAzrutaskandha niyukti : eka adhyayana DaoN. azoka kumAra siMha 125.00 29. paJcAzaka-prakaraNam (hindI anuvAda sahita) anu.-DaoN. dInAnAtha zarmA 250.00 30. siddhasena divAkara : vyaktitva evaM kRtitva DaoN. zrIprakAza pANDeya 100.00 31. bhArata kI jaina guphaaeN| - DaoN. harihara siMha 150.00 32. mahAvIra nirvANabhUmi pAvA : eka vimarza bhagavatIprasAda khetAna 60.00 33 jaina tIrthoM kA aitihAsika adhyayana DaoN. zivaprasAda 200.00 34. bauddha pramANa-mImAMsA kI jaina dRSTi se samIkSA DaoN. dharmacandra jaina 200.00 35. jIvasamAsa anu.-sAdhvI vidyutprabhAzrI jI 160.00 36. kaumudImitrAnandarUpakam __anu.-DaoN. zyAmAnanda mizra 125.00 pArzvanAtha vidyApITha, vArANasI - 5 For Private & Personal use only