Book Title: Re Karm Teri Gati Nyari
Author(s): Gunratnasuri
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004216/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * lAnAvaraNIya karma darzanAvaraNIya karma * vedanIya karma..... aMtarAya karma mohanIya karma dIkSA dAnezvarI AcArya pravara zrI guNaratnasUrIzvarajI ma. sA. AyuSya karma * * gotra karma nAma karma re karma ! terI gati nyArI... Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rekarma / gati nyArI...! -.--.. dvizatAdhika dIkSA dAnezvarI AcAryadeveza zrImad guNaratnasUrIzvarajI ma. sA. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VIR N kRti : ve karma ! tevI gati nyAvI...! kRtikAra : dIkSA dAnezvI AcAryadeza zrI guNavatnasUvIzvarajI ma. sA. bhAvAnuvAda : pravacana prabhAvaka, paMnyAsapravara zrI razmiratnavijayajI ma.sA. malya : 30/- tIsa kapaye | (jinaguNa AvAdhaka TrakTa) a saMkhyA : 2000 san : 2008 prakAzaka : jinaguNa Avadhika TrekTa 151, kIkA sTrITa, gulAlavAr3I mumbaI-400002 phona : 022-356947/357782 mudraNa : jagadIpa 'harSadA dAvA pAvadezI prinTarsa 261, tAmbAvatI mArga, Ayar3a udayapura-313001 M. 94132-86182 EMA For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya Aja cahuMora bhautikavAda kI bhISaNa A~dhI ke duSpariNAmoM kI bauchAra lagI huI hai| Aja kA naujavAna, yauvana kI dahalIja para pA~va rakhate hI AtmaghAtI sAmAjika vikRtiyoM kI ora ghasITatA jA rahA hai| AtmahatyA, balAtkAra, vidroha, hiMsA, lUTapATa Adi apakRtyoM meM pha~sA-dhaMsA hamArA yuvaka, rAma ke badale rAvaNa kI kArbana kaoNpI kA lebala khUba AsAnI se pAtA jA rahA hai| caritrahInatA parAkASTA para pahu~ca gaI hai| gunAha karanA pApa nahIM, gunAha karake pakar3A jAnA pApa hai....! yaha vidhvaMsaka mAnyatA Ama janatA meM jora pakar3atI jA rahI hai| karmavAda kI jar3eM hila gaI... udAtta vicArAdhArAoM kI gaDDAe~ sUkha gaI... dharma kI dhArA ujar3a aura bejAna-sI bana gii| manujoM ke mana-mastiSkoM meM aura hRdaya-siMhAsanoM para AsIna jaba taka isa karmavAda kI puna: pratiSThA nahIM kI jAyegI, taba taka iMsAna ko iMsAniyata ke nAma zero zUnya ke barAbara saMsiddhiyA~ prApta hogii| yuvakoM ke manamastiSka meM kukkuramuttoM kI taraha phailatI ora panapatI jA rahI anAcAra kI anavasthitiyoM ke jimmedAra sirpha yuvaka hI nahIM, hamArA bujurgavarga bhI hai| yadi svAtmanirIkSaNa kiyA jAyegA to isa hakIkata kI saccAI dIpaka kI lau kI taraha camakatI aura damakatI sApha-sApha najara samakSa tairane lgegii| na to hamane unheM AdhyAtmika jJAna ke preraNA strota ziviroM ke Ayojana kara AtmA, parabhava, naraka, mokSa, karmavAda Adi gahana viSayoM kA avagAhana karane kA maukA hI diyA hai aura na hI aisA koI sAhitya hI chapavAyA hai| hamArI yuvApIr3hI Aja patha se bhaTakatI jA rahI hai....isakA darda saMtoM ke dila meM kuMDalI banakara baiThA rahatA hai| ve vedanA se karAha uThate haiN| pU. gurudeva yuvaka jAgRti preraka, pUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya guNaratnasUrIzvarajI ma. sA. ke hRdaya kI isa chipI vedanA ko dUra karane ke prayAsa svarUpa vibhinna paryaTana evaM vikhyAta tIrtha sthaloM para grISmakAlIna re karma terI gati nyArI...!! /3 For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM ravivArIya ziviroM kA Ayojana kiyA.... jisameM Aja taka hajAroM yuvakoM ne karmavAda Adi viSayoM ko samajhakara apane jIvana kI kAyA palaTa kii| pUjya gurudevazrI kI vilakSaNa aura subodha zailI se saMskArita durUha karmavAda kI pravacanadhArA yuvakoM ke mana bhA gii| anya yuvaka bhI isase vaMcita na raha jAya, isa hetu yaha pustaka prakAzita kI jA rahI hai| gujarAtI meM isake do saMskaraNa chapa cuke haiN| anuvAda : racanAtmaka bhAvAnuvAda kI sAmpratakAlIna zailI ko anulakSa kara yaha durUha kArya pUjya gurudevazrI ke AjIvanAntevAsI, kaI pustakoM ke lekhaka anuvAdaka saMpAdaka pravacana prabhAvaka paMnyAsapravara zrI razmiratnavijayajI ma. sA. ko sauMpA gyaa| unhoMne isa jimmedArI kA bakhUbI nirvahana karate hue apanA samaya diyA, tadartha hama unako natamastaka bhAvabharI vaMdanA karate haiN| isa pustaka meM hamane citroM kA mAdhyama bhI rakhA hai....jisase viSaya bilkula sahaja DhaMga se gale utara jaay| pUjya gurudeva AcArya bhagavaMtazrI karma-sAhitya ke suprasiddha vidvAnoM meM se eka haiN| ApazrI kI saMskRta-prAkRta bhASA nibaddha kRti 'kSapakazreNi' (khavagaseDhI) ne vidvAnoM kI maMDalI meM kAphI kIrti upArjita kI hai| jarmanI kI barlina yunivarsiTI ke karmasAhitya para risarca kara rahe pro. klAuja brUna ne to yahA~ taka likha diyA "jainadarzana ke karmavAda ko samajhane ke liye yaha grantha hameM kAphI sahAyatA pradAna kara rahA hai| Apane kamAla kara diyA....gAgara meM sAgara bhara diyA....!!" pUjya gurudeva AcArya bhagavaMtazrI kI deza-videzoM meM khyAti prApta isa vidvatA kA lAbha hamArI yuvApIr3hI ko bhI mile...isa uddezya se yaha pustaka prakAzita kI jA rahI hai| pAThakagaNa ! isa pustaka ke viSaya meM Apake mukta vicAra, sujhAva Adi kA svAgata rhegaa| jAne-anajAne yadi vItarAga paramAtmA ke virUddha kucha bhI mudrita huA ho to trividha-trividha micchAmi dukkaDaM / -jinaguNa ArAdhaka TrasTa, mumbaI re karma terI gati nyaarii...||/4 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rekarma ! terI gati nyArI !! pravacana-1 karmabandha aura usakI prakriyA nANaM payAsagaM sohago, tavo saMjamo guttikro| tiNhaM pi samAoge, mokkho jiNasAsaNe bhaNio // anaMta upakArI zAstrakAra bhagavaMta pharamAte haiM ki jJAna prakAzaka hai, tapa saMzodhaka hai aura saMyama guptikAra hai| ina tInoM kA jaba samAgama hotA hai, taba AtmA kA mokSa hotA hai| jJAnaprakAzakahai... AtmA meM rahe hue karma aura unake acche-bure phala Adi kI jAnakArI jJAna ke dvArA hI prApta hotI hai| dhuppa aMdhere meM balba kI rozanI jaba jhagamagA uThatI hai, taba kahA~ kyA par3A hai? vaha najara AtA hai, varanA paga-paga para girane kA.......Thokare khAne kA bhaya sira para savAra rahatA hai... na mAlUma bIca meM kaisI-kaisI cIjeM bikharI par3I ho? tapasaMzodhaka aura saMyamaguptikara hai - rAjasthAna ke choTe se kasbe meM eka saMta kA pravAsa huaa| sAdhu-saMta vahA~ pichale dasa sAloM se Aye nahIM the| khUba bhAva re karma terI gati nyArI...!!/5 For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakti kii| saMta acAnaka pahu~ce the, isalie bhakta Thaharane kI vyavasthA kucha nahIM kara pAye the / upAzraya sthAnaka athavA dharmazAlA jaisA. gA~va meM kucha bhI nahIM thaa| isalie eka AlIzAna ghara meM saMta ne rAta gujara-basara karane kA nirNaya liyaa| seTha barasoM se mumbaI meM rahate the| cAbI par3osa meM thI / makAna khola kara dekhA to loga hairata meM par3a gye| kacarA anApa-zanApa par3A huA thaa| cAroM ora dhUla bikharI huI par3I thii| A~dhI-tUphAna kI karatUta sApha-sApha najara A rahI thI / sabase pahalA kAma unhoMne yaha kiyA ki prakAza meM yaha dekha liyA ki kacarA aura dhUla kahA~-kahA~ jamI huI hai ? tatpazcAt unhoMne sabhI khir3akiyA~ banda kara dI, cU~ki bAhara A~dhI dUra-dUra kSitija para rUpa le rahI thI, dhUla se dizAe~ raMgIna hone lagI thI.... prakAza meM dekhane ke bAda unhoMne sAta-ATha bahinoM ke hAtha meM jhADU thamA diye.....saphAI abhiyAna cAlU ho gyaa| thor3I hI dera meM saMta ne dekhA makAna kI raunaka hI badala gaI .... pharza sApha-sutharI (Neat & Clean) kara dI gaI thI....... anAdi kAla se AtmA rUpI ghara meM karma-kacare ne apanA aDDA jamAyA huA hai| jJAna kA prakAza hote hI hameM karmasattA kA pUrA khyAla ho AtA hai... T phira hama tapa rUpI jhADU lete haiM hAtha meM.... cU~ki tapa saMzodhaka hai..... isake bAvajUda hama dekhate haiM ki hama eka kAma karanA to goyA bhUla hI gye| hama thor3A nikAlate haiM karma rUpI kacarA aura Udhara dekhate haiM to Dhera sArA nayA ghUsa AyA hai aMdara .... cU~ki asaMyama rUpI khir3akiyA~ hamane beparavAhI se yoM hI khullI chor3a rakhI thI.... aura re karma terI gati nyArI. 11/6 For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamAre saphAI abhiyAna meM paga-paga para avarodha paidA hote jA rahe haiM .... turanta hama uThate haiM aura dhamm kara eka-eka khir3akiyA~ baMda kara dete haiM.... yahI hai saMyama, nayA karma kacarA na Ane dene vAlA / aba jJAna-tapa-saMyama ina tInoM kA suyoga hote hI AtmA kA mokSa ho hI jAtA hai.... aisA jainadarzana meM jinezvara paramAtmA ne pharamAyA hai| bandhana tor3o hAthI ko bandhana hai aMkuza kA..... ghor3e ko bandhana hai lagAma kA......sarpa ko bandhana hai karaMDiye kA..... kutte ko bandhana hai gale ke paTTe kA ..... pakSI ko bandhana hai piMjare kA...... puruSa ko bandhana hai strI kA..... aura ThIka usI prakAra AtmA ko bandhana hai karma kA ! jaba taka AtmA ko isa bandhana se mukti nahIM milatI taba taka use cauryAsI ke cakkara ke bhaTakana meM pha~sA - dha~sA rahanA par3atA hai... / eka sthAna se dUsare sthAna para janma lenA.... jaise-taise jInA..... sukha kI icchA hote hue bhI duHkha kI khAI meM jAnA..... marane kI tanika bhI icchA na ho to bhI jabarana maranA .... aura marane ke bAda bhI aise-aise naye zarIra-rUpa-raMga dhAraNa karane par3ate haiM..... jinase hameM sakhta napharata ho, yaha saba karmoM kA hI to phala hai| karmabandhana ke kAraNa apanI isa AtmA ne anaginata zarIra grahaNa kie haiM aura chor3e haiM....eka lekhaka ne kahA bhI hai The Real fetter to the soul is subtle body which is called Karman body. Due to subtle body soul encased in one and casting it off wears another, hence bears the burden of different bodies. re karma terI gati nyArI...!! / 7 For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apanI AtmA ina karmoM ke jaTila bandhanoM se jaba mukta banegI taba usameM rahe hue 1. anaMta jJAna ( jagata ke tamAma padArthoM ke bhUta-bhaviSya aura vartamAna meM rahI huI anaMta paryAyoM ko jisake mAdhyama se jAnA jAya vaha jJAna ) 2. anaMta darzana 3. vItarAga bhAva 4. anaMta sukha 5. akSayasthiti 6. arUpIpanA 7. agurulaghupanA 8. anaMta zakti - ye AThoM guNa pragaTa ho jAyeMge.... yU~ . dekhA jAya to cAra ghAtikarmoM kA nAza kara jaba AtmA kevalajJAnI bana jAtI hai taba hI cAra guNa to pragaTa ho jAte haiM .... aura zeSa cAra aghAti karmoM kA kSaya karane para dUsare cAra pragaTa ho jAte haiM ..... isa prakAra AtmA jaba karmoM se sarvathA mukta banakara siddhAvasthA ko prApta karatI haiM, taba usameM sadA kAla ke liye AThoM guNa maujUda rahate haiN| karma ke kAraNa AtmA ke ye AThoM guNa dabe hue rahate haiM, ata: saMsArI AtmA ko sabhI padArthoM kA saMpUrNa rUpa se jJAna nahIM hotA hai| anaMta sukha kA anubhava nahIM hotA hai| durghaTanAe~ kyoM ? abhI-abhI eka plena kreza huA thA, jisameM eka choTA-sA bAlaka hI jIvita raha pAyA, zeSa sabhI yAtrikoM ne mauta ke daravAje khaTakhaTAye ........aisA kyoM huA ? 'da anasiMkebala TAiTenika' (Titanic) barpha kI pahAr3I ( gleziyara) kI Takkara khAkara samudra meM DUba gyaa| usako banAne vAle ne to chAtI Thoka kara kahA thA ki yaha jahAja apane Apa meM AlA darje kA hai..... kisI bhI hAlata meM DUbegA nhiiN...| parantu hAya ! usane to apanI prathama yAtrA (Maiden Voyage) meM hI jalasamAdhi le lii| aphrikA ke TenerAipha zahara meM 28 mArca 1969 meM losa roDja eyaraphilDa ke Upara do jambojeTa vimAna Apasa meM bhIr3a re karma terI gati nyArI...!! / 8 For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaye....usa para savAra 620 yAtrikoM ko jIvana se hAtha dhonA par3A... usameM kAraNa kauna ? kyA kaMTrola TAvara kI bhUla ? nahIM.... nahIM... kaMTrola TaoNvara ne to svastha hokara hI oNrDara diyA thA 'jambo Teka oNpha'.....hA~, naMbara kahanA bhUla gayA to donoM ne eka hI sAtha apane rana-ve para daur3anA zurU kara diyA.... dhummasa meM patA na calA aura jaba patA calA taba taka to kAphI dera ho cukI thI....... becArA pAyaleTa kAphI satarka thA phira bhI isa anahonI ko TAla nahIM sakA aura acaraja to taba hotA hai jaba 674 yAtrikoM meM se 54 yAtrika jiMdA bAhara nikalate haiM..... Akhira aisA kyoM ? bAhya dRSTi se to kaI kAraNa ho sakate haiM.... jaise ki kaMTrola TaoNvara naMbara kahanA bhUla gayA ..... parantu vaha usI dina kyoM bhUlA ? isakA javAba kisI ke pAsa nahIM hai..... jainadarzana ke karma siddhAMta ke pAsa isakI uttama cAbI hai.... lAjavAbI javAba hai.....karma ke udaya ke kAraNa hI TaoNvara kI bhUla huI 620 kA AyuSya karma usI dina sopakramI yA nirUpakramI pUrA huA, isIliye unheM mauta kI mejabAnI mAnanI par3I, anya 54 bAla-bAla baca gye| yadi hara jagaha hama bAhya kAraNoM ko hI mahattva dete raheMge to suniye jApAna kA kissA.... vaise mekenikala TeknolaoNjI meM jApAna binaharipha mAnA jAtA hai..... 1923 meM Tokiyo zahara meM hI bhayaMkara * bhUkaMpa huA aura eka lAkha cAlIsa hajAra vRddha, naujavAna dekhate hI dekhate dharatI meM samA gaye.... supara TeknolaoNjI hAtha malate raha gaI..... IrAka ke sAtha varSoM se saMgharSarata islAma ke kaTTarapaMthI IrAna meM san 1990 meM chabbIsa hajAra manuSya, meksiko aura raziyA ke bhUkaMpa meM lAkhoM loga mauta ke nirdayI dA~toM meM pIse gaye.... kauna hai re karma terI gati nyArI...!! / 9 For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isameM kAraNa ? isaliye hameM mAnanA par3atA hai ki karma jaisI koI adRzya zakti hai, jisake kAraNa hI ye sabhI ghaTanAe~ aura durghaTanAe~ ghaTatI jA rahI haiM.... sAvadhAnI haTI, durghaTanAe~ ghaTI' yaha sUtra to bAharI kAraNoM ko lekara hI hai| ___ aise hI dila dahalAne vAlI hama tIsarI durghaTanA dekhate haiM.... pazcima pAkistAna bAMglAdeza meM 1974 ke jUna mahIne meM brahmaputrA nadI bAr3ha se pAgala ho gaI....usakI capeTa meM karIba assI hajAra ghara A gae.... bhayaMkara pralayakArI vinAza huA....cAroM ora hAhAkAra maca gii| sunAmI kA AtaMka san 2000, 26 janavarI meM kaccha kA bhayAnaka bhUkaMpa-gatavarSa sUrata meM jala-pralaya sA mAhaula....isa varSa san 2008 meM myAMmara meM naragIsa se lAkhoM kI jAnamAla hAni.....aise to anaginata prasaMga ginAye jA sakate haiN| ina sabhI ghaTanAoM meM 're karma ! terI gati nyArI' hI mAnanA pdd'egaa| cakravartI sanata aura karmaroga saudharma devaloka meM indra mahArAjA siMhAsanArUr3ha the| ve apane avadhijJAna se bhUmitala ko dekha rahe the ki yakAyaka unakA dhyAna sanatakumAra cakravartI ke rUpa-lAvaNya para kendrita ho gayA.... 'aho! eka mAnava hote hue bhI cakravartI sanata kA kitanA adbhuta deha kA sauMdarya aura rUpa lAvaNya hai.....! ___do IrSyAlu devoM se yaha prazaMsA sahI nahIM gaI aura ve turanta mAnavaloka meM aaye| brAhmaNa kA rUpa dhAraNa kiyA aura jahA~ sanatakumAra thA vahA~ pahu~ca gye| yogAnuyoga usa vakta snAna se pUrva pIThI kA kAryakrama cala rahA thaa| deha para jagaha-jagaha kastUrI Adi ke dhabbe lage hue the.....brAhmaNa rUpadhArI donoM deva cakita raha gaye....oha ! itanA adbhuta rUpa...eka mala-mUtra-zleSma-viSThA se re karma terI gati nyArI...!! /10 For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharI huI mAnava kAyA kA ! ve mantramugdha ho gaye aura unakA sira DolAne lge......| 'kyA dekha rahe ho?' sanatakumAra ne puuchaa| javAba thA 'ApakA adbhuta ruup|' 'are, aba ?' 'hA~, kyoM ?' 'are, aba koI rUpa dekhane kA samaya hai ?....kahIM kesara.... kahIM kastUrI ke....anaginata raMga-biraMge dhabbe par3e hue haiN| yadi rUpa dekhanA hI ho to' rUpa ke mada se matta ho uThA sanata cakrI / vaha kaha rahA thA....'abhI nahIM, bAda meM AnA..' 'eka nUra AdamI, hajAra nUra kpdd'aa| lAkha nUra vANI, karor3a nUra nkhraa|' AdamI kA apanA to eka hI nUra hotA hai, magara jaba vaha kapar3e pahina letA hai, taba usakA nUra-teja hajAra gunA bar3ha jAtA hai| inTaravyU meM jAnA ho taba apane ghara meM sUTa na ho to bhI kisI dosta se mA~ga kara le AtA haiM.....jAnatA haiM ki isase nUra bar3ha jAyegA....parsanAliTI par3egI..... magara yadi vahA~ bolanA nahIM AtA hai, to mu~ha nIcA kara apanA-sA mu~ha liye ghara lauTanA par3atA hai....kyoMki vANI se AdamI kA nUra lAkha gunA bar3ha jAtA hai aura vahI vANI jaba ekTiMga ke sAtha ho to.....vAha ! jI vAha ! kyA kahane.... | AdamI kA nUra karor3a gunA bar3ha jAtA hai| isI bAta ko dhyAna meM rakhate hue sanatakumAra ne kahA - abhI nahIM, bAda meM....hA~, bAda meM jaba maiM nahA-dhokara bar3hiyA se bar3hiyA rAjazAhI kapar3e pahana lU~....AbhUSaNoM se apanA zRMgAra kara lU~.....siMhAsana para baiTha kara jaba hukma calAU~, taba merI deha kI kAnti aura rUpa ko bharapeTa nihaarnaa....|' re karma terI gati nyArI...!! /11 For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdezAnusAra kucha samaya pazcAt brAhmaNatapadhArI donoM devatA rAjasabhA meM upasthita hue, vahA~ aura saba kucha to ThIka thA magara jaise hI unhoMne sanatakumAra ko dekhA.....)....thU...karane lge| 'are, yaha kyA kara rahe ho?' cakravartI sanatakumAra ne sAzcarya puuchaa| 'palaTa gaI tujha kAyA, ma kara mamatA mAyA' yaha kahakara brAhmaNoM ne use cauMkA diyaa...| 'palaTa gaI kAyA ? kyA palaTa gaI ? kahA~ palaTa gaI ?' 'sola roga terI kAya meM upanyA, garva ma dhara kUDI kAyA !!' 'kyA kahA ? merI deha meM bhayaMkara solaha mahAroga ?' 'jI hA~, satya hai ! yadi hamArI bAta para vizvAsa na ho to tAmbUla pikadAnI meM yU~kakara dekhiye, usameM bhayaMkara badabU aayegii....|' cakravartI ne pikadAnI meM yU~kA....bhayaMkara badabU A rahI thI...cakravartI ke taMbola-pAna meM to khuzabU hI khuzabU hotI hai, magara yaha asahya durgaMdha dekhakara sanata cakravartI khar3e ho gaye.....'ina sabhI zArIrika rogoM kI jar3a karmaroga hai....usako dUra kiye binA vaidya-hakImoM ko bulAkara zarIra kA ilAja karavAne kA koI artha nahIM hai....sirpha samaya aura zakti ko barabAda karanA hai (Waste of Time & Energy) aura isa karmaroga ko dUra karane ke liye cAritra jaisA amogha upAya dUsarA koI nahIM hai...|' vairAgyavAsita banakara sanatakumAra ne jaise cAdara nikAlakara pheMkate haiM, utanI hI sahajatA ke sAtha cha: khaMDa kA sArvabhaumatva, navanidhi-caudaharatna Adi athAha dhana-saMpatti-Rddhi-samRddhi, eka lAkha bAvana hajAra strI parivAra re karma terI gati nyArI...!! /12 For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi ko tinake kI bhA~ti chor3a diyA aura nirmohI banakara turanta cAritra le liyA...mAtA-pitA-strI parivAra Adi mahinoM taka unake pIche-pIche A~sU bahAte hue ghUmate rahe..... ro-rokara pukArate rahe, are ! patideva ! are putra ! hamArI ora apanI najara to kroN| parantu vIra sanatakumAra AtmasAdhanA meM lIna ho cuke the....mamatA se pare haTakara samatA meM DUba cuke the.... / tapa sAdhanA ke bala para unheM kaI labdhiyA~ bhI utpanna ho gaI thI....ve cAhate to kor3ha se jharate apane zarIra ko canda minaToM meM nirogI banA sakate the, magara...unheM kAyA se kyA matalaba ? vaidya kA rUpa lekara deva AyA...araja kI....ApakI AjJA ho to maiM Apake zarIra kA IlAja karU~ ? nirIha muni ne yU~ka ko apanI aMgulI para lagAyA.....aMgulI kI raunaka hI badala gaI.....aura unhoMne kahA ''dekhA na, IlAja bAhara se lAne kI jarUrata hI nahIM hai....magara jitanA maiM jyAdA sahatA hU~.....utanA karmaroga naSTa hotA hai|'' sAta sau varSa ke bAda roga apane Apa zAMta ho gye| lAkha varSa taka dIkSA kA pAlana kiyA aura sAdhanA ke bala para tIsare devaloka meM gye| ___ karma kI vicitratA- uparyukta dRSTAMtoM se 'sabhI rogoM kA mUla karmaroga hai' yaha bAta hamAre gale sIdhI-sIdhI utara jAtI hai| viSamatAe~kyoM? Aja AdamI sukha-zAMti ke sAdhanoM ko prApta karane ke liye bharapUra prayAsa karatA hai.....phira bhI vaha aneka viSamatAe~ evaM vicitratAoM kA bhoga bana jAtA hai.... / re karma terI gati nyArI...!! /13 For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAharaNa ke taura para sociye....! (1) jJAna prApti ke liye eka vidyArthI nahIM ke barAbara mehanata karatA hai, to bhI sarvazreSTha aMka prApta kara letA hai....jabaki dUsarA vidyArthI rAta-dina tana-tor3a parizrama karatA hai, phira bhI vaha parIkSA meM asaphala rahatA hai....! (2) eka AdamI apanI A~khoM se kaI darzanIya sthaloM ke darzana karatA hai....kabhI zatrujaya girirAja sthita paramAtmA AdinAtha ke darzana kara apanI A~kha ko pavitra karatA hai, to kabhI giranArajI ke bAlabrahmacArI neminAtha prabhu ke darzana kara.....! jabaki dUsarA AdamI apanI sArI jindagI aMdhApe meM gujAratA hai....vaha kisI bhI cIja ko dekha hI nahIM pAtA hai....! (3) eka AdamI aneka bhautika sukha sAmagriyoM ko prApta kara unakA paribhoga kara Ananda kA anubhava karatA hai......... jabaki dUsarA eka AdamI roga kA zikAra hokara jIvana paryanta zayyA para par3A-par3A asahya vedanA se chaTapaTAtA hai.......du:kha bhugatatA hai| (4) eka AdamI strI-puruSa parivAra ke sAtha apanA jIvana ha~sI-khuzI meM kATatA haiM, to kaI AdamI jaMgala-jeloM meM apanA jIvana bitAte haiM.....mAre-mAre bhaTakate phirate haiM....! (5) eka AdamI rAtoM-rAta suparasTAra bana jAtA hai....dUsarA AdamI jindagI bhara kucha bhI bana nahIM pAtA....eka lokapriya hotA hai, to dUsarA atyanta apriya.....! re karma terI gati nyArI...!! /14 For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) eka kA svara koyala kI taraha mIThA madhura hotA hai, to dUsare kA gadhe se bhI gayA bItA huA, bhaiMsAsura hotA hai.....! (7) eka AdamI durgandhamaya vastuoM se kosoM dUra rahatA hai, jabaki dUsarA usI meM jIvana bitAtA hai ....! (8) eka AdamI kharabapati se lakhapati aura karor3apati se ror3apati ho jAtA hai, to dUsarA lakhapati se kharabapati, ror3apati se karor3apati bana jAtA hai.. . eka vyakti vyApAra meM lAkhoM rupaye baTora letA hai, to dUsarA jo hai use bhI kho detA hai ......... eka vyakti phona uThAtA hai aura use lAkhoM rupayoM kI Aya ho jAtI hai, to dUsare vyakti ko dina-rAta jI-tor3a prayAsa karane para bhI peTa kA khaDDA bhara sake, utanA bhI mayassara nahIM hotA......! uparyukta bAtoM meM viSamatAe~ batAI gaI haiN| sabhI kA kAraNa kyA ? yaha hameM socanA jarUrI hai.....! prathama vicAradhArA kitane hI logoM kA mAnanA hai ki viSamatAe~ apane Apa utpanna hotI hai aura naSTa ho jAtI hai.... koI kAraNa nahIM hai usake pIche... jaise ki pAnI kI budabude.....! parantu yaha mAnyatA tarka kI kasauTI para kharI nahIM utaratI hai cU~ki yadi binA kisI kAraNa ke hI cIja utpanna ho jAtI hai, to pAnI meM se Aga kyoM nahIM utpanna hotI ? pAnI ke budabudoM meM bhI havA vagairaha ko kAraNa mAnA hI jA sakatA hai.....! re karma terI gati nyArI...!! / 15 For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUsarI vicAradhArA to kinhIM logoM kA mAnanA hai ki aisI viSamatAe~ bhagavAna ke dvArA utpanna kI jAtI hai, cU~ki bhagavAna hI sukha-duHkha ke kartAharttA haiM.... jaganniyaMtA sarvazaktimAna vyApaka vibhu haiN| yaha bhI vicAradhArA ja~catI nahIM hai, kyoMki anaMta karUNA ke svAmI, vAtsalya ke sAgara paramapitA paramezvara eka ko sukhI aura dUsare ko du:khI kyoM banAveM ? kyoM na sabhI ko sukhI banAtA ? tIsarI vicAradhArA I jahA~ kArya hotA hai, usake pIche avazyameva kucha na kucha kAraNa hotA hai| isa vaizvika siddhAnta ke AdhAra para isa natIje para Ate haiM ki jahA~ bAhya kAraNa na bhI dikhe to bhI AMtarika kAraNa to avazyameva mAnanA cAhiye / kArya aura kAraNa (Cause and Effect) kA siddhAMta (Theory ) to hara eka vicArazIla manuSya svIkAratA hI hai| ataH uparyukta viSamatAoM kA AMtarika kAraNa jJAnAvaraNa Adi ATha karmoM ko mAnanA cAhiye aura yaha karmavAda kA siddhAMta sarvajJa aise tIrthaMkara paramAtmA dvArA prarUpita hai...! pola braMTana (Paul Brunton) kA mata - Adhunika jagata ke prasiddha lekhaka paoNla braMTana ne apanI pustaka 'TIciMga biyoMDa dI yoga (Teaching Beyond the Yoga)' meM likhA hai ki karma siddhAMta Izu ke upadezoM meM se nikAla diyA gayA, aba usakI puna: pratiSThA karanI caahiye| yaha kArya Aja ke yuga kI paristhiti ko dekhakara atyanta Avazyaka laga rahA hai| yuga kI isa mA~ga ko dekhakara vicArakoM ko vivaza hokara bhI isa ora do kadama bar3hAne cAhiye / punarjanma aura karma siddhAMta rASTra ko svAvalambI banAtA hai| ina donoM re karma terI gati nyArI...!! / 16 For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM na to andhazraddhA hai aura na hI viveka zUnyatA yA asaMbaddhatA kA avakAza / vaise hI dUsarI lekhikA sIbala lIka apanI pustaka 'rIinakAranezana dha seMkaDa cAnsa' meM likhatI hai ki ajJAna ke kAraNa hama karmoM kA yA karmabandhanoM kA asvIkAra kara sakate haiM, parantu karma hamArA asvIkAra karatA nahIM hai, vaha to Apako cipaka hI jAtA hai / pravezabaMda kA borDa lagA huA ho aura Apane idhara-udhara caurAhe para najara ghumAI pulisa dikhAI na dI..... Apa nizciMta hokara apanI mArUti vena pArka kara dete haiM.... magara Apa jaise hI apanA kAma pUrNa kara Ate haiM, khAkI vardI pahane pulisa ko taiyAra pAte haiM, cU~ki (We can ignore the policeman but he won't ignore us) arthAt hama soca sakate haiM ki pulisamena hameM nahIM dekha rahA hai, magara pulisamena kI caukannI najara hamAre Upara rahatI hI hai, usI taraha yahA~ para bhI karma-mAmA taiyAra hai| AtmA dvArA karmagrahaNa prakriyA - vizva kI samasta viSamatAoM kA vaizvika kAraNa karma hai| aisA kaI darzanakAroM ne bhI svIkAra kiyA hai.....phira bhI eka jaina darzana meM hI usakA atyanta vistArapUrvaka sUkSma vizleSaNa kiyA gayA hai| dUsare darzanakAroM ne to sirpha itanA hI kahA hai - karma yAni kriyA / parantu yadi karma kA artha sirpha kriyA hI hotA, to phira amuka samaya meM jaba kriyA naSTa ho jAtI hai, taba kAlAntara meM usakA phala kaise milatA hai ? khAyA Aja aura kyA dasa dina ke bAda peTa bharatA hai..... tRpti hotI hai..... ? asaMbhava ! re karma terI gati nyArI...!! / 17 For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzana kahatA hai ki jaba hamAre mana, vacana aura kAyA kI zubha yA azubha kriyA hotI hai, taba vizva ke kone-kone meM prasarI huI kArmaNavargaNA ko (pudgala paramANuoM kA eka jaththA, jisakA vizeSa varNana Age ke prakaraNoM meM kiyA jAyegA ) apanI AtmA mithyAtva Adi ke kAraNa grahaNa kara dUdha aura pAnI kI taraha athavA lohA aura Aga kI taraha ekameka kara karma banA detI hai|. kArmaNavargaNA se karma banatA hai..... kArmaNavargaNA meM sukha yA duHkha dene kI tAkata nahIM hai .... parantu jyoMhi AtmA use grahaNa kara karmarUpa banAtI hai....usI vakta usameM sukha-du:kha dene kI...... jJAnAdi rokane kI Adi nAnAvidha zaktiyA~ utpanna hotI hai| jaise ki ghAsa Adi gAya ke peTa meM pariNAma pAte haiM, taba dUdha meM miThAsa Adi guNadharma utpanna hote haiM.... athavA pAnI aura ATe ko milAne ke bAda usase banI huI iDalI Adi meM khaTAI Adi naye svabhAva utpanna hote haiM / ye karma AtmA ke sAtha jur3e hue rahate haiM aura kAlAntara meM jaba ve udaya meM Ate haiM, taba sukha-du:kha Adi phala dete haiN| karmagrahaNa prakriyA va prasAraNa kendra kI upamA AtmA kArmaNavargaNA ko grahaNa karatI hai.... Aiye, aba isa hakIkata ko hama reDiyo aura prasAraNa kendra ke mAdhyama se samajheM / jaise prasAraNa kendra se koI vyakti samAcAra prasArita karatA hai, taba dhvanitaraMge TrAMsamITara dvArA vidyutataraMgoM meM parivartita ho jAtI hai| tadantara vidyuta taraMge vizva ke kone-kone meM phaila jAtI hai| kAraNa ki vidyuta kI gati eka sekaMDa meM 1,86,000 mAila hai| jaba koI vyakti apane reDiyo yantra ko sTArTara se cAlU kara TyUnara se sTezana lagAtA hai ....., taba vidyuta taraMgoM ko reDiyo yaMtra grahaNa karatA re karma terI gati nyArI...!! / 18 For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai / tadantara lI huI una samUcI vidyuta taraMgoM ko DiTekTara dhvani taraMgoM meM rUpAntarita kara detA hai, taba jAkara kahIM bAta banatI hai aura reDiyo yaMtra ke lAuDaspIkara se hameM acche yA bure samAcAra sunane ko milate haiN| ThIka isa DhA~ce meM AtmA ke dvArA karmagrahaNa kI prakriyA DhalI huI hai| pudgalAstikAya rUpa dhvanitaraMgoM ko prAkRtika vAtAvaraNa rUpI TrAMsamITara kArmaNavargaNA rUpa vidyuta taraMgoM meM parAvarttita kara detA hai aura kArmaNavargaNA bhI ThIka vidyuta taraMgoM kI taraha vizva ke kone-kone meM prasArita ho jAtI hai| jaba koI eka AtmA mithyAtva avirati pramAda kaSAya yoga rUpI karmabandhana ke sTArTaroM ko oNna karake zarIra nAmakarma ke udaya rUpI TyUnara se kArmaNavargaNA rUpI vidyuta taraMgoM ko grahaNa karatI hai taba....AtmA rUpI DiTekTara una kArmaNavargaNA rUpI vidyuta taraMgoM ko karmarUpI dhvani taraMgoM meM badala letA hai| tatpazcAt jaba karma udaya meM AtA hai.... taba sukha - du:kha anubhava kI dharA para avatarita hote haiN| (1) prasAraNa kendra - TrAMsamITara dvArA dhvanitaraMgoM kA vidyutataraMgoM meM parivarttana / a. prAkRtika vAtAvaraNa dvArA pudgalAstikAya kA kArmaNavargaNA . meM parivartana / (2) vizva ke kone-kone meM phailanA- reDiyo sTArTara oNna / ba. vizva meM phailanA - mithyAtva Adi karmabandhana ke kAraNoM se karmabandha | re karma terI gati nyArI...!! 1/19 For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) TyUnara dvArA vidyuta taraMgoM kA grahaNa- DiTekTara dvArA vidyuta taraMgoM ko dhvanitaraMgoM meM parAvarttana / sa. kArmaNa zarIra nAmakarma dvArA kArmaNavargaNA grahaNaAtmA dvArA kArmaNavargaNA ko karma meM parivartita karanA / (4) lAuDaspIkara dvArA acche-bure samAcAra | da. karma ke udaya Ane para sukha-duHkha Adi kA anubhava / uparyukta tAlikA meM 1-2-3-4 reDiyo kI sArI prakriyA hai to a-ba-sa-da meM karmagrahaNa kI prakriyA hai / AtmA ke dvArA karmoM ko grahaNa karane kI prakriyA Tona volva se acchI yA burI AvAja detA hai vaise karma zubhAzubha phala detA hai| prAkRtika vAtAvaraNa rUpI TrAnsamITara unakA hI DiTemTara banakara kArmaNa vargaNA ko karma banAtI hai| kArmaNa zarIra nAma kA udaya rUpI TyUnara re karma terI gati nyArI...!! / 20 For Personal & Private Use Only kArmaNa vargaNA rUpI vidyuta taraMgeM (mithyAtva avirati kaSAya yoga rUpI sTArTara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-2 kArmaNabargaNA aura karma kArmaNavargaNA ghara meM bhI par3I huI hai....bAga-bagIce meM bhI hai....philma thiyeTaroM meM bhI hai.....olampika grAuNDoM meM bhI arthAt vizva kI aisI koI jagaha nahIM bacI jahA~ isakA astitva na ho....sarvatra vyApta hai......aura isa kArmaNavargaNA ko AtmA mithyAtva Adi karmabandhana ke kAraNoM se grahaNa kara karmarUpa banA letI hai| yaha hakIkata hama pichale prakaraNa meM reDiyo yaMtra ke udAharaNa se acchI taraha samajha cuke haiN| yahA~ eka prazna sabhI ke mana meM sahaja hI uThA hogA yaha kArmaNavargaNA kisa cir3iyA kA nAma hai ? isakA svarUpa kyA hai ? pudagalakIvargaNA ___ hama apanI ina do A~khoM ke dvArA jo kucha dekhate haiM.....kAnoM ke dvArA jo bhI sunate haiM......nAka dvArA sUMghate haiM......jIbha ke dvArA rasAsvAdana karate haiM....hAtha-pA~va Adi se chUte haiM.....vaha saba kucha pudgalAstikAya hai| pena-Tebala, acche-bure zabda-gIta, attara-seMTa, roTI-haluvA-rasagullA-samosA, Danalapa gAdI Adi sabhI ke sabhI pudgalAstikAya hai| ___ are, ApakA yaha zarIra bhI pudgalAstikAya hai| haDDI, pasalI, khUna, TaTTI-paizAba saba kucha pudgalAstikAya hai| isake sivAya Bomb, H-Bomb, skaDAstra, peTrIyeTa, Mig Fighter TeMkara bhI pudgalAstikAya hai| jambo jeTa, plena, Trena,mArUti, hIro hoMDA, huMDAI, iMDikA Adi bhI pudgalAstikAya hai....yA saMkSepa meM kahe to re karma terI gati nyArI...!! /21 For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa duniyA meM jitane bhI paramANu ke jaththe rUpa skaMdha haiM....yA una skaMdhoM se banI koI bhI cIja hai, vaha saba pudgalAstikAya hai.....paramANu bhI pudgala hI hai| pudgalAstikAya kA saMkSipta nAma pudgala hai| 'pUranAt galanAca pudgalam' arthAt jisakA pUraNa-jur3ane se vRddhi-saMpUrti aura galana bichur3ane se vinAza hotA ho...hrAsa hotA ho...aisA jisakA svabhAva ho, vaha pudgala kahalAtA hai| Aja ke yuga meM aNuvijJAna kAphI vikasita huA hai....aisA jora-zora se kahA jA rahA hai| vaijJAnika kahate haiM ki pAnI kI eka bUMda meM 10,000,000,000, 000,000,000 (eka ke Upara 19 biMdiyA~) jitane aNu rahe hue haiM.... * jarmana vaijJAnika sara enDraja kahate haiM ki 29 grAma pAnI ke molekyUlsa (skaMdha) ginane ho to....tIna araba loga minaTa ke tIna sau kI raphtAra se yadi cAlIsa lAkha varSa taka ginate raheM to gine jAyeMge arthAt utane molekyUlsa (skaMdha) 29 grAma pAnI meM * Alapina ke sire ke barAbara ke barpha ke TUkar3e meM 1,000,000,000,000,000 (eka ke Upara pandraha bindiyA~) jitane eTamsa-aNu haiN| * eka ghana iMca vAyu meM 442400,000,000,000,000,000 (4424 ke Upara satraha bindiyA~) jitane skaMdha haiN| * eka bAra hama zvAsa lete haiM utane vAyu meM re karma terI gati nyArI...!! /22 For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10,000,000,000,000,000,000,000 (eka ke Upara bAIsa bindiyA~) jitane kArbana aNu hote haiN| * raziyana vaijJAnika DaoN. je. bronovaskI ne kahA hai - "The air a'man's lungs, at any moment contains 10,000,000,000,000,000,000,000 (1022) atoms..." jaina darzana Adhunika vijJAna se bhI jyAdA gaharAI se aura atyanta sUkSmatA se batAtA hai ki Aja ke vaijJAnikoM ke dvArA svIkAra kie gae una eka-eka aNuoM meM anaMta paramANu rahe hue haiN| ATOM DE CARBON Y NEUTRON X ELECTRON 302/ PROTON ATOM OF HYDROGEN ELECTRONO - PROTON ' ATOM OF HYDROGEN ELECTRON NEUTRON PROTON jaina - darzana kA paramANuvAda eka jamAnA thA, jisa vakta Aryadeza ke mUrdhanya vidvAna nyAyadarzana - vaizeSika darzana ke paramANuvAda se kAphI prabhAvita the| jainadarzana kA paramANuvAda itanA sUkSma thA ki vaha unakI pahu~ca se pare thaa| Aja kA vijJAna jaina-darzana ke paramANuvAda kA lohA mAna rahA hai.... use atyanta ahobhAva se dekha rahA hai| re karma terI gati nyArI...!! / 23 For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya-vaizeSikAdi darzanoM kI mAnyatA thI ki miTTI ke paramANu miTTI ke hI raheMge.....pAnI ke paramANu pAnI ke hI aura havA ke paramANu havA ke hii....| jaba kI jaina darzanakAroM ne Aja se DhAI hajAra sAla pahale aura usase bhI pUrva asaMkhyAta varSoM se....anaginata kAla se isI bAta kI barAbara puSTi kI hai ki jaise miTTI eka hai aura usake Apa kaI rUpa banA sakate haiM....maTake-maTakiyA~-zakore, vaise hI paramANu to sabhI pudgalAstikAya ke hI hai....kabhI ve miTTI kA rUpa dhAraNa karate haiM to kabhI-kabhAra ve hI paramANu pAnI ke rUpa meM yA havA ke rUpa meM bhI pAye jA sakate haiN....|| Aja kA vijJAna kahatA hai.... H,O=Water pAnI kA matalaba hai, do gaisoM kA sammizraNa yAni havA se pAnI bana sakatA hai| pAnI ko puna: gaisa banAyA jA sakatA hai.... isa taraha aba to vijJAna bhI yaha mAnane lagA hai.....paramANuoM ke sahI mAtrA ke vividha mizraNoM se kaI cIjeM paidA kI jA sakatI hai| yaha to huA jaina-jainetara darzana ke paramANuvAda kA smiikssnn| aba hama paramANu kI sahI vyAkhyA ke AdhAra para jaina-darzana aura vijJAna ke paramANuvAda kI niSpakSa 'zaoNrTa eNDa svITa' samIkSA prastuta kreNge| paramANukIvyAkhyA-samIkSA kevalajJAnI kI dRSTi se avibhAjya eka ke do na ho sake vaise choTe se choTe pudgala ke aMza ko paramANu kahate haiN| re karma terI gati nyArI...!! /24 For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika vijJAna kA mAnA huA aNu hI yadi vAstavika aNu mAnA jAya to usake vibhAjana kaise ho sakate haiM ? Aja ke aNu ke to khuda vaijJAnikoM ne hI vibhAjana kara batAye haiN| unhoMne aNu ke kaI Tukar3e DhU~Dha nikAle...usameM proTona, ilekTrona, nyUTrona mukhya haiN| udAharaNa- hAiDrojana ke aNu meM eka proTona, eka nyUTrona / aura usakI paridhi meM cAroM aura ghUmatA huA eka ilekTrona hai| hiliyama ke aNu meM do proTona, do nyUTrona aura do ilekTrona hote haiM, isI taraha kArbana ke aNu meM chaha proTona, chaha nyUTrona aura chaha ilekTrona hote haiN| Adhunika aNu ko hama vyAvahArika paramANu ke rUpa se pahacAna sakate haiM, cU~ki yaha vAstava paramANu nahIM, paramANu kA jaththA skaMdha hai| jaina-darzana ne paramANu kI jo vyAkhyA kI hai, vaise do paramANu jaba jur3ate haiM taba dvipradezI skaMdha utpanna hotA hai| jaba tIna jur3ate haiM taba tripradezI, cAra jur3ate haiM taba catuSpradezI.....isI taraha Age bar3hakara anaMta paramANu jur3ate haiM taba anaMta pradezI skaMdha paidA hotA hai| 1.audArikavargaNA jaba anaMta paramANu paraspara jur3ate haiM taba use audArika vargaNA kahI jAtI hai| manuSya aura tiryaMca (pazu-pakSI Adi) ke zarIra audArika vargaNA se banate haiM, pratipala apane isa zarIra meM naI audArika vargaNA praveza karatI hai aura kitanI hI purAnI audArika vargaNAe~ zarIra se alaga hotI jAtI hai| re karma terI gati nyArI...!! /25 For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaH 00000 ghanase 1000000 san 1000 UOL TImATara 600000 zrImITara Oooo00 paramANu 109 mITara paramANa paramANu paramANu 1. audArika 2. vakriya 2. vaikriya 3. AhAraka 4. taijasa . 10000 ghanase 100000 anTIma 1011 namITara 1013 TImITa ni senhA 10001 paramANu 105 paramANu paramANu paramANu 5. bhASA 6. zvAsocchrAsa 7. mana: 8. kArmaNa 2.vaikriyavargaNA audArika vargaNA se anaMta gune adhika paramANu jur3ate haiM taba vaikriyavargaNA banatI hai| udAharaNa ke taura para....yadi audArika vargaNA meM 1000 paramANu hote haiM to usase anaMta = 100 ata: vaikriyavargaNA meM1000x100=105 paramANu hote haiN| 10x10x10x10x10= 100000 uparyukta vargaNA aura Age kahI jAne vAlI vargaNAoM kI vizeSatA yaha hai ki jyoM-jyoM uttarottara eka-dUsare kI tulanA meM paramANu anaMta gune bar3hate jAyeMge, tyoM-tyoM unakA kSetra-gherAva asaMkhyAta guNa hIna banatA jaayegaa| Dhera sArI rUI ko dabAkara jaise usakA kSetra-gherAva ghaTA diyA jAtA hai, vaise hI yahA~ para bhI paramANu to bar3hate jAyeMge, magara gherAva ghaTatA jaayegaa| re karma terI gati nyArI...!! /26 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ataH audArikavargaNA se vaikriyavargaNA asaMkhyAta - guNahIna kSetra vAlI hotI hai, isI taraha Age kI vargaNAoM meM bhI samajha lenA / kalpanA se asaMkhyAta = 10, audArikavargaNA 1,000,000,000 ghana senTImITara vAlI hai to phira vaikriyavargaNA kA kSetra kitanA hogA ? audArikavargaNA kI saMkhyA ko asaMkhyAta = 10 se bhAga (Divide) dIjiye, javAba A jAyegA.... 1,00,000,000 ghana senTImITara kSetra hotA hai, Age kI vargaNAoM meM bhI yahI tarIkA apanAnA caahiye| upayoga: deva aura naraka ke jIvoM kA zarIra vaikriya vargaNA se banatA hai| 3. AhAraka vargaNA vaikriyavargaNA se AhArakavargaNA meM anaMtagune paramANu hote haiM aura vaikriyavargaNA se usake kSetra kA gherAva asaMkhyAtaguNahIna hotA hai| jaise ki vaikriyavargaNA 105 x 100 (ananta) = 107 paramANu hote haiM aura vaikriyavargaNA 10deg = 10 = 107 ghana senTImITarsa kSetra kA gherAva / upayoga- caudahapUrva ke jJAnI bhagavaMtoM ko jaba kisI zaMkA kA samAdhAna karanA ho athavA tIrthaMkara paramAtmA kI Rddhi dekhanI ho, taba ve eka hAtha laMbA AhArakazarIra isI AhAravargaNA se banAte 1 haiN| yaha zarIra sarvAvayava saMpanna hotA hai aura pahAr3oM ko bheda kara apane lakSya kI ora jAne kI isakI kSamatA hotI hai| 4. taijasavargaNA AhArakavargaNA se anaMtagune paramANu jur3ate haiM, taba taijasavargaNA banatI hai 10 7 x 100 = 109 paramANu aura kSetra 107/10=10deg ghana seMTImITara / re karma terI gati nyArI...!! / 27 For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga- isa vargaNA se taijasa zarIra banatA hai, jisase apane zarIra meM garmI Adi rahatI hai aura khAyA huA anna pacatA hai| arthAt pAcana taMtra (Digestiion System) isa zarIra ke binA nahIM ho sakatA hai| 5. bhASA vargaNA taijasa vargaNA se bhASA vargaNA meM anaMtagune paramANu hote haiM aura usakA kSetra taijasavargaNA se asaMkhyAtaguNa hIna hotA hai 10degx100= 10" paramANu 10 : 10 = 10 ghana seMTImITara kSetra / upayoga- hama jaba bolate haiM taba hamArI AtmA kucha prakriyA karatI hai, sarvaprathama bhASAparyApti (paryApti eka vizeSa prakAra kI Atmika zakti ye chaH hotI hai AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchvAsa, bhASA, vamana inameM pA~cavIM bhASA paryApti miTTI, pAnI, Aga, havA aura vanaspati nAmaka ekendriya jIvoM ko chor3akara sabhI jIvoM meM rahatI hai) ke balabUte hamArI AtmA bhASAvargaNA ke pudgaloM ko grahaNa karatI hai aura vacana yoga nAmaka yoga ko kAma meM lagAkara usa bhASA vargaNA ko bhASA rUpa meM parAvarttita karatI hai| yahI bhASA Apa aura hama suna pAte haiN| 6. zvAsocchvAsavargaNA bhASA vargaNA se isameM paramANu anaMtagune hote haiM aura kSetra hotA hai - asaMkhyAta guNa hIna / 101x100=1013 paramANu aura 105 + 10 = 104 ghana seMTImITara kSetra / upayoga - jaba hama sAMsa lekara chor3ate haiM usa vakta isI zvAsocchvAsa vargaNA ko lekara hamArI AtmA sAMsa banAtI hai| mere karma terI gati nyArI...!! / 28 For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. manovargaNA zvAsocchvAsavargaNA se manovargaNA meM paramANu anaMtagune hote haiM aura kSetra asaMkhyAtaguNa hIna / 1013x100=1015 paramANu aura 104 = 10=103 ghana seMTImITara kSetra / upayoga - jaba hama kisI bhI XYZ bAta kA vicAra karate haiM... taba hamArI AtmA inhIM manovargaNA ke pudgaloM ko lekara 'mana' rUpa se parAvarttita karatI hai| 8. kArmaNavargaNA manovargaNA se kArmaNavargaNA meM anaMtagune paramANu hote haiM, asaMkhyAta guNahIna kSetra hotA hai| 1015x100=1017 paramANu aura 103 = 10=102 ghana seMTImITara kSetra / . upayoga- mithyAtva Adi kAraNoM se apanI AtmA kArmaNa vargaNA ko grahaNa kara karma rUpa banAtI hai| vargaNAoM kA vivecana samApta huaa| aba hama 'karma' ke vividha AyAmoM ko sarasarI najaroM se dekheNge| karma karma ke ATha bheda haiM- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura aMtarAya - ye cAroM ghAtikarma kahalAte haiN| ghAtikarma- jo karma AtmA ke mUlabhUta guNa jaise ki jJAna, darzana vItarAgabhAva aura anaMtazakti kA ghAta karate haiM.... use ghAtikarma kahate haiM / re karma terI gati nyArI...!! / 29 For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSa cAra vedanIya, AyuSya, nAma aura gotra nAmaka karma aghAti kahalAte haiN| cU~ki ye mUlaguNoM kA nAza nahIM karate haiN| ghAtikarmoM meM bhI sabase khataranAka karma hai mohanIya karma / cU~ki vahI to hameM krodha karavAtA hai, mAna karavAtA hai, ha~sAtA hai aura rUlAtA bhI hai| jisa prakAra bahurUpiyA nATyakalAkAra hameM apanI kalA ke bAhupAza meM jakar3a detA hai... jisase kabhI hama bhI khalanAyaka - vilena ko dekhakara krodha se dhu~A-pU~A ho jAte haiM... to kabhI kisI kI hAsyokti yA sArthaka vyaMgya para ha~sakara loTa-poTa ho jAte haiM... aura kabhI-kabhAra sIna itanA karUNa ho par3atA hai ki hama barabasa ro uThate haiM ... ! rAjA bhartRhari ko dekhakara loga himAlaya kI ora cala par3e.... aura abhI - abhI to 'eka dUje ke lie' dekhakara kitane hI naujavAna AtmahatyA kara baiThe.... rela kI paTariyoM ke nIce kaTa gaye...sAineDa paoNijana khAkara mara gaye... becAre nirdezaka ko to svapna meM bhI khyAla nahIM thA ki loga isa taraha dRzyoM ko saca mAna leMge.....hIroM ke hara dina tIna zo dekhane vAlI nepAla kI usa zAdIzudA yuvatI kI hAlata ciMtAjanaka bana par3I thI, kyoMki vaha sacamuca hI jekI zrApha ko apanA hIro mAnane lagI thI....! nirdezakoM meM aura bahurUpiyoM meM jaise sabhA ko vaza karane kI tAkata hai vaise hI isa mohanIya karma kI tAkata bhI gajaba hai, cU~ki yaha karma AtmA ko manacAhe rUpa se nacAtA hai, rUlAtA hai aura ha~sAtA hai| darjI aura bahurUpiyA bahuta hI choTA dehAtI gA~va thaa| bahurUpiyA apanI pUrI maMDalI re karma terI gati nyArI...!! / 30 For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke sAtha AyA rAmalIlA karane kA vicAra thA / eka Dresa kama par3a gii| socA....khaira, koI bAta nahIM..... yadi kisI darjI kA sahakAra mila jAya / idhara-udhara talAza kI to patA calA pUre gA~va meM eka hI darjI hai| bahurUpiyA sIdhA usake pAsa pahu~ca gyaa| 'bhaiyA ! Aja rAta ko rAmalIlA karanI hai, isaliye meharabAnI kara isa Dresa ko yadi Apa turanta taiyAra kara dete ho to...' darjI subaha-zAma silAI karatA rahatA thA, phira bhI kAma pUrA nahIM hotA thaa| kAma ke bojha se vaha Tenzana meM thA, ata: kucha aMTazaMTa baka gayA / bahurUpiyA kA mAthA tthnkaa| donoM ke bIca bAta ar3a gaI / bahurUpiye ne Aveza meM kaha diyA 'dekha lenA maiM bahurUpiyA hU~, sabaka aisA sikhAU~gA ki jindagI bhara baccU yAda karegA ki sera ke Upara savA sera bhI hotA hai|' yaha sunanA thA ki hameMzA himAlaya ke barpha jaise rahane vAle darjI ke dimAga meM bhI krodha rUpI lAvA ubalane lagA.....usakA khUna khaula uThA aura usane spaSTa zabdoM meM sunA diyA 'jA... jA abe ! tU mujhe kyA kara sakatA hai....? yaha merA gA~va hai.... tU kyA.... terI aukAta kyA ? kyA tU mujhe gA~va se bAhara nikAla degA, jo itanI DA~Ta-DapaTa kara rahA hai ?' bahurUpiye ne Aveza meM mUchoM para tAva de kara kaha diyA....' yadi maiM tujhe gA~va ke bAhara na nikAla dU~ to maiM bahurUpiyA nahIM...!' aisA "kahakara vaha bAhara nikala gayA aura sIdhA apane Dere- taMbU para pahu~cA / bahurUpiye ne apanI maMDalI ko bulAkara kahA 'dostoM ! rAmalIlA to hamane bahuta bAra kI hai aura bhI karate hI raheMge... magara, Aja rAta ko lIka se pare haTakara kucha nayA kara dikhAne kI maMzA hai... rAmalIlA ke badale Aja darjIlIlA kreNge| bAta sabhI ko ja~ca gii| re karma terI gati nyArI...!! / 31 For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka taiyArI kara dI aura sabhI ne apane-apane rola samajha liye| zAma ke samaya bahurUpiye kI kalA dekhane ke lie apAra janamedinI A gii| gA~va ke logoM ke sAtha darjI bhI apanI patnI ke sAtha A phuNcaa| sabhI kI najara maMca para banda par3e parde para thI, yakAyaka pardA khulA.... to aisA dekhA... are, dekhanA kyA thA ? loga ha~sa-ha~sa kara dohare ho gaye....cU~ki gA~va ke darjI aura usakI patnI kI kArbana kaoNpI maMca para thI..vaisA hI huliyA......vo hI ekTiMga....vaisA hI svara......hAtha meM kaiMcI......A~khoM para cazmA.......kAna para peMsila.....gale meM mApane kI Tepa.....! 'sUtradhAra ne jAhira kiyA- 'Aja hama rAmalIlA ke badale darjIlIlA karanA cAhege....' darjI lIlA thor3I Age calI.....majA aisA AyA ki loga ThahAkA lagAte peTa pakar3akara ha~sate rahe aura udhara darjI aura usakI patnI mana hI mana jalabhUna kara rAkha ho rahe the....darjI kI patnI ko khUba gussA AyA....usane apane pati se kahA- calo ! yahA~ se calate haiM, aba jyAdA sahana nahIM hotaa| loga bhI kaise haiM? bilkula bezarma !, ha~sate jA rahe haiM aura hamArI ora jAnabUjha kara dekhate bhI jA rahe haiM...! darjI ko bhI gussA to A hI rahA thA, vaha jaise hI uThA, maMca se bahurUpiyA bolA- 'are darjIbhAI ! abhI to khela bahuta bAkI hai, Apa bIca meM hI adhUrA chor3a kara jA rahe haiM, yaha acchA nahIM hai....! baiThiye..baiThiye !' isase darjI kA gussA aura bhI atyadhika bar3ha gyaa| usakA boyalara phaTa gayA....jaise usa para kisI ne eTamabama phaiMkA ho.... | darjI bolA- 'maiM to abhI calA....kauna mAI kA lAla hai jo mujhe roka sakatA hai ? itanA bhI re karma terI gati nyArI...!! /32 For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM maiM aise logoM ke sAtha bhI nahIM rahanA cAhatA, jo apane sAthI ke apamAna ko ha~sa-ha~sa kara saha rahe ho| isake sAtha mujhe tumhArA bekAra nATaka bhI nahIM dekhanA....' bahurUpiye kA tIra to ThIka nizAne para lagA thaa| jaise hI darjI ne nATaka se palAyana kiyA, nATaka meM upasthita loga sakate meM A gaye....pazopeza meM par3a gaye...raMga meM bhaMga par3a gayA.....sArA majA hI kira-kirA ho gyaa| gA~va ke mukhiyA aura anya logoM ne bahurUpiye se kahA ki 'dekho bhaiyA ! darjI mahodaya to sacamuca kI burA mAna gaye haiM....ve to rUTha kara jA rahe haiM....ye to hamAre gA~va ke ekamAtra darjI haiM ! kaise bhI karo bhAI aura Apa darjI ko manA lAo....' gA~va ke samajhadAra logoM ne bhI darjI ko manAne kA bahuta prayatna kiyA, magara usane to apanA nirNaya le liyA thaa| sabhI ke manA karane ke bAvajUda bhI usane bailagAr3I bharI aura gA~va chor3akara jAne lgaa| itane meM bahurUpiyA bIca rAste meM A gayA aura bolA- 'kyoM bhAI ! dekha lI na baMde kI tAkata! gA~va ko chor3akara jAnA par3A na? jAo-jAo...jaldI jAo, pIche mur3akara bhI mata dekhanA !' yaha sunakara darjI kA abhimAna sAtaveM AsamAna para pahu~ca gayA aura bolA- 'jA...jA....abe bahurUpiye ke bacce ! tU kauna hotA hai mujhe gA~va se bAhara nikAlane vAlA ? maiM to yahIM rahU~gA...terI kyA aukAta ki mujhe bAhara nikAla sako ?' aisA kahakara usane apanI bailagAr3I vApisa gA~va kI ora mor3a dii| - isa rUpaka meM jaise bahurUpiye ne darjI meM krodha aura ahaMkAra paidA kiyA...vaise hI yaha mohanIya karma bhI kabhI krodha karavAtA hai, re karma terI gati nyArI...!! /33 For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kabhI kAma...kabhI mAna....to kabhI mAyA....! kabhI zoka....to kabhI hAsya....jI meM Aye vaise mAno nacAtA hai| ata: sarvaprathama to suraMga khoda kara isa karma ko cakanAcUra kara denA caahiye| isakI dhajjiyA~ ur3AnI caahiye| isa mohanIya karma ne to vizva ke mAMdhAtAoM ko bhI bhikhArI-sI hAlata meM paTaka diyaa| unheM apanA laTU banA diyA...aura phira durgati meM bheja diyaa| 'kammANa mohaNijjaM' mohanIyakarma ko jItanA atyanta hI duSkara hai...evaresTa kI coTI para pA~va rakhanA sarala hai, parantu mohanIya karma ko vaza karanA kaThina hai| jaba taka usa para vijaya prApta nahIM kiyA jAtA taba taka AdhyAtmika vikAsa saMbhava nahIM ! | and My aura I am something ke bhAva paidA karane vAlA bhI yahI karma hai| ___mohanIyakarma se Takkara lekara use nestanAbUda kara usa para saMpUrNa vijaya prApta karane vAle jhAMjhariyA RSi kA jIvana hama sabhI ke liye preraNAspada hai| jhAMjhariyARSi pratiSThAnapura nagara ke rAjA makaradhvaja kA putra rAjakumAra madana brahma....vairAgya vAsita ho dIkSA ke liye utsuka ho utthaa| dhUmadhAma se dIkSA lekara jJAna-dhyAna aura tapa-saMyama-sAdhanA meM lIna rahane lge| mAsakSamaNAdi tapa se apanI kAyA ko sUkhIlakar3I jaisA zyAma banA diyaa| grAmAnugrAma vicarate hue ve traMbAvatI Ae....gocarI ke liye gA~va meM gye| re karma terI gati nyArI...!! /34 For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka yuvA nArI, jisakA pati paradeza gayA huA thA, vaha apane mahala ke jharokhe meM baiThI kAmavAsanA se otaprota A~khoM se idhara-udhara nihAra rahI thii| usakI dRSTi rAha meM A rahe muni para pdd'ii| adbhuta rUpa aura lAvaNya ko dekha usakA vikAra bhar3aka uThA....! usane apanI dAsI ko bhejakara muni ko gocarI ke bahAne apane mahala meM bulvaayaa| muni sarala bhAva se padhAre....ve anabhijJa the ki isakA mana mailA hai aura tana ujalA hai| yuvA nArI ne vAsanA aura vikAra se bhare zabdoM se daihika sukha kI yAcanA kii| isa para muni ne yuvatI ko sAvadhAna karate hue dRr3hatA pUrvaka usake prastAva ko ThukarA diyaa| 'khA na sakU~ to kyA huA ! Dhola to sakU~' isa durbuddhi se grasita vaha yuvatI muni ko kalaMka lagAne ke uddezya se unake pA~voM meM bela kI bhA~ti lipaTa gii| apane saMyama aura brahmacarya kI rakSA ke lie muni vahA~ se bhAgane lage to yuvatI ne unake pA~va meM apanI jhAMjhara DAla dI aura jora-jora se cillAne lagI 'bacAo...bacAo ! pakar3o... pakar3o !! isa pApI durAcArI ko....isane mujha abalA para balAtkAra karane kI koziza kI!' - muni ne apane saMyama kI rakSA ko mahatva dete hue usa jhAMjhara ko nikAlane meM apanA samaya kharAba nahIM kiyA....loga aMTazaMTa .bolane lage....bhayaMkara nindA karane lage....dekho-dekho....veza to sAdhu kA....aura kAma kaisA ? muni para thUkane lage....magara muni samabhAva se saba kucha sahate rahe.... idhara, rAjamahala ke jharokhe baiThA rAjA saba kucha dekha rahA thaa| .. 'muni nirdoSa hai' usako patA thaa| magara chalakapaTa kara zuddha muni ko re karma terI gati nyArI...!! /35 For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phA~sane aura badanAma karane vAlI yuvatI para use bhayaMkara ghRNA huI aura usane hukma diyA 'jAo ! isa nIca mahilA ko sajA ke rUpa meM dezanikAla de do... / ' loga to Dholaka kI taraha hote haiM / Dholaka donoM ora se bajatI haiN| aba sabhI loga muni kI prazaMsA karane lge| magara, nAma to badala hI gayA.....muni madanabrahma se jhAMjhariyA RSi bana gye| muni ke saMyama kI pavitratA jagajAhira ho gaI ..... / kAjala kI koTar3I meM pha~se magara eka choTA-sA bhI kAlA dAga lagane nahIM diyA...... kamAla hai ! isa ghaTanA ko bIte kucha samaya huA thA ki.... eka bAra kAMcanapura gA~va jahA~ muni kI bahana byAhI huI thI..... vahA~ muni gocarI ke liye gaye aura udhara rAjamahala ke havAdAra jharokhe meM baiThe rAjA-rAnI nagara kI caryA dekha rahe the| rAnI kI najara muni para TikI aura usane apane sage bhAI ko pahacAna liyaa| bhAI para usakA apAra prema umar3a pdd'aa| jisase usakI A~kheM azru se labAlaba ho uThI aura azrudhArA avirala bahane lgii| rAjA ne jaba yaha dRzya dekhA to usane usakA dUsarA artha nikAlA ki 'rAnI, eka saMnyAsI ko dekhakara A~sU bahA rahI hai, isakA matalaba nizcita hI yaha saMnyAsI isakA pUrva kA yAra hogaa| aba yaha dekha-soca kara A~sU bahA rahI hai ki yaha to saMnyAsI bana gayA.... aba mujhe isase daihika sukha kaise milegA ?' rAjA ne rAnI se isa bAre meM kucha bhI pUchA nahIM.... sIdhe hI rAjadarabAra meM jAkara caMDAloM ko bulAkara unheM muni ko mArane kA hukma de diyA / 'binA vicAre jo kare so to phira pachatAya / ' re karma terI gati nyArI...!! / 36 For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDAla to rAjA ke Adeza kA gulAma thaa| muni ko hAthajor3akara bolA- 'bhagavan ! isa pApI peTa ke kAraNa rAjA ke hukma se Apake gale para merI yaha zamazIra calegI....ApakA aparAdha kyA hai? mujhe patA nahIM hai| maiM Apako chor3a to nahIM sakatA hU~ magara, mArane se pahale maiM Apako itanA samaya jarUra de sakatA hU~ ki Apa apane iSTadeva kA smaraNa kreN|' samatA ke sAgara jhAMjhariyA RSi ne anazana kA pacakkhANa kara liyA aura caurAsI lAkha jIvAyoni ko khamAne lage......| rAjA kA tanika bhI doSa nahIM dekhA aura karma kA vicAra karane lage ki maiMne hI pUrvabhavoM meM kahIM na kahIM aisA karmabandha kiyA hogA........ jisake udaya se mujhe yaha bhugatanA par3a rahA hai| mArA hai to maranA par3egA........kATA hai, to kaTanA par3egA....ata eva kyoM nahIM maiM samAdhi pUrvaka sahana kara ekAnta karma nirjarA karU~ ? rAjA ko doSI mAnakara usa para dveSa yA tiraskAra-phiTakAra karake kyoM apanI AtmA ko karma se kaluSita karU~? isa prakAra karma kA ciMtana karate-karate jhAMjhariyA muni dharma dhyAna se zukla dhyAna para ArUDha hue aura usI kSaNa cAMDAla ne apanI talavAra calA dii| muni kI gardana kaTakara nIce girane se pUrva hI muni ne apanI kamAI kara lI aura sAdhanA pUrI kara dii| ghAti karmoM kA kSaya kara unhoMne kevalajJAna ko prApta kara liyA....aura zeSa * cAra aghAti karmoM ko AyojikA karaNa ke mAdhyama se AyuSya karma ke sAtha sama banAkara zailazI avasthA para ArUr3ha hokara saMpUrNa karmoM kA kSaya kiyA aura gardana kaTa kara nIce girate hI jhAMjhariyA muni mokSa meM cale gaye...! gardana kaTI....lahU bahane lagA....pAsa meM par3e hue rajoharaNa re karma terI gati nyArI...!! /37 For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura mu~hapatti Adi kapar3e khUna se lathapatha ho gaye / rajoharaNa ko mAMsa kA TUkar3A samajhakara eka pakSI use uThAkara le gyaa| AkAza meM ur3ate-ur3ate jyoMhi rAnI ke mahala kA prAMgaNa AyA... saMyogavazAt usakI pakar3a kamajora huI aura vaha rajoharaNa dhamma se nIce gira gyaa| rAnI ne rajoharaNa ko dekhate hI pahacAna liyA ki are ! yaha to mere bhAI kA rajoharaNa hai ! yaha khUna sanA kaise ? patA lagavAyA to patA calA ki yaha khUna aura kisI ne nahIM svayaM rAjA ne karavAyA hai... / rAnI zokAkula hokara vairAgyavAsita bana gaI aura usane khAnA-pInA chor3a diyA aura anazana svIkAra liyA / rAjA ko jaba saccI bAta samajha meM AI to use apAra pazcAttApa huA.... parantu 'aba pachatAye kyA hota hai jaba cir3iyA cuga gaI kheta' / rAjA gA~va ke bAhara gyaa| muni ke prANa paMkherU to kabhI ke ur3a cuke the... / rAjA muni ke zava ke pAsa baiThakara karUNa vilApa karate hue kSamA mA~gane lgaa| use isakI ciMtA nahIM thI ki loga mujhe kyA kaheMge, loga mujhe kaisA DhoMgI aura bevakUpha samajheMge..... / vaha socane lagA ki 'mujhe logoM kI paravAha nahIM... mujhe unakA sarTiphikeTa nahIM cAhiye.... pApa maiMne kiyA hai to pazcAttApa mujhe hI karanA hogA..... isI zarIra ko maiMne kaTavAyA hai to isI ke sAmane mujhe mAphI mA~ganI hogii|' vaha bAra-bAra uThakara muni-zarIra ke pA~voM meM girakara apanI A~khoM se bahatI azrudhArA kI gaMgA-jamunA se muni ke pA~voM ko prakSAlita karane lagA / oha ! rAnI ke kAraNa mere aparAdha kA mujhe bhAna ho gayA....! aise maiMne isa bhava meM aura bhavoMbhava meM na jAne kitane aparAdha kiye hoMge? jinakI mujhe jAnakArI bhI nahIM hai ! micchAmi dukkaDaM... micchAmi dukkaDaM.... kSamA karo..... kSamA karo...' yaha bolate-bolate rAjA bhavobhava re karma terI gati nyArI...!! / 38 For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vaira khamAte-khamAte zubha adhyavasAya kI zreNI para car3hane lagA aura zukla-dhyAna para ArUr3ha hokara ghAtikarmoM kA saMpUrNa nAza karate hue kSamA ke AdhAra para kevalajJAna ko prApta huA / yaha hai prAyazcitta kI nirmala gaMgA meM snAna karane kA phala ! yaha hai pApoM ko dhone kI sahI prakriyA ! uparyukta dRSTAMta meM hamane dekhA ki karma ke ciMtana se apAra kaSTa aura pratikUla dazA meM bhI jhAMjhariyA muni apane Apa ko suMdara samAdhi meM rakha pAye, cU~ki karma ke vipAka vicaya nAma kA dharmadhyAna AtA hai| dharma-dhyAna se kSapakazreNi para car3hA jAtA hai| tadantara jIva ko zukladhyAna AtA hai aura usase phira kevalajJAna kI prApti hotI hai aura kevalajJAna hone ke bAda zeSa cAra aghAtikarma rahate haiN| unakA bhI nAza hone para jIva kA mokSa ho jAtA hai| kisI bhI bicauliye pradeza kA sparza na kara eka hI samaya meM jIva siddhazilA ke pradeza meM pahu~ca jAtA hai| kitanA adbhuta mAhAtmya hai karmavAda kA ! aba hama karmabaMdha aura usake bheda - prabhedoM kA Age vicAra kareMge / * re karma terI gati nyArI...!! /39 For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - 3 karmabaMdha ke cAra prakAra ATha vargaNAoM kA vicAra hama kara cuke haiN| isaliye hameM yaha khyAla meM A rahA hai ki kArmaNavargaNA vizva ke kone-kone meM par3I huI hai / usameM sukha-duHkha dene kI.... jJAna Adi guNa rokane kI zakti utpanna hotI hai / karmabaMdha kArmaNavargaNA ko jaba apanI AtmA mithyAtva Adi kAraNoM se grahaNa kara apane sAtha ekameka banAtI hai..... arthAt kArmaNavargaNA aura AtmA ke bIca kSIra-nIra (dUdha-pAnI) yA lohA aura Aga kI taraha ekamekatA khar3I hotI hai, use karmabaMdha kahate haiM / karmabaMdha ke cAra vibhAga haiM - (1) prakRtibaMdha ( 2 ) sthitibaMdha (3) rasabaMdha aura (4) pradezabaMdha | 1. prakRtibaMdha jaba AtmA ke sAtha kArmaNavargaNA mithyAtva Adi kAraNoM se jur3atI hai taba usa kArmaNavargaNA meM ATha athavA sAta bhinna-bhinna svabhAva utpanna hote haiN| jaba AyuSya kA baMdha hotA ho taba ATha svabhAva utpanna hote haiM aura jaba AyuSya kA baMdha na par3atA ho taba sAta svabhAva utpanna hote haiM / Azaya yaha hai ki kArmaNavargaNA ke kitane hI skaMdhoM meM jJAna rokane kA svabhAva, kitane hI meM darzana rokane kA svabhAva, kucheka meM sukha-duHkha dene kA svabhAva, to kucheka meM krodhAdi karavAkara vItarAga re karma terI gati nyArI...!! / 40 For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva ko rokane kA svabhAva, kitanoM meM nIca-ucca kuloM meM utpanna karane kA svabhAva...aura kitanoM meM bala Adi meM vighna karane kA svabhAva utpanna hotA hai| use prakRtibaMdha kahate haiN| dRSTAMta- jaise soMTha meM pitta karane kA svabhAva hai to gur3a meM kapha karane kA svabhAva hai, parantu gur3a kA pAyA banAkara usameM soMTha milAkara yadi goliyA~ banA dI jAya, to usameM vAyu nAza karane kA svabhAva utpanna ho jAtA hai| motIcUra ke laDDU meM vAyu karane kA svabhAva utpanna hotA hai..dUdha meM jAmana DAlane se jar3atA utpanna karane kA svabhAva utpanna hotA hai....usI taraha AtmA ke sAtha jur3a rahe kArmaNavargaNA ke jaththoM meM jJAnAdi rokane kA svabhAva utpanna ho jAtA hai| asatkalpanA se hama isa taraha Apako samajhA sakate haiM...mAno ki hamane kArmaNavargaNA ke ATha hajAra skaMdha grahaNa kiye to usameM se eka hajAra skaMdha meM jJAnAvaraNa svabhAva utpanna hotA hai....dUsare hajAra meM darzanAvaraNa svabhAva utpanna hogA...isI taraha hara eka-eka hajAra meM alaga-alaga svabhAva utpanna ho jAtA hai| ... yadyapi sUkSmadRSTi se dekhA jAya to skaMdhoM meM jo svabhAva utpanna hote haiM, ve vizeSAdhika hI hote haiM....kisI jaththe meM kama to kisI meM jyaadaa| phira bhI yahA~ para to sthUladRSTi se asatkalpanA * ko mAdhyama banA kara samajhAyA hai| . ve jaththe anukrama se (1) jJAnAvaraNa (2) darzanAvaraNa (3) vedanIya (4) mohanIya (5) AyuSya (6) nAma (7) gotra aura (8) antarAyakarma - kahalAte haiN| inake avAMtara bheda matijJAnAvaraNa Adi hote haiN| re karma terI gati nyArI...!! /41 For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - mokSa meM gaye hue jIvoM ko karmabaMdha hotA hai yA nahIM? uttara - mokSa meM gae hue jIvoM ko karmabaMdha nahIM hotA hai| yadyapi vahA~ para jIva bhI hai aura kAmarNavargaNA bhI hai...phira bhI vahA~ usa jIva meM karmabaMdha ke pA~coM kAraNa yA unameM se kisI eka kA bhI nAmonizAna nahIM hai, ata: vahA~ para jIva karmoM se lipta banatA nahIM hai| prazna - karmabaMdha ke liye mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya aura yoga ye pA~coM kAraNa Avazyaka hai kyA? uttara - jarUrI nahIM...! jina AtmAoM ko cAra ghAti karmoM ke saMpUrNa kSaya se kevalajJAna kI prApti huI hai, ve terahaveM sayogi guNasthAna para hote haiM....unakA jo karmabaMdha hotA hai vaha sirpha yoga se hii| vyAkhyAna denA....vihAra karanA Adi zubha yoga hI hai, ata: unheM zAtAvedanIya karma kA hI baMdha hotA hai| dasaveM guNasthAnaka para kaSAya aura yoga kA astitva hotA hai, ata: vedanIya Adi cha: karmoM kA baMdha hotA hai| usI prakAra nIce-nIce ke guNasthAnakoM meM yathAsaMbhava mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya aura yoga ke nimitta se karmabandhana hotA hai| prazna - mokSa meM AtmAoM ko yoga = mana, vacana evaM kAyA kI kriyA to hotI nahIM, phira ve hameMzA kaise rahate haiM ? uttara - ve hameMzA eka-sI avasthA meM rahate haiN| unakI sAdi jisakA prArambha ho aura anaMta = jisakA kabhI nAza na ho, vaisI sthiti hotI hai....isIliye to paramAtmA ke Age hama gadgad hokara gAte haiN| re karma terI gati nyArI...!! /42 For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rijhyo sAheba ! saMga na parihare bhAMge sAdi anNt|' he prabho ! yadi Apa hamAre para khuza ho jAo to hameM ApakA sAdi anaMta sthiti kA saMyoga mila jAya... | aisA saMyoga jo kabhI TUTe hI nhiiN....| ___aMtima bhava ke zarIra kI U~cAI, caur3AI aura moTAI jitanI hotI hai.....usameM rahe hue AtmapradezoM kA saMkoca mokSa meM jAne ke bAda isa kadra ho jAtA hai ki sirpha 2/3 bhAga hI vahA~ zeSa rahatA hai| dRSTAMta ke taura para...jIva ke zarIra kI 5... phuTa kI U~cAI ho......phuTa kI caur3AI ho..aura 712 IMca kI moTAI ho to mokSa meM jAne para AtmapradezoM kA saMkoca isa taraha hogA 3,, phuTa kI U~cAI, eka phuTa caur3AI aura pA~ca IMca kI moTAI, cU~ki AtmapradazoM ke samUha meM AtmA meM (AtmA meM) saMkoca evaM vikAsa kA svabhAva mAnA gayA hai| ata: zarIra meM jo khAlI bhAga hai (nAka Adi meM) unameM 1/3 bhAga ke pradeza apane Apa seTa ho jAte haiN| - jaise ki saMsArI avasthA meM bhI AtmA ke sAtha yahI ghaTita hotA hai.....cIMTI marakara AdamI banI....to cIMTI ke Atmapradeza manuSya ke zarIra ke anusAra apane Apako phailA dete haiM....manuSya mara kara cIMTI kA bhava dhAraNa karatA hai, taba unhIM apane AtmapradezoM ko cIMTI kI deha ke pramANa meM saMkocita kara detA hai| - prakAza ko yadi hola meM lekara jAyeMge to vaha hola meM phaila jAyegA....vo hI dIyA....vo hI bAtI aura usakA vo hI prakAza....yadi eka choTI-sI koTharI meM le jAyA jAya to vaha usameM apanA saMkoca kara samAviSTa ho jAyegA...aura yadi eka choTe-se-choTe maTake meM . usa prakAza ko rakha deMge to usameM bhI usakA samAveza ho jaayegaa...| rekarma terI gati nyArI...!!/43 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukta AtmAoM kI mokSAvasthA jinakA mokSa khar3e-khar3e kAyotsarga mudrA meM huA hai....unake Atmapradeza khar3e-khar3e hI sadA kAla ke liye rheNge| jo baiThe-baiThe mokSa meM gaye...unake Atmapradeza baiThe-baiThe hI rheNge| sIdhe leTa kara jinhoMne anazana kiyA hai aura mokSa meM cale gaye haiM....unake Atmapradeza vahA~ anaMta kAla taka leTe-leTe hI rheNge| usameM bhI Upara se sabhI AtmAe~ samazreNi meM hI rahatI hai....nIce se sabhI vissm| gubbAre kI kalpanA udAharaNa ke taura para hAiDrojana gaisa se bharakara alaga-alaga sAija aura AkRti ke gubbAre (Balloons) banda kamare meM ur3A diye jAya to ve sabhI chata ko chU jAyeMge....nIce se viSamatA sApha najara AyegI....koI gola....koI lmbaa....aadi-aadi| tUMbar3e kI kalpanA sarovara kI taha meM tuMbar3A par3A huA thA....kucha dinoM ke bAda apane Apa hI Upara A gyaa| anubhavI vyaktiyoM ko pUchane se patA calA.....tUMbar3e kA svabhAva to tairane kA hI hai....to phira DUbA kyoM? to kahate haiM ki usa para miTTI kI moTI parata jama gaI thI ataH usameM bhArIpana A gayA thA...! jyoMhi miTTI dUra huI, tUMbar3A apane Apa Upara uTha aayaa....| ThIka usI prakAra.....hamAre jIva rUpI tUMbar3e kA svabhAva to Upara uThane kA hI hai.....magara karmarUpI miTTI se vaha saMsAra-sarovara rekarma terI gati nyArI...|| /44 For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tala meM jA baiThA hai.... jaise hI vaha miTTI dUra hotI hai.... jIva rUpI bar3A apane Apa Upara kI ora uThane lagatA hai aura siddhazilA para jA pahu~catA hai| lokAkAza kI aMtima rekhA taka calA jAtA hai.... usase Upara vaha jA nahIM sakatA, cU~ki alokAkAza meM gati meM sahAyaka dharmAstikAya nahIM hai....| jIva vahIM sthira rahatA hai, kyoMki karma ho to hI bhaTakana hai..... una jIvoM kA to karmanAza ho gayA hai, ata: bhaTakana bhI nahIM hotI..... / sahaja prazna prazna- loka ke agrabhAga meM samazreNi se siddha kI anaMtI AtmAe~ 45 lAkha yojana ke usa sImita kSetra meM rahate haiM ..... yaha kaise saMbhava ho ? AtmAe~ anaMta aura rahane ke liye jagaha ekadama sImita ? uttara Aja ke yuga meM aise prazna behUde lagate haiM .... cU~ki vijJAna ne eka prayoga-parIkSaNa ke dvArA siddha kara batAyA hai ki eka kamarA jitanA lohA tIna iMca jitanI jagaha meM samAyA jA sakatA hai...... - phira bhI... uparyukta prazna kA uttara zAstrIya DhaMga se diyA jA rahA hai| AtmA jaba mokSa meM hotI hai, taba vaha zarIra rahita hotI hai.... ata: gharSaNa Adi kA savAla hI paidA nahIM hotA... isIliye anaMta AtmAe~ apanA alaga-alaga astitva banAye rakhate haiM aura eka-dUsare meM ekameka ho jAte haiN| udAharaNa ke taura para....eka kamare meM eka balba jalAte haiM.... pUrA kamarA prakAza se nahA uThatA hai.... svIca oNna kara dUsarA balba re karma terI gati nyArI...!! / 45 For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalAte haiM.....usakA bhI prakAza apanA astitva alaga banAye rakhatA hai, phira bhI pahale vAle prakAza meM hI samA jAtA hai.... / isI prakAra pacAsoM balboM kA prakAza usI eka choTe se kamare meM khUba AsAnI se samA jAtA hai....kamarA jagamagA uThatA hai| sabhI kA apanA astitva bakAyadA jindA rahatA hai| cU~ki eka balba baMda hote hI prakAza kI jagamagAhaTa meM pharka najara AtA hai, phira bhI samUha meM hameM usake bheda kA jJAna nahIM ho paataa| usI taraha pratyeka siddha AtmA kA alaga astitva to hai hI phira bhI zarIra nahIM hone se anaMtoM kA samAveza usI sImita kSetra meM prakAza kI taraha ho jAtA hai| 2. sthitibaMdha AtmA ke sAtha kArmaNavargaNA jur3atI hai aura karmarUpa banatI hai...usI samaya usa karma kI sthiti bhI nizcita ho jAtI. hai....arthAt yadi una karmoM ke baMdha ke bAda koI naI bAta na ho jAya (jisase usa karma meM kisI prakAra kA parivartana ho) to vaha karma usa nizcita kAla taka AtmA ke sAtha jur3A rahegA....use sthitibaMdha kahate haiN| udAharaNa- bhagavAna mahAvIra ke jIva ne tIsare marIcI ke bhava meM kula mada se nIca gotra ko baaNdhaa| vaha karma sattAIsaveM bhava taka yAni eka koTA-koTi sAgaropama taka unakI AtmA ke sAtha rhaa| jisa karma kI jitanI sthiti bA~dhI ho, utane kAla taka vaha karma AtmA ke sAtha jur3A rahatA hai| jaghanya-utkRSTa sthiti- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNIya, vedanIya aura aMtarAya karma kA jyAdA se jyAdA sthitibaMdha tIsa re karma terI gati nyArI...!! /46 For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koTA-koTI sAgaropama....aura kama se kama vedanIyakarma kA bAraha muhUrta aura zeSa tIna kA antarmuhUrta hotA hai....mohanIyakarma kA jyAdA se jyAdA sthitibaMdha sittara koTA-koTI sAgaropama aura kama se kama antarmuhUrta hotA hai| nAma aura gotrakarma kI utkRSTa sthiti bIsa kokosA (koTAkoTI sAgaropama) aura jaghanya se ATha muhuurt| AyuSya karma kI utkRSTa sthiti taiMtIsa sAgaropama aura jaghanya eka antarmuhUrta hotI hai| dRSTAMta- koI laDDU pandraha dina taka bigar3atA nahIM hai....koI bIsa dina taka, to koI mahIne taka bhI nahIM bigar3atA hai| isa prakAra jitane samaya taka AtmA ke sAtha karma dUdha-zakkara kI taraha ekameka hokara rahe use sthiti baMdha kahate haiN| 3. rasabaMdha AtmA ke sAtha jaba kArmaNavargaNA jur3atI hai....taba usameM kama yA jyAdA phala dene kI zakti utpanna hotI hai, use rasabaMdha kahate haiN| jaise laDDU meM kama yA jyAdA zakkara hotI hai, to usameM kama yA jyAdA miThAsa hotI hai| ..zubha karma kA rasa zubha phala detA hai| vaha Ikha ke rasa ke samAna hai| azubha karma kA rasa azubha phala detA hai| vaha nIma ke rasa ke samAna hai| ___ 1. eka ThANiyA rasa ba~dha - Ikha athavA nIma ke svAbhAvika rasa ke samAna karma kA eka ThANiyA rasa ba~dha hotA hai| re karma terI gati nyArI...!! /47 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( eka ThANiyA- jaise zakkara kI cAsanI banAte haiM, taba eka tAra kI, do tAra kI.... tIna tAra kI banAI jAtI hai.... tarala.... madhyama... aura ghaTTa.... eka ThANiyA cAsanI kA matalaba hai eka tAra kI.....bilkula tarala... pAnI jaisI) 2. do ThANiyA rasaba~dha - Ikha athavA nIma kA rasa ubAlane ke bAda gAr3hA hokara AdhA ho jAtA hai.... pahile se thor3A ghaTTa / usI prakAra karma kA do ThANiyA rasabaMdha hotA hai| pahale se isa rasa meM adhika mAtrA meM phala dene kI zakti hotI hai / 3. tIna ThANiyA rasabaMdha - Ikha athavA nIma ke rasa ko khUba ubAlane para rasa kA jo 1/3 bhAga zeSa rahatA hai... use tIna ThANiyA kA rasa kahate hai| isI taraha karma kA tIna ThANiyA rasaba~dha hotA hai| isameM do ThANiyA se kaI gunA adhika phala dene kI zakti hotI hai| 4. cAra ThANiyA rasabaMdha - Ikha athavA nIma ke rasa ko kar3hAI meM atyanta tApa dekara ubAlane para jo 1/4 atyanta gADhA-ghaTTa rasa bacatA hai, use cAra ThANiyA rasa kahate haiM / karma kA bhI rasabaMdha aisA ghaTTa aura gAr3hA jaba hotA hai, taba use cAra ThANiyA rasabaMdha kahate haiN| isameM saba se jyAdA phala dene kI tAkata hai| udAharaNa- Ama bAta hai.... Apane kaI bAra mahasUsa kiyA hogA..... siradarda - halkA-sA siradarda! kisI ne pUcha liyAbhaiyA ! kaise ho ? to Apa tapAka se bola uTheMge, 'ajI.....AnaMda hI AnaMda hai..... halkA-sA siradarda hai' aura Apa apane kArya-kalApa meM masta ho jaayeNge| azAtAvedanIyakarma ke udaya se siradarda huA, magara rasa kI tIvratA nahIM thI.... ataH Apako koI khAsa dikkata nahIM aaii| re karma terI gati nyArI...!! / 48 For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba eka dUsarA udAharaNa .... eka bAra ahamadAbAda ke vI. esa. haoNspITala meM kAraNavaza jAnA huaa| janarala vArDa kI beDa para eka AdamI... .... sira paTaka-paTaka kara cillA rahA thA... 'he bhagavAna ! maiM mara gayA... mara gyaa|' pAsa meM putra-putrI patnI Adi pArivArika evaM snehI svajana ro-ro kara hamadardI jatAte hue use AzvAsana de rahe the / dRzya karUNa thA..... lagA yaha AdamI abhI mara jAyegA...... cU~ki apAra vedanA ke bhAva usake mukha para chalaka rahe the| maiMne pUchA- kyA takalIpha hai ? parivArajana bole 'siradarda hai, maiM tAjjuba thaa| do ghaMTe ke bAda darda gAyaba ho gyaa| AdamI pUrNa svastha thaa| thA to mAtra siradarda hI na.... magara chakke chur3avA diye.....kyoMki azAtAvadenIyakarma kA rasabaMdha tIvra thA / - 4. pradezabaMdha AtmA ke sAtha kArmaNavargaNA ke skaMdhoM kA samUha jitanA jur3atA hai...use pradezabaMdha kahate haiN| jaise ki koI laDDU pA~ca sau grAma kA hotA hai, to koI cAra sau grAma ....koI DhAI sau grAma kA / ThIka usI prakAra kArmaNavargaNA ke skaMdhoM ko jIva kama-jyAdA * pramANa meM grahaNa karatA hai, use pradezabaMdha kahate haiM / prakRtibaMdha- pradezabaMdha ke kAraNa 'jogA payaDIpaesA' yoga se prakRtibaMdha aura pradeza baMdha hotA hai| yoga = mana, vacana aura kAyA kI pravRtti / yadi yoga jyAdA ho to kArmaNavargaNA ke skaMdha jyAdA baMdhate haiM aura kama ho to kama ba~dhate haiN| sthitibaMdha aura rasabaMdha ke kAraNa 'ThiI aNubhAgaM kasAyAo' sthitibaMdha aura rasabaMdha kaSAya re karma terI gati nyArI...!! / 49 For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se hotA hai| AtmA meM kaSAya kA pramANa jitanA jyAdA hogA arthAt saMklezavAlI AtmA ho to vaha zubha tIna AyuSya sivAya zubha yA azubha karmoM kI sthiti baMdha jyAdA karatI hai| parantu rasaba~dha kA yaha niyama hai ki saMkleza jyAdA ho to jIva azubhakarma kA rasa jyAdA bA~dhatA hai aura vizuddhi jyAdA ho to zubha karma kA rasa jyAdA bA~dhatA hai| vizuddhi kama ho to zubha karma kA rasa kama bA~dhatA hai| popA bAI kA rAja nahIM calegA ! jina karmoM ko hamane kiyA hai... bA~dhA hai...... unakA zubhAzubha phala hameM hI bhugatanA par3egA..... tabhI to jora-zora se pukAra -pukAra kara sunAyA jAtA hai| 'baMdha samaya citta cetIye re udaye zo saMtApa ... ?' cU~ki yaha koI popA bAI kA rAja nahIM ki pApa kare koI aura bhugate koI / karmasattA balavAna hai| vaha kisI ko chor3atI nahIM hai| popAbAI ke rAjya meM a~dherI nagarI ke gaMDUrAjA ke rAjya kI taraha eka hI bhAva meM saba kucha milatA thaa| 'a~dhera nagarI gaMDU rAjA, Take sera bhAjI Take sera khAjA' jitanA ATA lAo utanI manapasanda miThAI le jaao| yaha dekha guru ne cele ko kahA- 'jahA~ guNa-avaguNa kI parIkSA nahIM vaise rAjya meM rahanA kataI ucita nahIM, cala abhI kA abhii|' cele ko bhI jIbha ne dAsa banA liyA thaa| guru AjJA bhaMga karake bhI vaha vahIM para rahane lagA / eka dina huA yoM ki eka cora seTha ke ghara kI dIvAra ko tor3akara aMdara ghusA, corI karake bAhara nikala hI rahA thA ki dIvAra Dhaha gaI aura vaha mara gyaa| cora kI buDDI mA~ sIdhI pahu~cI popAbAI re karma terI gati nyArI...!! / 50 For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke rAjadarabAra meM... zikAyata kI ki 'merA beTA mara gayA, isaliye maiM nyAya cAhatI hU~ !' popAbAI ne kramaza: seTha, memAra, gAra banAnevAlA, seTha kI lar3akI, bAbAjI aura aMta meM jamAI ko bulavAyA aura kahA 'dekhiye jamAIrAja ! yaha bAta aura hai ki Apa mere jamAIrAja haiM, magara Apa aparAdhI hai...ata: Apako phA~sI kA hukma hotA hai|' jamAIrAja to sakapakA gayA...! 'kauna-sA aparAdha ?' 'Apa rAjapatha para ghor3e ko tejI se daur3A rahe the...capeTa meM na A jAya, isaliye bAbAjI jAna bacAkara bhAge....unakI laMgoTI gira gaI....unheM dhyAna na rahA....seTha kI javAna lar3akI yaha dRzya dekha zarama ke mAre ekadama se rUmajhUma karatI ghara ke bhItara ghusa AI....gArA vAle kA dhyAna usa lar3akI kI ora gayA....isaliye pAnI jyAdA Dala gayA aura gArA patalA banA.....isaliye memAra se dIvAra kI rAjagIrI kaccI huI....seTha kI dIvAra kacI huI...Dhaha gaI...aura udhara isI kAraNa bur3hiyA ne apanA kamAU (?) beTA ga~vA diyA.....isa ghaTanA kA mUla hai ApakA bephikarAI se rAjapatha para ghor3A daur3AnA ! isIliye Apako phA~sI para car3hAyA jAtA hai| cU~ki mere rAjya kA kAnUna hai jIva ke badale jIva jAyegA !!!' ... dAmAda ne soca liyA....'calo....svIkAra kara le...dayA AyegI to mujha para hI ki biTiyA vidhavA ho jaayegii| ata: sajA radda kara do....' isa vicAra se dAmAda ne kahA- 'ThIka hai maiM apanA aparAdha kabUla karatA hU~....mujhe phA~sI para laTakA dIjiye !' re karma terI gati nyArI...!!/51 For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAmAda kA galA patalA thA....ata: phA~sI kA phaMdA phiTa nahI ho rahA thaa| popAbAI ne jallAdoM ko hukma diyA ki kisI moTetagar3e AdamI ko khoja nikaalo| khA-pIkara masta banA huA celA hAtha aayaa| popAbAI ne usase usakI antima icchA puuchii| usane soca-vicAra kara apane guru se milane kI icchA prakaTa kii| gurujI mile to vaha unake pA~voM meM girakara mAphI mA~gane lagA....khUba royA....bacane kA upAya puuchaa| taba gurujI ne usake kAna meM upAya btaayaa| phA~sI kA TAima huA aura gurujI bhI A phuNce| gurujI kahate haiM....aba zreSTha muhUrta AyA hai, marane vAlA sIdhA vaikuNTha meM jAtA hai, isIliye mujhe phA~sI para laTakAo...celA kahatA hai'isIliye to maiM bhI kahatA hU~, mujhe phA~sI para laTakAo' gurujI kI yaha yukti thii| popAbAI ne kahA ki 'Apa to donoM mahAtmA hai....sAdhaka hai....Apako to vaise hI vaikuNTha mila jAyegA.... Seat Reserved hai....ata: mere jaisI pApinI ko car3hane dIjiye tAki sIdhA vaikuNTha mila jaaye|' isa taraha popAbAI kI rAmakathA eka TrejeDI bana gii| popAbAI ko phA~sI para car3hanA pdd'aa| jIvAtmA kaI bAra ha~sate-ha~sate bhI mana, vacana aura kAyA se cikane karmoM ko bA~dhatI hai| Ajakala to lAphiMga klabeM calane lagI hai| ha~sate-ha~sate bA~dhe hue karma ATha-ATha A~sU girAne para bhI nahIM chUTate haiN| 'kaDANa kammANa Na atthi mokkho' kiye hue karma bhugate binA mukta nahIM ho sakate haiN| re karma terI gati nyArI...!! / 52 For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAhe tIrthaMkara paramAtmA kA jIva ho yA cha: khaMDa kA mAlika cakravartI ..... rAjA ho yA raMka...... sabhI ke liye karma bhugatane kA nyAya samAna hai| isIliye sabhI AtmAoM ko karmaba~dha ke vakta savizeSa dhyAna rakhanA caahiye| jAgRta rahanA caahiye| gunAha kiyA kisI dUsare ne aura phala bhugate koI aura ! yAni popAbAI ko sajA milI! popAbAI ke rAja meM aisI gaira bAta ho sakatI hai, magara karma siddhAMta meM aisI aMdhAdhuMdhI arthahIna bAta nahIM ho sktii| jisane pApa kiyA, use bhugatanA hI par3egA / karma kI prakRttiyA~ aura usase hone vAlI vikRtiyoM kI vivecanA agale prakaraNa meM kI jAyegI / re karma terI gati nyArI... .!!/53 For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-4 mUlakarma ke ATha bheda aura uSamAe~ jIvake 8 guNa aura 8 karmava unakI vikRti karma kI prakRtiyoM ke viSaya meM Aja hama vistAra se vicAraNAvivecanA kreNge| karma kI mukhya prakRtiyA~ ATha hotI haiM1.jJAnAvaraNa karma AtmA kA mukhya guNa jJAna hai| vaha anaMta hai| jagata ke anaMta padArthoM ko prakAzita karane meM vaha samartha hai| phira bhI hamArA Aja re karma terI gati nyArI...!! /54 For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA jJAna itanA saMkucita ho gayA hai... pITha pIche kyA ho rahA hai, usakA bhI hameM patA nahIM ! kAraNa ? jJAnAvaraNa karma kA AvaraNa ! jaise sArI duniyA ko prakAzita karane kA sAmarthya vAlA sUrya ....... bAdala se Dhaka jAtA hai, taba sabhI padArthoM ko pUrNarUpa se prakAzita nahIM kara sakatA hai.... ThIka usI taraha, anaMta vastuoM ko darzAne vAlA AtmA meM par3A huA jJAna bhI jaba jJAnAvaraNa karma rUpI bAdaloM se Dhaka jAtA hai, taba jIva anaMta vastuoM kA jJAna nahIM kara pAtA hai| zAstrakAra bhagavaMtoM ne jJAnAvaraNa ko paTTI kI upamA dI hai| jaise kisI vyakti kI A~khoM para jyAdA par3avAlI kapar3e kI paTTI bA~dha dI jAtI hai...to A~khoM ke rahate bhI vaha a~dhA hai..... kyoMki vaha kucha bhI dekha nahIM pAtA / usI taraha hama bhI anaMtajJAna se saMpanna haiM phira bhI jagata ke sabhI padArthoM ko dekha nahIM pAte haiN| jyoM-jyoM A~khoM ke Upara kI paTTI khula jAtI hai, tyoM-tyoM dRzya spaSTa hote jAte haiN| ThIka usI taraha jyoM-jyoM hamArA jJAnAvaraNa karma haTatA jAyegA, tyoM-tyoM hamArA jJAna bar3hatA jAyegA / yakIna kIjiye....eka dina saMpUrNa jJAnAvaraNa karma naSTa ho jAyegA..... ....taba hameM sAre vizva kA jJAna ho jAyegA / jJAnAvaraNakarma-prakRti ke udaya se ajJAnarUpI vikRti paidA .. hotI hai / . mAsatuSa muni eka munirAja ne uttarAdhyayana ke tIna adhyayana kaMThastha kara liye / parantu jJAnAvaraNa karma kA acAnaka udaya Ane se cauthA re karma terI gati nyArI...!! / 55 For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana ve raTa nahIM pA rahe the| lAkha koziza karane ke bAvajUda bhI ve bilkula asaphala rhe| taba gurubhagavaMta ne kahA- khaira, yAda nahIM hotA hai to koI bAta nahIM.... sirpha itanA kaMThastha kara lo...' mA rUSa, mA tuSa' arthAt kisI para roSa - dveSa na kara aura kisI para toSa-rAga na kara (bhautika sukha Adi kI prApti meM khuza bhI na bana aura aprApti meM roSa bhI mata rakha !) parantu una vRddhamuni ko to ye bhI zabda sahI yAda na rhe| Upha ! jJAnAvaraNa karma kA udaya kitanA bhayaMkara hai ! pAsa vAle yAda dilAte to bhI bhUla jAte - 'mA rUSa mA tuSa' ke badale 'mAsa tusa' hI raTate the| guru ke Upara apAra zraddhA thI / ata: zuddha bhAva se yaha azuddha rUpa unhoMne bAraha sAla rttaa| loga ha~sate bhI the, nAma bhI unakA badala diyA 'mAsatusamuni' / phira bhI ve krodha nahIM karate the....balki apAra samatA rakhate the| raTane meM udvega nahIM lAyA, bora nahIM hue| ata: jJAnAvaraNa karma kaTane lgaa| bAraha sAla ke aMta meM unheM kevalajJAna pragaTa huA / isI taraha jJAnAvaraNa karma kA bAdala dUra ho jAne para AtmA ke aMdara par3A huA kevalajJAna rUpI sUrya prakaTa ho jAtA hai| 2. darzanAvaraNa karma jJAna- vastu kA vizeSa bodha, darzana - vastu kA sAmAnya bodha / jaise ki 'kucha hai' aisA AbhAsa hotA hai, use darzana kahate haiM aura 'yaha vRkSa hai.... yaha manuSya haiM' aisA vizeSa bodha hameM paidA hotA hai use jJAna kahate haiN| AtmA kA dUsarA guNa anaMtadarzana hai| use darzanAvaraNa karma rokatA hai| yaha karma (Doorkeeper) dvArapAlake samAna hai| jaise re karma terI gati nyArI...!! / 56 For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI prajAjana rAjA ko dekhane kA icchuka rAjadvAra para jAtA hai, magara dvArapAla use vahIM roka detA hai| aMdara ghusane taka nahIM detaa| isI taraha AtmA kA svabhAva hai anNtdrshn.....| magara darzanAvaraNa usa anaMtadarzana ko rokatA hai| isa darzanAvaraNIya karma ke udaya se nIMda...aMdhApA Adi vikRtiyA~ paidA hotI hai| 3. vedanIya karma AtmA kA tIsarA guNa avyAbAdha anaMta sukha hai / vedanIya karma ke udaya se vaha daba jAtA hai| jIva ko isa saMsAra meM kRtrima karmajanya sukha aura duHkha milatA hai| yaha zahada kI cupar3I huI talavAra kI dhAra ke samAna hai| jaise zahada se lipta talavAra kI dhAra ko cATane vAle ko maha~gA par3a jAtA hai| usa AnaMda kI bhArI kImata cukAnI par3atI hai, kyoMki thor3I hI dera meM cATane vAle kI jIbha dhAra se kaTa jAtI hai, lahUluhAna ho jAtI hai ! taba use atyanta duHkhI honA par3atA hai| ThIka usI taraha zAtAvedanIya karma ke udaya se sukha to milatA hai, magara bA~dhA huA azAtAvedanIya karma jyoMhi udaya meM AtA hai, tyahi duHkha bhI bhugatanA par3atA hai| isa vedanIya karma ke udaya se AtmA meM bhautika sukha-duHkha kI anubhUti rUpa vikRti paidA hotI hai| 4. mohanIya karma The King of the Karmas......Commander in Chief of all the Karmas. karmoM kA rAjA aura saba karmoM kA senAdhipati yaha karma sabase re karma terI gati nyArI...!! / 57 For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khataranAka mAnA jAtA hai| mohanIyakarma jaba taka saMpUrNa naSTa nahIM hotA taba taka kevalajJAna nahIM hotA hai| AtmA kA cauthA guNa vItarAgatA hai / use rokanevAlA karma mohanIya karma hai| ise dArU kI upamA dI gaI hai| zarAba pIne vAlA iMsAna zarAba ke naze meM cUra hokara apanA viveka kho baiThatA hai ... / kutte kI pezAba ko zarabata Lemon Soda koko kolA yA thamsa apa mAnakara pI letA hai... gaTara meM bhI par3A rahatA hai... koI Thaura na ThikAnA.....jahA~-tahA~ par3A rahatA hai, du:kha bhugatatA hai| usI taraha yaha AtmA bhI mohanIya karma ke udaya se apanI vItarAga avasthA bhUla baiThatI hai| moha kI zarAba se dhutta hokara jIva bhautika sukhoM ke pIche divAnA banakara aneka prakAra ke mithyAtva, rAga, dveSa, avirati, hAsya, zoka, rati, arati, krodha, mAna, mAyA, lobha kA AtmA bhoga banatI hai| isa prakAra mohanIya karma kI mithyAtva Adi vikRtiyA~ hotI haiM / 5. AyuSya karma AtmA kA pA~cavA~ guNa akSayasthiti hai, arthAt AtmA eka sthAna se dUsare sthAna para nahIM jAtI hai| aisA AtmA kA mUla svabhAva hai| paraMtu AyuSya karma use eka sthAna para Tikane nahIM detaa| niyata samaya taka hI amuka sthAna para vaha AtmA rUka sakatI hai| usake bAda use kisI anya jagaha para jAnA hI par3atA hai| vahA~ para bhI AyuSya karma use amuka nizcita samaya taka hI rahane detA hai| AyuSya karma hathakar3I (Cufflinks) ke samAna hai| jaise re karma terI gati nyArI...!! / 58 For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hathakar3I aura ber3I meM ba~dhA huA vyakti niyata samaya taka kArAgRha meM rahatA hai aura kahIM idhara-udhara Tahalane ke bahAne jA - A nahIM sakatA hai, usI taraha AyuSyakarma kA udaya cala rahA ho taba taka AtmA anya bhava meM yA mokSa meM jA nahIM sakatI hai| AyuSya karma ke udaya se janma, mRtyu Adi vikRtiyA~ paidA hotI hai| jIva ko amuka-amuka sthAnoM para rahane kI icchA na hone para bhI 'AyuSya karma balavAna hai arthAt AyuSya karma kA udaya hone se jaba taka sthiti-Ayu pUrNa na ho taba taka anicchA se bhI rahanA hI par3atA hai...... aura apAra sukha-samRddhi ke sthAnoM ko chor3ane kI icchA na bhI ho to bhI AyuSya pUrNa hone para chor3anA hI par3atA hai| devaloka kA deva maranA nahIM cAhatA hai, magara AyuSya pUrA hone para maranA hI par3atA hai| naraka kA jIva pala-pala mauta kI icchA karatA hai to bhI AyuSya karma pUrA na ho taba taka vaha mara nahIM sakatA hai| sAtavIM naraka kA AyuSya tetrI sAgaropama hotA hai / eka palyopama meM asaMkhyAta varSa hote haiN| itanA laMbA AyuSya sAtavIM naraka kA hotA hai| jisa vakta nArakI utpanna hotA hai... tabhI se vaha usa apAra vedanA se chuTakArA pAne ke liye mauta kI jhaMkhanA karatA hai| magara mauta usase kosoM dUra rahatI hai... kyoMki AyuSyakarma pUrA na ho taba taka vaha vahA~ se dUsarI gati meM jA nahIM sakatA...... Uparokta hakIkata hama zAstrokta nAgazrI brAhmaNI ke dRSTAMta se smjheNge| re karma terI gati nyArI...!! / 59 For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgazrI brAhmaNI eka brAhmaNa ke tIna putra the| usameM se eka kI zAdI nAgazrI nAmaka brAhmaNa kanyA ke sAtha huii| tInoM putroM kI zAdI ho gii| ata: putravadhuoM meM jhagar3A-TaMTA na ho isaliye eka vyavasthA banAI gii| tadanusAra bArI-bArI se eka dina kA sArA kAma eka bahU ko karanA, aisA nizcaya kiyA gyaa| nAgazrI kI bArI AI. usane tumar3e kI sabjI bnaaii| parantu sabjI banAne se pUrva vaha use cakhanA bhUla gii| sabjI banAkara phira cakhA... thU...) karanA par3A, kyoMki sabjI ekadama kar3avI thii| nAgazrI atyanta ciMtita huii| ijjata kA savAla thaa| nAka kaTane kI bArI A gii| mAno sA~pa ne chaDUMdara khA liyA, 'nigale to mareM...aura ugale to aMdhA ho jaay....|' sabjI ko bAhara phaiMke to ijjata jAtI hai aura ghara meM rakhe to dUsarI bahuoM ke bIca nIcA dekhanA par3atA hai| isa duvidhA meM pha~sI hI thI ki ekAeka 'dharmalAbha' ke sAtha mAsakSamaNa ke mahAtapasvI dharmarUci anagAra ne ghara meM mAdhukarIgocarI ke lie praveza kiyaa| usa vakta nAgazrI ko eka kubuddhi sUjhI aura usane sArI kI sArI sabjI munizrI ke pAtra meM 'nA-nA' kahate ur3ela dii| ___munizrI ne gurubhagavaMta ko gocarI btaaii| AhAra dekhate hI cAra jJAna ke dhAraka guru bhagavaMta ne kaha diyA 'yaha jaharIle tuMbe kI tarakArI hai....ata: ise jayaNA pUrvaka paraTha kara vosirA do... / he zramaNa ! tuma dayA ke jJAtA ho....ata: jIvahiMsA na ho, isakA khyAla rakhanA....yaha sabjI AhAra karane yogya nahIM hai, ata: dUsarA AhAra lAkara saMyama kA nirvAha karanA....vaha jyAdA ucita hogaa|' re karma terI gati nyArI...!! /60 For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tahatti' kahakara gurubhagavaMta ke vacana ko svIkAra kiyA aura jaMgala meM ekAnta aura nirjana sthala para sabjI paraThane ke lie pahu~ce / sthala ko nirjIva dekhakara parIkSaNa ke lie eka bUMda kI pAriSThApanikA kI / dekhate-dekhate hajAroM cIMTiyA~ idhara-udhara khuzbU ke kAraNa daur3a AI ....... aura usa bUMda kA svAda lete hI prANa ga~vA diye..... isa bhayaMkara hiMsA ko dekhakara munizrI kA anta:karaNa dravita ho uThA aura vicAra karane lage ki 'yadi eka hI bU~da se hajAroM cIMTiyA~ mara jAtI haiM to pUre pAtra kI pAriSThApanikA karU~gA.... to....to..... oha ! behatara hai maiM apane hI peTa meM ise paraTha dU~.... / ' muni bhagavaMta saMthArA kara vahIM baiTha gaye.... cAra zaraNa lekara jaharIlI sabjI kA pUrA pAtra vApara liyaa| jahara ke phailate hI pUre zarIra meM bhayaMkara dAha utpanna huA.... naseM khIMcane lagI, agni jvAlAe~ mAno aMga-pratyaMga se uThane lagI... apAra vedanA ne apanA aDDA jamA liyaa| munizrI samabhAva meM rahate hue ha~sate-ha~sate sahate rhe| AyuSya pUrNa kara sarvArthasiddha nAmaka anuttara vimAna meM tetrIza sAgaropama ke AyuSyavAle deva bane / nAgazrI mara kara chaTThI naraka meM gii| vahA~ use bAIsa sAgaropama kA apavarttanIya AyuSya milaa| chaTTI naraka meM vaha bhayaMkara vedanAoM ke kAraNa pala-pala mauta kI icchA karatI hai, magara mauta use nahIM miltii| AtmahatyA kitane hI loga krodha athavA ahaMkAra se AtmahatyA (Suicide) karate haiN| AtmahatyA karane vAlI AtmA durgati meM jAtI re karma terI gati nyArI...!! / 61 For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai| naraka Adi gatiyoM meM utpanna hotI haiM aura vahA~ use anaginata kAla taka du:kha sahanA par3atA hai| udAharaNa ke taura para...esa. esa. sI. kI parIkSA meM koI phela ho jAtA hai, to vaha Trena kI paTarI para sokara yA kAMkariyA tAlAba meM girakara AtmahatyA kara letA hai| yadi vaha azubhavicAra aura lezyA meM naraka jaisI durgati meM calA jAtA hai.........to vahA~ kitane samaya taka use du:kha bhugatanA par3egA........? isa bAta kA vaha vicAra taka nahIM karatA hai| kadAcit vaha vyakti yahA~ jIvita rahatA to dUsare varSa pAsa bhI ho jAtA....marane ke bAda to pAsa hone kI bAta hI nahIM rahatI hai na ! ata: AtmahatyA to kyA kabhI usakA vicAra bhI nahIM karanA caahiye| hatyA pApa hai to AtmahatyA mahApApa / kyoMki isa pApa kA pazcAtApa karane kA koI maukA hI nahIM rhtaa| ___AtmahatyA karane vAle ko aMta samaya meM nasIba se acchA vicAra A bhI jAya to bhI bhUta-preta jaisI vyaMtara devoM kI tuccha yoni milatI hai, parantu aise jIva bhI bahuta kama hote haiN| prazna - bhUta-preta-DAyana Adi kyA hai ? uttara - jo jIva vyaMtara yoni meM devarUpa se utpanna hote haiM...ve kautuka ke liye kisI ko DarAte haiM.....ha~sAte haiM...rUlAte haiM....dUsare logoM ke zarIra meM praveza karate haiM....apane anukUla logoM ko sahAya bhI karate haiM...aura apane se pratikUla ho unheM taMga bhI karate haiN| prazna - bhUta-preta laganA kyA saca hai ? uttara - kitane hI logoM meM vyaMtaradevoM kA upadrava vAstavika re karma terI gati nyArI...!! /62 For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI hotA hai| jaise ki arjunamAlI ke zarIra meM deva praveza kara gayA thaa| magara Ajakala kaI DhoMga - Dhakosale dhattIMga bhI hote haiM arthAt mastiSka kI korI upaja avAstavika bAteM bhI hotI haiN| mAtRbhakta yuvaka rAjasthAna ke grAmyapradeza meM yaha ghaTanA ghaTita huI thii| pitA kA akAla avasAna ho gyaa| mA~ ne atyanta kaSTa pUrvaka bacce ko bar3A kiyaa| idhara mA~ kA vAtsalya apAra thA to udhara putra kI bhakti bhI amApa thI / yuvAvasthA meM Ate hI zAdI huii| bahU jarA teja tarrAra thii| usakA mijAja alaga thA / vRddha mAtA ke uttama saMskAroM ko vaha pacA nahIM sakI aura apanI manamAnI na hotI dekha usane eka tarakIba khoja nikAlI, kyoMki mAtRbhakta pati usakI eka nahIM sunatA thaa| 1 ravivAra kA dina thaa| bahU ghUmane lagI..... '''.....jIva lekara jAU~gI....jIva lekara jAU~gI..... merI maMzA pUrI karo...' yuvaka ne socA ki zAyada koI DAyana laga gaI lagatI hai| usane turaMta usakI aMgulI pakar3I aura pUchA- 'bola tU kauna hai ? aura kisaliye AI hai ? bahU javAba meM praznoM ke uttara dete hue Aveza meM hilate hue bolI....' tumhArI mA~ kA sira muMDAo.... mu~ha para kAlikha poto.... aura ghU~ghaTa nikalavAkara mere sAmane nacAo...maiM agale ravivAra vApasa AU~gI, yadi usa vakta merI maMzA pUrI nahIM kI to jIva lekara jAU~gI...jIva lekara jAU~gI...' yU~ kahate hue vaha behoza hone kA DhoMga kara gira pdd'ii| mAtRbhakta yuvaka samajha gayA ki dAla meM kAlA hai... yaha saba merI mA~ ko apamAnita karane kA svA~ga hai.....! 'IMTa kA javAba patthara re karma terI gati nyArI...!! / 63 For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se' jaisoM ko taisA (Tit For Tat) mere jIte jI merI pUjya mAtAjI kA apamAna ho jAya, aisA ho hI nahIM sktaa|' yuvaka ne mana hI mana yojanA banA ddaalii| pAsa vAle gA~va meM hI sasurAla thaa| yuvaka bhora se pahile hI apane sasurAla pahu~ca gayA / apanA-sA mu~ha liye gumasuma vahA~ para baiTha gyaa| sAsa ne Avabhagata kara pUchA 'bAta kyA hai jamAIrAja ! batAiye to sahI ? sukha-du:kha kI bAta hameM nahIM batAyeMge to aura kise batAyeMge ? kyoMki Apake pitAjI kA dehAMta ho gayA hai| sAsa dvArA bahuta pUchane para usane mu~ha nIce karate hue batAyA ki 'aba Apako kyA kahU~ ? bAta hI kucha aisI banI hai, jise na kahA jAya na sahA jaay| ApakI beTI ko ravivAra ke dina DAyana lagI hai| DAyana kaha rahI hai ki merI maMzA pUrI karo varanA maiM jIva lekara jAU~gI...' 'acchA !' sAsa to ekadama ghabarA gaI, usakI vaha ikalotI beTI jo thii| bolI- 'kyA hai usakI maMzA ?' 'usakI maMzA hai ki merI mA~ kA sira muMDA kara, mu~ha para kAlikha pota kara....ghUghaTa meM mere Age nacAo to hI maiM choDUMgI, varanA jIva lekara jaauuNgii|' yuvaka ne behada dardIlI AvAja meM bAta sunaaii| tIra nizAne para lgaa| sAsu ne kahA- are ! jamAIrAja ! itanI-sI bAta meM Apa itane vyathita ho gaye...? yaha to merI beTI ko bacAne kI hI to bAta hai, merI lAr3alI yadi baca jAtI hai to maiM saba kucha karane ko taiyAra hU~...jAIye, aba Apa ghor3e becakara so jAiye....maiM ravivAra ko ThIka samaya para pahu~ca jaauuNgii|' ravivAra AyA aura bahU ne to apanI ekTiMga cAlU kara dii| re karma terI gati nyArI...!! /64 For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA~ ko kamare meM biThA dii| sAsa ko taiyAra kara dii| bur3hiyA ko dekhakara usane kahA- 'nAMco....nAco ! nahIM to jIva lekara jAU~gI' bur3hiyA ne socA- jamAI kI bAta to sahI hai aura vaha nAcane lagIthaiyA...thaiyA...thA..... thA.....thaiyA ! yaha saba dekhakara bahU harSa se pAgala ho gaI aura usase rahA nahIM gayA aura vaha bola uThI dekha bur3hiyA kA cAlA (ekTiMga) sira muMDA muMha kAlA! do bAra - tIna bAra vaha bola gii| yaha sunakara mAtRbhakta yuvaka se bhI rahA na gayA....usane mUMcha para tAva dekara tapAka se IMTa kA javAba patthara se diyA... dekha baMde kI pherI mA~ merI ki terI!! yaha sunakara bahU cauMkI....behoza hone kI ekTiMga kI aura phira sacetana hokara bur3hiyA kA cU~ghaTa uThA kara dekhA....'are mA~ ! tU yahA~ kahA~ se ? are beTA ! tere ko ThIka hai na ? bAkI saba bAteM gauNa hai|' bahU becArI bahuta hI zarmindA huI aura apanI karanI kA phala dekhakara 'lene gaI pUta, kho AI khasama' jaisI usakI durdazA ho gii| use mana hI mana bahuta pazcAttApa huaa| donoM mAtAoM ne use samajhAyA aura vinaya-viveka-zAMtipUrvaka jIvana vyatIta karane kI amUlya sIkha dii| .. isa taraha kaI jagaha apanI svArtha siddhi ke liye....mAnasammAna prApta karane ke liye...svAMga bhI race jAte haiN| aise daMbhI logoM re karma terI gati nyArI...!! /65 For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke caMgula meM na phaMsakara....bAtoM meM na Akara unase bacakara calanA caahiye| koI kahatA hai padmAvatI devI AtI hai...koI kahatA hai aMbikA devI AtI hai....koI kahatA hai bhairavajI Ate haiM.... aadiaadi| mAno una devI-devatAoM ko aura koI anya kArya hI nahIM ho / yAda rakhiye...vAstavika bahuta kama hote haiM....jyAdAtara logoM ko ullU banAne kA dhaMdhA calatA hai....bhole loga pha~se binA nahIM rahate hai...... dasa meM se eka kA kAma puNyavaza acchA ho jAtA hai to basa....pracAra kA bAjAra garma ho jAtA hai....aise dhokhebAjoM se hameMzA sAvadhAna rhiye| yadi saca hai to tIrtharakSA kA kAma kyA kama hai ? prazna - AyuSyakarma kaba ba~dhatA hai ? uttara - deva aura nArakI kA agale bhava kA AyuSya cha: mAha kI Ayu zeSa rahane para ba~dhatA hai| paMcendriya saMjJI manuSya aura tiryaMca kI Ayu nimna rUpa se ba~dhatI hai| vartamAna bhava kI nizcita Ayu ko tIna bhAgoM meM bA~Ta diijiye| usameM se do bhAga bIta jAne para zeSa eka bhAga meM agale bhava kI Ayu ba~dha sakatI hai....aura yadi usa vakta aise pariNAma na Aye ho to usa eka bhAga ko bhI tIna bhAgoM meM bA~Ta diijiye| unameM se do bhAga bIta jAne para zeSa bhAga meM Ayu ba~dhatI hai| yU~ karate-karate aMtima antarmuhUrta meM to Ayu ba~dhegI hii| ___ kalpanA se hama dekhate haiM to....kisI vyaktikA vartamAna bhava kA AyuSya nabbe varSa kA hai to sATha varSa bIta jAne para naye - agale bhava kA AyuSya ba~dha sakatA hai| yadi usa samaya na ba~dhe to zeSa tIsa varSa ke do bhAga yAni bIsa sAla = 2/3 bIta jAne para bNdhegaa| re karma terI gati nyArI...!! /66 For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt pUrI Ayu nabbe kI apekSA se 80 sAla bIta jAne para AyuSya bNdhegaa| ___ usa vakta bhI na ba~dhe to zeSa dasa varSa ke bhI do bhAga bIta jAne para....yU~ karate-karate aMtima antarmuhUrta zeSa rahane para to avazya ba~dhegA hii| ___ jaina dharma meM dUja, paMcamI, aSTamI, caturdazI, pUrNimA Adi parvatithiyoM kI vizeSa mahattA dekhI jAtI hai| yathAzakti tapa, japa, brahmacarya, dayA, dAnAdi dharmakRtyoM meM pravRtti dekhI jAtI hai, kAraNa kyA ? yahI ki agale bhava kI Ayu prAya: tithi ke dina ba~dhatI hai aura cU~ki Ayu saMpUrNa jIvana meM sirpha eka hI bAra ba~dhatI hai| ata: tadartha vizeSa jAgRti para jora diyA jAtA hai| isa tathya ko maddenajara rakhate hue parva-tithi ke dina vizeSa ArAdhanA-sAdhanA karanI caahiye| jisase hamArI sadgati ho| cU~ki AyuSya bA~dhate samaya zubha bhAva cala rahe ho to zubhagati kA AyuSya ba~dhatA hai| tithiyA~ bhI dekhiye ! hara tIsare dina AtI hai| prazna - uparokta gaNita se to yaha lagatA hai ki AyuSya kA 213, 1/3 Adi bAteM sirpha jJAnI hI jAna sakate haiM? . - uttara - bilkula saca bAta hai....tabhI to gautamasvAmI jaise caudahapUrvadhara....bAraha aMga ke dhAraka ko bhagavAna mahAvIra svAmI kahate haiM... samayaM goyamA ! mA pamAyae!' eka samaya kA bhI pramAda mata kara.. khaNaM jANAhi paMDie!' kSaNa ko samajhane vAlA hI paMDita hai.... | vicAra kIjiye, palaka jhapakate hI asaMkhyAta samaya nikala jAte haiM....aura udhara bhagavAna kahate haiM...ki eka samaya kA bhI pramAda mata kara ! socane jaisI bAta hai, aise eka nahIM hama to aneka re karma terI gati nyArI...!! /67 For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaMTe idhara-udhara kI bAtoM meM, gapazapa-paMcAyatI, akhabAra par3hane, TIvI dekhane meM.....pramAda meM ga~vA dete haiM.... / yAda rakhiye, jo samaya ko barabAda karatA hai samaya use barabAda kara detA hai| hara pala zubha bhAva rakhane kA eka sarala upAya DhU~Dha nikAlA gayA hai zAstroM meM / jise isa dharatI para sAMsa lene vAlA hara eka iMsAna kara sakatA hai, vaha upAya hai.... gaMThasI....veDhasI....muThThasI pacakkhANa !! . gaMThasI- jaba taka navakAra ginane pUrvaka gA~Tha kholU nahIM taba taka azana Adi (roTI, pAnI, taMbUla, phala Adi) cAra AhAroM kA tyAga yAni anshn| veDhasI- navakAra ginane pUrvaka aMgulI meM se aMgUThI nikAlU~ nahIM, taba taka cAroM AhAroM kA tyaag| . muThThasI- navakAra ginane pUrvaka muThThI bA~dha kara pArU~ nahIM, taba taka merA anazana cAroM AhAroM kA tyaag| aise paccakkhANa karane se kaI AtmAe~ karmanirjarA karane vAlI banI haiN| puNya kA upArjana karane vAlI banI haiN| kapardI yakSa siddhagirirAja para Apa gaye haiM na...? vAghaNapola meM praveza kara dAyeM hAtha para dekheMge to vahA~ kapardI yakSa kI sthApanA kI gaI hai| unakA itihAsa bar3A hI rocaka aura rasaprada hai| AcArya vajrasvAmIjI ko jaMgala meM eka julAhA milaa| vajrasvAmIjI ne use samajhAyA ki 'tumase tapa-tyAga nahIM hotA ho re karma terI gati nyArI...!! /68 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to itanA to kara sakate ho na...? eka rassI ko gA~Tha lagA lo...... aura jaba bhI khAnA-pInA ho usa vakta usa gA~Tha ko khola denaa|' isa prakAra use gaMThasI paccakkhANa kI jAnakArI dI / usako bAta ja~ca gii| usane gaMThasI paccakkhANa cAlU kara diyA / vaha dRDhatA se niyama kA pAlana karane lgaa| eka bAra kasauTI A gaI, gA~Tha khulI hI nahIM ! phira bhI samAdhi se usane liye hue niyama ko pAlane kI mana meM ThAna lii| AyuSya pUrA ho gyaa| julAhe kA jIva gaMThasI paccakkhANa ke pAlana ke bala para kapardI deva huA / siddhagirirAja para usa samaya mithyAdRSTi kapardI yakSa kA upadrava thaa| zrIsaMgha ko vaha bahuta taMga karatA thaa| nayA utpanna huA kapardI yakSa upayoga dekara dekha rahA thA ki 'mere upakArI vajrasvAmI haiM' aura vaha daur3akara AyA aura caraNoM meM gira pdd'aa| prabho ! mujhe sevA kA maukA dIjiye / ' AcArya bhagavanta ne zrI siddhagirirAja kI rakSA aura upadrava nivAraNa kI bAta khii| saMgha kAyotsarga meM rahA aura samyagdRSTi kapardI yakSa (julAhe ke jIva) ne mithyAdRSTi kapardI yakSa ko harA diyaa| saMgha ne naye kapardI yakSa (kavaDa yakSa) ko zrI zatruMjaya mahAtIrtha ke adhiSThAyaka ke rUpa se sthApita kiyaa| gaMThasI-veDhasI evaM muTThasI pacakkhANa se mahine meM sattAIsa upavAsa kA phala milatA hai| cU~ki khAne-pIne ke sivAya kA pUrA samaya cAra AhAra ke tyAga meM hI jAtA hai| saMpUrNa dina kA khAne-pIne kA kula samaya kitanA ? do se DhAI ghaMTe ke karIba.....mahIne ke khAne ke ghaMTe bAsaTha hue arthAt tIna dina hue.... tIsa meM se tIna dina nikAla do to bace sattAIsa..... re karma terI gati nyArI...!! / 69 For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAIsa dinoM kA hamArA pacakkhANa ho jAtA hai...isa taraha yaha paccakkhANa Very Simple ekadama sarala hai| hara vyakti kara sakatA hai| So Simple and So Great sarala hai, phira bhI mahatvapUrNa haiM! Aja se hI AjamA kara dekha lIjiye....bar3A hI AnaMda aayegaa| 6. nAmakarma AtmA kA chaThThA guNa hai aruupipnaa| nAmakarma usa guNa ko Dhaka detA hai aura jIva ko rUpI zarIra pakar3A detA hai| isa karma ko citrakAra (Painter-Artist) kI upamA dI gaI hai| jaise citrakAra vibhinna AkRti vAle citra banAtA hai| pikAso apane hI DhaMga ke citra banAte hai to Rembrandt apane hI kisma ke.....kabhI ve citra Mona Lisa jaise mohaka hote haiM to kabhI itane bibhatsa mAno duniyA kI sArI bibhitsatA eka Capsule meM uleca dI gaI hai| ___ usI taraha yaha nAmakarma kI hI karAmata hai ki kisI kI AkRti nIgro-sI to kisI kI AkRti cInA jaisI ! (jhINI A~kheM aura nAka capaTI) raziyana....amerikana...reDa iMDiyana....Aphrikana... jApanIja.....nepAlI....iMDiyana....sabhI kI AkRtiyA~ va raMga alaga-thalaga ! bhArata meM bhI AMdhra ke loga....paMjAba ke....gujarAta ke.....rAjasthAna ke....sabhI alg-alg| ina sabhI kA myUjhiyama dekhanA ho to sImA para tainAta senA meM ho Aiye.... yaha saba nAmakarma kI hI karAmata hai...aura kisI ko voisa oNpha latA milatI hai, to koI mohammada raphI, koI mAikala jeksana to koI jekIcena banatA hai, yaha bhI nAmakarma kI hI badaulata hai| susvaradusvara, yaza-apayaza, saubhAgya-durbhAgya, trasa-sthAvarapanA Adi sabhI nAmakarma ke AdhIna hai| aba to hada ho gaI ! nAmakarma kI bAtoM ko nahIM jAnane vAlI karmasattA se mile tvacA ke raMga ko re karma terI gati nyArI...!! / 70 For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalane ke liye hamArI phaizana parasta bahU-beTiyA~ byUTIpArlara meM jAkara paMcendriya hiMsA kara aMDoM kA rasa apane hAtha-pA~va para malAtI haiM...! ahiMsApremiyoM ! jAgo, apanI bahU-beTiyoM ko byUTI pArlara meM jAne se roko yA kar3aka cetAvanI do... varanA upekSA karane vAle Apa bhI nirdoSa nahIM kahalA skte| camar3I ko gorI banAne kI bajAya AtmA ko gorI banAiye.....camar3I kI komalatA se bar3hakara hRdaya kI komalatA hai| 7.gotrakarma ___ jIva kA sAtavA~ guNa hai agurulaghupana / vAstavika rUpa se jIva na to ucca hai aura na hI nIca....gotra karma isa guNa ko rokatA hai aura ucca-nIca ke vyavahAra meM nimitta banatA hai| ise kumhAra kI upamA dI gaI hai| kumhAra eka aisI hastI hai jo bhagavAna ke pUjana meM kAma Aye vaisA mAMgalika ghar3A-kalaza bhI banAtA hai aura zarAba kI sToreja ho vaise azubha ghar3e bhI taiyAra karatA hai| usI taraha gotrakarma ucca-nIca gotra donoM detA hai| ____ jaina-darzana bilkula sAiMTiphika hai| jaina-darzana hara bAta ko do pahalUoM meM bA~TatA hai - nizcaya aura vyvhaar| nizcayanaya prANImAtra ko siddha-buddha, niraMjana-nirAkAra karmarahita mAnatA hai, ata: isa naya se 'Atmavat sarvabhUteSu' kI alakha jagatI hai....isa naya se na koI ucca hai na koI nIca, jaise hama vaise prANImAtra ! isIliye to kisI bhI jIva kI hiMsA karanA.....bhayaMkara pApa hai (jAtapA~ta ko nahIM mAnane kI DiMga hAkane vAloM ne kitane katlakhAne khola rakhe haiM, yaha sarvavidita hai|) vyavahAra naya se AtmA karma yukta hai, ata: U~ca-nIca bhii| isakA matalaba yaha to hai hI nahIM ki hameM dhikkAra-tiraskAra karanA re karma terI gati nyArI...!! /71 For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAhiye, kyoMki nizcayanaya unheM siddha rUpa batAtA hai| A Complete equlibirium sahI saMtulana khar3A ho jAtA hai| chUAchUta kA zabda Ate hI Aja ke buddhijIvI aura netAoM ko mAno sA~pa sU~gha jAtA hai| bhAratIya saMskRti meM jo parApUrva kAla se yaha vyavasthA thI, usake pIche kAraNa thaa| chUte nahIM the, isakA matalaba yaha thor3e hI hai ki Apa usakA tiraskAra kro| islAma, khristI, hindU, jaina Adi sabhI dharmoM ne M.C. maMthalI korsa- mAsika dharma - RtukAla meM tIna dina taka sagI mA~jananI, jaMnetA, bahana, bhAvaja Adi pratyeka nArI ko achUtaaspRzya mAnA hai, to isakA matalaba kyA yaha hai ki mA~-bahina dhikkAra ke pAtra siddha huI ? zAstroM ne aura saMskRti ne jina-jina maryAdAoM ko bA~dhI hai, unameM pUrNa vaijJAnikatA rahI huI hai| (isa hetu paDhiye, anuvAdaka kI pustikA 'bacAo ... bacAo !!' ) isaliye buddhijIviyoM ko aura Aja ke deza ke mAMdhAtAoM ko bhAratIya saMskRti aura dharma ko sara A~khoM para uThAkara punarvicAra karanA par3egA... seDyUla kaoNsTa nAma ko jitanA Aja jagajAhira kiyA gayA hai, utanA to gata hajAra sAla meM bhI nahIM kiyA gayA thA.. .....usa vakta unake pAsa jo sukha thA vaha ina pacAsa sAloM meM unheM mila nahIM pAyA hai.........unakA bApa-dAdAoM kA jo ArakSita dhaMdhA thA use to chIna liyA aura nayA ArakSaNa nAma kA bhUta paidA kara diyA aura naye zikSita berojagAroM kI bAr3ha khar3I kara dI..... / ArakSaNa ke nAma jisako Nill ke barAbara paraseMTeja Aye hoM....use janajIvana rakSaNa (bhakSaNa ? ) hetu DaoNkTara banA diyA jAtA hai, iMjIniyara banA diyA jAtA hai.....kyA hAlata hogI ? re karma terI gati nyArI...!! / 72 For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotra karma ne jisa U~ca-nIca kI vyavasthA kI hai.... vaha tabhI TUTa sakatI hai, jaba AtmA usa karma kA sarvathA nAza kregii| U~canIca yaha gotra karma kI vikRti hai / 8. aMtarAya karma AtmA kA AThavA~ guNa anaMtazakti anaMtavIrya hai / ise aMtarAyakarma rokatA hai| yaha bhaMDArI ke samAna hai| 1 jaise rAjA ke pAsa koI yAcaka aayaa| rAjA usa para khuza ho gyaa| magara bhaMDArI rAjA ko rokatA hai| dAna dene kI icchA hote hue bhI kAma kAragara nahIM hotA hai| sarakAra ne to eka karor3a rupaye pAsa kara diye, magara logoM ke pAsa eka lAkha bhI nahIM pahu~ce ho, aise udAharaNa bahuta milate haiN| isI taraha AtmA meM anaMta zakti Adi jo guNa rahe hue haiM, unheM bhaMDArI kI taraha yaha karma rokatA hai| aMtarAya karma ke udaya se kRpaNatA, parAdhInatA, daridratA, nirbalatA Adi vikRtiyA~ utpanna hotI hai| AtmA ke guNa unheM rokane vAle karma aura una karmoM kI upamA aura vikRtiyA~ gatapRSThoM meM samajhAyI gaI hai..... unhIM bAtoM ko Apa nIce ke cArTa meM pAyeMge / jJAnAvaraNa Adi karma ke avAMtara bheda aura unake baMdhahetuoM kA vistRta vicAra hama agale prakaraNoM meM kreNge| re karma terI gati nyArI...!! / 73 For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | karmoM kA nAma kisa guNa ko rokatA hai? udAharaNa vikRtiyA~ 1. jJAnAvaraNa ajJAna 2. darzanAvaraNa nidrA-aMdhApA AtmA ke jJAna A~kha kI paTTI guNa ko rokatA hai ke samAna AtmA ke darzana dvArapAla ke guNa ko rokatA hai samAna AtmA ke avyAbAdha zahada cupar3I sukha ko rokatA hai talavAra vItarAga bhAva ko zarAba ke rokatA hai samAna 3. vedanIya sukha-du:kha, . 4. mohanIya mithyAtva, rAga dveSa, kAma, krodhAdi, kaSAya, hAsyAdi, no kaSAya, avirati janma-mRtyu 5. AyuSya AtmA kI akSaya- jaMjIra ke| sthiti ko rokatA samAna , 6. nAma AtmA ke arUpI guNa ko rokatA hai citrakAra ke samAna zarIra, indriya, varNa Adi, trasapanA, sthAvarapanA,yazaapayaza,saubhAgya, durbhAgya ityAdi uccakula, nIcakula, 7. gotra 8. aMtarAya AtmA ke agurulaghu kumhAra ke guNa ko rokatA hai samAna AtmA ke anaMtalAbha bhaMDArI guNa ko rokatA hai (khajAMcI) ke samAna kRpaNatA, parAdhInatA daridratA,nirbalatA rekarma terI gati nyArI...!!/74 For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-5 jJAnAbaraNa karma ke bheda aura baMdhahetu karma ke ATha bheda aura unakI vikRtiyoM kA vihaMgAvalokana hama kara cuke haiN| jagata meM jise karmavAda kA talasparzI yA thor3A-bahuta bhI jJAna ho to vaha kataI du:khI nahIM ho sktaa| bhISaNa vipadAoM se ghira jAya yA bezumAra sampadAoM se susajjita ho jAya.... to bhI vaha apanA mAnasika saMtulana sahI rakha skegaa| vipadAe~ evaM ApadAe~ use satyamArga se cyuta nahIM kara pAyegI aura na hI use nirAzA kI garta meM dhakela skegii| karmavAda ke bUte vaha vipadAoM ko ha~sate mu~ha sahanA sIkha jAtA hai| isase viparIta jo karmavAda se anabhijJa hai, vaha hara dUsarI-tIsarI bAta ko lekara du:khI-du:khI ho jAtA hai| - apane yahA~ 'karmavAda se sAMtvanA aura samAdhi' ke viSaya ko lekara kAmalakSmI kA dRSTAMta AtA hai| . kAmalakSmI kI rAmakahAnI :: nagara ke caurAhe para do striyA~ mastI se cala rahI thii| pIche se bhAgo... bhAgo.... 'pAgala hAthI !' kI cIkha sunAI dii| hAthI se bacane ke liye donoM har3abar3A kara bhAgI to donoM ke sira se ghar3e gira par3e...aura cakanAcUra ho gye| pAnI kA maTakA phUTA vaha ro rahI thI re karma terI gati nyArI...!! /75 For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura dahI kA maTakA phUTA vaha ha~sa rahI thii| rAjya kA maMtrI pAsa se hI gujara rahA thaa| dRzya dekhA aura use bar3A acaraja huaa| pAnI vAlI ko pUchA to vaha bolI 'sAsa DA~TegI-phaTakAregI ata: ro rahI huuN|' nayA maTakA dilA diyA, calo chuTTI ! aba vaha mur3A dahI vAlI ahIrana kI ora....'bahinajI ! Apa kyoM ha~sa dI?' vaha bolI 'maMtrIzvara ! merI kahAnI laMbI hai...maiM kisa-kisa ko roU~ ? mere jIvana meM eka se bar3hakara eka rone ke kisse hue haiM....aba to mere A~sU hI sUkha gaye haiN| yadi Apako samaya ho to pAsavAle kisI bagIce meM caliye, phira...' maMtrI ko isa rahasyamayI bAta meM dilacaspI jgii| usa strI ne apanI AtmakathA isa taraha sunAI 'maiM eka abhAgina aurata hU~....maiMne apane jIvana meM hara dhUpachA~va ko dekhI hai....aura maiM jIvana kI hara TeDI-mer3hI pagaDaMDiyoM se gujarI hU~....vaise merI kAyA....brAhmaNa mAtA-pitA se banI hai....merA nAma kAmalakSmI hai| yauvana ke dalahIja para paga rakhate hI mA~-bApa ne merI zAdI lakSmItilaka nagara ke vedasAra brAhmaNa ke sAtha kI...' yaha sunate hI maMtrI cauMkA....cU~ki usake pitA kA nAma bhI vedasAra hI thA...aura mA~ kA nAma kAmalakSmI !! 'bhAgya hamArA rUThA huA thA... | eka dina maiM nagarI ke bAhara pAnI bharane ke liye gaI... ki acAnaka zatru sainya ne hamArI nagarI para AkramaNa kara diyaa| nagarI ke daravAje baMda ho gye| maiM bAhara hI ni:sahAya khar3I rahI / zatru ke sainikoM ne mujhe ghara dabocA / baMdI banAkara rAjA ke samakSa khar3I kara dii| merA suMdara rUpa dekha, vaha rAjA mujha para mohita ho gyaa| usane mujhe apanI paTTarAnI banA dii| re karma terI gati nyArI...!! /76 For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magara merA mana rAjazAhI meM nahIM lagatA thA....mere prANa to nirdhanatA meM AkaMTha DUbe mere patideva aura mere choTe-se putra vedavicakSaNa ke Asa-pAsa hI ghUmA karate the...| ___ maiMne kaI tarakIbeM socI bhAgane kI....saphala na ho sakI....rAjAjI ko kahakara eka dAnazAlA khulavAI...jahA~ mujhe khojate hue mere prANapriya patideva phaTehAla Aye....maiMne unheM bhItara bulavAyA aura unake caraNoM meM gira par3I.....unakI A~kheM cuMdhiyA~ gii| unheM apanI A~khoM para vizvAsa nahIM huaa....| maiMne unheM saMketa dekara zIghra ravAnA kara diyA ki kAlI caudasa ko devI ke maMdira meM mujhe lene ke liye A jaanaa| maiM vahA A jaauuNgii|' yojanAnusAra aba mujhe nATaka karanA thA.....maiMne bhayaMkara peTa pIr3A kA bahAnA banAyA aura rAjAjI ko kahA ki maiMne devI kI minnata mAnI hai, use pUrI karanI hai|' isa para rAjAjI taiyAra ho gye| ThIka, kAlI caudasa kI madhyarAtri meM rAjA ke sAtha maiM devI maMdira para phuNcii| rAjA ne talavAra khola kara maMdira ke bAhara rakha dI aura jaise hI sira jhukAkara dvAra meM praveza kiyA ki maiMne usI talavAra se usakA kAma tamAma kara diyaa| andara jAkara dekhA to vedasAra sarpadaMza se mara cukA thaa| mere to hozahavAza ur3a gaye...ekadama kiMkarttavyamUDha bana gaI.....merI sthiti 'dhobI kA kuttA, na ghara na ghATa kA' 'ato bhraSTaH tato bhraSTa' ho gii| maiM bhaya ke mAre ghor3e para savAra hokara jaMgala kI ora bhAgate hue eka nagara ke bAhara maMdira meM phuNcii| vahA~ bhajana-kIrtana cala rahA thaa| eka strI ne mujhe phaMsA diyA aura apane ghara le jAkara vezyA banA diyaa| oha ! karma ne mujhe kaise-kaise nAca nacAye ? kahA~ eka dina kI brAhmaNI aura phira rAjarAnI aura kahA~ vezyAvRtti! re karma terI gati nyArI...!! /77 For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bAra eka yuvaka AyA....maiMne use apane jAla meM phNsaayaa| sone kI cir3iyA thii| mere AkA ne kaha rakhA thA ki ise pUrA nicor3a denaa| usake pAsa dhanarAzi samApta hote hI vaha jAne lgaa| jAte-jAte usane apanA paricaya diyA ! oha, maMtrIzvara ! Apako kyA batAU~....merA kalejA cIrA jA rahA hai....vaha yuvaka aura koI nahIM...merA hI putra veda-vicakSaNa thaa| vaha mujhe aura usake pitA ko khojane ke liye nikalA thaa| maiMne pavitra saMbaMdha ko kalaMkita kara diyA, oha....! ___ usa vakta to maiMne mere putra ko isa bAta kI gaMdha bhI na Ane dI...aura use vidA kara diyaa| aba merA roma-roma ro rahA thA...mujhe mere pApa kA prAyazcitta karanA thA...Aga meM jalakara bhasma honA thA....magara merI badakismata ko yaha nAmaMjUra thA...use merI aura halAlI karanI thI....vaha hAtha dhokara mere pIche par3I huI thii...| nadI ke kinAre cittA taiyAra karavA kara jyoMhi aMdara kUdI ki yakAyaka zUnyAkAza meM umar3a-ghumar3akara kAlI badaliyA~ ma~DarAne lagI...aura dekhate hI dekhate mUsalAdhAra bAriza cAlU ho gaI...aura nadI meM jabaradasta bAr3ha A gii| citA meM jalane kI bajAya maiM bAr3ha ke pAnI meM bahane lgii| maiM Aga meM jhulasI jarUra thI, magara hoMzahavAza meM thI, ata: tairane kI vyartha koziza karane lgii| jaba maiM DUbane lagI to dUra-sudUra khar3e eka ahIra ne mujhe dekhA aura vaha pAnI meM kUda par3A aura mujhe bacA kara mu~ha se pAnI nikAla diyaa| vaha mere rUpa lAvaNya para mohita ho gayA aura mujhe apanI aurata banA ddaalaa| saca hI kahA hai ki 'rakSaNa binA kA strI kA rUpa - lAvaNya strI ke lie varadAna nahIM balki abhizApa hai|' kahA~ brAhmaNI... rAjarAnI......vezyA...aura Aja maiM ahIrana ! vAha re, mere karma ! re karma terI gati nyArI...!! /78 For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakAyaka 'mA~...mA~' kahatA huA maMtrIzvara kAmalakSmI ke caraNoM meM gira par3A...kAmalakSmI sanna raha gaI....! vaha bolA- 'mA~ ! maiM hI tumhArA vaha pApI putra vedavicakSaNa hU~, jisane ajJAnatA meM apanI mA~ ko vAsanA kA zikAra banAyA...!' ghora pazcAttApa huA / donoM AcArya bhagavaMta ke caraNoM meM pahu~ca gaye aura mana-vacana aura kAyA ke sabhI pApoM kA dravya-kSetra - kAla-bhAva se prAyazcitta kara...cAritra dharma aMgIkAra kara.... suvizuddha sAdhanA kara donoM puNyAtmA mokSa ke avicala sukha ko prApta hue| isa prakAra karmavAda ko samajhA huA vyakti bhayaMkara paristhitiyoM meM bhI apanA mAnasika saMtulana banAye rakhatA hai aura suvizuddha prAyazcitta kara apanI AtmA ko zuddha - buddha - niraMjananirAkAra banA letA hai .... jIvana meM kaise bhI bhayaMkara pApa ho gaye ho.....A~sUoM ke sAtha gItArtha gurubhagavaMta ke caraNoM meM prAyazcitta le lIjiye...! ( prAyazcitta kaise lenA cAhiye ? kina - kina pApoM kA prAyazcitta lenA cAhiye ? Adi bAtoM kI vistRta aura kramabaddha jAnakArI prApta karane ke liye.... Aja hI ma~gavAkara par3hiye......lekhaka kI sarvAdhika prazaMsita pustaka sacitra 'kahIM murajhA na jAya' hindI * aura gujarAtI donoM bhASAoM meM upalabdha hai|) jJAnAvaraNa karma ke mukhya pA~ca bheda haiN| cU~ki matijJAna Adi jJAna ke pA~ca bheda haiM, ata: unheM rokane vAle jJAnAvaraNa karma ke matijJAnAvaraNa Adi bhI pA~ca bheda haiN| re karma terI gati nyArI...!! / 79 For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | jJAna va jJAnAvaraNa ke 5 bheda : MINANT jJAnAvaraNa ADITY FORG bhAlatAnA." KumanJ THHin (avadhijJAna zrata jJAtAvaraNa ativaza mana-paryanajJAnAvara .. matijJAna aura matijJAnAvaraNa pA~ca indriyA~ 1. ThuDDI para hathelI kA aMgUThA rakhiye yaha hai sparzendriya pUrA zarIra 2. dUsarI aMgulI jIbha para rakhiye yaha rasanendriya, isake do kAma hai svAda lenA yAni cakhanA aura cakhAnA yAni (bolanA) / donoM kAma Denjarasa haiN| isase baca kara caliye....ise kaMTrola meM rakhiye....isane kaI ghara ujAr3a diye haiN| (3) tIsarI aMgulI nAka para rakhiye....yaha ghrANendriya hai| (4) cauthI aMgulI A~kha para rakhiye....yaha cakSurindriya hai| isakA dUsarA moDarna nAma hai Gate way of all Sins sabhI pApoM kA prveshdvaar| luka-chipa kara bI. pI. dekhane kA pApa yahI indriya karavAtI hai aura bahU-beTiyoM para vAsanA bhUkhI nigAheM yahI indriya DAlatI hai...kudarata ne pharsTaklAsa do daravAje diye haiM....azlIla dRzyoM ko A~kha phAr3akara dekhane kI bajAya ina daravAjoM ko baMda karanA sIkhiye.....maraNaM biMdupAtena' kI bevakta kI mauta se baca jAyeMge.....jIvanabhara taMdurasta rheNge| (5) pA~cavIM aMgulI kAna para rakhiye....yaha hai zravaNendriya.....isase vAsanottejaka azlIla gItoM re karma terI gati nyArI...!! /80 For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ko sunane kI bajAya paramAtma bhakti se otaprota suMdara gItoM ko.....sajjanoM ke guNagAnoM ko suniye....kAna pavitra ho jAyeMge..... ina sabase khataranAka hai mana / yaha sabakA saMcAlaka hai....'mana evaM manuSyANAM kAraNaM baMdhamokSayoH' mana ke jIte jIta hai, mana ke hAre haar| hA~, to apanI bAta cala rahI thI matijJAna kI....uparokta pA~ca indriyoM aura mana se jo jJAna yathArtha rUpa se hotA hai use matijJAna kahate haiM aura ayathArtha rUpa se hotA hai, use matiajJAna kahate haiN| Age ke bhedoM meM bhI yahI samajha lenA / samyaktva sahita ho use jJAna kahate haiM aura samyaktvarahita-mithyAtva sahita ho use ajJAna kahate haiN| matijJAna ko rokane vAlA karma matijJAnAvaraNa kahalAtA hai| 2. zrutajJAna aura zrutajJAnAvaraNa ___zAstra par3hane se yA zabdoM ko sunakara jisa artha kA jJAna hotA hai, use zrutajJAna kahate haiN| ___ vizeSatA :- matijJAna se isakI vizeSatA yaha hai ki.....amuka zabdoM ko sunane kI bAda zravaNendriya se jo zabdamAtra kA jJAna hotA hai, use matijJAna kahate haiM....kyoMki jo vyakti usa bhASA ko nahIM jAnatA hai, vaha bhI yaha God zabda hai, aisA to jAna hI sakatA hai...magara God zabda artha bhagavAna hotA hai, yaha to usa bhASA ko jAnane vAlA hI samajha sakatA hai| isa zabda kA yaha artha hotA hai aisA jo usa bhASA ke jAnakAra ko jJAna hotA hai, use zrutajJAna kahate haiN| (vistRta vivecana vizeSAvazyaka bhASya TIkA meM upalabdha hai) isa zrutajJAna ko rokane vAlA karma zrutajJAnAvaraNa hai| rekarma terI gati nyArI...!! /81 For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.avadhijJAna aura avadhijJAnAvaraNa indriya aura mana kI sahAyatA ke binA AtmA rUpI dravyoM kA jo jJAna karatA hai, use avadhijJAna kahate haiN| deva aura nAraka ko yaha janma se hI hotA hai ataH bhava pratyayika kahA jAtA hai| manuSya aura tiryaMcoM meM yaha guNa se paidA hotA hai| ataH use guNa pratyayika kahA jAtA hai| isa avadhijJAna ko rokane vAlA karma avadhijJAnAvaraNa kahalAtA hai| yaha AvaraNa jaba haTatA hai taba manuSya yahA~ baiThe-baiThe hI devaloka Adi dekhane lagatA hai| eka munizrI kAyotsarga meM khar3e the| bhAvoM kI vizuddhi itanI bar3ha gaI ki munizrI ko avadhijJAna ho gyaa| avadhijJAna se unhoMne devaloka meM upayoga diyaa| vahA~ unhoMne eka vicitra dRzya dekhaa| indra apanI paTTarAnI iMdrANI ke sAtha zayyA para baiThA huA hai| mAnunI iMdrANI kisI kAraNavaza gusse meM A gaI aura usane indra ko lAta mAra dii| indra usake pA~va ko sahalAne lagA aura pUchane lagA 'kahIM tumhAre pA~va ko coTa to nahIM AI ?' ___ mohanIya karma ke udaya se batrIza lAkha vimAna ke svAmI indra kA yaha bartAva dekhakara muni ko sahaja ha~sanA A gyaa| muni ha~se nahIM ki turanta AyA huA avadhijJAna calA gyaa| ha~sanA....majAka ur3AnI Adi kitanA bhayaMkara hai.....? yaha isa dRSTAMta se samajhA jA sakatA hai| avadhijJAna jaisA avadhijJAna bhI calA gayA...to anya cIjeM kyA vakta rakhatI hai ? re karma terI gati nyArI...!! /82 For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.manaHparyavajJAna auramanaHparyavajJAnAvaraNa ___ manuSyakSetra= DhAI dvIpa meM rahe hue saMjJI paMcendriya jIva ke manovargaNA se bane hue mana kA jo sAkSAt jJAna kare, use mana: paryava (paryAya) jJAna kahate haiN| mana kI viziSTa racanA ko dekhakara ve ciMtita padArtha ko anumAna se jAnate haiN| isa mana:paryavajJAna ko rokane vAlA karma mana:paryavajJAnAvaraNa kahalAtA hai| kone meM baiThI billI...? kisI eka gA~va ke rAjA ko eka lobhI brAhmaNa rAjapurohita roja dharma sunAtA thaa| usakI patnI use bAra-bAra TokatI ki 'darjI kA beTA jIyegA taba taka siiyegaa| ata: calo... tIrthayAtrA kara Aye..! patnI kA savAla thaa| marjI na hote hue bhI usane haoNmI bharI aura dina taya kiyaa| nizcita dina ke pUrva vaha rAjA ke pAsa pahu~ca gyaa| vaha socane lagA ki 'na kare nArAyaNa merI sITa koI dUsarA videzI paMDita hajama kara jAya !' isaliye usane eka sundara tarakIba DhU~Dha nikAlI aura rAjA se bolA 'rAjan ! maiM tIrthayAtrA ke liye jA rahA hU~, ApakI AjJA se, magara....magara...! rAjA bolA'bolo, bIca meM aTaka kyoM gaye ?' brAhmaNa bolA- 'dekhiye, Ajakala kaI aise DhoMgI paMDita ghUmate rahate haiM, jinheM zAstra kA tanika bhI jJAna nahIM hotA hai....phira bhI bhole-bhAle logoM ko ullU banAtephirate haiM....Apako bhI loga phaMsA na de, isaliye maiM Apako eka parIkSA lene kA tarIkA batA detA hU~.....cAhe kitanA bhI bar3A vidvAna kyoM na A jAya....Apa usakI vidvatA kI cAsanI dekha lenaa| . rAjA bolA- acchA ! batAiye vaha kyA hai ? re karma terI gati nyArI...!!/83 For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjapurohita jAnatA thA ki rAjA ko saMskRta bhASA bilkula nahIM AtI hai, ata: vaha bolA 'dekhiye rAjan ! koI bhI vidvAna Aye...use pUchiye 'paropakArAya satAM vibhUtaya:' kA artha kyA hotA hai ? purohita ne rAjA ko eka ciTThI thamAte hue kahA yadi vaha yaha uttara de to samajhanA vaha vidvAna hai anyathA samajhanA vaha mUrkha . usa patra meM likhA thA ki 'paropakArAya satAM vibhUtayaH kA artha hai - kone meM baiThI billI cane khA rahI haiN| rAjA ne svIkAra kara liyaa| brAhmaNa yAtrA ke liye ravAnA ho gyaa| isa bIca rAjA ke pAsa kaI vidvAna Aye, parantu sabhI ko usane phela kara diyA.....kyoMki rAjA ke mana meM to rAjapurohita dvArA batAyA artha hI sahI thA, jo koI batAtA nahIM thaa| eka dina eka jaina muni pdhaare| ve cAra jJAna ke dhAraka the| mana:paryavajJAnI the| rAjA ne parIkSA ke liye puuchaa| ___jJAnI bhagavaMta ne kahA- 'he rAjan ! tumhAre mana meM paropakArAya saMtA vibhUtaya: kA artha hai 'kone meM baiThI billI cane khA rahI hai' aura isa saMskRta vAkya kA sahI artha hai 'sajjanoM kI sampattiyA~-vibhUtiyA~ paropakAra ke liye hotI hai|' yaha sunakara rAjA atyanta khuza huA aura vAstavika dharma ko saharSa svIkAra apanI AtmA kA usane kalyANa kiyaa| isa taraha mana:paryavajJAnI dUsaroM ke mana ko jAnakara sva-para kalyANa karate haiN| mana:paryavajJAna ke do bheda haiN| 1. Rjumati aura 2. vipulmti| isa mana:paryavajJAna kA AvAraka karma mana:paryavajJAnAvaraNa hai| re karma terI gati nyArI...!! /84 For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5.kevalajJAna aura kevalajJAnAvaraNa - loka evaM aloka tathA bhUta-bhaviSya aura vartamAna tInoM kAla ke dravya, guNa evaM paryAya kA saMpUrNa jJAna jisase hotA hai, use kevalajJAna kahate haiN| use rokane vAlA karma kevalajJAnAvaraNa kahalAtA hai| jJAnAvaraNa karmabaMdha ke kAraNa jJAnAvaraNakarma jina kAraNoM se ba~dhatA hai, unheM jJAnAvaraNakarma ba~dha ke hetu kahe jAte haiM, mukhyata: aise pA~ca kAraNa haiM / yadyapi unake bheda-prabhedoM ko dekhA jAya, to bahuta bhI ho sakate haiN| ___1. pratyanIkatA- jJAnI guru ke prati zatrutA rakhanI....una para patthara phaiMkanA....unheM pITanA....unake sAmane bolanA aadi| Aja skUla-kaoNleja ke chAtroM meM yaha durguNa kukkuramutte kI taraha yatratatra-sarvatra uga AyA hai aura dina-dUne rAta-caugune panapatA jA rahA hai| phala-phUla rahA hai...yaha eka socanIya dazA hai| isase bhayaMkara jJAnAvaraNIya karma ba~dhatA hai| ... 2. pradveSa jJAna- jJAnI guru ke prati mana meM dveSa saMjo kara rakhanA....unheM gAlI denaa....aadi| koI par3hane ke liye yA prazna pUchane ke liye Aye to yaha kyA mAthApacI ? phijUla kA sira khA . rahe ho ! nIMda harAma kara rahe ho ! calo, phUTo yahA~ se....aisA vacana se bolanA yA mana meM socnaa| varadatta ke jIva ne pUrva bhava meM aisA hI socA thA, ata: usane jJAnAvaraNa karma baaNdhaa| re karma terI gati nyArI...!! /85 For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnavaraNavadarzanAvaraNa karmakebandhake kAraNa varadattakumAra vasusAra aura vasudeva nAmaka do bhAIyoM ne vairAgya pAkara dIkSA lii| vasudeva choTA thA magara medhAvI thA....ata: siddhAMtoM kA pAragAmI bana gayA...aura pA~ca sau sAdhuoM ko par3hAne lagA....anukrama se vasudeva AcArya bne| eka dina rAta ko sone kA samaya ho gayA thaa| phira bhI sAdhu eka-eka kara Ate-jAte the....prazna pUchate the| ata: vasudeva AcArya ko apane jJAna para ekadama gussA A gayA 'oha ! maiM zAstroM kA jJAtA bnaa| isIliye mujhe pUcha-pUcha kara taMga karate haiM na ! merA bar3A re karma terI gati nyArI...!! / 86 For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI vasusAra kucha par3hA-likhA nahIM hai to use kitanI majA hai ? sukha se sotA hai, sukha se khAtA hai....pItA hai| mujhe bhI aisA sukha prApta ho !' isa prakAra jJAna ke prati dveSa rakha kara AcAryazrI bAraha dina taka mauna rhe| aura kisI ko jJAna diyA nahIM, ata: bhayaMkara jJAnAvaraNIya karma baaNdhaa| saMyama kA pAlana kiyA thA, ata: marakara rAjA ke putrarUpa meM utpanna hue| nAma rakhA gayA varadatta / parantu jJAnAvaraNIya karma tIvra bA~dhA huA thaa| ata: vidyA car3hatI nahIM thii| jJAnAvaraNIya ke sAtha pUrvabhava meM azAtAvedanIya karma bhI bA~dhA huA thA, ata: yauvanAvasthA meM kor3ha roga bhI ho gyaa| eka bAra varadatta ke pitA ajitasena rAjA ne jJAnI guru vijayasena ko isakA kAraNa pUchA to unhoMne varadatta kA pUrvabhava kaha sunaayaa| sunate hI varadattakumAra ko jAtismaraNajJAna ho gyaa| guru bhagavaMta ke kahane se varadattakumAra ne jJAnapaMcamI kI ArAdhanA kii| usa ArAdhanA ke prabhAva se pUrvabhava kA karma kucha halkA huA...ata: kuSTharoga-kor3ha ThIka huA aura jJAna kI prApti huii| dIkSA lekara varadatta ne AtmakalyANa kiyaa| 2. nihnava __ svayaM jyAdA jAnane laga jAya athavA svayaM ko jyAdA prasiddhi mila jAya to apane guru kA nAma chupaanaa| jisase logoM ko yaha na ho ki aise kama jJAna vAle ke pAsa par3he haiM ? isa taraha guru kA nAma chupAnA nihnava kahalAtA hai| re karma terI gati nyArI...!! /87 For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. upaghAta jJAna ke sAdhanoM kA nAza karanA yA jalAnA aadi| jaise Aja kitane hI skUla-kaoNlejoM ke chAtra apanI mUrkhatA se par3hane kI pustakoM kI holI karate haiM... aura bhayaMkara jJAnAvaraNIya karma bA~dhate haiM.... jisa karma ke udaya meM Ane para gUMgA banakara U~.....U~......kahanA par3egA...... rogI zarIra milegA / guNamaMjarI kA udAharaNa isa sthala para aprAsaMgika nahIM kahA jAyegA / guNamaMjarI jinadeva seTha kI patnI kA nAma suMdarI thaa| pA~ca putra aura cAra putriyoM ke sAtha seTha apanI gRhanaiyA calA rahe the| baccoM ko par3hAne ke liye eka zikSaka rkhaa| bacce uddaMDa the| zikSaka unheM seTha ke kahane se mAra-pITa, DarA-dhamakA kara par3hAte the / 'soTI bAje cama-cama, vidyA Aye ghama ghama' kA siddhAMta jo thA / bacce jAkara apanI mA~ se zikAyata karate the| mA~ anapar3ha, ga~vAra aura jJAna para pradveSa rakhane vAlI thii| vaha baccoM se kahatI- 'baccoM ! tumhArA bApa jisa adhyApaka ko bulAtA hai, use kaise bhagAnA, tuma nahIM jAnate? apane pAsa athAha dhana hai, par3hane kI kyA jarUrata hai ? kala paMDitajI Aye to unheM patthara mArakara bhagA denA... nAma nahIM leMge dUsare dina Ane kA....! baccoM ko to izArA hI kAphI thA.... baMdara ko dArU pilA dI...... phira to kyA kahane! baccoM ne paMDitajI ko mAra bhagAyA aura idhara suMdarI ne jJAna ke pradveSa se pAThya sAmagrI saba kucha Aga meM jhoMkakara jalA kara rAkha banA dii| re karma terI gati nyArI...!! / 88 For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lar3ake bar3e hue| zAdI kI bAta clii| yogya kanyAoM kI khojabIna zurU huii| koI apanI lar3akI anapar3ha-ga~vAra ko denA nahIM cAhatA thaa| seTha ne seThAnI ko DA~TA...yaha saba tumhArI hI karatUta hai| 'tumane baccoM ko ulTA jJAna diyA...usI kA pariNAma hai ki aba apane baccoM ko koI lar3akI dene ko taiyAra nahIM hai.....lar3ake anabyAhe raheMge.....isa anartha ke mUla meM tumhArA hI hAtha hai|' __ suMdarI se kaTUvacana sahana nahIM hue aura vaha apanA bacAva karate hue bolI- 'putra kA dhyAna rakhane kA kAma mAtA kA nahIM, pitA kA hotA hai|' ___'ulTA cora kotavAla ko DAMTe' kI tarja para para apanI hI patnI dvArA Aropa lagAne se seThajI udvelita ho uThe aura krodhAndha banakara suMdarI ke sira para patthara se prahAra kiyaa| patthara ke prahAra se suMdarI tar3apha-tar3apha kara mara gii| suMdarI kA jIva siMhadAsa nAmaka seTha ke ghara putrI ke rUpa meM utpanna huaa| usakA nAma guNamaMjarI rkhaa| pUrvabhava ke karma se vaha janma se hI gUMgI aura rogayukta thii| solahavA~ sAla lagA....yauvana deha se jhalaka rahA thA....magara usake sAtha koI zAdI karane ko taiyAra nahIM thaa| ___ eka dina udyAna meM zrIvijayasenasUri gurubhagavaMta pdhaare| pitA ke sAtha guNamaMjarI bhI dezanA sunane ke liye gaI... | guru bhagavaMta ke mu~ha se apanA pUrvabhava aura jJAnavirAdhanA kI bAteM sunakara use jAtismaraNa jJAna ho gyaa| guNamaMjarI apAra pazcAttApa karane lgii| oha ! mUDha aisI maiMne jJAnavirAdhanA kara kitanI bar3I bhArI bhUla kii| jJAnAvaraNakarma kSaya kA upAya pUchane para guru bhagavaMta ne jJAna-paMcamI kI ArAdhanA btaaii| tadanusAra guNamaMjarI ne zraddhApUrvaka ArAdhanA re karma terI gati nyArI..! /89 For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA kii| cAritra liyaa| suvizuddha pAlana kara anuttara devaloka meM utpanna huii| vahA~ se eka bhava karake guNamaMjarI mokSa meM jaayegii| kahIM Apa to...? jisa taraha guNamaMjarI ne pustakoM ko jalAkara tIvra jJAnAvaraNa. karma baaNdhaa| usI taraha Aja bhI kaI loga ajJAnatAvaza pustakeM jalA dete haiM...dIpAvalI ke dina AtizabAjI kara paTAkhe phor3ate haiN| ina paTAkhoM se becAre ur3ane vAle pakSI ghabarA kara rAta ko idharaudhara TakarAkara mauta ke mu~ha meM cale jAte haiN| ina paTAkhoM kI vedI para asaMkhya mUka pakSI bheMTa car3ha jAte haiN| 'abola pazu kare pukAra, hameM bacAo he naranAra !' ina paTAkhoM se kaI dukAnoM evaM makAnoM meM Aga laga jAtI hai...| bace jala jAte haiM..... apaMga ho jAte haiN..| apAra jana-dhana kI hAni hotI hai... cIMTI Adi jIvoM kI holI aura hamArI dIpAvalI ? vAhajI...vAha...! yaha kaisA nyAya !! jJAna kI virAdhanA ke sAtha anya bhI kaI nukasAna hai...paTAkhe nahIM phor3e to kyA khAI huI roTI nahIM pacatI ? na to hameM phor3ane cAhiye aura na kisI ko lAkara dene cAhiye.....naujavAnoM ! isa vyartha kI hiMsA se bacane ke liye bulaMdI ke sAtha eka hI AvAja meM kaha dIjiye 'paTAkhe nahIM phor3eMge......nahIM phor3eMge....(kaI naujavAnoM ne joza meM ahiMsA prema jatAyA)..dekhiye....netA loga zapatha lete hai taba hI ve rAjyapAla....pI. ema. Adi kahalAte haiN| isI taraha Apa sabhI paramAtmA kI sAkSI meM praNa lIjiye....(kaI yuvakoM ne svecchA se bhISma pratijJA kI) vAha....vAha....Apa sabhI vIra prabhu ke zAsana ke vIrasaMtAnoM ko dhanyavAda !! re karma terI gati nyArI...!! /90 For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. antarAya koI bhI vyakti par3ha rahA ho to vighna pahu~cAnA....parezAna karanA......reDiyo, TIvI teja bajAnA......jora-jora se cillAkara bAteM karanA....ha~sanA....jisase par3hAI karane vAlA becArA cAha kara bhI par3hAI nahIM kara sakeM.....use dUsarA kAma batA denA....jisase use pustaka chor3anI hI par3e....isa prakAra antarAya karane se jJAnAvaraNIya karma baMdhate haiN| 5. AzAtanA posTa kavara, inaleNDa leTara, posTala TikiTa Adi ko yU~ka se cipakAnA.....pustaka, kAgaja, pena, pensila, noTa-rupaye Adi hAtha meM yA jeba meM rakhakara pezAba karanA....saMDAsa jAnA....kAgaja para saMDAsa Latrine jAnA....akhabAra meM nAztA khAnA....akSara vAle TI-zarTa pahinanA ityAdi se bhayaMkara jJAnAvaraNIya karma ba~dhate haiN| Apake zarTa kI kolara para Telara kI chApa, peMTa aura aMDaravIyara Adi para jo sTIkara chApeM lagatI haiM, ve Apake kisI kAma kI nahIM hai.... yadi Apa inheM kATakara alaga nikAla dete haiM to ThIka varanA....jJAnAvaraNIya karma kA vyartha hI baMdha kara lete haiM....| nAsamajha bahineM bhI kaI bAra apane baccoM ko akhabAra para TaTTI karavAtI hai....| jo sarvathA anucita hai...| cU~ki usase bhayaMkara jJAnAvaraNIya karma ba~dha hotA hai| jJAnAvaraNa kI bAta pUrI huI / aba hama Apako darzanAvaraNa kI bAteM smjhaayeNge| rekarma terI gati nyArI...!! /91 For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - 6 darzanAvaraNa ke bheda aura ba~dha hetu darzanAvaraNa ke nau bheda vastu ke sAmAnyabodha ko darzana kahate haiN| 'yaha kucha hai' aise bodha ko darzana kahate haiN| use rokane vAlA karma darzanAvaraNa kahalAtA hai| usake nau bheda hai| 1. cakSu darzanAvaraNa- A~kha ke dvArA hone vAle sAmAnya bodha (darzana) ko rokane vAle karma ko darzanAvaraNa kahate haiN| 2. acakSu darzanAvaraNa- A~kha se atirikta zeSa cAra indriya dvArA hone vAle sAmAnya bodha (darzana) ko rokane vAlA karma acakSudarzanAvaraNa kahalAtA hai| 3. avadhidarzanAvaraNa- rUpI dravya ke sAkSAt sAmAnya bodha ko rokanevAlA karma avadhidarzanAvaraNa kahalAtA hai| 4. kevaladarzanAvaraNa- jagata ke samasta padArthoM ke darzana ko rokane vAlA karma kevaladarzanAvaraNa kahalAtA hai / 5. nidrA- jisa karma ke udaya meM Ane para sukha pUrvaka jaga sake use nidrA darzanAvaraNa kahate haiN| 6. nidrA-nidrA - jisa karma meM udaya meM Ane para kaSTa pUrvaka jaga sake use nidrA nidrA darzanAvaraNa kahate haiN| - 7. pracalA - jisake udaya se Ane para khar3e-khar3e yA baiThebaiThe nIMda Aye use pracalA darzanAvaraNa kahate haiN| re karma terI gati nyArI...!! / 92 For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. pracalA-pracalA - jisake udaya meM Ane para calate-calate nIMda Ae, use pracalA-pracalA darzanAvaraNa kahate haiM jaise- ghodd'aa| 9. styAnardhi- jisake udaya meM Ane para dina meM socA huA kaThinatama kArya bhI nIMda meM karale use styAnarddhi (thINaddhi) darzanAvaraNa kahate haiN| isa avasthA meM prathama saMghayaNa vAle ko arddhacakrI yAni vAsudeva....usakA AdhA bala hotA hai| aMtima saMghayaNa vAle vyakti ko anya vyakti kI apekSA dugunI yA tigunI tAkata hotI hai| darzanAvaraNa karma-baMdha ke kAraNa jJAnAvaraNa karmabaMdha ke jo kAraNa batAye gaye haiM, ve hI darzanAvaraNIya karma ke bhI hai| sirpha itanA vizeSa yahA~ samajhanA hai ki, yahA~ darzana aura darzanIkA ghAta hotA hai aura vahA~ jJAna aura jJAnI kaa| rekarma terI gati nyArI...!! /93 For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-7 vedanIya karma ke bheda aura ba~dha hetu vedanIya karma ke do bheda haiM1.zAtAvedanIya jisake udaya se AtmA ko Arogya aura indriya Adi se utpanna hone vAle sukha kA anubhava hotA hai| jaise ki deva kA bhava.... vedanIya karma ke bandha ke kAraNa +PARE re karma terI gati nyArI...!! /94 For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.azAtAvedanIya __ jisa karma ke udaya se jIva ko roga kA bhoga bananA par3atA hai....pIr3A sahanI par3atI hai...indriya Adi se utpanna hone vAle du:kha ko bhugatanA par3atA hai.....jaise ki naraka ke bhava meM ityaadi| vedanIya karma ke ba~dhahetu gurubhakti Adi se zAtAvedanIya karma kA baMdha hotA hai| 1.guru bhakti guru bhagavaMta kI sevA-vaiyAvacca karanI....guru ke prati samarpaNa, sadbhAva, sammAna aura bahumAna bhAva rakhanA jaise gautamasvAmI ne apane guru trilokapati mahAvIradeva ke prati rakhA thaa| guru bhakti se zAtAvedanIya kA baMdha hotA hai| 2. kSamA gAlI kA javAba golI se....IMTa kA javAba patthara se....lAta kA javAba lAThI se....aura bAta kA javAba bama se diyA jAnA, mAnava mana kI bimArI kA sUcaka hai.... 'bAta-bAta meM bama aba barasatA hai| pAnI maha~gA aura khUna sastA hai| jIo aura jIne do bhUla gaeAja mahAvIra kI AvazyakatA hai|' koI gAlI de....yA patthara se mAre yA lAThI se prahAra kare to bhI kSamA rakhanA...cU~ki kSamA rakhanA...yaha vIroM kA bhUSaNa hai, 'kSamA vIrasya bhUSaNam' isa guNa para zAstroM meM kaI dRSTAMta hai| kAna meM kIleM re karma terI gati nyArI...!! /95 For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagAI....caMDakauzika sarpa ne pA~va meM daMza diyA to bhI bhagavAna mahAvIra ne kSamA rakhI....cilAtI putra ke zarIra ko cIMTiyoM ne chalanI banAH diyA....jhAMjhariyA RSi kA rAjA ne galA kaTavA diyA....dRDhaprahArI kI deha ko logoM ne mAra-mAra kara lahUluhAna kara diyaa...| kSamAdharma kA Azraya kiyaa| dRDhaprahArI cora sAdhaka siramora banA .. dRr3haprahArI jaisA lUMkhAra DAkU, lUTerA, cora, sAdhakoM kA siramaura bana gayA.....yaha asaMbhava kaise saMbhavita huA....? . dRDhaprahArI eka bhayaMkara hatyArA thaa| usane kaI strI puruSoM ke khUna kiye the| eka dina eka garIba brAhmaNa ke ghara vaha corI karane gyaa| garIba ke ghara kahA~ sonA-cA~dI? vahA~ to thI sirpha khIra ! dRDhaprahArI ne socA ....yahI sahI ! aura vaha jhapaTA....jyoMhi usane khIra uThAI, brAhmaNa ke baccoM ne zora mcaayaa| dRDhaprahArI aura usake sAthiyoM ne jo bIca meM AyA unheM mAra diyaa| dRDhaprahArI khIra jhapaTane lagA....brAhmaNa ne rUkAvaTa DAlI to dRDhaprahArI ne usakA galA kATa DAlA.....gAya sAmane AI to usako mAra DAlI....brAhmaNI AI to usake peTa para talavAra mArI....garbha meM rahA huA bAlaka nIce girA aura tar3apha-tar3apha kara prANa tyAga diye.... anya choTe bacce mA~ kI asamaya mauta se vilApa karane lage.....! apane hAthoM go-brAhmaNa-strI aura bhrUNa, ina cAroM kI nirmama hatyA dekha...dRDhaprahArI kA kalejA kA~pa uThA.....baccoM ke karuNa rUdana ne use jhakajhora diyaa| rekarma terI gati nyArI...!! /96 For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaha gA~va se bAhara AyA aura use eka jaina muni mile / apane jIvana kI kAlI kitAba ko jasa kA tasa kholakara batA dI.... pApa zuddhi ke lie cAritra aMgIkAra kiyA / tadantara dRDhaprahArI ne dRDha pratijJA lI....jaba taka dUsare logoM ko mere pApa yAda rahe......loga mujhe mere pApoM kI yAda dilAte raheM, taba taka anna-pAnI kA sarvathA tyAga... ! bhISma pratijJA vAle dRDhaprahArI muni gA~va ke bAhara cAroM daravAje para eka-eka mAha kAyotsarga meM khar3e rahate the....| loga unheM gAlI dete..... pattharoM se...... lAThI se .... muTThI se mArate......magara dRDhaprahArI muni saba kucha saha lete the......apUrva kSamA ke sAtha !! isase unheM zAtAvedanIya karma bNdhaa| anukrama se cAra mahine ke bAda unheM kevalajJAna prApta huA / 3. dayA meghakumAra ke jIva ne hAthI ke bhava meM kharagoza kI dayA kI.... zAtAvedanIya karma bA~dhA, ata: hAthI ke bhava meM se sIdhe zreNika rAjA ke putra meghakumAra hue .... / 4. vratapAlana mahAbala rAjA ne suMdara vratoM kA suMdara pAlana kiyA.....ataH zAtAvedanIya bA~dhakara devaloka meM gaye.....! 5. zubhayoga paDilehaNa Adi zubhayogoM se zAtAvedanIya karma ba~dhatA hai ..... / re karma terI gati nyArI...!! / 97 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valkalacIrI ko paDilehaNa karate hue jAtismaraNa huA aura kevalajJAna bhI ho gyaa| 6. krodhAdi kaSAyoM ke Upara vijaya krodha Adi AMtara zatru haiN| una para vijaya prApta karane se avaMtisukumAla kI taraha.......zAtAvedanIya kA ba~dha par3atA hai| gajasukumAla bhI krodhAdi vijaya kara kevalajJAna ko paaye| 7. dAna zAlibhadra ke jIva saMgama ne muni ko nirdoSa gocarI voharA kara supAtradAna diyA aura zAtAvedanIya karma bA~dhA....ninyAnaveM peTiyA~ roja devaloka se utarane lgii| anukrama se dIkSA lekara sAdhanA kara anuttara meM pdhaare| mahAvideha se mokSa jaayeNge| 8. dharma meM dRr3hatA arjunamAlI kA ghora upasarga thA, phira bhI yuvaka sudarzana calita nahIM huA....! apane dila meM akhaMDa AsthA kA dIpa saMjoye vaha bhagavAna mahAvIra svAmI kI vANI sunane ke lie nikala pdd'aa....| sAmane mudgara uchAlatA huA arjunamAlI aayaa| dharma meM dRDha AsthA vAlA sudarzana kAusagga meM khar3A raha gayA..... arjunamAlI kI deha meM rahA huA yakSa nau-do gyAraha ho gyaa....| dharma meM dRDhatA dhAraNa karate vakta sudarzana ne zAtAvedanIya karma baaNdhaa| 9. akAma nirjarA sahana karake karma kSaya karane kI icchA na ho...arthAt anicchA se bhI jo samabhAvapUrvaka kaSTa sahana kare, use bhI zAtAvedanIya karma re karma terI gati nyArI...! /98 For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba~dhatA hai| dhavalabaila ne phaTake sahana kiye, marakara zUlapANi yakSa bnaa| 10. mAtA-pitA ko namaskAra asahAya meM sahAyatA karane vAle mAtA-pitA ko namaskAra karane se zAtAvedanIya kA ba~dha hotA hai| mA~-bApa kA upakAra anaginata hai| apanA jIva jaba se garbha meM praveza karatA hai, taba se mA~-bApa ke upakAroM kA silasilA zurU ho jAtA hai| mAtA ke zarIra se mAMsa-khUna aura majjA kI prApti hai, to pitA kI deha se haDDI, bAla, roMgaTe, nAkhUna Adi milate haiN| bAlaka garbha meM rahatA hai, tabhI se mAtA ko kaI saMyama rakhane par3ate haiN| 1. atyanta garama vastu khA jAye - cAya Adi pI jAye, to garbha balahIna banatA hai| 2. gur3a-ghI Adi kaphajanaka vastue~ jyAdA khA jAye, to bacce ko pAMDu roga ho jAtA hai| . 3. sUMTha Adi pittajanaka khA jAye to baccA bImAra rahatA hai| 4. vAyukAraka padArtha khA jAye to baccA kubja banatA hai| 5. dina meM garbhavatI mA~ so jAye to baccA sone kI Adata vAlA AlasI banatA hai| ___6. jyAdA snAna, vilepana, papha-pAuDara-lipasTika Adi . lagAye, to garbha durAcArI banatA hai| re karma terI gati nyArI...!! /99 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. mAtA svayaM tela kI mAliza kare to baccA rogiSTa banatA hai| 8. mA~ rotI hai to baccA TeDhI A~kha vAlA banatA hai| inameM se eka bhI doSa...khAmI hamArI kAyA meM nahIM hai....balki vaha sarvAMga suMdara hai| isase sahaja hI anumAna lagAyA jA sakatA hai ki hamArI mA~ ne kitanA saMyama rakhA thaa| pitA kA bhI anahada upakAra hai| mA~ ke dohale kI pUrti dhana ke bala pitA hI to karate haiN| jisase mAtA kI nirAzA garbha para apanA burA prabhAva na ddaale| janma dene ke bAda bhI mA~ ne kaisI-kaisI sAvadhAnI rkhii| dina-rAta ApakI ciMtA use satAtI thI....kabhI pyAsa....kabhI bhUkha....kabhI leTarIna....kabhI pezAba.... ApakI hara pharamAIza kI pUrti mA~ khar3e pA~va karatI hai| (na kare to Apa kahA~ cupa baiThane vAle the..! Apa to apanA rAga alApane lagate....mA~ ko taMga kara dete) aura itanA hI nahIM.... Apa choTe the....Apa asahAya the......apanI rakSA Apa svayaM nahIM kara pAte the...mA~ Body Guard banI, usane apanI DyUTI Day and Night rakhI....varanA..... kauA Akara agara A~khoM meM coMca mAratA to Aja kisI breila lipi ke cakkara meM hote.....ror3a para asahAya calane vAle aMdha sUradAsa kahalAte.... billI Akara kAna khA jAtI to sUrata dekhane jaisI hotI....hoMTha khA jAtI to mu~ha se zabda nahIM nikalate....paramAtmA-pitA-mahAvIra zabda bola nahIM pAte..... re karma terI gati nyArI...!! /100 For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsa na karAyA hotA to Aja Apa 'kAlA akSara bhaiMsa barAbara' ! isa 're karma ! terI gati nyArI' pustaka ko bhI par3ha nahIM pAte..... na subaha uThakara paramAtmA ke darzana karane jAte yA kisI bhI samAcAra-patra ko par3ha pAte.........bilkula ga~vAra kahalAte jaMgalI...aMgUThA chApa !! yaha saba upakAra mA~-bApa kA hai...unakA vinaya-namaskAra, sAmane nahIM bolanA - dharma meM abAdhaka aisI hara choTI-moTI AjJA pAlana Adi karane se zAtAvedanIya karma baMdhatA hai| azAtAvedanIya karma baMdha hetu zAtAvedanIya baMdha ke hetuoM se ThIka viparIta azAtAvedanIya karmabaMdha ke kAraNa haiN| jaise guru ke prati tiraskAra, krodha, nirdayatA, vrata kA khaMDana, azubhayoga, kaSAyoM kI parAdhInatA, kRpaNatA, mAtA-pitA ke prati tiraskAra aadi| __ mAtA-pitA ko ghara se nikAlane vAle bhayaMkara azAtAvadanIya karma bAndhate haiN| Aja apane deza meM vRddhAzrama bar3hate jA rahe haiM, hAUsa phUla cala rahe haiM, yaha isa deza ke sAMskRtika adhaHpatana kI nizAnI hai| - dharatI maiyA ko pUchA gayA- kyA parvatoM ke bhAra se dabakara tuma phaTatI ho ? taba usane javAba diyA- mujhe pahAr3oM kA bhAra bilkula nahIM lagatA....maiM to taba phaTatI hU~ jaba isa duniyA meM vizvAsaghAtI aura kRtaghna loga bar3ha jAte haiM ! vo mere se sahana nahIM hotA ! Aja gharoM meM kaI loga kutte pAlate haiM, billI pAlate haiM....aura jisane unheM re karma terI gati nyArI...!! /101 For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlA-posA....bar3A kiyA....use ghara se nikAlate haiM....yAda rakhanA....jo mAtA-pitA ke duHkha darda A~sU pUchatA nahIM, usake A~sU ko koI pUchane vAlA nahIM milegaa| jo mAtA-pitA ko parezAna karatA hai, use kahIM caina nahIM milegaa| baMgaloM ke nAma 'mAtRAzISa, pitR-AzISa yA mAtR-sadana, pitR-sadana, mAtR-chAyA, pitR-chAyA, mAya-madara, mAya-phAdara' likhane mAtra se kAma nahIM clegaa....| hRdaya meM sadbhAva kA dIpa jalanA caahiye....| ThANAMga-sUtra meM kahA hai ki mAtA-pitA kA RNa kabhI cukA nahIM skte| Honour thy Mother and Father. -Bible 'mAtApitrozca pUjakaH' -vedazAstra mAtA pitA ke caraNoM meM jannata hai| -kurAna 'madara ija madara, bAkI saba adara' / jananI nI joDa saravI nahIM jaDe re lola.... jananI janmabhUmizca svargAdapi garIyasI.... svarga se bhI jyAdA mahimAmayI hai mA~.... aise upakArI mAtA-pitA ke upakAroM ko sadaiva yAda rakhane vAlA kRtajJa hai, zAtA baMdha kA kAraka hai| apanI camar3I ke jUte banAkara unake caraNoM meM dhara do....to bhI upakAra kA badalA cukA nahIM skte| mAtra unheM dharma ke mArga para jor3e yA Age bar3hAye to hI upakAra kA badalA cukAyA jA sakatA hai| re karma terI gati nyArI...!! /102 For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo upakAra ko nahIM mAnatA yA bhUla jAtA hai, vaha kRtaghna hai| vaha bhayaMkara azAtAvedanIya baMdha hai| aba hama mohanIyakarma ke avAMtara bheda aura unake ba~dha hetu batAyeMge / * re karma terI gati nyArI...!! / 103 For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - 8 mohanIya karma ke bheda aura baMdhahetu mohanIya karma ke 28 bheda 1. darzana mohanIya- jo mohanIya karma samyagdarzana (zraddhA) ko rokatA hai| usake bheda batAyeM jaayeNge| 2. cAritra mohanIya - jo mohanIya karma cAritra - virati ko rokatA hai| darzanAvaraNIya ke tIna bheda darzanAvaraNIya ke tIna bheda haiM- 1. mithyAtva mohanIya 2. mizra mohanIya aura 3. samyaktva mohanIya | 1. mithyAtva mohanIya jisa mohanIya karma ke udayase vItarAga paramAtmA arihaMtadeva dvArA batAye gaye tatvoM para zraddhA na ho.... anyAnya dvArA batAI huI bAtoM para vizvAsa ho.... atatvoM para zraddhA ho / 2. mizra mohanIya jisa mohanIya karma ke udaya se vItarAga paramAtmA dvArA batAI huI bAtoM para na to rUci ho aura na hI arUci ! bilkula ina da miDala !! jaise - nAlikera dvIpavAsI AdamI, jisane kabhI anna dekhA hI na ho... usako anna para na to rUci hI hotI hai aura na hI arUci ! re karma terI gati nyArI...!! / 104 For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. samyaktva mohanIya jisa mohanIya karma ke udaya se AtmA ko vItarAga dvArA batAI huI bAtoM meM saMzaya Adi ho jAya aura jisake udaya meM rahate kSAyopazamika samyaktva ho sakatA hai, magara kSAyika samyaktva kadApi nahIM rahatA.... cAritramohanIyakepaccIsabheda cAritramohanIya ke paccIsa bheda haiN| solaha kaSAya + nau kaSAya = pciis| kaSAya : jisase saMsAra kA lAbha ho / kaSa-saMsAra Aya-lAbha arthAt jisase saMsAra kA paribhramaNa bddh'e| no-kaSAya : jo kaSAya ko preraNA kare athavA kaSAya kA sahacara ho| - solaha kaSAya cAra anaMtAnuba~dhI kaSAya jisake udaya se eka sAla se adhika aura yAvajjIva taka kaSAya rahe, use anaMtAnubaMdhI kaSAya kahate haiM (yAda rakhiye, saMvatsara pratikramaNa karane ke pahale-pahale yadi Apane micchAmi dukkaDaM de dilA kara kaSAyoM kI calo chuTTI kara dI to...ThIka hai, varanA ApakA kaSAya anaMtAnubaMdhI ho jAyegA...apanI noTa meM likha lIjiye.....anaMtAnubaMdhI kaSAya vAlA vyakti apane hI hAthoM jainazAsana ke bAhara ho jAtA hai|) isa anaMtAnubaMdhI kaSAya ke cAra bheda haiM....1. krodha 2. mAna 3. mAyA 4. lobh| rekarma terI gati nyArI...!! /105 For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. anaMtAnubaMdhI krodha pahAr3a meM par3I darAra ke samAna hai, jo duSpUra hai, aise krodha ko anaMtAnubaMdhI kahate haiN| ___ 2. anaMtAnubaMdhI mAna patthara ke stambha ke samAna hai| jo kabhI jhuka nahIM sakatA....mur3a nahIM sakatA...usI taraha anaMtAnubaMdhI mAna vAlA iMsAna kabhI namra nahIM banatA hai| 3. anaMtAnubaMdhI mAyA bAMsa kI jar3oM ke samAna hai...jo kabhI sIdhI nahIM hotI hai| usI taraha anaMtAnubaMdhI mAyA vAlA vyakti kabhI sarala nahIM hotA hai| ___4. anaMtAnubaMdhI lobha majITha ke raMga ke samAna hai...jo amiTa rahatA hai| anaMtAnubaMdhI lobha vAle jIva kI bhI lAlaca kabhI miTatI nahIM hai| zeyara-saTTA bAjAra vAle lobha ke cakkara meM kaise auMdhe mu~ha girate haiM ? yaha sarva vidita hai| ' anaMtAnubaMdhI kaSAya samyaktva ke ghAtaka haiM....arthAt dinarAta sA una donoM ke bIca vaira hai....anaMtAnubaMdhI kaSAya hai, vahA~ samyaktva nahIM....aura samyaktva hai vahA~ anaMtAnubaMdhI kaSAya nahIM... anaMtAnubaMdhI kaSAya se saMsAra kA anubaMdha par3atA hai.saMsAra kA cakkara bar3hatA hai| cAraapratyAkhyAnAvaraNakaSAya jisakA udaya cAra mahine se adhika aura varSa ke aMdaraaMdara samApta ho jAya....use apratyAkhyAnAvaraNa kaSAya kahate haiN| anaMtAnubaMdhI se isakI mAtrA alpa hotI hai| isa kaSAya se dezavirati kA ghAta hotA hai| usake cAra bheda haiN| re karma terI gati nyArI...!! /106 For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. apratyAkhyAnAvaraNa krodha jamIna meM par3I darAra ke samAna hai| bAraha mahinoM meM bAriza Ane para vaha pUrI ho jAtI hai| usI taraha apratyAkhyAnAvaraNa krodha jyAdA se jyAdA bAraha mahine taka hI rahatA hai| arthAt bAraha mahine ke aMdara-aMdara yaha krodha samApta ho jAtA hai| 2. apratyAkhyAnAvaraNa mAna haDDiyoM ke staMbha ke samAna hai| 3. apratyAkhyAnAvaraNa mAyA bher3a ke sIMga ke samAna hai| 4. apratyAkhyAnAvaraNa lobha baila kI gAr3I kI malI jaise cAra pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya jisakA udaya cAra mahine taka rahatA hai| use pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya kahate hai| arthAt pandraha dina se Upara rahe aura cAra mahine ke aMdara-aMdara samApta ho jaay| 1. pratyAkhyAnAvaraNa krodha bAlU meM par3I huI rekhA ke samAna... 2. pratyAkhyAnAvaraNa mAna kATha kA thaMbhA... 3. pratyAkhyAnAvaraNa mAyA gomUtrikA jaisI.... 4. pratyAkhyAnAvaraNa lobha kAjala ke raMga jaisA.... cArasaMjvalanakaSAya 1. saMjvalana krodha : pAnI meM par3I darAra..rekhA ke samAna 2. saMjvalanamAna : beMta kI char3I ke samAna 3. saMjvalana mAyA : bAMsa kI lakar3I ke chAlA ke samAna 4. saMjvalana lobha : haldI ke raMga jaisA... re karma terI gati nyArI...!! /107 For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa taraha kaSAya ke solaha bheda hue .... no kaSAya ke nau bheda 1. hAsyamohanIya : jisa karma ke udaya se......kisI kAraNavaza yA akAraNa hI ha~sanA Ae..... 2. rati mohanIya : jisake udaya se mana pasaMda vastu milane para khuzI ho..... 3. zoka mohanIya : jisake udaya se jIva iSTa vastu ke viyoga meM rone lage..... sira paTake ni:zvAsa chor3e Adi..... 4. arati mohanIya : jisake udaya se mana ko apasaMda ho vaisI vastu kI prApti meM aprIti ho... 5. bhaya mohanIya : jisake udaya se kisI nimitta ko lekara yA nimitta binA hI bhaya utpanna ho...... 6. duguMchA mohanIya - jisake udaya se acchI-burI, suMdaraasuMdara cIjoM para duguMchA paidA ho.... 7. puruSaveda: jisake udaya se strI ko bhogane kI icchA paidA ho..... 8. strIveda : jisake udaya se puruSa ko bhogane kI icchA paidA ho| 9. napuMsakaveda : jisake udaya se strI-puruSa donoM ko bhogane kI icchA utpanna hotI hai| isa dRSTi se hiTroseksyoliTi, homoseksyoliTi, bIseksyoliTi lesbIyana kA Adhunika vargIkaraNa pUrvokta tIna bheda re karma terI gati nyArI...!! / 108 For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM khUba AsAnI se ho sakatA hai| usa-usa vedamohanIya karma ke udaya se usa-usa prakAra kI icchA utpanna hotI hai| mohanIya karma ke bandhake hetu kaunase haiM? mohanIya karma ke 3+16+9=28 bheda hue| baMdha ke kAraNa nimna haiN| * 1.unmArgadezanA mokSamArga se virUddha mArga kI dezanA denA....upadeza denA....jaise tIsare bhava meM bhagavAna mahAvIra svAmI ke jIva tridaMDika , marici ne kapilanAmaka rAjakumAra ko unmArga dezanA dete hue kahA ki- 'kavilA ! itthaMpi ihayaMpi' bhagavAna RSabhadeva ke pAsa bhI dharma re karma terI gati nyArI...!! /109 For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai aura mere pAsa bhI..' ina vacanoM se darzanamohanIya karma baMdha gayA aura eka koDA-koDI sAgaropama kA saMsAra bar3ha gayA..... 2.mArgakA nAza karanA arthAt darzana-jJAna-cAritra rUpI mokSa mArga kA apalApa karanA...ha~sI ur3AnI...aura kahanA....'mo''''kSa ! kisane dekhA hai, cAritra se mokSa milatA hai ?' kaMdamUla meM anaMtajIva hai....kaise patA calatA hai ? ityAdi nAnA prakAra se apanI aura auroM kI zraddhA naSTa-bhraSTa krnii| 3.devadravyakAharaNa devadravya kA upayoga-upabhoga krnaa....| usase kamAI karanI...caMde meM likhAyA huA....maMdira kA paisA.....pUjA-pratiSThA Adi kI boliyA~ jaldI nahIM bharanA.....isase darzanamohanIya kA ba~dha hotA hai| ___ kaI ajJAna loga maMdira ke paisoM se skUla banavAte haiM....sarAya....dharmazAlAe~....banavAte haiM..... banavAne vAlA bhI pApa se bhArI hotA hai aura usameM utarane vAlA bhI ! upAzraya-sthAnakoM meM jahA~-jahA~ devadravya lagA hai.....bahudhA dekhA gayA hai....azAMti kI bhayaMkara Aga ghara-ghara meM laga gaI hai....gA~va kI caina kI nIMda kosoM dUra bhAga gaI hai| aura byAja sahita devadravya meM bharapAI karate hI puna: sukha zAMti ho jAtI hai| pratiSThA Adi meM jitanI zakti ho utanI hI boliyA~ lagAnI cAhiye aura ImAnadArI yaha hai ki prabhu ke paise bharane ke bAda hI usa bolI kA lAbha uThAnA cAhiye....nahIM to kahIM pratiSThA ko bIsa re karma terI gati nyArI...!! /110 For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIsa sAla ho gaye haiM, paise bhare hI nahIM ! bhayaMkara karmoM kA ba~dha hotA bhAgyazAliyoM! Aja hI sahI...devadravya kI yadi eka pAI bhI bAkI nikalatI ho to byAja sahita bharapAI karane kA dRDha saMkalpa kara lIjiye aura apane gA~va meM.....ar3osa-par3osa meM isa bAta ko samajhAne kA mana meM nizcaya kiijiye| varanA, devadravya ke bhakSaNa se bhayaMkara durgati hogI....! apAra kaSTa sahanA par3egA !! janma-janmAntara taka yaha pApa pIchA karegA !!! devadravya ke bhakSaNa se pazu bananA par3A devasena kI mAtA ne prabhu ko arpaNa kiye hue dIye ke prakAza meM ghara kA kAma kiyA aura dhUpa ke aMgAre se cUlhA sulagAyA....isa prakAra devadravya kA upabhoga kiyA, jisase devasena kI mAtA mara kara U~TanI bnii| (sAyaM hote hI maMdira ke bAhara mandira ke oTale para baiTha kara gapa-zapa lar3Ane vAle sAvadhAna! isa devadravya kA upabhoga kara Apako " bhI kahIM OM......bananA na par3e !!) vaha U~TanI pratidina devasena ke ghara ke bAhara Akara khar3I rahatI thI... __eka bAra devasena ne jJAnI gurubhagavaMta ko isakA kAraNa puuchaa| taba gurubhagavaMta ne devadravya kA apane gharelU kAryoM meM tumhArI mA~ ne upayoga kiyA....darzana mohanIya karma bA~dhA aura durgati huI....U~TanI kA janma milA....U~TanI ke kAna meM devadravya ke nAza ke vRtAnta kI rekarma terI gati nyArI...!! /111 For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAta kaha kara dekha..' isa para devasena ne U~TanI ke kAna meM jAkara kAna meM sArI bAteM kaha sunAI / sunate hI use jAtismaraNa jJAna ho gyaa| pUrA pUrva bhava philma kI dRzyAvaliyoM kI taraha usakI cetanA meM ubharane lagA.....use apAra pazcAttApa huA.... sacitta kA tyAga kara AlocanA lekara... apanI Ayu samApta kara vaha U~TanI devagati meM utpanna huii| . devadravya se kamAI sAketapura meM eka seTha rahate the| unakA nAma sAgara seTha thaa| gA~va ke logoM ne maMdira bA~dhane vAle kArIgaroM ko vetana dene kA kAma sAgaraseTha ko sauNpaa| sAgaraseTha vetana meM rupaye dene kI jagaha apanI dukAna se dainika kAma meM Aye, vaisI Avazyaka khAna-pAna kI cIjeM ghI-gur3a-tela- ATA Adi bAjAra bhAva se sastA dete the| isa vyApAra meM unheM rupaye 12.30 kI Aya huii| isase unheM darzanamohanIya karma ba~dha gayA / tiryaMca AyuSya ba~dha gayA / ata: seTha vahA~ se marakara aMDagolika (jala manuSya) matsya hue| bAraha mahine taka use cakkI meM pIsA gyaa| aMDagolI nikalane ke bAda aMta meM mara gyaa| phira naraka - machalI- cauthI naraka - eka - eka bhava kara sAtoM narakoM meM gyaa| usake bAda suara, bokar3A, bakarI, hirana, kharahA, sAbara, siyAra, billI, cUhA, chipakalI Adi ke eka-eka hajAra bhava kie| phira kucha karma kSINa-sA huA, ataH manuSya janma milA / janma hote hI usake phUTe bhAgya ne apanA prabhAva batA diyaa| mAtApitA kA viyoga ho gyaa| logoM ne abhAgiye kA yathArtha nAma rakha diyaa| 'niSpuNyaka (puNyahIna ) / ' re karma terI gati nyArI...!! / 112 For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apane mAmA ke ghara gayA to vahA~ rAta ko coroM ne dhAvA bolA aura mAla-sAmAna sApha kara diyaa| paradeza jAkara seTha ke yahA~ naukarI ke liye rahA to eka dina seTha kI dukAna meM Aga laga gii| seTha ne niSpuNyaka ko nikAla diyaa| samudrI rAste se apane ghara lauTa rahA thA ki jahAja DUba gyaa| bar3I muzkila se eka lakar3I kA sahArA lekara tairate-tairate jAna bcaaii| gA~va ke ThAkura ke vahA~ usane apanA AnA-jAnA bar3hA diyA to ThAkura ke ghara coroM ne hamalA kiyA aura mAla-sAmAna lUTa kara ThAkura ko jAna se khatma kara ddaalaa| niSpuNyaka ko uThAkara pallI meM le gaye, to dUsare pallIpati ne dhAvA bolakara isa pallI ko saphAcaTa kara dI.... vApisa niSpuNyaka ko mAra bhagAyA gyaa| eka bAra usane ikkIsa upavAsa kara eka yakSa kI ArAdhanA kii| yakSa prasanna huaa| usane kahA- 'zAma ke samaya mora nRtya karegA...eka suvarNa picchA le lenaa| isa taraha niSpuNyaka ne nau sau picche ikaTThe kiye| sau bAkI the, dhairya naSTa ho gayA.....socA..... eka-eka kara sau kaba pUre hoMge ? eka sAtha eka sau picche kyoM na khIMca lU~ ? usane apanI mUrkhatA se khIMcane kI koziza kI.....mora bhI gAyaba aura nau sau picche bhI gAyaba ! becArA abhAgiyA ! bahuta royA....! ___eka bAra jJAnI guru mile| jJAnI guru ne pUrvabhava kA vRtAMtta kaha sunaayaa| sunakara niSpuNyaka ko ghora pazcAttApa huA aura pApa kI zuddhi (12.30 rupaye ke devadravya se Aya kA pApa sAgara seTha ke bhava meM kiyA thA) ke lie AlocanA maaNgii| guru bhagavaMta ne kahA 'hajAra gunA arthAt 12.30 hajAra rupaye devadravya meM arpita karane para zuddhi hogii| jaba taka utanA dravya bharapAI nahIM huA, taba taka bhojana re karma terI gati nyArI...!! /113 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura pahinane ke vastra (nirvAha) sivAya jitanA bhI dravya milA devadravya meM DAlate hue saMpUrNa RNa mukta bana gayA / tadantara usane khUba paisA kamAyA..... aura vaha devadravya kA rakSaNa karane lgaa| nagara meM jinamaMdira bnvaayaa| dIkSA lii| viMzasthAnaka ke prathama pada kI suMdara ArAdhanA kI aura sAtha hI jIva mAtra para karuNA bhAva laayaa| 'savi jIva karU~ zAsana rasI' kI maMgalamayI bhAvanA aura tapa ke balabUte tIrthaMkara nAmakarma baaNdhaa| mahAvideha meM tIrthaMkara banakara mokSa meM pdhaare| uparyukta udAharaNa satya ghaTanA hai| isa para ciMtana-manana kara pUrA dhyAna rakhanA jarUrI hai, kahIM hamAre ghara meM to anajAna se bhI devadravya kA bhakSaNa to nahIM ho rahA hai ! devadravya ke bhakSaNa se bhayaMkara durgati nizcita hai| caMde kA devadravya jaldI nahIM bharA to... RSabhadatta zrAvaka bhulakkar3a the| devadravya ke caMde meM paise likhAye aura bhUla gye| seTha ko darzana mohanIya ba~dha gyaa| eka bAra coroM ne seTha ke ghara corI kI..... aura rAtoM-rAta seTha kA kAma tamAma kara diyaa| seTha marakara bhaiMsA baneM / pazu kA bhava thA....mAra-pITa sahanI par3atI thI ....eka bAra maMdira ke kAma meM usako lagAyA gyaa| pAnI car3hAnA....usakA kAma thaa| paramAtmA kI pUjA dekhakara use jAtismaraNa jJAna huA / jJAnI ke vacana se seTha ke lar3ake ne bhaiMse ko chur3avAyA aura eka hajAra gunA dravya dekara devadravya ke RNa se mukta kiyaa| anazana kara bhaiMsA devaloka meM gyaa| re karma terI gati nyArI...!! (114 For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa ghaTanA se bodha lenA cAhiye ki devadravya rakama kI turaMta bharapAI kara denI cAhiye..... vilaMba kabhI nahIM karanA cAhiye..... varanA, raha gayA to RSabhadatta kI taraha darzana mohanIya bA~dhakara bhaiMsA - gadhA jaisI tiryaMca yoniyoM meM jAne kI naubata A jAyegI / cauthA kAraNa - jinamUrti, jinapratimA, caitya saMgha - guru- zruta jJAna Adi ke avarNavAda - AzAtanA - niMdA Adi karane se darzana mohanIya karma baMdhatA hai| zrI jinamUrtipUjA aura darzana kA niSedha karane vAle sAvadhAna ! Apa apane isa bhayaMkara apakRtya se gADha darzana - mohanIya karma bA~dha kara durgati ke dvAra svayaM khola rahe haiM !! - cAritra mohanIya karma baMdha ke hetu kaSAya, hAsyAdi, no kaSAya aura viSaya kI parAdhInatA se donoM prakAra ke (kaSAyamohanIya aura no kaSAya mohanIya) karma hai| Aya karma ke viSaya meM soceNge| * re karma terI gati nyArI...!! / 115 For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-9 AyuSya karma ke bheda aura baMdha hetu Aja hameM AyuSya karma ke cAra bheda ke bAre meM socanA hai1.narakAyuSyakarma - jisa karma ke udaya se jIva ko amuka kAla taka naraka meM hI rahanA pdd'e| vaha jIva vahA~ se nikala-bhAgane kI khUba icchA karatA hai, magara vaha bhAga nahIM pAtA.....pala-pala mauta kI jhaMkhanA karatA hai, magara mauta usase kosoM dUra rahatI hai....vahA~ kI Ayu pUrNa hone . para hI agale bhava meM jIva jA sakatA hai| 2.tiryaMcAyuSya karma jisa karma ke udaya se jIva ko amuka samaya taka tiryaMca yoni meM utpanna hokara rahanA par3e....ekendriya se lagAkara pazu-pakSI Adi paMcendriya taka sabhI isa tiryaMca yoni meM samAviSTa hai| 3. manuSyAyuSya karma jisa karma ke udaya se jIva ko amuka samaya taka manuSya bhava meM rahanA par3e...... 4. devAyuSya karma jisake udaya se jIva ko amuka maryAdita samaya taka devabhava meM rahanA par3atA hai| AyuSya pUrA hone para cAha kara bhI cipake nahIM raha sakate....sITa khAlI karanI hI par3atI hai| rekarma terI gati nyArI...!! /116 For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayu bandha ke hetu kaunase haiM ? AyuSya karma ke baMdha hetu narakAyuSya karma ke baMdha hetu 1. mahAparigraha meM Asakta : amaryAdita parigraha meM Asakta rahane vAlA....jo bhI hotA hai vaha narakAyuSya bA~dhatA hai / mammaNa seTha ko sAtavIM naraka ke daravAje para dastaka lagAnI par3I.... athAha ..... hIre se jar3ita bailoM kI jor3I yahIM par3I rahI aura nArakIya yAtanAe~ mammaNa ko Aja bhI sahanI par3a rahI hai.... usakI Artta cIkheM Aja bhI hameM bahuta kucha socane para majabUra kara detI hai| dhana..... 2. mahA- AraMbha meM Asakta : mahA- AraMbha meM Asakta kAlasaukarika kasAI marakara sAtavIM naraka meM gayA...... re karma terI gati nyArI...!! / 117 For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ machalI kA eksaporTa-imporTa karane vAloM ! mAMsa kA niryAta karane vAloM ! sAvadhAna ho jAo.... varanA karmasattA tumheM mApha nahIM karegI.... sajA dene ke lie usake pAsa naraka kI pAsaporTa taiyAra hai... !! 3. raudra pariNAma : kaMDarika ne eka hajAra varSa taka cAritra pAlana kiyA....vApisa gRhastha bana gyaa| bar3e bhAI puMDarika ne dIkSA lI aura kaMDarika ko rAjya sauMpa diyA.....rasa lolupatA se kaMDarika ne khUba khAyA....' yaha bhraSTa hai .... khAne kI bhI tamIja nahIM ..... kauna isakI sevA kareM ?' isa prakAra maMtriyoM kI upekSA dekhakara bhayaMkara raudra pariNAma AyA .... yadi kala ThIka ho jAU~gA to..... eka-eka kA mastaka dhar3a se alaga kara dU~gA.... rAtri meM hI marakara sAtavIM naraka meM gyaa| 4. jhUTha kA tIvra pariNAma : vasurAjA ne jAnate hue bhI azubha adhyavasAyoM se jhUTha bolA .... sapheda jhUTha ! 'aja kA artha bakarA hotA hai' jhUTha ke kAraNa marakara sAtavIM naraka meM gyaa| 5. anya kAraNa : paMcendriya hatyA (garbhapAta bhI paMcendriya hatyA kahalAtI hai), rAtri bhojana (naraka kA prathama dvAra ) jamIkaMda, acAra Adi abhakSya bhojana, parastrI vezyAgamana Adi se bhI narakAyu ba~dhI hai| tiryaMca AyuSya karma ke baMdha hetu 1. ArttadhyAna iSTa saMyoga-aniSTa viyoga-vedanA-niyANA ye sabhI ArttadhyAna kahalAte haiM / re karma terI gati nyArI...!! /118 For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukozala muni kI mA~ ayodhyA ke rAjA kIrtidhara gavAkSa meM baiThe sRSTi kA sauMdarya nihAra rahe the| amAvasyA ke dina sUryagrahaNa ho rahA thaa| sUryagrahaNa dekha kIrtidhara rAjA ko vairAgya A gyaa| sukozala kA rAjyAbhiSeka kara cAritra le liyaa| eka bAra vicaraNa karate hue rAjarSi ayodhyA pdhaare| unhIM kI patnI sahadevI ne dekha liyA....oha ! gajaba ho jAyegA...yadi inake saMparka meM merA lAla sukozala A gayA to vaha dIkSA le legA, to phira mujhe rAjamAtA kauna pukAregA? isa moha se adhIna hokara usane Adeza jArI kara diyA ki sabhI saMta-saMnyAsiyoM ko gA~va ke bAhara nikAla do| eka sainika DaMDA ghumAtA huA kIrtidhara muni ko nikAlane lagA...yaha dRzya sukozala kI dhAvamAtA ne dekha liyA....usakI A~kheM barabasa Tapakane lgii| sukozala ne kAraNa puuchaa| pitA kA vRttAMta sunAyA, 'mAphI mA~ga kara AtA hU~' kahakara sukozala pitA muni ke caraNoM meM gira par3A.... _ 'rAjezvarI so narakezvarI' kA pATha sunAkara suMdara vairAgya kA upadeza diyaa| garbhavatI patnI ke garbha kA rAjyAbhiSeka kara mA~ kI manAhI ke bAvajUda sukozala ne dIkSA lii| sahadevI kA ikalautA beTA thA, phira bhI dIkSA lii| sahadevI 'hAya ! merA putra gayA' ArtadhyAna meM marakara bAghina banI.....cU~ki ArtadhyAna se tiryaMcayoni prApta hotI hai| cAra mahine ke upavAsI donoM muni siddhagirirAja se nIce utara rahe the ki sAmane se bhUkhI bAghina garjanA karatI huI re karma terI gati nyArI...!! /119 For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AI....... jahA~ rAga jyAdA, vahA~ dveSa jyAdA' sukozala para paMjA . mArA......tar3a-tar3a naseM tor3akara lohI-mAMsa caTa-caTa aura cabacaba kara Arogane lagI...muni dharmadhyAna se zukladhyAna aura zukladhyAna se kevalajJAna prApta kara mokSa meM pahu~ca gaye... aura idhara usane muni kA mu~ha phAr3A..... sone ke dA~ta dekhe......jAtismaraNa huA.....apAra pazcAttApa huA.... oha ! dhikkAra ho mujha pApiNI ko....jisane apane hI putra kA khUna pIyA.....mAMsa khAyA...! anazana kara bAghina devaloka meM gii| kIrtidhara muni ko bhI kevalajJAna huA....mokSa meM pdhaare| 2. brahmacarya meM doSa lagAnA rUpasena ke jIva ne A~kha ke pApa se brahmacarya meM doSa lagAyA...to use sarpa-haMsa-hirana Adi tiryaMca ke bhava mile....blyU philma...nyUDa philma....eDalTa pikcarsa aura gaMdI philmeM (lagabhaga sabhI philmeM kahI jA sakatI hai) philmI patra-patrikAoM ke dvArA A~kha ke pApa se sane hue yuvakoM ! sAvadhAna bana jAo....tiryaMca yoni meM Aja ke yuga meM to aura bhI jyAdA du:kha hai.... tiryaMca bano utanI hI dera hai.....sarakAra ne yojanA banA rakhI hai, alaga-alaga taura-tarIkoM se mArane kI....machalI banoge to matsyodyAga meM maroge....murgI ke aMDe banoge to 'saMDe ho yA maMDe' kA dhUma pracAra kara tumhArA astitva hI miTA deMge....! ata: pyAre naujavAnoM ! apane hI hAthoM marane ke dhaMdhoM ko chor3o...ekTreso ke phoTo jeba meM se nikAla phaiMko.....lar3akiyoM kA pIchA karane kI AvArAgardI chor3o.... re karma terI gati nyArI...!! /120 For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A~kha se pApa ghusatA hai aura zarIra prabhAvita hotA hai....jIvana kA oja khatma hotA hai.... ata: brahmacarya kA pAlana na kara sake to svadArA saMtoSavrata....eka patnI vrata rakhanA cAhie....paranArI, prosTITyUTsa, kaoNla garlsa (vezyAe~) kA sarvathA tyAga....varanA tiryaMca yoni taiyAra hai....! 3.mAyA hRdaya meM aisI gUr3hatA rakhanI....bAta chupAkara rakhanI...'mu~ha meM rAma bagala meM churI' vAlA hisAba rakhanA....auroM ko bAta kI gaMdha taka na Aye.... mAyA se tiryaMcagati prApta hotI hai.....tatvArtha sUtra meM zrI umAsvAti ma. ne kahA hai - 'mAyA tairyag yaunasya' eka tabAhI kI kahAnI rudradeva kI patnI kA nAma thA agnishikhaa| tIna putra the, DuMgara, kuDaMga aura saagr| unakI patniyA~ kramaza: zilA, nikRti aura saMcayA thii| ___ ghara meM hameMzA sAsa-bahU, jeThAnI-devarAnI, pitA-putra, patipatnI kI eka na eka mahAbhArata sIriyala taiyAra ho hI jAtI thii| rAmAyaNa sIriyala kI bhI zUTiMga ho jAyA karatI thii| pUrA ghara klezamaya bana gayA thaa| azAMti kI Aga meM sabhI jhulasa rahe the| eka dina rUdradeva ne socA....mere marane ke bAda agnizikhA kA kyA hogA? . sabhI bAhara gaye hue the| daravAjA baMdakara agnizikhA ko eka re karma terI gati nyArI...!! /121 For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hajAra sonAmahora hAtha meM thamA dI.........aura kahA- kisI jagaha gAr3a do ! yaha maMtraNA nikRti ne chupakara suna lii| usane jAkara saMcayA ko bAta kahI...karo sevA to mile mevA ! dUsare dina se donoM bahurAniyA~ sAsa kI sevA meM laga gaI.....kRtrima A~sU bahAye....mAphI mA~gI aura suMdara rUpa se sevA karane lgii| bur3hiyA ne bhole bhAva se socA....marane ke bAda sonAmahora mere kyA kAma kI ? usane donoM ko jagaha batA dii| rAja cAhiye thA so mila gayA.... eka dina sAsa kahIM bAhara gaI huI thii| donoM bahuoM ne sonAmahora nikAla lI aura anya sthAna para gAr3a dii| aba sevA dhIre-dhIre baMda ho gaI....sAsa ne dekhA...kahIM gar3abar3a to nahIM huI ? 'khela khatma, paisA hajama' sonA mahora gAyaba thI....! rUdradeva ko isa bAta kA patA calA....vaha Aga babUlA ho utthaa| tIkSNa hathiyAra se usane agnizikhAM para prahAra kiyA....agnizikhA marakara sarpiNI banI aura usI ghara meM ghUmane lgii| nikRti ne socA mehanata maine kI....AdhA bhAga saMcayA ko kyoM dU~ ? laDDU meM jahara milAkara saMcayA ko khilaayaa| udhara saMcayA marakara kuttI banI aura idhara nikRti aMdhere kamare meM chipAye gaye sthAna para dhana nikAlane ke lie hAtha DAlatI hai, sarpiNI use Dasa letI hai| mAyA ke kAraNa marakara nikRti nolavaNa banatI hai| kaSAyoM se pUre ghara kI tabAhI ho gaI....nikRti ko mAyA ke kAraNa tiryaMca yoni meM jAnA pdd'aa| re karma terI gati nyArI...!! /122 For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sazalyatA mana meM kAmavAsanA Adi kisI bhI prakAra kA zalya rakhakara...usa pApa ko chupAkara prAyazcita kiyA ho to, usa zalya ke kAraNa tiryaMca AyuSya ba~dhatA hai| kamalazrI zivabhUti aura vasubhUti nAma ke do bhAI the| bar3e bhAI kI patnI kamalazrI apane devara vasubhUti ke prati AkarSita huii| kamalazrI ne anucita prArthanA kii| bhAbhI kI kAmavAsanA dekhakara vasubhUti ko pUre saMsAra se ghRNA ho gaI....aura use vairAgya ho gyaa| vasubhUti ne gurucaraNoM meM jAkara cAritra aMgIkAra kara liyaa| ____kamalazrI ko patA lagA to vaha aura adhika vyathita ho uThI...vaha ArtadhyAna karane lagI....devara ke prati kAmarAga jo thaa| mAnasika-vAcika AlocanA na lene ke kAraNa tiryaMca AyuSya bA~dhA aura marakara kuttI bnii| eka bAra usI gA~va meM vasumati muni Aye aura gocarI nikle| kuttI ne munizrI ko dekhA......aura pUrvabhava ke rAga ke saMskAroM ke kAraNa vaha chAyA kI bhA~ti sAtha calane lgii| logoM ne mahArAja kA nAma bigAr3a diyA.......unheM zunIpati (kuttIpati) kahane lge| najara cukA kara mahArAjazrI anyatra cale gye| kuttI muni ko na dekha, ArtadhyAna meM marakara vAnarI-baMdarI huii| muni ko dekhakara vaha bhI sAtha-sAtha calane lagI....kuceSTAe~ karane lgii| loga unheM vAnarIpati kahakara pukArane lge| munizrI ne puna: vo hI tarakIba apanAI...najara cukAkara vihAra kara gye| baMdarI ArtadhyAna meM marakara rekarma terI gati nyArI...!! /123 For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisI tAlAba meM haMsalI banI / zItaRtu meM vasubhUti munizrI tAlAba ke kinAre kAyotsarga meM khar3e the..... haMsalI A... A kara una para pAnI uchAlane lagI.... avyakta madhura zabdoM se virahavedanA ke svara nikAlane lagI aura munizrI ko AliMgana meM bA~dhane kI vaiSayika ceSTAyeM karane lgii| munizrI vahA~ se turanta nikala gye| haMsalI ArttadhyAna meM ro-ro kara mara gaI aura vyaMtarI huii| usane apane jJAna se vasubhUti muni aura apanA pUrA saMbaMdha dekhaa| 'vasubhUti ne mujhe ThukarA - ThukarA kara duHkhI kiyA.... aba maiM ise majA cakhAU~gI' usakA tana-badana krodha se kA~pane lgaa.....| munizrI dhyAna meM khar3e the.....vyaMtarI ne bhayaMkara upasarga kiye.... anukUla bhI aura pratikUla bhI...!! muni meru kI taraha aDiga rahe....unheM kevalajJAna kI prApti huI / kevalI bhagavaMta ne sazalyatA kI bhayaMkaratA logoM ko samajhAI aura kamalazrI kA dRSTAMta diyaa| munizrI anukrama se mokSa pdhaare| eka hI ghara meM mAtra kudRSTi rakhane se kamalazrI ko kitanA bhayaMkara kaSTa bhugatanA par3A.... aura yadi gurubhagavaMta ke pAsa zuddha mana se AlocanA prAyazcita kara liyA hotA to ? yaha Aphata khar3I hI na hotii| hama bhI apane Apako aisI kAmavAsanAoM se bacAye..... aura kadAcita mohanIya karma ke udaya se doSa laga bhI gaye ho to guru bhagavaMta ke pAsa prAyazcita kara leM..... ber3A pAra ho jaayegaa| manuSya AyuSya ke baMdha hetu 1. dAna rUci svayaM ke pAsa dhana ho yA na ho... parantu dAna dene kI rUci satata jAgRta rahe....vaha manuSya Ayu bA~dhatA hai| jaise- saMgama ko re karma terI gati nyArI...!! / 124 For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna dene kI uttama rUci thI... ataH manuSya Ayu bA~dhakara vaha zAlIbhadra banA / - 2. alpa parigraha jisake pAsa parigraha kama ho..... aura mahAparigraha kI bhAvanA jhaMkhanA na ho| 3. alpakaSAya krodha Adi kaSAya atyanta alpa ho.... | 4. madhyama guNa vinaya, saralatA, mRdutA, deva guru kI pUjA, atithi satkAra - Adi / devAyuSya karma baMdha ke hetu 1. avirati samyagdarzana deva, guru evaM dharma ke Upara pUrNa zraddhA..... apAra bahumAna..... ananya bahumAna Adi ho... jaise ki devapAla ! paramAtmA ke darzana hue, ATha-ATha dina taka bhUkhA raha gayA....!! 2. dezavirati zrAvaka ke bArahavratoM ko dhAraNa karanA yA unameM se kisI eka ko aMgIkAra karanA / baMdaravaidya dehAtI gA~va meM eka vaidyarAja the| dhaMdhA joroM se cala rahA thaa| eka bAra sadguru kA yoga milaa| gurubhagavaMta kI vANI ne jAduI asara kiyA...... ... jIvana meM parivartana aayaa| vicAra kiyA ki 'oha ! mere isa dhaMdhe meM vanaspati Adi kI bhayaMkara hiMsA karanI re karma terI gati nyArI...!! / 125 For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ par3atI hai .... yaha soca unhoMne vaidyaka dhaMdhA chor3a diyaa| munizrI vihAra karake anyatra cale gaye / idhara vaidyarAjajI kA dUsare dhaMdhe meM hAtha jamA nahIM / vaidyarAjajI ke vicAroM meM girAvaTa A gii| vApisa 'vo hI raphtAra' cAlU kara dI..... / vaidyaka dhaMdhA cAlU kara liyA / vanaspati kI hiMsA aura mRtyuparyanta ArttadhyAna ke kAraNa AyuSya pUrNa kara vaidyarAjajI kA jIva jaMgala meM baMdara banA / eka bAra munirAjazrI jaMgala meM se vihAra karate the| pA~va meM eka jaharIlA kA~TA laga gayA / lAkha prayatna karane para bhI vaha nikala nahIM rahA thaa| baMdara ne yaha dRzya dekhA...... muni ko dekhA..... aura use jAti smaraNa ho gyaa| baMdara ko apanA pUrvabhava dikhA...vaidyaka yAda aayaa| vaha daur3A aura vanaspati kA rasa uThA lAyA......pA~va ke taluve lagA diyA aura kA~TA khIMca nikaalaa| muni ke saMparka se baMdara ko suMdara ArAdhanA ke bhAva joge.... aura usane desAvagAsika paccakkhANa le liyA.... 'mujhe isa zilA ko chor3a kahIM bhI anyatra nahIM jaanaa|' muni vihAra kara cale gye| bhUkhA bAgha AyA... baMdara apane niyama para aDiga rahA....Dara ke mAre yA jiMdA rahane kI utkaTa icchA ko saMjoye vahA~ se dUma dabAkara bhAgA nahIM...! mara kara deva banA / sarva virati = sarva virati ke paryAyavAcI nAma = virati / cAritra dIkSA = pravrajyA sarva virati ko lekara suMdara sAdhanA kara dhannA anagAra Adi kaI mahAmuniyoM ne deva AyuSya bA~dhA....( aura paraMparA se mokSa meM bhI padhAreMge) / - re karma terI gati nyArI...!! / 126 For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlatapa ajJAna tapa ! samyagjJAna ke abhAva meM bAlatapa karake kaI jIva deva AyuSya bhI bA~dhate haiN| jaise ki tAmali tApasa-kamaThaagnizarmA Adi / akAmanirjarA binA icchA se bhI durdhyAna na karate hue Aye hue kaSToM ko sahana karanA / jaise ki dhavala nAmaka baila ne apane mAlika ke prati vaphAdArI jatAte hue pA~ca sau bailagAr3iyA~ khIMca dI... cU~ki gAr3iyA~ pha~sa gaI thii| saMdhisthAna sabhI TUTa gaye | mAlika ko Age jAnA thA, ata: usane gA~va ke logoM ko khUba paise diye| logoM ne vizvAsa dilAyA ki isa vaphAdAra baila kI ucita zuzruSA kI jAyegI / mAlika nizcita hokara calA gyaa| magara.... gA~va ke logoM ke nIyata meM khoTa A gii| vizvAsaghAta kara, paise DakAra gaye, aura bimAra baila kI sevA - suzruSA kucha bhI nahIM kii| anicchA se vaha baila bhUkha-pyAsa aura zArIrika yAtanA ko sahatA huA deva AyuSya ko bAMdha kara zUlapANi yakSa banA / upayoga dekara apanI pUrvAvasthA dekhii....| vaha krodha se pAgala ho uThA..... pUre gA~va ko usane zmazAna banA DAlA.... gA~va kA nAma par3a .gayA..... T..... asthigrAma....! bhagavAna mahAvIra vahA~ para padhAre...... ..taba kyA huA ? paryuSaNa ke dinoM meM kalpasUtra kA vAcana hotA hai.... dhyAna se suneMge to isa rocaka kahAnI kA uttarArdha vahA~ mila jAyegA......! re karma terI gati nyArI...!! / 127 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-10 nAmakarma ke bheda aura baMdha hetu Aja ke maMgala dina zivira kI kramika adhyayana paddhati ko anulakSa kara hameM nAmakarma ke eka sau tIna bheda saMkSepa meM buddhigocara karane haiM.... una para sarasarI najara daur3Ate hue vihaMgAvalokana karanA. hai| nAmakarma ke mukhya cAra bheda haiM - (1) piMDa prakRti (2) pratyeka prakRti (3) basa dazaka (4) sthAvara dazaka / piMDaprakRti nAmakarma kI jina prakRtiyoM ke uttara bheda ho, unheM piMDaprakRti kahA jAtA hai| piMDaprakRti ke gati Adi caudaha bheda haiM, jinake uttara bheda picattara haiN| aba unakA varNana kiyA jA rahA hai| 1. gatinAmakarma jisake udaya se jIva ko narakAdi gati milatI hai....usake cAra bheda haiM..... a. narakagatinAmakarma- jisake udaya se jIva ko naraka gati milatI hai.... ba. tiryaMcagatinAmakarma- jisake udaya se jIva ko tiryaMcagati milatI hai.... sa. manuSyagatinAmakarma- jisake udaya se jIva ko manuSyagati milatI hai.... re karma terI gati nyArI...!! /128 For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da. devagatinAmakarma - jisake udaya se jIva kA devagati milatI hai....... 2. jAtinAmakarma jisake udaya se jIva kA ekendriya Adi zabdoM se vyavahAra kiyA jAtA hai| usake pA~ca bheda haiM...... cU~ki indriyA~ pA~ca haiN| a. ekendriyajAtinAmakarma : jisake udaya se jIva kA ekendriya Adi zabdoM se vyavahAra kiyA jAtA hai| ba. dvIndriyanAmakarma : jisake udaya se dvIndriya nAma se jIva kA vyavahAra hotA hai sa. trIndriyajAtikarma : jisake udaya se trIndriya nAma se jIva kA vyavahAra hotA hai| da. caturindriyajAtikarma : jisake udaya se caturindriya nAma se jIva kA vyavahAra hotA hai| ya. paMcendriyajAtikarma: jisake udaya se paMcendriya nAma se jIva kA vyavahAra hotA hai| loka meM inhIM saMskRta zabdoM ke prAkRtazabda pracalita haiM .... artha meM pharka nahIM hai| egiMdiyA - beiMdiyA- teindiyA - caurindiyApaMcindiyA / 3. zarIranAmakarma jisa karma ke udaya se jIva audArikavargaNA Adi ke pudgaloM ko grahaNa kara audArika Adi zarIra rUpa banAtA hai| usake pA~ca bheda haiM..... re karma terI gati nyArI...!! / 129 For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. audArika zarIranAmakarma - jisake udaya se jIva audArikavargaNA ke pudgaloM ko grahaNa kara audArika zarIra banAtA hai| ba. vaikriyazarIranAmakarma - jisake udaya se jIva vaikriyavargaNA ke pudgaloM ko grahaNa kara vaikriyazarIra banAtA hai| sa. AhAraka zarIranAmakarma - jisake udaya se jIva AhArakavargaNA ke pudgaloM ko grahaNa kara AhArakazarIra banAtA hai| da. taijasazarIranAmakarma jisake udaya se jIva taijasavargaNA ke pudgaloM ko grahaNa kara taijasazarIra banAtA hai| ya. kArmaNazarIranAmakarma - jisake udaya se jIva kArmaNavargaNA ke pudgaloM ko grahaNa kara kArmaNazarIra banAtA hai| 4. aMgopAMga nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko mastaka, chAtI, peTa, pITha, hAtha pA~va.... ye sabhI aMga, aMgulI Adi upAMga evaM rekhAe~ Adi aMgopAMga milate haiM, usa karma ko aMgopAMganAmakarma kahate haiN| a. audArika aMgopAMga nAmakarma ba. vaikriya aMgopAMga nAmakarma sa. AhAraka aMgopAMga nAmakarma taijasa aura kArmaNa zarIra ke aMgopAMga nahIM hote haiM.... ekendriya jIva ko bhI aMgopAMga nahIM hote haiN| patte, DAla, TahaniyA~ Adi bhinna-bhinna AkAra ke zarIra hI hai..... na kisI ke aMga, na kisI ke upAMga / re karma terI gati nyArI...!! / 130 For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. baMdhananAmakarma jisa karma ke udaya se grahaNa kiye jA rahe audArika Adi pudgala purAne audArika Adi pudgaloM se jur3ate haiM....usa karma ko baMdhananAmakarma kahate haiN| goMda aura lAkha-lakSArasa kI upamA ise dI gaI hai| isake paMdraha bheda haiM.... 1. audArika-audArika baMdhana nAmakarma 2. audArika-tejasa baMdhana nAmakarma 3. audArika-kArmaNa baMdhana nAmakarma 4. vaikriya-vaikriya baMdhana nAmakarma 5. vaikriya -taijasa baMdhana nAmakarma 6. vaikriya -kArmaNa baMdhana nAmakarma 7. AhAraka -AhAraka baMdhana nAmakarma 8. AhAraka-taijasa baMdhana nAmakarma 9. AhAraka - kArmaNa baMdhana nAmakarma 10. audArika - taijasa kArmaNa baMdhana nAmakarma 11. vaikriya -taijasa kArmaNa baMdhana nAmakarma 12. AhAraka - taijasa kArmaNa baMdhana nAmakarma 13. taijasa-taijasa baMdhana nAmakarma 14. taijasa-kArmaNa baMdhana nAmakarma 15. kArmaNa-kArmaNa baMdhana nAmakarma re karma terI gati nyArI...!!/131 For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. saMghAtananAmakarma jisa karma ke udaya se jIva, zarIra kI racanA karane vAle aise nizcita pramANavAle pudgaloM ko daMtAlI kI taraha ikaTThA karatA usake pA~ca bheda hai1. audArika-saMghAtananAmakarma 2. vaikriya-saMghAtananAmakarma 3. AhAraka-saMghAtananAmakarma 4. taijasa-saMghAtananAmakarma 5. kArmaNa-saMghAtananAmakarma 5. saMghayaNa nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko haDDiyoM kI viziSTa racanA prApta hotI hai| usake cha: bheda hai, arthAt vajraRSabhanArAca Adi saMghayaNa jisa karma ke udaya se prApta hote haiM, use saMghayaNa nAmakarma kahate haiN| una vajraRSabhanArAca Adi cha: saMghayaNoM kA varNana nimna 1. vajraRSabhanArAcasaMghayaNa- jisameM markaTabaMdha kI taraha do haDDiyA~ paraspara jur3I huI ho....Upara eka Solid haDDI kI paTTI majabUtI se baMdhI huI ho aura usake bhI Upara eka kIla lagI huI ho....haDDI kI aisI viziSTa racanA ko vajraRSabhanArAca kahate haiN| re karma terI gati nyArI..!! /132 For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caramazarIrI - usI bhava meM mokSa jAne vAle jIvoM ko yaha saMghayaNa avazyameva hotA hai| 2. RSabhanArAca saMghayaNa- bAkI to saba kucha Upara mujaba hI hotA hai, sirpha Upara vAlI kIla nahIM hotI hai| 3. nArAca saMghayaNa- jisameM sirpha markaTa baMdha hI hotA hai| 4. ardhanArAcasaMghayaNa- jisameM eka ora to markaTa baMdha hotA hai, magara dUsarI ora do haDDiyA~ sirpha kIla se jur3I huI hotI hai| 5. kIlikA saMghayaNa- jisameM Amane-sAmane kI donoM haDDiyA~ sirpha kIla se hI jur3I huI hotI hai| 6. chevaThaM saMghayaNa- jisameM Amane-sAmane kI donoM haDDiyA~ eka-dUsare se sirpha chU kara hI rahI ho.... arthAt eka haDDI meM dUsarI haDDI sirpha pha~sa kara rahI ho.... isa bharata kSetra meM rahane vAle Aja ke sabhI logoM ko yahI saMghayaNa hai....isIliye thor3A-sA jhaTakA lagA nahIM ki phrekcara ho jAtA hai....haDDI utara jAtI hai....logoM ko bAra-bAra orthopIDika sarjana ke yahA~ katAra meM khar3A rahanA par3atA hai.....hADavaidyoM ke vahA~ . dhakkA-mukkI sahanI par3atI hai| saMghayaNa cha: hai ata: usake kAraNabhUta saMghayaNanAmakarma bhI cha: hai| 1. vajraRSabhanArAcasaMghayaNa nAmakarma 2. RSabhanArAcasaMghayaNa nAmakarma rekarma terI gati nyArI...!! /133 For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. nArAcasaMghayaNa nAmakarma 4. ardhanArAca nAmakarma 5. kIlikAsaMghayaNa nAmakarma 6. chevaLUsaMghayaNa nAmakarma deva, nAraka aura ekendriya ko saMghayaNa nAmakarma kA udaya nahIM hotA hai| vikalendriya (dvIndriya, trIndriya, caturindriya) aura asaMjJI paMcendriya jIvoM ko chevaTuM saMghayaNa nAmakarma kA udaya hotA hai, ata: unheM chaTThA saMghayaNa hai..........aisA kahA jAtA hai| ____ saMjJI paMcendriya jIvoM ko apane-apane karmoM ke anusAra cha: saMghayaNa hote haiN| pahalA saMghayaNa puNyaprakRti hai, dUsare sabhI pApaprakRti hai| 6. saMsthAna nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko zubha athavA azubha svarUpa kI AkRti milatI hai| usake cha: bheda haiN| 1. samacaturasrasaMsthAna nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko jisameM cAroM kone samAna ho, vaisA saMsthAna mile....arthAt paryaMkAsana se baiThane para... a. dAhine kaMdhe se bAe~ ghuTane taka kA aMtara ba. bAe~ kaMdhe se dAe~ ghuTane taka kA aMtara sa. donoM ghuTanoM ke bIca kA aMtara da. lalATa se do ghuTanoM ke madhyabhAga taka kA aMtara re karma terI gati nyArI...!! /134 For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ye cAroM aMtara samAna nApa vAle ho.....evaM jisameM sabhI avayava zAstra meM batAye gaye zubha lakSaNoM se yukta ho... use samacaturasra saMsthAna kahate haiM aura yaha saMsthAna jisa karma ke udaya se mile use samacaturastra saMsthAna nAmakarma kahate haiN| 2. nyagrodha parimaMDala saMsthAna nAmakarma baragada kA per3a Upara kI ora saundaryasaMpanna hotA hai aura nIce kI ora kRza evaM sauMdaryarahita hotA hai| isI taraha jisa karma ke udaya se nAbhi ke Upara kA bhAga zAstrokta zubha lakSaNoM se sahita hotA hai aura nIce kA AkAra zubha lakSaNoM se rahita hotA hai| 3. sAdisaMsthAna nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko nAbhi ke Upara kA bhAga zAstrIya lakSaNoM se rahita aura nIce kA bhAga zAstrIya lakSaNoM se sahita milatA hai arthAt dUsare naMbara ke saMsthAna se bilkula ulTA / 4. kubja saMsthAna nAmakarma hAtha, pA~va, mastaka aura grIvA kA bhAga zAstrIya lakSaNoM se sahita ho aura peTa tathA hRdaya (chAtI) lakSaNa rahita ho....use kubja saMsthAna kahate haiN| yaha saMsthAna jisa karma ke udaya se mile . use kubja saMsthAna nAmakarma kahate haiN| 5. vAmanasaMsthAna nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko kubja se ThIka ulTA saMsthAna mile.....arthAt peTa aura chAtI to lakSaNa yukta ho para hAtha, pA~va, mastaka aura gardana zAstrIyalakSaNa se rahita ho| re karma terI gati nyArI...!! / 135 For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. huMDakasaMsthAna nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko zarIra ke sabhI avayava azubha lakSaNavAle mile| vizeSa : nAraka, sthAvara aura vikalendriya ko huMDaka saMsthAna hotA hai| deva ko pahilA saMsthAna hotA hai, paMcendriya tiryaMca aura manuSya ko cha: saMsthAna hote haiN| pahalA saMsthAna nAmakarma puNyaprakRti hai| zeSa pA~ca pApaprakRtiyA~ hai / 7. varNa nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM zvetAdi varNa (raMga) hote haiN| isake pA~ca bheda haiM 1. kRSNavarNa nAmakarma - jisa ke udaya se zarIra meM kAlAzyAma (Black) raMga hotA hai| 2. nIlavarNa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM nIlaAsamAnI (Blue) raMga hotA hai| 2. lohitavarNa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM lAla (Red) raMga hotA hai| 3. hAridravarNa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM pIlA (Yellow) raMga hotA hai| 4. zvetavarNa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM zveta (White) raMga hotA hai| re karma terI gati nyArI...!! / 136 For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. rasa nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM tikta (tIkhA) Adi rasa hote haiM.......usake pA~ca bheda hote haiN| 1. tiktarasa nAmakarma jisa karma ke udaya se zarIra meM mirca - sA tIkhA rasa hotA hai| mirca ke jIvoM ko yaha karma udaya meM hotA hai| - 2. kaTurasa nAmakarma - jisa karma ke udaya se zarIra meM karelA jaisA kaDuvA rasa hotA hai..... karelA ke jIvoM ko isI karma kA udaya hotA hai| 3. kaSAyarasa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM haraDe-sA kasailA rasa hotA hai| 4. Amlarasa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM imalIsA khaTTA rasa hotA hai| 5. madhurarasa nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM gur3a-sA rasa hotA hai| 9. gaMdha nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM sugaMdha athavA durgaMdha hotI hai| usake do bheda haiN| 1. sugaMdha nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM gulAba ke phula jaisI sugaMdha hotI hai| 2. durgaMdha nAmakarma - jisa karma ke udaya se lahasUna-sI durgaMdha hotI hai| re karma terI gati nyArI...! ...!!/137 For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. sparza nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM zIta Adi sparza hote haiN| usake ATha bheda haiN| 1. zItasparza nAmakarma - jisa karma ke udaya se hima jaisA ThaMDA sparza ho / 2. uSNasparza nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM Aga jaisA garma sparza ho / 3. snigdhasparza nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM tela jaisI cikanAhaTa ho / 4. rukSasparza nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM rAkha -sA sparza ho / - 5. laghusparza nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ke zarIra meM ruI jaisA halkA sparza ho / 6. guru sparza nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM lohe jaisA bhArI sparza ho| 7. mRdusparza nAmakarma - jisa udaya se zarIra meM makkhanasA komala sparza ho / 8. karkazasparza nAmakarma - jisake udaya se zarIra meM karavatasA sparza ho / vizeSa : ina sabhI uparokta bhedoM meM kAlA aura AsamAnI raMga, durgandha, tIkhA aura kaDuA rasa, guru- karkaza rUkSa aura zIta sparza nau azubha hai, zeSa gyAraha zubha hai| re karma terI gati nyArI...!! / 138 For Personal & Private Use Only . Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. AnupUrvI nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko mRtyu pAne ke bAda anya gati-sthAna para jAne meM AkAzapradezAnusAra vakra gamana hotA hai| isa karma ko vibhinna upamAe~ dI jA sakatI hai| baila kI rassI khIMcane para baila apanI rAha badala letA hai| Aja ke jamAne meM TuvhIlaroM aura thrI vhIlaroM meM henDala kA bhI yahI kAma hai| isake cAra bheda haiN| 1. narakAnupUrvI nAmakarma- jisake udaya se naraka meM jAte vakta AkAzapradezAnusAra vakragamana ho| 2. tiryaMcAnupUrvI nAmakarma- jisake udaya se tiryaMcayoni meM jAte vakta AkAzapradezAnusAra vakragamana ho| 3. manuSyAnupUrvI nAmakarma- jisake udaya se manuSyayoni meM jAte vakta AkAzapradezAnusAra vakragamana ho| ___4. devAnupUrvI nAmakarma- jisake udaya se devayoni meM jAte vakta AkAzapradezAnusAra vakragamana ho| ___12. vihAyogati nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva ko zubha yA azubha gati (cAla) mileM, usake do bheda haiN| 1. zubhavihAyogati nAmakarma- jisake udaya se hAthI-haMsa Adi jaisI suMdara cAla mileN| 2. azubhavihAyogatinAmakarma- jisake udaya se U~Ta Adi jaisI kharAba cAla mileN| re karma terI gati nyArI...!! /139 For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaha piNDaprakRtiyoM kA saMkSepa meM vihaMgAvalokana karavA cuke haiM.....aba ATha pratyeka prakRtiyoM kI bAta smjhaayeNge| 2.pratyeka prakRti pratyeka prakRti- jina prakRtiyoM ke upabheda nahIM hote haiM....unheM pratyeka prakRti kahate haiN| pratyeka prakRti ke ATha bheda haiN| 1. agurulaghu nAmakarma- jisake udaya se zarIra na bhArI na halkApaNa mahasUsa hotA hai| 2. upaghAta nAmakarma- jisake udaya se zarIra meM avayava aise mile jinase svayaM ko bAdhA ho, jaise ki hathelI meM chaTThI aMgulI aadi| 3. parAghAta nAmakarma- jisake udaya se auro ko prabhAvita kara sake, vaisI AkRti mile| 4. zvAsocchvAsa nAmakarma- jisake udaya se zvAsocchavAsa vargaNA ko lekara use ucchavAsa-ni:zvAsa ke rUpa jIva parivartita karatA hai| ____5. Atapa nAmakarma- jisa karma ke udaya se svayaM ThaMDA rahakara dUsaroM ko uSNatAyukta prakAza dene vAlA zarIra mileM....jaise sUryavimAna ke ratna ke jIvoM kA zarIra svayaM ThaMDA rahakara bhI dUsaroM ko garma prakAza Atapa nAmakarma ke udaya se detA hai| agnikAya jIvoM kA zarIra uSNa sparza aura raktavarNa hone se garma prakAzavAlA paraMtu una jIvoM ko Atapa nAmakarma kA udaya nahIM hotA hai....kyoMki agnikAyajIvoM kA zarIra svayaM ThaMDA nahIM hotA hai| 6. udyota nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko re karma terI gati nyArI..!! /140 For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzamAna ThaMDA sparza dene vAlA zarIra mileM.....jaise ki- caMdra ke vimAna meM rahane vAlA ratnoM kA zarIra aura juganU kA zarIra.... 7. nirmANa nAmakarma- jo karma udaya meM Ane para zarIra ke aMgoMpAgoM ko suthAra kI taraha una-una yogya sthAnoM para banAye....jaise mukhamaMDala ke bIca nAsikA...(sUMghane ke liye nAka yadi pIche kI ora hotI to sArA majA kirakirA jaataa|) 8. tIrthaMkara nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ATha mahAprAtihAryayukta tIrthaMkara baneM aura dharmazAsana tIrtha kI sthApanA kreN| 3.sadazaka nimnalikhita trasa Adi dasa prakRtiyoM ke samUha ko trasa dazaka kahate haiN| 1. jasa nAmakarma- jisa karma ke udaya se trasapanA prApta ho| arthAt aisI kAyA mile ki jisase dhUpa se bacane ke liye svayaM chAMva meM jA sake...jaise ki cIMTI, manuSya aadi| 2. bAdara nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko A~khoM se dekhA jA sake, vaisA zarIra mile| 3. paryApti nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva apane yogya AhAra paryApti Adi ko pUrNa karatA hai| 4. pratyeka nAmakarma- jisa karma ke udaya se hara eka jIva ko alaga-alaga zarIra mileN| 5. sthira nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko sthira aMgopAMga milate haiM...jaise ki dAMta aadi| re karma terI gati nyArI...!! /141 For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. zubha nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ko nAbhi ke Upara ke zubha avayava milate haiM.... jaise ki sira Adi / 7. saubhAgya nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ko auroM para upakAra na kare to bhI svata: bahumAna - mAna-sammAna prApta hotA hai / 8. susvara nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ko koyalasI madhura AvAja milatI hai| 9. Adeya nAmakarma - jisa karma ke udaya se tarka rahita vacana bolane para bhI turanta svIkAra kara leM / 10. yaza nAmakarma - jisa karma ke udaya se yaza milatA hai| 4. sthAvara dazaka nimnalikhita sthAvara Adi dasa prakRtiyoM ke samUha ko sthAvaradazaka kahate haiM / 1. sthAvara nAmakarma - jisa karma ke udaya se jIva ko sthAvarapanA prApta ho.....arthAt jisa karma ke udaya se Ane para cAhe jitanI bhI dhUpa par3e yA kaSTa Aye jIva usa sthAna ko chor3akara nahIM jA sakatA hai| aisA zarIra mileM jaise per3a-paudhe .... Adi / 2. sUkSma nAmakarma - jisa karma ke udaya se aneka zarIra ikaTThe hone para bhI A~khoM se na dikheN| 3. aparyApta nAmakarma jisa karma ke udaya se jIva apane yogya AhArAdi paryAptiyA~ pUrNa na kreN| 1 4. sAdhAraNa nAmakarma - jisa karma ke udaya se anaMtA jIvoM ke sAtha eka zarIra meM rahanA pdd'e| re karma terI gati nyArI...!! / 142 For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. asthira nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko jIbha Adi asthira avayava mileN| 6. azubha nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko azubha avayava mile| 7. daurbhAgya nAmakarma- jisa karma ke udaya se logoM para upakAra kiyA ho to bhI logoM ke dvArA abhinandana na mileM...loga svAgata Adi na kreN| balki loga usase katarAte phireM....nAka-bhauM sikur3a kara cale..... 8. du:svara nAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko kauesA karkaza karNakaTu svara mileM.......bhaiMsAsura yA gadhAsura meM vaha gAne lage to loga maidAna chor3akara bhAgane laga jaay| itanA apriya lge| 9. anAdeya nAmakarma- jisa karma ke udaya se yuktiyukta vacana bolane para bhI loga usakA svIkAra na kreN| 10. apayazanAmakarma- jisa karma ke udaya se jIva ko acche kAma karane para bhI apayaza mileN| zubhaprakRtiyoM ke baMdhahetu saralatA, rasagArava-RddhigArava aura zAtAgArava kA abhAva, laghutA, dharmIpuruSoM ko dekha kara AnaMdita honA, unakA svAgata karanA, paropakAra rasikatA, kSamAdi se zubha nAmakarma baMdhatA hai| zubhanAmakarma ke udaya se jIva ko apanI zarIra kI AkRti, raMga Adi suMdara milate haiN| rekarma terI gati nyArI...!! /143 For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma bandha keheta azubhanAmakarma ke baMdhahetu zubhanAmakarma ke baMdhahetu se viparIta azubhanAmakarma ke baMdhahetu haiN| zubhanAmakarma ke baMdhahetu aura naMdiSeNamuni magadhapradeza ke naMdigrAma meM eka garIba brAhmaNa kI patnI somilA ne eka putra ko janma diyaa| usakA nAma naMdiSeNa rakhA gyaa| pUrvabhava meM vAstavika satpuruSoM kA asatkAra karanA aura svakalpita dharmiyoM kA satkAra karanA Adi kAraNoM se azubha nAmakarma bA~dhA huA thaa| ata: vaha lar3akA janma se hI vicitra aura apriya AkRtivAlA thaa| re karma terI gati nyArI...!! /144 For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAka Ter3hA thA....kAna TUTe hue ... A~kheM Ter3hI.... bAla pIle...... peTa bar3A.... zarIra tthignaa.....| kula milAkara dekhA jAya to kucha bhI sahI nahIM thA.....ata: vaha bar3A kadarUpa lagatA thaa| bacapana meM hI besahArA-anAtha ho gyaa| mA~ - bApa kI mRtyu ho gaI / ata: vaha nanihAla meM hI bar3A huaa| mAmAjI ke kAma-kAja meM bhI hameMzA hAtha ba~TAtA rahatA thA / naMdiSeNa sIdhA-sAdA AdamI thaa| logoM ne use bahakAyA, to vaha unakI bAtoM meM A gyaa| vaha socane lagA ki mAmA ke ghara rahanA ucita nahIM hai....| yahA~ merI kabhI tarakkI nahIM ho skegii| merI javAnI aise hI nikala jAyegI tathA zAdI bhI nahIM ho pAyegI / ataH paradeza meM cale jAnA cAhiye / naMdiSeNa ne apanA nirNaya mAmAjI ko kaha sunAyA / mAmAjI ne khUba samajhAyA aura aMta meM yaha bhI kaha diyA 'rahI terI zAdI kI bAta, to usakI cintA chor3a de..... merI sAta lar3akiyA~ haiM, unameM se kisI eka ke sAtha terI zAdI kara dU~gA / ( alaga-alaga deza ke bhinna-bhinna rItirivAja hote haiN|) mAmAjI ne sAtoM lar3akiyoM ko bulavAyA aura pUchA to sabhI ne eka svara meM spaSTa taura para kaha diyA ki hameM AtmahatyA karanA maMjUra hai, parantu naMdiSeNa jaise badarUpa ke sAtha zAdI karanA kataI maMjUra nahIM....! taba sujJa naMdiSeNa ne vicAra kiyA 'isameM inakA koI doSa nahIM hai.... doSa mere apane karmoM kA hai| ataH mujhe yahA~ se kahIM dUsarI jagaha avazya jAnA cAhiye / ' ata: eka dina naMdiSeNa binA kisI ko batAye vahA~ se nikala pdd'aa| ghUmatA- ghUmatA vaha ratnapura phuNcaa| bagIce meM logoM ko AnaMda re karma terI gati nyArI...!! / 145 For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramoda karate hue dekhakara usake manameM apAra glAni huI...'oha! ye . sabhI loga kitane sukhI hai ?' aura maiM kitanA duHkhI hU~ ! roja-roja yU~ du:khI hone ke bajAya 'aura usane mana hI mana phaisalA kara diyA 'AtmahatyA...khudakuzI !!' aura vaha cala par3A bhayAnaka aTavI ke patha para....bhAgyavazAt acAnaka eka jaina munizrI mila gaye....naMdiSeNa ke dila kI dardIlI. kahAnI sunakara munizrI ne vairAgyamaya upadeza diyaa| sAdhanA kA mahatva smjhaayaa| sujJa naMdiSeNa turanta samajha gayA aura virakta hokara jIvana kI zreSTha sAdhanA cAritrapaMtha para ArUr3ha ho gyaa| dIkSA lene mAtra se apanI sAdhanA kI itizrI na mAnakara, naMdiSeNamuni ne ghora abhigraha liyA... 'Aja se mujhe bele (chaTTha) ke pAraNe AMyabila karane aura koI glAna bImAra sAdhu A jAya to unakI pUrNa sevA karane ke bAda hI pAraNA karanA....! __naMdiSeNamuni kA vaiyAvacca-sevApUrNa jIvana calatA rahA...... unheM prasiddhi kA moha nahIM thA, magara saMkalpa se sAdhanA aura sAdhanA se siddhi aura siddhi se prasiddhi to apane Apa hI milatI hai| usake liye kisI se yAcanA nahIM karanI pdd'tii...| naMdiSeNa mahAmuni ke vaiyAvacca guNa kI suMgadha tiryakloka meM to kyA...devaloka meM bhI phaila gii| indraloka meM svayaM indra ne naMdiSeNa mahAmuni kI jI bhara karake prazaMsA kii| vahA~ upasthita do devoM ko yaha bAta hajama nahIM huii| parIkSA lene ke uddezya se pRthvI para Aye aura eka rogagrasta vRddha sAdhu kA veza banAkara ratnapuranagarI ke bAhara baiTha gayA tathA dUsare re karma terI gati nyArI...!! /146 For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu kA veza banAyA aura sIdhA pahu~ca gayA mahAmunivara ke pAsa / usa vakta ve pAraNe kI taiyArI kara rahe the.... yaha dekha vaha muni krodha se cillAne lagA ki 'bAhara to rogagrasta sAdhu duHkhI baiThe haiM aura tumheM khAne kI sUjha rahI hai ? kevala dikhAve ke lie vaiyAvacca kA ThekA le rakhA hai ? vaiyAvacca kA svAMga racate ho ?' isa taraha sAdhu rUpadhArI deva ne kaThora vacanoM ke dvArA naMdiSeNa muni kI tarjanAbhartsanA karate hue bhayaMkara tiraskAra kiyaa| naMdiSeNa muni ne pAraNA karane kA vicAra chor3a diyA / sevA ke liye turanta khar3e ho gaye aura zAMta bhAva se uttara diyA 'mahAtman ! mujhe patA nahIM thA....isaliye maiM vAparane (bhojana) ke liye baiTha rahA thA...' aisA kahakara naMdiSeNa muni sevA ke liye pAnI lene ko nikala paDe / devamAyA thI..... ata: jahA~ muni voharane jAte, deva apanI mAyA se kucha na kucha doSa lagA detA, kacce pAnI ke chIMTe ur3ela detA to kabhI harI-vanaspati rAste meM DAla detA.....! naMdiSeNa muni ghUmaghUmakara thakakara cUra ho gye| taba kahIM jAkara zuddha pAnI milaa| pAnI lekara muni bane hue deva ke sAtha naMdiSeNa mahAmuni vahA~ se nagara ke bAhara gaye / vahA~ eka vRddha sAdhu viSTA se lipta so rahe the| unake zarIra se bhayaMkara badabU A rahI thii| pUre zarIra para makkhiyA~ bhinabhinA rahI thI.... / naMdiSeNa mahAmuni ne atyanta samatApUrvaka vRddhamuni ko acitta pAnI se sApha kiyaa| buDDhe mahArAja ne calane kA spaSTa iMkAra kara diyA ki mere pA~va calane meM azakta hai...! re karma terI gati nyArI...!! / 147 For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdiSeNa muni ne saharSa unheM apane kaMdhoM para uThA liyaa| para devamAyA se usane munivara kI pITha para saMDAsa kara diyaa| asahya durgandha cAroM ora phaila gii| Upara se vRddha sAdhu dhamakAne lagA ki jaldI-jaldI calo....kyA cIMTI kI taraha cala rahe ho.....tumane to vaiyAvacca kA ThekA le rakhA hai na....? jaba mahAmuni binA koI TippaNI kiye zIghratA se calane lage to phira vRddha sAdhu ne unheM phira pratAr3ita kiyA 'are ! vaiyAvacca ke bahAne tumane mujhe duHkhI-duHkhI kara diyA...ThIka se calanA bhI nahIM AtA....? sAdhu bane ho....? daur3ane ke sivAya aura kucha AtA bhI hai kyA....?' itanA saba kucha hote hue bhI naMdiSeNa mahAmuni vaiyAvacca aura sevA kI bhAvanA se tanika bhI calita nahIM hue| socane lage- are ! mere kAraNa vRddha munirAja ko kitanI bhayaMkara vedanA ho rahI hai....' isa taraha cintanadhArA meM kSamAbhAva se unakI sevA meM apAra AnaMda kA anubhava karane lge| Akhira deva prakaTa hue.....unake vaiyAvacca guNa kI muktakaMTha se prazaMsA kI aura kSamA mA~gakara svasthAna para cale gye| naMdiSeNa mahAmuni ne spRhArahita saralabhAva se dharmIpuruSa munijanoM kI apAra-sevA kI.....unakA satkAra-bahumAna kiyaa| ata: zubhabhAvoM ke pariNAmasvarUpa unhoMne zubhanAmakarma kA upArjana kiyaa| jisase agale bhava meM atyanta suMdara rUpaguNa saMpanna zarIravAle vasudeva bne| ye hI vasudeva zrIkRSNavAsudeva ke pitAzrI the| re karma terI gati nyArI...!! /148 For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-11 gotrakarma ke bheda aurabaMdhahetu gotra karma ke do bheda hote haiN| 1.ucca gotrakarma jisa karma ke udaya se aizvarya aura satkAra Adi se saMpanna aise uttama kula aura jAti meM janma ho| 2. nIcagotra jisa karma ke udaya se aizvarya Adi se rahita aise hIna kula aura jAti meM janma ho| re karma terI gati nyArI...!! /149 For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotrakarma ke baMdhahetu gotrakarma ke do bheda haiM, ata: pratyeka ke baMdhahetu alaga-alaga batAye jA rahe haiN| uccagotra ke baMdha hetu 1. deva-guru kA bhakta bnnaa| 2. guru Adi ke prati vinayazIla rhnaa| 3. adhyayana karanA kraanaa| 4. prAyazcita lenA aadi| nIcagotra ke baMdhahetu nIcagotra ke baMdhahetu vaise yahA~ cAra batAye jA rahe haiM 1. dUsaroM kI niMdA karanA niMdA kA rasa itanA mIThA hotA hai ki Ama kA mIThA rasa bhI usake Age pAnI bhare...! niMdA karane vAlA yaha samajhatA hai ki maiM sAmane vAle ko halkA batAU~gA to logoM ko usa para tiraskAra hogA....basa isI kSaNika AnaMda ke liye vaha itanI bhayaMkara sajA ko-karmasattA ke khaupha ko apane sira letA hai... / yAda rakhiye 'vo aisA hai...' yaha kahate vakta eka aMgulI sAmane vAle kI ora hotI hai, to cAra ApakI ora hI hotI hai.....niMdA karanI hai to apanI niMdA karo....AtmaniMdA ! auroM kI niMdA se nIcagotra ba~dhatA hai....jisase hIna kula vAloM ke gharoM meM janma lenA par3egA, jahA~ vyakti ko pala-pala tiraskAra sahanA par3atA hai| re karma terI gati nyArI...!! /150 For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. dugaMchA karanI muni ke malamalIna vastra aura gAtra dekhakara dugaMchA nahIM karanI caahiye| muni ke maile-kucaile kapar3e aura tana-badana ko dekhakara nAka-bhauM sikur3ane vAlA nIcagotra bA~dhatA hai| 'muni mala vastranI ghRNA karatA, nIca gotra ba~dhAya re prANI....' zrAvakavarga hara caturdazI ko aticAra meM bolate bhI haiM....'sAdhu-sAdhvI taNA malamalIna gAtra dekhI, dugaMchA kiidhii| isameM do bAteM spaSTa ujAgara hotI hai......zakya ho taba taka sAdhu-sAdhvI ko varSa meM eka hI bAra arthAt caumAse ke pUrva kapar3e dhone cAhiye...(uubaddhassa.....oghaniyukti 349 zloka) aisA karane para svAbhAvika hai ki kapar3e maile raheMge....aura usa vakta yadi koI unase ghRNA karatA hai yA unakI dugaMchA karatA hai to use nIcagotra kA baMdha hotA hai| metAraja muni metAraja muni ke jIva ne pUrvabhava meM cAritra liyA thaa| parantu brAhmaNa ke kula meM janma liyA huA thA..... brAhmaNa ke zaucavAdI saMskAra raga-raga meM base hue the...ata: cAritra pAlana karanA acchA hai, magara maile-kucale rahanA acchA nhiiN...| acitta garma pAnI se snAna na bhI kare to bhI kapar3A bhigo kara zarIra kA maila sApha kara dete haiM to kauna-sA bar3A pApa laga jAtA hai ? maile-maile rahanA acchA nhiiN| yaha maila kI dugaMchA huii| prAyazcitta nahIM liyA (prAyazcitta le liyA hotA to aise mAnasika pApoM kA prAyazcitta koI mAsakSamaNa thor3e hI AtA haiM?) isase nIcagotra ba~dha gyaa| ata: tIsare bhava meM ve caMDAla ke kula meM utpanna hue| re karma terI gati nyArI...!! /151 For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isI taraha citraka aura saMbhUti (brahmadatta cakavartI kA jIva) .. bhI caMDAla ke rUpa meM the, cU~ki pUrvabhava unhoMne bhI sAdhu banakara malIna vastra Adi kI dugaMchA kI thii| 3. dharma karane vAloM kI majAka ur3AnI koI bhakta dhotI pahana kara paramAtmA kI bhakti karane jA rahA ho to usakI majAka ur3AnI....usakI khillI udd'aanii| isa taraha . se nIcagotra kA ba~dha hotA hai| 4. svaprazaMsA yaha roga TI. bI. kI taraha ghara-ghara ghusapaiTha kara cukA hai| bhale-bhale netA-abhinetA, amIra-garIba, yogI-bhogI, AcAryasAdhu saba isake zikAra haiN| isake caMgula meM isa kadara phaMsa jAte haiM ki cAha kara bhI nikala nahIM paate| yena-kena-prakAreNa svaprazaMsA karanI, yaha Aja ke AdamI kI eka Adata-sI bana gaI hai....maoNDarna phaizana bana gaI hai| magara yAda rakhiye....svaprazaMsA, Apa bar3AI karane se nIcagotra kA ba~dha hotA hai| cUMki usa vakta AtmA abhimAna meM itanI cUra ho jAtI hai ki mAno usa para koI bhUta savAra ho baiThA ho| ___ hama itihAsa kI ora gaura kareMge to eka nahIM, aise aneka udAharaNa pAyeMge.. bhagavAna mahAvIra kA jIva marIci ne kula kA abhimAna kiyA ki oha ! merA kula kitanA mahAna....mere dAdA prathama tIrthaMkara AdinAtha....' mere pitAjI prathama cakravartI (bharatacakrI), aura maiM isI bharata kA prathama vAsudeva ! isa taraha ahaMkAra meM Akara nAcane re karma terI gati nyArI.!! /152 For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lage, taba nIcagotra kA ba~dha par3a gyaa| jisakA baiMka belensa sattAisaveM bhava taka cukAnA pdd'aa| harikezI muni ne pUrva bhava meM jAti kA abhimAna kiyA thA, isaliye caMDAla kula meM janma lenA pdd'aa| PREM PRINTHS re karma terI gati nyArI...!! /153 For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-12 antarAya karma ke bheda aura baMdhahetu antarAya karma ke mukhya pA~ca bheda hai| 1.dAnAntarAyakarma jo karma dAna dene meM vighna kareM.....arthAt apane pAsa dAna dene yogya cIja ho.......lene vAlA yogya pAtra bhI ho......magara jisa karmodaya se dAna dena kI icchA hI na jage....use dAnAntarAya kahate haiN| 2. lAbhAntarAyakarma jisa karma ke udaya se jIva ko iSTavastu kI prApti na ho| 3.bhogAntarAyakarma jisa karma ke udaya se jIva ekabAra bhogane yogya annAdi yogya vastu kA bhoga na kara ske| 4.upabhogAntarAyakarma jisa karma ke udaya se jIva aneka bAra bhogane yogya annAdi yogya vastu kA bhoga na kara ske| 5.upabhogAntarAyakarma jisa karma ke udaya se jIva aneka bAra bhogane = upayoga meM lAne yogya vastra-dAgine-makAna Adi kA upabhoga na kara skeN| re karma terI gati nyArI...!! /154 For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 6.vIryAntarAyakarma jisa karma ke udaya se jIva ko zakti prApta na ho aura durbalatA Adi prApta ho| sattA meM 158 isa taraha sattA kI apekSA se jJAnAvaraNAdi karmoM ke kula bheda 5+9+2+28+4+103+2+5-158 hue| udaya ke 122 sattA meM varNAdi ke 20 upabheda gine jAte haiN| kintu udaya meM varNa, rasa, gaMdha, rasa aura sparza ye cAra bheda hI gine jAte haiN| ata: 20-4-16 bheda udaya meM kama ho jAte haiM / tathA baMdhanAmakarma ke pandraha bheda aura saMghAtana nAmakarma ke pA~ca bhedoM ko zarIranAmakarma meM hI samAveza ho jAtA hai, ata: ve bIsa bheda bhI udaya kI ginatI meM nahIM Ate haiN| ata: nAmakarma ke 16+20=36 bheda udaya meM alaga nahIM gine jAte haiM, arthAt udaya kI apekSA se 158-36=122 karma ke bheda hote haiN| baMdha meM karma ke 120 bheda udaya meM darzana mohanIya karma ke tIna bheda samyaktvamohanIya, mizramohanIya aura mithyAtvamohanIya hote haiN| parantu baMdha meM mithyAtvamohanIya eka hI hotA hai....cU~ki samyaktvamohanIya aura mizramohanIya baMdhate nahIM hai....ve to mithyAtvamohanIya karma ke rasa kI mAtrA ghaTAne se hI utpanna hote haiN| sirpha mithyAtvamohanIya karma hI baMdhatA hai| ata: udaya kI apekSA se baMdha meM do bheda kama samajhane caahiye| 122-2=120 bheda re karma terI gati nyArI...!! /155 For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya meM eka sau bAIsa to baMdha meM eka sau bIsa / antarAya karma ke baMdha hetu 1. hiMsA krnaa| 2. prabhu pUjA meM vighna DAlanA (pUjA meM pApa hai aisA upadeza dekara bhaktoM ko prabhupUjA na karane denA...isase bhayaMkara aMtarAyakarma baMdhatA hai|) 3. maMdira-upAzraya-pAThazAlA Adi meM jA rahe jIvoM ko roknaa| re karma terI gati nyArI...!! /156 For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pazu Adi kA mu~ha baaNdhnaa| bhojana karane meM yA vastra pahanane meM aMtarAya karanA....tathA dharma kriyAoM meM Alasya-pramAda karanA....Adi antarAya karma ke baMdha hetu haiN| aMjanAsuMdI duHkhI kyoM huI? jainadarzana kArya kAraNa siddhAMta thiyarI meM mAnatA hai| kArya hai to kAraNa hogA hI.... bAIsa sAla taka aMjanA ko pativiyoga kA du:kha sahanA par3A...taduparAMta garbhavatI aMjanA ko sAsa ne evaM svayaM ke pitA ne ghara se nikAla diyA....jaMgala meM apAra du:kha sahanA pdd'aa| guphA meM dhyAnastha jJAnI bhagavaMta ko jaba aMjanA kI sakhI vasaMtatAlikA ne isa du:kha kA kAraNa puuchaa| jJAnI bhagavaMta ne kahA hai- 'kaDANa kammANa Na asthi mokkho...' karma kiye haiM to bhugatane hI pdd'eNge|' jJAnI bhugate jJAna se murakha bhugate hoya' ha~satA te bA~dhyA karma rotA te navi chUTe re' isaliye to kahA hai 'baMdha samaya citta cetIye re udaye zo saMtApa salUNA....' isa prakAra sAntvanA samAdhi dekara aMjanA suMdarI kA pUrvabhava kaha sunaayaa| ___rAjA kI do rAniyA~ thii| eka kA nAma lakSmIvatI aura dUsarI kA nAma knkodrii| lakSmIvatI apAra zraddhA aura bahumAna ke sAtha paramAtmA kI bhakti - sevA pUjA Adi karatI thI.....ata: loga usakI prazaMsA karate the| kanakodarI kI koI prazaMsA nahIM karatA thA...cU~ki prazaMsA ke yogya vaha kucha bhI nahIM karatI thii| balki vaha dina rAta lakSmIvatI kI IrSyA karatI thI....mana hI mana jalabhUna kara rAkha ho jAtI thii| ISyA bahuta burI balA hai| Indhi banI huI re karma terI gati nyArI..!! /157 For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakodarI eka bhayaMkara kukRtya kara baitthii| usane socA 'na rahe bA~sa, na baje bA~surI.....' bhagavAna kI mUrti hai isIliye vaha pUjA karatI hai na ! tabhI to usakI prazaMsA hotI hai....' mUlaM nAsti kuta: zAkhA' isa azubha vicAradhArA meM Akara usane arihaMta paramAtmA kI mUrti uThAkara kUr3A-karakaTa meM chUpA dI....gaMdagI meM sulA dii| (vistRta marmasparzI kahAnI ke liye lekhaka kI sacitra 'eka thI rAjakumArI' par3hiye) / isa prakAra kanakodarI ne pUjA meM vighna DAlA aura paramAtmA kI bhayaMkara AzAtanA kI / isa apakRtya se kanakodarI ne upabhogAntarAya Adi karma bA~dhe / ( Apa ko Azcarya hogA.... isa karmavAda se anabhijJa loga Aja bhI aise hInakRtya kara baiThate haiM.... mevAr3a meM eka gA~va ke mUDha ga~vAra logoM ne paramAtmA kI mUrti ko tAlAba meM DAla dI, oha! isa apakRtya se bA~dhe gaye bhayaMkara karmoM se na jAne ve kisa bhava meM chUTeMge ? ) nakodarI kA jIva hI aMjanAkumArI bnaa| bA~dhe hue karma kA udaya huA aura use bAIsa sAla taka pativiyoga huA..... tadantara ghara, kapar3e, AbhUSaNa Adi meM antarAya par3A aura jaMgala meM dara-dara bhaTakanA par3A....kitanA bhayaMkara phala hai antarAya karma kA ! yaha to sAmAnya-sI bAta huI .... vizeSa vicAra bhI kiyA jA sakatA hai arthAt antarAya karma ke jo pA~ca bheda haiM, usake alagaalaga ba~dha hetu bhI batAye jA sakate haiN| re karma terI gati nyArI...!! / 158 For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. dAnAntarAyakarma kA baMdhahetu dAna kI niMdA karanI, dAna dete vakta yA dene ke bAda pazcAtApa karanA | mammaNa ne pUrva bhava meM yaha karma bA~dhA thA / ataH athAha sampatti hote hue bhI vaha dAna-puNya na kara sakA aura marakara sAtavIM naraka meM gyaa| 2. lAbhAntarAya karma baMdhahetu dUsaroM ko lAbha hotA hai, usa samaya aMtarAya karanA..... anIti Adi karanI....isameM lAbhAntarAya karma ba~dhatA hai| agale bhava meM vyApArAdi meM lAbha nahIM hotA hai| 3. bhogAntarAya karmabaMdha kAraNa bhoga = jisakA eka hI bAra bhoga = upayoga kiyA jA ske| dUsarI bAra kAma hI na lage, bhojana aadi.......| rasagulle - e vana haiM haiM.....pharsTa klAsa haiM..... halavAI kI ghaMToM kI mehanata hai ..... magara mu~ha meM DAlA nahIM ki zarIra kI sArI phekTrI cAlU ho jAtI hai ....! duniyA ke kArakhAnoM meM dekhA jAtA hai ki tharDa klAsa mAla DAlo to pharsTa klAsa banakara nikalatA hai| magara yaha apanA zarIra eka aisI ajIbogarIba phekTrI hai ki e vana mAla ko tharDa klAsa banA detI hai| unhIM rasagulloM kA dUsare dina jo proDakTa taiyAra hokara bAhara nikalatA hai (pAkhAne meM) use AdamI dekhane kI bhI icchA nahIM karatA hai...... ata: bhojana ko bhoga mAnA gayA hai.... dUsarI bAra kAma hI nahIM lagatA....... pena..... pensila.....peMTa zarTa... kA upabhoga hotA. hai| cU~ki unakA usI rUpa meM dUsare dina bhI upayoga ho sakatA hai| re karma terI gati nyArI...!! / 159 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhaMDhaNakumAra maharSi DhaMDhaNakumAra kA jIva pUrva bhava meM kisAnoM kA nirIkSaka thaa| jaba kisAnoM kA bhojana A jAtA aura bhojana kA samaya ho jAtA, taba sabhI kisAnoM ko vaha kahatA ki 'eka-eka cakkara mere kheta meM lagA aao|' becAre kisAna maratA kyA na karatA....saca hai sattA ke sAmane zAna kAma nahIM AtI hai, so anicchA se bhI jabaradastI lAde gaye kAma ko bhI kara aate| isa prakAra anIti karane se lAbhAntarAya karma bA~dhA aura bhojana meM aMtarAya karane se bhogAntarAya karma bA~dhA...ata: DhaMDhaNa RSi ko chaha mahine taka AhAra nahIM milaa| phira bAda meM to gocarI bhI milii| zrI neminAtha bhagavAna ne kahA- 'yaha tumhArI apanI labdhi se nahIM milI hai...tumhArA abhigraha pUrA nahIM huA hai, DhaMDhaNa RSi gocarI paraThane lage....bhAvoM kI apAra vizuddhi ke bala para unheM kaivalya kI prApti huii| 4. upabhogAntarAya karma ke baMdhahetu ___eka bAra upayoga meM lene ke bAda dUsarI bAra jisakA upayoga kiyA jA sake, use upabhoga kahate haiN| jaise ki dAgine.... kapar3e....ghara aadi| upabhoga meM antarAya kare to upabhogAntarAya karma ba~dhatA hai aura phira vaha karma jaba udaya meM AtA hai, taba mayaNAsuMdarI kI bahina surasuMdarI kI taraha upabhoga kI sAmagriyoM kA bhoga nahIM kara sakate haiN| pitA ne pUchA- puNya se kyA milatA hai ? jainadharma samajhI huI mayaNAsuMdarI bolI- pitAjI ! puNya se pA~ca cIjeM milatI hai.... ___1. vinaya 2. viveka 3. suprasannaprazAMta mana 4. zIla suzobhita deha aura 5. mokSa mArga kA yog| re karma terI gati nyArI...!! /160 For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva meM ulajhI huI surasuMdarI bolI- 1. dhana 2. yauvana 3. caturatA 4. svasthakAyA aura 5. manapasaMda snehii| mayaNA kA gaNita puNya ko bar3hAne vAlA thaa| vahIM surasuMdarI kA gaNita puNya ko saphAcaTa karane vAlA thaa| surasuMdarI ne pUrvabhava meM upabhogAntarAya bA~dhA huA thaa| ata: rAjakumAra ke sAtha zAdI ho gaI to bhI du:khI honA pdd'aa| surasuMdarI apane pati ke sAtha gA~va bAhara rUkI huI thii| coroM kA hamalA huaa| surasuMdarI ko rAjamahala Adi rAjazAhI bhugatane ko nahIM milaa| cora use uThAkara le gaye aura babbara deza meM use beca dii| vahA~ vaha nATyamaMDalI meM kAma karane lgii| idhara mayaNA kI zAdI rAjA ne kuSTharogI zrIpAla ke sAtha kara dii| zrInavapada kI ArAdhanA se kuSTaroga calA gyaa| rAjaRddhisiddhi milii| surasuMdarI ko upabhogAntarAya karma kA udaya thaa| jabaki mayaNAsuMdarI ko isa karma kA udaya nahIM thaa| 5. vIryAntarAya karma ke baMdhahetu dharmakriyA meM apanI zakti ko chupAye....Alasya kareM....taba vIryAntarAya karma ba~dhatA hai| isa taraha karma ke bhedoM kA varNana aura karmabaMdha ke vizeSahetuoM kA saMkSipta varNana pUrA huaa| vizeSa jijJAsuoM se anurodha hai ki ve gurugama se cha: karmagraMtha, kammapayaDi, paMcasaMgraha, khavagaseDhI, upazamanAkaraNa, karma siddhi mArgaNA dvAra vivaraNa, sattAvihANaM Adi graMthoM kA sAMgopAMga adhyayana kreN| * re karma terI gati nyArI...!! /161 For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa isa pustaka ko upanyAsa kI taraha eka bAra par3hakara alamArI ko mata sauMpanA.....pustaka kI durdazA ke sAtha jIvana kI unnati kI bhI durdazA ho jAyegI....cU~ki isa pustaka ko bAra-bAra par3hane se aura par3hakara cintana-manana pUrvaka hRdaya meM utArane se jIvana ujjvala unnati ke patha para agrasara hotA hai| pustaka ko do-tIna bAra par3hane ke bAda nimnalikhita praznoM ke uttara DhU~Dha liijiye| sahI uttara nIce diye gaye haiN| usake sAtha nirIkSaNa karake Apake dvArA diye gaye uttaroM ko cihnita karate jAiye....ApakI smaraNa-zakti ko eka celeMja hai, cunauti hai| isa parIkSA se Apa apanI buddhi ko kasauTI para parakhiye....! sattara pratizata viziSTa prathama zreNI, sATha pratizata prathama zreNI, paiMtAlIsa pratizata dvitIya zreNI, paiMtIsa pratizata tRtIya zreNI aura phira yadi usase bhI kama mArksa Aye....to phira ? hara eka prazna kA eka mArka hai| AdhyAtmika jJAnazivira, karmavAda ke viSaya meM pUche gaye prazna sUcanA- nIce vAkya diye gaye hai....hara eka prazna meM eka yA do rikta sthAna hai| hara eka ke Age kucha zabda diye gaye haiM......unameM se yogya zabdoM ko cunakara rikta sthAnoM kI pUrti kIjiye.......uttara kA zabda pUrA likhane kI bajAya 'a' 'ba' yA 'sa' Adi uttara patra meM likhiye... 1. karma kI mukhya..........prakRtiyA~ haiN| (a) pA~ca (ba) chaha (sa) ATha re karma terI gati nyArI...!! /162 For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. nAma karma ke mukhya .....bheda haiM, aura baMdhana nAmakarma ke ...... bheda haiN| (a) 4-15 (a) 5-10 (sa) 1-2 sukha........ se milatA hai, jabaki du:kha........ se milatA hai / yaha sanAtana satya hai / (a) Azrava-nirodha (ba) puNya-pApa ( sa ) karma - kAla sUcanA- nIce pAribhASika zabda diye gaye haiM / hareka ke liye tIna artha diye gaye haiM.... sahI uttara khoja kara usakA nambara apane uttara patra para likha lIjiye..... 4. pudgalAstikAya kise kahate haiM ? 6. (a) A~kha ke dvArA jise hama duniyA meM dekha sakate haiN| (ba) tIrthaMkaroM ko hI jisakA anubhava ho sakatA hai| (sa) sabhI eka hI sAtha jisakA dhyAna karate haiN| 5. jaina paramANu kise kahate haiM ? (a) apanI painI dRSTi se avibhAjya aMza / (ba) kevalI kI dRSTi se avibhAjya aMza (sa) proTona, ilekTrona aura nyUTronoM kA samUha pracalA kise kahate haiM ? (a) khar3e-khar3e nIMda aae| (ba) nIMda hI na aae| (sa) thor3I nIMda aae| re karma terI gati nyArI...!! / 163 For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. zAtAvedanIya karma kise kahate haiM ? (a) jisake udaya se sukha kA anubhava ho| (ba) jisake udaya se du:kha kA anubhava ho| (sa) jisake udaya se sukha aura duHkha kA anubhava ho| 8. anaMtAnubaMdhI kaSAya kise kahate haiM ? (a) jIvana ke aMta taka rahatA hai (ba) chaha mahIne taka rahatA hai (sa) pandraha dina taka rahatA hai 9. akAmanirjarA kise kahate haiM ? (a) binA icchA se kaSTa sahana krnaa| (ba) icchA pUrvaka kaSTa sahana krnaa| (sa) dUsaroM ke kahane se kaSTa sahana krnaa| 10. saMyama kise kahate haiM ? (a) indriyoM ke Upara aMkuza rkhnaa| (ba) pUjA karanI aadi| (sa) paramAtma-darzana krnaa| sUcanA- sahI uttara DhU~Dha kara apane uttara patra meM a, ba, sa, likhiye| 11. chevaThaM saMghayaNa kisako kahate haiM? (a) jisameM markaTa ba~dha ho| (ba) haDDiyA~ eka-dUsare se chU kara rhe| (sa) jisameM kIla lagI huI ho| re karma terI gati nyArI...!! /164 For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. samacaturasra saMsthAna kisako kahate haiM? (a) Upara ke avayava jisameM zubha ho| (ba) nIce ke avayava shubh| (sa) cAroM koNa jisameM samAna ho| 13. huMDaka saMsthAna kisako kahate haiM? (a) sabhI avayava jisameM azubha lakSaNa vAle ho| (ba) sabhI avayava zubha ho| (sa) Upara ke avayava azubha ho|| 14. kina do zarIroM ke aMgopAMga nahIM hote haiM? (a) kArmaNa taijs| (ba) thdd-shaakhaa| (sa) audaarik-vaikriy| 15. paramAtmA kI pUjA bhakti ke prabhAva se kisane tIrthaMkara nAmakarma bA~dhA ? (a) kumArapAla (ba) devpaal| (sa) anya koii| 16. avadhijJAna kyA hai? (a) indriyoM ke binA hI AtmA, jisake bala para rUpI dravyoM kA sAkSAt jJAna karatI hai| (ba) mana ke bhAva jisase jAne jA ske| (sa) zAstrIya jJAna re karma terI gati nyArI...!! /165 For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. manuSya kA zarIra kisa vargaNA se banatA hai? (a) audaarik| (ba) vaikriy| (sa) kaarmnn| 18. guru ke prati durbhAva se kaunase muni cAritra se bhraSTa hue ? (a) jhaaNjhriyaa| (ba) khNdhk| (sa) kulvaalk| 19. jJAnAvaraNIya karma kisake samAna hai? (a) A~kha kI pttttii| (ba) dvArapAla / (sa) anya koii| 20. sAtavIM naraka ke nArakI kA AyuSya kitanA hai? (a) taiMtIsa saagropm| (ba) bIsa saagropm| (sa) anya koii| sUcanA- zivira kI avadhi meM Apako kaI preraka kahAniyA~ sunAI jAtI hai| kathA ke pAtra bhI aneka hote haiN| kaI ne acche kArya kie aura kaI ne bure kAma bhI kiye| nIce aise kAma diye gaye haiN| uttara meM nambara likhiye| 21. putra ke sAtha galata kArya kisane kiyA? (a) kaamlkssmii| (ba) ruukminnii| (sa) anya koii| rekarma terI gati nyArI...!! /166 For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. guru ke doSa dekhane se kauna bodhidurlabha banA ? ___ (a) kulvaalk| (ba) metAraja / (sa) khNdhk| sUcanA- nIce ke praznoM ke sahI uttaroM ko uttara patra para likhiye| 23. Odd Man out asaMbaddha zabdoM ko khoja nikaaliye| (a) jJAnAvaraNa (ba) darzanAvaraNa (sa) vedanA sUcanA- nimna praznoM ke uttara pA~ca lAInoM meM likhiye| 24. guNamaMjarI ne jJAnAvaraNIya karma kA upArjana kisa taraha kiyA ? . 25. kSamA para dRDhaprahArI kA udAharaNa spaSTa kiijiye| karmavAda se jIvana meM zAMti aura samAdhi kaise prApta hotI hai? 're karma ! terI gati nyArI' ko par3hane se Apako karmavAda kI bAtoM ko jAnane ko milI hai| pustikA para apane svataMtra vicAra prastuta kiijiye| Aiye, hama apane javAboM kI tulanA kreN| 1. sa 2. a 3. ba 4. a 5. ba 6. a 7. a 8. a 9. a. 10. a 11. a 12. ba 13. sa 14. a 15. a 16. ba 17. a 18. a 19. sa 20. a 21. a 22. ba 23. sa re karma terI gati nyArI...!! /167 For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A re karma terI gati nyArI...!! / 168 For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa karma pAradazI priMTarsa:09413286182, 0294-24110291 For Personal & Private Use Only www.jainelibrar org