Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 guru, sadnAna, jJAnImAM karAve ekatA sAcI, svarUpe sthiratA detuM, manAve tharma, e kUMcI. 26 = rI artha :- sadguru adhavA temanuM bodheluM samyajJAna te jJAnIpuruSanA svarUpamAM sAcI ekatA karAve che arthAt jJAnIpuruSanAM AtmAnuM svarUpa ane mArA AtmAnuM svarUpa nizcayanaye eka rUpe ja che. te samyajJAna kALAMtare svasvarUpamAM sthiratA Ape che, ane AtmadharmamAM zraddhA karAve che. mATe sadguru ke tenA vacanAmRta e Atmathana meLavavA mATe kUMcI samAna che, "samyakttAnathI samyakdarzana thAya che.'1.6.819) / / 26 / ughADe karmarUpa tALAM, anAdithI vasAtAM je; javA ke nA aomArge, vaLAvo TheThano A che. 27 artha :- samyagdarzana anAdikALathI vasAyelA karmarUpI tALAne ughADe che. vaLI adhogatinA mArge javA de nahIM evo A TheTha mokSa sudhIno vaLAvo che. "AtmA ajJAnarUpI paththare karI dabAI gayo che. jJAnI ja AtmAne UMco lAvaze. AtmA dabAI gayo che eTale kalyANa sUjhatuM nathI. jJAnI sadvicArorUpI sahelI kUMcIo batAve te kUMcIo hajAro tALAne lAge che.'" (va.pU.73) '"jJAnI kahe che te kUMcIrUpI jJAna vicAre, to ajJAnarUpI tALuM ughaDI jAya; keTalAya tALa ughaDI jAya." (pR.33) ||27|| graho jo hAtha teno to, jarUra mokSe javuM paDaze, cahno ke nA caho toye, badhAMye karma-tuSa chaDaze. 28 artha :* samyakdarzana jo ekavAra karI lIdhuM to jarUra mokSe javuM paDaze. pachI tame iccho ke na iccho to panna badhAe karmarUpI tuSa eTale photarA kharI jaze. "samyaktva anyokta rIte potAnuM dUSaNa batAve che H--'mane grahaNa karavAthI grahaNa karanAranI icchA na thAya to paNa mAre tene parANe mokSe laI javo paDe che; mATe mane grahaNa karavA pahelAM e vicAra karavo ke mokSe javAnI icchA pheravavI hoya topaNa kAma AvavAnI nathI; mane grahaNa karavA pachI navame samaye to mAre tene mokSe pahoMcADavo joIe. grahaNa karanAra kadAca zithila thaI jAya topaNa bane to te ja bhave, ane na bane to vadhAremAM vadhAre paMdara bhave mAre tene mokSa pahoMcADavo joIe. kadAca mane choDI daI mArAthI viruddha AcaraNa kare athavA prabaLamAM prabaLa evA mohane ghAraNa kare topaNa arthapudgalaparAvartananI aMdara mAre tene mokSe pahoMcADavo e mArI pratijJA che'! arthAt ahIM samyaktvanI mahattA batAvI che.'" -zrImad rAjacaMdra (va.pR.743) / / 28 / / na sAruM svarga e vinA, sudarzana saha narakavAso bhalo jJAnI jano mAne; suNI A e ja upAso. 29 artha :- samyakdarzana vinA svargamAM javuM sAruM nahIM. kAraNa tyAM jaI mohamAM phasAI jaI jIva pAcho halakI gatimAM jaI paDaze. jyAre samyakdarzana sAthe narakAvAsane paNa jJAnI jano bhalo mAne che. kemake narakamAM hamezAM duHkha hovAthI samyakdarzana chUTI jatuM nathI. mATe samyakdarzananI prApti arthe guru AnnAe dehathI bhinna evA AtmAnI bhAvanA bhAvI AtmabhAvane ja dRDha karyA karo. / / 29 / / karuNA, maitrI, samatArdi, sudarzana sahita phaLadAtA, vinA tenA na chuTakAro, mIMDAM sau ekaDo jAtAM. 30 artha : * maitrI, pramoda, karuNA ane samatA eTale mAdhyasya e cAra bhAvanAo kalyANamaya ane
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ (91) darzana-stuti 4 03 samyakadarzananI pAtratAne ApanArI che. e bhAvanAo samyakadarzana sahita hoya to mokSa phaLane ApanArI che. samyakdarzana vinA jIvano janma maraNathI chUTakAro thaI mokSa thato nathI. samakita vagaranI badhI kriyA ekaDA vagaranA mIMDA jevI che. e gharmadhyAnamAM cAra bhAvanAthI bhUSita thavuM saMbhave che :1. maitrI-sarva jagatanA jIva bhaNI nivairabuddhi. 2. pramoda-aMzamAtra paNa koIno guNa nIrakhIne romAMcita ullAsavAM. 3. karuNA-jagatajIvanAM duHkha dekhIne anukaMpita thavuM. 4. mAdhyastha ke upekSA-zuddha samadraSTinA baLavIryane yogya thavuM." -zrImad rAjacaMdra (patrAMka 62) I/30nA tapo tapa AkarAM toye, bhaNo sanzAstra saghaLAMye, jIMto yuddha badhuM jaga A, chatAM nA satya sukha thAya. 31 artha - bhale AkarA tapa tapo, bhale saghaLA salphAstrono abhyAsa karo. bhale cakravartI vagere thaI yuddhamAM AkhA jagatane jItI lo chatAM samyagdarzana vagara sAcuM AtmAnuM sukha meLavI zakAtuM nathI. 31|| karoDo upakArothI, karoDo jIva-rakSAthI, sudarzana mAnajo moTuM; bano tethI ja mokSArthI. 32 artha - karoDo jIvono upakAra karavAthI ke karoDo jIvonI rakSA karavAthI paNa samyagdarzanane moTuM mAnajo. tethI ja mAtra mokSanA icchuka banazo. "samakita navi lahyuM re e to rUlyo caturgati mAheM, trasa, thAvarakI karuNAkInI, jIva na eka virAdhyo, tInakALa sAmAyika karatAM, zuddha upayoga na sAdhyo, -samakita 3rA. bIjuM kaMI zogha mA, zANA!kharA sapuruSane zothI, caraNakamaLa baghA bhAvo samarpa, pAmI le bodhi; 33 artha - samyagdarzananI prApti arthe he zANA puruSa!have bIjuM kaMI zogha mA. eka kharA AtmajJAnI sapuruSane zoghI, tenA caraNakamaLamAM sarva bhAvone samarpI samyakdarzanajJAnacAritrarUpa bodhiratnane prApta karI le. "bIjuM kAMI zogha mA. mAtra eka sapuruSane zothIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varyo jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." (.pR.194) //33NI pachI jo mokSa nA pAme, amAre Apavo evuM, utAryo mAnaje vImo; kahyuM che jJAnIe kevuM! 34 artha - jJAnI puruSanI AjJAmAM varyA pachI jo mokSa na pAme to amAre Apavo, evo vImo utArI Apyo. aho! jJAnIe kevuM kahyuM che; arthAt jJAnInI AjJA pramANe varte to mokSa maLe ja, emAM koI zaMkAne sthAna nathI. 34 maDhI A mohanI mUko, anAdi kedathI chUTo, sudarzananAM badhAM aMgo upAsI karmane kUTo. 35
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- A deharUpI maDhI eTale jhuMpaDIno moha mUkI daI have anAdinI A zarIrarUpI kedathI chUTakAro pAmo. bIjo deha dhAraNa karavAnuM kAraNa paNa A dehamAM Atmabuddhi che. te mUkI daI have AtmAmAM Atmabuddhi karo. te karavA mATe samyakdarzananAM nizaMkita, niSkAMkSita, nirvicikitsA, amUDha draSTi, upagrahana, sthitikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA e ATha aMgonI upAsanA karI karmarUpI zatruono vinAza karo. If3pAA caDhIne mokSane paMthe mahA AnaMda rasa pAmo, visArI sarva vikalpo, samAjo jyAM nahIM nAmo. 36 artha - have ahaMbhAva mamatvabhAvano tyAga karI mokSanA mArge caDhI zAzvata evA AtmAnA mahA AnaMdarasane pAmo. je potAnA AtmAno ja svabhAva che. te arthe sarva prakAranA vikalpone bhUlI jaI kevaLajJAna pAmI mokSe jaI sarva kALane mATe svaAtmasvarUpamAM samAI raho, je anaMta sukhasvarUpa avasthA che. te siddha avasthAmAM koI paNa AtmAnuM nAma nathI paNa baghA siddha bhagavAna che. te saMpUrNa sukhamaya dazA prApta karavAnuM mULabhUta kAraNa samyagdarzana che. 36aaaa. samyakdarzananI prApti vinA jIvano mokSa nathI. ane vibhAva gayA vinA samyakdarzana athavA AtmAnA zuddha svabhAvanI prApti thatI nathI. saMpUrNa zuddha svabhAva pragaTyA vinA kevaLajJAna utpanna thatuM nathI. mATe sarva saMsAranA mULabhUta rAgadveSAdi vibhAvabhAvono sarvathA nAza karavo atyaMta jarUrI che. e vibhAvabhAvo AtmA sAthe kevI rIte lAgelA che ane tene dUra karavA zuM karavuM joIe vagerenI samajaNa A pAThamAM ApavAmAM Ave che. te nIce pramANe che : (92) vibhAva (rAga zA mATe tuM sUI rahyo che, aceta cetana prANI) vibhAva tajI zrI rAjacaMdrajI svabhAvamagna thayA che, te mATe praNamuM caraNe huM, saune gamI gayA che. te pada-prApti je jana icche, te to tene bhajaze. thaI layalIna parAbhaktimAM sarva vibhAvo tajaze. 1 ' artha - AtmAthI bhinna rAgadveSAdi vibhAvabhAvone tajI zrImad rAjacaMdrajI potAnA sahaja AtmasvarUpamAM magna thayA che. tethI sarva ArAghaka jIvonA hRdayamAM te gamI gayA che. evI uttama dazAne prApta paramakRpALudevanA caraNakamaLamAM huM bhaktibhAve praNAma karuM chuM. sahajAtmasvarUpanI prAptine je jIva icchaze te tene bhajaze. paramakRpALudevanI parAbhaktimAM tanmaya thaI te sarva vibhAvabhAvono tyAga karaze. 1aaaa
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) vibhAva 4 0 5 kATa samAM re! karmo vaLage, zakti-vyakti aTake, karmabhAva-vibhAve rAcI jIva bhavobhava bhaTake. vaibhAvika zakti je jIMvamAM karma nimitte varte, siddha-avasthAmAM te zakti, svabhAvarUpa pravarte. 2 artha - vibhAvabhAvomAM pariNamavAthI AtmAne cAra prakAre karmano baMgha thAya; te A pramANe chUTe: (1) spaSTa karma-jema soyano Dhagalo hoya tene Thesa mAre ke tarata chUTI paDI jAya tema AtmAnI sAkSIe pote karela karmonI niMdA karavAthI je karmo khapI jAya che, ayamaMtakumAranI jema guru AjJAthI. (2) baddhakarma-jema soyo dorAthI parovelI ke bAMdhelI hoya to tene choDatAM vAra lAge tema gurunI samakSa garahA eTale niMdA karavAthI te karmo nAza pAme... (3) niddhatakarma-jema soyo kATa khAdhelI hoya to tene choDatAM ghaNIvAra lAge. tema guru AjJAe prAyazcitta karavAthI jenI zuddhi thAya. (4) nikAcitakarma-je pApa karIne rAjI thAya, temAM anumodanA kare te karma bhogavavuM paDe che. jema soyone garama karI eka rasa karI dIdhI hoya to kadI chUTI paDI zake nahIM, tema nikAcita karma jIvane bhogavavuM paDe che. kATa samAna kamoMnuM vaLagaNa AtmAmAM thavAthI AtmAnI anaMtazaktinI vyakti thavAmAM anAdikALathI te karmo bAghaka thAya che. karmabhAvarUpa vibhAvamAM rAcI A jIva bhavobhava A saMsAramAM bhaTake che. loDhIyA mRgAputranI jema. kemake "karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa'. -zrImad rAjacaMdra jema lokhaMDamAM kheMcAvAnI zakti ane cuMbakamAM lohane kheMcavAnI zakti hovAthI te lokhaMDa cuMbakavaDe kheMcAya che. tema jIvamAM vaibhAvika zakti eTale vibhAvabhAvomAM pariNamavAnI zakti hovAthI karmanuM nimitta pAmI jIva navIna kamane grahaNa kare che. jema zrIkumArapALa rAjA comAsAmAM bahAra javAnI pratijJA grahaNa karI mahelamAM ja ArAghanA karatAM rahyAM hatA. tyAre tenuM rAjya levAno prayatna karanAra evA yavanarAjAne maMtroccAravaDe zrI hemacaMdrAcArye tene kheMcI lAvyo hato tema. siddha avasthAmAM AtmAnI te ja zakti potAnA svasvabhAvamAM pravarte che. "vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akartA tyAMya. -zrImad rAjacaMdra /rA pugalamAM paNa tevI zakti, aNunA jhaMgha race te, paramANu chUTAM paDatAM te, svabhAvarUpe varte; agniyoge jaLa uSNatA nimitta-AzIna jANo, tema nimittAthIna vibhAvo, vikArarUpe mAno. 3. artha - pudgala dravyamAM paNa jIvanI jema vibhAvamAM pariNamavAnI zakti hovAthI te paNa svabhAvane mUkI, pudgala paramANuonA benA rUMgha, traNanA aMgha, yAvat anaMta paramANuonA jhaMghanI racanA kare che. pharI pAchA te paramANuo chUTA paDI jaI potAnA svabhAvarUpe pravarte che. agninA yogathI jaLamAM je garamI Ave te agninA nimittane AdhIna che. tema AtmAne paNa nimittane AdhIna vikArarUpa vibhAvabhAvo thAya che ema mAno. nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zoka thAya che, nimitte karIne jene iMdriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene iMdriyane pratikULa evA prakArone viSe leSa thAya che,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 prAvodha vivecana bhAga-2 nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitte karIne jene kaSAya udbhave che, evA jIvane jeTalo bane teTalo te te nimittavAsI jAvono saMga tyAgavo ghaTe che; ane nitya pratye satsaMga karavo ghaTe che.' (va.pR.483) || madirA-pAne jJAna-avasthA vibhAvarUpa bhaje che, tema ja moha-madirA yoge, svabhAva jIva taje che; baMdha-hetu sAmagrI maLatAM jIva svayaM aparAthI, parAdhIna tadrupa bane che, te ja vibhAva upAdhi. 4 artha :-- :- jema dArU pIvAthI huM konna chuM te bhUlI jaI gaTaranA khALa pAse paDyo hoya chatAM palaMga para sUto chuM ema potAne mAne che. tema AtmA moharUpa dArU pIvAthI potAno mULa jJAna svabhAva tajI daI parane potAnA mAnavArUpa vibhAvabhAvane bhaje che. karmabaMdhanA hetu evA rAgadveSanA kAraNo maLatAM jIva pote temAM pariNamIne rAgadveSa karI svayaM aparAdhI bane che. te mohavaza pa2vastune AdhIna banI te rUpa thaI jAya che, ane te ja navIna karmabaMdha karAvanAra vibhAvabhAvonI upAdhinuM kAraNa che. / / 4 / vibhAva moha, dveSa, rAgAdi bhAvakarmarUpa bhAkhyA, ATha karmanuM kAraNa banatAM, bhava-kede jaiva rAkhyA. ATha karmanA udaya-nimitte jIva vibhAve varte, pharI karma bAMthIne bhaTake, ema ja bhava-Avarte. 5 artha - rAga, dveSa ane ajJAna e vibhAva bhAva che. ene bhagavaMtoe bhAvakarmarUpa kahyAM che. e rAgadveSAdi bhAvo ajJAnavaza, jJAnAvaraNIyAdi ATheya dravyakarmanA kAraNa banI jIvane saMsArarUpa kedamAM jakaDI rAkhe che. vaLI ATheya karmanA udaya nimittane pAmI, jIva pharI rAgadveSAdinA bhAvo kare che. tethI pharI navA karma bAMdhIne jIva, bhava-Avarta eTale saMsAracakramAM ghAMcInA baLadanI peThe corAsI lAkha jIvayonimAM anAdikALathI bhaTakyA kare che. pA azuddhatAthI thatI baddhatA, avinAbhAva banne; jIva pudgala vibhAve varte, zrI svarUpa ananya. suvarNa-pAro sAthe ghUMTyuM banne zyAma bane che; va pudgala saMyoge banne svabhAva nija taje che. 6 artha :-- jIvanA bhAvomAM azuddhatA hoya to karma baMdha avazya dhAya ja. banneno avinAbhAva eTale eka hoya tyAM bIju hoya evo saMbaMdha che. jIva ane pudgala dravya potAnI vaibhAvika zaktivaDe parabhAvamAM pravarte che, chatAM te sarva dravyo potapotAnA svarUpamAM ananyabhAve rahe che; arthAt potAnA svarUpane kadI choDatA nathI. jema suvarNa pILu ane pAro ghoLo hovA chatAM sAthe ghUMTavAmAM Ave to banne zyAma raMganA banI jAya che, tema jIva ane pudgala banne dravya bhegA maLavAthI potAno svabhAva tajI vibhAvarUpe pravarte che. e vyavahAranayathI kathana che. kA paraguNarUpe pariNamana te svarUpa baMdhanuM samajo; evI pariNati te ja azudghi, svabhAva tyAM jIva tajato.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) vibhAva 407 azuddhatAmAM paNa ciMtavatAM zuddhapaNuM samajAze, nIcenA dRSTAMte vicAro, zuddhi sAbita thAze. 7 artha - svaguNane choDI paraguNarUpe jyAre jIva pariName tyAre karmabaMghana thAya che. evuM je pariNamana thavuM te AtmAnI azuddhi che. kemake tyAM padArtha potAnA mULa svabhAvanI zuddhatA tajIne azuddharUpe pariName che. AtmAnI azuddhatAmAM paNa tenA mULa svabhAvane ciMtavatA tenuM zuddhapaNuM samajavAmAM Avaze. nIcenI gAthAmAM tenA draSTAMto ApyA che te vicAro to tamane paNa AtmAmAM mULa svarUpe rahelI zuddhatAnI khAtrI thaze. zA. cAMdI Adi sAthe bhaLI sonuM bhinna bhinna raeNpa ghAre, anya bheLane avagaNa sonI rkImatI kanaka vicAre; suvarNa varNa aneka ghare paNa zuddha suvarNa draSTi detAM, bhAse bheLa zUnyavat, dekhe tema sudraSTi. 8 artha :- cAMdI Adi dravyo sAthe bhaLI sonuM aneka bhinna bhinna rUpa dhAraNa kare che. paNa sonI sonAne kasoTI para kasI tenI parIkSA karatAM samaye te anya cAMdInA bheLane avagaNI arthAt manamAM tene bAda karI kanaka eTale sonAnI kiMmata AMke che. sonuM, cAMdI AdinA bheLaseLane kAraNe aneka raMga ghare che paNa sonInI zuddha suvarNa upara mAtra draSTi hovAthI tene cAMdI AdinA bheLaseLa zUnyavat bhAse che. tema samyakudraSTi mahAtmAonI draSTi suvarNa jevA potAnA zuddha AtmA upara hovAthI temane A karmonA bheLaseLathI utpanna thatI zarIra Adi vastuo tuccha athavA zUnyavat bhAse che. dA. kSIra-nIramAMthI kSIra pItA rAjahaMsa ura ghAro, tema karmasaMyoge toye AtmA zuddha vicAro; sAdhya artha avirogha rItathI batAvatAM draSTAMto vicAravAM hitakArI sarve, blavI vibhAvavAto. 9 artha :- kSIra eTale dUgha ane nIra eTale pANI. dUgha ane pANI bhegA hovA chatAM rAjahaMsa temAMthI dUgha pI jAya che ane pANIne rahevA de che. tema AtmA karmanA saMyoge bhale A dehamAM rahelo che paNa mULa svarUpe jotAM to te zuddha che ema vicAro. sAdhya eTale siddha karavAyoga evA artha eTale Atma prayojanane avirogha rIte batAvanAra sarve draSTAMtone vicAravAM te AtmaprApti mATe hitakArI che. te vicArI vibhAvanI vAtone bhUlI svabhAva sanmukha rahevAthI jIvane AtmajJAnanI prApti thAya che. have te draSTAMto jaNAve che - hA padmapatra jalamagna chatAMye jalathI bhinna gaNAya, aspRzya jalathI rahevAno temAM guNa jaNAye; saMsArI jIMva tema zarIre magna chatAM che tyAro, jIMva-pugalanA svabhAva jAdA, traNe kALa ura ghAro. 10 artha - padmapatra eTale kamaLa jalamAM raheluM hovA chatAM te jalathI juduM gaNAya che, kAraNa te jalane kadI sparza karatuM nathI, aspRzya rahevAno teno A guNa che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 tema saMsArI jIvo zarIrane potAnuM svarUpa mAnI temAM magna rahevA chatAM paNa temano AtmA A zarIrathI judo che. kemake traNe kALa jIvadravya ane jaDa evA zarIrAdi pudgala dravyano svabhAva sAva judo che. koI kALe jIva jaDa thAya ane jaDa evA pudgalo AtmA thAya ema nathI. /10aaaa. meluM pANI, mela na pANI, jo vicArI jozo, pANI nirmaLa te ja dazAmAM samajI, saMzaya khozo; tema pratIti zuddha jIvanI atyAre paNa Ave, svarRpa vicAro jIMva-pugalanuM; zuddhi koNa chupAve? 11 artha - meluM pANI joI vicAravuM ke pANImAM mela che te pANI nathI, paNa pANIthI judo kacaro che. pANIne tenA mULasvarUpe jotAM, te melI dazAmAM paNa nirmaLa che. ema samajI vicArI zaMkAnuM nivAraNa karavuM. temAM zuddha AtmAnI pratIti atyAre paNa AvI zake che. jo jIva ane pugala dravyanA mULa guNono vicAra karo to. jemake jIva dravyamAM jANavA jovAno guNa che ane te jaDa evA zarIrAdi pudgala dravyamAM nathI. ema tenA zuddha guNone koNa chupAvI zake? tenA upara eka draSTAMta che. rAjAmaMtrInuM draSTAMta - rAjA ane maMtrI bahAra pharavA jatAM gaTaranuM gaMdhAtuM pANI joI rAjA bolyA - pANI bahu gaMghAya che. tyAre maMtrIe kahyuM - mahArAja ! pANI to zuddha che; A to mela gaMdhAya che. rAjAe kahyuM; ema te vaLI hoya? maMtrI kahe : avasare batAvIza. ghera jaI maMtrIe te gaTaranuM pANI maMgAvI ekathI bIjA aneka vAsaNomAM tene nItaratuM karI phIlTara jevuM karIne te jaLamAM sugaMdhI dravya nAkhI rAjAne ApyuM. rAjAe kahyuM : AvuM mIThuM jaLa kayAM kuvAnuM che? tyAre maMtrI kahe : mahArAja te gaTaranuM. jema mela ane pANI judA che tema deha ane AtmA paNa judA che. 7/11aaaa iMghana ke chANAno agni vade jano vyavahAre; kASThAdithI agni jAdo, jo rjIva satya vicAre. kASTha agni nahi, agni kASTha nahi; agni agni dekho; tema ja deha na dehI kadIye; zuddha jIva rjIva lekho. 12 artha - iMghana eTale lAkaDA athavA chANano agni hoya paNa te banne prakAranA agnine vyavahAramAM loko agni kahe che. paNa te agni, kASTha eTale lAkaDAM ane chANa AdithI judo che, ema satya rIte vicAratAM jIvathI samajI zakAya ema che. kemake lAkaDA te agni nathI ane agni te lAkaDA nathI. paNa agnine ja agni jANo. tema deha ane dehI eTale A dehane ghAraNa karanAra evo AtmA, te kadI deha nathI, paNa jJAna darzanamaya evo zuddha AtmA te ja jIva tattva che ema jANo. 12aaaa mayUra darpaNamAM dekhAye, sAme Ave tyAre; topaNa darpaNa darpaNa mAno, chAyA jyAre ghAre; tema vibhAvadazA oNva ghAre, pugalanA saMyoge, topaNa te parabhAva vicArI, raho zuddha upayoge. 13 artha :- mayUra eTale mora jyAre darpaNanI sAme Ave tyAre temAM dekhAya. mayUranI chAyA eTale pratibiMbane jyAre arIso ghAraNa kare tyAre paNa darpaNa te darpaNa ja che, te kaMI mora banI jAya nahIM.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) vibhAva 4 09 tema pudagalanA saMyoge jyAre jIva potAno svabhAva bhUlI jaI vibhAvadazAne ghAraNa kare tyAre paNa AtmA sivAya badhA vibhAvabhAvone parabhAvo jANI hamezAM AtmAnA zuddha sahajAnmasvarUpamAM upayogamAM ja rahevAno prayatna karo. I13aa zyAma-rakta vastunA yoge sphaTika dase te raMge. yathArtha jotAM, yathArtha nahi te; nija guNa nA oLaMge. karmayogathI tema ja AtmA bane aneka prakAre, kharI rIte to vibhAva bhAvo bhAse che vyavahAre. 14 artha :- zyAma eTale kALo ane rakta eTale lAla raMganA saMyogathI sphaTika ratna zuddha hovA chatAM te rUpe dekhAya che. paNa yathArtha rIte jotAM sphaTika ratna te raMganuM nathI. bIjA raMganA saMyogathI sphaTika ratna potAno zuddha guNa oLaMgato nathI. tema karmanA saMyoge AtmA paNa dehAdinA aneka prakAra ghAraNa kare che, kharI rIte jotAM AtmAmAM vibhAva bhAvo bhAse che te badhuM vyavahAranayathI che paNa nizcayanayathI nathI, arthAt mULa svarUpe jotAM to AtmA te zuddhAtmA ja che. I/14nA je jJAne jana ghaTane jANe, te ghaTa-jJAna gaNAtuM; jJAna bane nA ghaTa, paTa kadIe, jJAna ja jJAna jaNAtuM. ghaTa-AkAre jJAna bane paNa, ghaTa sama jaDa nA jANo; tema jIMve rAgAdi dekhI, mULa svarUpa pramANo. 15 artha :- je jJAnavaDe jIva ghaTa eTale ghaDAne jANe, te jJAna ghaDAne AkAre thayuM gaNAya. paNa jJAna kadI ghaDo ke paTa eTale kapaDuM banI jAya nahIM; jJAna te sadA jJAna ja rahe che. ghaDAnA AkAre jJAna bane te jJAnane ghaDA samAna jaDa jANo nahIM. tema jIva tattvamAM rAgadveSAdinA bhAvo joI tene rAgadveSa svabhAvavALo jANo nahIM, paNa tenA mULa zuddha svarUpane yAda karI te zuddha ja che ema pramANabhUta mAno. /15 vAyu-prerita sAgara UchaLe, e saMbaMgha anAdi, topaNa pavana, podhi jAdA, nathI ekatA sAthI; tema jIva pugalanA saMge, vivigha avasthA thAre, toya abhinna bane nahi banne, sujJa svarUpa vicAre. 16 artha :- jema vAyuthI prerAIne samudranuM pANI UchaLe che, ema anAdikALathI thAya che. to paNa pavana ane payodhi eTale samudra judA che. banne ekatA sAthI kaMI eka rUpa thaI zakyA nathI. tema jIva, karma pudgalonA saMgathI corAzI lAkha jIvayonimAM aneka avasthAone ghAraNa kare che. to paNa jaDa ane cetana e be dravyo kadI eka banI zake nahIM. mATe sujJa eTale sArI rIte tattvanA jANanAra puruSo dravyanA mULa svarUpano vicAra kare che. 16aaaa khAra kAMkarI mIThAnI to, mAtra lavaNarasavALI, vivigha zAkamAM bhaLatAM rasa de bhinna bhinna le bhALI; tema ja jIMvanA pudgala-yoge thAya aneka vikAro, topaNa zuddha svaraeNpa rasa levA nizcayanaya vicAro. 17
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-2 artha :- mIThAnI khArI kAMkarI te mAtra lavaNarasavALI hovA chatAM paNa te aneka prakAranA zAkamAM bhaLIne bhinna bhinna prakAranA rasa devAvALI thAya che. tema jIva paNa paudgalika kAryaNa vargaNAonA yoge aneka rAgadveSamaya vikArone dhAraNa kare che. paNa zuddha AtmasvarUpanA rasano AsvAda levA mATe nizcayanayathI AtmAnuM je mULa sajAtmasvarUpa che teno vicAra karo. / / 17 / / 410 zuddhi, azuddhi sApekSita pada, te ja svabhAva, vibhAvo; ekAnte nizcayanaya mithyA, e paNa uramAM lAvo. sadbhUta nizcayanaya hitakArI, divasa samAna gaNAye; rAtri vinA saMbhava nahi dinano, tethI anya naya nyAye. 18 artha :-- AtmAne zuddha ke azuddha kahevo te apekSA sahita che. AtmAnI zuddha avasthA te teno svabhAva che ane azuddhatA te teno vibhAvika bhAva che. ekAnte nizcayanayathI AtmAne zuddha mAnavo te paNa mithyA che. kemake "kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema?'' e vAtane hRdayamAM lAvI vicAravI joIe. vAstavika rIte nizcayanaya AtmAnA mULa svarUpane batAvanAra hovAthI kalyANakArI che, tene divasa samAna jANo. paNa rAtri vinA jema divasano saMbhava nathI. tema bIjA vyavahAranaya Adine paNa yathAyogya sthAne nyAya Apavo yogya che. arthAt "nizcaya rAkhI lakSamAM sAdhana karavA soya.'' nizcayanayamaya AtmAnA zuddha svarUpane lakSamAM rAkhI vyavahArarUpa dharmakriyAmAM pravartavuM yogya che. vyavahAra dharma vinA nizcaya AtmadharmanI prApti nathI. mATe AtmAnA zuddha svabhAvane pAmavA vibhAvarUpa rAgadveSAdibhAvone dUra karavA prayatna karavo joIe; jethI zuddha svabhAvanI prApti thaI AtmA sarva kALa sukhazAMtine pAmI, mokSamAM jaI virAjamAna thAya. / / 18 / AtmAmAMthI vibhAvabhAvo gayA vinA satya sukhano rasAsvAda Ave nahIM. sidgha avasthAmAM bhagavaMto sadA AtmAnA anaMtasukhamAM virAjamAna che. te satyasukhane pAmavA mATe prathama samyakdarzana joIe. te meLavavA AtmajJAnI gurune sarvasva mAnI tenI AjJAmAM vartavuM joIe. to AtmasukhanA rasAsvAdanI jIvane prApti thAya. vaLI sadgurunI AjJAmAM vartavA mATe AraMbhaparigrahanuM alpatva karI satsaMga karavo joIe, vagere upAyonI A pAThamAM spaSTatA karavAmAM Ave che te nIce pramANe che :-- (93) rasAsvAda (bhujaMgamayAna chaMda) * rasAsvAdanI je akhaMDita ghArA, sadA sevatA zrI guru rAja mArA; namuM premathI temanA pAdamAM che, kRpA e kRpALu karo ema mAguM, 1 artha :- AtmAnA anubhavarasanuM AsvAdana eTale vedana karavuM te rasAsvAda. evA rasAsvAdanuM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (93) rasAsvAda 41 1 akhaMDaghArAe je sadA sevana kare che evA mArA zrIguru rAjaprabhunA caraNakamaLamAM huM paramapremabhAvathI namaskAra karuM chuM. he kRpALu! kRpA karIne mane paNa AvA Atmaanubhavano rasAsvAda Apo. parAbhaktirUpe rasAsvAda to tyAM, parAtmArRpe lIna AtmA thato jyAM; kadI dehathArI parAtmA maLe jo, kRpA-bI parAbhaktinuM le, kaLe to. 2 artha - parAbhakti eTale bhagavAnanI ja sadA laya rahevI te parAbhakti che. bhaktane pahelA hAloDahaM eTale huM prabhuno dAsa chuM, pachI bhagavAna pratye prema vadhatAM bhagavAnanuM jevuM svarUpa che tevuM mAruM svarUpa che ema thAya te soDae che. pachI bhagavAnanA zuddha svarUpa sAthe ekameka thaI javuM te parAbhaktinI chevaTanI hada che. eka prabhumAM ja mana rAkhe to krame karI evI parAbhakti pragaTe. parAbhaktino kharo rasAsvAda to jyAre potAno AtmA paramAtmasvarUpamAM lInatA pAme tyAre Ave che. kharI parAbhakti sAtamA apramatta guNasthAnakamAM Ave che. "paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (!) te parAbhaktinI chevaTanI hada che. eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. paramamahAtmA gopAMganAo mahAtmA vAsudevanI bhaktimAM e ja prakAre rahI hatI; paramAtmAne niraMjana ane nirdeharUpe ciMtavya jIvane e laya AvavI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAno sAkSAtkAra thayo che, evo dehaghArI paramAtmA te parAbhaktinuM parama kAraNa che." (va.pR.276). gopAMganAonuM citta hamezAM zrIkRSNa vAsudevamAM rahetuM hatuM, nirAkAra, niraMjana paramAtmAmAM evI bhaktinI laya AvavI vikaTa hovAthI jene AtmasAkSAtkAra thayo che evA dehadhArI paramAtmA te parAbhakti AvavAnuM prabaLa kAraNa che. evA dehadArI sAkAra paramAtmA jo kadI maLI Ave ane tene kaLe eTale oLakhI jAya to te satparuSanI kupAvaDe potAmAM parAbhaktinuM bIja ropAya. jema janakavidehIne aSTAvakra guru maLyA to emanI kRpAe kevaLajJAnanA bIjasvarUpa evA samakitanI ropaNI thaI. athavA pa.pU.prabhuzrIjI, pU.zrI sobhAgabhAI ke pU.zrI brahmacArIjInA hRdayamAM paramakRpALudeva pratye ananya prema bhakti hovAthI parAbhaktinuM bIja evuM samyatva temanAmAM ropAI gayuM. /rA parAtmA ane jJAnamAM bheda nA ko, parAtmA svarUpe gaNo jJAnane to; gaNe bheda te mArgathI dUra jANo, parAtmA gaye bhakti Uge pramANo. 3 artha - paramAtmA ane jJAnI puruSamAM bheda nathI. jJAnIpuruSa to paramAtmA ja che. enA vagara paramAtmAnI prApti thatI nathI. paNa sadaguru karatAM paramAtmA judA che, evA bhAva rahe tyAM sudhI sadaguru pratye bhakti Uge nahIMane te parAbhaktirUpa thAya nahIM. enuM mana sthiratA na pAmatA bIje jAya. je koI jJAnIpuruSa ane paramAtmAmAM bheda gaNe che tene mokSamArgathI dUra jANo. tene mULamArganI prApti thavI parama vikaTa che. jJAnIpuruSane paramAtmA gaNavAthI temanA pratye ananya bhakti Uge che. A vAtane tame pramANabhUta mAno. jJAnIpuruSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI aMtara mAne che, tene mArganI prApti parama vikaTa che. jJAnI to paramAtmAmAM ja che; ane tenA oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA yogya evI dehadArI divya mUrti-jJAnIrUpa paramAtmAnI-ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sughI eka laye ArAghavI, evo zAstralakSa che." (va.pR.276) //3
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 thatAM jJAnInA sau caritre sulakSa, ane aikaya pAmya bane eka lakSya; parAtmA virAje ure jJAnIne je, ajANyA rahe nA, parAbhakti che te. 4 artha :- jJAnI puruSanI badhI ceSTAo paramArtharUpa che ema temanA sarva cAritramAM samyalakSa thavAthI ApaNI vRtti bIje na jAya. tethI krame karI bhagavAnanA zuddha svarUpamAM vRttinI ekatA thAya. e thayA pachI paramAtmasvarUpa meLavavAno lakSa baMghAI jaI eka tRhi, tRhinI raTanA lAge che. jJAnIpuruSanA hRdayamAM paramAtmA birAjamAna hovAthI temanI bhaktimAM paramAtmA sAtheno ja aikyabhAva hoya che, ane e ja parAbhakti che. parAbhakti Avya bhakta bhagavAnathI ajANyo rahe nahIM. te jJAnIpuruSanAM sarva caritramAM aiyabhAvano lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAno aikyabhAva hoya che; ane e ja parAbhakti che." (va.pR.276) //4| namaskAra-maMtra arihaMta Adya, pachI siddha Ave; sadehI susAdhya; Uge bhakti ethI parAtmA pamAya; gaNo jJAnIne mokSa-mUrti sadAya. 5 artha :- namaskAramaMtramAM Adya eTale prathama arihaMta bhagavaMtane namaskAra karyA che. pachI siddha bhagavAnane karyA che. kemake dehaghArI paramAtmAmAM vRtti saheje sthira rahI zake che. pudagalano prema choDavA mATe dehadArI paramAtmAnI bhakti jarUranI che. siddha bhagavAnanI bhaktithI potAnA svarUpano khyAla Ave nahIM. mATe siddha karatAM arihaMtane upakAranI apekSAe pahelA namaskAra karyA che. bhagavAnanI mUrti joIne temanuM paramAtmasvarUpa yAda AvavuM joIe. tethI temanA pratye bhakti pragaTa thaI paramAtmasvarUpanI prApti thAya che. tema puruSamAM paramezvarabuddhi na rahe to temanuM deharUpa dekhAya che. ane deharUpa jovAnI bAhyadraSTi sadA tyAgavA yogya che. jJAnIne sadA mokSanI mUrti jANo. paramAtmAe A deha ghAraNa karyo che evI buddhi thaye jJAnI puruSa pratye bhakti Uge che. ane teja AgaLa vadhatAM parAbhaktinuM kAraNa thAya che. mATe prathama jJAnIpuruSanI bhakti karavI, e ja paramAtmasvarUpa prAptino sugama upAya che. paramAtmA A dehathArIrUpe thayo che ema ja jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che, ane te bhakti krame karI parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImad bhAgavatamAM , bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyo che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANaM" pada pachI siddhane namaskAra karyo che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI puruSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che." (va.pR.276) //pA. namaskAra AdithI bhakti jagAvo, parAbhaktinA aMta sudhI lagAvo; rasAsvAda-vRddhi akhaMDita cAkho, manovRtti ekAgra jo tyAM ja rAkho. 6 artha - bhaktinA bhedomAM prathama bhagavAnano upadeza zravaNa karI, pachI bhagavAnanA guNonuM bhajana kIrtana karI, emanA boghelA tattvanuM ciMtavana karavuM. tethI bhagavAna pratye bhakti UgI sAco namaskAra thAya che. eka sAco namaskAra paNa jIvane tAre che. ema namaskAra AdithI bhakti jagAvI AjJA upAsavArUpa sevA karI kramazaH laghutA, samatA AvyA pachI aMte ekatA bhakti Ave che. te
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (93) rasAsvAda 41 3 parAbhakti che. ema parAbhaktinA aMta sudhI khUba bhaktibhAva jagADavAthI svarUpamAM sthiratA Ave che. tyAM manovRttinI ekAgratA jo sadA rahI to AtmaanubhavarUpa rasanA AsvAdanI vRddhi thaI akhaMDapaNe teno svAda jIva cAkhyA karaze. evuM prabhubhaktinuM mAhAbhya che. koI maLe mokSa jo jJAnInA Azraye to, baghAM sAghano thAya sulabhya e to svayaMsiddha jANo, kahyuM jJAnIe e; kaLikALa jANI raho satsamIpe. 7 artha - jJAnI puruSano Azraya karavAthI, temanuM zaraNa levAthI arthAt temanA kahyA pramANe vartavAthI mokSa maLI zake che, to mokSa prAptinA bIjA badhA sAghano sulabha thAya ema svayaMsiddha jANo. ema jJAnI puruSoe kahyuM che. chatAM kaLikALa varte che mATe sadA satparuSanA samIpe ke satsaMgamAM nivAsa karavo yogya che. "jo jJAnIpuruSanA draDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha che; to pachI kSaNe kSaNe Atmopayoga sthira karavo ghaTe evo kaThaNa mArga te jJAnI puruSanA dRDha Azraye prApta thavo kema sulabha na hoya? kemake te upayoganA ekAgrapaNA vinA to mokSapadanI utpatti che nahIM. jJAnIpuruSanA vacanano draDha Azraya jene thAya tene sarva sAghana sulabha thAya evo akhaMDa nizcaya puruSoe karyo che; to pachI ame kahIe chIe ke A vRttiono jaya karavo ghaTe che, te vRttiono jaya kema na thaI zake?" -vacanAmRta patrAMka pa60 (pR.447) zA. na satsaMga-sAmIpya, lyo Azaro e; asatsaMga atyaMta tyAgavA karo re; svahita pravarte, mumukSu thayo je, akhaMDita A jJAnanA nizcayo che. 8 artha - jo satsaMga samIpe rahevAnuM banatuM na hoya to puruSanA vacanAmRtano Azraya lo. tathA asatsaMgano atyaMtapaNe tyAga karyA karo. kuguru, kaSAyabhAvo ke AraMbhaparigrahamAM Asakti e sarva asatsaMga che. je mumukSu thayo te svaAtmahita thAya tema pravarte che. upara kahyA te vicAro jJAnIpuruSanA akhaMDa nizcayo che. ATaluM satya che ke A duSamakALane viSe satsaMganI samIpatA ke draDha Azraya vizeSa joIe ane asatsaMgathI atyaMta nivRtti joIe; topaNa mumukSune to ema ja ghaTe che ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAghana hoya tenI prathama icchA karavI, ke jethI sarva sAghana alpa kALamAM phaLIbhUta thAya." (va.pR.448) IITA vikalpo rahe nA, ghaNI satya ghAyaeN, rahe vartavuM eka AjJAnusAra, bheMle sarva saMsAra ne vAsanAo, TaLe deha-adhyAsa ne kalpanAo. 9 artha - sAcA AtmajJAnI puruSane gururUpe ghaNI ghAryA hoya to te saMbaMdhI vikalpa rahe nahIM. pachI mAtra tenI AjJAnusAre vartavuM e ja rahe che. sagurunI AjJAe vartavAthI sarva saMsAranI vAsanAone te bhUle che tathA teno dehAdhyAsa ane manamAM UThatI aneka kalpanAo TaLe che. jethI kALAMtare AtmasukhanA rasAsvAdane te pAme che. ghaNI vagaranA Dhora sunA" ema kahevAya che. tema paramakRpALudevane jeNe ghaNIrUpe ghAryA nathI te badhe bhaTaka bhaTaka kare che. mahAnaMda e bhakti-yoge jhare je, rasAsvAda teno subhakto kare che; karyo vAta miSTAnnanI nA gharAo; caho, bhrAta, e sukha to jAgI jAo. 10 artha :- prabhubhaktinA yoge je mahAnaMda jhare, teno rasAsvAda sAcA bhakto kare che. nAbho bhagata
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nirdoSa chatAM corIno Aropa tenA para mUkI polIso mAra mAre tyAre paNa te bhakti kare che. miSTAnnanI vAta karavA mAtrathI peTa bharAtuM nathI. tema he bhAI! jo tame sAcA Atmikasukhane icchatA ho to have jAgRta thaI jAo. puruSArtha karo. "jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha." -zrImad rAjacaMdra garIba gRhasthanuM draSTAMta :- eka garIba gRhasthane svapna AvyuM. temAM mIThAIonA thALa bharelA joyA. jethI AkhA gAmane jamavAnuM AmaMtraNa ApyuM. badhA jamavA AvyA tyAre kahe huM have suI jAuM chuM. hamaNA svapnamAM mIThAIonA thALo dekhAze tyAre tamane badhAne jamADI daIza. ema miSTAnnanI vAta mAtrathI bhUkha bhAgatI nathI. tema AtmAnI mAtra vAto karyo teno AsvAda Avato nathI. 10thI "aho!Ama Avo, aho! Ama Avo," kahe saMta sAcA, "badhA sukhI thAo! baghA janma re! deha kAje gumAvyA, dayA kema nA jIvanI alpa lAvyAM? 11 artha :- sAcA saMto niSkAraNa dayAdraSTithI pokArIne kahe che ke he bhavyo! tame amArA tarapha Avo, amArA tarapha Avo. ame je AtmAnubhavarUparasano AsvAda cakhAvIe te cAkhI baghA sukhI thAo. baghA janmo A rasanA Adi indriyone poSavA arthe kaSAyabhAvo karavAmAM ja vyartha gumAvyA; have khAvA mATe jIvavuM nathI paNa jIvavA mATe khAvuM che. tethI rasanA indriyanA kSaNika rasAsvAdano tyAga karI nitya anupama pavitra evA AtmAnaMdamaya anubhava rasano A bhavamAM AsvAda karo, e ja AtmArthIne zreyaskara che. AkhA manuSyajanmane viSaya bhogAthe vyartha khotAM tamane potAnA AtmAnI alpa paNa dayA kema na AvI? ke AnuM bhaviSyamAM zuM thaze? athavA mAro AtmA kaI gatine pAmaze? II11aaaa are! vyartha kolAhalothI haThIne, gharo uramAM kALajI A kathI te; susaMto taNA Azaye ura ghAro, rahelo svadehe sva-AtmA vicAro. 12 artha :- are! A jagatanA vyartha AraMbhaparigrahanA kolAhalothI dUra haTI upara kahela satparuSa, satsaMga, bhakti Adi karavAnI hRdayamAM have kALajI rAkho. saMtapuruSoe kahelA AtmArthanA lakSane sudaDhapaNe vaLagI rahI, A potAnA dehamAM ja rahelA paramAtmA samAna zuddha AtmAno vicAra karo. //rA prakAze baeNmine zazI zveta teje, na bhUmijhuMpe koI kALe bane te; sadA bhinna che vizvathI tema pote; prakAze baghAne, na tevo thato te. 13 artha :- caMdramA potAnA sapheda tejamaya kiraNonI kAMtithI AkhI bhUmine prakAze che. tethI bhUmi zveta thaI jAya che paNa caMdramA koI kALe te bhUmirUpa banato nathI. tema AkhA vizvathI pote sadA bhinna che, evo AtmA te samasta vizvane potAnA jJAnaguNathI jaNAve che chatAM kadI te vizvarUpa thato nathI. bhUmine prakAze che, tenA kiraNanI kAMtinA prabhAvathI samasta bhUmi zveta thaI jAya che. paNa kaMI caMdra bhUmirUpa koI kALe tema thato nathI, ema samasta vizvane prakAzaka evo A AtmA te kyAre paNa vizvarUpa thato nathI, sadA sarvadA caitanyasvarUpa ja rahe che. vizvamAM jIva abhedatA mAne che e ja bhrAMti che." -zrImad rAjacaMdra patrAMka 833 (va.pR.620) /13mAM nabhe vizvano vAsa toye asaMgI, baghAM dravyathI bhinna AtmA anaMgI. anutpanna AtmA mare kevI rIte? sadA Atma-suMkhe vase siddha nitye. 14
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ (93) rasAsvAda 415 artha - nabha eTale AkAza. AkAza dravyamAM sarva dravyone avakAza ApavAno guNa che. tethI samasta vizvano, AkAza dravyamAM vAsa hovA chatAM te AkAza dravya potAnA svabhAvamAM sadA sthita rahevAthI te asaMgI che. eka dravya bIjA dravyamAM koI kALe bhaLatuM nathI. te apekSAe jotAM vizvano AkAza dravyamAM praveza hovA chatAM praveza nathI. kemake AkAzadravya vizvanA padArthomAM bhaLatuM nathI; alipta rahe che. tema pudgala Adi baghA dravyonI vacamAM rahela AtmA hovA chatAM te sarva dravyathI bhinna tathA sarva paryAyathI rahita che. te anaMgI eTale zarIra vagarano arUpI padArtha che. jenI koI kALe utpatti nathI evo te AtmA kevI rIte mare? jethI siddhadazAne pAmela AtmA mokSamAM jaI sadA AtmasukhamAM nivAsa kare che. jema AkAzamAM vizvano praveza nathI, sarva bhAvanI vAsanAthI AkAza rahita ja che, tema samyakadraSTi puruSoe pratyakSa sarva dravyathI bhinna, sarva anya padArthathI rahita ja AtmA dITho che. jenI utpatti koI paNa anya dravyathI thatI nathI, tevA AtmAno nAza paNa kyAMthI hoya?" (va.pR.621) II14o. aho! evI utkRSTa zAMti viSe je, akhaMDita lakSe sadA ullase che, namaskArane yogya saMto sadA te, rasAsvAda AtmA taNo cAkhavA te. 15 artha - aho! AzcaryakAraka, paramasukhasvarUpa, utkRSTa AtmazAMtine je pAmyA evA bhagavaMtane namaskAra. tathA parama zuddha svarUpamAM akhaMDapaNe rahevAno lakSarUpa pravAha jeno sadA ullAsamAna che evA saMta puruSo paNa sadA namaskArane yogya che. kemake teo paNa AtmAnA anubhavasvarUpa rasAsvAdane cAkhe che. "paramasukhasvarUpa, paramotkRSTa, zAMta, zuddha caitanyasvarUpa samAdhine sarva kALane mATe pAmyA te bhagavaMtane namaskAra, te padamAM niraMtara lakSarUpa pravAha che jeno te satparuSone namaskAra." (va.pR.621) //upA gharo zakti evI tame sarva bhAI, rahyA UMghamAM bhAna bhUlI chupAI; gaNo cho sukhI zira upAdhi ghArI, gharAtA nathI, bhAra lyo cho vaghArI. 16 artha - he bhAI! tame paNa AtmaanubhavarUpa rasanA AsvAdananI sarva zakti gharAvo cho. paNa moharUpI nidrAnA kAraNe potAnA svarUpanuM bhAna bhUlavAthI e sarva zaktio AtmAmAM ja chupAIne rahela che. ajJAnavaza zira upara jagatanI upAdhine vahorI potAne sukhI gaNo cho ane haju vizeSa upAthino bhAra vaghAro cho; paNa tethI gharAtA nathI. "jema jema upAdhino tyAga thAya tema tema samAdhisukha pragaTe che. jema jema upAdhinuM grahaNa thAya tema tema samAdhisukha hAni pAme che. vicAra karIe to A vAta pratyakSa anubhavarUpa thAya che." (va.pR.452) I/16aaaa vadhu meLavIne thavA sukha mAge, bhikhArI ja rAjAdhirAjA ya lAge; aho! jJAnIe mArga jAdo ja joyo : "graho kAMI to sukhano mArga khoyo." 17 artha - je vaghu parigraha meLavIne sukhI thavA mAge, te rAjA hoya to paNa bhikhArI che. eka saMnyAsIe ziSyane be AnA ApI kahyuM koI bhikhArIne ApI deje. eka divasa rAjAne bIjAnuM rAjya levA jatAM joI ziSya vicAryuM ke A kharekhara moTo bhikhArI che. potAnI pAse ATaluM badhuM hovA chatAM te bIjAnuM paNa levA icche che! bhikhArI koNa? 'tRSNAvALo nara nitya bhikhArI, saMtoSI nara sadA sukhI." aho! jJAnI puruSe to sukhano mArga koI judo ja joyo. jJAnIpuruSanA mata pramANe sukha meLavavA koI vastunuM grahaNa karavuM, e sukhanA mArgane khovA barAbara che. "sarva jagatanA jIvo kaMI ne kaMI meLavIne
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 sukha prApta karavA icche che; moTo cakravartI rAjA te paNa vaghatA vaibhava, parigrahanA saMkalpamAM prayatnavAna che; ane meLavavAmAM sukha mAne che; paNa aho! jJAnIoe to tethI viparIta ja sukhano mArga nirNata karyo ke kiMcitmAtra paNa grahavuM e ja sukhano nAza che." (va.pR.620) //1zo. sva-AtmA aho! deha AdithI bhinna, sadA jyoti rUpe prakAze sva-anya; su-guruthI jANI svarUpe sumagna, raho to rasAsvAda cAkho, suvijJa." 18 artha :- potAno AtmA aho! deha Adi sarva padArthothI bhinna che. te sadA caitanyajyotisvarUpa, sva tathA anya para padArthone paNa prakAzavA samartha che. evA AtmAne sadguru dvArA jANI tenA svarUpamAM jo nimagna raho to he suvijJa eTale suvizeSapaNe tattvane jANanArA bhavyo! tame paNa AtmAnA rasAsvAdane cAkhI zako. e rasAsvAda anaMta apAra AnaMdane ApanAra che. "dehathI bhinna svaparaprakAzaka parama jyotisvarUpa evo A AtmA, temAM nimagna thAo. he Aryajano! aMtarmukha thaI, sthira thaI, te AtmAmAM ja raho to anaMta apAra AnaMda anubhavazo." (va.pR. 620) I/18aaaa indriyonA rasAsvAdamAM hiMsA che. jyAre atIndriya evA AtmAnA rasAsvAdamAM ahiMsA che. ahiMsA e ja gharma che. koI paNa prANIne mAravo nahIM, e dravya ahiMsA che. ane pramAdavaza kaSAyabhAvovaDe potAnA AtmaguNonI hiMsA karavI nahIM te bhAva ahiMsA che potAnI icchA pramANe vartavuM te svacchaMdapaNuM che ane jyAM svacchaMdatA che tyAM pramAda che. ane jyAM pramAda che tyAM viSayakaSAya che. viSayakaSAya che tyAM bhAvahiMsA che. ane jyAM bhAvahiMsA che tyAM saMsAra che. mATe saMsArano cheda karavA svaccheda mUkIne guru AjJAe ahiMsAdharmanuM pAlana karavuM e AtmAne parama hitakArI che. e saMbaMdhI vizeSa khulAsA A pAThamAM karavAmAM Ave che : (94) ahiMsA ane svacchaMdatA (doharA) | sarva gharmanuM bIja je, ghAre ura gaMbhIra, rAjacaMdra-pada te namuM, satya ahiMsaka vIra. 1 artha :- sarva gharmonuM bIja eTale rahasya jenA hRdayamAM gaMbhIrapaNe ghAraNa karela che evA zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM huM namaskAra karuM chuM. je rAgadveSane jItavAthI sAcA ahiMsaka vIra kahevAya che. rAgAdika daMra thAya tyAM kharI ahiMsA ghAra, rAgAdi pragaTAvatAM, hiMsA-svarRpa vicAra. 2 artha - je gharmavaDe rAgadveSa ajJAna Adi bhAvo dUra thAya tene kharo ahiMsAdharma jANo. ane jyAM gharmanA nAme rAgadveSa kAmakrothAdi bhAvonuM poSaNa thAya tyAM ahiMsAdharma nathI paNa te hiMsAnuM bIjuM
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) ahiMsA ane svacchaMdatA 41 7. svarUpa che ema vicAro. dravyabhAvarRpa prANanI, kaSAyone ghAta, hiMsA kahI salphAstramAM, agharma e sAkSAta. 3 artha :- pAMca indriyo, mana vacana kAyAnA yogabaLa, AyuSya ane zvAsocchavAsa e daza dravya prANa kahevAya che. tathA AtmAnA jJAna darzanAdi guNone bhAvaprANa kahevAya che. krodhAdi kaSAyabhAvovaDe koInA dasa dravya prANanI ke potAnA bhAvaprANanI hiMsA karavI tene sanzAstramAM sAkSAta agharma kahyo che. rAgAdi Aveza vaNa sAvaghAnatA hoya, prANa-ghAta pratyakSa ho, thatI na hiMsA toya. 4 artha :- rAgadveSAdi bhAvonA Aveza vagara, jIvonI rakSA karavA mATeno AtmAno upayoga pUrepUro jAgRta hoya, chatAM koI jIvanA prANanI pratyakSa ghAta thaI jAya, to paNa tene hiMsA lAgatI nathI. jemake muni IrSA samitipUrvaka cAlatA chatAM koI jIva akasmAta paga nIce AvIne marI jAya to paNa tenI hiMsA munine lAgatI nathI, kAraNa ke tene bacAvavAno temano upayoga pUrepUro jAgRta hato. rAgAdika vaza vartatAM, pramAda jyAM sevAya, prANaghAta ho ke na ho, jarUra hiMsA thAya. 5 artha - paNa jyAM rAgadveSAdi bhAvone vaza potAno upayoga che tyAM pramAdanuM sevana che. pramAdanA kAraNe cAlavA AdimAM jIva rakSA karavAmAM AtmopayoganI jAgRti nathI, mATe tyAM jIvonA prANanI ghAta ho ke na ho, paNa tene hiMsAno doSa jarUra lAge che. AtmaghAta pote kare, kaSAyano karanAra; maravuM-rjIvavuM anyanuM karmAthIna bananAra. 6 artha - je jIva kaSAyabhAvo kare te potAnA AtmaguNonI ghAta kare che. te bIjAne mAravA icche paNa bIjAnuM maravuM ke jIvavuM che tenA karmane AdhIna bananAra che. jema kUmaka nAmano bhikhArI potAnA karmane AdhIna bhojana pAmato nahoto. chatAM loko upara rumAna thaI baghAne mArI nAkhavAnA irAde pahADa uparathI moTo patthara gabaDAvyo. tenI sAthe pote paNa gabaDI gayo. ane bIjAne mAravAnA bhAvathI pote ja marIne narake gayo. hiMsAthI nA viramavuM, para hiMsA-pariNAma, para hiMsAnA bheda be; pramattatAnuM ghAma. 7 artha :- pratijJAvaDe dravya hiMsAno tyAga na karavo ane parahiMsAnA pariNAma rAkhavA e bhAvahiMsA che. dravya ane bhAva e hiMsAnA be bhedano jyAM sadbhAva che tyAM pramAda ghara karIne rahe che. parane laIne alpa paNa hiMsA nathI, vicAra; paNa pariNAma bhalAM thavA, hiMsA-hetu nivAra. 8 artha - para padArthane laIne alpa paNa hiMsA nathI ema vicAra. hiMsA, ahiMsAno AdhAra tArA bhAva upara che. mATe tArA pariNAma eTale bhAvonI zuddhi thavA arthe hiMsAnA kAraNone dUra kara. jUTha,
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 corI, abrahma, AraMbhaparigraha vagerenA nimitte kaSAyabhAvo utpanna thaI dravya ane bhAvaprANanI hiMsA thAya che. mATe tevA hiMsAnA nimittothI dUra rahe jethI kaSAyabhAvo janma nahIM. nizcayane samaje nahIM nizcaya kheMce bALa; savartanane tyAgato, kriyA-pramAdI, bhALa. 9 artha - have svacchaMdapaNA viSe vAta kare che. je jIvo nizcayanayane yathArtha samajatA nathI te bALakanI jema ekAMte nizcayanayanI vAtane kheMcyA kare che. te AtmAne ekAMte zuddha buddha caitanyaghana mAnI kriyA karavAmAM pramAdI banI, sadAcAra, bhakti, satsaMga, pUjA, smaraNa Adi sadvartanane paNa tyAgI de che. rAkhuM nirmaLa bhAva huM, vartana bAhya gaNAya." vade sva-chaMde vartatAM, mohe ghaNA taNAya. 10 artha - vaLI nizcayAbhAsI kahe che ke huM to aMtaramAM nirmaLa bhAva rAkhuM chuM. uparanuM vartana to badhuM bAhya gaNAya che. ema kahI svacchede vartana karatAM ghaNA jIvo mohamAM taNAI jAya che; ane dravya hiMsA ane bhAva hiMsAnA bhogI thAya che. baMgha, mokSa che kalpanA, bhAkhe vANImAMhI; varte mohAvezamAM, zuSkajJAnI te AMhI." -zrImad rAjacaMdra hiMsA, hiMsaka, hiMsya ne hiMsA-phaLanuM tattva jANI saMvara sAthavo, hiMsAmAM na mahattva. 11 artha :- hiMsA kone kahevI? to ke "pramattayogAtrALa vyavaropA hisA' zrI umAsvAti bhagavaMte mokSazAstramAM hiMsAnI A vyAkhyA karI che ke manavacanakAyayoganA pramAdathI jIvonA prANono nAza karavo te hiMsA che. hiMsA karavAnA jenA bhAva che te hiMsaka che. je nirdoSa prANIonI hiMsA thAya te hiMsya kahevAya che. tathA AvI hiMsAnuM phaLa zuM Avaze te tattvane jANI vicArIne AvatA karmone rokavA te saMvara che; tene sAdhya karavo. hiMsA karavAmAM kAMI moTAI nathI. jethI yathAzakti apramAdI banIne sarva prakAranI dravya ane bhAva hiMsAno tyAga karavo e ja yogya che. mokSamArga-ajJAtane samaja na sarva prakAra; | sarva apekSA samajatA sadaguru-zaraNa vicAra. 12 artha - mokSamArganA ajJAta eTale ajANa jIvane syAdvAdapUrvaka sarva prakAranA tattvonI samaja nathI. mATe sarva prakAranI apekSAnA jANanAra evA saguru bhagavaMtanuM zaraNa grahaNa karavuM e ja zreyaskara che, ema vicAravuM. ekAne nizcaya naye mAnI AtmA zuddha, ghaNAya durgati sAghatA, mohe rahI abuddha. 13 artha:- ekAMte nizcayanayane pradAna karI AtmAne kevaLa zuddha mAnI ghaNAya jIvo mohavaDe abuddha eTale ajJAnI rahI durgatine sAthe che. "samayasAra nATaka'nA kartA zrI banArasIdAsa paNa pahelA nizcayAbhAsI banI gayA hatA. paNa zrI rUpacaMdajI pAMDe maLatAM syAdavAdapUrvaka tattvanI samaja AvavAthI yathAyogya
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazAne pAmI AtmajJAnI thayA. (94) ahiMsA ane svacchaMdatA kahe, "jIva marato nathI, mAno sAcI vAta; vyavahA2e zAstre dayA, mAtra baMdha-paMcAta.'' 14 = artha :- ekAMta nizcayavAdI kahe che ke jIva kadI marato nathI, e vAtane sAcI mAno. zAstramAM je vyavahArathI dayA pALavA kahyuM che te badhI karmabaMdhanI paMcAta che; arthAt dayA pALavAthI zubhakarmano baMgha thAya ane tenA phaLa bhogavavA jIvane devagatimAM khoTI thavuM paDe; puNya paNa mokSa prAptimAM bAdhaka che, ema kahI pote azubhamAM pravarte che. baMghadazA samaje nahIM, te zAthI mukAya ? bhUkhyuM peTa bhale rahe, zAne khAvA jAya? 15 419 artha :nizcayAbhAsI jIvo, rAgadveSanA bhAvothI thatI AtmAnI baMdhadazAne yathArtha samajatA nathI, to te karmabaMghI kevI rIte mukAya? evA jIvone kahyuM hoya ke tamAruM peTa bhukhyuM thAya tyAre bhale te bhukhyuM rahe; tame zA mATe khAvA jAo cho? kema ke peTa bhukhyuM rahevAthI kaMI AtmA marato nathI. te to ajara amara che; to khAvAnI phikara zA mATe karo cho? ema marmavALI vAtathI kadAca ThekANe Ave. maraNa vakhatanI vedanA jIvane kevI thAya? teno khyAla karI jAo, to hiMsA samajAya. 16 artha :- maraNa vakhatanI vedanA jIvane kevI thAya? teno vicAravaDe khyAla karI juo to hiMsAnuM svarUpa samajAya. caMdrasiMha rAjA zikAra karavA jatAM jyAre gahana jhADImAM siMha, sApa ane potAnI ja bahAra nIkaLelI talavAra vacce sapaDAIne maraNa najIka jANI kevA vicAre te caDhI gayo hato ke have mane koI maraNathI bacAve to tene mAruM saghaLuM rAjya, rANIo sarva ApI dauM ane teno jIvanaparyaMta dAsa dhaIne rahe. ema ApaNane paNa Aje koI avazya mArI nAkhaze ema kalpanA karIne ekAMtamAM thoDIvAra vicAra karI joIe to maraNano kevo bhaya jIvane lAge che teno khyAla Avaze. to bicArA niraparAdhI jIvone samULagA prANathI haNI nAkhatA temane keTaluM bhayaMkara duHkha thatuM haze? aho Azcarya che ke eno khyAla paNa pApI jIvone Avato nathI. je ajJAnI jIvane deha upara che prema, tene kacarI mAratAM haThe na samajuM kema ? 17 artha :-- je ajJAnI jIvane ApaNI jema potAnA deha upara hADohADa prema che tene potAnA alpa = AnaMda khAtara haNI nAkhatAM samaju kahevAto mANasa kema pAcho haTato nathI? nI AjJA bhagavaMtanI : 'varto phAve tema'; paNa yatnAthI vartatAM, pAmo kuzaLakSema. 18 artha :- bhagavAnanI AjJA tame 'phAve tema varte' evI nathI. paNa hAlatA, cAlatA, khAtA, pItA, - bolatA ke koI paNa vastu letA mUkatA, mala tyAga karatA vagere baghu to jIvonI hiMsA na thAya evA upayogapUrvaka, yatnAsakti vartavAnI AjJA che. e karazo to tame kuzaLa kSema eTale kalyANane pAmaze.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 sarva adhUrA gharmanA zogho jo siddhAMta, na ahiMsA-hiMsA ghaTe, mAne sau ekAMta - 19 artha - jainagharmanA syAdavAda siddhAMta sivAya baghA adhUrA gharmanA siddhAMtanI jo zogha karo to temAM ahiMsA, hiMsAnA vAstavika svarUpanuM koI cokkasa varNana nathI. sarva ekAMta pakSane mAne che. nAstika-mati evuM vade : "deha, jIva to eka; jIMva nathI, to hiMsA nathI" tyAM zAno viveka? 20 artha - nAstika matavALA evuM kahe che ke deha ane jIva eka che. jIva nAmano koI padArtha nathI to tenI hiMsA thaI kema kahevAya? evI jenI vicAraghArA che tyAM viveka eTale hitAhitanuM bhAna kyAM rahyuM? brahma eka jo vizvakaeNpa, nitya; na kadI haNAya; sAdhu ahiMsA Adare, sArthaka kema gaNAya? 21 artha :- vedAMtanA advaitavAdanI evI mAnyatA che ke jagatamAM brahma eTale Izvara eka ja che. te A vizvarUpe thayela che. te sadA nitya che. tene koI haNI zake nahIM. temanA matanA sAghu puruSo paNa ahiMsAne Adare che to tenuM saphaLapaNuM kevI rIte gaNavuM? kemake Izvara to jagatamAM ekaja che, bIjo koI Izvara thaI zake nahIM; to ahiMsAne AdaravAnuM prayojana zuM? taddana tanathI bhinna jIMva, evo mata gharanAra, mAMsAdika bhakSaNa kare, nahi hiMsA gaNanAra. 22 artha :- eka matanI evI mAnyatA che ke jIva nAmano padArtha A zarIrathI sAva bhinna che. evuM mAnI zarIranA mAMsAdikanuM bhakSaNa kare che. ane ema karavAmAM jIvanI hiMsA thatI nathI ema mAne che. AtmA sadA asaMga je nabha sama gaNe pheMTastha, pariNAmI mAne nahIM; nahi hiMsA-doSastha. 23 artha - sAMkhya matavALA ema mAne che ke AtmA AkAza samAna sadA asaMga che ane kUTastha nitya che arthAtu sarvadA nitya che. te koI rIte anitya hoI zake nahIM. te AtmA pariNamanazIla svabhAvavALo nathI, arthAt vibhAvarUpa pariNamato nathI. mATe hiMsA karavAno doSa tene lAgato nathI. svayaM kSaNa kSaNa oNva mare, ema gaNe vaLI koya; marato mAre zI rIte? hiMsA tyAM zI hoya? 24 artha :- bauddhamatavALA kSaNikavAdI kahevAya che. temanA mata pramANe AtmA svayaM kSaNe kSaNe maraNa pAme che. je kSaNe kSaNe marI ja rahyo che tene vaLI zI rIte mAre? to tyAM hiMsA thaI kema kahevAya? kharI zailI syAdvAda jo, AtmA-nitya-anitya, kAya-viyoge vedanA, hiMsA-hetuM satya. 25 artha - mATe kharI zailI to jainamatanA syAdvAdanI che ke jyAM AtmA koI apekSAe nitya che ane koI apekSAe anitya che. jainanA mata pramANe maraNa samaye kAyAno viyoga thatAM jIvane vedanAno anubhava thAya che, tema koIne mAravAthI tenI kAyAno viyoga thatAM tene paNa vedanAno anubhava thAya che;
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) ahiMsA ane svacchaMdatA 4 2 1 mATe te jarUra hiMsA che. jIMva-vagha kaSAya-hetu te, AtmaghAtakUMpa jANa, maMda kaSAye oNva bace, nija rakSA te mAna. 26 artha :- jIvone mAravAnA bhAva te kaSAyanA kAraNe che. mATe kaSAyane AtmaguNonA ghAtaka jANa. maMda kaSAyanA bhAvothI jIva pApa karato aTake che; tethI jIvo maratA bace che. mATa maMda kaSAyane AtmAnI rakSAnA sAghana mAna. deva, atithi zrAddha ke auSadha Adi kAja hiMsA karanAro grahe narake jatuM jahAja; 27 artha - koI gharmamugdha hRdayavALA ema kahe che ke gharmArthe devone bali caDhAvavAmAM koI doSa nathI. ema mAnI koI RSi Adi atithi nimitte hiMsA kare che. koI pitAnA zrAddha arthe jIvonI ghAtamAM pravarte che. koI vaLI auSagha arthe jIvonI hiMsA kare che. ema svacchede hiMsA karanAro durbaddhi jIva, narake jatAM jahAjane pakaDI, pote paNa temAM besI narake jAya che. to jihA-lolupatA, yuddha-vRddhatA, veSa jIMva-vaghanAM kAraNa, are!de kadIye sukha-leza? 28 artha - je jIvamAM jIbhanI lolupatA che, yuddha karavAmAM Asakti che ke verajherarUpa dveSa rAkhavAmAM rAjI che te jIva vaghanA kAraNone seve che. are ! AvA bhAvo te kadI leza paNa sukha Apaze? nahIM Ape. mUDha jano vaLI mAnatA : hiMsaka siMhAdika mAryAthI bahu rjIva bace, haNatAM gharma adhika. 29 artha :- vaLI mUDha jano ema mAne che ke siMhAdika hiMsaka prANIone mAravAthI bIjA ghaNA jIvonA prANa bacaze. mATe evA jIvone mAravAthI gharmanI vizeSa vRddhi thAya. e nyAye hiMsaka baghA, haNavA yogya gaNAya; mANasa paNa hiMsaka ghaNA, saune kema haNAya? 30 artha :- e nyAyathI jotAM to baghA hiMsA karanArAo haNavA yogya gaNAya. mANasomAM paNa ghaNA jIvo hiMsaka vRttinA che to tene paNa haNavA joIe; paNa te sarvane kema haNAya? haNavAno bhAva paNa hRdayamAM lAvavo te jIvane bhayaMkara durgatinuM kAraNa thAya che. duHkhe ribAtA eNvo, mAryo chUTI jAya, dayALu nA dekhI khame, evAM duHkha jarAya. 31 artha - koI kahe: gAya, bheMsa vagere rogathI ribAtA hoya to tene mAravAthI te jIvo duHkhathI chUTI jAya. dayALu puruSo evA duHkhane dekhI jarAya khamI zakatA nathI; mATe te duHkhI prANIo mAravA yogya che. avicArI evuM gaNI jIMva-vaghamAM prerAya, mAryAthI sukha jIvane thaze, mAtra kalpAya. 32
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - ahiMsAdharmane bhUlI, avicArI jIvo evuM mAnI ribAtA jIvonA vaghamAM prerAya che. tene mAryAthI te jIvane sukha thaze ema mAtra tenI kalpanA che. tene badale evA jIvone duHkhanA samayamAM maMtra saMbhaLAvavAmAM Ave to A bhave zAMti thAya ane bhaviSyamAM paNa uttama gatine pAme. jema bharUcamAM samaLIne maratI vakhate mahAtmAe maMtra saMbhaLAvavAthI te laMkAmAM rAjakuMvarI thaI hatI. pachI jAtismaraNajJAna thavAthI bharUcamAM AvI te sthAne moTuM jina maMdira baMdhAvyuM; te Aje paNa samaLI-vihAra nAme prakhyAta che. naraka-kaeNpe jIMva jo paDe, adhika duHkhI thAya, ajJAnI jIMvane are! kyAMthI te samajAya? 33 artha - rIbAtAM pazune mAravAthI jo raudradhyAnathI tenuM maraNa thAya to te narakarUpI kUvAmAM paDI vaghAre duHkhI thAya. paNa ajJAnI evA jIvane are ! A vAta kyAMthI samajAya? tarasI pADI kUMpa-taTe jIMbha kADhI ribAya, DosI jaLa bharavA gaI, ANI hRdaya dayA ya- 34 artha - eka tarasathI pIDita pADI kuvAnAM kinAre jIbha kADhI ribAtI hatI. tyAM eka DozI jaLa bharavA gaI. kUvA upara pADIne joI tenA hRdayamAM dayA AvI. pADI pADI kUpamAM ghakko daI, harakhAya; ajJAnInI e dayA, prANa-haraNa-upAya. 35 artha :- dayA AvavAthI te DosImAe pADIne ghakko daI kUvAmAM nAkhI. pachI rAjI thavA lAgI ke have bicArI gharAIne pANI pIze. paNa te pADI pAchI kUvAmAMthI bahAra kema nIkaLI zakaze tenuM tene bhAna nathI. ema ajJAnInI dayA te jIvanA prANa haraNa karavAno upAya banI gaI. mATe hamezAM samyakajJAnane syAdvAdapUrvaka samajI ahiMsA gharmanuM svaccheda mUkIne jJAnI kahe tema pAlana karavuM joIe. jethI jIvane zAzvata sukharUpa muktinI prApti thAya. pUrvApara viruddha je mithyA vacana-vicAra, mAnyAthI mukti nathI; sadguru-Azraya sAra. 36 artha - pUrvApara eTale AgaLa pAchaLa jemAM virogha Ave evAM mithyAmatavAdIonA vacana vicAro che. te mAnya karavAthI jIvano mokSa nathI. mATe eka AtmajJAnI sadguruno Azraya grahaNa karavo e ja jagatamAM sArarUpa che. jethI A bhava-parabhava banne sugharI jIva zAzvata sukha zAMtine sarvakALane mATe pAmI zake. svacaMchada mUkI guru AjJAe jIva ahiMsA gharmane pALe to krame karI sarva doSo kSaya thAya. paNa AjJA pAlanamAM alpa paNa zithilatA eTale pramAda seve to mahA doSanA janma thAya che. zithilatA e pramAdane laIne che. pramAdathI AtmA maLeluM svarUpa paNa bhUlI jAya che. alpa pramAdathI kevA kevA doSo utpanna thaI zake eno citAra aneka draSTAMto sAthe A pAThamAM ApavAmAM Ave che :
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (95) alpa zithilapaNAthI mahA doSanA janma 42 3 (95) alpa zithilapaNAthI mahA doSanA janma (vAmAnaMdana ho prANa thakI cho pyArA-e rAga) * devAnaMdana ho rAjacaMdra prabhu pyArA, A kaLikALe ho amane uddharanArA. vaMdana-vidhi nA jANuM to ye, caraNe AvI vaLaguM; acaLa caraNano Azraya Apo, mana rAkhuM nA aLaguM. devAnaMdana ho rAjacaMdra prabhu pyArA. artha - devamAtAnA naMdana paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhu amane bahu pyArA che. kemake A bhayaMkara kaLikALamAM amArA jevA aneka bhava samudramAM DUbatA jIvono uddhAra karanAra e ja che. evA prabhune kevA prakAre vaMdana karavA tenI vidhi huM jANato nathI. to paNa bhaktivaza temanA caraNakamaLamAM AvIne vaLaguM chuM. mATe he prabhu! ApanA caraNakamaLano mane acaLa Azraya Apo; arthAt ApanA zaraNe ja rAkho. jethI huM sadaiva ApanI AjJAmAM rahI,manane bIje kyAMya javA dauM nahIM. 1 aho! zikhAmaNa Ape ApI, sadA svaraeNpa bhajavAnI, alpa zithilapaNuM paNa tyAgI, TaMkotkIrNa thavAnI. devA artha - aho! Ape anaMta kRpAkarI amane sadA "sahajAtma svarUpa" bhajavAnI zikhAmaNa ApI. je amAro mULa svabhAva hovA chatAM ame tene bhulI gayA hatA. mATe have alpa paNa zithilapaNAne tyAgI, TaMkotkIrNa eTale patthara para TAMkeluM jema bhuMsAya nahIM tema "sahajAtma svarUpa' maMtranuM raTaNa cittamAMthI bhusAya nahIM; sadA smaraNamAM rahe evI AjJA ApIne Ape amArA upara anaMta upakAra karyo che. rA (1) laghuzaMkA sama alpa doSathI bhavabhramaNa anubhavIne, duSTa doSa ughADo pADyo, anahada dayA karI e. devA artha :- laghuzaMkA samAna alpa doSathI Apane aneka bhavamAM bhramaNa karavuM paDyuM. teno anubhava karIne alpa doSa paNa jIvane keTaluM bhava bhramaNa karAve ema jaNAvI, te duSTa doSane ughADo pADI Ape amArA upara anahada dayA karI che. 3 "pramAdamAM zuM paDyA rahyA cho! amUlya avasara bhALo, vartamAnamAM mArga are ! A aneka kaMTakavALo. devA. artha - uttarasaMDAmAM sevAmAM rahela zrI motIlAla bhAvasArane paramakRpALudeve ekavAra jaNAvyuM ke, tame pramAdamAM zuM paDyA rahyA cho! jJAnIno yoga hovAthI amUlya avasara prApta thayo che ema jANo. vartamAnamAM vItarAgano mArga aneka matamatAMtararUpI kAMTAothI bharelo che. "tame pramAdamAM zuM paDyA rahyA cho? vartamAnamAM mArga evo kAMTAthI bharyo che ke te kAMTA khaseDatAM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 amane je zrama veThavo paDyo che te amAro AtmA jANe che." -jIvanakaLA (pR.227) I/4 khaseDatAM kAMTA parizramathI amane thAka caDe che, aMtara-AtmA ke prabhu jANe; anusaratAM na naDe e. devA artha - te kAMTAo khaseDatAM amane parizramathI je thAka caDhyo che te amAro aMtara AtmA jANe ke prabhu jANe che. paNa have te mArgane anusaravAmAM koI vidana nathI. pAA vartamAnamAM jJAna hota to, keDa na choData tenI, chello ziSya hato varaprabhuno, smRti sukhada che enI. devA artha - vartamAnakALamAM koI jJAnI hota to ame tenI keDa choData nahIM. huM mahAvIra prabhuno chello ziSya hato. jAtismaraNajJAna thavAthI mane tenI Aje paNa sukhada eTale sukhane devAvALI evI smRti thAya che. "jo vartamAnamAM jJAnI hota to ame temanI pUThe pUThe cAlyA jAta, paNa tamane pratyakSa jJAnIno yoga che chatAM evA yogathI jAgRta thatA nathI. pramAda dUra karo, jAgRta thAo. ame jyAre vIra prabhunA chellA ziSya hatA, te vakhatamAM laghuzaMkA jeTalo pramAda karavAthI amAre ATalA bhava karavA paDyA. paNa jIvone atyaMta pramAda chatAM bilakula kALajI nathI. jIvone pratyakSa jJAnI puruSonuM oLakhANa thavuM ghaNuM ja durlabha che." -jIvanakaLA (pR.227-228) /kA alpa zithilatAthI bhava bhaTakyo, koI zithila nA thAzo, nAnuM chidra jahAje paDatAM, bhara dariye DUbI jAzo. devA artha - huM alpa zithilatAthI aneka bhavomAM bhaTakyo. mATe koI zithila eTale pramAdI thazo nahIM. jema nAnuM chidra jahAjamAM paDe to AkhuM jahAja dariyAmAM DUbI jAya; tema tame paNa alpa pramAda karazo to bhavasamudramAM DUbI jazo. zAM samaya mAtra pramAda na karavo' kahyuM, na kADhI nAkho, re! atyaMta pramAda chatAMye, kema na kALajI rAkho? devA artha :- "samayamAtra paNa pramAda karavo nahIM' ema bhagavaMte kahyuM che te vAtane kADhI nAkho nahIM; paNa lakSamAM lo. are! Azcarya che ke atyaMta pramAda chatAM paNa AtmAnI kALajI kema rAkhatA nathI. TA mAtra jAgrata karavA kahyuM huM, mATe jAgo, jAgo! Akho loka baLe che duHkhe, cetI bhAgo, bhAgo! devA artha - mAtra tamane jAgRta karavA kahuM chuM. mATe jAgo, jAgo! Akho loka trividha tApathI baLI rahyo che, mATe have cetI jaI bhAgo, bhAgo. nahIM to tame paNa temAM baLI marazo. kA alpa are! agni saMgharatAM koI ne zAMti pAme, sakala vizvane bALI de te zithilapaNAne nAme." devA artha - alpa mAtra agnino saMgraha karavAthI koI zAMti pAme nahIM, paNa te ja agni sakala vizvane bALI zake. jema eka kheDUta bIDI pIne tenuM ThuMThuM pramAdathI gharamAM pheMkI khetare gayo. gharamAM bALaka sutuM hatuM. te AvIne jue to AkhuM ghara agnimAM saLagatuM hatuM. bALaka marI gayo hato. pa.pU.prabhuzrIjI kahe : eka agnino taNakho lAkha maNa rUne bALI nAkhe. tema jJAnIpuruSanI eka AjJA sAcA hRdaye upAse
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) alpa zithilapaNAthI mahA doSanA janma 42 5 to jIvano mokSa thaI jAya. paNa AjJA upAsatAM koI alpa paNa zithilapaNuM seve to temAMthI mahA doSo janma pAmI tene durgatie laI jAya. 10nA (2) gharmaghoSa nAme maMtrIzvara, nAzavaMta sau jANI, dIkSA laIne uttama pALe, loke ati vakhANI. devA artha - have zithilapaNAthI ke pramAdathI alpa doSa sevavAnA kevA kevA phaLa Ave che tenA aneka draSTAMto atre ApavAmAM Ave che. gharmaghoSa nAmanA maMtrIzvara, jagatanA sukhone nAzavaMta jANI dIkSA laI uttama rIte tene pALatA hatA. temanI municaryAnA lokoe ati vakhANa karyA. ||11 vihAra karatA vArtAkapuramAM gharmaghoSa muni AvyA, vAstaka-maMtrInI patnIe dAnArthe bolAvyA. devA artha - vihAra karatA te gharmaghoSa muni vAstakapuramAM AvyA. vAstakamaMtrInI patnIe dAnArthe temane potAnA ghare bolAvyA. /12aa mathumizrita khara devA jAtAM, muni ayogya gaNI te, pAchA vaLiyA, bhikSA tarjIne; gokhe dIThuM ghaNIe. devA artha - madhu eTale sAkara mizrita khIra vahorAvatAM, muni tene ayogya gaNI, bhikSA tajIne pAchA vaLyA. te gokhamAM beThela gharanA ghaNI vAstakamaMtrIe badhuM joyuM. 13nA vAstakamaMtrI navAI pAmyA, vicAra karavA lAgyA, kema muni AhAra laghA vaNa, pAchA turta ja bhAgyA? devA artha - vAstakamaMtrI navAI pAmI vicAravA lAgyA ke muni AhAra lIghA vinA ja kema turta pAchA pharI gayA? 14 TapakeluM maghu-biMdu dIThuM, jamIna para jyAM jue; mAkhI baNabaNatI bahu bhALI, gharoLInuM bacyuM ke- devA artha - te vicAratAM, sAkaramizrita khIranuM eka TIpuM jamIna para TapakeluM maMtrIe joyuM. tenA upara bahu mAkhIo baNabaNatI hatI. te mAkhIone joI gharoLInuM bacyuM tyAM AvyuM. /15aa. AvI acAnaka mAkhI khAtuM, Ave tyAM kAcaMDo; siMha samo pakaDI baccAne mArI khAvA maMDyo. devA artha :- gharoLInuM baccuM acAnaka AvI mAkhI khAvA lAgyuM ke tyAM eka kAcIDo Avyo. te gharoLInA baccAne siMha samAna pakaDI mArIne khAvA lAgyo. 16aaaaN AvI bilADI tene pakaDe, tyAM doDyo jAuriyo, AvelA me'mAna taNo e hato kUtaro baLiyo. devA artha - teTalAmAM bilADIe AvI te kAcIMDAne pakaDyo. te joI jAhuriyo eTale lAMbAvALavALo baLavAna kUtaro je maMtrInA ghera Avela mahemAnano hato te doDyo. I/1LA.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-2 zvAna maMtrIno tenI sAthe, bAjhyo laDavA doDI, potAnA hU~tarAnA pakSe, laDyA dAsa zira phoDI. devA artha H-- jAphariyAne joI maMtrIno kUtaro tenI sAthe laDavA doDIne bAjhyo. banne kUtarAno pakSa laI - tenA dAso paraspara laDavA maMDyA ane eka bIjAnA mAthA phoDI nAkhyA. / / 18 / / 426 vAstaka-maMtrI ciMtavato tyAM : dIrghadRSTi dIrghadRSTi muni kevA! karuNA kAje bhikSA tyAge, dhanya dhanya muni evA. devA artha :- A badhuM joI vAstaka-maMtrI ciMtavavA lAgyo ke aho! A muni kevA dIrghadRSTivALA che. ke jenA jJAnamAM pramAdathI gaLapaNanuM eka TIpuM paDavAthI keTalA mahAdoSa utpanna thaI zake te jaNAya che. tethI karuNAnA kAraNe jeNe bhikSAno paNa tyAga karyo, evA mahAmunine dhanya che, dhanya che. / / 19 / / maMtrI lIna thayA vicAre, gatabhava-smaraNe jAgyA, svayaMbuddha thayA kevI tyAM, devo pUMjavA lAgyA. devA = artha :-- maMtrI AvA vicAramAM lIna thaI javAthI pUrvabhavanuM smaraNa thatAM jAgRta thaI gayA. tyAM ja kSapaka zreNI mAMDI koInA upadeza vagara svayaMbuddha thaI kevaLajJAnane pAmyA. tethI devo AvI temane pUjavA lAgyA. // 2 // madhu-biMdusama alpa zithilatA, yuddha bhayaMkara bhALI, vicAravAna jIvo maMtrI sama, de sau doSo TALI. devA artha :- sAkara mizrita khIranA eka bindu mAtranI alpa zithilatAthI thayela bhayaMkara yuddhane bhALI vicAravAna jIvo, maMtrInI jema sarva doSone TALI potAnA AtmAnuM klyANa sAdhaze. / / 21 / / (3) mAyA-maMDapa mayadAnava-kRta, sthaLa-jaLa eka jaNAve, duryoghana jaLane sthaLa jANI, paTakuLa nija bhIMjAve. devA artha :- mayadAnavakRta eTale dAnavonA zilpI dvArA banAvela eka mAyA maMDapa hato. jemAM sthaLanA ThekANe jaLa dekhAya ane jaLanA ThekANe sthaLa jaNAya. tyAM duryodhana jaLane sthaLa jANI cAlyo. tethI paTakuLa eTale tenA kapaDAM bhIMjAI gayA ane jyAM pANI nahotuM tyAM pANI dekhAvAthI kapaDAM UMcA lIdhA. / / 22 / / draupadI yauvana-maThamAM bhUlI, sahaja hAsya-saha bolI : "aMdha pitAnA putro aMghA," vagara vicArye, bhoLI. devA artha :-- duryodhananA kapaDAM bhIMjAyelA joI yauvana-madamAM bhUlelI evI draupadI sahaja hAsya sAthe bolI UThI ke 'aMgha pitAnA putro aMdhA' ema vagara vicArye te bhoLIe kahI dIdhuM. duryodhananA pitA dhRtarASTra AMdhaLA hatA. tethI teM paNa AMdhaLA jevuM vartana karyuM; evA bhAvamAM draupadIe kahyuM. / / 23 / / duryodhana-ura vaira vasyuM to, draupadI dyute jItI; bharI sabhAmAM mAsika-kALe, cIra tANyAM; zI vItI! devA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' azithilatIthI thohA doSano jInjI IIIIIIII munine vahorAvatA khIranuM TIpu jAmIna upara paDyuM muni AhIra lIdhA uNa pAchI kya thISamAM lIkelA thakI ja bharyuM jIthI, tenA vicAramI kevaLajJAnI pAkhyA, khIranA eka TIpA vaDe aneka jIvonI hiMsA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) alpa zithilapaNAthI mahA doSanA janma 427 artha - te sahaja pramAdavaza hAsya vacanothI duryodhananA manamAM vera vasyuM. tethI draupadIne jugAramAM jItIne bharI rAjasabhA madhye mAsika-kALe tenA cIra tANyA. juo alpa zithilatAnuM phaLa! 24 bhIme duryodhana haNavAnI bhIkha pratijJA lIthI, mahAbhAratIya yuddha hiMsA akathya hAsya kIthI. devA artha :- AvuM duryodhananuM kRtya joIne bhIme duryodhana haNavAnI bhISma pratijJA grahaNa karI. tenA phaLasvarUpa mahAbhAratanuM yuddha maMDAyuM ane akathya eTale nahIM kahI zakAya evI jIvonI bhayaMkara hiMsA thaI. tenuM kAraNa alpa pramAdavaza karela draupadInuM hAsya hatuM. mATe je kAMI bolavuM te bahu vicArIne bolavuM, nahIM to bhayaMkara anarthanuM kAraNa paNa thaI jAya. rapA nepoliyana-paeNvana vaLI jojo, mahApratApI zro, yuddha sarve ghAryA jItyo, buddhimAM paNa pUro. devA artha - nepoliyana bonAporTanA jIvanane paNa jojo. te mahApratApI zUravIra hato. teNe sarve ghArelA yuddho jItyA. te buddhimAM paNa pUro hato. rA kUca kare nija sainya mokhare jarA vAra te sUto, chellA sainikane daI hukama jagADavA, te cUkyo. devA artha - potAnI senA mokhare eTale AgaLakUca karavA lAgI. nepoliyana chellA sainikane jagADavAno hukama ApI jarAvAra suto. paNa te sainika jagADavAnuM bhUlI gayo. razA vakhatasara pahoMcI nA zakatAM aMtima yuddha khoyuM mahArAjya lagabhaga yurapanuM; alpa UMgha-phaLa joyuM? devA artha :- have vakhatasara tyAM pahoMcI na zakatAM aMtima yuddhamAM lagabhaga yuropanuM mahArAjya je pote jItI gayo hato te badhuM khoyuM. alpa UMgha karavAnuM zuM phaLa AvyuM te teNe joyuM. mATe alpa pramAdathI mahAdoSa utpanna thAya che e dhyAnamAM rAkhavA yogya che. 28 mahAvIra-jIvanamAM jAo, cakravartI-suta-sukho tyAge RSabhaprabhunA saMge, khamavA bhAre duHkho. devA artha - mahAvIra bhagavAnano jIva pUrvabhavamAM bharata cakravartIno putrI marIcI nAme hato. tyAre cakravartIno putra hovA chatAM baghA sukho choDI, cAritra gharmanA bhAre duHkhothI khamavA mATe taiyAra thaI, zrI RSabhadevaprabhunA saMgano svIkAra karyo hato. rA. alpa vacana usUtra kahyAthI, bahu bhava UbhA kIghA, alpa zithilatAnAM bhAre phaLa, dIrghakALa lagI lIghAM. devA artha - pachI cAritragharma nahIM pALI zakavAthI marIcIe dIkSA choDI tridaMDI saMnyAsa dhAraNa karyuM. ekavAra te vyAdhi grasta thavAthI ziSya banAvavAnI icchA thaI. kapile AvI ekadA gharma viSe pUchyuM;
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 tyAre marIcIe tene Aryata gharma kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI kapile puchyuM : zuM tamArI pAse gharma nathI? tyAre marIcIe kahyuM : gharma to tyAM paNa che ane ahIM paNa che. ema alpa vacana usUtraprarUpaNAnuM bolavAthI lagabhaga koDAkoDI sAgaropama pramANa saMsAra upArjana karI bahu bhavomAM bhaTakyo. ema alpa zithilapaNAthI utsutraprarUpaNA karavAmAM bhAre phaLa dIrghakALa sudhI bhogavIne aMte bhagavAna mahAvIra thayA. tyAre temaNe paNa potAno A duSTa doSa ughADo pADI bIjAne paNa jAgRti ApI. [30nA (6) rAjA eka thayo bahu mAMdo, matyuM rasAyaNa khAze, kerI kada khAzo nahi, nahi to turta maraNa te sAthe." devA artha :- ekavAra rAjA bahu mAMdo thayo. rasAyaNa khAvAthI teno roga maTI gayo. paNa vaidhe rAjAne pharI e roga thAya nahIM tenA mATe evI carI batAvI ke tame kerI kadI khAzo nahIM. nahiM to tamAruM turaMta maraNa thaze. 31aaaa. evI AkarI karI batAvI; rAjA rAjya baghAmAM AMbAnAM sau jhADa kapAve, jANI sarva nakAmAM. devA. artha - vaidya evI AkarI karI eTale carI batAvI tethI rAjAe rAjyamAM rahelA sarva AMbAnA jhADane potAnA mATe nakAmAM jANI kapAvI dIdhA. 3rA gayo zikAre jaMgalamAM tyAM, AMbo suMdara bhALI, "chAyAthI nA jhera caDhe' kahIM tyAM ja baporI gALI. devA. artha - rAjA ekavAra zikAre gayo. tyAM jaMgalamAM suMdara AMbo bhALI, "enI chAyAthI kaMI jhera caDhe nahIM.' ema kahI te jhADa nIce ja baporano samaya pasAra karyo. 33 vRkSa uparathI sAkha paDI te, suMghI karamAM jhAlI, khAIza nahi huM kahI, karIne cIrIo sahune AlI. devA artha - tyAM vRkSa uparathI eka sAkha paDelI kerI nIce paDI. tene suMghIne rAjAe hAthamAM jhAlI rAkhI. pachI "ene huM khAIza nahI" ema kahI tenI cIrIo karIne badhAne ApI. /34. rahyo goTalo, A natha kerI" gaNa moMmA jyAM mUkyo, mUcha pAmI deha taje te; zithila mane nRpa cUkyo. devA artha - pachI rAjAne vicAra Avyo ke have A kerI nathI, A to goTalo che. ema gaNI jyAM goTalAne moDhAmAM mUkyo ke turta mUcha pAmI rAjAe deha tajI dIdho. ema mananI zithilatAthI rAjA cUkyo. tema ApaNuM mana paNa nimittAghIna zithila thaI jaze. mATe saMpUrNa jAgRti rAkhI evA nimittothI dUra rahevAmAM ja ApaNuM kalyANa che. [35 (7) eraMDA-DALe karI maMDapa, taraNe taraNe DhAMke, kSaNe kSaNe taraNuM umere, chelle taraNe bhAMge. devA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) pAramArthika satya 429 artha :- eraMDAnI DALIothI banAvela maMDapane ghAsanA taraNAthI DhAMkavA mATe eka eka taraNuM kSaNe kSaNe tenA upara nAkhe. chelle taraNe jyAre e vajana na khamI zake tyAre te maMDapa bhAMgI jAya. / / 36 / / tema ati aticAro seve najIvA, jIva pramAde, mahAvrato paNa bhAMge kI to durgati-patha te sAthe, devAnaMdana ho rAjacaMdra prabhu pyArA, A kaLikALe to amane uttaranArA. artha :-- tema jIva pramAdavaza najIvA aticAro eTale doSo ghaNA seve to te kadI mahAvratone paNa bhAMgI durgatinA mArge cAlyo jAya.. mATe devAmAtAnA naMdana zrImad rAjacaMdra prabhu amane ghaNA pyArA che, ke jemaNe A haDahaDatA huMDA avasarpiNI kALamAM paNa amane sAco mokSamArga batAvI amAro udghAra karyo. / / 37 / alpa zithilapaNuM paNa tyAgI, atyaMta puruSArtha AdarI, jIva jyAre samyakdarzanane pAmaze tyAre pAramArthika satya bhASA bolavAne te yogya thaze. prathama vyavahAra satya jIvanamAM AvyA pachI paramArtha satya Avaze. e viSe vistArathI A pAThamAM khulAsA ApavAmAM Ave che, je AtmArthIne hitakArI che. (6) pAramArthika satya (rAga dhanAzrI-giruA re guNa tuma taNA, zrI vardhamAna jinarAyA re) * sadgurunA guNa to ghaNA, smaruM pAramArthika satya hai, vaMdana karI pharI pharI kahuM, mAre to enI agatya re. saddagurunA guNa to ghaNA. artha :-- bhAvazramaNa evA sadguru paramakRpALudevanA guNo ghaNA che. paNa temAMthI emanA pAramArthika satya guNanI atre smRti karuM chuM. kemake mUrtimAna satyasvarUpa sadgurunA yoge jIvanI paramArtha dRSTi khUlIne satya AtmadharmanuM bhAna thAya che, temane vAraMvAra vaMdana karI kahuM chuM ke mAre A pAramArthika satyaguNanI ghaNI agatya eTale jarUra che, te ApanA ghaNA guNomAMthI mane ApavA kRpA karazo. IIII vastusvarUpa yathArtha je jANI, anubhavI bole re, satya gaNyuM te bolavuM; satya brahma-ratna khole re. sadgurunA artha :-- vastunuM yathArtha svarUpa jevuM jANyuM, anubhavyuM tevuM ja kahevuM tene vyavahAra satya kahyuM che. te satya bolanAra, brahmA eTale AtmArUpI ratnane pAmI zake che. kemake "sAcAmAM samakita varsajI, mAyAmAM mithyAtva, re prANI ma karIza mAyA lagAra." "jevA prakAre vastunuM svarUpa jovAthI, anubhavavAthI, zravaNathI athavA vAMcavAthI ApaNane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 anubhavavAmAM AvyuM hoya tevA ja prakAre yathAtathyapaNe vastunuM svarUpa kahevuM ane te prasaMge vacana bolavuM tenuM nAma vyavahArasatya." (va.pR.676) //rA be bhede te jANavuM: eka to satya vyavahAre re, bIjuM satya paramArthathI; AtmArthI te avaghAre re. sadgurunA artha - satyanA mukhya be bheda che. eka vyavahAra satya ane bIjuM paramArtha satya. AtmArthI e satyane avaghAravA prayatna kare che. "vastunuM yathArtha svarUpa jevuM jANavuM, anubhavavuM tevuM ja kahevuM te satya be prakAre che. "paramArthasatya ane vyavahAra satya." " (va.pR.675) //alii. pAramArthika have kahyuM, jJAnInAM vacana vicArI re, AtmAnI AtmA vinA koI vastu na thanArI re. sagurunA artha :- have jJAnIpuruSanA vacana vicArIne pAramArthika satya viSe kahuM chuM. ApaNA AtmAnI eka AtmA sivAya bIjI koI vastu thanAra nathI. ""paramArthasatya" eTale AtmA sivAya bIjo koI padArtha AtmAno thaI zakato nathI, ema nizcaya jANI, bhASA bolavAmAM vyavahArathI deha, strI, putra, mitra, ghana, ghAnya, gRha Adi vastuonA prasaMgamAM bolatAM pahelAM eka AtmA sivAya bIjAM kAMI mAruM nathI, e upayoga rahevo joIe." (va.pR.675) //4 nizcaya evuM jANI ja, bhASA bole vyavahAra re, strI, putra, dehAdi viSe anyatva niraMtara ghAre re. sadagurunA artha - AtmA sivAya bIjuM kAMI mAruM nathI evo aMtaramAM draDha nizcaya rAkhI, vyavahAramAM strI, putra, dehAdi viSe bolatA chatAM manamAM te mArA nathI evo anyatvabhAva niraMtara rahe te paramArtha satya bhASA che. pA. bIjAM kazuM AtmA vinA mAruM nathI vizvamAMhI re e upayoga rahe sadA bolyA pahelAM kAMI re. sadgurunA artha - eka AtmA sivAya A vizvamAM mAruM kazuM nathI. e upayoga pAramArthika bhASA bolanArane sadA rahe che. kA anya saMbaMthI bolatAM, anyano jIva na kAyA re, jAti, veSa, AbhUSaNo dekhe, lekhe mAyA re. sagurunA artha - anya AtmA saMbaMdhI bolatAM paNa vicAra Ave ke bIjAno jIva che te zarIra nathI. brAhmaNa, vaizya, jAti te AtmAnI nathI. strIveSa, puruSaveSa ke AbhUSaNo e baghI pugalanI mAyA che. karma saMyoge A dehAdi AtmAne grahaNa karavA paDyA che. "anya AtmAnA saMbaMthI bolatAM AtmAmAM jAti, liMga ane tevA aupacArika bheTavALo te AtmA na chatAM mAtra vyavahAranayathI kAryane mATe bolAvavAmAM Ave che; evA upayogapUrvaka bolAya to te pAramArthika satya bhASA che ema samajavAnuM che." (va.pR.675) //LI vyavahAranayathI te viSe upacAre varNana thAye re, evA upayoga vadhe, paramArthe satya gaNAye re. saddagurunA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) pAramArthika satya 431 artha - paravastane potAnI kahevI te vyavahAranayanI apekSAe upacAra eTale kahevAmAtra che. evA upayoganI jAgRtipUrvaka bolavuM te paramArthathI satya bhASA gaNAya che. dA. sau Aropita vastu je deha, strI, putrAdi viSe re, vAta kare paNa jANato bhinna svarUpa ura dIse re. sagurunA artha :- dehamAM svapaNAnuM AropaNa karIne, ke sagAMsaMbaMdhI evA strI putrAdimAM mArApaNano AropaNa karIne vAta karato hoya, te vakhate paNa potAnA aMtaramAM e sarva padArtha mArAthI spaSTapaNe bhinna che, ema pAramArthika bhASA bolanAra mAne che. 1. dRSTAMta eka mANasa potAnA Aropita dehanI, gharanI, strInI, putranI ke anya padArthanI vAta karato hoya te vakhate spaSTapaNe te te padArthathI vaktA huM bhinna chuM, ane te mArAM nathI, ema spaSTapaNe bolanArane bhAna hoya to te satya kahevAya." (va.pR.675) lAM mArAM nathI e mAnato bhAna sahita kahe koI re, to paramArthe satya te; bhASAsamiti le joI re. sagurunA artha:- deha kuTuMbAdine Aropita gharmavaDe potAnA kaheto hoya, paNa aMtaramAM bhAna sahita hoya ke e mArA nathI; to te paramArthe satya bhASA kahevAya che. te bhASAsamiti thaI ema mAna. bhagavAne jema AjJA ApI che te AjJAnA upayogapUrvaka bolavuM te bhASAsamiti che. 10 graMtha viSe vaLI varNave zreNika, celaNArANI re, banne AtmA te hatA, bhava-karma anya pramANI re. sagurunA artha :- koI graMthakAra graMthamAM zreNikarAjA ane calaNArANInuM varNana kare tyAre e banne AtmA hatA. paNa te bhava AzrayI temano A karma saMbaMdha hato. anya ghana, rAjya vagere paNa karmanA pramANe hatA. 2. draSTAMta jema koI graMthakAra zreNikarAjA ane calaNArANInuM varNana karatA hoya; to teo banne AtmA hatA ane mAtra zreNikanA bhava AzrayI temano saMbaMgha, agara strI, putra, ghana, rAjya vagereno saMbaMgha hato; te vAta lakSamAM rAkhyA pachI bolavAnI pravRtti kare e ja paramArthasatya." (va.pR.676) I/11aaaa saMyogo sau jAdA gaNI varNave, lakhe vyavahAre re, to paramArthe satya te; suSTi e Azaya zAre re. sagurunA artha :- maLelA sarva kuTuMbAdi saMyogone aMtarathI jAdA jANI uparathI vyavahAre temanI sAthe vartana kare, to te paramArthe satya gaNAya che. samyadraSTi mahAtmAnA hRdayamAM evo Azaya hoya che. 12aaaa samyavruSTi thayA pachI, abhyAse bolI zakAtuM re, paramArtha satya svarUpa A, pachIthI sahaja thaI jAtuM re. sadgurunA artha - samyagdarzana thayA pachI abhyAsathI A paramArtha satya bolI zakAya che. pachI vizeSa abhyAse te sahaja thaI jAya che. "samyakatva thayA bAda abhyAsathI paramArthasatya bolavAnuM thaI zake che; ane pachI vizeSa abhyAse sahaja upayoga rahyA kare che." (va.pR.676) /13 pachI upayoga rahyA kare, vizeSa abhyAsa sevya re. vyavahArathI ya satya je bolavuM mUke neve re- sadagurunA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - pachI samyadraSTine vizeSa abhyAsa thavAthI saheje te upayoga rahyA kare che. paNa je vyavahAra satya bolavAnuM ja neve mukI de to zuM thAya? I14o. tene bane na bolavuM paramArtha satyanuM kAMI re; tethI have vyavahAranI vAta alpa kahI AMhI re. sagurunA artha :- je vyavahAra satya bhASA na bole tenAthI paramArtha satya bhASA bolavAnuM kAMI banI zake nahIM. tethI have ahIM vyavahAra satyanI vAta thoDIka kahIe chIe. "vyavahAramaya AvyA vinA paramArthasatya vacana bolavAnuM bane tema na hovAthI vyavahArasatya nIce pramANe jANavAnuM che." (va.pR.676) I/15 jevI rIte vastune joI, vAMcI, anubhavI, suNI re, tevI rIte ja jaNAvatA, bole vANI saguNI re. sadgurunA artha - vastune je prakAre joI hoya, te saMbaMthI vAMcyuM hoya, anubhava thayo hoya ke sAMbhaLyuM hoya; tevI ja rIte sadaguNI puruSo te vAtane jaNAvavA vacana bole che. "jevA prakAre vastunuM svarUpa jovAthI, anubhavavAthI, zravaNathI athavA vAMcavAthI ApaNane anubhavavAmAM AvyuM hoya tevA ja prakAre yathAtathyapaNe vastunuM svarUpa kahevuM ane te prasaMge vacana bolavuM tenuM nAma vyavahArasatya." (va.pR.676) //lakA vyavahAre te satya che; draSTAMta tenuM ya A che re - azva bapore bAgamAM lAla dITho jo Aje re, sadagurunA artha :- vyavahArasatya kahevAya che. tenuM A draSTAMta che - koIno ghoDo bapore bAgamAM lAlaraMgano Aje dITho hoya to tema kahevuM. "draSTAMta H jema ke amuka mANasano lAla azva jaMgalamAM divase bAra vAgye dITho hoya, ane koInA pUchavAthI te ja pramANe yathAtathya vacana bolavuM te vyavahAra satya." (va.pR.676) 17LA tevuM ja yathArtha bolavuM, pUche jo koI AvI re; svArtha vA bhIti kAraNe vade na satya chupAvI re. sagurunA artha - jevuM joyuM hoya tevuM ja yathArtha bolavuM. jo koI AvIne pUche to paNa svArtha athavA bhayanA kAraNe satyane chupAvIne vacana bolavuM nahIM. /18 vyavahArasatya tene kahyuM temAM paNa Ama vicAro re, jIMva-vatha hetuM jo haze, vA unmattatAthI lavAro re- sagurunA artha:- tene vyavahArasatya kahyuM che. temAM paNa ema vicAro ke satya bolavAthI jo jIvonA vaghamAM te vacano kAraNarUpa thatA haze to te satya nathI paNa asatya che. paramakRpALudeve kahyuM che ke "satya paNa karuNAmaya bolavuM' athavA unmattatA eTale dArU pIdhelA mANasanI jema mohanA gAMDapaNamAM koI lavAro kare te kadAca sAco hoya to paNa sAco nathI; kemake te bhAna vagara bole che. "AmAM paNa koI prANInA prANano nAza thato hoya, agara unmattatAthI vacana bolAyuM hoya, yadyapi kharuM hoya topaNa asatyatulya ja che ema jANI pravartavuM. satyathI viparIta tene asatya kahevAya che." (va.pR.676) 19aaaa satya chatAM ya asatya te, A hRdaye draDha ghAro re, sva-paranI hiMsA sAthatuM satya na hoya vicAro re. sagurunA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) pAramArthika satya 433 artha - koI mohavaza bhAnavagara bolato hoya to te kadAca satya hoya to paNa asatya che. A vAtane hRdayamAM draDhapaNe ghArI rAkho. je vacanavaDe svapara jIvanI hiMsA thAya te satya vacana kahevAya nahIM; teno vicAra karo. 20aaaa keSa-rAga-ajJAnathI jyAM oNva vacana uccAre re, tyAM hiMsA nija jANavI, svarUpa zuddha visAre re. sadgurunA artha - rAgadveSa ajJAna sahita jIva vacana uccAre che tyAM potAnA AtmaguNonI ghAta thAya che, hiMsA thAya che. kemake potAnA zuddha svarUpane te bhUle che. 21nA pote potAno ari are! vAta kharI, svIkAro re, duHkhada mukhe moha che, tene vicArI nivAro re. sadagurunA artha - pote ja potAno zatru are! A vAta kharI che, teno svIkAra karo. sarva prakAranA duHkha ApavAmAM mukhyatve A mohanIyakarma che. tene vicArIne have dUra karo. rarA "muni' e nAma ja sUcave-mona ja, bole toye re; pUrvokta rIte vicArIne bole paNa "munipaNuM'hoye re. sadgurunA artha - muni e nAma ja maunapaNAne sUcave che. ghaNuM karI prayojana vinA bole ja nahIM te muni. muni jyAre bole tyAre mAro eka AtmA ja che ema pUrvokta rIte vicArIne bole che. mATe bolatA chatAM paNa te mauna che. ""muni' e nAma paNa A pUrvokta rIte vicArIne vacana bolavAthI satya che. ghaNuM karIne prayojana vinA bolavuM ja nahIM tenuM nAma munipaNuM." (va.pR.676) //ra3. uttama mauna gayuM chatAM, satya to tethI ya sAruM re, priya vacana tethI caDhe, re! brahma-vacana to nyAruM re. sadgurunA artha - vyavahAramAM maunane uttama gaNyuM che. paNa bolavuM paDe to satya vacana bolavuM sAruM che. satya vacana sAthe "satya paNa priya bolavuM.' e vaghAre caDhiyAtuM che. ane jethI brahma eTale AtmaprApti thAya evA jJAnIpuruSanA vacano bolavA te to sarvathI zreSTha nirAlA che. 24 mauna mahAtmA sau rahyA tIrthakara e ja vicAre re; varSo sADA bAra jo, mauna mahArvara ghAre re. sadgurunA artha:- sau tIrthaMkarAdi mahAtmAo mauna rahyA tema zrI mahAvIra prabhu paNa mohane haNavAnA vicAre sADAbAra varSo sudhI mauna ghAraNa karIne rahyA. rapA pUrva tIrthaMkarAdi mahAtmAoe Ama ja vicAra karI maunapaNuM ghAraNa kareluM ane sADAbAra varSa lagabhaga maunapaNuM ghAraNa karanAra bhagavAna vIraprabhue AvA utkRSTa vicAre karI AtmAmAMthI pheravI pheravIne mohanIyakarmano saMbaMgha kADhI nAkhI kevaLajJAnadarzana pragaTa karyuM hatuM." (va.pR. 676) rAgAdika rahita te prabhu vastu yathArtha jaNAve re, topaNa mauna gaNAya te, munipaNuM akhaMDa TakAve re. sagurunA artha :- rAgadveSAdi bhAvothI rahita vastunuM yathArtha svarUpa jaNAvatAM chatAM paNa prabhune maunapaNuM
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 gaNAya che. te munipaNAne aticAra rahita akhaMDapaNe TakAvI rAkhe che. "rAgadveSa ne ajJAna vinA yathAsthita vastunuM svarUpa kahetAM bolatAM chatAM paNa munipaNuM maunapaNuM jANavuM." (va.pR.676) 26aaaa ati utkRSTa vicArathI pharI pharI vicArI re, TALI mohanIya karmano saMbaMgha, sthiratA ghArI re. sagurunA artha - prabhu mahAvIre ati utkRSTa vicArabaLe pharI pharI vicArIne mohanIyakarmano saMbaMdha AtmAmAMthI TALI daI svarUpamAM zAzvata sthiratAne ghAraNa karI. rA. kevaLa darzana-jJAna te aMte aho ! upajAve re, paramArtha satyakaeNpa dezanA detA bhavyone bhAve re. sagurunA artha :- aho! aMte kevaLajJAna ane kevaLadarzana pragaTAvI, paramArtha satyarUpa dezanA ApatAM prabhu mahAvIra bhavyone bahu gamI gayA. 28 AtmA jo ghAre bolavA satya, nathI e bhAre re, bhASA satya ghaNAkharA bole sajjana vyavahAre re. sadgurunA artha :- AtmA jo satya bolavA ghAre to te kaMI nahIM banavA yogya bhAre kAma nathI. satya bhASA to vyavahAramAM ghaNA kharA sajjano bole che. "AtmA ghAre to satya bolavuM kaMI kaThaNa nathI. vyavahAra satyabhASA ghaNI vAra bolavAmAM Ave che, paNa paramArthasatya bolavAmAM AvyuM nathI; mATe A jIvanuM bhavabhramaNa maTatuM nathI." (va.pR.676) /29aaaaN paramArthathI satya to nathI hajI suthI ya bolAyuM re, bhave bhramaNa tethI TakyuM; hajIM nathI mamatva bhulAyuM re. sagurunA artha :- paramArthathI satyabhASA hajI sudhI bolAI nathI. tethI bhavomAM bhramaNa karavAnuM haju TakI rahyuM che. kemake hajI sudhI aMtarathI para padArtha pratyeno mamatvabhAva bhulAyo nathI, arthAt mArApaNuM haju emane ema cAlyuM Ave che. 30 mAyAnA pAyA gaNo asatya vacana-prapaMco re, vizvAsaghAta kare are! vaLI khoTA dastAvejo re. saddagurunA artha - mAyA kapaTanA pAyA eTale AghArarUpa A asatya vacanavaDe baghA prapaMco thAya che. kemake asatya bolyA vinA mAyA thatI nathI. are! mAyAvI loko koIno vizvAsaghAta karI de athavA khoTAM dastAvejo banAvI bIjAne duHkhI karatA paNa acakAtA nathI. asatya bolyA vinA mAyA thaI zakatI nathI. vizvAsaghAta karavo teno paNa asatyamAM samAveza thAya che. khoTA dastAvejo karavA te paNa asatya jANavuM." (va.pR.676) //31| mAnArthe tapa Adare, darzAve Atma-hitArthe re, e sau asatyamAM gaNo, kardI na gaNAya AtmArthe re. sadagurunA artha - mAna moTAI meLavavA tapa kare ane bIjAne AtmArthe karuM chuM ema darzAve; e sau jUTha prapaMco asatyamAM gaNAya che. e kadI AtmArthe gaNAya nahIM.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) pAramArthika sanya "anubhavavA yogya padArthanuM svarUpa anubhavyA vinA ane iMdriyathI jANavA yogya padArthanuM svarUpa jANyA vinA upadeza karavo te paNa asatya jANavuM. to pachI tapapramukha mAnAdinI bhAvanAthI karI, AtmatiArtha karavA jevo dekhAva, te asatya hoya ja ema jANavuM,'' (va.pU.67) ||32|| akhaMDa samyagdarzane saMpUrNa bolI zakAtA re, paramArtha-satya-zabda sau asaMgatA samajAtAM re. sadgurunA artha :-- akhaMDa samyagdarzana Avye AtmAnuM asaMgapaNuM samajAtAM saMpUrNa 5ramArtha satya bhASA bolI zakAya. "akhaMDa samyagdarzana Ave to ja saMpUrNapaNe paramArthasatya vacana bolI zakAya; eTale ke to ja AtmAmAMthI anya padArtha bhinnapaNe upayogamAM laI vacananI pravRtti thaI zake." (pR.76) 33|| bhinnapaNe upayoganI jAgRtisaha uccAre re parapadArthanA zabda, to paramArtha satya AkAre re. sadgurunA 435 = artha :-- parapadArtha mArAthI sAva bhinna che. ema upayoganI jAgRti sAthe parapadArtha saMbaMthI zabdo uccAre, to te paramArtha satyanA AkArane dhAraNa kare che. / / 34 / / muni ane upAsako 5ramArthasatyanA laze re, mahAvratI ke dezI vratI che vyavahAranaya pakSe re. sadgurunA = artha - muni ane bIjA upAsako paramArthasatyanA lakSapUrvaka ArAdhanA kare che. temAM vyavahAranayanA pakSathI jotAM koI mahAvratI muni che ane koI dezavratI zrAvaka che. jenA AtmopayogamAM paramArthasatyanI ghArA akhaMDapaNe rahe te muniveSa vinA paNa muni che, ane jene AtmopayoganuM bhAna nathI te muni veSa hovA chatAM paNa amuni che; arthAt zudgha upayogamAM je 2maNatA kare te ja sAdhu ane te ja bhAvamuni che. kemake upayoga e ja sAdhanA che. upayoga e ja dharma che. // 35 // satya viSe upadeza A, sau vAraMvAra vicAro re, yathAzaktie te krame narabhava-sArthakatA ghAro re. sadgurunA artha - satya viSeno A upadeza karyo, teno sau vAraMvAra vicAra karo. tathA yathAzaktie kramapUrvaka vyavahA2satya ane paramArthasatyanA paMthe cAlI A amUlya narabhava sArthaka karavAno avazya prayatna karo. "A kahelA satya viSe upadeza vicArI te kramamAM avazya AvavuM e ja phaLadAyaka che." (0.1.67) ||36 vyavahArasatya vinA paramArthasatya Ave nahIM ane paramArthasatya AvyA vinA yathArtha AtmabhAvanA thaI zake nahIM. AtmabhAvanA bhAvyA vinA kevaLajJAna Upaje nahIM. ane kevaLajJAna pAmyA vinA jIvano mokSa thAya nahIM. mATe sadaiva Atama bhAvanA bhAvavA yogya che. 'Atama bhAvanA bhAvatA jIva lahe kevaLajJAna re jyAre dehanI bhAvanA bhAvatAM jIva saMsArane vadhAre che. huM dehAdisvarUpa chuM, deha, strI, putrAdi mArA che evI bhAvanA bhAvavAthI jIvano rAgabhAva vadhI jaI saMsAranI vRddhi kare che. jyAre tethI viparIta AtmabhAvanA bhAvavAthI AtmAmAM Atmabuddhi thaI, parapadArtha pratyeno rAgabhAva ghaTe che. krame
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 karI rAgadveSa ghaTavAthI, te kSaya thaI kevaLajJAna pragaTe che. kevaLajJAna pAmyAthI zAzvata sukhasvarUpa evA mokSane jIva pAme che. mATe sarva sukhanA mULa kAraNabhUta evI AtmabhAvanAne samajI tenI upAsanA kema karavI tenuM mArgadarzana A pAThamAM ApavAmAM Ave che - Atma-bhAvanA (chaMda-AkhyAnakI vA bhadrAvRtta : upajAtino bheda) zrI rAjacaMdra prabhupAda vaMduM, anAtha (mumukSa) nA je paramArtha-baM; A yugamAM je pragaTAvanArA, yathArtha zuddhAtma-vicAra-thArA. 1 artha :- zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM huM praNAma karuM chuM ke je paramArthe anAtha evA jIvane athavA mumukSu jIvane AtmArtha pamADavA mATe baMdhu eTale mitra jevA che. A kaLiyugamAM jyAM mokSamArga bahu lopa thaI gayo che tevA kALamAM paNa yathArtha zuddhAtma-vicAradhArAne pragaTAvanArA che. tenA saMtAna je moha-malinatAnAM, kaSAya-ajJAna have javAnAM; caitanyamUrti prabhu zuddhatAnI, rahe ure to bhIti hoya zAnI? 2 artha - jagatamAM AtmavicAradhArA pragaTa thavAthI moharUpI malinatAnA saMtAna jevA A kaSAyabhAvo ke ajJAna, te have je puruSArtha karaze tenA avazya nAza pAmaze. jenA hRdayamAM zuddhatAnI caitanyamUrti evA paramakRpALudevano nivAsa che tene have bhavabhaya zAno hoya? te muktinA paMthe caDhI jaze. rA. Atma-svabhAve na vikalpa koI, vibhAvathI bhinna, sukhI, amohI, nibaMdha, askRSTa, ananya bhALo, sadAya AtmA sthiratA ja vALo. 3 artha :- zuddha AtmasvabhAvamAM koI vikalpa nathI. te zuddhAtmA vibhAvabhAvothI judo che, sadA sukhI che, rAgadveSanA mohabhAvothI rahita amohI che. kamathI baMdhAyelo nathI paNa abaddha che, kamoMthI spardhAyelo nathI mATe askRSTa che. potAnA ja svarUpamAM ramanAro hovAthI ananya eTale bIjArUpe nathI. te zuddhAtmA nizcayanaye cAritraguNavALo hovAthI sadA svasvarUpamAM sthiratA karavAnA svabhAvavALo che. hA saMyoga nA moha-malinatAno, rahe asaMyuktapaNe, pramANo; draSTAMta aMbuja-jaLa vicAruM, na baMgha ke sparza, jaLe ya nyAruM. 4 artha :- AtmA sAthe moharUpI malinatAno saMbaMgha asaMyuktapaNe eTale ekamekapaNe nathI, paNa jaLakamaLavat che. e vAtane draSTAMtathI samajI pramANabhUta mAno. aMbuja eTale kamaLa, je jaLamAM ja rahevA chatAM jaLathI baMdhAyela nathI ke jaLathI sparzAyeluM paNa nathI. te sadA jaLathI nyAruM rahe che. //4 dekhAya nitye jaLamAM raheluM, sadAya koruM ravi teja-gheluM; mATI taNAM vAsaNa bhinna to ye, dareka che mATI rUpe ja jo e. 5 artha - kamaLa hamezAM jaLamAM raheluM dekhAya che chatAM sadAya te jaLathI koruM rahe che, bhijatu nathI.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) Atma-bhAvanA 437 tathA sUryanA tejathI te gheluM bane che, arthAt kamaLa biDAyeluM hoya to paNa sUryanA tejathI te khIlI UThe che. mATInA vAsaNa bhale judA AkAre hoya to paNa dareka vAsaNa mATInA ja banelA che. tema AtmA karmanA saMyoge aneka paryAya pAme to paNa te sadA AtmArUpe ja ananya rahe che; bIjA rUpe thato nathI. //pA. Adyata-madhye kardI mArTI vinA, rahe nahIM, draSTi gaNo navI nA; vAridhi mojAMthI jaNAya kSubdha, anila-yoge, na vicAra-siddha; 6 artha - Adi, aMta ke madhyamAM te vAsaNa mATIrUpe ja rahe che. mATI vinA vAsaNanuM astitva rahe nahIM. A koI navI draSTi eTale navIna vAta nathI paNa anAdithI ema ja che. vAridhi eTale samudra, te mojAMthI kSubdha eTale khaLakhaLATavALo jaNAya paNa te anila eTale pavananA yogathI che. e vAta vicArathI siddha na thAya to jaLanI bIjI sthitino vicAra karIe. IIkA goLe raheluM jaLa zAMta nitya, sahAya vinA svarRpe rahe te; AkAra sonuM gharatuM ghaNAye, na koI AkAra rUpe sadAye. 7 artha - goLAmAM raheluM jaLa hamezAM zAMta rahe che. koInI sahAya vinA sadA svarUpamAM rahe che; khaLakhaLATa karatuM nathI. tema AtmA paNa karmanA abhAve potAnA sahaja svarUpamAM rahe che. sonuM aneka AkArane ghAraNa kare che. te koI eka AkArarUpe hamezAM rahetuM nathI. zA sAmAnyatA sarva viSe ja sAcI, raho ne tatkALa-rUpe ya rAcI; viroghI agni-jaLanA svabhAvo, UnA jaLa eka, na citta lAvo. 8 artha:- sonAnI sarva paryAyomAM, sonAnI sAmAnyatA eTale hovApaNuM to che ja, e vAta sAva sAcI che. paNa sonAnI koI tatkALa paryAya joI te paryAyane ja vastunuM svarUpa na mAno. tema AtmA manuSyAdi koI paNa paryAyamAM hoya paNa te paryAyane ja AtmA na mAno. agni ane jaLanA svabhAvo virodhI che. tethI UnuM jaLa joIne A to garama ja che ema ekAMte na mAno. dA. pANI paDe uSNa chatAM ya lALA bujhAI jAtA najare nihALyA; tevI rIte sarva vizeSaNo e; sadAya AtmA svarRpe gaNyo che. 9 artha - kemake uSNa eTale garamapANInI ghAra paNa jo lALA eTale aMgArA (devatA) upara paDe to te bujhAI jAya che, ema najare joyuM che. kemake pANI saMyoge garama hovA chatAM paNa te svabhAvathI to zItaLa ja che. tevI rIte sarva vizeSaNothI yukta eTale krodhAtmA, mAnAtmA, mAyAvALo AtmA, ke lobhavALo AtmA vagere karmane AdhIna dekhAvA chatAM paNa te sadA potAnA svarUpamAM rahe che. svasvarUpano te kadI tyAga karato nathI. Io. jevA thavuM hoya, sadAya tevo, vicAra-abhyAsa ananya sevo; dehAdi-ciMtA-phaLa deha bhALo, svarUpa-saMge paramAtmatA lyo. 10 artha:- jevA thavuM hoya tevo sadaiva vicArarUpa abhyAsa ananya eTale te maya thaIne sevo. deha, kuTuMbAdimAM te maya thaI ciMtA karavAnuM phaLa navA deha ghAraNa karavAnuM thaze ane AtmAmAM Atmabuddhi thaI svarUpa tanmayatAnuM phaLa paramAtmapadanI prAptirUpa Avaze.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 "bIjA dehotaNuM bIja, A deha AtmabhAvanA; videha muktinuM bIja, AtmAmAM AtmabhAvanA." -samAdhizataka /10gA. jJAnAdi guNe paripUrNa huM to, sadA arUpI suvizuddha chuM, jo; nA anya mAruM paramANuM mAtra, ThagAya sarve gaNI nija gAtra. 11 artha - huM to jJAna, darzana, sukha, vIryAdi guNovaDe sadA paripUrNa chuM. mULasvarUpe sadA arUpI chuM. ane prakRSTapaNe sadA suvizuddha svabhAvavALo chuM. A jagatamAM eka AtmA sivAya paramANu mAtra paNa mAruM nathI. ema AtmabhAvanA karavAyogya che. chatAM sarve ajJAnI jIvo A gAtra eTale zarIrane ja potAnuM svarUpa mAnI ThagAya che; arthAt parane potAnuM mAnI, svayaMne ja Thage che. 11aaaa huM zuddha jJAnI mamatA rahita, suM-darzane pUrNa, samAdhi-citta; temAM rahI sthira, baMghAya karma-haNI, lauM huM ziva-thAma-zarma. 12 artha - pharI AtmabhAvanA bhAvI karmone kema zithila karavA tenA upAyo nIce batAve che - huM zuddhajJAnI samAna mamatA rahita svabhAvavALo chuM. samyakdarzanathI paripUrNa chuM. mArA cittamAM eTale jJAnamAM sadaiva samAdhi che. te AtmasvasthatArUpa samAdhimAM sthira rahI, baghAya kamone haNI, have mokSarUpI ghAmamAM jaI zarma eTale zAzvata sukhane prApta karuM. 12aa jo pIMpaLe lAkha samAna karmo, nibaddha ghAte jIMva-zuddha gharmo caitanya che dhRva vadhe-ghaTe A, mRgI taNA vega samAna lekhA. 13 artha :- jema pIpaLanA jhADa upara lAkha coTelI hoya tema karmo nibaddha eTale AtmA sAthe baMghAIne jIvanA zuddha svabhAvamaya guNadharmone ghAte che. chatAM caitanyamaya evo AtmA to dhruva ja rahe che. paNa A kamamAM vadha-ghaTa thayA kare che. tethI te karmo mRgI eTale haraNInI jema uchALA mAryA kare che athavA mRgI eTale hisTirIyAnA rogIne jema vega Ave tema AvyA kare che. 13 karmo krame thAya, jatAM jaNAya, zItAdi peThe jvaramAM manAya; AtmA svayaM nitya rahe trikALa, acUka vijJAnarUpe nihALa. 14 artha :- A kama kramapUrvaka samaye samaye baMghAyA kare che. ane samaye samaye tenI nirjarA paNa thatI jaNAya che. jema TADhiyA tAvamAM koI vAra ThaMDIno anubhava thAya ane vaLI te ThaMDI dUra thaI zarIra garama paNa thaI jAya che. chatAM AtmA to svayaM traNekALa nitya rahe che. ane tenA vijJAnarUpa eTale vizeSa jJAnarUpa rahelA jJAnadarzanAdi guNo paNa acUkapaNe tevA ja rahe che ema tuM jANa. 14 AtmA svayaMrakSita nitya jANo, anAtha karmo na Take pramANo; rokAya nA kALa kadApi jema, kharI jatAM karma aroka tema. 15 artha - pratyeka AtmA sadA svayaMrakSita che. enI rakSA mATe koInI jarUra nathI. ene haNavA koI samartha nathI. anAtha evA kamoM paNa sadAkALa TakI zake ema nathI. jema kALa eTale samaya jaI rahyo che tene kadApi rokI zakAya nahIM tema udaya AvelA karmone kharI jatAM koI rokavA samartha nathI. 15 AkuLatApUrNa, askha-ghAma, svabhAva karyodayano pramANa; AtmA nirAkula sadA vicAro, apAra sukhe paripUrNa thAro. 16
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (97) Atma-bhAvanA 439 artha :- karmanA udayano svabhAva AkuLatApUrNa che. arthAt AtmAne azAMti upajAvanAra che ane asukha-dhAma eTale duHkhanuM ja ghara che; jyAre AtmAno svabhAva sadA nirAkula che ema vicAro. AtmA to svayaM anaMta sukhathI paripUrNa che ema manamAM zraddhA karo. / / 16 / / AgAmI kALe phaLadAryo karyo, ghare ure garbhita duHkha-tharmo; AtmA nathI pudgala-bhAva-hetu, aduHkhakArI, bhava-aMbu-setu. 17 artha :-- AgAmI eTale bhaviSyakALamAM phaLa ApanAra karmo je sattAmAM paDyAM che. te paNa garbhita rIte duHkhanA dharmone ja dhAraNa karela che. je pudgala paramANunuM pariNamana thaI rahyuM che tenuM kAraNa AtmA nathI. te svataH che. AtmA to aduHkhakArI eTale anaMta sukhamaya svabhAvavALo che, ane AtmabhAvanA che te jIvane bhava-aMbu eTale bhavajaLathI pAra utAravAmAM setu eTale pula samAna che. / / 17 / / AvA vicAre jIva bhedanAne, zithila karmodayathI pichAnecaitanya-bhAnu, khasatAM kukarmAM; amApa teje pragaTe svadharmo. 18 artha :- upa2okta bhedazAnanA vicAra karavAthI jIvanA karmodaya zithila thatAM jAya che, tethI sUrya samAna potAnA caitanya svarUpa AtmAnI tene oLakhANa thAya che. pachI kukarmonA AvaraNo khasatAM AtmAnuM amApa teja jvAjaNyamAna thaI potAnA anaMta guNadharmo pragaTe che. / / 18 / huM mukta sarve parabhAvathI che, asaMga chuM dravyathI ekalo huM, kSetre asaMkhyAta gharuM pradezo, svadeza vyApI avagAhanA zo. 19 have AtmabhAvanA karavA AtmasAghana batAve che :-- artha :-- huM sarva parabhAvathI mukta chuM, huM bhAvakarma, dravyakarma, naukarmathI rahita asaMga chuM, dravyathI joIe to huM ekalo chuM. kSetrathI AtmAnA asaMkhyAta pradezone ghAraNa karanAra chuM. ane svadehamAM vyApelo chuM. svadeha pramANa e mArI avagAhanA eTale AkAra che. / / 19 / / kALe svaparyAya pariNamaMto, ajanma ne zAzvata-dharma-vaMto chuM zuddha caitanya, vikalpa-hIna, sva-bhAva-draSTAja, vijJAnalIna. 20 artha :-- kALathI huM samaye samaye svaparyAyamAM ja pariNamuM chuM, huM ajanma chuM. mAro koI kALe janma = thayo nathI. kemake huM zAzvata dharmavALo chuM, ane bhAvathI huM jJAnadarzanamaya zuddha caitanya svarUpa chuM. mAro svabhAva nirvikalpa draSTA che ane potAnA vizeSa jJAnamAM ja lIna rahevAvALo chuM, / / 20 / / AtmasAdhana "dravya - huM eka chuM, asaMga chuM, sarva parabhAvathI mukta chuM. kSetra - asaMkhyAta nijaavagAhanA pramANe che. kALa - aja2, amara, zAzvata chuM. svaparyAyapariNAmI samayAtmaka chuM. bhAva - zuddha caitanyamAtra nirvikalpa draSTA chuM.' (va.pU. 4 jJAnI krame Atma-vicAra arthe kahe zarIre nija bhAva varte, tyAMthI krame prANa nijAnma thAro, pachI gaNo indriyonA pracAro. 21
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 have kevI rIte AtmabhAvanA karIne Atma anubhava sudhI pahoMcavuM teno krama batAve che : artha :- jJAnI puruSo kramapUrvaka AtmavicAraNA karavA mATe kahe che ke sau prathama jIvane potAnA zarIramAM Atmabuddhi varte che. tyAMthI kramapUrvaka zvAsamAM potAnuM AtmApaNuM ghAro ke jANe zvAsa e ja AtmA haze. pachI indriyomAM AtmApaNAnI kalpanA karo ke indriyo AtmA haze. 21aaaa. indriyathI AgaLa citta-vRtti, vikalpa-saMkalpa-taraMga-mUrti; aMte sthira jJAnanI bhAvanAmAM, na anya AlaMbana ekatAmAM. 22 artha - pachI indriyothI AgaLa jaI, indriyone calAvanAra evuM mana te AtmA haze? te mana to karmane AdhIna saMkalpa vikalpanA taraMgonI mUrti che. evA manane have aMte AtmajJAnanI bhAvanAmAM rokI sthira karo. 'jJAne bAMdhyuM mana rahe.' bIjA haThayoga vagere anya AlaMbano AtmA sAthe ekatA karavAmAM kAryakArI nathI. rirA vANI ane kAya sa-upayoge yame rame jo sthiratA-prayoga, samyakatva ghArI jIMva Atma-arthe prazAMta AtmA karavA pravarte. 23 artha :- pachI vANI ane kAyA paNa upayoga sahita ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane parigraha tyAgarUpa pAMca yamamAM AtmasthiratA karavA mATe pravarte to jIva samyakdarzanane pAme che. samyakatva pAmyA pachI aMtardhAtmA thavAthI potAnA AtmAne prakaSTa zAMta karavAne mATe te kaSAya nivAravAno ja prayatna kare che. rA. vikalpa sau joya taNA visAyeM, bane rahevuM anubhUti-sAre; AtmA rahe zeyarUpe ja eka, ananyarUpe pariNAma cheka. 24 artha - zeya eTale jJAnamAM je padArtho jaNAya che te sarva vikalpone bhUlavAthI sArabhUta evI Atma anubhUtimAM sthira rahevAnuM bane che. tyAM zeyarUpe eka AtmA hoya che. jyAM sudhI Atma anubhUtimAM hoya tyAM sudhI pariNAma bIje jatAM nathI; ananyarUpe eka AtmAmAM ja rahe che. /24. tevI dazAmAM skura UThatI ko, apUrva AnaMda-jharA samI, jo Urmi ure; vismRta thAya anya, svarUpanuM bhAna akathya, ghanya! 25 artha :- upara kahI tevI AtmaanubhUti dazAmAM apUrva AnaMdanIjharA jevI aMtara AtmAnaMdanI urmio-laherIo pharI UThe che. tyAre bIjuM badhuM bhUlAI jAya che ane akathya eTale kahI na zakAya evuM AtmasvarUpanuM adbhuta bhAna pragaTe che. je jIvanane dhanya banAve che. //rapanA evo na AnaMda jarAya bhoge, kahyo atIndriya mahAjanoe: nA e anumAna, na mAtra zraddhA, anubhave te samaje sva-vettA. 26 artha - AtmAnA anubhavano je AnaMda vedAya che, tevo AnaMda jarA paNa bhogamAM nathI. te AtmAnaMdane mahApuruSoe atIndriya AnaMda kahyo che. te AtmAnaMda e anumAna nathI ke mAtra zraddhAno viSaya nathI. paNa je tene anubhave te ja tenA yathArtha svarUpane jANe che. rA. samyakatvaghArI samaja svabhAva, vibhAva to karma-janita bhAva; dehAdi nA jANI zake jarAya, svarUpa te nA kadIye manAya. 27
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) Atma-bhAvanA 441 artha - te AtmAnaMdane samyakadraSTi puruSo potAno svabhAva samaje che. ane vibhAvane karmanI upAdhithI utpanna thayelo aupAthika bhAva mAne che. te AtmAnaMdane deha, indriyo ke mana, jarAya jANI zake nahIM. tethI A dehAdine kadI paNa potAnuM svarUpa mAnI zakAya nahIM. raNA jANI taje karma-vipAka-doSo, rahe svabhAve taDeM rAga-roSo; rAgAdi nA te paramANu mAtra ure ghare iSTa rUpe supAtra. 28 artha - samyakudraSTi puruSo A deha kuTuMbAdine karmavipAkanA doSothI AveluM phaLa jANI, tenA pratyenA mamatvabhAvano tyAga kare che. ane rAgadveSanA bhAvone tajI svabhAvamAM magna rahe che. tevA supAtra samyakudraSTi jIvo rAgadveSAdi bhAvone paramANumAtra paNa iSTa gaNIne hRdayamAM sthAna ApatA nathI. 28 AtmA-anAtmA paNa oLakhe nA, gaNAya samyatva vivekI te nA; jJAnI, muni, kevaLI, zuddha nAme gaNAya AtmA paramArtha mAnya. 29 artha - je AtmA ane anAtmA eTale zarIrAdi jaDa pudgalanA svarUpane paNa oLakhe nahIM, te samyakudraSTi puruSa gaNAya nahIM. te vivekI paNa gaNAya nahIM. kAraNa ke jaDa-cetananA bhedane jANe te ja kharo vivekI che. jJAnI, muni, kevaLI e nAmo paNa zuddhapaNe kyAre gaNAya ke jyAre te AtmAo paramArtha samakitane pAmelA hoya tyAre. rA. temAM svabhAve sthiti ghAranArA muni bhavAbdhi tara tAranArA. rAgAdithI baMgha, virAgatAthI mukAya jIvo, jina sarva sAkSI. 30 artha :- AtmasvabhAvamAM sthiti ghAranArA muni ja bhavAbdhi eTale saMsArarUpI samudrathI tare che ane bIjAne paNa tArI zake che. rAgadveSAdi bhAvothI jIvane karmabaMgha thAya che. ane viraktabhAvathI jIvo karmathI mukAya che. A vAtanA sarva jinezvaro sAkSI che; arthAt sarva jinezvaronuM e ja kahevuM che. paramakRpALudeve paNa AtmasiddhinI somI gAthAmAM e ja kahyuM che : "rAgadveSa ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, teja mokSano paMtha." -zrImad rAjacaMdra 3i0gA. jJAnI gaNe nA para vastu mArI, sva sarva AtmA ja, asaMga ghArI; chedAya tethI para vastu toye, bagADa mAro ne jarAya hoya. 31 have jJAnI puruSonI AtmabhAvanA kevI hoya te jaNAve che : artha - sAcA AtmajJAnI puruSo zarIrAdi paravastune kadI potAnI mAnatA nathI. potAno mAtra eka AtmA ja, je sadA asaMga svabhAvavALo che. tethI paravastu zarIrAdi chedAvAthI mAro jarAya bagADa thato nathI ema mAne che. jema pa.pU.prabhuzrIjI kahe-cakarI caDhe, bebhAna thaI javAya paNa A dehathI judA thaIne beThA beThA jovAnI majA paDe che. 31aaaa bhedAya dehAdi bhale, bhaNuM nA-"mane paDe duHkha" mane gaNuM nA; corAI jAye ghana sarva toye, "badhuM gayuM muMja' ure na hoya. 32 artha - jJAnI puruSo, dehAdi bhale bhedAI jAya to paNa koIne kahe nahIM ke mane duHkha paDe che. mana
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 para e vAtane letA nathI. temanuM sarva ghana corAI jAya, to mAruM badhuM gayuM ema temanA hRdayamAM hoya nahIM. [3rA. jAo baLI sarva vinAza-pAtra, yatheccha chUTo para vastu mAtra; mAruM baLe nA paramANu mAtra, na roma mAruM pharakAya atra. 33 jene AtmabhAvanA draDha thaI hoya tenA kevA vicAra hoya te kahe che : artha :- je nAzavaMta vastuo kALAMtare vinAzane pAtra che te bhale baLI jAo ke nAza pAmo, je mArA svarUpathI mAtra para che te vastuono viyoga thAo ke jema thavuM hoya tema thAo; temAM mAruM paramANu mAtra paNa baLatuM nathI. tethI mAruM eka roma paNa pharakAya nahIM. evI mAnyatA jJAnI puruSonI hoya che. namirAjarSine indra mAyAthI mithilAnagarI baLatI dekhADIne kahyuM : tamArI mithilA baLe che. tyAre namirAjarSi kahe : mithilA baLavAthI mAruM kaMI baLatuM nathI. 33 AtmA nathI chedya, abhedya nitya, ajanma, vRddhi-maraNe rahita; evuM gaNI tyAM rata-citta thAuM, svabhAva-saMtuSTa banI zamAuM. 34 artha - AtmA koIthI chedI zakAya nahIM. te sadA abhedya che. teno kadI janma nathI. te AtmAnA pradezo kadI vaghatA nathI, ke te kadI marato nathI. evuM mAnIne te AtmAmAMja sadA tanmaya thAuM. potAnA svabhAvamAM ja saMtuSTa banI temAM ja samAI rahyuM. "samajyA te samAI gayA, samajyA te samAI rahyA." ||34mAM tRpti svabhAve gharI ura rAkhuM, sadA mahA uttama sukha cAkhuM. AghAra AtmA taNI bhAvanAno, TakAvatAM kevaLajJAna pAmo. 35 artha - AtmasvabhAvamAM ja kharI tRpti che. e vAtane mArA hRdayamAM gharI rAkhI jo sapuruSArtha karuM to huM paNa sadA AtmAnA mahAna sukhane cAkhI zakuM. te uttamasukhano AdhAra AtmAnI bhAvanA che. te AtmabhAvanAne TakAvI rAkhanAra kevaLajJAnane pAme che. mATe paramakRpALudeve maMtra rUpe jaNAvyuM ke : "Atama bhAvanA bhAvamAM jIva lahe kevaLajJAna re." -zrImad rAjacaMdra 35 jJAnI ghare bhAva sadAya evA, upAsake te na visArI devA; zakti pramANe samajI vicAro, parokSa-pratyakSa taNA prakAro. 36 artha :- jJAnIpuraSo temanA hRdayamAM sadAya AtamabhAvanAne gharI rAkhe che. mATe je AtmaprAptinA kharA upAsaka hoya temaNe paNa Atama bhAvanAne sadAya jAgRta rAkhavAno prayatna karavo, tene bhUlI javI nahIM. potAnI zakti pramANe e AtmabhAvanAne samajI, teno vicAra karavo. AtmA jene pratyakSa thayo che te anubhavathI samajIne AtmabhAvanAne kevaLajJAna meLavavA arthe upAse che; paNa jene AtmA hajI parokSa che, teNe jJAnI puruSa upara zraddhA rAkhI, temaNe jevo AtmA joyo, jANyo, anubhavyo tevo mAro AtmA che. ema vicArIne sadaiva AtmabhAvanA bhAvavI yogya che. //36aaaa Atama bhAvanA bhAvI jeNe rAgadveSa ajJAnane saMpUrNa jItyA evA jinaparamAtmA pratye bhakti bhAvanA karI mArA AtmAnuM kalyANa karuM. he prabhu! Apa cAragatirUpa saMsAranuM bhramaNa TALI saMpUrNa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) jina-bhAvanA 443 AtmasvarUpane pAmyA, tema huM paNa ApanI pAse evI AtmabhAvanA bhAvuM ke jethI mAruM paNa A cAragatimAM bhaTakavAnuM aTakI jAya. kAraNake jevuM ApanuM zuddha sahajAtmasvarUpa che tevuM ja nizcayanayanI apekSAe mArA AtmAnuM paNa svarUpa che. mATe he nirmohI nAtha! mane sadAya ApanA zaraNamAM rAkho. jethI huM paNa ApanA boghabaLe ApanI bhaktithI agAgha svayaMbhUramaNa samudra jevA A mohane jItI sarvakALane mATe parama AtmazAMtine pAmuM. evA prakAranI aneka jina bhAvanAo jemAM bhAvI che evA A pAThanI have zarUAta kare che. (98) jina-bhAvanA (vasaMtatilakA vRtta) zrI rAjacaMdra-caraNe karI vaMdanA huM, alpajJa toya jina-bhAva ure gharuM chuM; jo ke kaLA na taravA taNI jANI toye, naukA taNI madadathI jaladhi tarAye. 1 artha - zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNakamaLamAM vaMdanA karIne, huM alpa buddhivALo hovA chatAM, jinezvara bhagavAnanI aneka prakAre bhaktibhAvanA karavAnA bhAvollAsa hRdayamAM rAkhuM chuM. jo ke bhavasamudra taravAnI kaLA meM jANI nathI to paNa satparuSarUpI vahANanA AzrayathI bhavarUpI jaladhi eTale samudra avazya tarI zakAya che ema mAnuM chuM. "te zrImatu anaMta catuSTayasthita bhagavatano ane te jayavaMta tharmano Azraya sadaiva kartavya che. jene bIjAM kaMI sAmarthya nathI evA abugha ane azakta manuSyo paNa te AzrayanA baLathI parama sukhahetu evAM abhuta phaLane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. mATe nizcaya ane Azraya ja kartavya che, athIrajathI kheda kartavya nathI." -zrImad rAjacaMdra patrAMka 843 (pR.626) cAre gati bhaTakatAM bahu thAka lAgyo, pAmyo acAnaka suyoga, vicAra jAgyo - he! jIva, zAMta-rasa-pUrNa vibhuM bhajI le, duHkho anaMta ghUMTaze, hita A sajI le. 2 artha :- he prabhu! A cAreya gatimAM anAdithI bhaTakatAM mane bahu thAka lAgyo, temAM acAnaka mahAbhAgyodaye Apa prabhuno suyoga prApta thatAM evo vicAra jAgyo ke he! jIva, have tuM paramazAMtarasathI paripUrNa evA vibhu eTale prabhune bhajI AtmaprApti karI le, jethI bhaviSyamAM AvanArA anaMtaduHkhono nAza thaI tArA AtmAnuM kalyANa thAya. have jIvanamAM AvelI AvI takane sAdhya karI le; javA daIza nahIM. Arti haro tri-jaganI jinanAtha, vaMduM; kSiti-tale amaeNla bhUSaNa, zuM prazaMsuM? saMpUrNatA varI tame paramAtma-bhAve; icchuM bhavAbdhi-jala-zoSaNa-lAbha Ave. 3 artha :- Arti eTale duHkha, pIDA. he jinanAtha! Apane vaMdana karI prArthanA karuM chuM ke Apa traNeyalokanA jIvonI trivighatApanI pIDAno nAza karo. A kSitittala eTale pRthvItala upara amUlya bhUSaNarUpa eTale zobhArUpa evA Apa prabhunI huM zuM prazaMsA karuM? tame to paramAtmabhAvane pAmI AtmasiddhinI saMpUrNatAne prApta karI che. evuM huM paNa icchuM chuM ke mAruM A bhavAbdhi eTale saMsArarUpI samudranuM jaLa sukAI jaI, mane paNa AtmalAbhanI prApti thAya.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 he! nAtha, mokSa-patha-nAyaka, hAtha jhAlo, kamoM kaThina caeNranAra sahAya Alo; he! vizva-tattva samajI samajAvanArA, guNo thajo pragaTa vaMdanathI amArA. 4 artha - he nAtha! mokSamArganA nAyaka, A saMsAramAM DUbatA evA A pAmarano Apa hAtha jhAlo. he kaThIna karmone cUranAra evA prabhu! mane paNa karmone haNavAmAM sahAya Apo. jaDa cetanAtmaka vizva tattvane samajI, jagata jIvone samajAvanArA evA he prabhu! Apane sAcA bhaktibhAve vaMdana karavAthI amArA paNa AtmaguNo pragaTa thajo, ema icchIe chIe. Azcarya sarva gharatA prabhu, ura Avo, saMpUrNa Atma-guNa dAsa taNA jagAvo; AtmArthI sarva hIna che, nathI mAgavuM te, zrI bogharUpa banavA prabhu, jIvavuM che. 5 artha - he prabhu! ApanuM anaMtajJAna, darzana, sukha, vIrya sarva Azcaryamaya che. evA sarva Azcaryane ghAraNa karanArA prabhu! Apa mArA hRdayamAM padhAro. A dAsanA paNa saMpUrNa AtmaguNo je tirobhAve rahelA che tene AvirbhAve karI, mohanIdrAmAMthI jAgRta karo. A jagatamAM rahelA sarva padArtho AtmAthI hIna che, tenI ApanI pAse have koI mAgaNI nathI. paNa zrI eTale AtmalakSmIthI yukta evA bogharUpa eTale jJAnarUpa banavA arthe he prabhu! have mAtra jIvavuM che. mATe A pAmarane tema thavA sahAya Apo. he! mokSa-mUrti, sahajAtmaphaeNpI sukhAbdhi, siddhAMta sarva ura ghArI rahyA arUpI; AnaMda-kaMda jagamAM jayavaMta vANI-Ape kahI, bhava-dave banI megha-pANI. 6 artha :- he sAkSAt jaMgamarUpa mokSanI mUrti samA prabhu! Apa sahajAtmasvarUpamAM ja ramaNatA karanArA hovAthI sukhAbdhi eTale sukhanA samudra cho. Apano AtmA sarva dravya, guNa, paryAyanA siddhAMtone ghAraNa kahelo hovA chatAM arUpI che. Apa jagatanA jIvone mATe AnaMdanA kaMda eTale mULa cho. jayavaMta eTale jenuM astitva traNe kALamAM che, evI Ape vANI prakAzI, ke je bhavadava eTale saMsArarUpI dAvAnalane ThAravA mATe megha-pANI eTale varasAdanA ghogha samI siddha thaI. saMsAra-hetu ghanaghArtA-taru ukheDI, baMghu banyA sakala bhavya jIMvo jagADI; jJAne bharyA parama sukha anaMta bhogI, kAme haNAya jaga sarva, tame abhogI. 7 artha :- A saMsAranA kAraNa evA ghanaghAtI karmarUpI vRkSane ukheDI, tathA boghavaDe sarva bhavya jIvone mohanIdrAmAMthI jAgRta karI Apa sarvanA kalyANa mitra banyA cho. vaLI Apa sarvotkRSTa evA kevaLajJAnavaDe bharapUra hovAthI AtmAnA anaMtasukhanA bhogI cho, jyAre sarva jagatavAsI jIvo kAmavAsanAthI haNAI triviSe tApAgninA duHkhane bhogave che. paNa tame abhogI hovAthI paramasukhI cho. dekho triloka, tamane nahi koI dekhe, cho hitakArI jagane, paNa koka lekhe; nA jANiye hita-ahita, bhalA tame to cho bALa-vaidya sama, maMdamati ame to. 8 artha - Apa traNeya lokane jJAnabaLe juo cho. jyAre tamArA arUpI evA zuddha svarUpane koI joI zakatuM nathI. Apa jagatavAsI jIvonuM boghabaLe paramahita karanAra hovA chatAM ApanI anaMtI karuNAne koIka ja oLakhI zake che. amArA AtmAnuM hita zAmAM che ane ahita zAmAM che te ame jANatA nathI. paNa tame bhalA hovAthI amArA jevA bALa-ajJAnI jIvo mATe niSNAta vaidya samAna cho. ame to
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) jina-bhAvanA 445 maMda buddhivALA chIe. mATe samyajJAnarUpI auSadha ApI amArI anAdinI AtmabhrAMtino nAza karo. sAcA puruSa puruSArtha kharo tamAro, AghAra eka jaganA, amane ugAro; nirmoha-jJAna-nayane saghaLuM nihALo, trailokya-hita-karatA, bhava-duHkha TALo. 9 artha H-- Apa jagatamAM sAcA mahApuruSa cho. jagata jIvone tA2vAno Apano puruSArtha paNa yathArtha che. jagatavAsI jIvonA Apa eka ja AdhAra cho. mATe he prabhu! amAro have udghAra karo. Apa nirmohI hovAthI kevaLajJAnarUpa nayanathI sarva lokAlokane juo cho. ane traNeya lokanA jIvonuM upadezavaDe hita karanAra cho mATe amArA sarva bhavaduHkhano have nAza karo. ArAdhanA-catura bogha vaDe karAvo, choDAvI cAra gati, paMcarmImAM TharAvo; Sapui-ghAta karavA baLa ApanArA, sAte bhayo dUra karo daI bogha-ghArA. 10 artha :- he prabhu! bodhavaDe karI samyakdarzana, jJAna, cAritra ane tapa e caturvidha ArAghanA karAvo ke jethI amArI cAra gati chuTI jaI paMcama gatirUpa mokSanI prApti thAya. kAma, krodha, lobha, mada, (ahaMkAra) moha (viparIta mAnyatA) ane matsara (irSA, adekhAI) e SaDpu eTale cha zatruonI ghAta karavA baLa ApanArA he prabhu! have bodhanI dhArA varasAvI amArA sAteya bhaya - Aloka, paraloka, maraNa, vedanA, arakSA, agRti ane akasmAtabhayane dUra karo. AThe guNo akaLa siddha taNA kaLAvo, ne brahmacarya navanidha vaLI paLAvo; tharmo daze yatitaNA pragaTAvI detA, agyAra zrAvakataNI pratimA kahetA; 11 artha :- akaLa eTale kaLI na zakAya evI arUpI siddha bhagavAnanA ATha guNo te amane kaLathI samajAvo. te A pramANe che. ghAtIyA cAra karmamAM (1) mahAmoha evA darzanamohanIya karmanA kSayathI kSAyak samyaktva guNa pragaTe che. (2) jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI anaMtajJAna ane (3) darzanAvaraNIya karmanA kSayathI anaMta darzana tathA (4) aMtarAyakarmanA kSayathI anaMtavIrya guNa pragaTe che tathA aghAtIyA cAra karmamAMnA (5) nAmakarmanA abhAvathI arUpIpaNuM-dehAtIta dazA pragaTe che, jene sUkSmatvaguNa pragaTyo kahevAya che. (6) AyuSyakarmanA kSayathI judI judI gatiomAM judI judI avagAhanA eTale AkAra thato hato te maTI jaI have siddha avasthAmAM acaLa avagAhanA thavAthI avagAhanA guNa pragaTyo kahevAya che. (7) vedanIyakarmanA kSayathI have sukhaduHkhano abhAva thaI avyAbAdha guNa pragaTyo tathA (8) gotrakarmanA abhAvathI UMcanIcapaNuM maTI jaI agurulaghu nAmano AtmAno guNa pragaTyo ema kahevAya che. tathA brahmacaryarUpI suMdara vRkSanI rakSA karanArI nava nidhione nava vADa kahevAya che. te navavADa sahita brahmacaryanuM amArI pAse pAlana karAvo. te navavADa A pramANe che :- vasati, kathA, Asana, indriya nirIkSaNa, kuDyAMtara, pUrvakrIDA, praNIta, ati mAtrA AhAra ane vibhUSaNa. have yati eTale muninA daza gharmone amArAmAM pragaTAvo te A pramANe :- uttama kSamA, mArdava, Arjava, satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga, AkiMcanya ane brahmacarya. athavA yogyatAnusAra paMcama guNasthAnavartI naiSThika zrAvakanI agyAra pratimA che tenuM pAlana karAvo. te A pramANe che H-(1) darzana pratimA (2) vrata pratimA (deza viratidhArI zrAvaka) (3) sAmAyika pratimA (4) pauSadha pratimA (5) sacittavastu tyAga pratimA (6) rAtribhojana tyAga pratimA (7) brahmacarya
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 pratimA (8) AraMbha tyAga pratimA (9) parigraha tyAga pratimA (10) anumati tyAga pratimA ane (11) kSullaka zrAvaka pratimA. bAre ya aMga, vaLI tera kahI kriyA te, caude ya pUrva, guNasthAna baghAM kahyAM che, te mArga pUrNa karuNA karatA batAvo, ne zuddha bhAva uramAM nizadina lAvo. 12 artha - he prabhu!kRpA karI amane bAra aMga bhaNAvo. te A pramANe :- (1) AcArAMga (2) sUtrakatAMga (3) sthAnAMga (4) samavayAMga (5) vyAkhyAprajJapti (bhagavatI sUtra) (6) jJAtAdharma kathAMga (7) upAsakAdhyayana aMga (8) aMtakRtadazAMga (9) anuttaropapAdaka dazAMga (10) prazna vyAkaraNa (11) vipAkasUtrAMga ane (12) draSTivAda vaLI tera prakAranI kriyAonI samajaNa Apo. te A prakAre che :- (1) prayojanabhUta kriyA - jarUrI kAmamAM chakAya jIvanI hiMsA thAya te (2) aprayojanabhUta kriyA - temAM vikathAo, niMdA karavI, pApopadeza karavo vagere (3) hiMsAnI kriyA - jemAM koI jIvano prANa haNAya evI kriyA (4) ajANakriyA - ajANapaNe thatI pApamAM pravRtti (5) avaLI kriyA - viparIta samajaNathI thatI kriyA te. (6) jUTha bolavAnI kriyA (7) corI karavAnI kriyA (8) mAThAbhAvanI kriyA (tandulamasyanI jema) (9) ahaMkAramAna meLavavAnI kriyA (10) krUra bhAvavALI kriyA (11) mAyAvInI ThagavArUpa kriyA (12) lobhathI thatI pApanI kriyA (13) sAdhujIvana jIvavAnI kriyA - ratnatrayane ArAghavAnI kriyA. AmAM bAreya kriyA tyAgavArUpa che. ane teramI sAdhujIvananI kriyA gharmarUpa hovAthI grahaNa karavA yogya che. - caudapUrva karuNA karI batAvo. te A pramANe che :- bAramA aMga draSTivAdanA pAMca bheda che. (1) parikarma (2) sUtra (3) prathamAnuyoga (4) pUrva ane (5) cUlikA. tenA cothA bheda pUrvamAM A cauda pUrva che. tenA nAma nIce mujaba che :- (1) utpAda pUrva (2) agrAyaNI pUrva (3) vIryAnuvAda pUrva (4) astinAsti pravAdapUrva (5) jJAnapravAda pUrva (6) satyapravAda pUrva (7) AtmapravAda pUrva (8) karma pravAdapUrva (9) pratyAkhyAna pUrva(10) vidyAnuvAda pUrva (11) kalyANAnuvAda pUrva (12) prANavAda pUrva (13) kriyA vizAlapUrva | (14) kailokya biMdu sArapUrva cauda guNa sthAna badhA kahyAM te paNa samajAvo. te A pramANe che :- (1) mithyAtva (2) sAsvAdana (3) mizra (4) avirati samyakudraSTi (5) dezavirati (6) pramatta saMyata (7) apramatta saMyata (8) apUrvakaraNa (9) anivRtti bAdara (10) sUkSma sAMparAya (11) upazAMta moha (12) kSINamoha (13) sayogIkevaLI (14) ayogI kevaLI guNasthAnaka. samyakdarzanathI lagAvIne caudamA guNasthAnaka sudhIno saMpUrNa mokSamArga karuNA karI mane batAvo tathA mArA hRdayamAM zuddha bhAva nizadina rahe evI kRpA karo. stuti kare surapati prabhujI, tamArI, saMtoSa, puNya ubhaye uramAM vaghArI; jo chatra sUrya bhaNI koI ghare bapore, chAyA paDe nija zire, sukha-zoka hoya. 13 artha - he prabhu! ApanA darzanathI indranA manamAM parama saMtoSa thayo temaja puNya paNa vadhyuM. ema ubhaya eTale beya bhegA maLavAthI indra ApanI paramabhaktithI stuti kare che. jema koI sUrya samakSa bapore chatra ghAraNa kare to tenA mAthA upara chAyA paDe ane sukharUpa zobhA paNa thAya. tema prabhunI stutithI anekavigha lAbha thAya che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) jina-bhAvanA detA na Apa, paNa bhaktirthI sukha lAghe, je ApathI vimukha te jana duHkha sAthe; AdarzanI naz2aka ko gharatAM padArtha, sauMdarya ke virUpatA jhaLake yathArtha. 14 447 artha - Apa vItarAga hovAthI bhaktane kAMI ApatA nathI. paNa tene ApanI bhakti karavAthI puNya prApti thaI aMtarazAMti vagere aneka prakAranA bhautika lAbha thAya che. paNa je ApathI vimukhatRSTivALA che te jana duHkhane pAme che. jema Adarza eTale arIsAnI najIka koI padArtha mUkavAmAM Ave to te suMda2 hoya ke asuMdara hoya, arIsAmAM te yathArtha jhaLakI UThe che. tema koI bhagavAnanI sanmukha hoya ke vimukha hoya, te tevA puNya ke pApanA lAbhane avazya pAme che. moTAI ApanI akiMcana toya kevI? zrImaMta ArpI na zake cIja Apa jevI; UMcA girithI nadIo pathareya phUTe, vAridhithI na nadI eka kadI vachUTe. 15 artha :-- he prabhu ! Apa akiMcana eTale ApanI pAse kAMI na hovA chatAM ApanI moTAI kevI che ke je zrImaMta puruSo paNa ApI na zake evI vastu Apa Apo cho. karoDo rUpiyA ApatAM paNa samyak darzana Adi ratnatraya na maLI zake te Apa Apo cho. UMcA pahADo uparathI nadIo patthara para paDI TUTI phUTIne mAra khAya che. paNa te ja nadIo vAridhi eTale samudramAM bhaLI gayA pachI eka paNa nadI tenAthI kadI vachUTe nahIM, arthAt chUTI paDe nahIM. te samudramAM bhaLI zAMtithI rahe che. tema saMsAramAM huM paNa anaMtakALathI cAragatimAM kUTAI piTAIne mAra khAI athaDAuM chuM. paNa ekavAra jo ApanA zuddha svarUpamAM bhaLI jAuM to sarvakALa te svarUpamAM ja nivAsa karIne zAMtithI rahyuM ane anaMtakALe paNa te svarUpathI kadI chUTo paDuM nahIM. citteya darzana taNo abhilASa jAge, ke kUMpaLo phUTatI puNya-2sAla-agre, AMbo . praphulla banato caraNe namuM jyAM, pAke phaLoya karuNA najare juo tyAM. 16 artha :- he prabhu! jyAre mArA cittamAM ApanA darzana karavAno abhilASa jAge che tyAre to jANe puNyarUpI AMbAnI DALIo upara kUMpaLo phUTI gaI hoya tema bhAse che. ane jyAre huM ApanA darzana karI praphullita manathI bhAvabhakti sahita ApanA caraNakamaLamAM namaskAra karuM chuM tyAre te AMbo jANe kerIonA bhArathI nIce namI rahyo hoya ema lAge che. ane jyAre mArI bhaktivaDe Apa prasanna thaI karuNA najare mArI samakSa juo cho tyAre to jANe kerIo badhI pAkI jaIne amRta phaLarUpe banI gaI hoya ema jaNAya che. have ApanI AjJAvaDe te amRtaphaLa khAIne sadA sukhI rahIzuM evo bhAvollAsa manamAM pragaTe che. utpAda Adi vacane karI jo kRpA to, sau gautamAdi gaNa-nAtha race suzAstro; rAjA grahe kara, bane mahiSI daridrI, sarvajJanI naja2 cUrI karma-agni. 17 artha - he prabhu! Ape utpAda, vyaya, dhruva e vacanovaDe tripadI ApIne kRpA karI to sau gautamAdi gaNaghara puruSo dvAdazAMgIrUpe satzAstranA racanAra thayA. jema koI rAjA, daridrI eTale garIba kanyA sAthe pANigrahaNa kare to te garIba kanyA mahiSI eTale rANI banI jAya. tema Apa sarvajJa prabhunI karuNA najara, karmathI pIDAtA sAcA bhakta upara paDe to tenA karmarUpI adri eTale parvatanA cUrecUrA thaI jAya arthAt tenA sarva karma nAza pAme.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nirmohI nAtha, amane zaraNe sadAya, rAkho banI janana, Atmika hita thAya; boghAmRte UcherIe, na kamI kazAnI, zraddhA-prIti zizu-samI gaNajo nizAnI. 18 artha - he nirmohI nAtha! Apa mAtA samAna banIne, ApanA zaraNe amane sadAya rAkho; jethI amArA AtmAnuM kalyANa thAya. ame ApanA bogharUpI amRtanuM pAna karIne sadA UcharIe, jethI amAre koI prakAranI kamI rahe nahIM. ame ApanA bALaka chIe. tenI nizAnI zuM? to ke amArI ApanA pratye bALaka jevI zraddhA ane prIti che e ja pratyakSa nizAnI che. Apa amArA sarvasva cho. mATe ApanA zaraNe rAkhIne amAruM avazya kalyANa karo. "tvameva mAtA ca pitA tvameva, tvameva bhrAtA ca sakhA tvameva; tvameva vidyA draviNaM tvameva, tvameva sarva mama devadeva."-nityakrama jina-bhAvanA' nAmanA pAThamAM bhagavaMta jinezvara pratye potAnA AtmakalyANa arthe aneka prakAranI uttama bhaktibhAvanA bhAvIne, have prathama tIrthaMkara bhagavAna zrI RSabhadeva prabhunA preraNAdAyI jIvana caritrane ati saMkSepamAM lakhavAno pU.zrI brahmacArIjI prayatna kare che. chatAM tenA sAta pATha thayA che. temAM bAra bhAvanAo vagere uttama bodhanI relamachela karI che. te AtmAne addabhuta preraNA ApanAra che. vAMcanArane teno anubhava thavA yogya che. have tenI ahIM zarUAta kare che. (99) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 (zivasukha kAraNa upadizI, yogataNI aDadiThThi re-e rAga) zrImad saguru rAjajI, vinaya ure bharanArA re, vaMdana vAra apAra ho, amane uddharanArA re, prabhu parama upakArI re. artha - zrImad sarguru rAjacaMdrajI, amArA hRdayamAM vinaya guNane vadhAranArA che. kemake 'vinaya vaDe tattvanI siddhi che." mATe emane amArA anaMtavAra vaMdana ho. amane uttama Atmatattva samajAvI saMsArathI uddhAra karanArA evA paramakRpALu prabhu amArA parama upakArI che. 15aa. Adi jinezvaranI kathA ati saMkSipta utAruM re, zuddha svarUpa ure raho, banajo bhavajaLa tAruM re. prabhu artha :- A utsarpiNI kALamAM Adi eTale prathama tIrthakara AdinAtha jinezvara prabhunI kathAne ati saMkSepamAM atre utAravAno prayatna karuM chuM. evA bhagavAnanuM zuddha svarUpa mArA hRdayamAM sadAya jAgRta
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 44 9 raho. tathA e svarUpanuM dhyAna mane saMsAra samudrathI tAranAra thAo. ||rA kSitipratiSThita nagarI che, videha kSetre sArI re, sArthavAha ghanazeTha tyAM, ghanAya che vyApArI re. prabhu artha - jaMbudvIpanA mahA videhakSetramAM Avela kSitipratiSThita nAmanuM eka suMdara nagara che. tyAM ghanazeTha sArthavAha nAmano ghanADhya vyApArI rahe che. A vyApArI zrI RSabhadeva bhagavAnano jIva che. pUrve je bhavamAM samakita pAmyA te A bhava che. ahIMthI zarUAta karI teramA bhave A ghanazeTha sArthavAhano jIva tIrthaMkara padane pAmaze. sA. vasaMtapura javA kare, jyAre te taiyArI re, gharmaghoSa sUri AviyA, "gharma-lAbha" uccArI re. prabhu artha :- jyAre vasaMtapura javA zrI ghanazeTha taiyArI kare che tyAre zrI gharmaghoSa sUrie AvI "gharmalAbha' ema zabdano uccAra karyo. jA kahe: "ame paNa AvIzuM" zeThe vAta svIkArI re, ghana kahe: "ghanya ame aho! thazo Apa upakArI re." prabhu artha - pachI AcArya gharmaghoSa kahe : ame paNa tamArI sAthe AvIzuM. zeThe A vAta premapUrvaka svIkArI, ane kahevA lAgyA : ame Aje ghanya chIe ke Apa jevA mahApuruSo ane mArgamAM paNa upakArI thazo. ApA saMgha samudra samo vahe, ghULa jaLa sama uchALe re, jaLacara sama nara, pazu, zakaTa; vane comAsuM gALe re. prabhu artha :- samudramAM jema taraMgo cAle tema saMgha AgaLa cAlavA lAgyo. samudramAM jema jaLa uchaLe tema baLado, UMTo, ghoDAo vagerethI dhULa AkAzamAM uDavA lAgI. tathA jaLacara samAna manuSyo, pazuo tathA zakaTa eTale gADAo vagere cAlatA comAsuM AvyuM. te vanamAM paDAva nAkhIne pasAra karyuM. //kA sUri-smRti thaI zeThane, kheda kare : vicAryA re, jAte jaI sUrine namI, doSa khamAUM nimaMtryA re. prabhu artha - eka divasa zeThane gharmaghoSa AcAryanI smRti thaI AvI. jethI kheda karavA lAgyA ke aho huM bhagavaMtanI saMbhALa levAnuM to bhUlI ja gayo. have jAte jaI bhaktipUrvaka praNAma karI, thayela doSa khamAvIne gocarI mATe padhAravA AmaMtraNa ApyuM. AzA gocara-kALe muni gayA, annAdi nA dekhe re, tAjAM ghU hatuM te dIdhuM, zeThe bahu bahu harakhe re. prabhu artha :- gocarI kALe zeThane tyAM muni padhAryA. paNa te samaye annAdi vahorAvavA mATenI vastuo hAjara nahotI. paNa zuddha tAju ghI joIne ghaNA ghaNA harSapUrvaka bhaktisaha ApyuM. tA. zeTha bodhi-baja pAmiyA, dAna thatAM supAtre re, apUrva bhakti ullasI, vaLI romAMcita gAtre re. prabhu
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- AvA uttama supAtramAM bhAvabhakti sahita dAna thatA ghanazeTha sArthavAha bodhi-bIja eTale samakitane pAmyA. te samaye hRdayamAM apUrva bhakti ullasavAthI temanuM gAtra eTale zarIra romAMcita thaI gayuM. lA kahe: "kRtArtha karyo mane"; munine namI vaLAve re; muni jatAM nija sthAnake, "tharmalAbha!" suNAve re. prabhu artha - pachI zeTha AnaMdita thaI munine kahevA lAgyA : Aje mane Ape kRtArtha karyo. huM ghanya banI gayo. ema kahI munine praNAma karI vaLAvyA. muni paNa "gharmalAbha" kahI potAnA sthAnake gayA. ||10nA rAtre zeTha pharI gayA, munine vaMdI, bese re; munivara karuNA ANIne, gharmatattva upadeze re. prabhu artha :- rAtre zeTha pharI muni pAse jaI praNAma karIne beThA. muniomAM zreSTha evA AcArya paNa karuNA ANI gharmatattvano upadeza karavA lAgyA. /11nA uttama maMgala gharma A : saMyama-tapa-ahiMsA re, sadA gharo mana gharmamAM; sura paNa kare prazaMsA re. prabhu artha - gharma e utkRSTa mAMgalika eTale AtmAnuM hita karanAra che. te gharma saMyama, tapa ane ahiMsAmaya che. evA gharmamAM manane sadA gharI rAkho. devo paNa evA gharmanI prazaMsA kare che. 12aaaa gharma ja poSe jIvane mA sama dayA banIne re, rakSaNa pitA samuM kare, saMgati mitra taNI te re. prabhutva artha :- gharma jIvane mAtA samAna dayALa banI sArA bhAvo karAvI poSaNa kare che. tathA pitA samAna phakatya karatAM aTakAvI rakSaNa kare che. vaLI gharma mitranI saMgati samAna prasannatAne Ape che. [13] gharma ja bhUpa-pade ghare, de devAdika Rddhi re, tIrthaMkara-pada gharma de, gharma vaDe sau siddhi re. prabhu artha :- gharma ja jIvane rAjA, baLadeva, vAsudeva, cakravartI, deva ke indrapadane Ape che. gharmathI jIva nava raiveyaka ke pAMca anuttara vimAnamAM jAya che. tIrthaMkara pada prAptinuM kAraNa paNa gharma ja che. gharmavaDe jagatamAM sarvasiddhi prApta thAya che. ||14 dAna, zIla, tapa bhAvathI gharma caturvigha jANo re, darekanA vaLI bheda che, hitakAraka ura ANo re. prabhu artha :- dAna, zIla, tapa ane bhAvathI gharma cAra prakAre che ema jANo. darekanA vaLI pAchA bheda che. tene hitakAraka jANI hRdayamAM lAvo. dAna mATe mULadevanuM draSTAMta, zIla mATe zIlavatInI kathA, tapa mATe ghannA aNagAra ane bhAva mATe IlAyacIkumAranuM draSTAMta che. 15 jJAna abhaya AhAra ne auSagha Adi dAne reujjavaLa kevaLajJAna laI, jAya jIva ziva-sthAne re. prabhu
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 451 artha - have prathama dAna viSe kahe che :-jJAnadAna, abhayadAna, AhAradAna ane auSaghadAna Adi dAnavaDe jIva ujjavala kevaLajJAnane pAmI mokSasthAnamAM jaI virAje che. 16aaaa gharma-tattva samajAvIne mokSamArgamAM joDe re, AtmajJAnanuM dAna A detA munivara koDe re. prabhutva artha - prathama jJAnadAna viSe vAta kare che. jJAnIpuruSo uttama jIvone gharma-tattva samajAvI mokSamArgamAM joDe che. A AtmajJAnanuM dAna munivaro sAcA bhAvapUrvaka yogya jIvone Ape che. jemake bhagavAna mahAvIrathI bogha pAmI paramakRpALudeve 5.pU.prabhuzrIjIne ane pa.pU.prabhuzrIjIe pU.zrI brahmacArIjIne AtmajJAnanuM dAna ApyuM. 1LA. tevI zakti nA hoya te zAstro de, anumo re, jJAnI-guNa vakhANatA bhakti-bhAva-pramode re. prabhu artha - jJAnadAna ApavAnI zakti na hoya to zAstranuM dAna Ape. jema paramakRpALudeve temanA mAtuzrI tathA gharmapatnInA hAthe pa.pU.prabhuzrIjIne temaja pa.pU.devakaraNajIne jJAnArNava ane kArtikeyAnuMprekSAnA hastalikhita graMthonuM dAna karAvyuM. tathA jJAnadAnanI TIpamAM paNa temanA paisA lakhAvyA. tevI paNa zakti na hoya to anumodanA kare ke je koI jJAnadAna kare che te badhuM sAruM kare che ema manamAM bhAva kare. jenA hRdayamAM jJAna raheluM che evA jJAnIpuruSanA guNone bhaktibhAvathI pramoda pAmI vakhANatA paNa jIvane jJAnano lAbha thAya che. jJAnadAnathI prANI jIvAdi tattvone jANI, potAnuM hitAhita samajI aMte kevaLajJAna pAmI mokSane prApta kare che. 18 trivitha hiMsA je taje, abhaya-dAna te Ape re, prANa-nAza, duHkha, phleza e trividha tApa utthApe re. prabhu artha - have abhayadAnanI vyAkhyA kare che. je trivigha eTale mana, vacana, kAyAthI hiMsAno tyAga kare che te jIvone abhayadAna Ape che. jemake kumArapALa rAjAe potAnA aDhAra dezomAM koIne mAravA nahIM evo amArI paDaha vagaDAvyo hato. macchImAronI jALo lAvI bALI nAkhI hatI. tathA ghoDAone paNa aNagaLa pANI pIvaDAvatA nahotA. ema abhayadAna ApanAra jIva, koInA prANano nAza karavo, duHkha ApavuM ke kleza karavo e trividha tApAgnine ukheDI bahAra pheMke che. 19aaaa anna-davAdi dAnanA prakAra pAMca gaNAtA re : bhAva, kALa, grAhakadazA, zuddha deya ne dAtA re. prabhu artha - annadAna, auSathadAna, vastradAna, pAtradAna ane vastIdAna ema dAnanA pAMca prakAra gaNAya che. te (1) niSkAma bhAve dAna ApavuM. (2) yathAkALa eTale je samaye jenI jarUra hoya te ApavuM. (3) grAhakadazA eTale supAtratA joIne ApavuM. (4) deya eTale dAna ApavAnI vastu zuddha hovI joIe. ane (5) dAtA eTale dAna ApanAra rAjIkhuzIthI ApanAra hovo joIe. 20NA nyAyopArjita deya de, rahita beMtALIsa doSe re, subuddhi dAtA harSathI kRtArthatA nija joze re. prabhu
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvodha-vivecana bhAga-2 = artha :- have uparokta pAMceya prakAranI spaSTatA kare che. nyAyathI upArjana karela dravyathI meLavela vastu te uttama deya gaNAya che. munine AhAranuM dAna beMtALIsa doSathI rakSita ApanAra dAtA subuddhivAna che. te dAna ApI harSathI potAnI kRtArthatA mAnaze. dhanAbhadranA traNa bhAIo pUrvabhavamAM munine dAna ApI pachI bhUkhyA rahevAthI kheda karyo, tethI bIjA bhavamAM je maLe te pAse rahe nahIM paNa veDaphAI jAya. mATe dAna ApI harSa pAmavo paNa kheda karavo nahIM. / / 21 / / 452 jJAnI tyArgI supAtra che jitendriya samadraSTA re, gocarI kALa sukALa jo, subhAva niHspRha zraddhA re. prabhu artha :- AtmajJAna sahita jJAnIpuruSo sAcA aMtaryAmI hovAdhI dAna ApavAne supAtra athavA uttama grAhaka che; je jitendriya che ane mAna apamAnAdimAM samAna vRSTivALA che. gocarI kALa te sukALa che, te samaye dAna Ape. ane zradghAsahita pUjyabuddhithI nispRhabhAve dAna Ape te bhAvazuddhipUrvakanuM dAna che. AvAM citta, vitta ane pAtra traNeyano sumeLa maLe to jIvanuM kAma thaI jAya. / / 22 / / vratarUpa zIlanA bheda be H muni, gRhI upAse re, samakita saha vrata bAra to pALe jana gRhavAse re. prabhu artha :- have zIladharmanI vyAkhyA kare che. pApamaya manavacanakAyAnA yoganuM pratyAkhyAna karavuM te = zIla eTale sadAcAra kahevAya che. te zIlanA vratarUpe be bheda che. eka sarva viratirUpe paLAto munizcarya ane bIjo gRhI eTale gRhastho dvArA dezaviratirUpe paLAto zrAvakadharma. samakita sahita je pAMca aNuvrata, cAra zikSAvrata ane traNa guNavratane gharamAM rahetA chatAM pALe te zrAvakadharma che. / 23 / / AtmajJAnI mahAvratI sarva-virati ArAdhe re, ziva-maMdiranI zreNIe Atma-siddhi te sAthe re, prabhu artha :-- je AtmajJAna sahita paMca mahAvratane sarvavirati eTale sarva saMga parityAga karIne ArAghe te munidharma che. tevA jIvo mokSarUpI mahelanI sIDIe caDhatAM caDhatAM zreNI mAMDIne saMpUrNa Atmasiddhine pAme che. / / 24 / / tapa icchA-nirotha che, karma-mela te gALe re, bAhyAvaMtara bheda be AtmArthI jana bhAge re; prabhu artha :- have tapadharmanuM svarUpa samajAve che. icchA nirodhastapaH' manamAM UThatI aneka prakAranI icchAone rokavI tenuM nAma tapa che. ''tapaH nirjarA ca'' tapa nirjarA mATe hovAthI te karmamelane gALe che. tapanA cha bAhya bheda te anazana, UoTharI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA che ane cha atyaMtara bheda te prAyazcitta, vaiyAvRtya, svAdhyAya, vinaya, dhyAna ane kAryotsarga che. je AtmArthI hoya te A vAtane lakSamAM le che. IIrapA upavAsAdi bAhya to dekhAdekhI ya pALe re, svAdhyAyAdi anyathI sujJa ja vRtti vALe re. prabhu artha :-- upavAsAdi bAhya tapa dekhAdekhI loko paNa pALe che, paNa svAdhyAyAdi aMtaraMga tapavarDa
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 453 anya padArthomAM bhaTakatI vRttine koI sujJa puruSa ja pAchI vALe che. 26aaaa. ratnatraya-ghArI taNI ananya bhakti vALA re, sevA-suzruSA cahI ghare bhAva rUpALA re. prabhu artha :- have bhAvagharmanI vyAkhyA upadeze che. je jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayane ghAraNa karanAra jJAnI bhagavaMta pratye ananya eTale advitIya bhakti bhAvavALA che tathA temanI sevA-zuzruSA eTale sevAcAkarI icchI arthAta temanI AjJA uThAvavAno rUpALo bhAva hRdayamAM rAkhanArA che, tevA uttama jIvo bhAvagharmanI ArAghanA kare che. razA bhava-sukha jANe duHkha te, bhava-mukti te bhAve re, zuddha bhAva jyAM nA Take savicAra ura lAve re. prabhutva artha :- je saMsAranA sukhane duHkharUpa jANe che. je A saMsArathI mukta thavAnI bhAvanA bhAve che. jyAre zuddhabhAva AtmAmAM Take nahIM tyAre svAdhyAya dvArA savicAravaDe zubhabhAvamAM manane roke che. te bhAvagharma ArAdhe che. ra8. cAra bhedamaya gharma A bhavanA pherA TALe re, sAvaghAna thaI sAghatAM sarva karma-maLa bALe re." prabhu artha :- A cAra prakArano dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa gharma, cAra gatirUpa saMsAranA pherAne TALanAra che. jo sAvadhAnIpUrvaka eTale upayogasahita A caturvigha gharmanuM ArAghana karavAmAM Ave to sarva karma baLIne bhasmIbhUta thaI jAya. kema ke upayoga e ja sAdhanA che, upayoga e ja gharma che, kriyA e karma che ane pariNAme baMgha kahyo che. rA. ghanazeThe harSe kahyuM: gharma na suNyo Avo re, vyartha jIvana vahI gayuM, zravaNe Aje Avyo re." prabhu artha - ghanazeTha sArthavAhe harSapUrvaka kahyuM : gharmanuM AvuM svarUpa meM kyAreya sAMbhaLyuM nathI. mAruM badhuM jIvana vyartha vahI gayuM. Aje ghaNA kALe Avo uttama gharma mArA sAMbhaLavAmAM Avyo. e pramANe kahI gurunA caraNakamaLamAM vaMdana karI potAnA AtmAne ghanya mAnato te potAnA nivAsa sthAne gayo. //30 zaratu AvI have, paMthe paMka sukAtA re, mahA aTavI te UtaryA, muni anyatra jAtA re. prabhu artha :- have comAsuM pUruM thayuM ane zarada eTale ziyALAnI Rtu AvavAthI mArgamAM paMka eTale kIcaDa sukAI gayA. tethI have baghA mahA aTavI UtarI gayA. tyAMthI gharmaghoSa AcArya sArthapatinI anumati laI anya sthAnake vihAra karI gayA. 31aaaa vasaMtapura jaI zeTha to vece mAla kharIde re; dravya vaghe vyApArathI ghanika-ghana-mana rIjhe re. prabhutva artha :- zeTha paNa vasaMtapura pahoMcyA. tyAM jaI mAla vecI, navo mAla kharIdyo. vyApAra karavAthI dravya vadhe che. te joI ghanika evA ghanazeThanuM mana rAjI thayuM. [3rA SI
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nija nagare pAchA vaLyA; kALa acAnaka pAmI re, uttarakurumAM avatare, yugalika-sukhanA svAmI re. prabhu artha - have ghanazeTha pAchA potAnA kSitipratiSThita nagare AvI pahoMcyA. keTaleka kALe AyuSya acAnaka pUruM thatAM kALadharma pAmyA. have tyAMthI uttarakurukSetramAM yugalIArUpe avatAra pAmI, yugalika sukhanA svAmI thayA. 3yA muni-sevA-phaLa bhogave; kalpavRkSa daza jAti re, je mAge te ApatAM; aMte suragati thAtI re. prabhu artha - tyAM yugaliAnI bhogabhUmimAM munidAna tathA sevAnA prabhAve daza prakAranA kalpavRkSane bhogavanArA thayA. A RSabhadevanA jIvano bIjo bhava che. tyAM yugalIAone trIjA divasane cheDe bhojya padArthanI icchA thAya. teone baso chappana pAMsaLIo hoya. teo traNa kozanA zarIravALA, traNa palyopamanA AyuSyavALA tathA alpa kaSAyavALA hoya che. tyAM daza prakAranA kalpavRkSo hoya che. temAM madyAMga nAmanA kalpavRkSa madha jevo mITho padArtha Ape che, bhRgAMga nAmanA kalpavRkSo pAtra Ape che, turyAga nAmanA kalpavRkSo vAjiMtro Ape, dIpazikhAMga ane jyotiSThAMga kalpavRkSo abhuta prakAza Ape, citrAMga kalpavRkSo puSpamALAo, citrarasa kalpavRkSo bhojana, maryaMga kalpavRkSo AbhUSaNa, gehAkAra kalpavRkSo ghara ane anagna nAmanA kalpavRkSo divya vastro Ape che. tyAM bIjA paNa kalpavRkSo sarva prakAranA icchitane ApanArA hoya che. tyAMthI yugalIAnuM AyuSya pUruM karI ghanazeThano jIva saugharma nAmanA pahelA devalokamAM devapaNe utpanna thayo. [34 sura saugharma viSe thayA, sura-sukha pUrAM thAtAM re, mahAvidehe avatare, zatabala-suta vikhyAtA re. prabhutva artha - have trIjA bhavamAM sautharma devalokanAM sukha bhogavatAM AyuSya pUruM thaye pazcima mahAvidehakSetramAM vaitAdyaparvatanI upara prasiddha vidyAdhara ziromaNi zatabaLa rAjAnI caMdrakAMtA nAmanI bhAryAnI kukSithI putrapaNe utpanna thayA. //3pI. gaMthasamRddhi nagaranA vidyAghara-nRpa-ghAme re, mahAbala nRpa-kumAra te, nAma anupama pAme re. prabhu artha - tyAM gaMthasamRddhi nAmanA nagaramAM, vidyAdhara rAjAnA ghare A putra mahAbaLavAna hovAthI mahAbala rAjakumAra evuM anupama nAma pAmyA. A RSabhadeva bhagavAnanA jIvano cotho bhava che. [36aaaaN zazI sama sarva kaLA grahe, lahe vRkSa sama vRddhi re, vinayavatI sAthe varyA; zatabala cahe sva-siddhi 2. prabhu artha :- te caMdramA samAna sarva kaLAthI yukta thayA tathA vRkSanI jema vRddhi pAmavA lAgyA. yuvAna thatAM vinayavatI sAthe lagna thayA. have pitA zatabala potAnA AtmAnI siddhi icchavA lAgyA. 3zA ekAMte e ciMtave : "azucibharI A kAyA re, vastrAbhUSaNa, cAmaDI bhelave mana-bhrama-chAyA re. prabhu
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 455 artha :-- eka divasa ekAMtamAM te buddhimAna, parAkramI tathA tattvajJa vidyAgharapati rAjA zatabala vicAravA lAgyA ke aho! A kAyA to svAbhAvikarUpe azucimaya padArthonI ja bharelI che. tenA upara rahelAM A vastra, AbhUSaNa ane cAmaDI jIvane moha karAvI manane bhramamAM nAkhe che. / / 38 / / aMte pota prakAzatI kapaTI naranA jevI re, viSTA-mUtra-kahAdithI vAnagI dekhI levI 2, prabhu artha :-- - aMte A kAthA potAnuM pota prakAze che. kapaTI evA durjana jevI A kAyA che. aneka prakAre enI saMbhALa levA chatAM jo ekavAra enI saMbhALa na le to tatkALa te duSTa puruSanI jema vikRtine pAme che. "durjana, deha svabhAva barAbara, rIjhe to cATe ane khIje to kATe.'' A kAyAmAM zuM bhareluM che? je 'kuvAmAM hoya te havADAmAM Ave.' tema viSThA, mUtra, kapha Adi zarIramAM bharelA che to bahAra Ave che. bahAra paDelA viSThA, mUtra, kapha vagerene joI mana dubhAya che, jyAre e ja vastu zarIranI aMdara rahelI che to evA za2I2ne joI mana kema dubhAtuM nathI? / / 39 / / cAmaDI dUra karI jAo, hADamAMsano mALo re, moha pamADe cAmaDI, cAmaDIA-bhUla bhALo re. prabhu artha :- mAkhInI pAkha jevI A cAmaDIne dUra karI juo to aMdara hADamAMsano mALo ja lAgaze. - mAtra A uparanI cAmaDI jIvane moha pamADe che, jema cAmaDIo camAra cAmaDuM jue, tema mohavaza A jIva paNa vyaktinuM cAmaDuM jue che. paNa cAmaDInA nIce zuM bhareluM che teno vicAra karato nathI. e ja enI bhUla che. have te bhUlane lakSamAM levI joIe. 54nA vRkSa-koTa2e jaI vase vIMchI Adi prANI re, tema jarAvasthA viSe roga vase le jANI re. prabhu artha :-- jIrNa thayelA vRkSanA koTara eTale bakholamAM jema vIMchI, sApa Adi jherI prANIo jaI vase che tema jajIrNa thayela zarIranI vRddhAvasthArUpa bakholamAM aneka rogo AvI vase che te ghyAnamAM rAkhavA yogya che. ||4|| bhoga bhujaMga-phaNA samA, svapna samA saMyogo re, krodha-lobha-kAmAgnimAM kASTha samA viyogo re. prabhu artha :-- A pAMca indriyanA bhogo te bhujaMga eTale sApanI phsA samAna duHkhadAyI che. baghA saMyogo svapna samAna nAzavaMta che. zarIramAM rahelo A AtmA te krodha, lobha tathA kAmAgnimAM kASTha eTale lAkaDAM samAna banI temAM homAya che; ane te te padArthonA viyogane pAme che. viSayomAM sukha mAnanArA prANIo azucisthAnamAM kIDAnI peThe paDayA rahe che paNa kAMI virAgane pAmatA nathI. / / 42 / / aMgha samo jIMva nA e, paga pAseno kUvo re, tema maraNa-bhaya nA gaNuM; gayA keTalA, jjuo re. prabhu artha :-- duraMta viSayanA svAdamAM parAdhIna cittavALo manuSya, AMghaLA jevo che. jema AMdhaLo pAse rahelA kUvAne joto nathI. tema viSaya laMpaTI jIva maraNanA bhayane gaNato nathI. pUrve evA maraNo
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 keTalAya thaI gayA chatA jIvane A vAta hajA gaLe UtaratI nathI. te kharekhara vicAravA jevuM che. AvA viSaya-viSa vyApI jatAM, hita-vicAra na Ave re, gharma-mokSa jIMva vIsare, kAma-artha mana lAve re. prabhu artha :- pAMca indriyanA viSayonuM viSa vyApI javAthI AtmA mUccha pAmI jAya che. tethI potAnA hitano vicAra tene AvI zakato nathI. te gharma ane mokSa puruSArthane visarI jaI pAparUpa evA kAma, ane tene mATe artha eTale ghana kamAvavAnA puruSArthamAM ja manane lagAvI nizadina maMDyo rahe che. 44 narabhava saphaLa karuM have, rAjya-bhAra A choDI re, putrotsava-phaLa A gaNuM, vatsalatA sau toDI re." prabhutva artha - have huM A rAjyabhArane choDI, durlabha mAnavadehamAM saEvagurutharmano yoga maLavAthI tene saphaLa karuM, ema zatabala rAjA vicAra kare che. putra maLyAnuM phaLa saMsAra tyAga che; ema mAnI have sarva kuTuMba Adi pratyenI vatsalatAno tyAga karuM. II4pA abhiSeka karI, putrane nRpa-padavI zubha dIghI re, zama-sAmrAjya vaghAravA pote dIkSA lIdhI re. prabhu artha:- putra mahAbaLakumArano rAjyAbhiSeka karI tene rAjAnI zubha padavI ApI. nyAyanItiyukta rAjya hovAthI te samayamAM rAjAnI padavI zubha gaNI zakAya. pachI pitA zatabaLa rAjAe potAnA AtmAnuM kaSAyazamanarUpa zamanuM sAmrAjya vaghAravA mATe AcAryanA caraNa samIpe jaI dIkSA grahaNa karI. II46nA mahAbaLa nRpa yovane, pUrNacaMdra sama zobhe re, sabhA viSe maMtrI vade, vaMdana karI akSobhe re- prabhu artha - have mahAbaLarAjA yauvanavayamAM pUrNimAnA caMdra samAna zobhavA lAgyA. svachaMdathI viSayakrIDAmAM Asakta thavAthI temane mana rAtri divasa sarakhA lAgavA lAgyA. eka divasa rAjasabhAmAM svayaMbuddha, saMbhinnamati, zatamati ane mahAmati e cAra mukhyamaMtrIo beThA hatA. tyAre svAmIbhakta samyakudraSTi evo svayaMbuddha maMtrI vicAravA lAgyo ke aho! ame jotAM chatAM A viSayavinodamAM vyagra banelA amArA svAmIno janma vRthA jAya che, duSTa ghoDAonI jema indriyothI haraNa thAya che; tenI upekSA karanArA evA amane dhikkAra che! ema vicArI sarva buddhimatomAM agraNI evo svayaMbuddha maMtrI rAjAne vaMdana karI akSobha eTale sthiramanathI nIce pramANe kahevA lAgyo. //47thA "agni sama tRSNA vaghe viSayabhoga phaeNpa kAThe re, durjana, viSa, viSayo, ahi nAkhe jIvane kaSTa 2. prabhu artha - he rAjana! A viSaya bhogarUpa lAkaDA nAkhavAthI, tRSNArUpI agni vizeSa vRddhi pAme che. tema A saMsArane viSe viSayasukhathI kyAreya paNa jIva nRti pAmato nathI. durjana, viSa, indriyanA viSayo ke ahi eTale sarpa Adi jherI prANIono saMga jIvane kaSTamAM ja nAkhe che. II48aaaa kAma-paricaya-priyatA, daduM-sukha valUrve re, pariNAme duHkha-vRddhi de, Atma-divyatA cUre re. prabhu
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 457 artha - kAmabhoganA paricayo jIvane tatkALa sukharUpa lAge che, jema dadu eTale dAdarane valUravAthI eTale khaMjavALavAthI te kSaNa mAtra sukharUpa lAge che. paNa te bhAga cholAI jatAM pariNAme eTale tenA phaLamAM duHkha bahu vadhI jAya che. A kAmabhoga pyArA lage, phaLa kiMyAka samAna hovAthI te AtmAnA divya guNono nAza kare che. II49thA. kAma narakano dUta che, pApa-tarune poSe re, bhava-khADe pADe, are! madana madAdi doSe re. prabhu artha :- A kAmavAsanA jIvane narakamAM laI javA mATe dUta samAna che. pAparUpI vRkSane poSaNa ApanAra che. are! A madana eTale kAmadeva te ahaMkAra Adi doSo utpanna karI jIvane saMsArarUpI khADAmAM pADe che. tathA A kAmadeva mANasanA zarIramAM praveza karI te prANInA artha, gharma ane mokSano nAza kare che. I50mA mRga vINA-svara suNatAM, maraNa-zaraNa ArAdhe re, strI-darzana ke sparzathI, nara anarthane sAthe re. prabhu artha - mRga eTale haraNane saMgIta bahu priya hovAthI te vINAnA svaramAM Asakta bane che. tyAre zikArI tene pakaDI le che ane te maraNane zaraNa thAya che. tema viSavelI samAna strInuM darzana ke sparzana manuSyamAM atyaMta mohabhAva utpanna kare che. tethI te aneka anarthakArI pApanI paraMparAne sAthe che. strIe kAmarUpI pAraghInI jALa che; te haraNanI mAphaka puruSone moharUpI jALamAM phasAve che. I51aaaa hAsya-sakhA strI-sukha ne khAna-pAna utteje re, svAmIne AtmA gaNI, hita-zikSA nA de te re. prabhu artha - je khuzAmatIA mazkarA mitro che te, strIvilAsamAM sukha che, khAvApIvAmAM sukha che, tene ja mAtra uttejana Ape che. paNa potAnA svAmIne AtmA gaNI temanuM paralokamAM hita kema thaze tevI zikSA ApatA nathI. parA. moha khuzAmatathI vadhe, tevo saMga na sAro re, keLa kane kaMthAra to, de duHkho vicAro re. prabhu artha :- strIkathA karavAthI ke gIta, nRtya, hAsyAdi vacanovaDe khuzAmata karavAthI mAtra moha vadhe che. tevA puruSono saMga karavo sAro nathI. jema keLanA jhADa pAse kaMtharanuM kAMTAvALuM jhADa hoya to tene duHkha ja Ape; tema kusaMgathI kuLavAna puruSono paNa uddhAra thato nathI. //pa3u. vRkSa jema chAyA vinA, vara sara vAri vinAnuM re, puSya sugaMgha vinA vane, maMdira deva vinAnuM re. prabhu artha - jema chAyA vinAnuM vRkSa zobhatuM nathI. vara sara eTale zreSTha sarovara paNa vAri eTale pANI vinA zobhA pAmatuM nathI. vanamAM rahela sugaMgha vagaranuM puSpa zobhatuM nathI. tema devanI mUrti vinAnuM maMdira paNa zobhA pAmatuM nathI. //pa4o. rajanI caMdra vinA vaLI, maMtrI-madada viNa rAjA re, sA samakitanA vinA, azastra sainika sAjA re. prabhu
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - jema caMdra vinAnI rAtri, maMtrInI madada vinAno rAjA zobhato nathI, tema samakita vinAno sAthe ane zastravagaranA sAjA eTale svastha sainika paNa zobhAne pAmatA nathI. papAA hAthI daMkUzaLa vinA, AMkha vinA mukhamudrA re, gharma vinA tevI rIte, zobhA jANe zudrA re. prabhu artha :- jema daMkUzaLa eTale dAMta vinAno hAthI ke netra vinAnuM mukha zobhatuM nathI tema gharma vinAno puruSa zobhato nathI. gharma vinAnuM jIvana pazu jevuM che. te nara nathI paNa vAnara che. tharma vinAnI zobhAne zUdrA eTale zUdra strInI zobhA samAna jANo. pakA ucca kuLa je pAmIne, gharma taje ghana-preme re, zvAna banI bIjA bhave, pAme eMTha na keme re. prabhu artha :- je uccakuLamAM janma pAmI ghanano ja mAtra premI banI, gharmane tajI de, te jIva bIjA bhavamAM zvAna eTale kutarAno avatAra pAmI peTa bharavA mATe eMThavADAne paNa pAmavo tenA mATe agharo thaI paDe che. gharmarahita bhavya prANIo paNa bilADA, sarpa, siMha, bAja, gIgha jevI nIca yonimAM ghaNA bhava sughI bhaTakI tyAMthI narake jAya che. mATe tevA atharmIone dhikkAra che. pazA gharma baMdhu sama jANavo, banne loka sughAre re; nAva samAna sugharma che; bhava-duHkhothI tAre re. prabhu artha :- gharmathI parama baMdhu samAna sukha maLe che. te Aloka paraloka banne sudhAre che. vinaya, viveka, sadAcAra zIkhavI te sagharma, nAva samAna banI jIvone saMsAranA duHkhothI tAre che. agnine jaLa bUjhave, tema gharma duHkha TALe re, gharmanisaraNIe caDhI, mokSa-suMkha jIMva bhALe re. prabhu artha - jema jaLa agnine bUjhave che, tema Adhi, vyAdhi, upAthi vagere je duHkhanA hetuo che tene gharma TALe che. paripUrNa parAkramathI karelo gharma jIvane anya janmamAM kalyANanA sAdhanane Ape che. ema gharmarUpI nisaraNIe caDhI, bhavya prANIo mokSasukhane prApta kare che. //palA. vidyAghara-nRpati thayA, pUrve gharma gharIne re, to A bhavamAM nA cUko, kahuM chuM hita smarIne re." prabhu artha - he svAmin ! vaghAre zuM kahyuM? Apa paNa pUrve gharma ghAraNa karIne A bhavamAM vidyAgharonA pati rAjA thayA cho. Apa sujJa cho. mATe A bhavamAM paNa have viSayAsaktino moha tajI gharma ArAghana karavAnuM cUko nahIM. huM ApanA hitanuM smaraNa karIne A vAta kahuM chuM; mATe Apa prasanna thaI utkRSTa lAbhane arthe gharmano Azraya karo. uvA svayaMbuddha maMtrI pachI, saMmiti ya bole re ? maMtrI-mukhya tame kharA, koI nahi tama tole re; prabhutva artha :- svayaMbuddha maMtrI bolI rahyA pachI have mithyAtvarUpa aMdhakAranI khANarUpa ane viSa sarakhI viSama mativALo saMbhinnamati maMtrI bolyo : are svayaMbuddha! tame mukhyamaMtrI kharA, tamArI tulanAmAM koI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 459 AvI zake nahIM. mATe tame potAnA svAmInuM badhuM sAruM hita icchI AvA vacano kahyAM. 61 svAmI saraLa prasanna che, tame ja temanI cakSu re, Ama akALe tyAgano, dyo upadeza hitecchu 2. prabhu artha - ApaNA svAmI to saraLa che, sadA prasanna rahe che. tame temanA cakSu samAna cho. mATe tamane kayA upAdhyAye bhaNAvyA ke jethI akALe vajapAta jevA vacano kahI svAmIne tyAgano upadeza Apo cho. ane potAne hitecchu mAno cho. 6rA bhoga nathI tajatA tame, para-upadeze zUrA re, prAsa bhoga tajatA jano, mUrkhaziromaNi pUrA re. prabhu artha - tame bhogane tajatA nathI ane parane upadeza ApavAmAM zuravIra bano cho. sevako potAnA bhogane mATe svAmInI sevA kare che, to svAmIne 'tame bhoga bhogavo nahIM" evuM kema kahevAya? je A bhavamAM prApta thayela bhogAne tajI paralokanA sukha mATe yatna kare te pUrA mUrkha ziromaNi che. I63 aMjalimAM amRta bharyuM taLuM, relo te cATe re, koNI suMghI cATatAM, DhoLe sau e vATe re. prabhu artha - hAthanI aMjalimAM amRta bharyuM hoya te tajI daI, hAtha upara UtarelA relAne koNI sudhI koI cATavA jAya to hAthamAM rahelA amRtane paNa te DhoLI de che. //64nA paraloke sukha gharmathI kahe, asaMgata lAge re, jaNAya te paraloka nA; koNa pragaTa tarjI mAge re? prabhu artha - tema gharma karavAthI paralokamAM sukha maLaze ema kahevuM te asaMgata eTale baMghabesatuM nathI. kemake paralokI jano ahIM dekhAtA nathI. mATe paraloka nathI. pragaTa prApta thayela sukhane tajI parabhavanA sukhanI koNa mAgaNI kare? I65nA mahuDAM, goLa, jaLAdithI mada-zakti dekhAtI re, tema ja pRthvI-jaLAdithI jIva utpatti thAtI re. prabhu artha:- jema mahuDAnA phUla, goLa ane jaLa vagere padArthonA mizraNathI mada-zakti utpanna thAya che. tema pRthvI, pANI, agni, vAyu AdithI jIvanI utpatti thAya che. 66aaaa zarIrathI oNva nA jAdo, zarIra na parabhava jAe re, tethI sukha sau zarIranAM, bhogavavAM samajAe re. prabhu artha - zarIrathI judo koI jIva nathI tathA A zarIra paNa parabhavane jotuM nathI. tethI A zarIravaDe bhogavAtAM viSayanAM sarva sukha niHzaMkapaNe samajue bhogavavA. te mUkI daI potAnA AtmAne Thagavo nahIM. II6nA zaMkA gharma-atharmanI vigha kare sukha-bhoge re, niHzaMka he! mahArAja ho! kahuM ughADe choge re. prabhu
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 artha :-- dharma adharma viSe koI zaMkA karavI nahIM. kAraNa bhogAdi sukhamAM e vighna kare che. mATe -- he mahArAja! e viSayamAM niHzaMka raho, kAraNa dharma adharma sasalAnA zIMganI jema vidyamAna nathI. huM to A vAtane upADe choge sarvane kahuM chuM. / / 6 / / jyAM sudhI AyuSya A, viSaya-sukhathI jIvo re, dharma-adharma kazuM nathI, maMtrI-bogha najIvo re.'" prabhu artha :-- jyAM sudhI AyuSya che tyAM sudhI he mahArAja! viSayasukha bhogavatA jIvana jIvo. kAraNa ke A saMsAramAM gharma adharma kazuM che nahIM. maMtrI svayaMbuddhe je Apane tyAgano upadeza karyo te sarva najIvo eTale nakAmo che. kathA svayaMbuddha maMtrI kahe : "sva-para-zatru nAstiko re; aMdha aMdha-netA so, mUrkhAmAM mUrkha adhiko re. prabhu artha - saMbhinnamati maMtrInA vacano sAMbhaLI svayaMbuddhe maMtrI kahe : are ! A nAstiko sva-parane mithyA mAnyatAo dRDha karAvanAra potAnA ane paranA paNa zatru che. jema pote aMdha hoya ane aMgha ToLAno netA banI AMghaLAone dore tenA jevo te mUrkha ziromaNi che. 75 kRpe kheMcI pADato, durbuddhi dore kevo re! sukha-duHkho samajAya che sva-saMvedanI evo re-prabhu artha :- jema koI kheMcIne kUvAmAM pADe tema durbuddhi evA nAstiko, lokone A bhavanA prAsa sukhone choDavA nahIM kemake devaloka Adi koNe joyA che vagere jaNAvIne AkarSaNa pamADe che, paNa jema sukha ke duHkha sva-saMvedanathI jANI zakAya che tema AtmAne paNa sva-saMvedanathI jANI zakAya che. / / 71|| AtmA paNa samajAya che; abAthya anubhava mAno re; maDaduM nA jANe kazuM, jJAna guNa AtmAno re. prabhu artha :-- AtmAnA jJAnaguNane laIne svasaMvedanamAM koI bAdhA eTale rukAvaTa AvatI nathI. huM sukhI chuM. huM duHkhI chuM evo anubhava AtmA sivAya koIne kyAreya paNa thaI zakato nathI. AMkha kAna Adi indriyo jovAnuM ke sAMbhaLavAnuM baMdha karI de to paNa abAdhya eTale jene kadI paNa bAda karI zakAya nahIM evo AtmAno anubhava che; ane te ja jIvanuM svarUpa che. jJAna guNa AtmAno hovAthI jyAre te AtmA zarIramAMthI bahAra nIkLI jAya tyAre te zarIra maDaduM banI jAya che. pachI maDaduM kaMI paNa jANI zakatuM nathI. / / 32 / / buddhipUrvaka jo kriyA, 52 de dekhAtI re, dehe para TheThe AtmA taNI siddhi tethI thAtI re prabhu artha :-- jJAnaguNathI jema potAnA zarIramAM AtmAnI siddhi thAya che tema bIjAnA dehamAM paNa buddhipUrvakanI kriyA jovAmAM Ave che. tethI tenA dehamAM paNa tevo ja AtmA che ema anumAna jJAnathI siddha thAya che. / / 3 / / bALa maTI avA banI, vRddha thatA je rIte re, maraNa pachI janmAMtare jAya jIva te rIte re. prabhu
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 461 artha - jema bALaka maTI yuvAna thAya, yuvAna pachI vRddha thAya tema maraNa pachI paNa jIva eka janmamAMthI janmAMtara eTale bIjA janmamAM jAya che. tethI AtmAno vyavahAranayanI apekSAe punarjanma che. 74 vagara zIkhavya ghAvatuM bALaka, te batalAve re pUrvajanma saMskAra te; duHkha raDI darzAve re. prabhu artha :- bALaka janmatAM ja ghAvA lAge che. tene e koNe zikhavADyuM? e pUrvajanmano saMskAra che. vaLI bhukhanI pIDA Adine te raDIne darzAve che. tethI jIvanI nityatA siddha thAya che. pUrvajanmamAM jevA karmo karyA athavA saMskAro potAmAM reDyA, tevAM phaLarUpe atre spaSTa dekhAya che. 75aa pUrva karma jo nA gaNo, rAya-raMka che zAthI re? vicitratA ghaTatI nathI; paMcabhUta pakSapAtI re!prabhu artha - jo pUrvakarmane gaNo nahIM to eka rAjA che ane eka raMka eTale garIba che, tenuM kAraNa zuM che? kAraNa vagara koI kArya banatuM nathI e siddhAMta che. jema eka AMdhaLo che, eka bhUlo che, eka bahero che, mUMgo che vagerenA duHkha kAraNa vagara AvI zakatA nathI. bIjI rIte e vicitratA ghaTatI nathI. jo paMcabhUtamAMthI rAjA raMkanI utpatti thaI ema mAnIe to pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza e paMcabhUta pakSapAtI siddha thayA. II76aaaa. jIva vinA bhUto race, kevI rIte kAyA re? pAMce bhUta rasoImAM, toya na kAyA-chAyA re. prabhu artha :- jIva vinA A paMcabhUto kevI rIte kAyAne racI zake? rasoI banAvavAmAM A pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza e pAMceya paMcabhUto hoya che; chatAM temAMthI kAyAnI chAyA eTale AkRti kema banatI nathI? ||77mAM meLa maLe nA bhUtano, guNa virothI dekho re, bhAre sthira gharatI, ane capaLa pavana ladhu, lekho re. prabhutva artha - A pAMceya bhUtono svabhAva bhinna bhinna hovAthI temanAmAM paraspara meLa maLato nathI; to bhinna bhinna svabhAvavALA A bhUtothI eka svabhAvavALo evo A AtmA kevI rIte utpanna thAya? e paMcabhUtonA guNo paraspara virodhI che. jemake pRthvI bhAre ane sthira che, jyAre pavana laghu eTale halako ane capaLa che. II78 agnine jaLa olave, teje jaLa zoSAtuM re, kapolakalpita vAtathI satya nathI poSAtuM re. prabhu artha :- jema saLagatI agnine jaLa olavI nAkhe ane vaLI agninI garamIthI jaLa sukAI jAya che. mATe AvI badhI kapolakalpita vAtathI satyane poSaNa maLatuM nathI. paNa badhuM mithyA Thare che. II79aaaa kriyA gharma-atharmanI, phaLa deze paraloke re; pUrve je kriyA karI, phaLa A sujJa viloke re. prabhu
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- ahIM je gharma atharmanI kriyA karI hoya tenuM phaLa paralokamAM maLaze. ane pUrvabhavamAM je kriyA eTale kAmo jIve karyo haze tenuM phaLa atre maLyuM che; tene sujJa loko joI rahyAM che. 80 bhIkha mAgato eka, to anya bhIkha jo Ape re, vAhana azvAdi bane, svAra ghaNA saMtApe re. prabhu artha - jemake eka bhIkha mAMgato dekhAya che. to bIjo tene bhIkha Ape che. koI ghoDA, hAthI vagere vAhana bane che. jyAre bIjA ghaNA tenA upara savArI karI tene saMtApa ApanAra thAya che. 181aaaa puNya-pApa pratyakSa che, avicArI nA mAne re, viSaya bhulAve bhAna re! bhUpa na ceto zAne re ? prabhu artha - ema puNya-pApanuM phaLa pratyakSa dekhAya che. chatAM avicArI jano mAnatA nathI. pApanA mitro, gharmanA viroghI, narakamAM laI janArA A viSayo jIvane AkarSaNa pamADI bhAna bhulAve che. mATe he rAjana! Apa paNa A badhuM pratyakSa juo cho to kema cetatA nathI? 82aaaa kAvyo bhoga-vilAsanAM racI gAya bheMtavAdI re, mohI-mana kheMcAya tyAM, e to DhALa anAdi re. prabhu artha:- bhoga-vilAsamAM jIvo moha pAme evA kAvyo racIne A paMcabhUtavAdI nAstiko gAya che. tyAM mohI jIvonuM mana kheMcAya che. kemake anAdikALathI jIvono DhALa e ja tarapha che. 83 viveka viNa samajAya nA, satya vacana saMtonAM re, durjana-saMgati je taje, sadabhAgyo teonAM re." prabhutva artha :- jyAM sudhI hita ahitanA bhAnarUpa viveka pragaTa thAya nahIM tyAM sudhI jIvone saMtapuruSonA vacano samajAtA nathI. mATe kalyANamAM bAghaka evI durjananI saMgatino tyAga kare ane jJAnI puruSanA vacanono abhyAsa kare te puruSo sadbhAgyavAna jANavA yogya che. 84 zatamati maMtrI uccare : "kSaNabhaMgura sau jANo re, dIse skaMgha-vinAzatA, nadI-pravAha vakhANo re. prabhu artha - uparanI vAta sAMbhaLIne trIjo bauddhamatavAdI zatamati maMtrI bolyo ke "A jagatanI badhI vastuo kSaNabhaMgura eTale kSaNamAM nAza pAmanAra che. pratyeka padArthanA aMgho kSaNe kSaNe vinAza pAmatA dekhAya che, jema nadInA pravAhamAM paholanuM jaLa AgaLa cAlyuM jAya che ane navuM navuM pANI AvyA kare che tema. I8pAA. mAtra vAsanA cittamAM, nityapaNuM darzAve re; AtmA nitya na mAnavo, koNa karma baMghAve re?" prabhu artha - mAtra vAsanA cittamAM rahe che tethI padArtha nitya che ema lAge che. paNa AtmAne nitya mAnavo nahIM. te paNa kSaNabhaMgura che; to karma baMdhAvanAra koNa rahyo? In86aaaa. svayaMbuddha maMtrI kahe : asaMbaddha vicAro re Take keTalI vAra A? kevaLa nAza na ghAro re. prabhu
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 463 artha - have svayaMbuddha maMtrI kahe : tamArA A badhA vicAro saMbaMgha vagaranA che. AvI kSaNabhaMgurapaNAnI tamArI buddhi keTalIvAra sudhI TakI rahe? koI paNa padArthano kevaLa eTale sarvathA nAza nathI. mAtra tenI paryAya eTale avasthA palaTAya che, paNa dravya hamezAM dhRvarUpe vidyamAna rahe che. ATalA gAya khAya je ghAsa te, dUgharRpe vaLI dekho re, mAkhaNa dUgha-dahIM vaDe, ghIrUpe vaLI pekho re. prabhu artha - jemake gAya ghAsa khAya che. te ghAsanA paramANuonuM dugharUpe parivartana thayuM. pachI dughanuM dahIMrUpe, dahIMnuM mAkhaNarUpe ane mAkhaNanuM ghIrUpe palaTAvApaNuM thayuM. 88aaaa. dravya mAtra palaTAya, jo; kevaLa nAza na pAme re, kevaLa nAza gaye, baghA vyavahAro ya virAme re - prabhu artha :- ema pratyeka dravyanuM svarUpa palaTAya che; paNa te dravya sarvathA nAza pAmatuM nathI. jo prati kSaNe teno kevaLa nAza gaNIe to leNadeNanA baghAM vyavahAro virAma pAme arthAta aTakI jAya. dA. pitA-putra saMbaMgha zo? vaMdhyA-suta sama dekho re, gagana-kusuma sama gharma e; kAraNa-kAryo lekho re. prabhu artha - jo badhuM kSaNika hoya to pitA putrano saMbaMgha kyAM rahyo? te to vaMdhyAnA putra samAna thaI gayo. kemake mULa pitAno jIva ke putrano jIva hato te to bIjI ja kSaNe vinAza pAmI gayo ane beya navA jIva AvI gayA. tethI ahIM kSaNabhaMguratAno siddhAMta baMdhabesato nathI. evA matavALAno gharma paNa gagana-kusuma samAna eTale AkAzanA phUla samAna banI gayo. jema AkAzane phUla hoya nahIM tema A gharmanuM astitva paNa dareka vastunI kSaNabhaMguratAnA siddhAMtane kAraNe nAza pAmI gayuM. kAraNathI kAryanI siddhi thAya che. mokSa prAptinA kAraNarUpa gharmanuM astitva ja jyAre nAza pAmI gayuM. tyAre mokSa prAptirUpa kAryanI siddhi thavI te asaMbhava banI gaI. 90nA kSaNika kema na vAsanA? jo kSaNika sau mAno re, kSaNamAM nAza thanArane, moha na hoya kazAno re. prabhu artha :- jo badhuM tame kSaNika mAno cho to je vAsanA cittamAM rahe che tene kema kSaNika mAnatA nathI. AtmA nAmano padArtha jo kSaNamAM nAza pAme che, to pachI tene koI paNa padArthano moha kevI rIte hoI zake? 91aaaa. vAda karo, nANuM zIro, smRti viSe sau mAMDo re; smRti ghaTe nA kSaNikane, lagna karo ke rAMDo re." prabhu artha - koInI sAthe vAda eTale carcA karavI ke nANuM ghIravuM ke leNadeNane smRtimAM rAkhavI, e kSaNikavAdamAM kema ghaTI zake? kemake carcA karanArA, nANuM lenArA ke dhIranArA athavA smRtimAM rAkhanArA baghA kSaNabhaMgura siddhAMtanA kAraNe badalAI gayA. pUrve hatA te rahyAM nahIM. jema eka kSaNamAM lagna thayuM ane bIjI kSaNamAM AtmA kSaNika hovAthI tenuM maraNa thayuM to te prasaMga lagnano thayo ke raMDApo Avyo e viSe zuM samajavuM? II9rA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 mahAmati maMtrI kahe : "mAyA sarva nihALo reH svapa samAna badhuM gaNo, mRgajaLa jevuM bhALo re. prabhu artha :- tyArapachI mahAmati nAmano cotho maMtrI kahevA lAgyo ke A sarva mAyA che; tattvathI jotAM kAMI nathI. je padArtho dekhAya che te baghA svapra samAna jANo ane mRgajaLavatu mithyA mAno. II93) vyavahAre guru-ziSya sau, tattva-vicAre mithyA re, ghUtArA gharmI banyA tenI na rAkho icchA re. prabhu artha - guru ziSya, pitA putra, gharma adharma, potAno ke pArako e badhuM vyavahArathI jovAmAM Ave che paNa tattva vicAre jotAM badhuM mithyA che. gharmanA nAme peTa bharanArA evA dhUtArA gharmI thaI beThA che. tevA jIvonA saMganI icchA rAkhavI nahIM. 94 mAMsa kinAre mUkIne macchI dekhIne doDe re ziyALa pAme macchI nA, gIgha mAMsa laI UDe re. prabhu artha:- jema ziyALa lAvelA mAMsane nadI kinAre mUkI mAchalAne dekhI te pakaDavA doDyuM. teTalAmAM mAchaluM pANImAM pesI gayuM ane mAMsane gIgha pakSI laI UDI gayuM. ziyALa beya bAjuthI bhraSTa thayuM. 9pA aihika sukha taDeM icchato sura-sukha, tevo jANo re, naraka taNAM duHkhe DarI, tapa karanAra ThagANo re - prabhu artha - je aihika eTale A lokanA indriya sukha choDI devalokanA sukha mATe prayatna kare che tene ziyALa jevo jANo. tathA pAkhaMDI lokonI khoTI zikhAmaNa sAMbhaLI narakanA duHkhathI DarIne mohAthIna prANIo vrata tapa vagere karI potAnA dehane daMDe che te potAnA AtmAne Thage che ema mAno. I96aaaa jema TiToDI sAMbhaLI, Abha nIce paDavAnuM re, sUtI paga UMcA karI, tema baghAM tapa mAnuM re. prabhu artha - jema TiToDI eTale eka prakAranuM pakSI Abha nIce paDI javAnI zaMkAthI sUtI vakhate paga UMcA karI suve che tema ame baghA narakamAM na paDI jaIe evI bIkathI tapa kare che ema mAnuM chuM. II9zA khoTI zikhAmaNa nA suNo, mithyA vAta javA dyo re, gharI nitya nizcitatA, sukhe sarva thavA dyo re." prabhu artha - mATe he svAminuM! khoTI zikhAmaNane sAMbhaLo nahIM. AvI mithyA vAtane javA dyo. hamezAM nizcitapaNuM ghAraNa karI sukhapUrvaka je thAya te thavA do. 98aaaa. pachI svayaMbudde kahyuM : "kAraNa kArya na mAno re, phUpe koI ghakelatAM, Dara rAkho cho zAno re? prabhu artha - pachI svayaMbuddha maMtrIe kahyuM : "jo tame kAraNa kArya bhAvane mAnatA nathI arthAt jevuM kAraNa seve tevuM kArya thAya che. to pachI tamane koI kUvAmAM ghakelavA rUpe kAraNa seve ane tethI kUvAmAM paDavArUpa kArya banI jAya to teno Dara zA mATe rAkho cho? I99o.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99) zrI RSabha jinezvara bhAga-1 465 mAyArUpa asatya sau, jo mAno ekAne re, lagna Adi mahotsave ke akALa prANAMta re- prabhu artha :- A jagata sarva mAyArUpa che. asatya eTale mithyA che; ema tame ekAMte mAno cho. to pachI lagna mahotsavamAM harSa ke akALa maraNamAM zoka zA mATe karo cho? II100gA. gIta, vilApanI yogyatA, zAne manamAM ANo re? kema sabhyatA sAcavo? sAruM kema vakhANo re? prabhutva artha - koInA lagna samaye gIta gAo cho, ane koInA maraNa samaye vilApa karo cho, AvuM zA mATe manamAM ANo cho? kemake tamArI draSTie to AkhuM jagata mAyArUpa hovAthI mithyA che. to dareka sthAne kema sabhyatA jALavo cho? ane sArA kAmane kema vakhANo cho? 101nA svapa samAna ja jo badhuM, to nahi tuM, huM, svAmI re; zabdo paNa mithyA karyA bolyA te mUrkhAmI re. prabhutva artha - svapra samAna ja jo badhuM mithyA che, to huM sevaka ane tame svAmI kema hoI zako? A zabdo bolyA te paNa mithyA TharyA. vaLI svapnA jevI vAto karI te paNa mUrkhAI jevI TharI. 102aaaa kuzaLa vitaMDAvAdIo, viSaya-gulAmI poSe re, parAkSukha zubha bhAvathI rahI, are! zuM joze re? prabhu artha :- A vitaMDAvAdIo eTale mAtra sAmA pakSanuM khaMDana karavAmAM kuzaLa evAM A paMDito je pote indriya viSayanA gulAma banI tene ja poSanArA che tathA zubha bhAvathI parAmukha eTale vimukha rahenArA evA te, are ! zuM satyane nihALI zake? ||103. mahArAjane vInavuM, sugharma-Azraya levA re, vivekanA avalaMbane, viSayo choDI devA re." prabhu artha - mATe mahArAjane vivekanuM avalaMbana grahaNa karI, pariNAme duHkharUpa evA viSayone choDI daI, A loka paralokanA sukhArthe sagharmano Azraya grahaNa karavA huM vinayapUrvaka vinaMti karuM chuM. IT104 carcA maMtrIo taNI suNa nRpa rAjI thAtA re, kahe prasanna mukhe haveH "svayaMbuddha, he! bhrAtA re. prabhu artha - maMtrIonA judA judA bhASaNo sAMbhaLIne rAjA bahu khuzI thayA. ane prasanna mukhe have kahevA lAgyA : he svayaMbuddha, tuM mArA bhAI jevo chuM. /10pA ghaNuM sAruM tame kahyuM, "gharma-kArya karavAnuM re," SI nathI huM gharmano, aMte tyAM TharavAnuM re. prabhu artha - he mahAbuddhi svayaMbuddha! tame mane ghaNuM sAruM kahyuM. mAre paNa gharma kArya karavAnuM che. huM paNa kiMI gharmano dveSI nathI. aMte to tyAM ja TharavAnuM che kemake tyAM ja kharI zAMti che. ||106nA avasara AvyuM nAkhavuM paDu 'sara'nuM tAkI re, tema gharma ArAghIzuM, dekhIne vaya pAkI re. prabhu
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha:- jema khelatA avasara AvyuM "sara'nuM eTale hukamanuM patuM nAkhavAnuM hoya tema vaya paripakva thaI jAya arthAt vRddhAvasthA AvI jAya tyAre gharmanuM ArAghana avazya karIzuM. 107thI maLe mitra bahu divase, tema yuvAvaya AvI re, ghaTato Adara Apavo, yogya bhAva ura lAvI re. prabhu artha :- jema ghaNA divase mitrano meLApa thAya tema A yuvAvaya AvI che to tene ghaTato Adara Apavo joIe arthAt teno upayoga karavo joIe ane gharma ArAghavA yogya che evo bhAva paNa hRdayamAM rAkhavo joIe. /108aaaa vaNA vAgatI hoya tyAM, vedoccAra na chAje re, tema tame gho bogha te, lAge mujane Aje re. prabhu artha - jyAre gAnatAna arthe vINA vAgatI hoya te vakhate vedoccAra eTale gharmano upadeza karavo te zobhAne pAmato nathI; tema Aje ayogya avasare yuvAvayamAM gharmano bogha karo cho te paNa mane tevo lAge che. 109aaaa sugharma-phaLa sura-loka te, lAge saMzayavALuM re, pratyakSa sukha niSeghatA Ape zuM hita bhALyuM re?" prabhu parama upakArI re. artha - vaLI mahArAjA kahe : sagharmanuM phaLa devaloka che te mane saMdehavALuM lAge che. tathA pratyakSa prApta thayela A sukhano tame niSegha karo cho, to temAM tame mAruM emAM zuM hita bhALyuM ? e vAtano spaSTatAthI khulAso karo. 110nA (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 (rAga-darzana tArA vRSTimAM, manamohana mere) svayaMbuddha maMtrI kahe: "kharI vAta suNAvuM," namI nRpa sanmukha re; "kharI vAta suNAvuM; satya gharmanAM phaLa viSe, kharI vAta suNAvuM; zaMkA TALe sukha re, kharI vAta suNAvuM, artha :- rAjAnA vacano sAMbhaLI svayaMbuddha maMtrI aMjali joDI kahevA lAgyAH rAja! satya gharmanA phaLa viSenI zaMkA TaLavAthI sukha thaze e viSe huM Apane kharI vAta suNAvuM chuM. te Apa sAMbhaLo. 1aaaa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 467 zaMkA-zalya nivAravA, kharI vAta karAvuM yAda re, kharI. naMdanavanamAM dekhiyA kharI. deva vinA vivAda re, kharI. artha :- zaMkArUpI zalya eTale kAMTAne dUra karavA mATe huM Apane eka vItelI vAta yAda karAvuM chuM. eka vAra ApaNe bAlyAvasthAmAM naMdanavanamAM gayA hatA. tyAM eka suMdara kAMtivAna devane joyA hatA. e vivAda vagaranI satya hakIkata che. rA. deve vAta karI hatI : kharI. "atibaLa-oNva huM deva re, kharI. pitAmaha tAro hato, kharI. phaLa dIThuM svayameva re. kharI artha :- vakhate prasanna thayelA te deve Apane uddezIne kahyuM hatuM ke huM atibaLa nAme tAro pitAmaha eTale dAdA hato. have huM deva thayelo chuM. meM svayaM A saMsAranA kaDavA phaLa joyelA che. sA. peThe naThArA mitranI, kharI, tajyA hatA. meM bhoga re, kharI. grahI dIkSA bahu bhAvathI, kharI. viSaya-sukho gaNI roga re. kharI artha :- rAjya avasthAmAM A bhogone naThArA mitronI peThe tRNa samAna jANI tajI daI, bahu bhAvathI meM dIkSA grahaNa karI hatI. pachI pAMca indriyanA viSaya sukhone huM roga samAna jANato hato. I/4 vrata-maMdiranA kaLaza sama, kharI. karI maraNa saMnyAsa re, kharI. gharma-prabhAve pAmiyo, kharIlAMtava-deva-vilAsa re. kharI artha:- aMta samaye vratarUpI maMdira upara kaLaza caDhAvA samAna saMnyAsa maraNa eTale samAdhimaraNa karavAthI gharmanA prabhAve have huM chaThThI lAMtava nAmanA devalokano adhipati thaI tenA vilAsane pAmyo chuM. /pAnA tame hajI saMsAranuM-kharI. nathI samajatA rUpa re- kharI. chatAM pramAdI nA raho, kharI. bhava mAno duHkha phUpa re.' kharI artha - tame hajI A saMsAranA viSama svarUpane samajatA nathI. chatAM A asAra saMsArane duHkhanA kUvA samAna jANI kadI pramAdI rahezo nahIM. kA aMtardhAna pachI thayA-kharI. ghanamAM vijaLI jema re. kharI smaraNa pitAmahanuM karI, kharI parabhava mAno ema re." kharI artha :- upara pramANe vAta karI, te deva AkAzamAM jema vIjaLI aMtardhAna thaI jAya tema alopa thaI gayA hatA. mATe mahArAja ! ApanA pitAmahanuM vacana smaraNa karIne "paraloka che' ema mAno. jyAM devaloka che evuM pratyakSa pramANa siddha thayuM tyAM zaMkAne sthAna rahetuM nathI. zA kahe nRpati : "sAruM karyuM, kharIprasaMga Avyo yAda re. kharI gharma-adharma-phaLo maLe- kharI, parabhave nirvivAda re." kharI, artha :- have rAjA kahe : tame mane sAruM kahyuM. mane paNa te prasaMga yAda AvI gayo. gharma agharmanA parabhavamAM phaLa maLe che e vAta nirvivAda samajAI gaI. have huM paralokane mAnya karuM chuM. dA svayaMbuddha pharathI kahe - kharI "pUrvaja nRpa kurucaMdra re-kharI nirdaya pApI te hato-kharI thayo suta harizcaMdra re. kharI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - rAjAnuM AvuM Astikya vacana sAMbhaLI, prasanna thaIne svayaMbuddha maMtrIe pharIthI rAjAnA pUrvajonI vaMzakathA kahevAnI zarUAta karI. he mahArAja ! pUrve ApanA vaMzamAM kurucaMdra nAme rAjA thayo hato. te yamarAjA jevo nirdayI, pApI ane bhayaMkara hato. tene kurumatI nAmanI strIthI harizcaMdra nAme eka putra thayo hato. lA. kurucaMdrane rogathI- kharIpIDA jAgI apAra re- kharI. bhojana kaDavAM lAgatAM, kharI. mRdu zayyA zULa-sAra re. kharI artha - kucaMdra rAjAne pUrva upArjita pApanA phaLamAM bhayaMkara roga utpanna thaI zarIramAM apAra pIDA thavA lAgI. bhojana kaDavAM lAgavA lAgyA ane komaLa zayyA paNa zULa jevI bhAsavA lAgI. /10nA kAne bhaNakArA thatA- kharIphlezakArI sadAya re; kharI, vAta game nA koInI, kharI. sukha svapneya na thAya re. kharI artha :- narakanA AyuSyano baMgha thavAthI tenA kAnamAM sadAya klezakArI bhaNakArA thavA lAgyA. strI putrAdinI vAta pratye aNagamo thayo. suMdara gAyano gagheDAnA svara jevA lAgavA lAgyA. bhautika sukho svapnamAM paNa tene sukha ApanAra thayA nahIM. puNyano viccheda thAya tyAre sarva viparIta thAya che. (11). dAhajvare nizadina baLe- kharIadhika auSathe thAya re; kharI. mAkaNa masaLI nAkhatAM- kharIzItaLa lohI jaNAya re. kharI artha - aMte aMgArAnI jema dAhajvarathI nizadina baLavA lAgyo. auSagha karavAthI te pIDA vizeSa vRddhi pAmI. eka vAra teNe mAkaNane masaLI nAkhyuM. tenuM lohI tene zItaLa jaNAyuM. tethI te raudradhyAna pariNAmavALo thayo. |1rA kahyuM putrane : lohIno - kharI. kuMDa karI nhavarAva re;" kharI, lAla lAkhanA raMgathI - kharI. pANI karI kahyuM, 'nhAva re." kharI. artha :- kucaMdra potAnA putra harIcaMdrane kahevA lAgyo : mane lohIno kuMDa bharIne nhavarAva. putra dayALu hovAthI lAkhanA lAlaraMgathI kuMDa bharI pitAne kahyuM : have tame nhAvo. 13. snAna kare AnaMdathI, kharI. pANI gayuM mukhamAMya re, kharI, kapaTa jANIne krothathI - kharI. nija suta haNavA thAya re. kharI artha - kucaMdra AnaMdathI temAM snAna karyuM. paNa pANI mukhamAM jatAM lAkhano svAda jANI A badhuM kapaTa karyuM che; tethI kroghamAM AvI jaI potAnA putrane haNavA mATe te doDyo. 14. Thokara lAgyAthI paDyo, kharI. nija zastra ja haNAya re, kharI. harizcaMdrane lAgiyuM - kharI. kumArga zatru gaNAya re. kharI artha :- doDatA doDatAM te Thokara vAgavAthI paDI gayo, ane potAnA ja hAthamAM rahelA zastrathI haNAI jaI mRtyu pAmyo. te vakhate harizcaMdrane ema lAgyuM ke kumArga che te kharekhara zatru samAna che. /15nA kahe subuddhimaMtrIne H kharI. "karI jJArnIno saMga re, kharI, tAre mane samajAvavo'- kharI. vaghe subuddhi-umaMga re. kharI
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 469 = artha :-- have sadAcAranA ghararUpa evo harizcaMdra sarva puruSArthamAM mukhya evA gharmanI stuti karato rAjyanuM vidhivat pAlana karavA lAgyo. teNe ekavAra potAnA subuddhi nAmanA zrAva-bALamitrane evI AjJA karI ke tAre hamezAM jJAnI puruSano saMga karI temano dharmopadeza mane samajAvavo. ema sAMbhaLI subuddhimaMtrIno umaMga vadhI gayo. kemake uttama puruSone evI anukULa AjJA temanA utsAhane preranArI hoya che. pApathI bhaya pAmelo evo harizcaMdra paNa mitra subuddhinA kahelA dharma upara vRDha zraddhA rAkhavA vAgyo. / / 16 / pura bahAra udyAnamAM - kharI zIlaMghara muni-rAya re, kharI kevaLajJAna varyA suNI - kharI subuddhi nRpa-saTha jAya re. kharI artha :-- nagaranI bahAra udyAnamAM zrI zIlaMghara nAmanA munirAja kevaLajJAnane pAmavAthI devatAo -- temanuM pUjana karavA jatAM hatA. te joI rAjA harizcaMdra subuddhimaMtrI sAthe azvArUDha thaI tyAM Avyo. / / 17 / / namaskAra karI beya te - kharI beThA suNavA bogha re. kharIsuNI dezanA vInave - kharI harizcaMdra thI moda re : kharI H artha :- tyAM kevaLI bhagavAnane namaskAra karI rAjA ane maMtrI beya temano bodha zravaNa karavA bhaktipUrvaka beThA. temanI ajJAnarUpa aMdhakArane nAza karanArI evI dezanA sAMbhaLIne harizcaMdra rAjA AnaMda pAmI vinayapUrvaka bhagavaMtane pUchavA lAgyA. / / 18 / / 'prabhu, muja pitAnI gati - kharI. suNavA thAya vicAra re.' kharI kahe kevaLI : 'te gayA - kharI. sAtamI narake, ghAra re.'kharI artha - he bhagavaMta! mArA pitA mRtyu pAmIne kaI gatimAM gayA te jANavA icchuM chuM. tyAre kevaLI = bhagavaMte kahyuM : 'tArA pitA sAtamI narake gayelA che; tenA jevAne bIjuM sthAna na hoya.' / / 19 / / rAya vairAgya pAmiyA, kharI daI putrane rAjya re - kharI kare maMtrIne : 'huM grahuM - kharI. dIkSA ziva-sukha-sAja re. kharI artha :-- pitAnI AvI bhayaMkara gati sAMbhaLI rAjA vairAgya pAmyo. ghera AvI putrane rAjya soMpI maMtrI subuddhine kahevA lAgyo ke huM have mokSasukha prAptinA sAdhanarUpa evI dIkSAne grahaNa karIza. / / 2aa muja sama dejo putrane - kharI dharma-bodha sukhakAra re.' kharI kahe maMtrI : 'huM ApanI - kharI sAthe vrata gharanAra re. kharI artha - rAjA kahe : hai subuddhi! mArI jema have putrane paNa sukhane karavAvALo evo gharmano bodha Apajo. tyAre maMtrI kahe : huM paNa ApanI sAthe paMca mahAvrata dhAraNa karuM chuM. / / 21 / / muja sama nUtana rRpane - kharI muja suta deze bodha re.' kharI banne karmo TALune kharI pAmyA. anaMta bodha re. kharI - artha :- mArI jema navA 2AjAne mAro putra dharmano bodha Apaze. ema kahI bannee dIkSA grahaNa karI, sarve karmone TALI anaMta sukharUpa evA mokSane pAmyA. / / 22 / /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 harizcaMdra-vaMze tame, kharI subuddhi-vaMze huM ya re; kharI krama-Agata kula-kArya A, kharI pharaja gaNIne kahuM ya re- kharI artha :- he rAjana ! Apa harizcaMdra vaMzamAM thayelA cho ane huM subuddhi maMtrInA vaMzamA thayo chuM; mATe kula kramAgata A kAryane mArI pharaja gaNIne Apane kahuM chuM. rA avasara sivAya tyAgane, kharI AdaravAne kAja re- kharI. kaThuM, sakAraNa te suNo - kharI. he! samajI mahArAja re. kharI artha :- avasara vagara huM Apane tyAga karavA kahuM chuM te sakAraNa che, te sAMbhaLo. te mahArAja! Apa to samaju cho. ra4|| naMdanavana Aje gayo, kharI dIThA be munirAya re; kharI jJAnI cAraNa munine, kharI vaMdI lAgyo pAya re. kharI artha :- huM Aje naMdanavanamAM gayo hato. tyAM be cAraNa munione dIThA. mahAmoharUpI aMdhakArane = chedanArA evA sUrya caMdra samAna jJAnI munione vaMdana karI temanA caraNa sparza karyA. // 25 // suNI dezanA pUchyuiM - kharI nRpa-AyuSya-pramANa re, kharI kahe muni karuNA karI - kharI- 'eka ja mahino jANa re' kharI artha :-- te mahAtmAnI gharmadezanA sAMbhaLI temane ApanA AyuSyanuM pramANa pUchyuM tyAre temaNe karuNA karI ApanuM AyuSya eka mAsanuM ja have bAkI che ema jaNAvyuM. rA tvarA terthI gharma karo, kharI kahyuM sarva e kAja re, kharI bhale bIjA niMde chatAM, kharI. cahuM hita, mahArAja re.' kharI artha :-- mATe he mahAmativAna mahArAjA! have dharma ArAdhavAnI tvarA karo. e mATe ja A sarva Apane kahyuM che. bhale bIjA mArI niMdA kare paNa huM ApanA hitane icchuM chuM. 52no kahe mahAbaLa : "Apa to, kharI sAcA baMdhu samAna re; kharI viSaya-magra huM to hato, kharI moDhe matta abhAna re. kharI artha = * have mahAbaLa rAjA kahe : he svayaMbaddha! hai buddhinA samudra ! mArA sAcA baMdhu to Apa ja cho ke je mArA hitane arthe sadA vidghala cho. huM to viSayamAM magna hato, moharUpI dArU pIne unmatta abhAna jevo banI gayo hato. / / 28 / / Ape Aje jagADiyo, kharI Ape karyuM sukArya re, kharI have kaho huM zuM karuM? kharI karyo dharma che. Arya re? kharI artha :-- Ape Aje mane te mohanidrAmAMthI jagADyo. Ape to ghaNuM moTuM satkArya karyuM che. have mane -- karyo ke kevI rIte dharmanI ArAdhanA karuM ? karyo dharma Astika Aryone ArAdhavA yogya che? te have zIghra o. ratA ghara lAgyuM, krRpa khodavo,' kharI have jIvavuM alpa re.' kharI kahe maMtrI : "he! bhUpati, kharI. tajo kheda vikalpa re. kharI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 471 artha - gharamAM Aga lAgyA pachI kUvo khodavo kema bane? mAruM jIvana to alpa mAtra rahyuM tyAre have huM zuM karI zakuM? maMtrI kahe : he bhUpati! Apa kheda karo nahIM ane AvA vikalpane tajI gho. kAraNa AyuSya che tyAM sudhI bAjI ApaNA hAthamAM che. 30 Azraya yati-gharmo taNo, kharI. eka divasa paNa thAya re- kharI. to dIkSA te mokSa de; kharI. sugatinI zI zakAya re?" kharI. artha - paralokamAM mitra samAna evA munigharmano Azraya grahaNa karo. eka divasanI sAcI dIkSA paNa jIvane mokSa ApI zake che to sugati prApta karavAmAM zI zaMkA che? I31 nRpa-padavI daI putrane, kharI. dAna-puMjA karI sAra re; kharI. khamI, khamAvI sarvane, kharI le sadguru-AghAra re. kharI artha - have mahAbaLa rAjAe dIkSA levAno nirNaya karI putrane rAja-padavI ApI. dIna-anAthone anukaMpAdAna ApyuM. pachI sarva caityomAM mANikya, suvarNa, kusumAdi padArthothI bhagavAnanI bhavya rIte pUjA karI, sarvane khamI khamAvI sadguru bhagavaMtanuM zaraNa aMgIkAra karyuM. 3rA dIkSA laIne te ghare, kharI. anazana ne vairAgya re; kharI. bAvIsa divasa jIvIne, kharI kare dehano tyAga 2. kharI artha - have rAjarSie dIkSA grahaNa karI sAthe caturvidha AhArano tyAga karyo. vairAgyasahita bAvIsa divasa anazana pALI aMte samAdhimaraNa sAthI A nazvara dehano paNa tyAga karyo. [33nA IzAna" sura-loke lahe, kharI samRddhi-bhoga apAra re; kharI. svayaMprabhA devAMganA, kharI hatI sarvamAM sAra re. kharI artha - A deha choDI IzAna nAmanA bIjA devalokamAM apAra bhoga samRddhine teo pAmyA. tyAM devIomAM svayaMprabhA devAMganA te sarvathI zreSTha hatI. bhagavAna RSabhadevano A pAMcamo bhava che. 34 paLa sama varSa vahI gayAM, kharI. devI-maraNe duHkha re; kharI. mitro maLI samajAvatA, kharI leza na le sura sukha re. kharI artha - svayaMprabhA devAMganA sAthe rahetA paLa samAna ghaNA varSo vyatIta thaI gayA. vRkSa parathI patra kharI paDe tema svayaMprabhA devInuM AyuSya pUrNa thatAM te cyavI gaI. tenA maraNathI lalitAMgadeva khUba duHkhI thayo. mitro maLIne samajAvatA chatAM devalokanI koI paNa sAmagrI tene sukharUpa thaI nahIM. 3pA. svayaMprabhA saMbhArIne, kharI. lalitAMga duHkhapUrNa re; kharI. 2De, raDAve sarvane, kharI. azru vahAve cokhuNa re. kharI artha - te lalitAMga deva svayaMprabhAne saMbhArI pUrNa rIte duHkhI thaI codhAra AMsue svayaM rahe, bIjAne paNa raDAve evo vilApa karavA lAgyo. 36aaaa svayaMbuddha maMtrI suNI, kharI mitra-maraNanI vAta re; kharI. dIkSA laI, pALI, thayo- kharI. IzAna-sura sAkSAt re. kharI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAvadha-vivecana bhAga-2 = artha :- ahIM manuSyalokamAM svayaMbuddhu maMtrI potAnA svAmI mahAbaLa rAjAnA samAdhimaraNanI vAta sAMbhaLIne vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. pachI te pALIne kALa karI IzAna devalokamAM indrano dRDhagharmA nAme sAmAnika devatA thayo. / / 37 / / 472 lalitAMga pAse gayo, kharI pUrva-prema-prerita re; kharI kahe : "mAtra devI gaye, kharI kema bano duHkhita 2e? kharI artha :-- te dRDhadhamAM pUrvabhavanA premathI prerAIne lalitAMgadeva pAse gayo. ane AzvAsana ApatA = kahevA lAgayo ke he mahAsatva! devI javAthI tame kema moha pAmI ATalA badhA duHkhI thAo cho? ||3nA prANa jatAM paNa ghIrane, kharI dazA na AvI thAya re.' kharI lalitAMga tene kahe :- kharI viraha sahI na zakAya re. kharI artha :- prANa tyAgano samaya Ave to paNa dhIrapuruSo AvI dazAne prApta thatA nathI. tyAre lalitanAMgadeva kahe : mArAthI A devIno viraha sahana thaI zakato nathI. ||3lA prANa-viraha to sahI zakuM, kharI kAMtA-viraha apAra re; kharI sau vaibhava devI vinA, kharI lAge mane asAra re." kharI artha :-- huM prANano viraha sahana karI zakuM paNa A kAMtAno apAra vira mArA mATe duHsaha che. A devalokanA sarva vaibhava A daivI vinA mane asAra lAge che. 40nA daDhathamAM sura-mitra A, kharI de adhi-upayoga re; kharI kahe : "mitra, jANI lIdhuM, kharI thaze devIno yoga re. kharI artha :-- have dadharmAe avadhijJAnabaLe upayoga mUkI kahyuM : he mitra! tamA2I thanArI priyA kyAM - che te meM jANI lIdhuM che. teno daivIrUpe tamane yoga thaze. / / 41 / / svastha thaI jI sAMbhaLo, kharI ghAtakI khaMDa-videha re; kharI naMdIgrAme bAI che, kharI durbhAga ne niHsneha re. kharI artha H-- jarA svastha thaIne A vAta sAMbhaLo. pRthvI upara ghAtakIkhaMDanA pUrva videhakSetrane viSe naMdI nAmanA gAmamAM eka bAI che te bhAgyadIna hovAthI gharamAM koIno sneka pAmI zakatI nathI. / / 42 / nirnAmikA nAma che, kharI sAtamI nAnI be'na re; kharI garIba-ghare bahu bALako, kharI paDe na mAne cena re, kharI = artha :- nimikA tenuM nAma che. te sAta bahenomAM sauthI nAnI che. te garIba gharamAM bahu bALako hovAthI mAne cena paDatuM nathI. / / 43 / / mAtA ati khijAya re; kharI 'giri para jaI jo lAkaDAM, kharI lAve to ja khavAya re.' kharI mArga modaka ne raDe, kharI artha :- ekavAra utsavanA divase dhanADhya bALakanA hAthamAM modaka eTale lADu joI nirnAmikA * potAnI mAtA pAse modaka mAgIne raDavA lAgI. tyAre mAtA khUba khijIne bolI ke pahADa para jaI lAkaDA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 473 laI Ave to ja khAvAnuM maLe. II44. vacana suNI mAtA taNuM, kharI. doraDI laI te jAya re; kharI. bhAro laIne AvatAM, kharI. loko bahu dekhAya re. kharI artha - mAtAnuM vacana sAMbhaLI te doraDI laIne gaI. bhAro laIne pAchI pharatAM rastAmAM ghaNA lokone joyA. 4pA. suNe, kevaLI-darzane kharI. nagarajano sau jAya re; kharI. kaSTa-bhAra sama kASTane, nAkhI daI harakhAya re. kharI artha :- A baghA nagarajano to kevaLI bhagavAnanA darzana karavA jAya che ema teNIe sAMbhaLyuM. tethI duHkhanA bhArAnI jema A lAkaDAnA bhArAne tyAMja choDI daI pote paNa harakhAtI temanI sAthe cAlI. bhagavAnanuM darzana sarvasukhanuM kAraNa che. Il46. giri para caDha karI vaMdanA, kharI. gati-yogya mati thAya re; kharI. suNI dezanA te gamI, kharI pUche : "he! jinarAya re- kharI, artha - nirnAmikAe paNa pahADa para caDhI bhagavAnane vaMdana karyA. 'jevI gati tevI mati'. te anusAre tene buddhi UpajI. kevaLI bhagavAne ApelI dezanA teNe sAMbhaLI. tene te bahu gamI. tethI bhagavAnane te pUchavA lAgI. 4LA rAya-raMka sarakhA gaNo, kharI. tethI tarjI huM bIka re, kharI. pUchuM ? dukhiyA pRthvamAM kharI. haze mujathI adhika re?" kharI artha :- he bhagavaMta! Apa rAjA ke raMka beyane sarakhA gaNo cho, mATe huM bIka tajIne pUchuM chuM ke Ape A saMsArane duHkhanA ghararUpa kahyo; paNa A pRthvI upara mArAthI koI adhika dukhiyA haze? 48 kevaLI bhagavaMte kahyuM : kharI. "sAMbhaLa, duHkhI bALa re- kharI. tArAthI paNa duHkhiyA, kharI. jIvo bahu kaMgAla re. kharI artha - tyAre kevaLI bhagavaMte kahyuM : he duHkhI bALA! he bhadra! tAre to zuM duHkha che? tArA karatAM paNa atyaMta du:khI jIvo che tenI hakIkata sAMbhaLa. I49. narakagatinA jIvanAM-kharI. tana yaMtre pilAya re. kharI karavatathI ve'rAya re! kharI. aMgo aMga kapAya re. kharI artha - je potAnA duSTakarmathI narakagatimAM utpanna thayA che. temAM keTalAkanAM zarIra tala pIlavAnI jema yaMtrothI pIDAya che, karavatathI verAya che, ane keTalAkanA aMgoaMga kapAI mastaka judA paDe che. Ama narakanA duHkha bhayaMkara che. pA. UkaLatA tela taLe, kharI. sIsAnA rasa pAya re; kharI. pUrvapApa saMbhArIne - kharI. race duHkha-upAya re. kharI artha - nArakI jIvone paramAghAmIo UkaLatA telamAM taLe che. tRSA lAgelA jIvone garamAgarama
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 sIsAnA rasa pAya che. tathA potAnA pUrvakarmane saMbhArI te nArakIo aneka duHkhanA upAya racI ekabIjAne duHkhI kare che. palA nizadina duHkho bhogave, kharI keme chaMTe na mAya re, kharI. sAgara sama AyuSya tyAM, kharI. duHkhe maraNa na thAya re. kharI artha :- nArakIo rAta-divasa duHkho bhogave che. teo koI rIte duHkhamAMthI chUTI zakatA nathI. zAkanI jema khaMDa-khaMDa karela zarIra paNa pAchuM pArAnI jema joDAI jAya che. temanA AyuSya sAgaropama jevA lAMbA hoya che. teo duHkhanA mAryA AyuSya pahelA maravA icche to paNa karI zakatA nathI. /parA dUra raho e duHkha to, kharI janAvaro dekhAya re, kharI. jaLacara jIvo trAsamAM - kharI jIve, bIjA khAya re. kharI artha - e nArakIonA duHkhanI vAta dUra raho, paNa A janAvaronA duHkha to pratyakSa dekhAya che. jemake jaLacara, sthaLacara ke AkAzamAM UDatA pakSIo baghA bhayanA mAryA trAsamAM jIve che. pUrvakarmanA pApanA udaye eka bIjAne khAI jAya che. piyA bagalAM gaLatAM mAchalAM, kharI. mAchIthI pakaDAya re, kharI. kApe, rAMghe, nirdayI, kharIzekI, taLIne khAya re. kharI artha - keTalAka mAchalAone bagalAM gaLI jAya che. keTalAkane mAchImAro pakaDe che. nirdayI loko tene kApI, rAMghI, zekI ke taLIne khAya che. pA. carabI arthe mAratA, kharI. cAmaDI arthe koya re; kharI. ramata nimitte mAratA - kharI. je jana nirdaya hoya re. kharI artha :- koI carabIne mATe mAre che. nirbaLa haraNone baLavAna siMha vagere prANIo mAMsanI icchAthI mArI nAkhe che. koI tenI suMvALI cAmaDI meLavavA mATe mAre che. koI zikAra karavAmAM Asakta manuSyo ramata nimitte te niraparAthI prANIono vagha kare che. A badhA nirdayI pApI jIvonA kAma che. nirdaya jIvo marIne AvA narakamAM jAya che. papA baLada vagere prANIo - kharI. sahe tarasa, bhekha, bhAra re; kharI. TADha, tApa ne mAranAM - kharI. asahya duHkha, vicAra re. kharI artha :- baLada vagere prANIo tarasa, bhUkha ane atibhAranA duHkho sahana kare che. vaLI TADha, tApa, cAbuka, aMkuza, paroNAnA mAra vagere khamavAthI asahya duHkho bhogave che. te vicAra karavA jevuM che. ema pazuyonimAM paNa keTalAM badhA duHkho rahelAM che. pA. pakSI paNa sukhI nathI, kharI jALa viSe sapaDAya re, kharI. zara, paththara Adi vaDe, kharI. haNAya ne raMghAya re. kharI artha:- AkAzamAM UDatA pakSIo tetara, popaTa, kabUtara, cakalA vagere paNa sukhI nathI. temane mAMsanI icchAvALA bAja, siMcANo ke gIgha vagere pakSIo pakaDIne khAI jAya che, athavA zikArI dvArA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 475 aneka upAya vaDe jALamAM sapaDAI jaI ghaNI viTaMbaNA pAme che. teo zara eTale bANavaDe ke paththara Adi vaDe paNa haNAI jaI raMdhAya che. pazA IDA phoDIne taLe, kharI. pIMchA kAja haNAya re; kharI. pakaDI pUre pAMjare, kharI, parAthIna ribAya re. kharI artha :- koI maraghI vagerenA IMDA phoDIne taLe che. koI pIMchA meLavavA mATe temane haNe che. koI pakaDIne pAMjarAmAM pUre che. tyAM bicArA parAdhIna banI ghaNA ribAya che. A baghA ajJAna avasthAmAM potAnA ja bAMghelA karmonA phaLa jIvone bhogavavA paDe che. //peTA mANasamAM paNa AMthaLA, kharI. mUMgA janmatha hoya re, kharI. rogI AkhI jiMdagI - kharI. bALa-vighavA koya 2. kharI have manuSyajIvananuM duHkha varNave che : artha :- jeo manuSyapaNuM pAmyA che, temAM keTalAka janmathI AMdhaLA, baherA, mUMgA ke pAMgaLA thAya che. koI jIvanaparyata rogI hoya che. koI aneka prakAranI vyAdhiothI pIDAtA potAnA putrothI paNa upekSA pAme che. koI bALavayamAM ja vighavA banI jAya che. pA. jIMvatA suMghI kedamAM - kharI. janma-gulAmo thAra re; kharI, pazu peThe svAmI taNAM - kharI. sahe vacana, duHkha, mAra re. kharI artha - koI corI karanArA ke parastrIgamana karanArA pApI prANIo nArakInI peThe judA judA prakAranI zikSA pAmI jIvatA sughI kedamAM paNa purAya che. koIno janma nokarI vagere karI paranI gulAmI karavAmAM vyatIta thAya che. teo paNa pazunI peThe potAnA svAmInA kaDavA vacana sahana kare che, temanI sevA karI aneka prakAranA duHkha sahana kare che athavA temanA hAthanI mAra paNa khame che. A pramANe manuSyalokanA manuSyo paNa duHkhI che. 60 parAbhave klezita ne - kharI. surapatine AthIna re; kharI. pazu sama vAhana sura bane - kharI. devapaNAmAM dIna 2. kharI artha :- have devalokanA duHkhanuM varNana kare che : devalokamAM devo parasparanA parAbhavathI kleza pAmelA ke eka bIjAnI vizeSa Rddhi joIne duHkhI thayelA athavA potAnA svAmI indrane AdhIna rahelA evA devatAone paNa sadA duHkha raheluM che. devapaNAmAM paNa dIna banelA evA devone pazu samAna vAhana banavuM paDe che. 61 kilveiSa Adi kudeva to - kharI. aMtyaja jevA jANa re, kharI, sukha nathI saMsAramAM; kharI sugharma sukhanI khANa re. kharI artha - kilpiSa Adi kudevo to devalokamAM paNa aMtyaja eTale caMDALa jevA gaNAya che. teo indranI sabhAmAM praveza karI zake nahIM. A cAragatirUpa saMsAramAM kAMI sukha nathI. eka jinezvare kahelo sagharma ja sukhanI khANarUpa che. 6rA * * II6 gI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 477 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nAva DUbe ati bhArathI, kharI tema ja hiMsA-bhAra re, kharI. naraka-samudra jIvane - kharIDubADe, vicAra re. kharI have paMca mahAvrata viSe vAta kare che : artha :- jema ati bhArathI vahANa samudramAM DUbI jAya che. tema hiMsA karavAthI prANI narakarUpI samudramAM DUbI jAya che. mATe kadI paNa hiMsA karavI nahIM. e vAta draDhapaNe vicAravA yogya che. 63. tRNa UDe vaMToLIe - kharI. jIva asatye tema re; kharI. bhame bhave cirakALa re! kharI. jUTha na detI kSema re. kharI artha:- jema vAnA vaMToLIAthI taraNA UDe tema jIva asatya bolavAthI A saMsAramAM cirakALa bhame che. te jUTha tene kadI paNa kSema eTale sukhazAMti ApanAra thatuM nathI. II64. sparza kaucano duHkha de - kharI. tema adattAdAna re, kharI. paraghana-dArA prIti de- kharI. ciMtA citA samAna re. kharI artha - jema kauca eTale kUcanA kAMTAno sparza karavAthI te karaDyA kare, duHkha Ape tema adattAdAna eTale corI karI parathana haraNa karavAthI kyAreya paNa sukha thatuM nathI. paraghana ke paradArA eTale parastrI pratyenI prItinI ciMtA jIvane citA samAna bALanAra thAya che. 6pA maithuna manmatha-dAsane - kharI. narake DhasaDI jAya re; kharI. jema jamAdAro vaDe - kharI kedI jana DhasaDAya re. kharI artha - maithuna eTale abrahma sevanAra evA manmatha eTale kAmadevanA dAsane te rAMkanI peThe gaLethI pakaDI narakamAM DhasaDI jAya che. jema jamAdAro eTale polisavaDe kedI jana jelamAM DhasaDAya che tema. kA. parigraha-kugrahe sahe - kharI. bhAre duHkho sarva re; kharI, kAdavamAM karIvara kaLe - kharI. tema rasAdi-garva re. kharI artha - parigraharUpI kugrahavaDe jIva cAre bAjuthI pakaDAI jaI sarva prakAranA bhAre duHkhone sahana kare che. karIvara eTale moTo hAthI jema kAdavamAM kaLI jAya tema prANI rasagArava, riddhigArava ane sAtAgAravavaDe A saMsArarUpI kAdavamAM kaLI jAya che. 67. deze paNa pApo taje-kharI. te vrata le kalyANa re." kharI. samakita saha nirnAmikA-kharI. aNuvrato le, jANa re. kharI artha :- deze eTale aMze paNa je jJAnI puruSanI AjJAthI A pAMca pApone taje te dezavratI zrAvaka kalyANane pAme che. A pramANe cAragatinuM duHkhamaya svarUpa jANI nirnAmikAne vairAgya utpanna thayo. jethI munizvara pAse teNIe samakita sahita pAMca aNuvratone dhAraNa karyA. 68. vaMdana karI pAchI pharI - kharI. bhAro laIne jAya re; kharI bahu dina gharma gharI have - kharI. anazana-ghArI thAya re. kharI artha - pachI munizvarane vaMdana karI potAne kRtArtha mAnatI te bhAro laI ghara tarapha pAchI pharI. ghaNA divasa sudhI tapAdi gharma kriyA karI aMte anazanavrata ghAraNa karyuM. kalA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 477 lalitAMga jAo tame - kharI. gho darzana sukhakAra re; kharI, tamane snehe nIrakhI - kharI. devI-pada lenAra re." kharI. artha - he lalitAMga! anazanavrata grahaNa karIne rahelI nirnAmikA pAse tame jAo ane sukhakara, evA tamArA darzana Apo; jethI te tamane snehapUrvaka nIrakhI, mRtyu pAmI tamArI devI thAya. kahyuM che ke "aMte jevI mati tevI gati thAya che." II70. deve tema karyuM jaI, kharI, rAgavatI satI thAya re; kharI. maraNa karI nirnAmikA - kharI. svayaMprabhA banI jAya re. kharI artha - lalitAMgadeve tema karyuM tethI te nirnAmikA satI tenA pratye rAgavatI thaI maraNa pAmIne svayaMprabhA nAme tenI devI thaI. 71aaaa. sura-sukha banne bhogave, kharI. kALa ghaNo vahIM jAya re; kharI. lalitAMganA aMganAM - kharI. mALAdika karamAya re. kharI artha :- banne devalokanA sukha bhogavatA ghaNo kALa vahI gayo. have lalitAMgadevanA aMgamAM rahelA mALA, ratnaAbharaNo Adi nisteja thavA lAgyA. //72aaaa mAtra cha mahinA jIvavuM - kharIjANI thAya udAsa re; kharI. thAya anAdara gharmano, kharI iccha-sura-sukha khAsa re. kharI artha - tethI lalitAMgadeve jANyuM ke have to mAtra A devalokamAM cha mahinA sudhI jIvavuM che. te jANI mukha para udAsI chavAI gaI. ciMtAnA kAraNe gharmano anAdara thavA lAgyo, ane devalokanA sukhane khAsa icchavA lAgyo. ||73ii. kIDIne pAMkho samI - kharI. dInatAthI gherAya re, kharI. jANe garbhavAsano - kharI. bhaya dhrujAve kAya re. kharI artha - jema kIDIne mRtyu samaye pAMkho Ave tema te dInatAthI gherAI gayo. jANe garbhAvAsamAM nivAsa karavAnA duHkhano bhaya tene kAyAnA sarva aMgone kaMpAyamAna karavA lAgyA. II74 UMcu mana dekhI vade - kharI. svayaMprabhA rahI hAtha re, kharI, "zo mAro aparAgha che? kharI. spaSTa kaho he! nAtha re." kharI. artha - lalitAMgadevanuM UMcuM mana joI devI svayaMprabhAe teno hAtha pakaDI kahyuM - he nAtha! meM Apano zo aparAi karyo che? ke jethI Apa Ama vihaLa jaNAo cho? te mane spaSTa kaho. II7pA. "aparAthI narthI tuM priyA! kharI. aparAthI to huM ja re; kharI, pUrva bhave tapa nA thayuM, kharI alpAyuSI chuM ja re. kharI artha - tyAre lalitAMgadeva kahevA lAgyo - he priyA! teM kAMI paNa aparAgha karyo nathI. aparAdhI to huM ja chuM ke pUrvabhave meM ghaNuM ochuM tapa karyuM. tethI huM alpAyuSI chuM. mAruM AyuSya have alpa ja bAkI rahyuM che. 76
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 vidyAghara rAjA hato, kharI. bhoga viSe Asakta re, kharI, svayaMbuddha maMtrI taNA kharI. upadeze jina-bhakta re. kharI artha - pUrvabhave huM vidyAgharano rAjA hato tyAre bhogamAM Asakta hato. paNa sadbhAgye svayaMbuddha maMtrInA upadezathI huM jinabhakta banyo hato. II77yA. eka mAsanA tyAgathI, kharI. bhAvo karyA pavitra re; kharI. prabhAva A sutharmano, kharI ghanya! e maMtrI-mitra re." kharI. artha - tyAM aMte eka mahinA sudhI sarvano tyAga karI dIkSA laI bhAvone pavitra karyA. tenA prabhAve huM ATalA kALasudhI A zrIprabha vimAnano svAmI banI rahyo. tenuM kAraNa mArA maMtrI svayaMbuddha mitra hatA, temane ghanya che. I78. sura kahe, tyAM Aviyo - kharI. daDhagharmA sura-mitra re; kharI. AjJA indra taNI kahe : kharI. "aAlikA pavitra re. kharI artha - lalitAMgadeva AvI vAto kahe che teTalAmAM tyAM daDhazarmA je pUrvabhavano svayaMbuddha maMtrI ja che te tyAM AvI indranI AjJA kahevA lAgyo ke naMdIzvara dvIpamAM aSTAlikA eTale ATha divasano pavitra utsava UjavavAno che mATe badhA cAlo. I79aaaa. naMdIzvara dvIpe javA - kharI. AmaMtre che Indra re; kharI. pUjA-bhakti bhalI thaze, kharI. vaMdIzuM jinendra re." kharI. artha :- naMdIzvara dvIpa javA mATe indranuM sarvane AmaMtraNa che. tyAM naMdIzvara Adi dvIpamAM zAzvata jinendra pratimAonI bhalI prakAre pUjA bhakti thaze. tathA bhAvapUrvaka vaMdanA thaze mATe tame paNa temanI AjJAne anusarIne tyAM cAlo. I80 lalitAMga suNI kahe : kharI. "samayocita prasaMga re; kharI. maLyA mitra saMbhAratAM - kharI. ure vadhyo umaMga re." kharI. artha :- lalitAMge A sAMbhaLI kahyuM : aho! bhAgyavazAt svAmIno A hukama paNa samayane ucita prasaMge thayo. tathA draDhagharma mitra paNa saMbhAratA maLI gayA; tethI hRdayamAM tIrtha darzane javAno umaMga vaghI gayo. 181aaaa harSa sahita sau cAliyA, kharI. prabhu-pUjananA bhAva re; kharI, nRtya-gIta-AnaMdathI - kharITa lIgho suragati lAva re. kharI artha - harSa pUrvaka lalitAMgadeva potAnI vallabhA sahita tyAM javA cAlyo. hRdayamAM prabhu pUjanano bhAva hovAthI naMdIzvara dvIpamAM jaI nRtya, gIta, AnaMdasahita zAzvatI arhat pratimAnI pUjA karI devalokamAM rahevAno lahAvo lIdho. 8rA cyavana-kALa bhUlI gayo, kharI. AyuSa pUraNa thAya re, kharI, bujhAtA dIvA samo-kharI jhabakI nA dekhAya re. kharI artha - tyAM bhagavAnanI bhAvapUrvaka pUjA karatAM UpajelA pramodathI te potAno cyavanakALa bhUlI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 479 gayo. pachI svaccha cittavALo te deva bIjA tIrthomAM darzana karavA jatAM rastAmAM ja AyuSya pUrNa thavAthI, te bujhAtA dIpaka samAna jhabakIne oLavAI gayo. arthAt devalokamAMthI te cyavI gayo. 183 jaMbudvIpa - videhamAM kharIpura lohArgala nAma re; kharI, suvarNajaMgha bhaMpALa che, kharI. lakSmI rANI guNaghAma re. kharI artha - jaMbudvIpanA videhakSetramAM lohArgala nAmanuM eka nagara che. temAM suvarNajaMgha nAme rAjA rAjya kare che. tenI guNanA ghararUpa lakSmI nAmanI eka rANI che. II84. vajajaMgha nAme thayo - kharI. sara-va rAjakumAra re; kharI. svayaMprabhA patine smarI - kharIjhUraNA kare apAra re. kharI artha - mAtApitAe prasanna thaI putranuM vajajaMgha evuM nAma pADyuM. e lalitAMgadevano jIva have rAjakumAra thayo. A RSabhadeva bhagavAnano chaThTho bhava che. have svayaMprabhA devI devalokamAM patinuM smaraNa karIne apAra jhUraNA karavA lAgI. 8pA. daDhagharmAnA boghathI - kharIbane gharma - ughukta re; kharI. puMDarIkiNI purImAM-kharI guNavatI satI zrIyukta re. kharI artha - te svayaMprabhA paNa daDhagharmA devano bogha sAMbhaLI gharmakAryamAM lIna thaI gaI. have mahAvideha kSetranA te ja vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM zrIyukta eTale ghanalakSmIthI yukta evI guNavatI nAmanI satI rahe che. 86aaaa. vajasena cakrI taNI-kharI paTarANI saihAya re-kharI. tenI kUkhe kuMvarI-kharI. svayaMprabhA-rjIva thAya che. kharI artha - te vajasena cakravartInI paTarANI che. tenA kUkhamAM svayaMprabhAno jIva devalokathI cyavIne putrIpaNe utpanna thayo. ll87nA zrImatI nAme Uchare-kharI. pAme yauvana-kALa re; kharI. svapna tIrthapati jAe, kharI. sura-samUha vizALa re. kharI artha:- te atizaya zobhAvALI hovAthI tenuM zrImatI evuM nAma pADyuM. te UcharatAM yauvanakALane pAmI. ekavAra svapnamAM teNIe tIrthakara bhagavAnanA darzana karyA. tathA temanI sAthe devatAono vizALa samUha dITho. 88 jAti-smRti pAmI te- kharI. palaMgathI paDI jAya re; kharI. hA! lalitAMga," vadI jhUre, kharI. AvI mAtA thAya re. kharI artha :- joI zrImatI jAtismaraNajJAnane pAmI. palaMgathI nIce paDI jaI, hA! lalitAMga ema karI jhUratA te mUcha pAmI. tyAM ghA mAtA AvI pahoMcI. IITalo zItopacAre sevatAM-kharI. svastha thaI te jyAMya re- kharI, ghAya-mAtA ya pUchatI-kharImUcha-kAraNa tyAMya re. kharI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - ThaMDA upacAranuM sevana karavAthI jyAre te svastha thaI tyAre tene UcheranArA ghAya mAtA zrImatIne mUchanuM kAraNa pUchavA lAgI. II90nA prAyazcitta lenAra sama-kharI. sadagurunI sanmukha re- kharI. yathArtha vAta kahe bathI : kharI nirnAmikA - duHkha re, kharI. artha - prAyazcitta lenAra mANasa jema sadguru pAse potAno yathArtha vRttAMta nivedana kare tema zrImatIe potAnA pUrva janmo nirnAmikAnA bhavanA duHkhathI lagAvIne Aja sudhInA je thayA teno sarva vRttAMta yathArtha rIte kahI saMbhaLAvyo. 91aaaa svayaMprabhA-bhavanAM sukho, kharIpati-prema-vistAra re, kharI, naMdIzvara dvIpa-maMdiro, kharI. bhaktimahotsava sAra re. kharI artha - devalokamAM huM svayaMprabhA nAme devI hatI. tyAMnA sukho ane mArA patino mArA upara atyaMta prema hato vagere sarvanuM vistArapUrvaka varNana karyuM. ame naMdIzvara dvIpanA maMdiromAM bhaktimahotsava arthe gayA hatA. tyAMthI bIjA tIrthomAM jatAM te cyavI gayA ane huM ahIM AvI chuM. I9rA citra-kuzaLa te paMDitA-kharI. paTa para kare citAra re; kharI. zrImartAne darzAvIne-kharI. drazya karyuM taiyAra re. kharI artha - citramAM kuzaLa evI paMDitAe te baghA vRttAMtano citAra paTa para dorI, zrImatIne batAvI eka suMdara drazya taiyAra karyuM. 93 cakrInI varSagAMThano-kharI. utsava-dina gaNa lAga re-kharI. rAjAonA mArgamAM-kharI mUkyA citra-vibhAga 2. kharI artha :- zrImatInA pitA vajasena cakravartI temanI varSagAMThano utsava dina Avyo. te divase kharo lAga jANI, AvatAM rAjAonAM mArgamAM te doreluM citra mUkI dIdhuM. 94nA paMDitA pAse UbhI, kharI. rAjA jotA jAya re; kharI. koI vakhANe raMgane, kharI. koI kaLA-guNa gAya re. kharI artha - paMDitA te citra pAse UbhI rahI. rAjAo baghA te citra jotAM jAya che. koI temAM pUrelA vivigha raMgonA vakhANa kare che. koI temAM dorelI kaLAnA guNa gAya che. pA. koI maMdiro dekhatA, kharI. koI jAe jina-nAtha re; kharI. koI deva-devI jAe, kharI. koI saghaLo sAtha re. kharI artha - koI citramAM dorelA sundara maMdiro jAe che to koI jinanAthanI mUrtinA darzana kare che. koI devadevIone jue che. to koI saghaLA bhegA maLelA devonA saMghAtane joI vakhANe che. kA. vajajaMgha kumAra tyAM kharI, dekhe jyAM citAra re; kharI mUrdhA pAmIne paDe, kharIdAsa kare upacAra re. kharI artha :- vajajaMgha kumAre jyAre A citrAmAM batAvela saghaLo citAra joyo ke te mUcha pAmI nIce
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 481 paDI gayo. tenA sevakoe paMkhAothI pavana nAkhI jaLathI siMcana karyuM, jethI te bhAnamAM AvI Ubho thayo. / / 9 / / kAraNa pUche paMDitA-kharI kumAra thAtAM svastha re; kharI kahe kumAra : "amArI A-kharI citre vAta samasta re. kharI artha :-- te vakhate paMDitAe kumArane mUrchA AvavAnuM kAraNa pUchyuM. tyAre vajAMgha kahe : A citra jovAthI mane jAtismaraNajJAna thayuM che. A citramAM baghI amArI ja vAta AlekhelI che. / / 98 / / IzAna sura-loke hatI-kharI svayaMprabhA rUpa-khANa re; kharI lalitAMga sura huM hato, kharI priyAnI oLakhANa re- kharI artha :pUrvabhavamAM IzAna devalokamAM rUpanI khANa samAna A svayaMprabhA hatI. te mArI devI hatI. huM lalitAMga nAme deva hato. pachI priyAnI oLakhANa karAvavA citramAM AlekhelI badhI hakIkata eka pachI eka te spaSTapaNe kahI gayo. / / 9 / mUrchA-kAraNa jANa tuM; kharI maLe mane e kema ?' kharI kahe paMDitA, "satya che-kharI vAta kaho cho tema re. kharI artha :- A ja mArI mUrchAnuM kAraNa hatuM. e je vAta kaho cho te badhI satya che. / / 100aa mane kevI rIte maLI zake? tyAre paMDitAe kahyuM tame cakravartInI purtI te-kharI. ghare Apa para prema re; kharI vajrasenane A bInA kharI kahIMza banI che, tema re." kharI artha :-- A bhavamAM te svayaMprabhA A cakravartInI zrImatI nAme putrI thayela che. je Apa upara atyaMta prema dharAve che. cakravartI vajrasenane huM A banelI badhI bInA kahI jaNAvIza. / / 101 / / cakravartI suNI harSathI kharI. teDe te kumAra re- kharI zrImI-kanyA-dAna de-kharI karI mahotsava sAra re. kharI artha :-- cakravatI vajrasena paMDitA pAse badho vRttAMta jANI harSa pAmyA. ane zIghra vajaMgha kumArane teDAvI kahyuM : mArI putrI zrImatI pUrvajanmanI peThe A bhavamAM paNa tamArI gRhiNI thAo. vajajaMghe te vAta svIkArI. jethI moTo mahotsava karI cakravartIe vajaMghane potAnI putrI zrImatInuM kanyAdAna ApyuM. 102 / caMdra, cAMdanI rUpa te-kharI varakanyAno yoga re; kharI lohArgala pura te gayAM; kharI tyAM yogAnuyoga re-kharI artha te banne varakanyAno yoga caMdra ane cAMdanIrUpe thayo. tyAMthI cakravartInI AjJA laI vajrajaMgha potAnA lohArgala nagare gayo. tyAM yogAnuyoga eka bInA banI. / / 103/ suvarNajaMgha nRpALane-kharI vAdaLathI vairAgya re-kharI Upajyo, tethI putrane-kharI nRpapada de, le tyAga re. kharI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - vajajaMghanA pitA rAjA suvarNajaMghane vAdaLa joI vairAgya utpanna thayo. tethI badhuM asAra jANI putrane rAjapada ApI pote dIkSA grahaNa karI. 104 cakravartI kamaLa jAe-kharI. bhramara marelo jyAMya re, kharI. nAzavaMta gaNI, sau tajI kharI. tIrthakara te thAya re. kharI artha :- zrImatInA pitA vajasena cakravartIe kamaLanA phalamAM marelA bhamarAne joI AsaktinA phaLo kevuM maraNa nipajAvanAra che teno vicAra karI, badhuM nAzavaMta jANIne dIkSA aMgIkAra karI vratanuM yathArtha pAlana karatAM te tIrthaMkara padavIne pAmyA. I/102aaaa vajavaMgha ne zrImatI-kharIpuMDarIkiNI jAya re; kharI. vanamAM muni-tapa-pAraNuM-kharIdAna ApatAM thAya re. kharI artha - ekavAra vajajaMgha ane zrImatI puMDarIkiNI nagaramAM jatAM vanamAM be muni mahAtmAone dIThA. te tapasvIone bhAvabhaktipUrvaka AhAradAna ApI pAraNuM karAvyuM. 106aaaa muni-darzana-ullAsathI-kharIrAjA kare vicAra 2 : kharI. aho! nirmama muni mahA-kharI niSkaSAya, udAra re. kharI artha :- munionA darzana ullAsabhAvathI karI rAjA vicAra karavA lAgyo ke aho! A mahAna mUnio kevA nirmama ane niSkaSAyabhAvavALA che ke jeNe udAra cittavALA thaI sarva parigrahano tyAga karyo che. 10LA ghanya e, huM anya chuM, kharI. gharuM na pitA-paMtha re, kharI. aurasa putra anuMsare-kharI. jema satI nija kaMtha re. kharI artha :- e muni mahAtmAone ghanya che. paNa huM pitAnA tyAga mArgane anusarato nathI mATe anya chuM. jema satI strI potAnA kaMthane anusare tema je pitAnA mArgane anusare te ja aurasa putra gaNAya arthAta te mAtApitAnA zarIrathI utpanna thayelo gaNAya. jyAre huM pitAnA tyAgamArgane anusarato nathI mATe vecAtA lIghelA putra jevo che. ||108aaaa hajIya vrata jo AdaruM, kharI nahIM ayogya gaNAya re; kharI. svapura jaI dauM putrane kharIrAjya, ema mana thAya re." kharI. artha :- hajI paNa jo huM paMca mahAvratane AdaruM to te ayogya gaNAya nahIM. mATe have potAnA nagare jaI putrane rAjya soMpI pitAnI gatine anusaruM ema mana thAya che. ||109aaaa lohArnala pure jaI-kharInidrAvaza sI jAya re; kharI, dhUpa-ghaTe ghUMpa nAkhIne; kharI nokarane mana thAya re- kharI. artha :- evI bhAvanA manamAM rAkhI, potAnA nagara lohArnala pure jaI nidrAvaza thaI sUI gayA. tyAM rAtre ghUpanA ghaDAmAM dhUpa nAkhI, nokaranA manamAM bIjo vicAra Avyo. 110nA ThaMDo vA vAto bahu-kharI vAsuM saghaLAM dvAra re; kharI. chidrarahita karI oraDo-kharI. nokara gayo bahAra re. kharI
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) zrI RSabha jinezvara bhAga-2 483 artha - ThaMDo pavana ghaNo vAya che jethI rAjArANIne ThaMDI lAgaze. tethI baghA bArI bAraNA baMdha karI dauM. ema vicArI rAjA rANInA oraDAne chidrarahita karI te nokara bahAra cAlyo gayo. 111aaaa rAjA, rANI marI gayA-kharIdhUpa-dhUmra le prANa re; kharI. Ayu kSaya thAtAM bane kharI. tRNa paNa kAraNa, jANa re. kharI artha - rAjA rANI banne rAtre dhUpanA dhUmADAthI marI gayA. oraDAne koI chidra na hovAthI dhUmADo bahAra nIkaLI zakyo nahIM. jethI dhUmADe bannenA prANa lIdhA. jyAre AyuSya kSaya thAya che tyAre tRNa paNa maraNanuM kAraNa banI zake che. /112aaaa munidAne bAMdhyuM hatuM-kharI. Ayu-karma yugalika re; kharI. uttarakurumAM Upaje-kharI. banne te maMgalika re. kharI artha - vanamAM munine bhAvapUrvaka dAna ApavAthI yugalikanuM AyuSya bAMdhyuM hatuM. tethI uttarakurukSetramAM banne A mAMgalika eTale kalyANa karanAra jIvo yugAliArUpe utpanna thayA. A RSabha prabhuno sAtamo bhava che. ||113aaaa. kalpavRkSa Adi sukho-kharI. bhogavatA nizciMta re; kharI. daDhagharmA-jIMva sAthe che-kharIcAraNa - labdhi - maMta re. kharI artha - tyAM kalpavRkSa AdinA sukho bhogavatAM nizcitapaNe rahe che. have daDhagharmAno jIva te sAdhu thayela che. te cAraNalabdhithI yukta che. II114 smarI sneha te pUrvano, kharI. AvI de upadeza re ? kharI "samyagdarzananA vinA kharI pAtradAna-phaLa leza re kharI. artha:- te cAraNamuni daDhagharmA pUrvabhavanA snehane smarI A banne yugalika pAse AvIne upadezamAM ema jaNAvyuM ke samyagdarzana vinA pAtradAnanuM phaLa paNa leza eTale thoDuM ja maLe che. 115nA munidAne sukha pAmiyA, kharI zuddha gharo samakita re; kharI mokSavRkSanuM bIja te-kharI. zuddha padArtha-pratIta re. kharI artha - tame munidAnathI A yugalikanA sukhane pAmyA cho. paNa have zuddha samakitane ghAraNa karo. zuddha padArtha eTale sarva karma maLathI rahita ane A dehathI paNa bhinna evA AtmAnI tame zraddhA karo. e ja mokSarUpI vRkSane ugAvavAnuM bIja che. I116aaaa mahAbala-maMtrI huM hato-kharI. svayaMbuddha, che yAda re? kharI. jainadharma pAmyA hatA-kharIdeva-bhave paNa sAtha re. kharI artha - tame je bhavamAM mahAbala nAme rAjA hatA tyAre huM tamAro svayaMbuddha nAmano maMtrI hato. te have yAda che? tyAM maMtrIonI carcAnA aMte tame jainagharma pAmyA hatA. devanA bhavamAM paNa ApaNe sAthe hatA. ll11thI bhoga-vAsanAthI hatA-kharI. tyAre bhAva-malina re; kharI. ghara vairAgya bhave have-kharI bano svarUpe lIna re." kharI.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- devalokamAM bhoganI vAsanAthI tamArA bhAva malina hatA. mATe have vairAgyabhAva ghAraNa karIne AtmasvarUpamAM lIna bano. 118 zrImatI AryAne kahe-kharI tuM paNa A svIkAra re, kharI. kheda-khinna zAne rahe-kharI. gharI nArI-vikAra re? kharI. artha :- zrImatI AryAne paNa kahyuM ke tuM paNa A vAtano svIkAra kara. nArInA vikArabhAvone ghAraNa karI te khedakhinna zA mATe rahe che? 119aaaa. samyagdarzana-yogathI-kharI, TaLe niMdya paryAya re-kharI. thoDA bhavamAM pAmazo-kharI. mukti beya sukhadAya re." kharI. artha :- samyagdarzana prApta karavAthI A strIno niMdya paryAya TaLI jAya che. thoDA bhavamAM tame banne zAzvata sukhane devAvALI evI muktine pAmazo. If120nA. maMtrI-upakAro smarI-kharI. banne gadgad kaMTha re-kharI. pAme samakita zuddha te-kharI. mokSArthe utkaMTha re. kharI artha - pUrvabhavamAM svayaMbhuddha maMtrIe jainadharmanI zarUAta karAvI, te upakAronuM smaraNa karI banne gadgad kaMTha thaI have zuddha samakitane pAmyA, ane mokSaprAptine arthe utkaMThita thayA arthAt mokSa meLavavAnI vizeSa icchA temane jAgRta thaI. /121nA (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 (rAga : trIjI draSTi balA kahI jI, kASTha agni sama bogha) prItikara cAraNa muni jI, daI satraddhA - bogha, bhogabhUmi tarjI gayA che, gagana viSe avirogha re. bhavijana ghanya ghanya A avatAra. artha - svayaMbuddha maMtrIno jIva je A bhavamAM prItiMkara nAmanA cAraNa muni thayA che, te vajagha ane zrImatInA jIvane, je banne yugalika thayelA che temane samakitano bogha ApI santhraddhA karAvI, bhogabhUmine tajI te muni cAraNalabdhinA prabhAve AkAzamArge aviroghapaNe cAlyA gayA. he bhavijana! AvA mahApuruSonA avatArane ghanya che, ghanya che. [1] Arya-yugala Ayu-kSaye jI, thAya IzAne deva, strI-veda tajI zrImatI jI, svayaMprabha svayameva re. bhavijana artha - yugala eTale beya Arya bhogabhUminuM AyuSya pUrNa thavAthI IzAna nAmanA bIjA devalokamAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 48 5 deva thayA. zrImatIno jIva paNa strIveda tajI daI have svayaMprabha nAmano deva banI gayo. rA zrIghara sura oNva Aryano jI, kare beya AnaMda, zAzvat pratimA pUjatA jI, kalyANaka sukhakaMda re. bhavijana artha :- vajajaMghano jIva have zrIdhara nAmano deva thayo. A RSabhadeva bhagavAnano AThamo bhava che. bIjA devalokamAM beya AnaMda kare che. zAzvata jina pratimAne pUje che tathA sukhanA kaMdarUpa bhagavAnanA janmAdi paMca kalyANakomAM jAya che. gAyA. avadhi-jJAne jANiyuM jI: prItiMkara munirAya, dhyAne zreNI mAMDIne jI, kevaLajJAnI thAya re. bhavijana artha - have zrIghara deve avadhijJAnathI jANyuM ke zrI prItikara munirAje dhyAnanI zreNI mAMDI kevaLajJAna pragaTAvyuM che. //4 AvI kevaLuM pUjatA jI, munivara de sura,nara,pazu,pakSI suNe jI, rAkhI lakSa azeSa re : bhavijana artha - tethI kevaLI bhagavAna pAse AvI temanI pUjA karI. munivara upadeza ApavA lAgyA. je devatAo, manuSyo, pazuo, pakSIo sarva azeSa eTale saMpUrNa lakSa rAkhIne ekAgratAthI sAMbhaLavA lAgyA. upadezamAM bhagavaMte nIce pramANe jaNAvyuM. pA. "prANI mAtra para sau gharo jI, sadA dayA avirogha, kSamA mokSanuM dvAra che jI, gharo bhAva nirlobha re. bhavijana artha - prANI mAtra upara sarvajIvo hamezAM dayA karo. munine pALavAnI dayA mahAvratarUpe che. ane zrAvakane pALavAnI dayA aNuvratarUpe che. ema aviroghapaNe dayAnuM pAlana karo. "kSamA e ja mokSano bhavya daravAjo che. te kSamAbhAvane jIvanamAM utAro tathA nilabhavRtti eTale saMtoSabhAvane sadA ghAraNa karo kemake saMtoSI nara sadA sukhI che. kAA jJAna ane vairAgyanI jI, saMpatti hitakAra, kahe jJAnajana gharma te jI, pALyAthI bhava pAra re. bhavijana artha - AtmA saMbaMghInuM jJAna ane saMsAra pratye viraktabhAva e jJAna ane vairAgyabhAva AtmAne hita karanAra saMpatti che. samyakajJAnathI vairAgya Ave che. vairAgya e samyakucAritra che. jJAnIpuruSo ene gharma kahe che. e samyagdarzana, jJAna, cAritranA pAlanathI jIva saMsAra samudrane pAra pAme che. IILA ethI UlaTo agharma che jIH viSayavAsanA-dagya, duHkhakAraka sukha icchatAM jI, paDe pApamAM mugdha re. bhavijana artha - ethI UlaTuM mithyAdarzanajJAnacAritramAM pravartavuM te adharma che. atharmanA kAraNe viSaya vAsanAthI jIvo saMsAramAM baLyA kare che. indriyanA viSayo duHkhakAraka hovA chatAM tene bhogavI sukha meLavavA icchatA prANIo, mohamAM mugdha banI aneka prakAranA pApamAM paDe che. dA.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 dveSa dharma para te dhare jI, vare adhogati-duHkha, kAraNa seve duHkhanAM jI, kyAMthI nIkaLe sukha re? bhavijana artha :- mithyAvRSTi jIvo sadgharma pratye dveSabuddhi rAkhe che. tethI te adhogatinA duHkhane pAme che. - je jIvo du:kha prApta thavAnA kAraNone seve, tene sukhanI prApti kyAMthI thAya? lA zatamati Adi maMtrIo jI, sahe narakanAM duHkha, narakagatinAM kAraNo jI, suNo kahuM huM mukhya re- bhavijana0 artha - RSabhadevanA prathama mahAbaLa rAjAnA bhavamAM sadharma pratye gADha dveSabuddhi rAkhanAra saMbhinnamati ane mahAmati te bhayaMkara nigodamAM gayA ane zatamati maMtrI mithyAtvanA kAraNe bIjI narakagatimAM gayo. narakagati pAmavAnA mukhya kAraNo kayA che te huM kahuM chuM te sAMbhaLo. / / 10 / / jIva-hiMsA, jUTha, corI ne jI, 52nI strIno bhoga, mithyAdarzana, raudratA jI, bahu AraMbhaka yoga re. bhavijana artha :- jIvonI hiMsA karavI, jUTha bolavuM, corI karavI, parastrIno upabhoga karavo, mithyAdharmanI mAnyatA karavI, atyaMta klezakArI raudra pariNAma rAkhavA tathA jemAM bahu jIvonI hiMsA thAya evA AraMbhanA kAryono yoga rAkhavo e sarve narakagatinA kAraNo che. ||11|| bahu parigraha, krUratA jI, dArU-mAMsa-madha-Teva, muni-niMdA-dhikkAratA jI, vaLI adharmanI seva re. bhavijana. artha :- bahu parigraha pratye mUrchAbhAva rAkhavo, krUra pariNAma rAkhavA, dArU, mAMsa, maghanI Teva rAkhavI. jJAnImuni bhagavaMtanI niMdA karavI, temane dhikkAravA tathA jemAM dayA mukhya nathI evA adharmanI sevA karavI e sarva narakagatimAM laI janArA kAraNo che. / / 12 / adharmanI uttejanA jI, IrSyA saunI sAtha, evAM pApa vaDe paDe jI, narake jIva anAtha re." bhavijana artha :-- vItarAgadharma sivAya kudeva, kuguru, kudharmane uttejana ApanAra tathA sarvanI sAthe IrSA karanAra jIvo, pApovaDe anAtha banI narakagatimAM jaIne paDe che. / / 13 / / zrIghara-svayaMprabha sAMbhaLI jI, ghare ati vairAgya, dharma viSe mana ghAratA jI, kare deva-bhava-tyAga re. bhavijana artha zrIdhara ane svayaMprabha devane narakanA AvA kAraNo sAMbhaLI ati vairAgyabhAva utpanna thayo. tethI dharma viSe manane rAkhavA lAgyA. have devanuM AyuSya pUrNa thavAthI devabhavano tyAga karyo. 14 kSitipratiSThita puramAM jI, suvidhi vaidyane ghera, jIvAnaMdanA nAmathI jI, zrIdhara-janma-Uchare re. bhavijana artha :-- kSitipratiSThita nagaramAM suvidhi nAmanA vaidyane ghera devalokathI cyavI zrIgharano jIva * jIvAnaMda nAmathI janma pAmI UcharavA lAgyo. A zrI RSabhadevano navamo bhava che. / / 15 / /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 487 te ja nagaramAM mitra che ja, bIjA pAMca, vicAra : subuddhi maMtrI-putra che jI, mahIghara rAjakumAra re. bhavijana artha - te ja nagaramAM jIvAnaMdane bIjA pAMca mitro che. eka subuddhi nAmano maMtrIputra, bIjo mahIghara nAme rAjAno putra che. 16aaaa guNAkara suta zeThano jI, pUrNabhadra kumAra sArthavAhano putra che jI, chello kezava ghAra re- bhavijana artha - trIjo guNAkara nAme zeThano putra, cotho pUrNabhadra nAme sArthavAhano putra tathA pAMcamo kezava nAme zeTha putra che. 1thA svayaMprabha-sura-jIva che jI, Izvara-zeTha-kumAra; sAthe sarve ekadA jI, besI kare vicAra re. bhavijana artha :- kezava nAmano Izvara zeThano putra te svayaMprabha devano ja jIva che. te sarve ekadA sAthe besI carcA vArtA karatA hatA. I/18nA muni bhikSArthe AviyA jI, kRmi-kuSTa-pIDita, mahIMthara jIvAnaMdane jI kahe : vaidya zikSita re, bhavijana artha - A chae mitro beThA hatA tyAre kRmionA kAraNe koDharogathI pIDita evA muni mahAtmA bhikSArthe padhAryA. te joI rAjaputra mahighare vaidyaputra jIvAnaMdane kahyuM : tame A rogonA upacAra mATe zikSita vaidya cho. 19 muni A uttama pAtra che jI, tame davAnA jANa, vezyA sama paisA vinA jI, laho nA oLakhANa re."bhavijana artha - muni mahAtmA davA karavA mATe uttama pAtra che ane tame davAnA sArA jANakAra cho. paNa vezyAnI jema paisA vinA dardInI oLakhANa paNa rAkhatA nathI ke zuM? lokomAM kahevata che ke "vakIla, vaidya ane vezyA, traNeya rokaDIyA." tyAM kaMI bhAvatAla thaI zake nahIM. tema tame paNa paisA hoya to ja dadIne juo cho ema to nathI ne? 20. pravINa vaidya kahe : "tame jI, madada karo to thAya, lakSapAka A auSathI jI, munine yogya gaNAya re. bhavijana artha :- javAbamAM pravINa vaidya jIvAnaMda kahe: tame madada karo to A munine svastha karavAnuM kArya thAya. lakSapAka tela A roganI auSadhi che. te munine mATe yogya che. [21] caMdana uttama joIe jI, ratnakAmaLI sAra, lAvI dyo to ApaNe jI, karIe muni upacAra re." bhavijana artha :- vaLI uttama gozISacaMdana joIe tathA eka ratnakaMbala joIe. te lAvI dyo to ApaNe A muninA rogano upacAra karIe. rirA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 prAvodha-vivecana bhAga-2 vRddha vaNika kane gayA jI, lAkha, lAkhanI cIja mUlya daI hovA kahI jI, pUche pachI gika 2 : vijana artha :-- te beya vastu levA vRddha vaNika pAse gayA. teNe darekanI kiMmata lAkha lAkha somaiyA kahI. - tyAre javAbamAM kahyuM ke je mUlya hoya te lo ane amane Apo. tyAre vaNika temane pUchavA lAgyo. / / 23 / / "zA arthe laI jAva cho jI ?'' kahe mahIdhara kumAra : "rogI muni kAje lIthAM jI, vaidya magAve sAra re.'' bhavijana artha :- tame AvI kiMmatI vastuo zA mATe laI jAo cho? tyAre mahIghara rAjakumAra kahe H eka muni rogI thayelA che, temano roga dUra karavA mATe vaidya magAve che. / / 24 / vismaya pAmI te vaDe jI : "aho! tharma karanAra, yauvana vaya kyAM ApanuM jI! kyAM uttama vicAra re !'' bhavijana artha :- muni cikitsAnA bhAva sAMbhaLI vaNika vismaya pAmI manamAM vicAra karavA lAgyo ke aho! A dharmanuM kArya karanAra sarvenuM madamAtuM yauvana kyAM? ane vayovRdghane ucita evA vivekavALA temanA uttama vicAra kyAM? // 25 // maphata dIthI banne cIjo jI, dharma-mUlya gaNI sAra, paramapada te pAmiyo jI, dIkSA grahI udAra re. bhavijana artha :-- te vaNike banne cIjo maphata ApI. ema vicArIne ke ethI dharmanuM kArya siddha thAya che e = ja ja enuM mUlya che ane e ja sArarUpa che. te vaNika AvA uttama bhAvathI te ja bhavamAM dIkSA grahaNa karI paramapadane pAmyo. 526nA chaye mitra pachI AviyA jI, vanamAM sAdhu samakSa, vaMdana karIne pUchatA jI : "prabhu, cikitsA-lakSa re, bhavijana artha :- chaye mitro pachI vanamAM jyAM sAdhupuruSa rahelA che temanI samakSa AvI vaMdana karIne pUchyuM ke prabhu! amAre ApanA zarIranI cikitsA karavAno bhAva che. / / 27 / / thaze vigna sudharmamAM jI, paNa sevA tho sAra; AjJA Apo to ame jI, karIe A upacAra re.' bhavijana artha :- ApanA carmakAryamAM vighna thaze paNa amane ApanI sevAno sArarUpa lAbha Apo. Apa AjJA Apo to ame ApanA zarIrano upacAra karIe. / / 28 / aa 'mauna'muninI saMmati jI gaNI, lAve mRta gAya, lakSapAka tene kare ja mardana, tana pI jAya re, bhavijana artha :-- muni 'mauna' rahyA. tethI 'maunaM sammati lakSaNam' maunane sammatinuM lakSaNa jANI, gAyanA mRta kalevarane tyAM lAvyuM, pachI muninA zarIre lakSapAka telanuM mardana karyuM. zarIra te telane pI gayuM. muninI dareka nasamAM te tela vyApI gayuM, IIrahyA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 488 ugra telathI munine jI, mUcha AvI jAya, ugra roganI auSadhi che, evI ugra bhaLAya re. bhavijana artha - ghaNA uSNa vIryavALA telathI munine mUrchA AvI gaI. ugra vyAdhinI zAMti arthe auSadhi paNa ugra apAya che. 30gA. AkuLa kRmikuLa telathI jI, upara AvI jAya, jema dare jaLa pesatAM jI, kIDIo sau UbharAya re. bhavijana artha - uSNa telanA prabhAvathI AkuLa vyAkuLa thayelA kRmio muninA zarIramAMthI bahAra nIkaLI AvyA. jema daramAM jaLa pesatA kIDIo sarva bahAra UbharAI Ave tema. //31aaaa ratnakaMbale vIMTatA jI, munine jIvAnaMda, kRmi temAM pesI gayA jI, levA sparzAnaMda re. bhavijana artha - have munine jIvAnaMda vaidya ratnakaMbalathI vIMTI lIdhA. jethI sarva kRmio ratnakaMbalano komala spardhAnaMda levA temAM pesI gayA. 3rA ghImethI laI kAmaLI jI, gAyana pAse jAya, mRta kalevaramAM maeNke jI, vINI kRmi-samudAya re. bhavijana artha - te ratnakaMbala ghIrethI laI gAyanI pAse jaI te kRmi samudAyane vaNI gAyanA mRta kalevaramAM mUkI dIghA. 33. caMdana carcA munine jI, de thoDo ArAma, vaLI pharI kADhe bIjA jI, mAMsathI kRmi tamAma re. bhavijana artha - pachI gozIrSa caMdananuM vilepana karI munine thoDo ArAma Apyo. pharI bIjI vAra lakSapAka telanuM mardana karI mAMsamAMthI tamAma kRmine bahAra kADhayA. 34 chelle asthimAMhithI jI, kRmi karyA sau dUra, caMdana-lepanathI pachI jI, de zAMti bharapUra re. bhavijana artha - chelle pharI lakSapAkatelanuM mardana karI asthimAM rahelA kRmione paNa bahAra kADhyA. pachI gozIrSa caMdananA vilepanathI munine bharapUra zAMti pamADI. rUpA nIrogI muni thayA che, cha ye puNya-bhaMDAra, khamAvI munine gayA jI; kare muni ya vihAra re. bhavijana artha:- A rIte muni nIrogI thayA pachI e puNyanA bhaMDAra evA yuvAnoe munine bhaktibhAvathI khamAvyA. pachI ghera gayA. muni paNa tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. /36aaaa bAkI caMdana je vadhyuM che, ratnakAmaLI te ja, vecI ghana te vApare jI, derAsara khAte ja re. bhavijana artha - bAkI vadhela gazIrSa caMdana tathA ratnakaMbalane vecavAthI je ghana AvyuM te badhuM derAsara khAte vAparI dIdhuM. [3zA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 eka vakhata vairAgyamAM jI, vRddhi pAmI mitra, saghaLA dIkSA ghAratA jI, pALe banI pavitra re. bhavijana artha :- eka vakhata chae mitroe vairAgya vRddhi pAmavAthI dIkSA grahaNa karI. te dIkSAne pavitra rIte baghA pAlana karavA lAgyA. /38. dravya-bhAva sallekhanA jI, karI le anazana sAra, chaye deha tarjI UpajyAjI, azrutasvargeo, ghAra re. bhavijana artha - aMte teoe dravyathI ane bhAvathI saMllekhanA eTale kAyA ane kaSAyone kRSa karI karmarUpI parvatano nAza karavAmAM vaja jevuM anazana vrata grahaNa karyuM. chae tyAMthI deha tajIne bAramA ayyata nAmanA svargalokamAM devapaNe utpanna thayA. A zrI RSabhadevano dasamo bhava che. ||39thA. jIMvAnaMda-jIMva have cyave jI, ghAriNI rANI mAta, videhe puMDarIkiNI jI, vajasena nRpa tAta re. bhavijana artha :- jIvAnaMdano jIva have devalokathI cyavIne mahAvidehakSetranA puMDarIkiNI nagaramAM ghAriNI rANInA kukSIthI utpanna thayo. tyAM vajasena rAjA tenA pitA hatA. 40nA vajanAbhanA nAmathI jI, Uchare; vaLI te cAra, anukrame tyAM UpajyA jI, sagA bhAI, vicAra re. bhavijana vajanAbhanA nAmathI te UcharavA lAgyA. A zrI RSabhadevano agyAramo bhava che. vaLI tyAM cAra pUrvabhavanA mitro te cAra potAnA sagAM bhAIo tarIke anukrame utpanna thayA. //4nA kezava-va-suMyazA thayo jI, anyatra rAjaputra, bALapaNAthI Uchare jI, sarve sAthe mitra re. bhavijana artha:- chaThTho kezava te nirnAmikAno jIva che, te suyazA nAme anyatra rAjaputra thayo. bALapaNathI sarve pUrvabhavanA mitro sAthe UcharavA lAgyA. jarA vajasenane vInave jI, jo, lokAMtika deva, vajanAbha nRpati karI che, te dIkSA svayameva re. bhavijana artha - vajasenane laukAMtika devo AvI vinayapUrvaka kahevA lAgyA ke prabhu! tIrtha pravartAvo. tyAre potAnA putra vajanAbhane rAjA banAvI pote svayaMmeva dIkSA aMgIkAra karI. 43aaaa cAra deza de bhAIne jI, vase sarva saMghAta, aruNa samo e pAMcamo jI, sArathi suyazA-bhrAta re. bhavijana artha - vajanAbhe potAnA cAre bhAIone judA judA dezo ApyA. tathA cAre bhAIo nitya temanI sevAmAM hAjara rahevA lAgyA. arUNa jema sUryano sArathi che tema pAMcamo suyazA paNa bhAInI samAna temano sArathi thayo. 44 cakraratna paNa ekadA jI, pragaTe zastrAgAra, khabara maLyA te divase jI, pitA kevaLI-sAra re. bhavijana
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 4 91 artha - ekadA zastrAgAra eTale AyughazALAmAM cakraratna pragaTa thayuM. ane bIjA tera ratno paNa tatkALa prApta thayA. te ja divase khabara maLyA ke pitA vajasenane kevaLajJAna pragaTa thayuM che. prabaLa puNyathI AkarSita thayelI nave nidhio paNa tenA bhavananI sevA karavA lAgI. //4pA. chaye khaMDa sAdhyA pachI jI, cakravartI nareza, thayA pachI tyAM AviyA jI, vajasena tIrtheza re. bhavijana artha :- cha khaMDa sAdhyA pachI vajanAbha cakravartI narezanA nagaramAM sAkSAt mokSa hoya tema pitA vajasena tIrtheza pathAryA. 46aaaa. samavasaraNa devo race jI, cakrI jhaTa tyAM jAya, prabhu-vaMdana karI besatAM jI, harSa ure nA mAya re. bhavijana artha - have devoe samavasaraNanI adbhuta racanA karI. vajanAbha cakravartI paNa prabhunuM Agamana sAMbhaLI zIdhra tyAM AvI prabhune vaMdana karI temanA caraNakamaLamAM harSapUrvaka beThA. prabhu Agamanano harSa temanA hRdayamAM samAto nathI. zA manamAM evuM ciMtave jI : "dustara bhava dekhAya, pitA nAva sama tAraze jI, jo dIkSA levAya re. bhavijana artha - prabhunI amRta jevI dezanA sAMbhaLI cakravartI manamAM ciMtavavA lAgyA ke A saMsAra samudra taravo ati duSkara jaNAya che. paNa mArAthI dIkSA levAya to pitA nAva samAna banI mane jarUra tAraze. mAre paNa pitAnI jema AtmAnuM kalyANa karavuM joIe 48aaaa. Aja sudhI huM mohathI jI, rahyo pramAde magna, gadgad kaMThe vInave jI : "aho! aho! sarvajJa re. bhagavad artha - aMghakAra samAna ane puruSone atyaMta aMgha karanAra evA A mohathI huM ThagAI jaI Aja sudhI pramAdamAM ja magna rahyo. ema vicArI cakravartI vajanAbha gharmanA cakravartI evA prabhune bhaktipUrvaka gadgad kaMThe vinavavA lAgyA ke aho! aho! sarvajJa prabhu Apa hAjara hovA chatAM, mArA AtmAne viSayamAM Asakta rAkhI meM mohanIyakarmanI ja vRddhi karI che. jA mohatimirane TALavA jI, Apa ja sUrya samAna, artha-kAma-ciMtAbharyuM jI rAjya duHkhanuM sthAna re, bhagavad artha - A moharUpI ghora aMdhakArane TALavA mATe Apa ja sUrya samAna cho. A arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha ciMtAthI bharyA che. A rAjyanI upAdhi paNa duHkhanuM ja sthAna che. //50nA. kaDavI tuMbaDI dUghane jI, kare bagADI apeya, rAjya-kuyoge gharmane jI, ghAryo evo heya re, bhagavad artha - jema kaDavI tuMbaDImAM rAkhela dugha bagaDI jaI pIvA lAyaka rahetuM nathI; tema rAjyanA kuyogathI grahaNa karavA yogya evA gharmane paNa meM heya gaNI lIgho. 11aaaa.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 prAvadha-vivecana bhAga-2 bhavajaLamAM nA huM ThUMbuM jI, banI Apano putra, dIghuM rAjya dardIpAviyuM jI, zIkhavo saMyama-sUtra re.'' bhagavan '' artha :-- Apa jevA pitAno putra thaI huM saMsArasamudramAM bhramaNa karuM to bIjA sAdhAraNa manuSyamAM ane mArAmAM zo phera ? Ape je A bhautika rAjya ApyuM te dIpAvyuM paNa have huM saMsArarUpI jaLamAM DUbI na jAuM mATe mane saMyamapAlana karavAnuM sUtra zIkhavo jethI mAro udghAra thAya. 52 rAjya-bhAra daI putrane jI, dIkSA le sau mitra, tapa-abhyAse dIpatA jI, suNe vAI pavitra re. bhavijana artha :-- vaMzamAM sUrya jevA cakravartIe putrane rAjya-bhAra soMpI daI, bAhu, subAhu, pITha, mahApITha mitro sAthe tathA suyazA sArathi sAthe dIkSA grahaNa karI, mAopavAsAdi tapa karI daidipyamAna rahetA hatA ane bhagavaMta tIrthaMkaranI vANIrUpI amRtanuM pAna karatAM AnaMdita rahetA hatA. pA vajranAbha ArAdhatA jI, vIze sthAnaka pUrNa, tIrthaMkara-pada-bIjanAM jI, karavA karyAM cUrNa re, bhavijana artha :- vajranAbha cakravartI sarva karmone naSTa karavA mATe tIrthaMkara pada prAptinA bIja samAna vIza sthAnakone pUrNa paNe ArAghavA lAgyA. te arihaMta pada, siddhapada, pravacanapada, AcAryapada, sthavirapada, upAghyAyapada, sAdhupada, jJAnapada, darzanapada, vinayapada, cAritrapada, brahmacaryapada, samAdhipada, tapapada, dAnapada, vaiyAvaccapada, saMyamapada, abhinavajJAnapada, zrutapada ane tIrthapada che. e padone saMpUrNa ArAthI tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. / / 545 vajranAbha prazaMsatAM jI, bAhu subAhu~ bhAI, sevA-tatpara te hatA jI, atizaya puNya kamAya re. bhavijana. artha :- vajranAbha munie ekavAra bAhumuni ane subAhu muninI, bIjA munio pratye bhAvathI sevA karatA joI prazaMsA karI. te banne munioe sevA karavAthI atizaya puNyanI kamANI karI. bAhu munie vRddha munione AhArapANI lAvI ApavAthI cakravartInA bhAgaphaLane upArjana karyuM. ane subAhu munie sevA cAkarI vaDe tapasvI mahAtmAone sukhazAMti upajAvAthI cakravartI karatAM paNa vizeSa bAhubaLa upArjana karyuM. // 5 // pITha mahAOTha je bhaNe jI suNI manamAM dubhAya, IrSA manamAM rAkhatA jI, paNa nA kahI zakAya re, bhavijana artha - bAhu, subAhu muninI prazaMsA sAMbhaLIne pITha, mahApITha muni vicAravA lAgyA ke je pragaTa upakAra kare tenI ja prazaMsA thAya che. ApaNe to Agamano svAghyAya karavAmAM tatpara hovAthI temane kaMI upakArI thayA nahIM; tethI ApaNI koSTha prazaMsA kare ? athavA sarva loko potAnA kArya karanArAnI ja prazaMsA kare che. ema vicArI manamAM IrSA rAkhatA hatA, paNa koIne kahI zakatA nahotA. ||pA mAyA-mithyA-bhAvathI jI, be bAMdhe strI-veda, anazana AdarI sarva te jI, ANe Ayu-chaMda re, bhavijana
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI 28Sabha jinezvara bhAga-3 493 artha - ema aMtaramAM mAyA mithyAtvathI yukta IrSyA karavAthI ane bAMdhelA duSkRtyanI AlocanA nahIM karavAthI teoe strIveda eTale strItvapaNAnI prAptirUpa karma upArjana karyuM. ahIM khaganI ghArA jevI dIkSAne cauda lAkha pUrva sudhI pAlana karI. pachI chae munio aMte pAdopagamana anazana aMgIkAra karI samAdhimaraNa sAthI anuttara vimAnamAM gayA. //palA anuttara vimAnamAM jI, Upaje sura sau teha, bhoga-karma pUrAM thaye jI, gharatA mAnava-deha re. bhavijana artha - pAMca anuttara vimAnanA madhyamAM Avela sarvArthasiddhi nAmanA vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA sarve devatA thayA. A zrI RSabhadeva bhagavAnano bAramo bhava che. tyAMthI bhogAvalI karma pUruM thatAM have mAnavadehane ghAraNa kare che. 58. nAbhi kulakara che pitA jI, maru-mAtAnI kUkha, vajanAbha zobhAvatA jI, svapna cauda de sukha re. bhavijana artha - trIjA ArAnA corAzI lAkha pUrva ane traNa varSa sADA ATha mAsa bAkI rahyA tyAre ASADha mAsanI kRSNa caturdazInA divase uttarASADhA nakSatramAM caMdrano yoga AvatAM vajanAbhano jIva, tetrIza sAgaropamanuM sarvArthasiddha vimAnanuM AyuSya bhogavI tyAMthI cyavI have bharatakSetramAM marudevA mAtAnA mukhamAM avataryA. te ja rAtrie mAtAe cauda athavA digaMbara mata pramANe soLa mahAsvapno joyA. tyAM indroe AvI tamAro putra cauda rAjalokano svAmI thaze ema svapnArtha jaNAvavAthI nAbhi kulakara pitA ane mAtA marudevA khUba AnaMda pAmyA. //palA ayodhyA ya indra racI jI, kalpavRkSanA bhoga, sura ratno varSAvatA che, jANI nija niyoga re. bhavijana, artha - indra ayodhyA nagarInI racanA karI. trIjA ArAmAM kalpavRkSanA bhoga hovA chatAM devatAo potAnA niyoga eTale kartavya pramANe indrano hukama jANI ratnonI varSA karavA lAgyA. /60nA indrAdi sura AvIne jI, karatA utsava sAra, mAta-pitA-prabhune stavI jI, bhakti kare apAra re. bhavijana artha :- sarva indro tathA devoe AvI bhagavAnanA garbha kalyANakano utsava karyo. prabhune tathA temanA mAtA pitAne tavI apAra bhaktibhAva karyA. 61aaaa traNe jJAna saha garbhamAM jI, dekhe avadhijJAna, garbha viSe paNa te sukhI jI, AtmA sukha-nizAna re. bhavijana artha - bhagavAna garbhamAM atizrata avadhijJAna sahita virAjamAna che. indra avadhijJAnathI joyuM to bhagavAna garbhamAM paNa sukhI che. kemake zuddha AtmA sukhano ja bhaMDAra che. rA. ASADhI vadi caudaze jI, utsava karI sura jAya, prabhu vadhe garbhe sadA jI, mAtA bahu harakhAya re. bhavijana artha - ASADhI vadi caudazanA garbha kalyANaka divase utsava karI devatAo svarge gayA. prabhu
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 mAtAnA garbhamAM sadA vRddhi pAmavA lAgyA. mAtA paNa prabhu avataravAthI bahu harSa pAmyA. //63ii prabhAte vidvAnanI jI, buddhi vaghatI jema, garbha-prabhAve mAtanI jI, zobhA vathatI tema re. bhavijana artha - prAtaHkALe jema vidvAna mANasanI buddhi vRddhi pAme tema garbhanA prabhAvathI mAtAnuM lAvaNya vizeSa vRddhi pAmavA lAgyuM. I64. zItaLa jaLa hima-saMgathI jI, atizaya zItaLa thAya, vizva-vatsala ati bane jI garbhayogathI mAya re. bhavijana artha :- baraphanA saMge jema zItaLa jaLa vizeSa zItaLa thAya tema garbhanA prabhAvathI mAtA marudevA aghika vizvavatsala banyA. II6pAA caitra vadinI AThame jI, janma RSabha jiNaMda, kepatA jI, Ave sau sura-vRMda re. bhavijana artha :- caitra vadi AThamanA divase ardha rAtre sarva graho ucca sthAnamAM AvyA tyAre zrI RSabha prabhuno janma thayo. te vakhate indronA Asana kaMpAyamAna thavAthI sau indro devatAonA samUha sAthe tyAM AvI pahoMcyA. bhagavAna RSabhadevano A teramo bhava che. 66aaaa snAtra mahotsava merue jI prabhune ANI thAya, jaga-uddhAraka janmiyA jI mAnI sau malakAya re. bhavijana artha - prabhune meru parvata upara laI jaI eka hajAra ATha kalazovaDe sugaMdhita jaLathI navarAvI, snAtra mahotsava karyo. jagatano uddhAra karavA mATe prabhu janmyA che ema mAnI sau AnaMda pAmyA. 67LA bhakti ullAse karI jI, svarge sau suMra jAya, nAbhi nareza vaghAmaNI jI, suNI ghaNA harakhAya re. bhavijana artha :- bhagavAnanI bhakti ullAsapUrvaka karI sarva devatAo svarge gayA. pachI nAbhirAjAne prabhu janmanI vadhAmaNI ApI. te sAMbhaLI teo paNa ghaNA harSita thayA. I68 prabhu-saMge devo rame jI, gharI aneka svarUpa, pheMkaDA bana ko bolatA jI, ghare moranuM rUpa re. bhavijana artha - prabhunI sAthe devo paNa aneka rUpa ghAraNa karI ramavA lAgyA. koI kUkaDA thaI bolavA lAgyA. koIe moranuM rUpa ghAraNa karyuM. 19 vAnara banI hasAvatA jI, le zaza-zizu-AkAra, popaTa banI prazaMsatA jI, karI koyala-TuhUMkAra re. bhavijana artha :- koI vAnara banI hasAvavA lAgyA. koIe sasalAnA baccAno AkAra dhAraNa karyo. koI popaTa banI prabhunI prazaMsA karavA lAgyA ke prabhu tame jIvo, jIvo, AnaMda pAmo. koI koyala banI mIThI TuhUMkAra karavA lAgI. I70aaaa
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 495 UMghADe sura gItathI jI, sevA kare apAra; atula-balI, karuNA-ghaNI jI daMbha nahIM lagAra re. bhavijana artha - koI bALakarUpe prabhune devatAI saMgItathI UMghADavA lAgyA. ema devatAo prabhunI apAra sevA karatA hatA. atula baLavALA prabhu paNa karuNAnA ghaNI hovAthI koIne lagAra mAtra paNa dUbhavatA nathI. II71aaaa. vagara bhaye jANe badhuM jI, sakaLa kaLA-nipuNa, avadhi-zruta-mati-mAna te jI, pAme yauvana pUrNare. bhavijana artha - prabhu vagara bhaye badhuM jANe che. sakaLa kaLAmAM nipuNa che. mati-zruta-avadhijJAnavALA che. have prabhu pUrNa yauvana avasthAne pAmyA. I72aaaa nAbhinRpa kahe ekadA jI : "he ! devAdhideva, kamala kAdava Upaje jI, kanaka upala svayameva re, bhagavad artha - nAbhirAjA ekavAra prabhune kahevA lAgyA ke he devonA paNa deva! kamaLa jema kAdavamAM utpanna thAya, kanaka eTale sonuM te upala eTale suvarNa pattharamAM svayaM utpanna thAya tema tame paNa svayaMmeva pragaTa thayA cho. temAM ame to nimittamAtra chIe. //73aaaa chIpe motI udbhave jI, Uge pUrvamAM bhANa, tema pitA huM Apano jI, ghaTe nahIM abhimAna re. bhagavad artha - jema motI chIpamAM pragaTe, pUrva dizAmAM bhANa eTale sUryano udaya thAya, tema huM paNa nimittamAtrathI tamAro pitA chuM, kharI rIte nahIM. tethI mane tenuM abhimAna karavuM ghaTe nahIM. 74 jJAnanizAna tame prabhu jI, nabhathI koNa mahAna? toya alpabuddhi bhaNuM jI, sneha-vaze bebhAna re. bhagavad artha - tame to jJAnanA bhaMDAra cho. nabha eTale AkAzathI jagatamAM koNa mahAna che? to paNa nehavaza bebhAna thayelo evo huM alpabuddhithI eka vAta kahuM chuM. //7pI. lokagati vartAvavA jI, karo have vivAha, kumAravaya vItI gaI jI, icchuM kuLa-pravAha re." bhagavad artha:- lokagati eTale lokavyavahAra calAvavA mATe tame have vivAha karo. kumArakALa vItI gayo che. mATe kuLaparaMparA cAlu rahe ema huM icchuM chuM. I76nA vinaya karI prabhu bolatA jI, moha-virothI vAta, ajJAnI jana icchatA jI bhavavRddhi, he! tAta re. bhavijana artha :- javAbamAM prabhue vinaya karI mohathI viroghavALI evI vAta kahI ke he tAta! vivAha karI bhavavRddhi karavI e to ajJAnI jana icche. jJAnIne temAM sukhabuddhi hoya nahIM. 77thA. viSayasukha to duHkha che jI; mAyA-maMDapa rUpa uparathI lalacAvatuM jI, zarIra to bhavakUpa re. bhavijana
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - pAMca indriyanA viSayasukha te kharekhara duHkha che; mAyAvI maMDapa samAna che. je uparathI ramaNIya dekhAva ApI jIvane lalacAve paNa aMdarathI khAlI khokhuM che. tema zarIra paNa uparathI ramaNIya dekhAva ApI manane moha karAvI jIvane saMsArarUpI kUvAmAM pADe che. jyAre aMdara to maLamUtranI ja khANa che. |78aaaa asthi-mALo bAMghiyo jI, snAy-2jjA baMgha, mAMsAdikathI lIMpiyo jI, kRmi vase anaMta re. bhavijana artha :- A zarIrarUpI gharamAM asthi eTale hADakArUpI mALo bAMdhelo che. te snAyurUpI raju eTale dorIthI baMdhAyela che. te upara mAMsAdika ghAtunuM lIMpaNa kareluM che. jemAM anaMta kamio vAsa karIne rahelA che. I79aaaa maDhI cAmaDI romathI jI, aMdara gaMgha khacIta, maLamUtre bharapUra chejI, nave dvAra kutsita re. bhavijana artha - zarIranA mAMsa upara romarAjIthI yukta cAmaDI maDhelI che. ane te zarIra aMdarathI khacIta eTale nakkI durgaghamaya maLamUtrathI bharapUra che. te zarIranA nave dhArathI kutsita eTale malina vastu ja bahAra nIkaLyA kare che e tenuM pramANa che. I80nA nidrA-madirA TevathI jI, rAtre mRtaka samAna, UThI anna-ghanAdinI jI, ciMtA-cAnuM pAna re. bhavijana artha :- nidrArUpI dArUnI TevathI rAtre te maDadA samAna banI jAya che. savAramAM UThI anna thanAdi vastuo meLavavA mATe ciMtArUpI cAnuM pAna kare che. 81aaaa. vyAdhinuM ghara jANavuM jI, vAta pitta kapha mAtra, yaMtra samuM aTakI paDe jI; suMdara strInuM gAtra re-bhavijana artha :- A zarIrane vyAdhinuM ghara jANavuM. "roga jarAne nivAsanuM ghAma jANavuM. temAM vAta pittane kapha mAtra bharelA che. jema yaMtra cAlatuM baMgha thaI jAya tema suMdara strInuM mAtra eTale zarIra paNa kAma karatAM baMgha paDI jAya arthAta tenuM mRtyu thaI jAya. rA. sevyAthI sukha nA lahe jI, jJAnI jana guNavaMta, paraMparAe duHkhanI jI, vRddhi jIva lahaMta re. bhavijana artha - AvA zarIranA sevanamAM guNavaMta evA jJAnI puruSo sukha mAnatA nathI. kemake paraMparAe zarIra uparanA rAgathI jIva duHkhanI vRddhine ja pAme che. 83aaaa. parAzIna, bAghA ghaNI jI, baMghana-hetu, anitya, viSama sukha indriyanAM jI, duHkha-dAvAnala satya re."bhavijana artha :- indriyothI prApta thatuM sukha te parAdhIna che. temAM ghaNA vipna Ave che, kAM zarIra rogI thaI jAya, kAM upabhoganI sAmagrI na maLe. tene bhogavatAM rAga vRddhi pAmavAthI te navIna karmabaMghanuM kAraNa thAya che. te sukha kSaNika che, nAzavaMta che. viSama pariNAma karAvanAra che. eka sarakhuM rahetuM nathI. mATe
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 497 indriyanA sukho kharekhara vizeSa bhogatRSNAne vaghArI duHkharUpI dAvAnalamAM jIvane homanAra che. 84 abhiprAya prabhuno suNI jI, vadatA nAbhirAya : "suranara saunA pUjya chojI, tame kahyuM te nyAya re. bhagavad artha :- prabhuno Avo abhiprAya sAMbhaLI nAbhirAjA bolyA : tame sarva deva ane manuSyonA pUjyapuruSa cho. tame kahyuM te ja saMpUrNa nyAyayukta che. 85aa. nara-janma nahi ramya te jI, icche sukha ke duHkha; mAthe maraNa vicAratAM jI, caDhe na najare sukha re. bhagavanTa artha - manuSya janmamAM pAMca indriyonA viSayo ramya eTale suMdara nathI. je A indriyonA sukhane icche te duHkhane pAme che. mAthe maraNa rahyuM che, eka divasa marI javAnuM che ema vicAratAM A indriyo sukharUpa lAge nahIM. kAraNa indriya viSayomAM karelI Asakti tene bhavobhava rAga karAvI cAra gatimAM ja rajhaLAvanArI che. 186aaaa. zarIra azuci-khANa che jI, asAra che saMsAra, indriya-sukha nA sukha che jI, topaNa karo vicAra re. bhagavad artha :- A zarIra apavitra vastuonI khANa che. "khANa mUtrane maLanI." A saMsAra asAra che. emAM koI sAra nathI. indriyonuM sukha te kharuM sukha nathI. to paNa loka vyavahAra ke kuLaparaMparAne khAtara vicAra karo. II8zA. Agraha mAro mAnIne jI, Apa karo svIkAra, kanyA-yugala sulocanA jI," zaramAtA kumAra re. bhavijana artha - pitA nAbhirAjA kahe : A mAro Agraha mAnIne Apa suMdara netravALI tathA suMdara lakSaNothI yukta evI suzIla be kanyAno svIkAra karo. te sAMbhaLIne RSabhakumAra bolyA vinA zaramIMdA banyA. ||88aaaaN nIcuM mukha karI rahyA che, te avadhi-vicAra, caraNa-moha avazeSa che jI, hajIM duladhya asAra re. bhavijana artha :- prabhue nIcuM mukha rAkhI avadhijJAnathI vicAra karI joyuM to hajI cAritramohanA avazeSa bAkI che. tethI asAra evo saMsAra paNa mAre mATe hajI durladhya che, arthAt gRhavAsanI upAdhi bhogavI pachI pAra UtarI zakAya evo che. 89mA aMtaraMgane oLakhI jI, maMtrI pAse jAya, kaccha-mahAkacchazanI jI, kuMvarI yogya gaNAya re. bhavijana artha - nAbhirAjA RSabhakumAranA aMtaraMgane oLakhI maMtrI pAse jaI kahevA lAgyA : kaccha mahAkacchanI be kuMvarIo ApaNA kumArane yogya che. 90nA mAguM karavA mokale che, pachI maMtrIne rAya, surapati utsava Adare jI, suranara sau harakhAya re. bhavijana
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - pachI rAjAe maMtrIne tenuM mAthuM karavA mokalyo. devatAoe prabhuno lagna utsava Adaryo. te joI deva, manuSyo sarva harSa pAmyA. 91aaaa suMnaMdA ne yazomatI jI, paraNAve vidhi sAtha, moM-mAgyAM de dAna tyAM jI, janane nAbhinAtha re. bhavijana artha:- sunaMdA ane yazomatI nAmanI kanyAne vidhipUrvaka RSabhakumAra sAthe paraNAvI. nAbhirAjAe lokone maMhamAMgyA dAna ApyAM. 19rA yazomatInA garbhamAM jI, bAhu-pIThanA jIva, svargathI AvIne rahyA che, saMkhe vaze sadIva re. bhavijana artha :- yazomatInA garbhamAM bAhu ane pIThanA jIvo svargalokathI cyavIne AvI rahyA. te sadaiva sukhapUrvaka vaghavA lAgyA. 193aa. bharata, brAhmI rUpe thayAM A prathama RSabha-saMtAna; bAhubali ne suMdarI jI sunaMdAnAM, mAna re- bhavijana artha - bharata ane brAhmIrUpe A bAhu ane pIThanA jIvo RSabhaprabhunA prathama saMtAna thayA. bAhubali ane suMdarI e sunaMdAnI kukhathI utpanna thayA. II94nA subAhu-mahApIThanA jI oNva banne vicAra; bIjA aThThANuM thayA jI, yazomatI-suta ghAra re. bhavijana artha - A bAhubali ane suMdarI te pUrvabhavanA subAhu ane mahApIThanA jIvo che. bIjA aThThANuM putro yazomatInA kukhethI utpanna thayA. pA. RSabhadeva zobhe ati jI, jANe taru-vistAra, jJAna-kaLA zIkhave ghaNI jI, putra-putrIne sAra re- bhavijana artha :- jema taru eTale jhADa vistAra pAmavAthI zobhe tema naiRSabhadeva so putronA parivArathI zobhavA lAgyA. te badhAne sArarUpa evI jJAnakaLAno abhyAsa prabhue ghaNo karAvyo. II96aaaa. gaNita, gIta ne akSaro jI, vAcana, lekhana sAra, naranArInAM lakSaNo jI, nATaka-bhAva-vicAra re. bhavijana artha - gaNita, prabhuguNa gAnanI rIto, akSaro, vAMcana, lekhana vagere sArarUpa vastunuM jJAna ApyuM. uttama naranArInA lakSaNo kevA hoya? A saMsAramAM jIva karmanA kAraNe nATaka ramI rahyo che teno bhAva samajAvI vicAravA jaNAvyuM. II97ii. bhASaNa, bhUSaNa, sabhyatA jI, brahmacaryanA bheda, maMtra taMtra yaMtrAdithI jI, sainya-bRha-viccheda 2. bhavijana artha - kema bhASaNa karavuM, kema bolavuM, vinayAdI jIvanA kharA AbhUSaNa che, sabhyatAthI vartavuM, brahmacaryanI navavADanA bhedo zIkhavyA. maMtra, taMtra, yaMtrakalAno upayoga zA mATe karavo ane senAnA bRhano viccheda kema karavo vagerenuM jJAna ApyuM. I98nA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 499 ratna zastra gaja AdinI jI, parIkSA upayoga. deza-dezI bhASA lipi jI, rasika kAvya-rasa-bhoga re. bhavijana artha - ratna, zastra, hAthI AdinI parIkSA kema karavI, teno upayoga zuM? deza dezanI bhASA tathA lipi batAvI, rasika evA uttama zikSA ApanAra kAvyono upayoga karavo vagere jaNAvyuM. //99aaaa tarka, vyAkaraNa, auSathI jI, citra-zilpa-AkAra, sarva loka-vyApAramAM ja kare kuzaLa parivAra re. bhavijana artha - tarkazAstra, vyAkaraNazAstra, auSaghInA guNagharma, citrakalA, zilpakalA ane bhUmitinuM jJAna ApyuM. sarva laukika vyApAramAM parivArane kuzaLa karyo. ./100nA yuddha aneka prakAranAM jI, arthazAstra, nIti sAra, sarva jana-hita sAthatAM jI, yukti ne upakAra re. bhavijana artha - anIti haTAvavA aneka prakAranA yuddha, gaNitazAstra, nItizAstra tathA aneka yuktio ane upakArovaDe sarva lokonuM hita kema karavuM vagere zIkhavyuM. /101nA maMtrI-mitra-ghara-vIrano jI, Adara ne sahakAra, pavana vahANa-zaDha bhare che, tema bane jayakAra re. bhavijana artha - maMtrI, mitra, vairyavAna ke vIrapuruSano Adara karavAthI temaja sahakAra levAthI, jema vahANanA zaDhamAM anukuLa pavana vAvAthI icchita sthAne pahoMcI zakAya che tema sajjana puruSonA Adara sahakArathI icchita kAryamAM jaya meLavI zakAya che. 102aa. sAma-dAma-daMDAdinI jI rAjanItinuM jJAna, sajjanarakSA, duSTane jI zikSAdinuM dAna re. bhavijana artha - sAma, dAma, daMDa, bheda Adi rAjanItinuM jJAna ApyuM. sajjananI rakSA karavI ane duSTane zikSA Adi kema karavI vagerenI samajaNa ApI. 103aaaa prajAghana-bhaMDAranI jI, Avaka-jAvaka spaSTa, yogya kara ugharANIthI jI, TaLe sarvajana-kaSTa re. bhavijana artha - rAjAnA bhaMDAramAM prajAnuM ghana che. mATe tenI Avaka jAvakano hisAba spaSTa rAkhavo. temaja kara paNa yogya ugharAvavA ke jethI sarva prajA sukhI thAya. /104o. cAra-puruSanI mAhitI jI, de jana-matano khyAla, jAte jana-mana-raMjane jI, rAjA pragati-pAla re. bhavijana artha - cAra-puruSa eTale bAtamI meLavanAra evA puruSo rAkhavA ke jethI lokonA matano abhiprAya khyAlamAM Ave. jAte paNa prajAne maLe ane temanA manaraMjana thAya tema varte tathA temanI pragati mATe zuM zuM karavAnI jarUra che ema rAjA vicArIne pragati kare tathA temanuM sArI rIte pAlana thAya tema varte. ema zikSA ApI. 10pA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 0 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nAbhi kulakara putrane jI, nRpa-pada de sAkSAta, utsava indrAdi kare che, gamI prajAne vAta re. bhavijana artha - nAbhikulakare have putra RSabhadevane sAkSAt rAjyapada ApyuM. te samaye indrAdi devoe utsava karyo. temaja prajAne paNa A kArya bahu iSTa lAgyuM. ||106aaaa kalpavRkSa phaLa de nahIM jI, jANe paDyo dukALa, RSabha nareza bacAvatA jI, le saunI saMbhALa re - bhavijana artha - have trIjo Aro pUro thavAno hovAthI kalpavRkSa paNa phaLa detA nathI. jANe dukALa paDI gayo. tyAre rAjA zrI RSabhadeva dukALamAMthI bacAvI saunI saMbhALa levA lAgyA. 107nA khAdya vanaspati dAkhave che, zIkhave ghaMghA sarva, ghaDatAM, vaNatAM zIkhave che, rasoI-zAstra apUrva re. bhavijana artha :- khAvA yogya vanaspati kaI che te batAve, baghA ghaMghA zIkhave, ghaDatAM ke vaNatAM zIkhave, pUrve koIvAra jANeluM nathI evuM rasoIzAstra paNa yugalikone jaNAve che. 108 khoTa kalpatarunI pUMre jI, zikSA prabhunI sAra, videhakSetra sama A banyuM jI, bharatakSetra sukhakAra re. bhavijana artha - prabhunI sArarUpa zikSA kalpatarunI khoTa pUrI kare che. mATe prabhu janmavAthI A bharatakSetra paNa videhakSetranI jema sukhane ApavAvALuM thayuM. /109aaaa suzikSita saghaLA bane cha pUMchI pUMchI vAraMvAra, kSetrAdika vaheMcI dIghAM jI, varte AjJAghAra re. bhavijana artha :- vAraMvAra pUchaparacha karavAthI saghaLA suzikSita banI gayA. kSetra jamIna Adi potapotAne vaheMcI dIdhA. baghA prabhunI AjJAnusAra vartavA lAgyA. {/110nA kALAM vAdaLa dekhIne jI, prabhu pAse te jAya, bhaya pAmI pUche "kaho jI, avAja zAnA thAya re?" bhavijana artha - AkAzamAM kALAM vAdaLA joIne prabhu pAse jaI bhaya pAmI pUchavA lAgyA ke A zuM che? tathA A avAja zAno thAya che? te Apa jaNAvo. /111aaaa varNana megha taNuM kare che : "de jaLa, pAke anna," khetInI de sUcanA jI, zIkhave thaI prasanna re. bhavijana artha :- javAbamAM prabhue kahyuM : A vAdaLA che. ethI varasAda varasaze tathA avAja paNa A vAdaLAnI gaDagaDATano che athavA vIjaLIno che tethI gabharAvavuM nahIM. varasAda jaLane Apaze. tethI anna pAkaze. A khetI karavAno samaya che tenI sUcanA ApI. tathA prasannatApUrvaka khetInI kaLA lokone zIkhavI. 11rA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) zrI RSabha jinezvara bhAga-3 asi-masi-zilpa-kaLA badhI jI,zIkhave jANI yogya. yugalika yuga gayA pachI jI, karatAM navA prayoga re. bhavijana = artha :- asi eTale zastrakaLA, marsi eTale lekhanakaLA tathA zilpa vagere badhI kalAonuM jJAna yogya samaya jANI ApyuM. yugalika yuga have vItI gayAthI jIvana jIvavAnA navA prayogo karavA lAgyA. have cotho Aro Avyo mATe prabhune A badhuM zIkhavavuM paDyuM. / / 113 / / Izu-sAMThA paNA thayA jI, koluthI rasa thAya; ghera ghera Isu dIse jI, kula IkSvAku gaNAya re. bhavijana artha :- khetImAM Isu eTale zeraDInA sAMThA ghaNA thayA. kolu eTale zeraDI pIlavAnA saMcAthI teno rasa kADhavA lAgyA. ghera ghera zeraDIno pAka thayo. jethI kula paNa IkSvAku gaNAvA lAgyuM. / / 114 / / ghaNo kALa sukhamAM gayo jI, prajApatirUpa yathArtha; surapati manamAM ciMtavejI, avadhiI lokahitArtha re, bhavijana artha :- prajApati evA RSabhadevano ghaNo kALa bhogAvalI karmAnusAra saMsArasukhamAM vyatIta thayo. have prajApatinA aMtaraMga svarUpane avadhijJAnathI yathArtha jANanAra evo indra lokonA hitArthe manamAM ema ciMtavavA lAgyo ke prabhu dikSA grahaNa karI kyAre jIvono udghAra karaze ? te mATe upAya racyo je nIce pramANe che. / / 115|| je nIlaMjasA devI taNuM jI, jANI AyuSya akSa, prabhu pAse jhaTa mokale jIH svapa2-hita saMkalpa re. bhavijana. 501 artha :-- nIlaMjasA nAmanI devInuM AyuSya alpa jANI temaja svaparanA hitano saMkalpa karIne indre nIlaMjasA devIne jhaTa prabhu pAse mokalI. / / 116| nabhamArge AvI name jI, AzA laI le lAbha, nRtya apsarA Adare jI, zobhAve zuM Abha re! bhavijana artha :-- te apsarA AkAzamArge AvI prabhune namI, temanI AjJAno lAbha laI sabhA madhye te = nRtya karavA lAgI. te azvara nRtya karI Abha eTale AkAzane ja zuM paNa pUrI sabhAne te zobhArUpa banI. devatAI apsarA hovAthI tenA nRtyamAM ke zobhAmAM zuM khAmI hoya. / / 11 / / nRtya-vAya-gIta ekatA jI, karNa-nayana-saMdhAna; sabhA vismaya mA ghare jA, jANe gharatI dhyAna re. bhavijana artha :- devatAI nRtya, vAdya eTale vAjiMtra ane gIta e traNenI ekatA thavAthI lokonA kAna ane AMkha banne saMghAna eTale eka lakSapUrvaka te jovAmAM tallIna thaI gayA. te joI sabhA mahA vismayane pAmI ke jANe badhI sabhA ghyAna dharatI hoya ema jaNAvA lAgyuM. / / 118 / / raMga-sarovara-padminI jI, re! yama-kare kapAya, bIja-caMdra-rekhA samI jI, jANe jhaTa saMtAya re. bhavijana
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 0 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- jema sarovaramAM padminI eTale kamalinI potAnA raMgamAM AnaMda mAnatI hoya, tyAre jo yamarAjAnA hAthe kapAI jAya athavA bIjano caMdramA je rekhA samAna hoya te jo jhaTa dekhAva ApI zIdhra saMtAI jAya to jonAranA AnaMdamAM bhaMga paDe che. /119 indra-ghanuSya samIrathI jI, ekAeka alopa, tema zUnya devI vinA jI, sabhA pAmatI kSobha re bhavijana, ghanya ghanya A avatAra. artha :- athavA AkAzamAM banela suMdara indra ghanuSa ekAeka samIra eTale pavanathI alopa thaI jAya; tema nIlaMjasA devInuM nRtya karatAM karatAM ja mRtyu thaI javAthI tenA paramANuo vikharAI gayA. jethI devI vinA AkhI sabhA kSobha pAmavA lAgI ke aho! devI kyAM gaI? he bhavijano! sarva janomAM zreSTha evA A RSabha prabhunA avatArane ghanya che, ghanya che. ||12vA. (100) zrI RSabha jinezvara, bhAga-4 (rAga : cothI draSTino : manamohana jinajI mIThI tAharI vANa) yA RSabha jinezvara ciMtave jI : jagamAM dhruva nA koya, nIlakaMsA rasa dAkhavI jI, gaI tevuM sau hoya jIMva, jone kSaNa kSaNa narabhava avasara jAya. artha - RSabhadeva bhagavAna sabhA madhye beThA nRtya karatI nIlaMjasAnuM mRtyu joI vicAravA lAgyA ke aho! A jagatamAM koI dhruva eTale zAzvata nathI. A nIlaMjasAdevInuM zarIra nATakamAM rasa batAvI nRtya karatAM karatAM ja naSTa thaI gayuM, tema sarva jIvonA zarIra avazya nAza pAmavAnA che. mATe he AtmA! tuM tArA kalyANa tarapha dhyAna Apa, kAraNa pratikSaNe A mAnavadehano amUlya avasara hAthamAMthI jaI rahyo che. tenA bAra bhAvanA : (1) anityabhAvanA dvAdaza bhAvo jAgatA jI, prakAzatA jinarAya - "ghana to meghaghanuSya zuM che, jotajotAmAM jAya. jIMva, jone. artha :- bhagavAna RSabhadevanA aMtaramAM nIlaMjasAnA nimitte anityAdi bAra bhAvanAonuM ciMtana jAgRta thayuM. tethI prakAzavA lAgyA :- A ghana to indraghanuSa samAna caMcaLa che ke je jotajotAmAM cAlyuM jAya che. rA
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ . = bhadevane thayelo saMsAra pratye vaicADyu VIK CD ) D. rAjasabhAmAM nIlaMjasA devInuM nRtya, nRtya karatAM karatAM ja devInuM thayela maraNa. tethI RSabhadevane thayelo saMsAra pratye vairAgya bhAva.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 5 0 3 putra, kalatra ne zAzvatAM jI, haya, gaja, ratha rakhavAla, cAmara sama caMcaLa gaNo jI, vimAna ke sukhapAla. jIMva, jone. artha - putra, kalatra eTale strI koI zAzvata nathI. haya eTale ghoDA, hAthI, ratha ke rakSA karavAvALA aMgarakSako koI sthira nathI. puNyayoge devatAnuM vimAna maLyuM hoya ke sukhapAla eTale pAlakhI maLI hoya paNa te baghA cAmaranI jema caMcaLa che, arthAta koI kAyama rahenAra nathI. tevA vaibhava saMdhyA-rAga zA jI, yauvana aMjali-nIra, maraNa-madhukara cUsato jI 3pa-madhu puSya zarIra. chaMva, jone. artha :- A bhautika vaibhava saMdhyAkALanA raMga jevA kSaNika che. yauvana hAthanI aMjalimAM lIdhela pANInI jema kSaNe kSaNe naSTa thaI rahyuM che. A maraNarUpI bhamaro, zarIrarUpI phUla upara besI tenA rUparUpI mane niraMtara cUsI rahyo che. tethI enI kAMti paNa avazya nAza pAmavAvALI che. jo paraNe prAtaHkALamAM jI, sAMje paDatI poka, raMga-rAga palaTAya sau jI, harSa hato tyAM zoka. chaMva, jone artha :- savAramAM paraNe ane sAMje te ja vyakti marI javAthI gharamAM baghA poka mUkIne raDe; raMga rAga palaTAI jaI, harSanuM vAtAvaraNa te zokamaya banI jAya. evuM saMsAranuM bhayaMkara vicitra svarUpa che. mATe anitya evo A saMsAra tyAgavA yogya che. pA. evI adRvatA gaNI jI, nirjana vanamAM vAsa, zAzvatapadane pAmavA jI, karavo nizcaya khAsa. jIMva, jone. artha :- evI jagatanA sarva padArthonI azAzvatA mAnI nirjana vanamAM vAsa karavo yogya che. AtmAnA zAzvatasukhane pAmavA mATe have khAsa nizcaya karavo hitakArI che. ema zrI RSabhadeva potAnA manamAM anityabhAvanAnuM svarUpa ciMtavavA lAgyA. kAA (2) azaraNabhAvanA A azaraNa jaga mAnavuM che, nA nRpa-rakSaNa thAya, asipiMjara yoddhA race jI, maraNa haraNa karI jAya. chaMva, jone. artha :- A jagatane sarvathA azaraNa mAnavuM. ahIM rAjA hoya to paNa tenuM rakSaNa thaI zake nahIM. tenA yoddhAo rAjAnI cAre bAju nagna talavAra laI UbhA rahI piMjarAnI samAna tenI rakSA kare to paNa kALa AvI tenuM haraNa karI jAya. evI azaraNatA jagatamAM sarvatra chavAI rahelI che. zA sara, saritA-girinI guphA jI, jaladhi ke pAtALa, svarga, durgama gaDha nahIM jI, jyAM na pahoMce kALa. jIMva, jone. artha :- sara eTale taLAva, saritA eTale nadI ke pahADanI guphA, jaladhi eTale samudra ke pAtALamAM jagyA nathI, athavA koI svargamAM ke muzkelIthI patto lAge evo koI gaDha eTale parvata nathI ke jyAM A kALa pahoMcI zake nahIM, arthAt sarvatra te pahoMcI zake che. TA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 04 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 auSadhi amI samI maLe jI, indra samA svAmI hoya, vaja samAM Ayutha che jI, mare indrANI toya. jIMva, jone. artha - jyAM amI eTale amRta jevI auSadhi maLe che, indra jevA jenA svAmI che, vaja jevAM Ayurgha eTale hathiyAra che; chatAM devalokamAM rahelI indrANInuM maraNa thaI jAya che. tene koI bacAvavA samartha nathI. II. hare haraNa hari jaMgale jI, tema maraNanI phALa acUka jANI cetavuM jI, tajI avara jaMjALa. jIMva, jone. artha - jaMgalamAM rahela haraNanuM hari eTale siMha haraNa karI jAya che. tema maraNanI phALa eTale dhrAsako sarvane acUka lAgavAno che; ema jANI cetI javuM. bIjI badhI saMsAranI jaMjALa tajI daI zIdhra Atmahita karavuM. ./10gA. triguti ArAghavA che, je na kare puruSArtha, maDadA sama nara te bhame jI, azaraNa, cUMka AtmArtha. chaMva, jone artha - managati, vacanagupti ane kAyamutine ArAghavA je jIva puruSArtha karato nathI, te jIva hAlatA cAlatA maDadA jevo che. te AtmArthane cUkI jaI, azaraNa banI cAre gatimAM bhamyA kare che. ||11|| anitya naradehe rahe che, AtmA nitya sugupta, zAzvatatA pragaTAvavI jI, rahuM nahIM suSupta. jIMva, jone. artha - anitya evA A manuSyadehamAM nitya evo AtmA sArI rIte guNa rahelo che. "gupta camatkAra sRSTinA lakSamAM nathI." te AtmAnI zAzvata sukharUpa dazAne pragaTAvavA mATe have satatu prayatnazIla rahuM, paNa mohanidrAmAM suSupta eTale sutelo rahuM nahIM evI azaraNabhAvanA zrI RSabhadeva bhAvI rahyAM che. 12aa. (3) ekatvabhAvanA svajana-mitra-saMyoganA jI, thAya viyogo jarUra, jIve jagamAM ekalo jI, bhame svakarme dUra. jIMva, jone artha - jagatamAM maLela svajana kuTuMbIo ke mitronA saMyogano viyoga avazya thAya che. te kaMI kAyama rahetA nathI. pote ekalo ja jagatamAM sarva kALa jIve che. ane potAnA ja karelA karma pramANe te cAra gatimAM bhamyA kare che. temaja sarva karmone dUra karanAra paNa pote ja che. 13 abudha, janmAMtha, hIjaDo jI, garIba ne guNahIna, dayAmaNo rjIva ekalo jI, caMDa, caMDAla, dIna. jIMva, jone. artha - potAnA karma pramANe te abugha eTale ajJAnI, janmAMgha ke hIjaDo bane che, garIba ke guNahIna thAya che. athavA pote je caMDa eTale krothI, caMDAla ke dIna eTale bhikhArI banI jaI dayAmaNo eTale dayA karavAne pAtra thAya che. A sarva duHkha jIva ekalo ja bhogave che. II14.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 5 0 5 vanamAM bhIla e ekalo jI, svarge sura paNa eka, puNyahIna pIDA khame jI, sthala-jala-nabhacara cheka. chaMva, jone artha :- A jIva svaka vanamAM ekalo bhIla thAya che. athavA pote ekalo svargamAM devarUpe avatare che. temaja puNyahIna jIvo sthalacara, jalacara ke nabhacara prANI banI ekalA ja pIDAne sahana kare che. temane koI bIjA duHkhamAM bhAgIdAra thatA nathI. ||1paNA narake nArakI ekalo jI, tyAM saMtApa amApa, vaitaraNI, asipatra ne jI, ati zIta ne tApa. jIMva, jone0 artha :- narakamAM nArakI banI ekalo duHkha bhogave che. tyAM amApa saMtApa utpanna kare evI vaitaraNI nadI ke asipatra eTale talavAra jevA jyAM pAMdaDAo che. temaja atyaMta ThaMDI ane tApanuM vAtAvaraNa narakamAM sadaiva raheluM che. 16aaaa. bhava-kAdavamAM ekalo jI, ratisukha-paMkaja-lIna bhamarA sama, ke mokSamAM ja eka sukhI svAthIna. jIMva, jone. artha - saMsArarUpI kAdavamAM jIva ekalo ja khuMcelo che. tathA ratisukha eTale kAmakrIDArUpI kamaLamAM bhamarA samAna lIna banelo paNa svayaM che. athavA puruSArtha karI mokSanA zAzvata svAdhIna sukhane meLavanAra paNa pote ja che. ema etvabhAvanAne vicArI vivekI puruSo mokSa meLavavAnA puruSArthamAM prayatnazIla rahe che. ||17zA (4) anyatvabhAvanA sakala lokamAM ekalo jI, mAno sauthI bhinna, jIva bhinna paramANuthI jI, piMDathI paNa na abhinna. jIMva, jone. artha :- A sarva lokamAM huM ekalo chuM. huM sarvathI bhinna eTale judo chuM. mAro AtmA pudgala paramANuthI bhinna che, A pugalanuM banela piMDarUpa zarIra paNa mAruM nathI. "huM dehAdi svarUpa nathI, deha, strI, putrAdi koI paNa mArA nathI. zuddha caitanya svarUpa avinAzI evo huM AtmA chuM." -zrImad rAjacaMdra (patrAMka 692) I/18nA pApa-pUNyathI bhinna che ja. bhinna ja karma-vipAka, patnIthI paNa bhinna che jI, bhinna anna ne zAka. chaMva, jone. artha - mULasvarUpe huM pApa puNyathI bhinna chuM. karmanA vipAka eTale phaLathI bhinna chuM. patnI paNa mArAthI bhinna che. pRthvIthI utpanna thatAM anna ane zAka paNa mArA nathI; tethI huM sarvathA bhinna chuM. I/19o. jIva bhinna suta-mitrathI jI, mArAM kahe abuMgha, sarve tyAgI cAlaze ja, bhale narendra, vibugha. jIMva, jone artha - mAro AtmA. putra ane mitrathI bhinna che. chatAM ajJAnI jIva tene mArA mAne che. te sarvane tyAgI jIva cAlyo jaze; pachI bhale te narendra eTale cakravartI hoya ke vibugha eTale jJAnI athavA vidvAna hoya. A jagatamAM koI koInuM nathI. 20 (6) "
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 0 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 mohavaza sukha-kalpanA jI, indriya-viSaye anya, sva-sukha je nA jANatA jI, duHkho khame anya. chaMva, jone. artha :- mohane vaza paDelA A jIvane sukhanI kalpanA potAthI judA evA indriyanA viSayomAM che. je jIvo svaAtmasukhane jANatA nathI te pApathI anya banelA jIvo saMsAranA duHkhone pAmaze. paNa AtmA sivAya bIjuM badhuM mArAthI para che ema anyatvabhAvanAne bhAvanAra jIva siddhisukhane pAmaze. evI bhAvanAo hamezAM bhAvavA yogya che. parivA (5) saMsArabhAvanA cAra-kaSAya-rase bharyo jI, mithyA saMyama-vAsa, janma jarA ne mRtyuno jI, saMsAre che trAsa. eNva, jone. artha - jyAM ajJAnavaza jIvo krogha mAna mAyA lobharUpa kaSAyarasathI bharelA che. jyAM pAMca indriyonA viSayomAM lubdha hovAthI mithyA saMyamamAM eTale asaMyamamAM jIvono nivAsa che. tathA jenA phaLamAM janma jarA maraNano jyAM trAsa che evo A saMsArano vAsa che. ema ciMtavavuM te saMsArabhAvanA che. kula cAra gatirUpa saMsAra che. e cAre gati duHkhathI bharelI che. tenuM varNana have eka pachI eka nIce ApavAmAM Ave che. gArarA. 1. narakagati jIva narakamAM Upaje jI, talatala tana chedAya, daze dizAmAM verI de che, paNa maLI AkhuM thAya. jaeNva, jone. artha :- tIvra pApanA phaLamAM jIva narakagatimAM utpanna thAya che. tyAM talatala jeTalA zarIranA TukaDA karI daze dizAomAM verI de che; chatAM te pArAnI jema pAchA maLI ekameka thaI jAya che. 23mA maravA icche nArakI jI, paNa nA karI zakAya, asaMkhya varSo jIvatA jI, duHkhada nitye kAya. jIMva, jone artha :- nArakIjIvo atyaMta duHkhanA kAraNe maravA icche che; paNa AyuSya pUrNa thatAM pahelA marI zakAya nahIM. tyAM asaMkhya varSo sudhI jIve che. temanI kAyA hamezAM duHkhane devAvALI ja hoya che. ra4o. pachaDAtA paga jhAlIne jI, vere karavata zira, ghANImAM ghAlI pIle che, paramAgharma vIra. jIMva, jone. artha - baLavAna evA paramAgharmI eTale asurakumAra devo nArakIonA paga jhAlIne ghobI kapaDA ghove tema pachADe che. lAkaDA vere tema karavatathI mAthuM vere che. tala pIle tema ghANImAM ghAlIne pIle che. A badhAM pApanA phaLo jIvone tyAM bhogavavA paDe che. rapAA. pUrva pApa saMbhArIne jI, tAMbu gALI pAya madirA pI' kahI bALatA jI, taLe telamAM kAya. chaMva, jone artha - pUrvabhavamAM tane dArU bahu priya hato ema saMbhArI le A dArU pI, ema kahI garamAgarama
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 507 tAMbAno rasa moDhAmAM reDI moDhuM bALI nAkhe che. vaLI tAtA telamAM kAyAne taLe che. pApanA phaLa bhayaMkara che, mATe pApa karatAM aTakavuM joIe. / / 26 / / nimeSamAtra na sukha tyAM jI, ke mana-iMdriya duHkha, kahI zake nA kevaLI jI, sahe sadAye bhUkha. jIva, jone. artha :-- AMkhanA nimeSa eTale palakArAmAtra paNa tyAM sukha nathI. mane paNa kuMadhijJAnava pUrvanA ve2ne saMbhArI mAraphADamAM madadagAra thAya che. pAMca indriyo paNa dravyakSetrakALabhAvanA viparIta nimitto pAmI sadA duHkha bhogave che. nArakIonA duHkhanuM varNana kevaLI bhagavAna paNa karI zake nahIM. nArakIo sadA bhUkhanA duHkhane sahana kare che. bhayaMkara evA raudradhyAnanuM A pariNAma che. mATe ArTa, raudradhyAnano tyAga karI hamezAM dharmadhyAna karavAnI bhagavAnanI ApaNane bhalAmaNa che. ||rahyA 2. tiryaMca gati : janAvara janAvaronA jIvane jI, kSudhA, tarasa ne kleza, trAsa bhAra ne mAro jI, kahI zake nahi leza. jIva, jone artha :-- baLada, ghoDA, bheMsa, gAya vagere janAvaronA jIvone bhUkhanuM duHkha, tarasanuM duHkha hovAthI aMtaramAM klezita pariNAma che, zAMti nathI. temanA upara bhArano trAsa tathA mArano trAsa hovA chatAM bicArA prANIo lezamAtra te duHkha kahI zakatA nathI. pUrvabhavamAM karela chala, jUTha ane prapaMcanA A pariNAmo che. mATe ApaNe evA pApathI sadAya dUra rahevuM. / 28 / / zRMga-pAMkha-nakha-dADhane jI, chede aMga aneka, pArTI zikArI pIDatA jI, nahi hitAhita-viveka, jIva, jone. = artha :- pazuonA zRMga eTale zIMgaDAone, pAMkhone, nakhane ke dADhane athavA bIjA paNa aneka aMgane chedI jene hitAtinuM bhAna nathI evA zikArIo temane bahu pIDA Ape che. mATe pApa karatA sadA DaratA rahevuM emAM ApaNuM hita samAyeluM che. 2hyA 3. nagina karma vaze mAnava chatAM jI, bhIla, bhaMgI kardI thAya, malecchAdi hita cUkatA jI, pApe jaiva sadAya. jIva, jone artha :- karmavazAt mAnavabhava maLe chatAM bhIla ke bhaMgIno avatAra pAme, to evI malecchAdi eTale halakI jAtomAM janma pAmavAthI kusaMskArone lIdhe jIva potAnA Atmanei cUkI jAya che. tenI pravRtti sadA pApavALI hoya che. / / 30 / / narakagatine notare jI; kI kuLa sAruM hoya, sabhyatA, nIti-niyamo jI, saMyama gharatA koya. jIva, jone artha :-- te halakI vRttinA jIvo pApa kAryone lIghe narakagatine notaruM Ape che. mAno kuLa sAruM maLI gayuM hoya to paNa sabhyatA, nIti, niyamonuM pAlana karI saMyamane aMgIkAra karanAra jIvo to vilA ja hoya che. / / 31 / /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 08 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 saMta-samAgama nA maLe jI, kumArge muMjhAya, zraddhe nA sanmArgane jI, nahIM vAsanA jAya. jIMva, jone artha - ghanAdino yoga maLyA chatAM, jo sAcA AtmajJAnI puruSano samAgama na maLe to rUDhIgata kumArgamAM ja jIva mUMjhAyA kare che. tene satamArganI zraddhA nahIM hovAthI anAdinI pAMca indriyonI vAsanA jAya nahIM. 3rA. pADAdi pazu homIne jI, pazu-yonimAM jAya, duHkha dIghe duHkhI thatA jI, sukha dIghe sukha thAya. jIMva, jone. artha - gharmanA nAme kumArgane anusarato jIva pADAdi pazuone yajJamAM homI ke balidAna ApI svayaM pazuyonimAM janme che. kAraNa bIjAne duHkha ApavAthI svayaM duHkhI thAya che. ane bIjAne sukha ApavAthI svayaM sukha pAme che evo siddhAMta che. [33. muni avagaNa mAyAvane ja mAnI, hiMsA-rakta bhava taravA bhava je maLyo jI, khove bhava-Asakta. jIMva, jone artha :- AtmajJAnI munionI avagaNanA karI mAyAvI kuguraone guru mAnI je hiMsAmAM rakta rahe, tevA jIvo saMsArasamudra taravA mATe maLela A mAnavadehane bhogAdimAM Asakta rahI khoI de che. tathA anaMta saMsAra vaghArI cAragatimAM bhaTakyA kare che. mATe AtmArthI jIve sadgurune zodhI, temanI AjJA upAsI, A mAnavadeha saphaLa karavo avazyano che. 34 4. devagati kaMI sukRtya karI mare jI gharI asamyaka bhAva, nIca deva pada pAmatA jI, aMtyaja jevA sAva. jIMva, jone. artha - koI jIvo sArA kAma karI marI jAya paNa asamyaka bhAva eTale mithyAtvayukta temanA bhAva hovAthI te nIca devanI padavIne pAme che. te aMtyaja eTale caMDALa jevA gaNAya che. teo indranI sabhAmAM AvI zake nahIM. rUpA vaibhava paranA dekhIne jI, IrSA-kheda-vicAra, maratAM jhUre te ghaNuM jI, kaMpe kAya apAra. jIMva, jone. artha - devalokanA mithyAtvI devo bIjAnA vaibhavane joI IrSyA karI manamAM ghaNo kheda kare che. temaja maraNa samaya Avye cha mahinA pahelA mALA vagere karamAvAthI avadhijJAnane baLe potAnuM maraNa jANI bahu duHkha pAme che ke A badhuM mAruM sukha chUTI jaze tethI te maratAM ghaNuM jhUre che ane tenI kAyA paNa apAra kaMpe che. 36aaaa kalpavRkSa-sukha hA! jaze jI, vaibhava divya janAra, mALA AvI kyAM maLe che? jaze divya zaNagAra." chaMva, jone. artha :- have maranAra deva vicAre che ke hA! mane maLatA A kalpavRkSanA sukha badhA ahIM ja rahI. jaze. A divya vaibhavano paNa viyoga thaze. AvI mALA pharIthI kyAM maLaze? A daivI zaNagAra paNa
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 mArA hAthamAMthI jatAM raheze. // 37 // suMdara sura ke indranI jI, rakSAnA karanAra, gaMghAtA strIgarbhamAM jI, kRmi saha jaI vasanAra. gva, jone artha :- A suMdara devatAo ke indranI rakSA karanAra devo paNa strInA gaMghAtA garbhamAM utpanna thaI kRmionI sAthe jaI vase che. / / 38 / / vasamI keda viSe vasI jI, du:khe nIkaLanAra, mAMsalastana-ya pI jIve jI, maLa-mUtre sunAra. va, jone artha :- A nau mahinAnI vasamI eTale kaparI garbhakedamAM vasI tyAMthI jetaraDInA tArane kANAmAMthI kheMce tema duHkhapUrvaka bahAra nIkaLI, mAMsanA banela stananuM dudha pIne jIve che temaja bALavayamAM ajJAnavaza maLamUtramAM sUI rahe che. ||39nA 'hADa-mAMsa-rudhiramAM jI, icchuM huM nA vAsa, caMdanataru tethI bhaluM jI, naratana masANa khAsa.' jIva, jonemaranAra deva vicAre che keH-- artha :-- AvA hADa, mAMsa ke rudhira eTale lohInA banelA zarIramAM huM vAsa karavA icchato nathI. tethI to sugaMdhamaya evA caMdananA vRkSamAM nivAsa karavo sAro. A manuSya zarIra to mukhyatve masANanA maDadA jevuM che. / / 40 / / ema Artta-nidAnathI jI, sura taruvara paNa thAya, sudharma-vimukha kumArgathI jI, bhavavanamAM bhaTakAya. jIva, jone 509 artha :- ema ArtadhyAnapUrvaka nidAna buddhi karavAthI deva caMdananA vRkSamAM utpanna thaI ekendriya paNa banI jAya che. ema sagharmathI vimukha banelA mithyAtvI devo ajJAnavaza anaMtakALa sudhI saMsArarUpI vanamAM bhaTakyA kare che. / / 41 / / (6) loka-bhAvanA jIvAjIva vaDe bharyAM jI, cauda rajjAbhara loka, anaMta AkAze rahyo jI, jIe jJAna-Aloka. jIMva, jone have cauda rAjalokanuM svarUpa jaNAve che : artha :-- cauda rAbhara eTale cauda rajju pramANa A loka che. madhyaloka eka rajju pramANa che; tethI A cauda gaNo che. A loka anaMta AkAza dravyanA madhyamAM rahelo che. emAM jIva ajIva tattvo bharapUra bharelA che, ema jJAnanA Aloka eTale prakAzathI bhagavaMtoe joI jaNAvyuM che. 42 / / chaye dravyathI pUrNa che jI, koI nahIM pariName te kALathI jI, koI nahIM karanAra, gharanAra. jIva, jone artha :- A lokAkAza chaye dravyathI pUrNa bharelo che. ene koI banAvanAra nathI. chae dravyanuM pariNamana eTale samaye samaye palaTavApaNuM te kALa dravyathI thAya che. A lokane koI Izvara Adie gharI
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 10 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 rAkhela nathI. II43aaaa dAnava-naraka-nivAsano jI, atholoka nihALa, UMghA zaMkorA samo jI, sAta rAja-bhara bhALa. jIMva, jone artha - asurakumAra devo, bhuvanapatio ane nArakIonA agholokamAM nivAsa che. nArakIonA nivAsa UMghA zaMkorA eTale bharaNakA samAna che. te agholoka sAta rajju pramANa che. 44o. jana-janAvara jyAM vase che, madhyaloka vicAra, Urdhvaloka gaNa devano jI, mRdaMgano AkAra. jIMva, jone artha - jyAM manuSya ane janAvaro vase che te madhyaloka athavA tiracho loka gaNAya che. UrdhvalokamAM devo nivAsa kare che. lokano AkAra mRdaMga eTale eka prakAranA vAjiMtranA jevo che. 4pAA loka-zikhare mokSa che jI, siddha-sadana sukhakAra, saMsAre sukha-aMza nA jI, che sukha mokSe apAra. jIMva, jone artha - lokanA zikhare arthAta lokAkAzanA uparanA aMtabhAgamAM mokSa sthAna che. te siddha bhagavaMtane rahevAnuM sadana eTale ghara che. te hamezAM sukhane ApanAra che. A saMsAramAM aMzamAtra kharuM sukha nathI; jyAre mokSa sthAna te apAra sukhano bhaMDAra che. II46aaaa jaDa-sukha-duHkho dekhiyAM jI, jagamAM vAraMvAra, cAra gatimAM pharI pharI jI, toya na pAmyo pAra. jIMva, jone artha :- A jaDa jevI indriyothI prApta thatAM sukha ke duHkha jagatamAM anaMtavAra joyA. tenA phaLamAM cAra gatirUpa saMsAramAM huM vAraMvAra pharyo; chatAM te saMsAranA pArane huM hajI sudhI pAmyo nathI. I4zA (7) azucibhAvanA deha-purI purISathI jI paeNrI apunita vicAra, karma-kedamAM pUriyo jI, jIva zabe nirdhAra. chaMva, jone. artha :- deharUpI nagarI, te purISa eTale maLamUtrAdithI bharelI che. te apunita eTale apavitra che. teno tuM vicAra kara. karmarUpI kedamAM jIvane maDadA jevA zarIramAM ghAlI pUrI dIgho che. IT48aaaa asthi-bhIMtanI koTaDI jI, vALe chAI ghAra, snAyu-baMghe te Take jI, cAmaDI lIMpaNa-gAra. jaiva, jone. artha - te deharUpI nagarImAM asthi eTale hADakArUpI bhIMtathI banela eka koTaDI che. tenA uparanA bhAgamAM te vALathI chavAyelI che. te asthipIMjarano mALo snAyubaMghathI Takela che. tenA upara pAtaLI cAmaDInuM lIMpaNa gArarUpe karela che. I49aaaa sAthe sAMghA sAMghiyA jI, pITha-vAMsa AghAra, zirA-jALaphaeNpa velaDI jI, sarvAge caDI, thAra. jIMva, jone
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 1 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 rAkhela nathI. I43 dAnava-naraka-nivAsano jI, atholoka nihALa, UMghA zaMkorA samo jI, sAta rAja-bhara bhALa. jIMva, jone. artha - asurakumAra devo, bhuvanapatio ane nArakIonA atholokamAM nivAsa che. nArakIonA nivAsa UMghA zaMkorA eTale bharaNakA samAna che. te agholoka sAta rajju pramANa che. //44o. jana-janAvara jyAM vase che, madhyaloka vicAra, Urdhvaloka gaNa devano jI, mRdaMgano AkAra. jIMva, jone artha - jyAM manuSya ane janAvaro vase che te madhyaloka athavA tiracho loka gaNAya che. UrdhvalokamAM devo nivAsa kare che. lokano AkAra mRdaMga eTale eka prakAranA vAjiMtranA jevo che. IT4pAA loka-zikhare mokSa che jI, siddha-sadana sukhakAra, saMsAre sukha-aMza nA jI, che sukha mokSe apAra. jIMva, jone artha - lokanA zikhare arthAt lokAkAzanA uparanA aMtabhAgamAM mokSa sthAna che. te siddha bhagavaMtane rahevAnuM sadana eTale ghara che. te hamezAM sukhane ApanAra che. A saMsAramAM aMzamAtra kharuM sukha nathI; jyAre mokSa sthAna te apAra sukhano bhaMDAra che. 46aaaa jaDa-sukha-duHkho dekhiyAM jI, jagamAM vAraMvAra, cAra gatimAM pharI pharI jI, toya na pAmyo pAra. jIMva, jone. artha :- A jaDa jevI indriyothI prApta thatAM sukha ke duHkha jagatamAM anaMtavAra joyA. tenA phaLamAM cAra gatirUpa saMsAramAM huM vAraMvAra pharyo; chatAM te saMsAranA pArane huM hajI sudhI pAmyo nathI. I4zA (7) azucibhAvanA deha-purI purISathI jI pUrI apunita vicAra, karma-kedamAM pUriyo jI, jIva zabe nirdhAra. chaMva, jone artha - deharUpI nagarI, te purISa eTale maLamUtrAdithI bharelI che. te apunita eTale apavitra che. teno tuM vicAra kara. karmarUpI kedamAM jIvane maDadA jevA zarIramAM ghAlI pUrI dIdho che. II48 asthi-bhatanI koTaDI jI, vALe chAI ghAra, snAyu-baMghe te Take che, cAmaDI lIMpaNa-gAra. jIMva, jone artha :- deharUpI nagarImAM asthi eTale hADakArUpI bhIMtathI banela eka koTaDI che. tenA uparanA bhAgamAM te vALathI chavAyelI che. te asthipIMjarano mALo snAyubaMghathI Takela che. tenA upara pAtaLI cAmaDInuM lIMpaNa gArarUpe karela che. I49 sAthe sAMghA sAMghiyA jI, pITha-vAMsa AghAra, zirA-jALavaeNpa velaDI jI, savage caDa, ghAra. chaMva, jone.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 51 1 artha - te hADakAnA sAMdhA eka bIjAthI saMghAyelA che. te sarvane vAMsanI jema eka pITha eTale karoDarajjano AdhAra che. te hADakAnA mALA upara zirAonA jALo velaDIonI jema sarva aMgamAM patharAyelA che. 50, mAMsa-mUtra-kapha Adino jI, aMdara bhariyo mAla, nave dvArathI nIkaLe che, jIva kare saMbhALa. jIMva, jone. artha - te hADakArUpI bhIMtathI banela koTaDImAM mAMsa, maLamUtra, kapha Adino mAla bharela che. tethI tenA nave dvArathI paNa te ja bahAra nIkaLe che. evA maLamUtranA ghararUpa zarIranI saMbhALa A jIva hamezAM kare che. I51aaaa rudhira-saMga sau dvArane jI, durgathI-bhaMDAra, aMdara khadabadatA kRmi jI, vAta-pitta-vikAra. jaiva, jone. artha :- nave dvAra ruthira eTale lohInA saMgathI banelA che. te baghA durgathInA bhaMDAra che. zarIranI aMdara kRmio khadabade che. tathA vAta, pitta ane kaphanA vikArathI A kAyA sadA grasta che. /parA paMcabhUtanuM pUtaLuM jI, azuci, enuM bIja, vamana yogya rasathI vadhe che, jhare azuci cIja. jIMva, jone artha - A kAyA te pRthvI, prANI, agni, vAyu ane AkAza e paMcabhUtanuM pUtaLuM che. apavitra evA bIjamAMthI te utpanna thayelI che. jotAM ja UlaTI thAya evA raja ane vIrya rasathI te vRddhi pAme che. temaja sadA apavitra vastuo A zarIramAMthI jharyA kare che. //pa3nA matsya, magara gaMgAjaLe jI vase sadA na pavitra, to maratA narane mukhe jI, reDyAthI zuM, mitra? jIMva,jone artha - matsya eTale mAchalA, magaramaccha vagere prANIo sadA gaMgAnadInA jaLamAM ja vAsa karavA chatAM te pavitra thaI zakyA nahIM, to he mitra! maratA mANasanA mukhamAM gaMgAjaLa reDavAthI te kevI rIte pavitratAne pAmaze? arthAt azucimaya kAyA te koI rIte pavitra thaI zake nahIM. pajA krogha-lobha-mAyA-made jI, mohe rjIva lepAya, dehAdhyAsa ghaTADatAM jI, AtmA nirmaLa thAya. jIMva, jone. artha - krogha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAyabhAvo vaDe ajJAnanA kAraNe jIva sadA karmothI baMghAya che. te have dehAdhyAsane ghaTADe to teno AtmA nirmaLatAne pAme. papA | Divigha samyaka tape karI jI, zobhAve je deha, azuci naratana temanuM jI, pUjA lAyaka eha. jIMva, jone artha - je dvivigha eTale be prakAranA bAhya temaja atyaMtara tapane samyakajJAna sahita AdarI A dehane zobhAve, te mahAtmAnuM zarIra apavitra hovA chatAM temAM rahelo AtmA zuddha hovAthI te zarIra paNa pUjA karavA lAyaka bane che. //pakA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 1 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 (8) AsravabhAvanA jIMva indriya ane mane jI, varte vibhAva-yukta, Asrava karma taNo thato jI, Atmika vIrya-prayukta. jIMva, jone artha :- jyAre AtmA indriyo ane manavaDe rAgadveSAdi vibhAvabhAvomAM pravarte che tyAre AtmAnuM vIrya skurAyamAna thaI navIna karmono jIva Asrava kare che. te karma ATha prakAranA che. te nIce pramANe che : ||pazA mUrti para paDadA samAM jI, "jJAnAvaraNIya karma, pAMca bhedathI rokatAM jI jJAna, jIvano gharma. jIMva, jone artha :- AMkhe jovAnI zakti hovA chatAM AMkhe pATA bAMdhyA hoya athavA mUrti upara kapaDuM DhAMkyuM hoya to mUrtinuM svarUpa jaNAya nahIM; tema jJAnAvaraNIyakarma te mati, zrata, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnarUpa guNo upara pAMca prakAre AvaraNa lAve che. AtmAno mukhya gharma jJAnaguNa hovA chatAM te A karmathI avarAya che ane navIna karmano Asrava kare che. piTA darzana guNane rokatA jI, karma-bheda nava dekha, rAja-darzane rokatA jI dvArapALa sama lekha. jIMva, jone artha - bIjuM darzanAvaraNIyakarma te AtmAnA darzanaguNane roke che. A karmanA nava bheda che. cakSadarzanAvaraNIya, acakSadarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, kevaladarzanAvaraNIya, nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA-pracalA tathA thINaddhI. A karma dvArapALa samAna che. jema dvArapALa rAjAnA darzane AvatA vyaktine rokI rAkhe tema A karma AtmAnA anaMta darzanaguNane rokI rAkhe che. ane navIna kamano Asrava karAve che. palA. madhu-lisa taravAra jo jI, vedanInuM dRSTAMta, sukha-dukha be bhede bhaNe che, mIThAza ne jIMbhAta. jIMva, jone. artha - trIjuM vedanIyakarma maghathI kharaDAyelI taravAra jevuM che. A karmanA zAtA azAtArUpe be bheda che. jema taravAra upara rahela maghane cATavAthI kSaNika maghanI mIThAza AvatAM sukha bhAse che ane jIbha kapAI javAthI duHkhano anubhava thAya che. A karma AtmAnA avyAbAdha sukhaguNane roke che tathA navIna karmabaMdhano Asrava karAve che. 60nA aThThAvIsa bhede bhaNe che, madya sama mohanIya, beDI sama "AyuSya che jI, gatibhede mananIya. jIMva, jone. artha - cothuM karma mohanIya che. tenA kula aThThAvIsa bheda che. mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya samakita mohanIya tathA anaMtAnubaMdhI vagere soLa kaSAya ane nava nokaSAya. e karma madya eTale dArU jevuM che. je mANasane unmatta, vivekarahita banAve che. A karmano darzanamoha eTale mithyAtvamohanIyano bheda AtmAnA samyagdarzana guNane roke che; arthAt satyatattvamAM zraddhA karavA deto nathI. tathA cAritramohanIya karma AtmAnA cAritraguNane roke che, arthAt AtmasvarUpamAM ramaNatA karavA detuM nathI; ane navIna karmano
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 Asrava karAve che. pAMcamuM AyuSyakarma beDI samAna che. beDIthI baMdhAyela prANI bIje jaI zake nahIM, tema jIva naraka, tiryaMca, manuSya ke deva A cAra gatimAMthI AyuSya pUrNa thayA pahelA ekathI bIjI gatimAM jaI zake nahIM, A karma AtmAnA akSaya sthitigunnane roke che tathA navIna karmanA AsravanuM kAraNa thAya che. / / trANuM bhedo nAmanA jI, citrakAra dRSTAMta, ucca, nIca begotra che jI, ghaTAdi vAsaNa-jAta. jIva, jone 513 artha ::- chaThThI nAmakarmanA trANuM bheda che. A karma citrakAra jevuM che, jema citrakAra, manuSya, deva, hAthI, nArakI AdinA citro dore tema nAmakarma arUpI evA AtmAnA zarIra, jAti, gati AdinA aneka rUpo taiyAra kare che. A karma AtmAnA arUpI guNane roke che, tathA navIna karmano Asrava karAve che. sAtamAM gotrakarmanA be prakAra che, ucca gotra ane nIca gotra. A karma kuMbhAranA ghaDA jevuM che, kuMbhAra eka ja mATImAMthI ghaDA banAve chatAM eka paDAno upayoga ghI bharavA mATe thAya che ane bIjAno upayoga nIMdya evA dArU bharavA mATe paNa thAya che. tema jIva A karmanA AdhAre ucca, nIca kulamAM janma pAme che. A karma AtmAnA agurulaghu guNane roke che ane navIna karma AsravanuM kAraNa bane che. kA aMtarAyanA pAMca che jI bhedo; vAre jema inAma detAM nRpane jI pradhAna, vijJo tema. jIva, jone artha :-- AThamA aMtarAyakarmanA pAMca bheda che. dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryAntarAya. A karma rAjAnA bhaMDArI jevuM che. rAjAne dAna devAnI icchA hovA chatAM bhaMDArI temAM vighna upasthita kare, tema A karma AtmAnA anaMta vIrgha guNane roke che. tathA navIna karma AsravanuM kAraNa bane che. jema bhoja rAjAne dAna ApatAM teno pradhAnamaMtrI vighna kare che. ane kahe che ke ApattikALa mATe dhanano saMgraha karo. paNa rAjA kahe Apatti Avaze tyAre ghana haze te paNa jatuM raheze. mATe che tyAM sudhI dAna karI puNyano saMgraha karI levo, jethI Apatti paNa dUra bhAgaze. / / 3 / / prakRti, sthiti, anubhAga ne jI pradeza evA cAra, mukhya baMghanA bheda che jI; vizeSathI vistAra. jIva, jone artha :- AtmAne karmabaMdha mukhya cAra prakAre thAya che. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMgha. (1) prakRtibaMdha eTale baMghAtA karmono kevo svabhAva che tenuM nakkI thavuM te. jemake jJAnAvaraNIya karmano AtmAnA jJAnaguNane rokavAno svabhAva che te (ra) sthitibaMgha eTale baMdhAyeluM karma keTalA kALa sudhI AtmapradezonI sAthe rahI potAno vipAka batAvaze tenI kALamaryAdAnuM nizcita thavuM te (3) anubhAgabaMdha eTale baMdhAyelA karmo, kALamaryAdA sudhI tIvra rase ke maMda rase kevA rasapUrvaka AtmAne sukha duHkhano anubhava karAvaze te. (4) pradezabaMdha eTale baMghAyelA karmo keTalA pudgala skandhanA banelA che tenA nAnA moTA jaththAnuM pramANa nakkI thayuM te. AtmA sAthe karmono prakRtibaMdha ane pradezabaMgha mana vacana kAyAnA yogathI thAya che ane sthitibaMdha tathA anubhAgatha kaSAyanA pariNAmathI thAya che. / / 34 / / arUpI guNa jIvano jI, sarva zarIra-rahita, karmabaMdha TALI vare jI, siddhi te jIva-hita. jIva, jone
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 14 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - jIvano guNa arUpI che. chatAM karmane laIne jIva kAmaNazarIra, tejasazarIra, AhArakazarIra, vaidaiyika zarIra ane audArikazarIrane ghAraNa kare che. tapa, jJAna, dhyAnanA baLe sarva karmabaMdhane TALI puruSArthI jIva potAnA zAzvata hitarUpa mokSatattvanI siddhine pAme che. II6pA (9) saMvarabhAvanA saMvara je nA sAghatA jI, sahe cAra gati-duHkha; karma AvatAM rokaze ja, te leze ziva-skha. jIMva, jone artha - saMvara eTale karma AvavAnA kAraNone rokavA te. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e karma AvavAnA kAraNo che. te rokI je saMvaratatvane sAthatA nathI te prANI cAra gatinA bhayaMkara duHkhone bhogave che ane je AvatA karmane samyakajJAna, darzana, cAritranA baLe rokaze te bhavyAtmA mokSasukhane pAmaze. 66aaaa. su-dhyAne mana rokavuM jI, tajI sparza-vilAsa, jamIna para sUvuM bhaluM jI, gocarI-vRtti khAsa. jIMva, jone artha - hamezAM manane gharmadhyAnamAM rokavuM. komaLa sparzanA vilAsane tajI daI, jamIna upara suvuM AtmA mATe bhaluM che. tathA munione svAda tajI ghaNA gharathI thoDo thoDo AhAra laI gocarIvRttithI zarIra nirvAha karavAnI bhagavAnanI AjJA che. kazA suMdara-karkaza zabdamAM jI, rAga-roSano tyAga, sugaMdha-durgathe sadA jI, samatA-sevana-rAga. chaMva, jone artha - karNa dvArA saMbhaLAtA suMdara ke kaThora zabdamAM rAga-dveSano tyAga karavo. sugaMgha durgaghamAM paNa sadA samatA rAkhavAthI navIna karmano saMvara thAya che. 68. vikAra rUpa-virUpathI jI, manamAM kadI na thAya, citta-vacana-kAyA taNI jI, duricchA rokAya. jIMva, jone artha - rUpa ke kurUpa joI manamAM kadI vikAra na thAya ane manavacanakAyAthI thatI kharAba icchAo jo rokAI jAya to navA karmo na baMghAtA teno saMvara thAya che. 60aaaa bALe krogha kSamA gharI jI, vinaye vALe mAna, mAyA mUke Rju banI jI, lobha taje daI dAna. jIMva, jone. artha :- kSamA ghAraNa karIne krothane bALe, vinayaguNavaDe mAna kaSAyane pAcho vALe, saraLatA guNa ghAraNa karIne mAyAne mUke tathA dAna ApI lobha kaSAyane taje to navA AvatAM karmo rokAya che. //70aaaa sarvasaMganA tyAgathI jI, jinaguNa-ciMtana-yukta ghora tape dahIM kAmane jI, bane kaSAyathI mukta. jIMva, jone. artha :- sarvasaMgane mahAAmravanA kAraNa jANI tene tajI jinaguNanA ciMtanamAM rakta rahe tathA ghora tapo tapI kAmane bALI nAkhe. temaja sarva krodhAdi kaSAyabhAvothI mukta thAya to AvatAM kama rokAI jaI saMvara tattvanI upAsanA thAya che. II71||
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 5 15 AsravadhAro vAsatAM jI, navAM na Ave karma, jUnAM jAya tapAdithI jI, pragaTe Atmika gharma. jIMva, jone. artha - mithyAtva avirati Adi pAMceya AsravanA dvArone baMgha karatAM navA karma AvI zake nahIM. tathA jUnA baMghAyelA kamoMne bAra prakAranA bAhya temaja atyaMtara tapovaDe jo khapAvI de to AtmAno kSamAdi daza lakSaNarUpa gharma pragaTa thaI zAzvata sukhazAMti prApta thAya. 72aa. (10) nirjarAbhAvanA yathAkALa phaLa pAkatAM jI, pakave karI upAya, tema nirjarA udaye jI, udIraNA paNa thAya. jIMva, jone. artha :- je kama yathAkALa eTale teno samaya pAkya udayamAM AvI kharI jAya tene nirjarA tattva kahe che. jema koI karmanI eka koDAkoDI sAgaropamanI sthiti paDe to tene pAkatA so varSa lAge che tene abAghAkALa kahe che. tyArapachI te udayamAM Ave che. paNa te kamane udayamAM AvatA pahelA ja bAra prakAranA tapavaDe khapAvI devA te karmonI udIraNA karI kahevAya che. jema eka kerI jhADa para ja pAkatA vAra lAge, paNa te ja karIne sAkha paDyA pachI toDIne parALamAM rAkhI jaladI garamI ApIne pakAvavI tenA samAna karmonI udIraNA paNa thaI zake che. II73yA. sakAma-akAma nirjarA jI vaLI be bhedo mukhya, janAvaro, vRkSAdi je jI, sahe parANe duHkha- jIMva, jone artha - karmonI nirjarAnA be bheda che. eka sakAma eTale icchApUrvaka karmonI udIraNA karIne khapAvavA te ane bIjI akAma nirjarA eTale je sahaja rIte karma pALe sarva jIvone udayamAM Ave che te. jema ke janAvaro ke vRkSAdi ekendriya jIvo karmanA udayamAM parANe duHkha bhogave che; arthAt parAdhIna avasthA hovAthI ghaNuM duHkha bhogave che. II74 akAma karyo e nirjarA jI; bIjI kare munirAya jJAna ane vairAgyathI ja saMvara sahita thAya. jIMva, jone0 artha :- A ekendriyAdi jIvonI nirjarAne akAma nirjarA kahI che. bIjI sakAma nirjarA te munivarone samyakajJAna ane vairAgyanA baLe navIna karmonA saMvara sahita thAya che. ||7panA tapa-agnimAM tAvatA jI, jIva-suvarNa azuddha, zarIra-kulaDI sonInI jI, zvAsa-phUMke prabuddha. jIMva, jone artha - munivaro, jIvarUpI azuddha suvarNane bAra prakAranA tArUpI agnimAM tAvIne zuddha kare che. zarIrarUpI sonInI kulaDImAM jIvarUpI suvarNane rAkhI zvAsa levArUpa phUMkIvaDe te prabuddha eTale jJAnI puruSo AtmAne zuddha kare che. II76aaaa. mana-gaja to jJAnAMkuze jI kupaMthathI rokAya, vrata-vRkSo ukheDaze jI, jo te vaza nahi thAya. chaMva, jone.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 16 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- manarUpI hAthI jJAnarUpI aMkuzathI kumArgamAM jato rokAya che. "jJAne bAMdhyuM mana rahe." jo te manarUpI hAthI vaza na thAya to te vratarUpI vRkSone ukheDI nAkhaze. II77LA. pariSaha sahatA saMyamI jI, aniyata kare vihAra, keza-loca ne nagnatA jI, samatA ghare apAra. jIMva, jone. artha :- karmonI nirjarA karavA mATe saMyamIo bAvIsa prakAranA pariSahone sahana kare che, tathA aniyata eTale anizcita vihAra kare che. RSabhadeva bhagavAna chadmastha munidazAmAM takSazilAmAM rAtri nivAsa karyo. savAramAM bAhubali vaMdana karavA AvatA pahelA ja vihAra karI gayA. munio kezano loca kare, nagna pariSaha sahana kare ane game tevA kaSTa paDe to paNa apAra samatAne ghAraNa kare che. II78 kanaka-tRNa, zatru-sakhA jI, roga-zvAsa sarakhAM ja, jJAnI munivara mAnatA che, to mokSa ahiMyAM ja. jIMva, jone. artha - sonuM ke tRNa eTale ghAsa, zatru ke mitra, roga hoya ke sukhe zvAsa cAle te badhAne jJAnI munivaro sarakhA gaNe che. tethI temane mana mokSa ahiMyA ja che. samabhAvamAM rahevuM e ja mokSanI vAnagI che, ane e ja nirjarAno sarvotkRSTa upAya che. I79aaaa pALe nava jaLa rokatAM jI, tApe sara skAya, tema ja niyamita jIvane jI, tape karma sau jAya. jIMva, jone. artha - pALa karavAthI jema navuM jaLa AvatA rokAya, tApa paDavAthI jema sarovara sukAya; temaja niyamita rIte ArAdhanA karanAra jIvanA tapavaDe sarva karmo naSTa thaI jAya che. tethI kevaLajJAna pAmI te AtmA zAzvata sukhano bhoktA bane che. 80nA (11) gharma-bhAvanA mukti-phala de nirjarA jI, sugharma-taru-upakAra, "kSamA kSamAtalathI Uge che, jemArdava-pallava sAra. jIMva, jone artha - karmonI saMpUrNa nirjarA jIvane mokSaphaLa ApanAra che. te prApta thavAmAM sattharmarUpI vRkSa te daza lakSaNarUpa gharmavaDe jIvone parama upakAra karanAra che. te sugharmarUpI vRkSa prathama kSamArUpI kSamatalathI eTale pRthvItalathI Uge che. te vRkSane mArdava eTale namratA, ladhutA, vinaya vagere pallava eTale pAMdaDA che, je sArarUpa che. II81aaaa satya, zauca be mULa che jI, Arjava-zAkhA, mAna, dvAdaza mahA tapa-puSpa che jI, parimala tyAgarRpa dAna. jIMva, jone. artha :- sudharmarUpa vRkSanA satya ane zauca eTale pavitratA e be mULa che. tene Arjava eTale saraLatArUpa zAkhA che. bAra prakAranA mahAnatapa e enA puSpa che. tathA dAna ApI parapadArthamAM rahelI mamatAnA tyAgarUpa e puSpanI parimala arthAt sugaMgha che. ITarA dvija-samUha kallolato jI, sura nara-sukha-phaLa Ama, brahmacarya-chAyA bhalI jI, zramitono vizrAma. jIMva, jone
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI RSabha jinezvara bhAga-4 5 17 artha - dvija eTale pakSI ane muni ema be artha che. pakSIono samUha jema vRkSa upara besI kallola kare, tema munio paNa sat gharmarUpa vRkSanA AzrayathI deva, manuSyanA sukharUpa phaLane pAmI AnaMda kallola kare che. uttama brahmacaryanuM pAlana te vRkSanI chAyA samAna che; je muktimArgamAM zrama karanAra jIvone vizrAmarUpa che. 183nA "saMyama-thaDa ati zobhatuM jI, akiMcanatva-suhaMsa, nirmaLa nirmama AvatAM jI, nahIM parigraha-aMza. chaMva, jone. artha - satkarmarUpI vRkSanuM saMyamarUpI thaDa che, je ati zobhA pAme che. akiMcanatva eTale niSparigrahatAno bhAva te suhaMsa samAna nirmaLa, nirmama kSIranIra viveka pragaTatA arthAta jaDa cetana viveka utpanna thatAM, bhAvathI parigrahano aMza paNa raheto nathI. 84 jIva-dayAmaya vADathI jI, rakSA karavI yogya, rakhA rahe sudhyAnanA jI, mithyAtva-mRga-abhogya. jIMva, jone. artha - evA daza lakSaNavALA sugharmarUpI vRkSanI, jIvonI dayA khAvArUpa vADathI rakSA karavI yogya che. gharmadhyAnarUpa rakhavALothI te gharma surakSita rahI zake che; tethI mithyAtvarUpa mRgalAono tyAM praveza thAya nahIM. 8pAA zIla-salila siMcatAM , te taru moTuM thAya, kopAnalathI jo bace jI, ziva-phala de sukhadAya. jIMva, jone. artha - zIlarUpI salila eTale pANInA siMcanathI te gharmarUpI vRkSa moTuM thAya che. kopAnala eTale krodhAdi kaSAyorUpI agnithI jo te gharmarUpI vRkSano bacAva thAya to jarUra sukhadAyaka evA mokSarUpI phaLane te ApanAra thAya che. TakA (12) bodhidurlabha-bhAvanA cahuM samAdhi-bodhi huM jI, bhave bhave he! nAtha, janma jyAM jyAM vizvamAM jI, prabhujI, grahajo hAtha. jIMva, jone. artha - he nAtha! haM bhavobhavamAM AtmapariNAmanI svasthatArUpa samAdhine icchuM chuM. te meLavavA mATe samyakdarzana, jJAna, cAritrarUpa bodhiratnanI cAhanA karuM chuM. huM jyAM jyAM vizvamAM janma pAmuM tyAM tyAM he prabhujI! mAro hAtha grahIne mane samyamArge vALajo. 8nA. prabhu-AjJA upAsavAjI, garva-rahita sadAya, mAnavabhava A vAparuM jI, pramAda kema karAya? jIMva, jone. artha :- prabhunI AjJA upAsavA huM sadAya garvarahita rahuM arthAt vinayabhAvasahita prabhunI AjJAmAM A mAnavabhavano upayoga karuM. mokSa prApti arthe prabhuno Avo adbhuta yoga maLI javAthI have pramAda kema karAya? 88aaaa. asat mAnyatA choDIne jI, saltAtre mana lIna, nirmaLa buddhi Upaje che, na indriya-AghIna. jIMva, jone
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 18 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - AtmA saMbaMghInI viparIta mAnyatAo chuTI jaI mAruM mana sanzAstramAM lIna rahe. indriyone AdhIna mArI vRtti nahIM rahetA mArI buddhi sadA nirmaLa rahe evI prabhu kRpA karajo. 189aaaa bhavobhavanI mAgaNI jI : viSaya-kaSAya-virakta, sevA saMtanI AdaruM jI, triguti-saMyukta. jIMva, jone artha :- he prabhu! bhavobhavamAM huM viSayakaSAyathI virakta rahuM tathA manavacanakAyAnA traNeya yoga sahita, huM saMtapuruSonI sevA eTale AjJAnuM pAlana karyA karuM; evI mArI mAgaNI che te saphaLa thAo. kemake viSayakaSAya e ja saMsAra che ane e ja jhera che. 90gA. AzA-pAza ghUMTI jajo jI, teMTo mohanA baMgha, kuzaLa saMyamI saMtano jI, bhava bhava ho saMbaMgha. jIMva, jone. artha :- saMsArasukhanI AzAo je jIvane pAza eTale jALa samAna pakaDI rAkhe che te mArI chUTI jajo. tathA kuTuMbIo saMbaMdhI mohanA baMghana tUTI jajo. ane bhavabhavamAM kuzaLa evA AtmajJAnI saMyamI saMtano mane saMbaMdha hojo evI bhAvanA bhAvuM chuM. II91. samyakatvI kuTuMbamAM jI ho to ho avatAra, abuthane paNa boghatA jI, maLajo sadguru sAra. jIMva, jone. artha :- he prabhu! mAre haju avatAra ghAraNa karavAnA hovAthI sammadraSTi kuTuMbamAM ja mAro janma ho jo. abudha eTale ajJAnIne paNa bogha ApI tAranAra evA sArarUpa sadguruno mane yoga maLajo kemake saguru vinA koI kALe A saMsArano pAra Ave ema nathI. 9rA dIna bhaNI karuNA karuM jI, sadaguNI bhaNI prema nirdaya bhaNI madhyasthatA jI, sau bhaNa maitrI-kSema. eNva, jone artha :- dIna eTale garIbo bhaNI huM karuNAbhAva rAkhuM. saguNI pratye premabhAva rAkhuM, nirdayI jIvo pratye paNa madhyasthabhAva rAkhuM tathA jagatanA sarva jIvo pratye maitrIbhAva rAkhI temanI kSema eTale kuzaLatA ne ja icche. evI samakitanI yogyatA ApanArI cAra bhAvanAo mane sadA rahejo. II93aaaa. deha mahAvrata-yogya ho jI, bhavabhava tapa AghAra, ghana, parijana, ghara nA hazo jI, ho ura upazama sAra. jIMva, jone. artha :- A mAro deha paMca mahAvrata pALavAne yogya hajo. bhavabhavamAM huM icchAone rokavA mATe tapano AdhAra lauM. ghana, sagAM, kuTuMbIo ke gharanI paNa mane icchA nA hojo. paNa kaSAyane upazama karavAno sArarUpa bhAva mane sadA jAgRta rahejo. 94. nArI nA pyArI thazo jI, niSpApI nilabha, ura sadA niHzalya ho jI, nahIM pramAde kSobha. chaMva, jo artha - strI pratye mane rAga nahIM paNa sapuruSa pratye hojo. "rAga karavo nahIM, karavo to sapuruSa pratye karavo." -zrImad rAjacaMdra huM niSpApI ane nilabhI thAuM. mAruM hRdaya mithyAtva zalya, mAyAzalya ane nidAnazalyathI rahita thajo. tathA viSaya, kaSAya, vikathA sneha
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) zrI trikaSabha jinezvara bhAga-4 5 19 ane nidrA e paMdara prakAranA pramAdathI mAruM citta kadI kSobha pAme nahIM evI kRpA karajo. pApA svAdhyAye divaso jajo jI, jJAna-darzanAthIna, cAritre ho sthiratA jI, samAdhi-maraNe lIna. jIMva, jone. artha - mArA badhA divaso puruSanA kahelA vacanAmRtonA svAdhyAyamAM vyatIta thajo. kAraNa svAdhyAya e moTuM aMtaraMga tapa che. svAdhyAyamAM ekAgratA thavAthI jagata bhulAI jaI kaSAyanI maMdatA thAya che; tethI AtmAmAM zAMti Upaje che. mATe satparuSanAM Apela samyakajJAnane meLavI, te pramANe samyaka zraddhAne AdhIna rahI AtmAmAM ramaNatA karavArUpa cAritradazAmAM mArI sthiratA hojo, tathA samAdhimaraNa sAdhavA mATe tene yogya puruSArthamAM ja huM sadA lIna rahuM evI mArI abhilASA che, ema pUjyazrI brahmacArIjI jaNAve che. 196aaaa oNvo jaeNvo vairAgyathI jI, bodhi-samAdhi sameta, bhavajaLa-tAraka ghArajo jI, smaraNa citte saceta. chaMva, jone artha - he bhavyAtmAo! tame vairAgyabhAva rAkhI, ratnatrayarUpa bodhi ane AtmAnA bhAvonI sthiratArUpa samAdhi sahita jIvana jIvo. tathA saMsArasamudrathI tAranAra evA "sahajAtmasvarUpa paramaguru" maMtrane sadA cittamAM jAgRta rAkho. jethI AtmA samabhAvamAM AvI zAzvata sukhazAMtine pAme. II97LA bhava-vairAgya bhIMnA prabhu jI, gaNa laukAntika deva, brahmalokathI AvIne jI, stave devAdhideva jIMva, jone. artha - ema bAra bhAvanAone bhAvatA bhagavAnanuM mana saMsAra upara vairAgyathI bhInuM thayeluM jANIne pAMcamA brahmadevalokathI laukAntika devo bhagavAna pAse AvI pahoMcyA. nIce pramANe devonA paNa deva evA zrI RSabhadevane vinayapUrvaka stavavA lAgyA arthAt emanA guNagAna karavA lAgyA. 98. "sarva vyavasthA lokanI jI, vartAvI je rIta, gharma-tIrtha vartAvavA jI, avasara A te rIta. jIMva, jone. artha :- he prabhu! je rIte Ape lokanI sarva vyavasthA karI tema gharmatIrtha sthApavAno have avasara Avyo che. 199aaaa. je arthe janmyA, prabhuM che, teno Avyo lAga; karmo gRhastha-vAsanAM jI pUrNa thayAM, vItarAga." jIMva, jone. artha - he prabhu! jagata jIvone muktino mArga batAvI temanA uddhAra mATe Apano janma thayo che; teno have lAga Avyo che. he vItarAga! gRhasthAvAsanA nikAcita bhogAvalI kamoM have ApanA pUrNa thayA che. mATe he nAtha! have gharmatIrtha pravartAvo. 100nA karI preraNA te gayA jI, prabhu bolAve putra, kahe bharatane: sujJa cho jI, saMbhALo sau taMtra. jIMva, jone artha - upara pramANe prabhune preraNA karIne laukAMtika devo brahmadevalokamAM pAchA cAlyA gayA. pachI sauthI moTA putra bharatane bolAvI zrI RSabhadeva kahevA lAgyA : tame sujJa cho, sArI rIte badhI
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 2 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 rAjya vyavasthAnA jANanAra cho. mATe A baghA rAjataMtranI saMbhALa karo. 101aaaa. paMcamagati che sAthavI jI, have ghaTe vanavAsa." bharata kheda saha bolatA jI : "aNaghaTatuM A khAsa; chaMva, jone artha - pitA zrI RSabhadeva kahe : amAre have paMcamagati eTale mokSanI sAdhanA karavI che; mATe vanamAM vAsa karavo yogya jaNAya che. te sAMbhaLI bharata khedapUrvaka kahevA lAgyA : pitAjI! mArA mATe paNa A rAjyanI vyavasthA karavAmAM kALa gALavo te mane ayogya jaNAya che. 102aaaa Apa eMTha gaNI choDatA jI, temAM hoya na sukha, caraNa-samIpe sukha che jI, siMhAsane asukha. jIMva, jone artha - Apa pitAjI! sakaLa jagatane eMThavADA samAna gaNI choDo cho, temAM kadApi sukha hoya nahIM. ApanA caraNa samIpa rahevuM e ja mane to sukharUpa bhAse che. A siMhAsana vagere mane sukharUpa lAgatA nathI. ||103. ApanI AgaLa cAlavuM jI, deze sukha apAra, hAthI-hodde besavuM che, mane game na lagAra. jIMva, jone artha:- Apa je mArge cAlazo te mArge huM paNa AgaLa cAlI ApanI saMbhALa karIza. ApanI sevA karavI te mane apAra sukha Apaze; paNa rAjA banI hAthInA hodde besavuM e mane lagAra mAtra gamatuM nathI. ||104 zirachatra cho sarvanA jI, Apa samIpa sukha sAra, rAjya-cihna chatrAdi sau jI, deze duHkha apAra. jIMva, jone artha - he prabhu! Apa sarvanA zira-chatra cho. ApanI samIpe sArabhUta evuM AtmAnuM sukha maLI zake. paNa A sarva rAjAnA citarUpa chatrAdi mane upAdhimAM ghakelI jaI apAra duHkha Apaze. jema jema upAdhino tyAga thAya tema tema samAdhisukha pragaTe che. jema jema upAdhinuM grahaNa thAya tema tema samAdhi sukha hAni pAme che." (va.pR.452) 10pA senApati, maMtrI chatAM jI, Apa vinA na suhAya, svAmI vinA sau saMpadA jI, satIne nahi sukhadAya." chaMva, jone. artha :- rAjyamAM senApati, maMtrIo hovA chatAM mane Apa vinA gamaze nahIM. jema svAmI vagaranI badhI saMpatti satIne sukha ApanAra thatI nathI tema Apa vinA mane badhuM asAra jaNAya che. mane to A jagatamAM eka Apa ja sArarUpa jaNAo cho. /106aaaa vizeSa hita jANI kahe che, traSabha jinezvara deva "pRthvI-pAlana karo tame jI, e ja amArI seva. jIMva, jone artha - jJAnabaLe bharatanuM gharamAMja vizeSa hita jANI zrI RSabha jinezvara kahevA lAgyA ke bharata! vartamAnamAM pRthvInuM pAlana karo e ja amArI tamArA mATe AjJA che. ||107LA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 nyAyAnyAya nihALajo jI, AjJAdhAraka Apa, rAjya tajI sarve jatAM jI, vadhaze jana-saMtApa. jIva, jone artha :- bharata ! nyAya anyAyanuM puruM dhyAna rAkhajo. tame AjJAdhAraka cho mATe kahIe chIe. sarve rAjya tajIne ekasAthe jaIzuM to lokomAM saMtApa bahu vadhI jaze. / / 108 / raudra banI vartAvaze jI, baLavaMto bahu trAsa." bharata niruttaratA grahe jI, bane prajAnA dAsa. jIva, jone artha :- baLavAna mANaso raudra eTale bhayaMkara banI jaI nirbaLa upara ghaNo trAsa vartAvaze. mATe hAlamAM temanI saMbhALa levI yogya che. A vacano sAMbhaLI bharata niruttara banI gayA. tathA zrI RSabhadeva jinezvaranI AjJAne zirodhArya karI, manamAM prajA pratye dAsabhAva rAkhI, temanI sevA karavA arthe rAjyataMtra saMbhALavAno svIkAra karyo. / / 109 / / (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 (rAga : sRSTi thirAmAMhe darzana nitye, ratnaprabhA sama jANo re) * 521 bAhubali Adi putrone, dezo pote Ape re, sarva janone saMtoSI te bharata narezvara thApe re. paropakAra-kAraka paramAtmA UThayA jaga uttaravA re, indriAdikanAM Asana kaMpe, Ave utsava karavA re. paropakAra0 artha :- zrI RSabha jinezvare bAhubali Adi putrone dezo vaheMcI ApI, sarva janone saMtoSI zrI bharatane narezvara pade sthApita karyA. paropakArane karanArA evA prabhu have jagatano uddhAra karavA mATe dIkSA levA taiyAra thayA. tethI indrAdikanA Asana kaMpAyamAna thavAthI teo paNa dIkSA mahotsava UjavavA badhA tyAM AvI pahoMcyA. ||1|| snAna, vilepana, vastrAbhUSaNa, nRtya, gIta surasaMge re, jatI jyoti jhabake te rIte vaibhava-tyAga suraMge re, paro artha :- have prabhunA dIkSA mahotsava prasaMge vilepana snAnAdivaDe abhiSeka karI indre lAvelA divya vastra AbhUSaNa ghAraNa karAvI prabhu samakSa devatAoe nRtya, gItAdi karyAM. prabhue paNa jema vIjaLInI jyota jhabakAro ApI jatI rahe tema sarva vaibhavano utsAhapUrvaka bhAvathI tyAga karyo. / / 2 / / sudarzanA-zibikAmAM besI upavanamAM prabhu Ave re, azokavRkSa nIce zilA 52 Asana ucita lagAve re. paro
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 22 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- indra taiyAra karela sudarzanA nAmanI pAlakhImAM besI prabhu siddhArtha nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM azokavRkSa nIce zilA upara prabhu ucita Asane virAjamAna thayA. /sA. kuTila, ghUrta vilAsa-vAsa gaNa, keza-loca te karatA re, tarjI zaNagAra, banI aNagAra te mahAvrato uccaratA re. paro0 artha - have prabhu pAMca indriyonA vilAsane kuTila eTale haThIlA tathA dhUrta eTale ThagarUpa gaNI, mAyAnA kezano paMca muddhivaDe loca kare che. vaLI zarIranA sarva zaNagArane tajI daI aNagAra eTale muni banI paMca mahAvratono uccAra kare che. I4. mohajAla sama paTa parityAge nagnabhAva upAse re, kaccha-mahAkacchAdi rAjA, nagna banI rahe pAse re. paro. artha - paTa eTale kapaDAne mohamAM phasAvanAra jAla samAna mAnI prabhu teno saMpUrNapaNe tyAga kare che, tathA bhAvathI paNa nagna eTale asaMga, alitadazAne ghAraNa kare che. kaccha mahAkaccha vigere rAjAo paNa dIkSA laI nagna banI prabhunI pAse rahe che. pAA pradakSiNA daI namana karI sau. sura-nara pAchA jAtA re. mahAmuni nigraMtha banIne dhyAna viSe sthira thAtA re. paro artha :- prabhune pradakSiNA daI namaskAra karIne sarva devo tathA manuSyo potapotAnA sthAne jAya che. mahAmuni evA prabhu RSabhadeva have nigraMtha banI dhyAnamAM sthira thAya che. kA. cha mAsanI mana-maryAdAthI nirAhAra tapa sAthe re, UbhA svAmI pratimA yoge, Atmahita ArAdhe re. paro artha - prabhu cha mahinAnI mananI maryAdA karI nirAhArapaNe tapanI sAdhanA kare che. jagatanA svAmI pratimA samAna manavacanakAyAnA yogane sthira karI kAusagnadhyAne UbhA rahI potAnA AtmAnuM hita karavA ArAdhanA kare che. zA bIjA rAjA sahI zake nA, viSaya-vaza baeNkha-duHkho re, kahe: "prabhu to sahe, aho ho! duHkho jANe sukho re. paro. artha - bIjA dIkSA lIghela rAjAo indriya-viSayane vaza hovAthI bhUkhanA duHkho sahana karI zakatA nathI. vaLI kahe che ke ahoho! prabhu to duHkhone ja sukho gaNI sahana kare che. to paga nA thAke vajakAya e, zIta-tApa nA lAge re, bole, cAle, jue na kAMI, snAna, pAna sau tyAge re. paro0 artha :- prabhunA paga vajamaya kAyA hovAthI thAkatA nathI. temane ThaMDI ke tApa lAgato nathI. prabhu bolatA nathI, cAlatA nathI ke kAMI jotA paNa nathI. snAna ke jaLapAnano paNa jeNe tyAga karyo che. zA rAta-divasa nidrA nA letA, nathI koInI AzA re, AvuM tapa to e ja kare re! vanacara jue tamAsA re." paro. artha - prabhu rAtre ke divase nidrA letA nathI. temane koI padArthanI AzA nathI. AvuM tapa to e
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 2 3 ja karI zake. vanamAM rahenArA jaMgalI prANIo paNa prabhunI aDoLa sthiratAno tamAso jue che. 10nA baghA maLIne kare vicAro, zuM karavuM nA sUjhe re, prabhune vanamAM meMkI ekalA, javuM na manamAM iMce re. paro. artha :- bIjA baghA rAjAo jeNe prabhu sAthe dIkSA lIdhI hatI, te maLIne vicAravA lAgyA ke have zuM karavuM? te kAMI sUjhatuM nathI. prabhune ekalA vanamAM mUkIne javuM e paNa manamAM rucatuM nathI. ||11| rokI zake nA have hAjato, zuM mukha laI pura jAvuM re, bharata-bhUpati-bhaya paNa lAge, vane vRkSa sama vasavuM re. paro. artha - potAnI khAvApIvAnI hAjatone paNa teo rokI zakatA nathI ane kayA moDhe have nagaramAM javuM? tyAM jatA bharata rAjAno paNa bhaya lAge che. have to vanamAM ja vRkSanI jema vAsa karavo yogya jaNAya che. 12aa. bharata-putra marIci Adi te, tApasa-vaze pharatA re, kiMdamUla bhakSaNa karI jIve, valkala, jaTAdi gharatA re. paro. artha :- bharata rAjAnA putra marIci Adi dIkSA mUkI daI tApasano veSa dhAraNa karI jaMgalamAM pharavA lAgyA. tyAM kaMdamULa, phaLAdikano AhAra karI, valkala eTale jhADanI chAla kapaDA tarIke paherI, jaTAdi ghAraNa karI tyAM ja jIvana vyatIta karavA lAgyA. [13 kaccha-mahAkaccha taNA tanujo, nami-vinami be nAme re. vinave prabhu pAse jaI pote, vadI 'jaya' zabda sakAme re. paro. artha - kaccha mahAkaccha rAjAnA nAmavinami nAmanA tanujo eTale putro prabhu pAse jaI temano jayakAra karI temanI pAse sakAmabuddhithI vinayapUrvaka kahevA lAgyA. //14nA "dUra dezamAM dUta tarIke amane mokalI AvyA re, rAjya baghAne dIghAM Ape, amane nA bolAvyA re. paro. artha - he prabhu! dUra dezamAM dUta tarIke amane mokalI Ape baghAne rAjya vagere ApyA; paNa amane to te vakhate bolAvyA nahIM. 1panA go-khara mAtra na pRthvI pAmyA, zA doSe visAryA re? bolo paNa nahi zAne Aje? "nAtha" ame mana ghAryA re." paro artha :- he prabhu! gokharI eTale gAyanA pagalA pramANa paNa ame pRthvI pAmyA nahIM. amAro evo zo doSa thayo ke jethI Apa amane bhUlI gayA? Aje paNa zA mATe bolatA nathI? he nAtha! ame to eka mAtra Apane ja manamAM dhAraNa karyA che. Apa vinA amAro bIjo koI svAmI nathI. II16nA vAraMvAra page paDI vinave : "Aza amArI pUro re, Apa ja eka amArA svAmI, duHkha amArAM cUro re." paro artha:- vAraMvAra prabhunA pagamAM paDI vinavavA lAgyA ke he prabhu! amArI AzA pUrI karo. Apa ja eka amArA svAmI hovAthI amArA duHkhone cUrI sukhI karo. |1LA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 24 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 jina-puNya-parIkSA jANe karatA, zraddhA ghArI seve re. Asana kaMpe nAgarAjanuM, jAy avadhithI deve re : paro. artha :- jANe jinezvara bhagavAnanA puNyanI parIkSA karatA hoya tema zraddhApUrvaka bhAvathI tyAM ja pharI temanI sevA karavA lAgyA. tethI nAgakumAranA adhipati nAgarAja gharoMdranuM Asana kaMpAyamAna thayuM ane avadhijJAnanA baLe A badhI hakIkata jANI lIdhI. II18aaaa "dezapati de gAma mAgatAM, kSetrapati maNa kaNa de re, gharapati de mAgaNane mUThI, tribhuvanapati zuM nA de re? paro. artha :- dezapati mAMgatAne gAma Ape, kSetrano mAlika maNa athavA kaNa Ape, gharano pati mAgatAne mUThI paNa khAvAnuM Ape, to traNa lokano nAtha zuM na ApI zake? 19o. kumAra be mAge che te to, A kiMkara paNa Ape re," ema gaNI Ave prabhu pAse, zira prabhu-padamAM sthApe re; paro. artha :- A namivinami kumAro prabhu pAse je mAge che te to kiMkara eTale prabhuno dAsa evo huM paNa ApI zakuM. ema mAnI nAgarAja gharoMDhe prabhu pAse AvI prathama prabhunA caraNamAM zira namAvIne vaMdana karyuM. rA . stavana karI, kahe kumArane te "he!nami, vinami cAlo re, prathama prabhue mane kahelA be dezo saMbhALo re." paro. artha - prabhunA guNonuM stavana karI gharaedra kumArone kahyuM : he nami vinami! cAlo huM tamane prabhue mane prathama kahelA dezo ApuM chuM, tenI saMbhALa karo. ra1 ema kahI vimAna viSe te laI bannene cAlyA re, vidyAo ApI, vidyAghara-giri-pradezo AlyA re. paro. artha :- ema kahI te bannene vimAnamAM besADI vaitADhaya parvata upara cAlyA. tyAM gaurI, prajJapti vigere vidyAo ApI tathA vidyAghara parvatonA pradezo paNa ApyA. 22aa. vasArvI nagaro uttara-dakSiNa zreNI vidyAtharanI re, deva-madadathI pALe, poSe; sura-sukha detI gharaNI re. paro. artha - tyAM vaitADhaya parvata uparanI uttara-dakSiNa zreNImAM nAgapati gharoMdranI madadathI vidyAdharonA nagaro vasAvyA tathA pote vidyAgharonA rAjA banI tenuM pAlana poSaNa karavA lAgyA. tyAMnI bhUmi devatAnA sukha samAna thaI paDI. namirAjAe dakSiNa zreNImAM pacAsa nagaro tathA vinamie uttara zreNImAM sATha nagaro vasAvyA. ra3A. ugra tape prabhu UbhA UbhA, sahe parISaha bhAre re; mana:paryaya saMyamathI Upaje, garva na tethI lagAre re. paro. artha - prabhu to ugra tapa tapatA UbhA UbhA bhAre parISahone sahana kare che. prabhune saMyama ghAraNa karatA mana:paryayajJAna UpasyuM. teno lagAra mAtra paNa temane garva nathI. rajA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 2 5 zIta, tApa, varasAda, vIjaLI, vAgha, varuM bhayakArI re, bhUkha, tarasa, nidrAdi hAjato artha varSa visArI re. paro. artha :- prabhue cha mahinA sudhI ThaMDI, garamI, varasAda, vIjaLI ke bhaya upajAvanAra vAgha, varu eTale hiMsaka prANIno paNa bhaya rAkhyo nathI. bhUkha, tarasa, nidrA Adi hAjato paNa artha varSa sudhI visArI dIdhI. garapA pachI ciMtave : "dIvo tele, taru jaLathI poSAye re, A kAyA AhAre cAle, bhikSA-zuddhi sahAye re. paro. artha :- pachI ciMtavA lAgyA ke dIvo telathI prakAza Ape, vRkSa jaLathI poSaNa pAme tema A kAyA paNa AhArathI cAle che. mATe zarIra TakAvavA beMtAlIza doSa rahita zuddha AhAranI bhikSA levI yogya che. zarIra madhyam vastu gharma sAdhanam'. zarIra che to gharmanI ArAdhanA thaI zake. paravA te mATe vastImAM pharavuM eka vakhata madhyAhna re, doSa-rahita bhikSA nA pAmuM, to tapa thAze dhyAne re. paro. artha :- bhikSA arthe eka vakhata madhyAhnakALe vastImAM pharavuM. temAM jo doSarahita zuddha bhikSA na maLI to tapamAM vRddhi thaI ema mAnI dhyAnamAM lIna thavuM. rA huM to hajIM kheMcuM tapa toye kAyA cAle tevI re, paNa muni-mArga taNI rItine have pragaTavA devI re. paro. artha - huM to hajI tapane laMbAvuM to paNa kAyA cAle tevI che. chatAM munimArganI AhArarItine have pragaTavA devI che. jethI tema karavuM yogya che. 28 zarIra sAghana tapanuM TakatuM munijananuM AhAre re, tapathI iMdriya-jaya, pachI samatA, mokSa e ja AghAre re." paro. artha - tapa karavAnuM sAghana zarIra che. te munijananuM AhAravaDe Take che. "icchAnirogharUpa icchAone rokI nirmULa karavAmAM zarIra sAghanabhUta che. tapathI indriya jaya thAya che, pachI samatA Ave che. e pramANe eka bIjAnA AghArathI jIva mokSane pAme che. rA. maunapaNe bhikSArthe vicare, pratimAnayoga tajIne re, jaga-upakAraka RSabha jinezvara, samiti-yoga sajIne re. paro. artha - prabhu maunapaNe pratimAcoga eTale kAusagga dhyAnano tyAga karI bhikSA meLavavA arthe vicaravA lAgyA. jagatanA jIvono upakAra karavAmAM samartha evA zrI traRSabha jinezvara prabhu cAlavA vageremAM IrSA samiti Adi pUrvaka vicaravA lAgyA. 30 nagarajano namIne bolAve : "svIkAro me'mAnI re, ama ghara pagalAM jarUra karo prabhu, prIti-rIti pichAnI re, paro. artha - bhikSArthe vicaratA prabhune nagarajano namaskAra karIne kahevA lAgyA ke prabhu! amArI mahemAnagIrI svIkArI amane kRtArtha karo. Apa premanI rIta pichAnI ama ghera pagalAM jarUra karo. 31aaaa
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 526 prAvodha-vivecana bhAga-2 Ape bahu upakAra karyA che, ratna-bheTa lyo mArI re," vastra, vAhano aneka gharatA, vaLI kanyA de sArI re. paro = artha :-- Ape amArA upara bahu upakAro karyAM che mATe A ratnonI bheTa Apa svIkAro. koI uttama vastro, hAthI, ratha vagere vAhano temanI AgaLa besavA mATe gharavA lAgyA. vaLI koI devAMganA jevI kanyAne ApavA lAgyA. / / 32 / mALA, pAna-sopArI Ape, pAkI kerI detA re, "zA aparAdha amArA dekho? bolo nahi, nahi letA re !' paro artha :-- koI mALA, pAna-sopArI Ape, koI pAkAM AmraphaLane ApavA lAgyA. he svAmI! Apa pratye amArA zA aparAdha thayA che ke jethI Apa bolatA nathI ane koI vastu paNa letA nathI. ||33nA akalpya jANI kazuM na letA, ghara ghara nitya pharatA re, bIjA mAsa cha bhukhe vItyA, gajapura pachI vicaratA re. paro artha :- munine kalpe nahIM ema jANI prabhu kazuM letA nathI. chatAM ghara ghara nitye pharatAM bIjA cha mAsa bhUkha sahita vyatIta thaI gayA. pachI vicaratA vicaratA prabhu gajapura nagare AvyA. / / 34 / / bAhubalinA suta somaprabha, rAjya kare te pure re, te rAtre zreyAMsakumAre svapna dIThAM zubha ure re, paro artha :- gajapura nagaramAM bAhubalinA putra somaprabha rAjya kare che. te rAtre somaprabhanA putra zreyAMsakumAre zubha svapno nihALyA. II35 / / prabhAtamAM to prabhu padhAryAM; loka maLI vInavatA re, kolAhalanuM kAraNa jANI kumAra darzana karatA re, paro artha :- prabhAtamAM prabhu padhAryA. tethI loko maLIne prabhune aneka vastuo bheTa ApavA mATe vinavavA lAgyA. lokonA kolAhalanuM kAraNa prabhu padhAryA jANI turaMta prabhunA darzana karavA zreyAMsakumAra paNa gayA. // 36 // graMthAbhyAse buddhi buddhi jevI jAti-smRti jAge re, zrImarsI-vajajaMgha Adi bhava, A bhava jevA lAge re. paro = artha H-- jema graMthAbhyAsa karavAthI buddhi khIle tema prabhunA darzanathI zreyAMsakumArane jAtismaraNajJAna pragaTa thayuM. zreyAMsakumArano jIva te nirnAmikAno jIva che. jethI pUrvanA zrImatI ane vajaMgha AdinA bhavo te A bhava jevA lAgavA lAgyA. tethI prabhune zuddha AhAra mAtranI jarUra che te paNa jaNAyuM. ||37nA zerI-rasanuM dAna sarasa de, prabhu poze svIkAre re, varSItapanuM thayuM pAraNuM, sura Azcarya vadhAre re. paro artha :-- zreyAMsakumAre prabhune kalpe evuM zeraDI 2sanuM uttama dAna ApI sarasa pAraNuM karAvyuM. prabhue paNa zarIranA poSaNa arthe te dAnano svIkAra karyAM. prabhunA varSItapanuM eTale eka varSa sudhI thayela saLaMga tapanuM pAraNuM thavAthI devatAoe tyAM suvarNavRSTi, puSpavRSTi, jayajayakAra, duMdubhi ane dAtAnI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 27 paNa stuti karIne ghanyavAda ApI paMca Azcarya pragaTa karyA. 38. akSayatRtIyA dAna-dina te, hajIM paNa maMgalakArI re, prabhu vihAra karI gayA bIje pura, kumAra-kIrti vaghArI re. paro. artha - vaizAkha mAsanI zukla trIjanA divase Apela dAnathI te divasa akSaya thaI gayo. Aje paNa akSayatRtIyA te dAnano divasa hovAthI maMgalakArI gaNAya che. prabhu paNa zreyAMsakumAranI kIrtine vaghArI bIjA sthAne vihAra karI gayA. 39thA takSazilA bAhubali-nagarI, AvyA sAyaMkALe re, khabara karI bAhubali nRpane turata bAga-rakhavALe re. paro. artha :- takSazilA e bAhubalinI nagarI che. tyAM sAyaMkALe prabhu AvI pahoMcyA. tenI khabara bAganA rakhavALe turaMta bAhubali rAjAne karI. 40|| prajAjano saha javA prabhAte ThATha-mAThathI ghAre re, prabhu prabhAte vihAra karIne bIje gAma paghAre re. paro. artha - zrI bAhubali prabhune vAMcavA mATe prabhAte prajAjano sahita ThAThamAThathI javA ghAre che. teTalAmAM to prabhu prabhAte vihAra karIne vAyunI peThe bIje gAma vihAra karI gayA. In41nA prajA sahita utsAha Ave, ujjaDa bAga nihALe re, mALI batAve prabhunA pagalAM, zubha lakSaNa saha bhALe re. paro. artha :- prajA sahita bAhubali utsAhapUrvaka prabhune vAMdavA AvyA tyAre bAgane prabhu vagara ujjaDa nihALyo. mALIe prabhunA pagalAM batAvyA tyAre prabhunA zubha lakSaNo sahita te caraNakamaLane bhakti sahita te jovA lAgyA. II4rA viraha-vedanA kahI na jAtI, poka mUMkIne rUe re, prabhu-virahanI dizA batAvI, UMce caDhIne jAe re. paro. artha :- bAhubalinI aMtara virahavedanAne teo kahI na zakatA poka mUkIne raDavA lAgyA. prabhunA vihAra karyAnI dizA temane batAvI to UMce caDhIne jovA lAgyA. ke jANe prabhu kyAM sudhI pahoMcyA che. evI prabhupratye temanI atyaMta bhakti hatI. 43aaaa. nAkhI najara nA kyAMye pahoMce, zoka samAya nA ure re, maMtrI Adi de AzvAsana : "prabhu ure, nahi dUre re; paro. artha - dUra nAkhelI najara paNa prabhune joI zakI nahIM. prabhu to ghaNA dUra cAlyA gayA hatA. tethI temano zoka hRdayamAM samAto nahoto. tyAre mukhyamaMtrI Adie AzvAsana ApatAM kahyuM : prabhu to ApanA hRdayamAM che, kyAMya dUra nathI. 44 prabhunAM pagalAM upara smAraka suMdara Apa racAvo re, nityapUMjAnuM sthAnaka karIne, bhakti bhAva jamAvo re." paro. artha :- prabhunA paDela pagalA upara eka suMdara smArakanI racanA karo. nityapUjAnuM sthAnaka banAvI
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 28 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 prabhu pratye bhaktibhAva pratidina vadhe evI yojanA karo. 4pA bAhubaline gamI vAta te, zarUAta karI nAkhI re, caraNabiMba para koI na cAle, evI buddhi rAkhI re, paro. artha - bAhubaline maMtrInI A vAta gamI gaI ane smArakanI zarUAta karI dIdhI. prabhunA caraNabiMba upara koI cAlI na zake evI buddhivaDe yojanA karI. II46aaaa. gharma-cakra karI dIdhuM suMdara sUrya-biMba sama zobhe re, pUjA-rakSA karanArA nirmA, pUje bhUpa akSobhe re. paro0 artha :- ratnamaya gharmacakranuM prabhunI caraNa pratyAkRti upara sthApana karyuM. te suMdara hajAra ArAvALuM gharmacakra jANe AkhuM sUryabiMba hoya tema zobhavA lAgyuM. tenI hamezAM pUjA karanAra tathA rakSA karanAra mANasone te ThekANe niraMtara rahevAnI AjJA karI. bAhubali rAjA paNa kSobha rahita thaI te gharmacakranI puSpovaDe pUjA karavA lAgyA. 47thI bharatabhUpa zreyAMsa-yaza suNI, Ave tenI pAse re, kare prazaMsA dAna-vidhinI, suNI muni-niyama prakAze re. paro. artha - bharatarAjA paNa zreyAMsakumAranI prazaMsA sAMbhaLI tenI pAse AvyA. tathA dAna-vidhinI prazaMsA karI tyAre zreyAMsakumAre munine dAna ApavAnA niyamo je jAtismaraNajJAnabaLe jANelA te sarva jaNAvyA. ||48mAM sarva jano bhaktisaha vidhithI, detA dAna viveke re, dAnayoga to maLe koIne, bhAva kare bahu, lekhe re. paro. artha - dAnanI vidhi jANavAthI have bhaktipUrvaka sarva vivekasahita dAna ApavA lAgyA. prabhune dAna ApavAno yoga to koI viralAne maLe che; paNa ghaNA jIvo te nimitte bhAva karI zake che. karelA bhAva paNa lekhAmAM Ave che. 49aaaa. prabhu paNa karma gharmathI kApe, pacIsa bhAvanA ciMte re, mAtA sama saMbhAre snehe samiti-guti nizcite re. paroDha artha :- prabhu paNa karmane gharmadhyAnathI kApavA lAgyA. pAMca mahAvratonI draDhatA mATe kula paccIsa bhAvanA che. temAM eka eka vratanI pAMca pAMca bhAvanAo che. tenA upara vratI dhyAna rAkhe che. mATe prabhu tene ciMtavavA lAgyA. 1. ahiMsAvratanI pAMca bhAvanAo : (1) vacanagupti (2) managuti (3) IryAsamiti (4) AdAnanikSepaNa samiti tathA (5) dekhI tapAsIne bhojana karavuM te. 2. satyavratanI pAMca bhAvanAo (1) kroghano tyAga (2) lobhano tyAga (3) bhayano tyAga (4) hAsyano tyAga kemake A cArane vaza thaI asatya bolI javAya che. (5) zAstrokta vacana kahevuM te. 3. acauryavratanI pAMca bhAvanAo : (1) zUnya ekAMta jagyAmAM rahevuM. (2) ujjaDa thayelAM sthAnamAM
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 29 rahevuM. (3) pote hoya tyAM bIjA Ave to manAI na karavI athavA manAI kare tyAM na rahevuM. (4) zuddha bhikSA doSarahita levI. (5) sAgharmIo sAthe takarAra karavI nahIM. 4. brahmacaryavratanI pAMca bhAvanAo : (1) strIrAga vardhaka kathAno tyAga. (2) strI aMge nirIkSaNa tyAga. (3) bhogavelA bhogonA smaraNano tyAga. (4) kAmoddIpaka puSTarasano tyAga. (5) zarIra zRMgArano tyAga. 5. parigraha tyAga vratanI pAMca bhAvanAo : manane gamatA ke na gamatA pAMca indriyonA padArthone pAmI rAgadveSa na karatAM saMtoSa rAkhavo te. mAtA samAna snehapUrvaka samiti guNine nizcitapaNe saMbhArI potAnA AtmAnuM hita karavA lAgyA. 50 nArI-kathA-darzana-saMsarge mana saMyama saMbhAre re, pUrva-rati tarjI nIrasa bhojane, brahmacarya draDha ghAre re. paro. artha :- vaLI strI saMbaMdhI kathA. tenuM darzana ke saMsargano tyAga karI manamAM hamezAM saMyamane saMbhAre che, tathA pUrva ratikriDAnI smRti tajI, nIrasa bhojana karI brahmacaryane dRDhapaNe pALe che. //515 indriya-Thaga tajI, parama padArthe mananI vRtti vALe re, jJAnagammate mana RSi roke, mana-caMcaLatA TALe re - paro. artha :- indriyorUpI Thagone choDI daI paramapadArtha evA AtmaaizvaryamAM mananI vRttine vALe che. mananI caMcaLatAne TALavA mATe RSi evA prabhu jJAna gammatamAM potAnA manane roke che. sAparA "he! mana-bALaka, nArI-phUpa-kaeNpa pAse ramavA nA jA re, moha-salile DUbI maraze, evI doDa bhelI jA re. paro. artha - he! manarUpI bALaka tuM nArInA rUparUpI kUvA pAse ramavA jaIza nahIM. nahIM to moharUpI salila eTale pANImAM tuM DUbI marIza. mATe e taraphanI doDa have bhUlI jA. //pa3nA jIvAjIva-vicAre ramaje, indriya-ramata visArI re, saMyama-bAge vrata-vRkSomAM, dhyAna-2mata baha sArI re. paro artha - he jIva! A indriyonI ramata have bhUlI jaI jIva ane ajIva tattvanA vicAramAM ramaje. saMyamarUpI bAga ane vratarUpI vRkSomAM AtmadhyAna karavArUpa ramata bahu sArI che. pa4 pariSaha-zrama nahi tane jaNAze paMcAcAra-rase tyAM re, zalyarahita tapa zuddhi deze, svarUpa-sukha maLe jyAM re." paro. artha - jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcArane rasapUrvaka ArAghavAthI tane pariSahano zrama jaNAze nahIM. tathA mAyAzalya, mithyAtvazalya ane nidAnazalya rahita tapa karavAthI Atmazuddhi prApta thaze. jethI potAnA zuddha sahajAnmasvarUpanuM sukha AvI maLaze. papAA ema vicaratAM pRthvI-tala para hajAra varSo vIte re, kevala-zrI varavA varaghoDe jANe pharatA prIte re. paroDha artha - prabhune A pramANe pRthvItala upara vicaratA eka hajAra varSa vyatIta thaI gayA. prabhu kevaLajJAnarUpI lakSmIne varavA mATe jANe varaghoDe caDhIne premapUrvaka pharatA hoya tema jaNAtuM hatuM. //pA.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 3 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 purimatAla puranA udyAne nirmala, vizAla zilA re vaDa nIce dekhI prabhu beThA, racI dhyAnanI lIlA re-paro artha - prabhu have ayodhyAnA purimatAla nAmanA zAkhAnagara eTale parAmAM naMdanavana jevA nirmaLa udyAnamAM vaDa nIce vizAla zilA dekhI tenA upara kAusagga dhyAnamAM virAjamAna thayA. paLA saMsAre sukha alpa na lekhe, duHkha dIse sukha-zo re, alaMkAra tanu-bhAra, kharekhara ! gAyana rudana-vizeSo re. paro. artha - prabhune saMsAramAM sukha alpa paNa jaNAtuM nathI. tyAM duHkha duHkhane duHkha jaNAya che. sukhanA veSamAM prabhune badhuM duHkha dekhAya che. ukaLatA pANInI jema traNeya loka trivigha tApathI prajavallita bhAse che. AbhUSaNo zarIra upara bhAra jaNAya che. kharekhara! saMsArI jIvonA mohagarbhita gAyano prabhune, raDIne duHkha vyakta karavAno eka vizeSa prakAra jaNAya che. paTA. deha-ghasAro kAma-vikAro, janma-maraNanA hetuM re; garbhAvAsa TaLe je bhAve te ja mokSasukha-ketuM re. paro. artha :- kAma vikAro potAnA dehano ghasAro karAvanArA che. jema kutaruM hADakuM cAve tyAre potAnA moDhAmAMthI lohI nIkaLe, tenA jevA bhogo che. te bhogone bhogavatAM vizeSa Asakti thavAthI navA janmamaraNa UbhA karavAnA kAraNa che. paNa je bhAvavaDe garbhAvasa TaLe te bhAva ja mokSasukhanA ketu eTale nizAnarUpa che. ApaNA karmarahita niraMjana-AtmA, siddha samAna vicAre re, samyabhAve mokSa-upAye apramatta mana ghAre re. paro. artha :- pachI prabhu karmarahita niraMjana AtmAne siddha samAna vicAre che. ema samyabhAvovaDe mokSano upAya vicAratAM prabhu apramatta nAmanA sAtamA guNasthAnakamAM manane sthira kare che. (60aaaa moha-kSaya karI, ghAtI karma sau, kSaNamAM kSaya jyAM karatA re, loka-aloka-prakAzaka ravi sama, jJAna parama te varatA re. paro. artha - have zreNI caDhavArUpa AThamA apUrvakaraNa guNasthAnakamAM ArUDha thaI pRthakvavitarkasavIcAra nAmanA zukladhyAnanA pahelA pAyAne pAmyA. tyArabAda anivRtti bAdara nAmanA navamAM guNasthAnakamAM AvI vedodayano kSaya karyo. pachI dazamAM sUkSmasAparAya guNasthAnakane pAmI tyAM rahelA atyaMta sUkSma saMjavalana lobha kaSAyane kSaNavAramAM haNI ekatvavitarkaavIcAra nAmanA zukladhyAnanA bIjA pAyAne pAmyA. jethI kSaNavAramAM mohanIyakarmano kSaya karI sIthA bAramA kSINamohaguNasthAnakamAM AvyA. A guNasthAnakanA aMtamAM kSaNavAramAM bIjA ghAtIyAkarma jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmano jyAM kSaya karyo ke sUrya samAna lokAloka prakAzaka evA utkRSTa kevaLajJAnane prabhu pAmyA. I61aaaa. indrAsana kaMpe svarge paNa, surata-zAkhA nAce re, jANe harSe varSe puSpo, gagana purAya avAje re. paro. artha :- prabhune kevaLajJAna thavAthI sarva indronA Asana kaMpAyamAna thayA. kalpavRkSanI zAkhAo
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 53 1 paNa nAcavA lAgI. jANe harSathI puSpo varSavA lAgyA. devatAone bolAvavA mATe devalokamAM rahelI suMdara zabdavALI ghaMTAo vAgavA lAgI, jethI AkAza paNa avAjathI purAI gayuM. karA. avadhijJAne indra vicAre, jJAna-mahotsava kAje re, sau devo saha harSe Ave, zobhA divya virAje re. paro. artha :- avadhijJAnathI indra vicAryuM ke A badhuM prabhunA kevaLajJAna mahotsavanA kAraNe thaI rahyuM che. tethI te sarva devo sAthe saharSa AvavA lAgyA. AkAzamAM divya zobhA patharAI gaI. 63nA RSabha jinezvara darzana kAje, spardhA devo karatA re, anya vimAna ghasAtAM maLInA DAghA mRgasama gharatA re. paro. artha - RSabha jinazvaranA darzana mATe devo spardhA karavA lAgyA ke jANe huM pahelo pahoMce. jethI vimAna eka bIjAne ghasAtAM tenA upara haraNanA AkAra jevA DAghA paDI gayA. //64ll caMdra-vimAne hajIM paNa dekho, jina-jAtrAeMghANI re, zyAma raMga paNa garve ghAre, gharma-bhAvanA jANI re. paro. artha - caMdranA vimAnamAM hajI paNa A jinayAtrAnI eMdhANI che. caMdramAnA vimAnamAM haraNanA AkAre je zyAma raMga dekhAya che te A che. paNa tene Aje paNa devonI gharmabhAvanAnI nizAnI jANI garvathI te haraNano AkAra ghArI rAkhyo che; paNa bhUsyo nathI. 6pA. samavasaraNa-2canA sura karatA, camatkAra-bharI kevI re! kanaka-ratnanI karI gUMthaNI, sukhakara jovA jevI re. paro. artha :- samavasaraNanI racanA devo camatkAra upajAve tevI kare che. sonAmAM ratnonI evI gUMthaNI kare che ke je AtmAne sukhakara tathA jovA jevI hoya che. I66aaaa pUrvAbhimukha prabhu birAjyA, dIse sarva dizAmeM re, racanA devo evI karatA, jANe prabhu che sAme re. paro. artha - samavasaraNamAM prabhu pUrvadizA sanmukha birAjamAna thayA. paNa devoe bIjI traNeya dizAomAM prabhunI pratyAkRtinI evI racanA karI ke jethI sarva dizAomAM prabhu amArI sAme ja che ema baghAne lAgyuM. 6nA phAgaNa vada agiyArasa dine jJAna-kalyANaka karatA re; sura, nara, pazu ekatra maLI tyAM, harSa ure ati gharatA re. paro. artha - phAgaNa vada agiyArasanA divase caMdra uttarASADhA nakSatramAM Avyo hato tyAre prAtaHkALamAM prabhune traNeya kALane jaNAvanAruM kevaLajJAna kalyANaka thayuM. have samavasaraNamAM prabhunI samakSa devatAo, manuSyo tathA pazuo baghA ekatra maLI prabhunI vANI sAMbhaLIne hRdayamAM ati harSane ghAraNa karavA lAgyA. ane jIvanane ghanya mAnavA lAgyA. I68aaaa. kaSAya zamAvI, jAti-vera tA~ sau zAMti ura ghAre re, mUMga-mRgapati, nakula-nAga tyAM bhaya tajIM, bese hAre re. paro.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - prabhunA atizayathI sarva jIvo kaSAya zamAvI, jAtiverane bhUlI jaI, zAMti hRdayamAM ghArI sarva samavasaraNamAM beThA che. haraNa ane siMha, nakula eTale noLiyo ane sApa, baghA eka bIjAno bhaya tajI sAthe ja beThA che. II69yA. bharata bhUpane maLe sAmaTA samAcAra utsavanA re - kevaLajJAna pitA pAmyAnA, cakra-putra-prasavanA re. paro. artha :- bharatarAjAne utsavanA baghA sAmaTA samAcAra maLe che. 1. to pitA zrI RSabhadevane kevaLajJAna pAmyAnA, 2. cakraratna utpanna thayAnA tathA 3. putra janmanA samAcAra sAthe maLyA. 70nA prathama mahotsava zAno karavo? te mATe vicAre re, gharma-karmathI sau saMpatti, cakrAdika prakAre re. paro. artha - have prathama mahotsava zAno karavo? kevalajJAnano, cakrano ke putra janmano. te mATe vicAra karatAM jaNAyuM ke tharmakAryathI ja sarva cakrAdi saMpatti maLe che. mATe prathama prabhunA kevaLajJAnano ja mahotsava karavo yogya che. I71aaaa putra-kalatre gharma bheMle te, taru chedI phaLa khAtA re, moha-baLe vicAra Uge nA, bhajavA prabhu prakhyAtA re. paro. artha - kalatra eTale strI putrAdi nimitte je gharmane bhUle te vRkSane chedI nAkhI phaLa khAvA jevuM kare che. mohanA baLathI jIvane savicAra UgatA nathI. paNa sau prathama jagata prasiddha evA prabhune ja bhajavA joIe. I7rA ayodhyAvAsI sarva jano saha bharata gayA prabhu pAse re, samavasaraNa-jIva-jalaja ravi-prabhu nIrakhe sau ullAse re. paro. artha - ayodhyAvAsI sarva jano sAthe bharata rAjA prabhu pAse gayA. tyAM samavasaraNarUpI sarovaramAM besI, jIvarUpI jalaja eTale kamaLo, prabhurUpI sUryane ullAsathI nIrakhavA lAgyA. 73nA zaza sama chatra traNa zira zobhe, seve pada indrANI re, cosaTha camara indragaNa vIMjhe, Rddhi na jAya vakhANI re. paro. artha - caMdramA samAna traNa chatra prabhunA zira upara zobhe che. indrANI prabhunA caraNakamaLane seve che. cosaTha indro prabhune cAmara vIMjhe che. evI prabhunI adbhuta RddhinA vakhANa thaI zake ema nathI. II74o. daI pradakSiNA bharata bhUpa to vaMdana karIne stavatA re: "ahobhAgya amArAM ke prabhu, rahyA Aja lagI jIMvatA re. paro. artha - prabhune pradakSiNA daI bharata rAjA to vaMdana karI prabhunA guNonI stavanA karavA lAgyA ke ahobhAgya amArA ke prabhu Aja lagI jIvatA rahyA che. II7paNA jANe Aje siddha thayo huM, paramAnaMda na mAto re, nirupamarUpe tamane dIThA, saphaLa kaMTha guNa gAto re. paro.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyaDamAM phrI chApa udAra 97[[ol nI pratiSThA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 33 artha - jANe Aje huM siddha banI gayo. kemake paramAnaMda mArA hRdayamAM samAto nathI. koInI paNa upamA ApI na zakAya evA nirupama svarUpe Aje meM Apane joyA. ApanA guNagAna karavAthI mAro kaMTha paNa Aje saphaLa thaI gayo. //76aaaa. kRtakRtya A caraNa thayA je, Apa samIpe lAvyA re, nayana saphaLa A prabhu-darzanathI, kara sevAmAM AvyA re. paro. artha - A mArA caraNa paNa kRtakRtya thaI gayA che ane ApanA samIpe lAvyA. nayana paNa prabhudarzanathI saphaLa thayA tathA kara eTale hAtha paNa prabhu sevAmAM AvavAthI saphaLatAne pAmyA. 7LA jhIle karNa je dhvani divya te ghanya ghanya! ati gaNavA re, vANI suNI sadA vakhANe prazasta te paNa bhaNavA re. paro artha - je karNa eTale kAna ApanI divya dhvanine jhIle tene atyaMta ghanya ghanya gaNavA yogya che. tathA ApanI vANI suNIne je tenA sadA vakhANa kare te bhAvone paNa prazasta eTale zubha kahevA yogya che. bhagavAnanI vANI e ja sarasvatI che. 78. nAma raTe tuja te jIMbha sAcI, tuja sanmukha mukha sAcuM re, kRtakRtya mana te huM mAnuM, je tuja pada-kaja rAcyuM re. paro. artha - he prabhu! tAruM nAma raTe te ja jIbha sAcI. tArA sanmukha jenI draSTi che te mukha paNa sAcuM. huM te manane ja kRtakRtya mAnuM ke je tArA caraNakamaLamAM sadA tallIna rahe che. I79nA tamane dhyAve te ja yoga che, kavi je stavatA tamane re, sUra kharA je bhakti-rAgI, zira je jhuke namane re. paro. artha - tamAruM je dhyAna kare te ja sAco yogI. je tamArI stavanA kare te ja sAco kavi. kharA devatAo paNa te ja ke je ApanA pratye bhakti-rAgI che tathA jemanA zira ApanA caraNamAM namana arthe jhUke che. 80nA tuja vacano mAne te muni, namaskAra te sahune re, tuja zaraNe jIve te jIvo, varaze mukti-vahune re." paro. artha - tArA vacanone saMpUrNapaNe mAnI je jIvana jIve te ja muni. te sahu sAghakone mArA namaskAra ho. tAruM zaraNa svIkArI tArI AjJAnusAra je jIvana jIve che te avazya muktirUpI strIne pAmaze. I81aaaa. namaskAra karI indra samIpe jaI narendra birAje re, RSabha jinezvara karuNA karIne vadhatA jagajana kAje re paro. artha - upara pramANe prabhunI stuti karyA pachI namaskAra karIne naromAM indra samAna bharata cakravartI indra pAse jaI birAjamAna thayA. tyArabAda zrI traRSabha jinezvara prabhu karuNA karIne have jagata jIvonA kalyANa arthe dezanA ApavA lAgyA. 8rA
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 "jIva ajIMva be tattvo mukhe, vizva viSe, ura ghAro re, yoga anAdi karma kaeNpe paNa, svarUpa zuddha vicAro re." paropakAra-kAraka paramAtmA vadatA jana-jana kAje re.... artha :- A vizvamAM jIva ane ajIva ema be tattvo mukhya paNe che. tene hRdayamAM ghAraNa karo. anAdikALathI pudgala dravyano yoga jIva sAthe che. te karmanA kAraNe che. paNa jIva dravyanuM svarUpa nizcayanayathI jotAM zuddha che. teno vicAra karo. niSkAraNa paropakArane karavAvALA prabhu mAtra A vANI jagata jIvonA kalyANa arthe kahe che. I83 "eka deha dekhAto temAM SaTuM tattvo nihALo re, sarvavyApI AkAza vase tyAM, dehavyApI jIMva bhALo re. paro. va. artha :- ApaNane eka deha ja dekhAvA chatAM temAM cha tattvo rahelA che te nihALo. AkAzatattva sarva vyApI hovAthI te A dehamAM paNa vyApela che. tema jIva paNa A dehamAM vyApelo che ema jANI e vAtane hRdayamAM nakkI karo. 84. jIva ekalo jANI zakato, pAMca ajIva pramANo re, gharma-atharma gati-sthiti-hetu, pudgala mUrtika jANo re. paropakAra-kAraka paramAtmA vadatA jaga uddharavA re.. artha :- jIva dravya ekaluM ja sarva jANI zake che. te sivAyanA pudgala, gharma, agharma, AkAza tathA kAla dravya ajIva tattvo che, te vicArI pramANabhUta karo. gharmAstikAya ane agharmAstikAya e dravyo mAtra gati karavAmAM ane sthiti karavAmAM kAraNabhUta che. tathA chae dravyomAM pudgala dravya eka ja mUrtika eTale rUpI dravya che, bAkI badhA arUpI dravya che. paropakArane karavAvALA evA A prabhu mAtra jagata jIvonA uddhAra mATe A vANI upadeze che. 18pA vartana-hetuM kAla samajavo; dravya cha kAyA-bhAMDe re, svarRpa lokanuM A saMkSepe, piMDe te brahmAMDe re. paro. va. artha :- dareka dravyanA parivartananuM kAraNa kAla dravya che ema samajavuM. chae dravya A kAyArUpI bhAMDa eTale vAsaNamAM rahelA che. lokanuM saMkSepamAM A svarUpa che. piMDa eTale zarIramAM chae tattvo che te ja brahmAMDa eTale AkhA vizvamAM patharAyelA che. 186aaaa kSIra-nIra sama seLabheLa e; nAza na pAme koI re, cetana jaDa ke jaDa cetanaphaeNpa thAya na, sthiti joI re. paro. va. artha - dugha ane pANInI jema e dravyono seLabheLa che. koI dravya ke tattva kadI nAza pAmatuM nathI. te potAnA svabhAvane choDatuM nathI. mATe cetana evo AtmA kadI jaDa thAya nahIM. ane jaDa evuM pudgala kadI cetanarUpa thAya nahIM. evI dravyanI sthiti bhagavaMte kevaLajJAnavaDe joI che. ATalA pudgala-puMja-saMgathI bhUlyo, bhaTake jIva ajANyo re, jJAne deha dekhI, potAne mohe te rRpa mAnyo re. parova.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 35 artha :- karmarUpI pudagala samUhanA saMgathI A jIva potAnA mULa svarUpane bhUlI, anAdikALathI ajJAnavaza cAragatimAM bhaTakyA kare che. jIvanA jANapaNAnA jJAnaguNane lIdhe A dehane dekhI, mohe eTale viparIta jJAnanA kAraNe A dehane ja potAnuM svarUpa mAne che. e ja jIvanuM ajJAna che. //88aaaa. dehAdhyAse deha-sukhAdi, zothe jIva anAdi re, deha vedanA-mUrti mAno, de kSaNika sukhAdi re. parova0 artha - ApaNo AtmA anAdikALanA dehAdhyAsane lIdhe A dehane kema sukha Upaje tenA kAraNone ja zodhyA kare che. paNa A dehane vedanAnI mUrti mAno, kemake roga vRddhAvasthAne rahevAnuM sthAna A deha ja che, tathA maLamUtranI khANa che. A deha jIvane zAtAvedanI ke azAtA vedanInA kSaNika sukha duHkhAdine ApanAra che. 89o. sadguru-sevAyoge, bothe, moha-jora haThI jAtuM re, viparyAsa anAdi TaLatAM, svaraeNpa zuddha samajAtuM re. paro. va. artha :- sadgurunI AjJA upAsavAno yoga banatA tathA temanA boghathI darzanamohanuM jora haThI jAya che. tethI anAdikALanuM viparyAsa eTale viparItapaNuM TaLI jaI jIvane potAnA mULa zuddha svarUpanuM bhAna thAya che. 90gA. parane para jANyuM para-sukhanI icchA sahaje chUTe re, duHkhadAya jo yathArtha jANe, vyartha koNa zira phUTe re? paro. va0 artha - jJAnI puruSanA boghe jyAre AtmA sivAya bIjuM badhuM para jaNAya che tyAre dehAdi paravastumAM sukhanI kalpanA sahaje chUTI jAya che. jo zarIrAdimAM mArApaNuM karavuM e kharekhara duHkhadAyI che ema jo jaNAya to vyartha te zarIrAdinA sukha mATe koNa mAthA phoDI kare? koI na kare. II91aaaa janma-jarA-maraNAdika du:kho moha-vaze jIMva veThe re, jIva niraMtara rAga-dveSathI duHkhI, kedI peThe re. paro. va0 artha :- janma jarA maraNAdinA duHkho A jIva mAtra mohane vaza thaI veThe che. parapadArtho arthe niraMtara A jIva rAgadveSa karI kedInI peThe karmothI baMghAIne cAra gatimAM duHkhI thayA kare che. II92aa. cAre gatimAM duHkho dekho, kyAMya nathI sukhI AtmA re, mukta-dazAmAM sukha niraMtara pAme che paramAtmA re. parova artha - cAre gatimAM jIva mAtra duHkhone bhogave che; teno vicAra karo. A saMsAramAM AtmA kyAMya sukhI nathI. koMthI saMpUrNa mukta thayela dazAmAM niraMtara sukha che. te niraMtara sukhamayadazAne paramAtmA pAme che. II93aa. naraka duHkha sama garbhavAse mukta jIva nahi pese re, Adhi, vyAdhi, upAdhi tyAM nA, jarA-maraNa nahIM leze re. parova. artha - narakanA duHkha samAna garbhAvAsa che. kamoMthI mukta thayela jIva pharI garbhamAM janme nahIM. mokSamAM Adhi, vyAdhi ke upAdhi nathI. tathA jarA ke maraNanA duHkha paNa leza mAtra tyAM nathI. 94l
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 paramAnaMda satata zAzvato, ravi sama kevaLajJAnI re, siddhimAM siddho birAje, tahIM maNA che zAnI re?52o va artha :-- mokSamAM niraMtara zAzvato paramAnaMda che. sUrya samAna kevaLajJAnI jagatanA prakAzaka che. siddhi eTale mokSamAM sarva siddha bhagavaMto birAje che. temanA sukhamAM koI maNA nathI. / / 95 / / mokSamArga zraddhAthI pragaTe samyagdarzana nAme re, Atmika sukha jIva anubhave tyAM, jJAna satya tyAM pAme re, 52o va artha :- 'sacavarzanajJAnavAritrANi mokSamArga:' e mokSamArga sadevagurudharmanA kahyA pramANe jIvAdi tattvomAM zraddhA rAkhavAthI pragaTe che, tenuM nAma samyagdarzana che. te vaDe jIva AtmAnA sukhane anubhave che. tethI tenuM jJAna paNa samyakSajJAne pAme che. kA satpraddhAnAM pAMca lakSaNo lahe bhavya naranArI re - - zama, saMvega, nirveda, AsthA, "anukaMpA de tArI re, po. va = artha :- sazraddhA eTale samyagdarzana pAmavAnA A pAMca lakSaNo che. tene bhavya evA naranArIo meLave che. te zama, saMvega, nirveda, AsthA ane anukaMpA nAme che. e lakSaNo jIvane saMsAra samudrathI tAranAra che. enuM saMkSepamAM varNana nIce pramANe che. / / 7 / anaMtAnubaMdhI krodhAdika zamatAM 'zama guNa Ave re, ghaNA ovo ta2tA te mArge dveSAdi nA lAve re. paro va0 artha :- anaMtAnubaMghI krodhAdi kaSAyanuM zamana thatAM zamaguNa Ave che. e kaSAyanA zamanavaDe ghaNA jIvo tare che. pachI koI pratye dveSAdi bhAva lAvatA nathI. / / 8 / mAtra mokSa-abhilASA poSe, te 'saMveI vakhANo re, paribhramaNathI thAkyo tyAre, nirvede jaiva jANo re. 52o va artha H-- je mAtra mokSa abhilASane poSe che, tene saMvegI jIvo jANo. cAra gatimAM paribhramaNa : karatA thAkyo hoya tyAre he jIva ghaNI thaI, have thobha, ema potAnA AtmAne kahevuM te nirveda athavA bhave kheda che. ||99llA parama niHspRha jananAM vacane tallInatA te AsthA re; bhava-duHkhe DUMbatA jIvonI karuNA-pAtra avasthA - paro va artha :-- parama niHspRha puruSanA vacanamAM tallInatA te 'AsthA'. saMsAramAM DUbatA jIvonI karuNA pAtra avasthA dekhI dayA AvavI te anukaMpA che. / / 1000 dekhI, upAya zodhI AThare, anukaMpA te jANo re, sva-52 dayA dilamAM rAkhe te tAre, tarI pramANo re. 52o va artha :- jIvonI uparokta dazA dekhI, tenA upAya zodhI tenuM duHkha dUra kare te anukaMpA jANavI. svaAtmAnI ke para AtmAnI dayA dilamAM rAkhe te pote tare ane bIjAne paNa tArI zake che. 101 / /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) zrI RSabha jinezvara bhAga-5 5 37 samyagdarzana taNA pratApe, jJAna-doSa dUra thAto re, kuzruta Adi suzruta banatAM, mokSamArga samajAto re. paro. va0 artha - samyagdarzananA pratApe, jJAnamAM viparItatArUpa doSa hoya te dUra thAya che. tethI kazrata eTale mithyAjJAna Adi suzruta banatAM jIvane mokSamArga samajAya che. 102aaaa viparIta vartana paNa palaTAtuM, savrata Adi Ave re, sarva-saMga-parityAga karI te siddha-bhAvanA bhAve re. paro. va. artha :- samyagdarzanavaDe viparIta vartana paNa palaTAI jAya che ane suvrata Adi jIvanamAM Ave che. pachI sarvasaMga parityAga karI te siddha banavAnI bhAvanAne bhAve che. ||103 jIMvatA sughI pAMca mahAvrata mumukSu muni pALe re, trasa ke sthAvara jIva haNe nA rjIvana "ahiMsaka gALe re. parovaLa artha - jIvatA sudhI mumukSu evA muni paMca mahAvrata pALe che. trasa ke sthAvara jIvone haNe nahIM. tathA saMpUrNa ahiMsaka jIvana te gALe che. te 104o. priya, hitakArI, mita, ahiMsaka, 'satya vacana muni bole re, ApyA vinA kAMI na letA, vrata acaurya te pALe re. paro. va0 artha - priya, hitakArI, mita eTale mApasara tathA ahiMsaka, satya vacana muni bole che. e emanuM satya mahAvrata che. tathA ApyA vinA kAMI le nahIM. ema te acaurya mahAvratane pALe che. 10pA brahmacarya vrata tana-mana-vacane pALa paLAve harSe re, mamatA kare na koI padArtho, vrata aparigraha rakSe re. paro. va0 artha - cothA brahmacarya mahAvratane manavacanakAyAthI pote harSathI pALI bIjAne paNa paLAve che. koI padArthamAM mamatA eTale mUchabhAva karatA nathI. kemake mUchabhAva e ja kharekhara parigraha che. ema mamatArahita vartI aparigraha mahAvratanI rakSA kare che. ||106aaaa aMze vrata te pAMce pALe, arNavratI te jANo re, yathAzakti gRhI upAsaka, mahAvrate mana ANo re. paroDha varu artha - e pAMca mahAvratane je aMze pALe te aNuvratI zrAvaka kahevAya che. te gharamAM rahIne yathAzakti upAsanA kare che. tathA mahAvrata pALavAnI jenA manamAM abhilASA che ke huM kyAre sarvasaMgaparityAgI thaIza, te ja kharo zrAvaka kahevAya che. 10zA sata, patnI-vrata, saMtoSI te, satya vacana uccAre re, trasa jIMvane nA haNe kadI te, sthAvara vyartha na mAre re. paro. va0 artha - satI hoya ke pati pratyenA kartavyane ane zrAvaka hoya te patnI pratyenA kartavyane saMtoSI, satya vacana uccAre che. te kadI trasa jIvone haNe nahIM. tathA pRthvI, pANI Adi sthAvara jIvone paNa te vyartha mAratA nathI. 108aaaa.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 38 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 paraghana-paradArA nA core, dIna dayA zIla pALe re, je tyAgyuM tenI tarjI icchA, vrata-aticAro TALe re. paro. va. artha - uttama zrAvaka paraghana athavA parastrInI corI kare nahIM. paNa dAna, dayA tathA zIlanuM pAlana kare che. vratagrahIne je tyAgI dIdhuM tenI pharI icchA kare nahIM. tathA vratamAM lAgatA aticArone paNa TALe che. /109aaaa samatA-muni-AcAro zIkhe, kara bhoga-sukha ghaTADo re, vyartha pApa-hetuM tarjI jIve, gharma bhAva gharI gADho re. paro. va0 artha - uttama zrAvaka samatA vagere muni AcArone bhoganA, sukhamAM ghaTADo karI zIkhe che. tathA gharmabhAvane gADhapaNe ghAraNa karI vyarthanA pApa kAraNone tajI je jIvana jIve che. I110nA sarva kriyA-phaLa mokSa ure gharI, ratnatraya ArAdhe re gRhastha ke muni-dazA viSe je, te Atmika hita sAthe re." paro. va0 artha :- sarva kriyAnuM phaLa mokSaprApti karavI che, e vAtane hRdayamAM ghAraNa karI ratnatrayane je ArAghe che, te gRhasthadazAmAM ho ke munidazAmAM ho te potAnA Atmika hitanI sAdhanA kare che. 111aaaa e prabhunavANI preme suNI bahu jana dIkSA letA re, RSabhasena, puMDarika, anaMtajI Adi gaNathara thAtA re. paro. U0 artha - evI prabhunI vANIne premapUrvaka sAMbhaLI ghaNA jIvoe prabhu pAse dIkSA grahaNa karI. tathA RSabhasena, puMDarika, anaMtajI Adi gaNadhara padavIne pAmyA. /112aa. brAhmI Adi bane sAghavI, mAtra marIci na palaTe re, dezavratI bahu nara, pazu banatAM, moha ghaNAno vighaTe re. paroU artha :- brAhmI suMdarI Adi sAdhavI bane che. mAtra bharatarAjAno putra marIci te palaTAto nathI. ghaNA manuSyo tathA pazuo dezavratI zrAvaka bane che. tathA ghaNAno moha prabhuno upadeza sAMbhaLI vighaTe eTale vizeSa prakAre ghaTe che, arthAt ocho thAya che. /113NI corAzI gaNathara grahIM tripadI, zAstrasRpe vistAre re, zIkhave sau munijanane mukhe, prabhu anyatra paghAre re. paropakAra-kAraka paramAtmA vicare jaga uddharavA re. artha - corAzI gaNagharoe bhagavAna pAsethI tripadI grahaNa karIne zAstrarUpe teno vistAra karyo. te dvAdazAMgI sarva muni janane gaNagharo mukhe zIkhavavA lAgyA. tathA prabhu vihAra karIne anyatra padhAryA. paropakAra paramAtmA jagata jIvonA uddhAra karavA mATe vicaravA lAgyA. ||114 cakrAghAre bharatakSetrane bharata bhUpa paNa jIte re, chatAM ayodhyAmAM nA pese, cakra hajI koI rIte re. paro. vi. artha:- cakranA AdhAre AkhA bharatakSetrane bharata rAjAe jItI lIdhuM. chatAM te cakra hajI koI rIte ayodhyAmAM pesatuM nathI. 115nA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 5 39 sartI-mana parapuruSe nA pese, svataMtra dAsya na ghAre re, pAtradAna prati pApI mana sama, cakra khase na lagAre re. paro. vi. artha - satInuM mana parapuruSamAM pese nahIM, svataMtra puruSa dAsya eTale dAsapaNAne ghAraNa kare nahIM, pAtradAna pratye pApInuM mana pigaLe nahIM tema cakra paNa nagaramAM praveza karavA lagAra mAtra khasatuM nathI. 116aaaa purohita pUkyAthI bole : "jitAyA nahi bhAI re, tethI cakra pure nA pese, cakra sahe na sagAI re." paro. vi. artha :- purohitanA pUkyAthI teNe kahyuM : tamArA bhAI hajI jitAyA nathI. tethI A cakraratna nagaramAM pesatuM nathI. cakra kaMI tamArA bhAInI sagAIne sahana kare nahIM. 7/11thA aThThANuM bhrAtAnI pAse, dUta mokalI bolAve re, bharata-AjJA koI na mAne, prabhune pUMchavA Ave re. paro. vi0 artha :- aThThANuM bhAIo pAse dUta mokalI bharatarAjAe temane bolAvyA paNa bharatanI AjJA koIe mAnya karI nahIM. paNa prabhune te saMbaMdhI sau pUchavA AvyA. [118aaaa vinayasahita namIne sau pUche: "rAjya dIghAM, prabhu, Ape re, ANa manAve bharata have zI? moTA thaI saMtApe re. parovi. artha - vinayasahita prabhune namI sau pUchavA lAgyA ke prabhu! Apa amane rAjya ApyA, chatAM bharata rAjA thaI zAnI ANa manAvA mathe che? zuM moTAbhAI thaI amane saMtApe che? I119aaaa Apa kaho te sarva karIzuM, Apa ja pUjya amAre re, eka ja ghaNI thAryA te thAryA, te tAre ke mAre re." paro. vi. artha:- Apa he prabhu! je kaho te sarva ame karIzuM. Apa ja amAre to pUjya cho. "eka ja ghaNI ghAryA te ghAryA, te tAre ke mAre.' e sivAya bIjo ghaNI ame ghAravAnA nathI. 120. (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 (rAga : chaThThI draSTino. bholIDA haMsA re viSaya na rAciye) RSabha prabhune re kuTuMbI vizva sau; vadatA pUrva-prayoga"mAnavabhava A re durlabha Aviyo, pharI pharI Ave na yoga. jAgo he! jIvo re moha karo paro.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAvadha-vivecana bhAga-2 A :- samavasaraNamAM birAjamAna zrI RSabha prabhune AkhuM vizva kuTuMba samAna che. chatAM pUrvabhavamAM 'sarvi jIva karuM zAsanarasI'nI bhAvanA bhAvela tenA prayogarUpe aThThANuM putrone upadezamAM jaNAve che ke che bhavyo! A mAnavabhava prApta thavo ati durlabha che. pharI pharI AvA AtmakalyANa sAghaka yoga hAthamAM AvatA nathI. mATe he jIvo! have jAgRta thAo ane A moharUpI zatrune sarvakALa mATe paro eTale dUra karo. IIII 540 cAre gatimAM re bhaya maraNAdino, durlabha tyAM suviveka, ajJAne jo re jIva bahu AthaDe, sukha icche pratyeka. jAgo artha :-- - cAre gatimAM maraNa, rogAdino bhaya rahelo che. tyAM jaDacetanAdino suviveka pAmavo durlabha che. svasvarUpanA ajJAnavaDe jIva cAreya gatimAM bahu AthaDe che. pratyeka jIva sukhane icche che; chatAM te maLatuM nathI. IIII duHkhe baLato re Akhoya loka A, svakarma ja vairI-varga, veza dharAve re viparIta bhAvanA, bahu karatAM upasarga. jAgo artha :-- Akho loka trividha tApanA duHkhothI baLe che. tenuM kAraNa potAnA ja bAMdhelA karmo vairIvarga eTale vairIono samUha bhego thaIne phaLa Ape che. te karmo dehamAM Atmabuddhi tathA paramAM mamatvaddhirUpa viparIta bhAvanA karAvIne cAre gatimAM navA navA deharUpa veSa dhAraNa karAve che, tathA aneka prakAranA duHkho ApI bahu upasarga kare che. gA vIra puruSo re zatru zodhIne, ANe teno ja aMta, anarthakArI re janmojanma je, ke duHkha re! atyaMta. jAgo artha :- vIrapuruSo to A rAga, dveSa karmarUpI zatruone zodhI zodhIne, teno ja aMta lAve che. e karmo janmojanmamAM anartha karanArA che. are ! e AtmAne atyaMta duHkhanA devAvALA che. / / 4 / / kaSAya-agni 2e Azritane dahe, nirmULa karavA vicAra, rAkho sarve re, A avasare have, nahi saMsAre sAra. jAgo artha :kaSAyarUpI agni je eno Azraya kare tene ja prathama bALe che. mATe he bhavyo ! tame sarve A avasare te kaSAyone nirmULa karavAno ja vicAra rAkho. kemake A saMsAramAM kaMI paNa sAra nathI. A saMsAra to anitya, azaraNa ane asAra che. / / 5 / / rAjI rAjya re zUravIra nA thatA, icchuM na moha-vilAsa, paribhramaNanAM re puSpo ghare khare! tRSNA-latikA khAsa. jAgo artha :- kharA zuravIra puruSo rAjya maLavAthI rAjI thatA nathI. te rAjyanA mo-vilAsane icchatA nathI. kemake kharekhara A rAjyanI tRSNArUpI latikA eTale vela te saMsAra paribhramaNanA puSpone dhAraNa karIne rahela che; arthAt je rAjasukha bhogavavAnI tRSNA rAkhe te cAra gatimAM paribhramaNa kare che, mATe rAjyasukha grahaNa karavA yogya nathI. 19nA tRSNA khADI re svarga-sukho vaDe, jo jarIye nA purAya, to AzA zI re ahiMyA rAkhavI? lyo avinAzI upAya.'' jAgo
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 541 artha - A jIvanI tRSNArUpI khADI svarganA sukho vaDe paNa jarAya purAya evI nathI, to ahIM A manuSyabhavamAM indriyasukhanI zuM AzA rAkhavI? mATe he Aya! have avinAzI sukhano upAya grahaNa karo ke jethI pharI koI kALe duHkha Ave nahIM. AzA samajI sarve re dIkSA grahI rahe, janaka jinezvara pAsa, suNa cakrI te re harSathI le kare saunI vyavasthA khAsa. jAgo artha - prabhunI kahela vAtane samajI sarve aThThANuM putroe tatkALa dIkSA grahaNa karI ane janaka eTale pitA jinezvaranI pAse ja rahyA. cakravartI bharata sarvanI dIkSA sAMbhaLI harSa pAmyA. tathA temanA rAjyonI vyavasthA karI khAsa saMbhALa lIdhI. IITA bAhubaline re daMta have mokale svIkAravA bhAI-ANa, paNa baLa-garve re namavA na icchatAM, mAMDe yuddha-maMDANa. jAgo. artha - have bharatezvara, maMtrInA kahevAthI bAhubaline bhAInI AjJA svIkAravA mATe dUta mokale che. paNa bAhabali baLanA garvathI namavA icchatA nathI. tethI banne vacce yuddhanuM maMDANa thayuM. temAM raNaziMgAnA re nAdo daze dize AkAze UbharAya, nobata, bherI re, haya-gaja-garjanA, subhaTa-huMkArA thAya. jAgo. artha - raNasaMgrAmanA nAdo daze dizAmAM AkAze UbharAvA lAgyA. nobata, bherI, haya eTale ghoDA, hAthInI garjanA tathA subhaTonA huMkArA jorazorathI saMbhaLAvA lAgyA. 10nA divyAyutho re cakrAdi caLakatAM, rathacakre citkAra, raja UDyAthI re ravi DhaMkAya tyAM, kare cAraNa jayakAra. jAgo. artha - divya Ayudho eTale hathiyAro tathA cakrAdi caLakatA hatA. rathanA cakrono citkAra paNa saMbhaLAto hato. sarva sainiko, ghoDAo, hAthIo, ratho vagere jorazorathI cAlavAthI eTalI dhULa UDI ke jethI sUrya DhaMkAI gayo. cAraNa bhATo paNa UMcA avAje jaya jayakAranA zabdo bolatA hatA. 11aaaa vidyAthara ne re sura-nara-agraNI vara-yaza varavA jAya, senA sAthe bharata nRpa cAliyA, rjItavA bAhubali rAya. jAgo. artha - vidyAghara, devatA tathA manuSyomAM AgevAna baghA vIratA batAvI yaza meLavavA mATe cAlyA. sarva senA sAthe bharata mahArAjAe paNa bAhubali rAjAne jItavA mATe prayANa karyuM. 12aa. bAhubalie re nRpa bahu notarI, kara taiyArI sAra, sAmA cAlyA re nija sImA sughI, gharI utsAha apAra. jAgo artha -bAhubalie paNa ghaNA rAjAone notarI laDAIne yogya sarva taiyArI karI. pachI bharatarAjAnI sAmAM potAnI sImA sudhI sarva rAjAo senA sAthe apAra utsAha gharIne cAlyA. /13nA senA sarve samakSa bAhubali, bole bolo vizALa - "moTI senA re bharatezvare bharI, temAM mAno na mAla. jAgo.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - pachI sarva senA samakSa bAhubali vizALa evA bolo bolavA lAgyA ke he yoddhAo! moTI senAnI bharatezvare bharatI karI che, paNa temAM kAMI mAla nathI ema mAnazo. ||14 rAtre tArA re gagane bahuM dase, ravi Ugya rahe koya? moTA vanamAM re vRkSo bahu chatAM, Dare dAvAnala toya? jAgo artha - rAtre AkAzamAM tArA ghaNA dekhAya paNa sUrya Ugye zuM te rahI zake? moTA vanamAM vRkSo ghaNA hovA chatAM zuM dAvAnala tenAthI Dare? 15nA kAma-vikAro re kalpita-sukhanA, vivigha batAve veza, dhyAnI-muni re dhyAna-hutAzane, bALe kSaNamAM azeSa, jAgo artha - kAma-vikAro manamAM UbharAya tyAre kalpita sukhanA aneka prakAra batAve. paNa dhyAna karatA muni tene dhyAnarUpI hutAzana eTale agnimAM sarvane bALI nAkhI kSaNamAM naSTa karI de che, kiMcit paNa zeSa rahevA detA nathI. 16aaaa ToLeToLAM re haraNa, ziyALanAM Take na siMha sanmukha, nAga-AkAre re rastA rokIne, dIpAvo jananI-kUkha." jAgo. artha - haraNa ke ziyALanA bhale ToLeToLAM hoya paNa te siMha sanmukha TakI zake nahIM. tema tame baghA nAga AkAre sarva rastAone rokI daI tamArI mAtAnI kUkhane dIpAvo jethI tamArI zUravIratAnuM pradarzana thAya. /17nA. pAse sainyo re banne ya AvatAM, caLake Ayutha sarva, mahAsAgare re jANe ravi-kare, mojAM jhaLake apUrva. jAgo artha :- banne sainyo pAse AvatAM sarvanA hathiyAro caLakavA lAgyA. jANe mahAsAgaramAM ravi kare eTale sUryanA kiraNathI apUrva rIte mojAM jhaLakatA hoya tema dekhAva thayo. 18 senA bhAre re gharA ghujAvatI, jANe jaLamAMhi nAva, garva-madirA re sarva pIve zUrA, banyA maraNiyA sAva. jAgo artha :- bhAre senA pRthvIne dhrujAvatI hatI. jANe jaLamAM nAva cAlavAthI pANI dhruje tema. tathA abhimAnarUpI dArUpIne baghA zUravIro sAva maraNiyA banyA hatA. "eka maraNiyo sone bhAre paDI jAya tevuM drazya jaNAtuM hatuM. 19o senApatinA re hukamana ja jue, senA saghaLI ya rAha, tyAM to gagane re moTo dhvani thayo, vALa vRtti-pravAha. jAgo artha - senApatinA ja hukamanI rAha jotI saghaLI senA raNakSetre UbhI hatI. tyAM to AkAzamAM moTo avAja thayo jethI baghAnI vRttino pravAha te tarapha vaLyo. 20aaaa. banne senA re hamaNAM suNe svaro: "je koI choDe re bANa, tene devo re de che mahAsvare RSabha prabhunI re ANa." jAgo.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 543 artha :- banne senAnA mANaso hamaNA ame kahIe chIe te sAMbhaLo : "jayAM sudhI ame tamArA banne pakSanA svAmIne bogha karIe tyAM sudhImAM je koI bANa choDaze tene 28Sabha prabhunI ANa eTale AjJA che, ema devo mahAsvarathI bolyA. ra1nA sajja karelI re ghanuSyana dorIo, subhaTa utArI deya, ghoDA kheMcI re sarveya rAkhatA, asi pese yAneya. jAgo artha - te sAMbhaLI, sajja karelI ghanuSyanI dorIo upara caDhAvela bANane subhaToe utArI dIghI. ghoDAnI kheMcelI lagAmane sarvee DhIlI karI tathA talavArane sainikoe myAnamAM mUkI dIdhI. rarA bherI, nagArAM re have vAge nahIM, cAraNa-caeNra nA suNAya, zira kara joDI mukuTa-ghara devatA vInave banne rAya. jAgo artha - bherI nagArAM vAgatA baMdha thaI gayA. cAraNa bhATonA avAja have saMbhaLAtA nathI. tyAre mukuTane ghAraNa karanAra devatAo potAnuM zira namAvI, hAtha joDI banne rAjA bharata tathA bAhubaline vinayapUrvaka vinaMtI karavA lAgyA. ra3AA {zabdothI re roSa zamAvatA : "sau vinayane vInaveya, jaya lakSmInA re svAmI akhaMDa cho, caramazarIrI beya. jAgo. artha :- suzabdo bolI beyano roSa zamAvatA devo bolyA : vinayavAnane sarva vinaMtI kare che tema Apa to banne caramazarIrI cho. Aja bhave banne mokSarUpI lakSmInA akhaMDa svAmI thavAnA cho. Apane ame zuM vinavIe? 24. jaganA cakSu re jevA beya cho, pUjya pitAnA subhakta, vAta amArI re banne ya sAMbhaLo, dayAthameM Asakta. jAgo artha :- Apa beya to jagata jIvone kalyANano mArga batAvavA mATe cakSu samAna cho. pUjya pitA zrI RSabhadevanA parama subhakta cho. tathA banneya dayAgharmamAM Asakta cho. mATe amArI vAtane Apa banne dhairyatApUrvaka sAMbhaLo. garapA sutIkSNa zastra re kAM kiMkaro haNo, strIjana bahu raMDAya, banne bhAI re yuddho bhale karo, sau draSTA thaI jAya. jAgo artha - sutIkSNa zastra A kiMkaro eTale sevakone haNavAthI emanI ghaNI strIo raMDApo pAmaze. mATe tame banne bhAI bhale yuddha karo ane prajA sarva drA banI te joyA kare. emAM sarva jananuM hita samAyeluM che, tathA dayAtharmano paNa e ja upadeza che. rA. gharma-nyAye re trivigha tame laDo, tajI anArya vicAra," suNIne banne re saMmati ApatA, thAya beya taiyAra. jAgo artha - gharmamAM kahyA pramANe nyAyapUrvaka tame traNa prakAre yuddha karo. paNa tamArA pitAe je prajAnuM pAlana poSaNa karyuM teno saMhAra thAya e anArya vicAra tajavA yogya che. devonuM AvuM nyAyayukta kathana sAMbhaLI banne bhAIoe saMmati ApI ane te prakAre laDavA taiyAra thayA. gArA
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 prathama laDAI re draSTi vaDe kare, sanmukhe UbhA beya, sAmA-sAmI re sthira tAkI jAe, nahi pAMpaNa hAleya. jAgo. artha :- prathama banne bhAI bharata ane bAhubala ekabIjAnI sanmukha UbhA rahI draSTiyuddha karavA lAgyA. eka bIjAnI sAmasAmA draSTine sthira rAkhI tAkIne jue che. koInA pAMpaNa hAlatA nathI. 28nA yogI jevA re banneya sthira tyAM, ravi-zazI saMdhyAkALa, aMte bhArate re AMkha mIMcI dIghI, bAhubali le jayamALa, jAgo. artha :- yogI puruSanI jema banne sthira rahyA. divasa rAta ane saMdhyAkALa vahI gayo. aMte bharata rAjAe AMkha mIMcI dIdhI ane bAhubali vijayI thayA. rA. bhISaNa zabda re banne pharI laDe, kare bharata siMhanAda, gagana-guphAmAM re te ati gAjato, bhare tribhuvana-prAsAda. jAgo artha - bhISaNa zabda karIne banne pharI laDavA lAgyA. A vANI yuddhamAM bharate bhAre siMhanAda karyo. te avAja AkAzarUpI guphAmAM atyaMta gAjato thayo. jANe traNe lokanA mahelone bharI deto hoya tema jaNAyuM. [30. bAhubalie re karI mahA garjanA, sarva cakita thaI jAya, duHzrava saune bhayaMkara lAgatI, vizva badhuM valovAya. jAgo artha :- pachI bAhabalie paNa mahAgarjanA karI. jethI sarva cakita thaI gayA. te avAja badhAne duHzrava eTale duHkhe karIne saMbhaLAya evo bhayaMkara lAgyo. jethI AkhuM vizva valovAI gayuM. [31]. caDatA caDatA re nAde vadhe have, bAhubali jItI jAya; bAhu-yuddha re bheTe malla sama, trIjI bAju racAya. jAgo artha - caDatA caDatA nAda eTale avAjo eka bIjAthI karavA lAgyA. aMte bAhubali jItI gayA. have malla eTale pahelavAnonI jema bAha-yuddha karI eka bIjAne bheTavA lAgyA. A trIjA yuddhanI bAjI zarU thaI. //3rA upara nIce re yukti-baLe thatA, paravaza karavA cahAya, bAhubalie re bharata vazamAM lIgho, pheMke nabha asahAya. jAgo artha - ekabIjAne upara nIce yuktibaLe karI paravaza karavA icche che. teTalAmAM bAhubalie bharatane vazamAM laI AkAzamAM asahAyapaNe pheMkyo. //33nA sura puSponI re vRSTi karI vade: "bAhubalino jayakAra!" bAhubaline re citta ciMtA thaI, jhIle bharatane udAra. jAgo artha :- devatAoe AkAzamAM puSponI vRSTi karI bAhubalino jayajayakAra karyo. paNa bAhubaline manamAM ciMtA thaI ke jo bhAI pRthvI para paDaze to enA prANa cAlyA jaze evo udAra bhAva lAvI hAtha UMcA karI bharatane jhIlI lIghA. 34
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratI bAhubalInuM phula devA bilInA vijaya upara karelA puSpavRSTi vRddhi puNe bhalayunamAM lAhubalI lonI mAM uchALyo za3 yuddha bharatane haNavA bAhubalIe upADela muThThI bAhubalInA bhAva pharatAM upADela muThThI vaDe kezaloca sainikI A badhuM joI rahyA che
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 cakrI ciMte re cakra-upAyane, AvI UbhuM ja pAsa, bhAI upara te re! pheMke, chatAM pharyuM pAchuM, jANe udAsa. jAgo artha :-- cakravartIe have jItavAno upAya A cakra che. te pAse ja AvI UbheluM che ema ciMtavI bhAI upara pheMkyuM chatAM jANe udAsa thaI te kArya karyA vagara ja pAchu pharyuM. // 35 // kuTuMbIne re te nA haNI zake; bAhubali ANe krogha, 'nyAya tajI te 2e cahe zira cheThavA, to huM haNuM avirotha.' jAgo. artha :-- e cakra kuTuMbIne haNI zake nahIM, paNa bAhubaline A joI krodha Avyo ke nyAyamArgane tajI anyAyamArge A mAruM zira cheda karavA icche to huM paNa avirodhapaNe ene have haNI zakuM. 36 ema vicArI re muSTi ugAmIne bharata bhaNI doDI jAya, yamadUta jevo re ati vikarALa te, aho ! varSo thaMbhI jAya. jAgo 545 artha :- ema vicArI bAhubali bhayaMkara muThThI ugAmIne bharata cakrI tarapha doDyA. te vakhatano dekhAva yamarAja jevo ati vikarALa hato. paNa thoDI ja vAramAM aho ! te thaMbhI gayA. ||3nA ja dAvAnalathI re artha vidagdha zuM virUpa vRkSa-anumAna, nirbaLa dekhe re bharata-mukha myAna te, hima-hata kamaLa samAna. jAgo artha :bAhubalie bharatane dAvAnalathI artha vidagdha eTale aDadhA baLIne bhasma thayelA kadarUpA vRkSa samAna nirbaLa joyA tathA temanuM mukha hiMmata kamaLa eTale ghaNo vakhata ThAra paDavAthI jema kamaLa haNAI gayuM hoya tema joyuM. tethI bAhubalinA vicAro pharI gayA. / / 38 / / citte ciMte re bAhubali have: "huM ladhu bhrAtA toya, bhUmi mATe re bhAI harAviyA, muja sama adhama na koya. jAgo artha :-- have manamAM bAhubali ema ciMtavavA lAgyA ke huM nAno bhAI hovA chatAM tuccha pRthvI meLavavA mATe moTA bhAIne harAvI dIdhA ema lokavAyakA thaze. mArA jevo A jagatamAM koI aghama nathI. ||3llA mujabala mAruM re A nahi kAmanuM, rAjya mane ho tyAjya, koNe koNe re bhUmi nathI bhogavI? bhRza sama sau sAmrAjya, jAgo artha :- A mAruM bhujabaLa AvA kAma karavA mATe nathI. A rAjya-ridghi AjathI mAre tyAjya che. A pRthvIne koNe koNe nathI bhogavI? baghAe bhogavI che. 'sakaLa jagata te eThavatu' eTale AkhuM jagata eMThavADA samAna che, mArA mATe have A sarva sAmrAjya tRNa eTale taNakhalA barAbara che. / / 40 / / bhUMDA mote 2e viSa daI mAratA bhAI, pitA ke putra rAjyo mATe rai Na rudhire pUre, sahe nakAdi amutra, jAgo artha :-- A jagatamAM rAjyo mATe bhAI, pitA ke putrane bhUMDA mote viSa daIne mArI nAkhyA che. jema koNike pitAne jelamAM nAkhyA athavA cUlaNie potAnA putra brahmadattane mAravAno prayatna karyo. vaLI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 rAjya meLavavA arthe yuddha bhUmine rudhira eTale lohIthI pUrI de evA kAma karI aMte marIne amutra eTale paraloke jaI naraka nigodAdimAM paDI anaMtaduHkhane sahana kare che. [41] tAte tyAguM re je duHkha jANIne, temAM zuM hoya sukha? mRtyu-mukhe re sakaLa jaga A paDyuM, dekhe nA nija duHkha. jAgo artha :- tAta eTale pitA zrI RSabha prabhue je rAjyane duHkharUpa jANIne tyAgI dIdhuM. temAM zuM sukha hoI zake. A saghaLA jagatanA loko mRtyurUpI magaramacchanA mukhamAM deDakArUpe paDelA che. magaramaccha moTuM dabAve ke kSaNamAM tenuM mRtyu thaI jaze; paNa e maraNanA du:khanuM ene bhAna nathI. ll4rA svajana na koI re aMte bacAvaze, na maMtrI, purohita sainya, pRthvI-pAlo re pRthvI tajI gayA, jyAM tRSNA tyAM dainya." jAgo artha - svajana kahevAtA sagA saMbaMdhIo, maMtrI, purohita ke senA aMtakALe maraNathI koI bacAvI zakaze nahIM. pRthvInuM pAlana karanArA rAjAo paNa te pRthvIne tajI cAlyA gayA. jyAM hRdayamAM tRSNA che tyAM ja dainya eTale dInatA, garIbAI athavA lAcArapaNuM che. mATe aMza mAtra koI paNa padArthanI tRSNA rAkhavA yogya nathI. jeTalI tRSNA vaghAre teTalA janmamaraNa paNa vadhAre che. 43 ema vicArI re pragaTa vade haveH "khamAvuM huM, he!bhrAta, avinaya roSe re meM bahu Adaryo, huM jaI sevuM re tAta." jAgo artha - ema vicArI have zrI bAhubali pragaTarUpe bolyA : he bhAI! huM tamane khamAvuM . meM roSa eTale gussAmAM AvI tamAro bahu avinaya thAya evuM AcaraNa karyuM, te yogya nathI. have huM pitA RSabha prabhu pAse jaI temanI sevA karIza. e mAro AkharI nirNaya che. 44 nabhathI vRSTi re pharI devo kare, vaMde sau eka sAtha, bharatezvara to re Agraha karI kahe: "tame thayA nRpa-nAtha. jAgo artha :- AkAzamAMthI devoe A sAMbhaLI pharI puSpa vRSTi karI. tathA sarva devoe eka sAthe zrI bAhubaline namaskAra karyA. bharatezvara paNa Agraha karI kahevA lAgyA ke he bAhubali! tame nRpa-nAtha eTale sarva rAjAonA nAtha evA cakravartI narendra thayA. 4pAA. huM to hAryo re saunI samakSa A paribhava-dUSita rAjya, na ruce karavuM re, cakrI tame kharA, khamajo muja aparAtha. jAgo. artha :- haM to sau prajAjananI samakSa hAryo. A rAjya AvuM paribhava eTale apamAnakArI ane dUSita arthAt doSa-dUSaNavALuM che. A rAjya karavuM mane rucatuM nathI. tame kharA cakravartI cho. mATe mArA karelA aparAdhanI kSamA karajo. I46o. paDatAM jhIlyo re karuNA karI tame, nahi to mRtyu ja thAta, cakrAdi nA re rakSA karI zakata, da6 oNvana sAkSAt. jAgo artha - tame mane karuNA karI AkAzamAMthI paDatA jhIlyo. nahiM to mAruM mRtyu ja thAta. A cakrAdi kAMI rakSA karI zakatA nahIM. mane tame pharI sAkSAt navajIvana ApyuM che. 4LA
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 547 purI ayodhyA re cAlo have tame, karI rAjyAbhiSeka, zire tamAre re mukuTa maeNkIza huM, laIza pachI sAghubhekha. jAgo artha :- tame have ayodhyA nagarIe cAlo. tamAro rAjyAbhiSeka karI tamAre zire huM mukuTa mUkIza pachI huM munipaNuM aMgIkAra karIza. II48aaaa sau iMdiyo re vaza karI vicaruM, tajI pApa-puNya-baMgha, prANa samarpa re yogavidyAnamAM, sadAya rahuM nibaMdha. jAgo. artha :- munipaNAmAM pApa-puNyanA baMghane tajI sarva indriyone vaza karI vicarIza. tathA mArA dazeya prANane mokSanI sAthe joDe evA yoganA vighivighAnamAM samarpI huM sadAya nibaMgha rahIza. I49aa "mokalI vanamAM re bharata sau bhAIne, rAjya kare niSphara', e apavAde re rahevuM nA game, kahyuM mAno he! zura." jAgo artha :- sarva bhAIone vanamAM mokalI niSphara eTale nirdayI kaThora hRdayavALo evo bharata A rAjya kare che, evA lokApavAde mane ahIM rahevuM game nahIM. mATe he! zuravIra evA bAhubali meM A vAta kahI tene tame mAnya karo. I/50nA te sAMbhaLatAM re bAhubali vaDeH "bALalIlA che ke yAda? uchALI huM re jhIlato Apane, gharo na kAMI viSAda, jAgo artha - A sAMbhaLIne bAhubali kahe : bALalIlA yAda che? huM Apane uchALIne jhIlato hato. to emAM kAMI viSAda eTale kheda karo nahIM. 51aaaa mArI tamArI re vacce na hArajIta, saghaLuMya mAno phoka; bALaka-buddhi re mArI visArI dyo, pUje tamane triloka. jAgo artha - mArI tamArI vacce koI hArajIta nathI. mATe saghaLuMya phoka mAno. mArI A bALakabuddhine visArI dyo kemake tamane traNeya loka pUje che. cakravartI hovAthI devo paNa tamArI sevAmAM hAjara che. IfparA jeNe dIdhuM re tene ja ApavuM rAjya, jo bhAse doSa; viSa sama lAge re bhogo mane baghA, Apa upara nA roSa." jAgo. artha - jo tamane rAjya doSarUpa bhAse to tamane jeNe rAjya ApyuM temane ja pAchuM ApavuM athavA te kahe tema karavuM. mane to A baghA bhogo have jhera samAna lAge che. Apa upara koI prakArano mane have roSa arthAtu gusso nathI. pA. bharatezvarane re samajAva maMtrIo, ayodhyA teDI jAya, vanamAM cAlyA re bAhubali have, kevaLI banavA cahAya. jAgo artha - bharatezvarane maMtrIo samajAvI ayodhyA teDI gayA. tathA bAhubali have vanamAM kevaLI banavAnI icchA rAkhI cAlyA. /pa4nA kelAse te re paththara samA UbhA. kAyotsarga akaMpa. ThaMDI, varSA re taDako sadA sahe, tapa tapatA te mahaMta. jAgo
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - kailAsa parvata upara kAyotsarga dhyAne akaMpa paththara samAna UbhA rahyA. tyAM A mahAtmA tapa tapatA ThaMDI, varSA ke taDako sadA sahana kare che. gA5pA RSabha samIpe vicAra javA hato, paNa pakaDe duSTa mAna, namavuM paDaze re nAnAya bhAIne, muni-niyamo baLavAna. jAgo. artha :- RSabha prabhu pAse pahelA javA vicAra hato. paNa duSTa mAne pakaDI lIdhAM. tyAM jaIza to nAnA bhAIoe pahelA dIkSA lIghelI hovAthI temane namavuM paDaze. munigharmanA AvA niyamo baLavAna che. te pALavA paDaze. pA. bArI zothe re: kevaLI thaI javuM; tyAM nahi namana-AcAra, deva-gurune re vaMdI stavI ghare bhAve muni-vyavahAra. jAgo. artha - mATe evI bArI zodhI ke kevaLI thaIne tyAM javuM. kevaLajJAna thayA pachI eka bIjAne namavAno AcAra nathI. tethI deva-gurune vaMdana karI, stavanA karIne bhAvathI munigharmanA AcArane ghAraNa karyo. paNA bhava-maeNLa jevA re jANa upADatA, zira-dADhI-mUcha-keza, gharI pratijJA re mahAvrata AdinI, uttara guNanIya azeSa jAgo. artha - zira, dADhI ane mUchanA vALane saMsAranA mULa jevA jANI ukhADI lIghA. pachI paMca mahAvratanI tathA tenA uttara guNonI paNa pratijJA saMpUrNapaNe ghAraNa karI. //paTA. pariSaha saghaLA re sahavA UbhA rahyA, tajI zarIra-saMbhALa, vana-taru jevA re carma-taru temane gaNe pazu-paMkhI-baLa. jAgo artha - jaMgalamAM have zarIranI saMbhALa lIdhA vinA saghaLA pariSahone sahana karavA UbhA rahyA. jaMgalanA bALabuddhi jevA pazu paMkhIo paNa temanA cAmaDAnA banelA zarIrarUpI vRkSane jaMgalanA vRkSa samAna mAnavA lAgyA. //palA zira para besI re kAga 'kAkA' kare, velo vaTe zarIra, haraNAM khaNatAM re zRMga UgatAM ghasI, sau sahatA zuravIra. jAgo artha - temanA zira upara kAgaDAo kA-kA kare; velo zarIre vIMTAI gaI, haraNAo ziMgaDA UgatA khAja AvavAthI temanA zarIre ghase. paNa e sarva te zuravIra sahana karatA hatA. 60nA kIDI maMkoDI re DAMsa DesatA ghaNA, nAga vaLI vikarALa, velI-phUle re zIta-sugaMghamAM vIMTAya jANe vALa. jAgo artha :- kIDI, maMkoDI ke ghaNA DAMsa temane DaratA hatA. vaLI vikarALa nAga paNa velanA phulonI sugaMdhane lIdhe athavA zIta eTale ThaMDImAM vALanI jema temanA zarIre vITAI jatA hatA. dulA jANe saghaLuM re paNa nahi lekhave, siMhanAda saMbhaLAya, vIjaLI paDatAM re vajazilA tUTe, nahi bhaya-zaMkA thAya. jAgo
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 549 artha :-- te badhuMya jANe paNa tene gaNe nahIM. siMhanI garjanA saMbhaLAya, vIjaLI paDatAM vajra jevI zilA tUTI jAya to paNa temane koI prakAre bhaya ke zaMkA thAya nahIM. evA te zUravIra hatA. II62aa vAvAjhoDe re velA tUTI jatA, sahe jaLadhArA-mAra, AMgaLIomAM re dAMkuro Uge, toya khase nA lagAra. jAgo artha :-- vAvAjhoDuM AvavAthI velAo tUTI jatAM varasAdanI jaLadhArAno mAra sahana kare che. AgaLIomAM ghAsanA aMkura UgI gayA toya lagAra mAtra tyAMthI khasatA nathI. / / 63 / / tanu para bAjhe re jALa zevALanI, vasatAM jaMtu aneka, RSabhaprabhune niraMtara aMtare rAkhe, ghIne viveka, jAgo artha :-- zarIre zevALanI jALa bAjhI gaI. temAM aneka jaMtuo AvI vasyA. chatAM vivekane ghAraNa karI zrI bAhubali, zrI RSabhaprabhune ja niraMtara aMtaramAM rAkhe che. / / 64 // nidrA tyAgI re varSa pUruM rA, nirbaLa karI bahu karma; RSabhaprabhunI re divyadhvani sphure : "bAhubali zodhe dharma. jAgo artha :- nidrAno tyAga karI, ghaNA karmone nirbaLa karI zrI bAhubali eka varSa puruM dhyAnastha rahyA. pachI ekavAra zrI RSabhaprabhue divyadhvanimAM jaNAvyuM ke bAhubalidhyAnamAM UbhA UbhA gharmane zodhe che. paNa dharma pragaTa thato nathI. / / 5 / / vicAra jAgyuM re kevaLa pAmaze, suMdarI-brAhmI-nimitta, 'UMcA karIthI re Utaro' eTaluM surNA palaTAze citta." jAgo artha :-- brAhmI ane suMdarInA nimitte vicAra jAgavAthI te kevaLajJAnane pAmaze. brAhmI ane suMdarI tyAM jaI kaheze ke 'UMcA karI eTale hAthI uparathI have nIce Utaro; te sAMbhaLIne tenuM citta palaTAI jaze. 19nA haSa~ beno re bAbila zoIne, vadatI prabhu-Adeza, 'UMcA karIthI Utaro" suNatAM, vicAre sAdhu-veza. jAgo artha - harSapUrvaka banne bahenoe bAhubaline zodhI laI prabhuno Adeza kahyo ke 'vIrA mArA gaja - thakI Utaro.' te suNatAM vicAravA lAgyA ke huM to sAdhuvezamAM chuM, huM kyAM hAthI upara beTho chuM. / / 6 / / svara benono re oLI ciMtave: "ucca karI to mAna, A upakArI re beno ya vaMdya che, nAnA bhAI samAna. jAgo - artha :- banne benonA svarane oLakhI ciMtavavA lAgyA ke vAta kharI che. A mAnarUpI ucco hAthI che, tenA upara huM beTho chuM. A banne baheno paNa mArI upakArI hovAthI nAnA bhAI samAna vaMdanIya che. / / 8 / / prabhunA yoge re RSabha samAM badhAM, narthI AtmAmAM bheda, zAne kAje re dUra rahI huM sahuM, nahi namavAmAM kheda." jAgo artha :- prabhuno yoga thavAthI badhA bhAIo RSabhadeva samAna che. sarvanA AtmAmAM koI bheda = nathI. zAne mATe huM temanAthI dUra rahI pariSaho sahana karuM. temane namavAmAM kheda hovo na joIe. / / 6 / /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 5 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 jJAna-ravi tyAM re pUrNa prakAziyo, utsava karatA deva, AvyA bhAI re bharatacakrI tahIM, kare utsAhe seva. jAgo. artha - upara pramANe bhAva thatAM kevaLajJAnarUpI sUryano saMpUrNa prakAza pragaTa thayo. devo utsava karavA lAgyA. bharata cakravartI paNa tyAM AvI utsAhapUrvaka temanI sevA karavA lAgyA. //70gA. RSabha-sabhAmAM re pachI sahaje jatA, sarve kevaLa sAtha; ati AnaMde re prabhune have stave bharatezvara bhUpa-nAtha - jAgo. artha - pachI zrI bAhubali RSabhaprabhunI sabhAmAM eTale samavasaraNamAM jaI sarve kevaLIbhagavaMta sAthe virAjamAna thayA. have sarva rAjAonA nAtha evA bharatezvara cakravartI zrI bAhubaline kevaLajJAna thavAthI ati AnaMda pAmyA, paNa potAnI svadayA AvavAthI vairAgyapUrNa vANIe zrI RSabha prabhune vinayapUrvaka kahevA lAgyA. I71 "A saMsAre huM hajIM DUbiyo, pAmyo na kevaLajJAna, kyAre kyAre re he! prabhu, Apazo A bALakane ya bhAna? jAgo artha :- he prabhu! sarve bhAIo kevaLajJAna pAmyA ane huM hajI A saMsAramAM ja DUbI rahelo chuM. kevaLajJAnane pAmyo nathI. mATe he prabhu! A bALakane paNa bhAna kyAre Apazo? ||7ro. bhAra utAro gahana bhava-cakrano, gamatA nathI A bhAga, tAro tAro vibhAva-pravAhathI, gho nitya-zuddha-upayoga. jAgo artha - A gahana saMsArarUpI cakramAM sadA bhaTakavAno bhAra he prabhu! have utAro. A bhogo mane gamatA nathI. A vibhAva bhAvonA pravAhathI mane tAro tAro. have mane sadA AtmAno zuddha upayoga Apo. e vinA kAMI joItuM nathI. II73NA. eka aTUlo re raDavaDuM rAjyamAM, duHkhI aMghA samAna, dIdhuM Ape re bhautika rAjya A, dyo have kevaLajJAna." jAgo. artha - eka aTUlo eTale uttama puruSanA saMga vinA duHkhI AMdhaLA mANasanI jema huM A rAjyamAM raDavaDuM chuM. Ape mane bhautika rAjya ApyuM, paNa have kevaLajJAna Apo ema icchuM chuM. II74 azru sAthe stuti karI besatAM, pragaTya avadhijJAna, tethI jANyuM re karma hajIM bhoganAM bAkI alpa pramANa. jAgo. artha - AMkhamAM AMsu sAthe prabhunI stuti karI besatAM bharatezvarane avadhijJAna pragaTa thayuM. tethI jAyuM ke hajI kama alpa pramANamAM bhogavavAnA bAkI che. II7pA prabhunA boghe re vathI jAgRti ati, pacha nija pure jAya, sevaka rAkhe re mAtra cetAvavA, karI toraNa racanAya. jAgo artha :- RSabha prabhue bodha ApavAthI jAgRti atyaMta vadhI gaI. pachI potAnA nagaramAM gayA. mAtra potAne cetAvavA sevako rAkhyA. tathA jAgRti tAjI rAkhavA mATe evA toraNonI paNa racanA karI. aMtaramAM AtmakalyANanI garaja hatI tethI evA upAyo racyA. I76aaaa
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 5 5 1 dara daravAje re ghaMTaDIo taNuM toraNa karatuM nAda mukuTa aDatAM re jagave pravezatAM satsaMgatinI yAda. jAgo. artha :- prati daravAje ghaMTaDIovALA toraNo bharatezvaranuM mukuTa aDatA avAja karI evI jAgRti ApatA ke satsaMga kara, satsaMga kara. 7LA rAkhe niraMtara lakSa svahitano, AjJA nahIM cukAya, RSabha-caraNamAM re sthira mana ropIne kAryo dviyoge thAya. jAgo artha :- bharatezvara niraMtara sva Atmahitano lakSa rAkhe che. prabhunI AjJAnuM cUkatA nathI. manane RSabha jinezvaranA caraNamAM sthira rAkhI baghA kAryo dviyoge eTale vacanayoga ane kAyayogathI kare che. ema rAjya karatAM chatAM paNa alipta rahe che. (78aaaa maMdirothI re karI bhUmi zobhatI, bhakti kare te sadAya, dAnAdithI re vratIjana poSatAM, bhava taravA te cahAya. jAgo. artha - navA navA maMdiro bAMdhI bhUmine zobhatI karI. prabhunI bhakti svayaM sadA kare che, dAnAdi ApI vratIjanone poSaNa Ape, tathA saMsArarUpI samudrane taravAnI icchA hRdayamAM sadA rAkhe che. II79o sAstronuM zravaNa, carcA kare, prabhudarzananA bhAva, saMgha sakaLanI re sevA bahuM kare, vaghArI gharma-prabhAva. jAgo artha :- sanzAstronuM zravaNa kare, carcA kare, sAkSAta prabhunA pratyakSa darzana karavAnA bhAva rAkhe, tathA sakaLa saMghanI sevA bahu karI gharmano prabhAva vadhAre che. 80nA. vihAra karatA re prabhu bahu dezamAM, Ave sugurjara deza, punita pagale re pAvana bhUmi kare, de uttama upadeza. jAgo artha :- ghaNA dezamAM vihAra karatA prabhu uttama evA gujarAta dezamAM padhAryA. potAnA pavitra pagalAthI A bhUmine pAvana karI uttama upadezanA dAtA thayA. 81 letA loko re dIkSA, vrato ghaNAM zatruMjaya saMgha jAya, bhaktibhAve re gurjara bhemi hajI gAMDI jagamAM gaNAya. jAgo artha - prabhu pAse ghaNAe dIkSA lIdhI, vrato grahaNa karyA. zatruMjaya tarapha caturvigha saMgha cAlyo. prabhu pratye vizeSa bhaktibhAva karavAmAM A gujarAtanI bhUmi jagatamAM gAMDI gaNAya che. ll82aa vaLI saurASTra re prabhu de dezanA, giri para sau sthira thAya, kahe prabhu tyAM re puMDarika Adine : "kheda gharo nA jarAya. jAgo artha :- vaLI saurASTramAM RSabha prabhue zatruMjaya girI upara evI dezanA ApI ke saunA pariNAma sthira thayA. tyAre prabhue puMDarika gaNaghara Adine kahyuM : mukti meLavavA mATe manamAM koI prakArano kheda rAkhazo nahIM. II83aaaa thoDA kALe re mukti maLI jaze, ajaba A giri-prabhAva," anazana karIne re bahu munio rahyA, levA aMtima lAva. jAgo
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 5 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - thoDA samayamAM mukti maLI jaze. A zatruMjaya girIno ajaba prabhAva che. te sAMbhaLI aMtima mukti meLavavAno lahAvo levA ghaNA munio anazana vrata dhAraNa karI tyAM rahyA. 84 zazanI sAthe re tArA samA muni rahetA puMDarika pAsa, sarva rjIvone khamAvI sarva te dhyAne karatA nivAsa. jAgo. artha - caMdramAM sAthe tArA rahe tema puMDarika gaNathara sAthe je munio rahyA, temaNe sarva jIvone khamAvyA, pachI teo dhyAnamAM sthita thaI gayA. pA. kevaLa pAmyA re caitranI puname gaNaghara Adi re sarva. AThe karmo khapAvI te gayA mokSe; tethI suparva. jAgo artha :- caitra suda punamanA divase gaNadhara Adi munio kevaLajJAnane pAmI AThe karmone khapAvI mokSe paghAryA. tethI A caitra sudI punamano suparva zarU thayo. zatruMjayanuM re tethI yathArtha che siddhAcala zuMbha nAma, prathama prabhunuM re prathama sutIrtha e, siddhidAyaka ghAma. jAgo artha :- zatruMjayanuM tethI siddhAcala zubha nAma yathArtha che. prathama tIrthakara RSabha prabhunA prathama ahIM AgamanathI mokSasiddhine devAvALuM A prathama sutIrtha banyuM. [87thI. bharatapati tyAM racAvI maMdiro, sthApe pratimA aneka, gaNathara Adi re sarvanI, AdiprabhunI ya eka. jAgo artha :- bharatapati bharatezvare tyAM aneka maMdiro racAvI temAM aneka pratimAonI sthApanA karI. gaNaghara Adi sarva mokSagAmI munivaronI tathA Adi prabhu zrI RSabhadevanI mukhya maMdiramAM sthApanA karI. II88 vihAra karIne re aSTApade prabhu, jagahita karatA jAya, bharata paghAre je te girizikhare, AnaMda atizaya thAya. jAgo. artha :- pachI tyAMthI vihAra karI jagatanuM hita karatA prabhu aSTApada parvata upara AvI pahoMcyA. bharatezvara paNa te girinA zikhara upara pathArI prabhunA darzana karIne atizaya AnaMdane pAmyA. I89 vANI suNIne re prabhunI nirmaLI, prazna pUMche che ke rAyaH A pariSadamAM re koI evo haze je tIrthakara thAya?' jAgo. artha - prabhunI nirmaLa vANI sAMbhaLIne bharata rAjAe prazna pUchyo ke prabhu! A samavasaraNanI bAra pariSadamAM koI evo jIva haze ke je tIrthaMkara thaze? 90gA. divya dhvanithI re prabhu bole have "tuja suta marIci nAma, thaze A bharate re tripuSTa nAmathI prathama kezava guNaghAma. jAgo. artha :- divya dhvanithI prabhu have bolyA ke tAro putra marIci A bharatakSetramAM prathama tripuSTa nAmathI guNadhAma evo kezava eTale vAsudeva thaze. II91aaaa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 mahAvidehe re cakravartI thaze, thaze ahIM mahAvIra tIrthaMkara te re covIsamAM thaI, siddhapada leze sthira." jAgo artha :-- vaLI mahAvideha kSetre cakravartI thaze. temaja ahIM bharatakSetramAM mahAvIra nAme covIsamA -- tIrthaMkara thaI sthira evA siddhipadane pAmaze. / / 9 / / AjJA laIne re marIci naMdavA, vaMtA vadatAM rAyaH "prabhu kahe ke re mahAvIra nAmanA, tame thazo jinarAya. jAgo artha :- prabhunI AjJA laI bharatezvara marIcine vAMThavA gayA. te vaMdana karatA ema bolyA : prabhu RSabhadeva ema kahe che ke tame mahAvIra nAmanA jinarAja thazo. / / 3 / / mahAvideThe re cakravartI tho, Adi nArAyaNa Apa, tIrthaMkaranI re zakti gaNI namuM, varazo pUjya pratApa". jAgo 553 artha :- mahAvideha kSetramAM tame cakravartI thazo. tathA bharatakSetramAM prathama nArAyaNa eTale vAsudeva thazo. tIrthaMkara thaI pUjyatAne pAmazo evA tamArA pratApa ane zaktine mAna ApI huM tamane namana karuM chuM. 5945 jAya ayoghyA re bharata ApAla te; marIci ati malakAya, nAce, kUde re kulamA poSatAM, samyak bhAvo bhulAya - jAgo artha :- pachI bharata rAjA ayodhyAmAM gayA. paNa marIci potAne maLanArI evI ucca padavIone smarI bahu malakAyo. te potAna ikSvAku kuLamadane poSaNa Apato samyak bhAvone bhUlI jaI khUba nAcyo, kUdyo ane kahevA lAgyo. / / 5 / / "Adi dAThA, prathama cakrI pitA, huM cakrI vAsudeva, tIrthaMkaranI re padI ya Avaze, aho! devAdhideva." jAgo artha :-- mArA dAdA Adi eTale prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva, mArA pitAzrI bharatezvara te pahelA cakravartI, huM cakrI ane vAsudeva thaIza. vaLI aho! devAdhideva tIrthaMkaranI paNa mane padavI prApta thaze. amAru IkSvAkuM kuLa keTaluM UMcu che. / / 6 / / ema maDhe te OM caDhIne bAMdhatA, karmAM lAMbAM apAra, girithI gaMgA re pI udadhdhi jatAM zatamukha banatI, vicAra. jAgo artha :- ema marIcie madamAM caDhIne apAra lAMbA kALanA karmo bAMdhI dIdhA. jema girI uparathI gaMgA nadI nIce paDIne udadhi eTale samudramAM bhaLatAM tenA seMkaDo mukha banI jAya tema marIcinA seMkaDo bhava vadhI gayA. 1965 bharate svapre re merugiri Dolano dITho acAnaka ema, pUche prabhAte 2e purohita-ratnane : "AvyuM svapna A kema ?'' jAgo artha :- bharatezvare svapnAmAM acAnaka meruparvatane Dolato dITho. prabhAtamAM ratna jevA purohitane pUchyuM ke mane AvuM svapna kema AvyuM? / / 8 / /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvabodha-vivecana bhAga-2 purohite re jyotiSathI kahyuM : "thaze prabhunuM nirvANa," bharata padhAre re aSTApade have, pagapALA mUrkI mAna. jAgo artha * purohite jyotiSa vidyAvaDe kahyuM ke prabhunuM nirvANa thaze. tethI bharatezvara have mAna mUkIne pagapALA cAlI aSTApada parvata upara padhAryA. / / 99 // 554 indra pathAre re prabhu pAse have, Ave devo aneka, prabhu mudrA to re gaMbhIra, mauna che, 52ma zAMta, sthira cheka. jAgo artha :- indra paNa prabhu pAse padhAryA. aneka devo paNa AvyA. prabhunI mudrA to gaMbhIra, mauna, paramazAMta ane sthira che. / / 100 / / anazana-dhArI re hajAro munivaro, ghyAne sarve ya lIna, zreNI mAMDI re kevaLI sau thaI, karma kare sau kSINa. jAgo artha :- anazana dhAraNa karIne hajAro munivaro sarve dhyAnamAM lIna thaI gayA. zreNI mAMDI sarva karmone kSINa karI kevaLajJAnane pAmyA. / / 101|| sukha-Asane re prabhu beThA hatA, zukla ghyAne vilIna, stuti niHzabda re karI sau uramAM, rahe prabhu-caraNe lIna. jAgo artha :- prabhu sukhAsane dhyAnamAM beThA hatA. zukla dhyAnamAM vizeSa prakAre teo lIna hatA. prabhune dhyAnastha mudrAmAM nihALI temanI zabda vagara hRdayamAM stuti karIne sarve prabhunA caraNanuM dhyAna karatA lIna thayA. ||102 suMdara giri te re nIra-jharaNAM jhare; prabhu nirjarA sahita, zobhe giri te re mRga-yUtha-madhyamAM, tema munisaAhe sthita. jAgo. artha = * suMdara evA kailAsa parvata uparathI jema jaLanA jharaNA jharatA zobhe tema prabhu aghAtIyA karmonI nirjarA karatAM zobhe che. jema mRganA ToLA madhye parvata zobhe tema munionA samUha madhye sthita evA prabhu zobhAne pAme che. / / 103 / / giri para nAce re mayUra kaLA karI, prabhu-guNa dIpe anaMta, bIjAM karyo re AyuSyathI vadhu hovArthI e bhagavaMta- jAgo. artha : giri para rahelA moro jema kaLA karIne nRtya kare tema manuSyonA mana paNa prabhunA anaMta daidipyamAna guNo joI AnaMda pAme che. prabhu, AyuSya karmathI bIjA karmo vadhu hovAnA kAraNe kevaLI samuddAta kare che. 104 // apUrva rIte re karma sarakhAM kare, samuddAte vikhyAta zIra pramANe re daMDa-AkArathI, sparzI rahe lokAMta. jAgo artha :-- apUrva rIte prabhu sarva aghAtIyA karmone sarakhA kare che. jo nAmakarma, gotrakarma ane vedanIyakarmanI sthiti AyuSyakarma karatAM vadhAre hoya to nIce pramANe samuddAta kare che. prathama samaye AtmAnA pradezo zarIra pramANe daMDano AkAra thaI upara nIce lokanA aMtane sparze che. 1055
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ (104) zrI RSabha jinezvara bhAga-6 5 5 5 bIje samaye re kapATarRpe bane, beya paDakhe vistAra, tribhuvana carato re bhata-AkAra te, sanmukha pUMTheya ghAra- jAgo artha :- bIje samaye AtmAnA pradezo kapATarUpe banI, beya paDakhAmAM phelAya che. te bhIMtano AkAra jANe traNeya lokane cIrato hoya ema jaNAya. te AgaLa ane pAchaLa banne bAju phare che. 106aaaa tevA rUpe re samaya trIje bane pratara jANe maMthAna, cothe samaye re loka paeNro paeNre; viparIta rIte svasthAna. jAgo. artha :- uparokta rIte trIjA samaye AtmAnA pradezo pratara eTale maMthAna arthAt jharaNAnA AkAre banI cAre tarapha phelAya che. cothA samaye AtmAnA pradezo sakaLa lokamAM phelAya che. tevI ja kriyA viparIta thaIne AtmAnA pradezo svasthAnamAM pAchA Ave che. ||10LA ATha samayamAM re kriyA bathI bane; pachI to ayogI thAya, traNe zarIranAM re piMjara chatAM rahe aDola RSabha jinarAya. jAgo. artha :- mAtra ATha samayamAM ja A uparokta kriyA sarva banI jAya che; arthAtu cAra samaya samudyAta thatA ane cAra samaya te kriyAne pAchI sameTatA thAya che. pachI prabhu ayogI guNasthAnakamAM Ave che. tyAM kArmaNa, tejasa ane parama audArika A traNeya zarIrarUpI piMjaramAM rahelA hovA chatAM paNa temAM aDola parvatanI jema RSabha jinezvara sthira thAya che. 108aaaa. paMcAkSaranA re laghu uccArano kALa ayogI gaNAya, eka samayamAM re RjAgatithI gayA lokAgre jinarAya. jAgo artha :- ayogI guNasthAnakamAM prabhune rahevAno kALa a I u 28 che A pAMca laghu akSara bolIe teTalo che. pachI eka ja samayamAM prabhu 28ju eTale saraLa, sIthI gatithI lokanA agrabhAga upara jaI mokSamAM virAjamAna thayA. ||109aaaa. sAdi-anaMto re kALa e mokSano, Atmika sukhe gaNAya, zuddha guNo sau re pragaTa dIpe sadA, kevaLajJAne bhaLAya. jAgo artha - mokSa, sAdi eTale Adi sahita che paNa teno aMta nathI. mATe tyAM anaMtakALa sudhI prabhuno samaya Atmika sukhamAM vyatIta thAya che. tyAM AtmAnA sarva zuddha guNo sadA pragaTa daidipyamAna che; je kevaLajJAnavaDe joI zakAya che. 110nA utsava chello re indrAdi Ujave, saMskArI jina-deha, uttama zibikA re rarthI temAM gharI, zikhare laI jAya teha. jAgo. artha - have prabhuno chello nirvANa kalyANaka utsava indro tathA devo vagere sarva Ujave che. prabhunA dehane kSIra samudranA jaLathI snAna karAvI, gozIrSa caMdananA rasathI vilepana karI, devadUSTa vastravaDe cotaraphathI vibhUSita karI, saMskArita karyo. uttama zibikAnI racanA karI temAM indra prabhunA zarIrane sthApita karyuM. pachI vAjiMtra vagADatA devatAo tathA indro vagere prabhunA dehane aSTApadagirinA zikhara upara laI gayA. ||111
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 5 6 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 kalpavRkSanAM re nava-kusumo vaDe vaghAve devI-deva, puSyapuMjathI re prabhuno deha to, na dekhAto; zI seva! jAgo artha - deva devIo kalpavRkSanA navIna phUlovaDe prabhunA dehane vadhAvavA lAgyA. tethI puSpanA puMjothI prabhuno deha ja dekhAto nathI. aho! devonI prabhu pratye kevI sevA-bhakti che. 112 kinnara-lalanA re bhakti taNAM gIto karuNarase zuM gAya! nAgakumArIre nAce kaLA-bharI, saune Azcarya thAya. jAgo. artha:- kinnara jAtinI devIo bhaktinA gIto evA karuNarasathI gAya ke sahunA hRdayane sparzI jAya. vaLI nAgakumArI devIo evI kaLAthI nAce ke je joI saune Azcarya thAya. /113iaa. caMdanakASTha re ciMtA karI raeNDI, pagharAve jinadeha, agni-kumAre re mukuTamaNi ghasI prabhu-pade, lagADI ceha. jAgo artha :- caMdanA kASThavaDe rUDI citA banAvI temAM prabhunA dehane patharAvyo. pachI indranI AjJAthI agnikumAra devatAe prabhunA caraNe potAno mukuTa maNi ghasIne ceha eTale citAmAM agnino saMcAra karyo. I114. mAnavabhava nA re jANe maLyo gaNI, tharathare bhava-bhayabhIta, trAsa saMsAre re jvALA prabhu-pade vaLage vAra agaNita. jAgo artha - mane mAnavabhava maLyo nahIM ema jANIne saMsAranA duHkhothI trAsI bhayabhIta thayelI tharatharatI evI jvALA te prabhunA caraNamAM agaNita vAra vaLagavA lAgI, arthAt prabhunuM zaraNa zodhavA lAgI. 115 jamaNI bAju re gaNagharo nI citA pUjya, manohara racAya, DAbI bAja re sarve muni taNI uttara kriyA karAya. jAgo artha - prabhunI jamaNI bAju pUjya gaNagharonI manohara citA racAI tathA DAbI bAju sarve munionI uttara kriyA eTale chellI agnidAhanI kriyA karavAmAM AvI. ||116aaaa. kapUMra tathA ghI re jvALA vaghAratAM citAmAMhi homAya, jAya ghUmADo re gaganamAM UDato, zuM agni-mala muMkAya! jAgo. artha :- aSTApada parvata upara devatAo citAmAM puSkaLa kapUra tathA ghI, jvALAne vadhAravA mATe homavA lAgyA. prabhunI citAno dhUmADo UDato jAya che. te zuM prabhunA dehane sparzI agnino mela dhUmADArUpe thaI UDI rahyo che ! 11LA. caudaza kALI re mAha mAse hatI, mazAla samo kelAsa, dUra dUrathI re darzana ghaNA kare, jANa kalyANaka khAsa. jAgo. artha - mahA mahinAnI kALI caudasanA dine prabhunA dehano agni saMskAra thayo tyAre kailAsa eTale aSTApada parvata saLagelI mazAla jevo jaNAto hato. dUradUrathI agninI jvALAone joI, prabhunuM khAsa nirvANa kalyANaka jANIne ghaNA loko darzana karatA hatA. ||118aaaa I
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 zikhara pharatI re pradakSiNA kare sura nara bhakti-yukta, loka traNemAM re thoDI paLo lagI jhabake sukha-vidyuta. jAgo artha :- devo tathA manuSyo jyAM prabhunuM nirvANa thayuM te aSTApada parvatanA zikharanI bhAvabhaktisahita pharatI pradakSiNA karavA lAgyA. bhagavAnanA nirvANa kalyANaka samaye traNeya lokamAM thoDI kSaNo sudhI sukharUpI vijaLIno jhabakAro thayo; arthAt sukhanuM vedana thayuM. / / 119 / / sAgara-jaLathI re zAMta ciMtA karI, rAkha, avazeSa pavitraletA loko re bhAva vizeSathI, haravA karyo vicitra. jAgo he! jIvo re moha karo paro. artha :- jyAre asthi sivAya bAkInI sarva ghAtuo dagdha thaI gaI tyAre meSakumAra devatAoe kSIra samudranA jaLathI ciMtAgnine zAMta karyo. prabhunA zarIranI rAkha tathA asthi Adi avazeSane pavitra mAnI tenI pUjA karI, vicitra evA karmone haravA mATe, vizeSa bhAvabhaktithI loko tene levA lAgyA. he bhavya jIvo! kalyANa karavAno A amUlya avasara Avyo jANI jAgRta thAo ane A moharUpI anAdinA mahA zatruno have avazya parAbhava karo. / / 12 / / (105) zrI RSabha jinezvara 557 bhAga-7 (rAga : arkaprabhA sama bogha prabhAmAM, ghyAna-priyA e diThThI) * pitA viyoge bharatabhupa to zoka-samudre jhIle, zUnya mane dekhe dekhAvo, rIjhe na gIta rasIle re prabhujI, boghabaLe bhava tarIe. artha H-- pitA zrI RSabhajinezvara nirvANa pAmyA. tethI temanA viyoge bharata mahArAjA zoka samudramAM AvI paDyA. zUnya mana thaI badhA drazyone jue che. rasapaDe evA rasIlA gItothI paNa temanuM mana AnaMda pAmatuM nathI. teo kahevA lAgyA : prabhu amane bodha Apo. ApanA bodhabaLe ame A bhava samudrane tarIe chIe. / / 1 / / varlDa vilApe zokAtura te : "Apa vinAnA gamatuM; yugAdideva have nA bole, anAtha muja mana bhamatuM re. prabhujI artha :-- zokathI Atura thayelA bharatarAjA vilApa karatA kahevA lAgyA : he prabhu! ApanA vinA mane gamatuM nathI. cothA ArAnI zarUAtamAM thayelA evA A yuganA devAdhideva have bolatA nathI. tethI
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 58 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 mAruM A mana anAtha jevuM thaIne bhamyA kare che. rA. tribhuvananA AghAra hatA, prabhu, Apa vinA aMghAruM, koNa have AghAra amAro? zAthI zreya amAruM re? prabhujI, artha :- he prabhu! Apa traNeya lokanA AghAra hatA. Apa vinA badhe aMdhAruM che. have amAre AghAra koNa? amAruM zreya eTale kalyANa have konAthI thAya? IkA uttama kuLamAM aghama rahyo huM A saMsAre saDato, karuNA karI uddhAra karo muja, rAkho nahIM rakhaDato re." prabhujI artha - uttama kuLamAM janmyA chatAM huM aghama rahI A saMsAramAM ja saDato rahyo. he prabhu! have karuNA karI mAro uddhAra karo. mane have A saMsAramAM rakhaDato rAkho nahIM. kA. RSabhasena gaNathara kara karuNA, AzvAsana de : "bhAI, zoka taNo avasara nA Aje, utsava karo aThThAI re. prabhujI artha - 28Sabhasena gaNaghara karuNA karIne bharatarAjAne AzvAsana ApatA bolyA ke bhAI! Aje A zoka karavAno avasara nathI. prabhu zAzvata sukharUpa mokSapadane pAmyA mATe teno aThThAI mahotsava karavo ucita che. pAA bhava gharatA maratA te mUA, prabhu to jIve nitye, ajara-amaratA pAmyA teno utsava karavo prIte re. prabhujI artha :- je navA bhava ghAraNa karavA mare te ja kharekhara mUA che. jyAre prabhu to AtmAnA saMpUrNa zuddha svabhAvane pAmavAthI nitya jIvatA raheze. teo ajara amara padane pAmyA che. mATe teno prItipUrvaka nirvANa mahotsava karavo joIe. kA. nirupama mokSa-pade prabhu pahoMcyA, bhavasaMkaTa oLaMgI, samaju cho, saMtoSa-samayamAM na raho viSAda-raMgI re. prabhujI artha - prabhu to trividha tApAgnirUpa bhavasaMkaTane oLaMgI jenI upamA paNa na ApI zakAya evA mokSasthAnamAM pahoMcyA che. mATe bharata! tame samaju cho, tethI AvA saMtoSa anubhavavAnA samayamAM viSAda eTale khedanA raMgavALA pariNAma manamAM na lAvo. AzA carama-zarIrI chIe ApaNe, samajyA svarRpa kRpAthI, te ja rIte siddhipada varIzuM aMtara-kALa javAthI re. prabhujI artha :- ApaNe carama-zarIrI chIe. ApaNA mATe A chello avatAra che. prabhu RSabhadevanI kRpAthI ApaNe AtmasvarUpane samajyA chIe. te ja rIte aMtara-kALa eTale samayano aMtara pUro thaye A ja bhave siddhipada eTale mokSarUpI lakSmIne varIzuM. ||8|| mokSa-bhAvanA phaLI pitAnI, zoka ghaTe nahi jarIye, mAtra zatrujana zoka kare kada, svajana sarva sukha ghariye re. prabhujI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 59 artha :- pitA zrI RSabhadevanI mokSa meLavavAnI ja bhAvanA hatI te phaLI. mATe te saMbaMdhI kiMcita paNa zoka karavo ghaTArata nathI. mAtra koI zatru hoya te bIjAne sukhI joI kadI zoka kare; paNa ApaNe to prabhunA svajana chIe mATe prabhu anaMtasukhane pAmyA ema jANI sarvane AnaMda thavo joIe. lA. pitA-sneha to alpa samayano, sneha devano lAMbo, garbhakALathI sevA karatA, jANI amRta-AMbo re. prabhujI artha - ApaNo pitA tarIkeno sneha to alpa samayano che, jyAre devono bhagavAna pratyeno sneha to ghaNA lAMbA kALano che. te devo, indro Adi bhagavAnane amRtano AMbo jANI garbhakALathI temanI sevA kare che. ||10nA. gADha bhakta sura bhasma karI tana, nRtyAnaMda kare che, vItI vAta visArI, bhakti karatAM zoka TaLe che re. prabhujI artha - evA gADha bhakta devo paNa bhagavAnanA zarIrano agnisaMskAra karI, nirvANakalyANaka nimitte nRtya karI AnaMda kare che. tema tame paNa bhagavAnano deha chUTI gayo e vAtane visArI bhagavAnanA zAzvata zuddha svarUpanuM smaraNa karI temanI bhakti karo tethI tamAro paNa A zoka TaLI jaze. 11aaaa pitA prathama jina, tame trijJAnI, zAne zoka vaghAro? zIdhra indra agAu mokSe Apa janAra, vicAro re. prabhujI artha - ApaNA pitA A avasarpiNI kALanA prathama jinezvara che. ane tame matizrutaavadhi evA traNa jJAnanA ghartA cho. to A zokane have zA mATe vaghAro cho. indra karatAM paNa Apa pahelA zI mokSe janAra cho; teno vicAra karo. ||12aaaa tame saMsArasvaphaeNpa samajo cho, he! bharatezvara bhAI, karma-bhArathI bhUlo zAne? kone konI sagAI re? prabhujI, artha - he! bharatezvara bhAI, tame to A saMsAranuM svarUpa samajo cho. to karmanA bhArathI have kema bhUlo cho? A saMsAramAM kone konI sagAI zAzvata rahI che? I13. anaMtakALathI bhava bhamatAM bahu mAtapitA to maLiyAM, mohavaze mArAM mAnyAthI, nahi bhava-pherA TaLiyA re. prabhujI artha - anaMtakALathI A saMsAramAM bhaTakatAM ghaNA mAtApitA maLyA. temane mohavaza mArA mAnyAthI A saMsAramAM janmamaraNanA pherA haju TaLyA nathI. /14|| RSabhadeva tribhuvanapatinuM tana karmAdhIna hatuM te, sadA rahe nahi te to jANo, karmo gaye jatuM te re. prabhujI, artha - tribhuvanapati zrI RSabhadevanuM zarIra to karmAghAna maLeluM hatuM. te sadA rahI zake nahIM e to tame jANo cho. karmo nAza pAme te zarIra paNa jatuM rahe che. /15 jJAnI tyAjya gaNe zarIrAdika, zarIra jaNAtuM najare, darzana hRdaye nitya karIne, sujJa zoka parihare re. prabhujI zA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 60 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- jJAnI puruSo to A zarIra kuTuMbAdine tajavA yogya gaNe che. te zarIra ApaNane najare dekhAya che. te zarIra uparathI temAM rahela temanA zuddha AtmAnuM bhAvathI hRdayamAM hamezAM darzana karIne, sujJa eTale samaju puruSo potAnA zokane parihare che. 16 ema yathArtha vicArI ure vimala bogha-ghArAthI, dAvAnala sama zoka zamAvo, vAta vatI rvIsaryAthI re." prabhujI artha - ema jJAnI puruSanI nirmaLa boghArAvaDe zarIra tathA AtmAnuM yathArtha svarUpa hRdayamAM vicArI A dAvAnala samAna zokane zamAvo ane je vAta vItI gaI che tene have visArI do. 1LA gaNaghara-vANI maghurI suNI, bharataoM zoka zamAve, ciMtA tarjI, zikSA aMtara sarjI, zira guru-pade namAve re. prabhujI, artha - zrI RSabhasena gaNagharanI amRta jevI madhurI vANIne sAMbhaLI bharatajIe zoka zamAvyo. tethI ciMtA tajI, maLela zikSAne aMtaramAM utArI zrI gurunA caraNakamaLamAM potAnuM zira namAvyuM. 18. sura surapati saha muni sau vaMdI, stUpa racI citA-sthAne gayA svasthAne, bharatapati paNa ghanya bhAgya nija mAne re. prabhujI artha :- devo indranI sAthe sarva munione vaMdana karI, tathA prabhunA citA eTale agnisaMskAra sthAne stUpa eTale ghummaTa sAthe derInI racanA karI baghA svasthAne gayA. bharatarAjA paNa A badhuM nIrakhI potAnA ghanya bhAgya mAnavA lAgyA. ||19mI jinapati-pitA-smAraka kAje, varthaka-ratna-madadathI, siMha-niSadyA nAme maMdira, bAMghe ghana behadathI. prabhujI artha - jinezvara pitAnA smAraka arthe, varghaki-ratnanI madadathI behada ghana kharcIne zrI bharatezvare siMha-niSadyA nAmanuM tyAM eka mahAmaMdira ratnamaya pASANathI baMghAvyuM. /20aaaa covIse jina-ratna-pratimA, mULa dehanA mApe, bhakti karatI bharata-pratimA, aSTApada para sthApe re. prabhujI, artha - te mahAmaMdiramAM covIse jinezvaronA mULa dehanA mApanI tathA potapotAnA dehanA varNane ghAraNa karanArI, jANe dareka prabhu pote ja birAjelA hoya tevI RSabhasvAmI Adi covIsa ahaMtonI nirmaLa ratnamaya pratimAo racIne sthApita karI. tathA bhagavAnanI bhakti karatI eka potAnI pratimA paNa zrI bharatezvare aSTApada parvata upara sthApita karI. bhaktimAM avRtinuM e eka citra che. 21aaaa. daMDa-ratnathI parvata cholI, staMbha samo te ghaDatA, yojana UMcAM ATha pagathiye giri aSTApada vadatA re. prabhujI artha - zrI bharata cakravartInI AjJAthI daMDa-ratnavaDe te aSTApada parvatane cholI staMbha samAna tenuM ghaDatara karyuM. pachI te parvatane pharatA eka eka yojana UMcA ATha pagathiA banAvyA. tyArathI loko tene aSTApada parvatanA nAme oLakhavA lAgyA. 22aaaa
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 61 tethI tIrtha agamya thayuM te sphaTika-zikhara jana dekhe, sphaTikAdri, kailAsa kahe jana, atizaya tIrtha ja lekhe re. prabhujI artha - eka eka yojana UMcA pagathiAnA kAraNe te aSTApada agamya tIrtha banI gayuM. te upara manuSyo jaI zake nahIM. paNa tenuM sphaTika jevuM zikhara joIne loko tene sphaTikAdri eTale sphaTika jevo adri kahetA parvata tathA kailAsa parvata paNa kahevA lAgyA. te aSTApada tIrthane loko atizayavALuM mahAna tIrtha gaNavA lAgyA. //ra3ll. prathama pUjaoN karI bharatajIM harSe stave RSabha svAmIne, jANe pragaTa prabhunI sAme bole UbhA rahIne re : prabhune artha - maMdiramAM sarva tIrthaMkara pratimAonI prathama pUjA zrI bharatajIe karI. pachI teo zrI RSabhasvAmIne harSollAsapUrvaka stavavA lAgyA tyAre jANe pratyakSa prabhunI sAme ja UbhA rahIne bolatA hoya ema jaNAyu. ||24|| "jaga-sukha-sAgara ati upakArI, sUrya samA hitakArI, sacarAcara-jaga-unnati-kartA, amane lyo uddhArI re. prabhujI artha - stuti karatA prabhu pratye bharata cakrI bolyA ke he prabhu! Apa jagatanA jIvone sukha ApavAmAM sAgara samAna upakArI cho, sUrya samAna vizvanuM hita karanArA cho. jagatamAM rahelA sacara eTale hAlatA cAlatA tathA acara eTale ekendriyAdi sarva jIvonI Apa unnati karanAra cho. mATe amAro paNa he prabhu Apa uddhAra karo. rapA narake paNa kSaNa sukhanI lahANI, prati-kalyANaka kALe pahoMce prabhujI Apa prabhAve; sudraSTi tamane bhALe re. prabhujI artha - bhagavAnanA pratyeka kalyANaka kALe narakamAM paNa kSaNa mAtra sukhanI lhANI Apa prabhujInA prabhAve thAya che. te vakhate narakamAM rahelA samyaka draSTi jIvo tamArI smRtine pAme che. 26aaaa Arya-anArya janone sarakhA, pavana samA upakArI; mokSa viSe upakArI kone? tyAM gayA zuM vicArI re? prabhujI artha - he prabhu! Apa ahIM hatA tyAre Arya anArya sarva janone pavana samAna sarakhA upakArI hatA. have mokSamAM Apa kono upakAra karI zako? tyAM zuM vicArIne gayA? garabA Apa pratApe uttama te sthaLa, marya-loka A sAco, vizva-hitakara bogha tamAro, temAM muja mana rAco re. prabhujI artha - ApanA pratApe A mRtyuloka paNa uttama che ke je sthaLamAM Apano AkhA vizvane hitakArI bogha maLI zake. mAruM mana to ApanA boghamAM ja rAcI raho ema icchuM chuM. 28aaaa bogharRpI kara laMbAvIne pragaTa hajI, prabhu, tAro, rUpastha-dhyAne pragaTa daso cho, e AghAra amAro re. prabhujI artha - he prabhu! bogharUpI pragaTa hAtha laMbAvIne hajI mane tAro. rUpastha-dhyAne eTale mUrtisvarUpe
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 ApanuM rUpa Aje paNa pragaTa dekhAya che. e amAre AdhArarUpa che. tenA AghAre ame tamArA guNonuM dhyAna karIe chIe. / / 29 / / mamatArahita thaI prabhu, Ape sau saMsAra tajyo che, topaNa muja mana tame tajo nA, meM vicAra bhajyo e re." prabhujI artha :-- mamatArahita thaI he prubha! Ape sakaLa saMsArano tyAga karyo che. to paNa mArA manamAMthI - Apa jazo nahIM. e vicArane meM bhajyo che, arthAt vAraMvAra vicArIne meM dRDha karyo che. / / 30 / / covIse jina stavI ayodhyA, gayA udArsIna manathI, samajAve maMtrI sau maLIne, nRpane zAMta vacanathI re : prabhujI artha :- bharatacakrI aSTApada parvata upara covIseya jinezvarone bhAvabhaktipUrvaka stavI udAsIna manathI ayodhyA gayA. tyAM sarva maMtrIo bhegA thaI zAMta vacanathI bharatarAjAne samajAvA lAgyA. ||31|| "he bharatezvara, RSabhapitAe, vyavahA2nIti calAvI, pazu sama janane zikhAmaNa daI, dayA ure ati lAvI re, prabhujI artha H-- he bharatezvara ! RSabhapitAe vyavahAranIti calAvI pazune jema zikSA Ape tema yugalikone hRdayamAM atyaMta dayA lAvI sarva zikhAmaNa ApI che. / / 32 / / dIkSA laI, kevaLapada pAmI, bahu jana gharmI banAvyA, kRtakRtya thaI, bahu jana saMge, mokSanagara sidhAvyA re. prabhujI artha :-- avasara Avye dIkSA laI, kevaLajJAna pAmI, tIrthaMkara thaIne ghaNA jIvone dharmI banAvyA. = aMte karavAnuM che te sarva karI laI ghaNA jIvonI sAthe prabhu mokSanagare padhAryA che. / / 33 / / parama prabhune pagale cAlo, zoka karyuM zuM vaLaze? uttama guNa aMgIkRta karatAM, doSa ApaNA TaLaze re." prabhujI artha :- evA mahAna prabhune pagale cAlavAmAM ApaNuM hita che. zoka karavAthI kaMI vaLe ema nathI. bhagavAnanA uttama guNone aMgIkAra karavAthI ApaNA doSo TaLaze. / / 34 / zokAkula mana zAMta karIne, bhaktimAM mana rAkhe, 'jinapati, jinapati' japatAM japatAM, svarUpa-sukha te cAkhe re. prabhujI artha :-- zokAkula manane zAMta karI jo prabhu bhaktimAM rAkhe tathA jinapati, jinapati nAmano jApa japyA kare to potAnA svarUpa-sukhano svAda cAkhI zake. / / 35 / / vAgha, nRtya, nATaka, saMgIte vacana tanuM vartAve, vairAgye bharapUra bharata-ura, kyAMya mIThAza na lAve re, prabhujI artha :- vAdya eTale vAjiMtra, nRtya, nATaka ke saMgIta AdimAM vacana ane zarIra pravartAvavA chatAM bharatezvaranuM hRdaya vairAgyavaDe bharapUra hovAthI koI padArthamAM mIThAza lAvatuM nathI. arthAt Asakti pAmatuM nathI. / / 36 / /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 63 eka divasa Adarza bhuvanamAM, pUrNa zarIra zaNagArI, bharatezvara nija rUpa nihALe, samajaNanI balihArI re. prabhujI artha - eka divasa Adarza eTale arisA bhuvanamAM zarIrano pUrNa zaNagAra sajI bharatezvare potAnuM rUpa nihALyuM. te jotAM ja vicAra janmyo te bharatarAjAnI samajaNanI balihArI sUcave che. ||3LA mayUra kaLA karI nIcuM jotAM, tuccha piccha sama saratI aMgulIthI ratna-mudrikA, kArya apUrva seMcavatI re. prabhujI artha :- jema mora kaLA karI nAca karato hoya tyAre tuccha evuM eka pIMchu sarI paDe tema bharatezvaranI AMgaLImAMthI ratnanI mudrikA eTale vIMTI sarI paDI. te apUrva evA AtmakAryane sUcavanArI siddha thaI. 38aaaa. caMdra-kalA caMdrikA vinA, dIse divase jevI, darpaNamAM aMgulI dekhI, bharate azobhe evI re. prabhujI artha - jema caMdranI kalAo caMdrikA eTale cAMdanI vinA, divasamAM zobhA pAme nahIM, tema bharatarAjAe mudrikA vinAnI AMgaLIne darpaNamAM azobhyamAna dIThI. 39o. kAraNa zothI nIce jotAM patita mudrikA dekhe, vicAra-mALA tyAM UbharAtI, samajaNa lAve lekhe re. prabhujI artha :- aho! A AMgaLI zobhA rahita kema che? tenuM kAraNa zothI nIce jotA mudrikAne paDelI dIThI. te joIne vicAranI hAramALA eka pachI eka UbharAvA lAgI. tenA phaLasvarUpe bharatezvare potAnI samyakrasamajaNane lekhe lagADI dIdhI. 40. adabhuta vicAra-preraka thaI te : "azobhyatA che zAnI? pramANabheMta karI samaja Aje, vIMTI zAnI nizAnI re?" prabhujI artha - te mudrikA adbhuta vicArane preraNA ApanAra siddha thaI. A AMgaLInI asuMdaratA kharekhara zAne laIne che? tenuM pramANa zothI A vAtane jema che tema Aje samaju ke A vIMTI zAnI nizAnI che? enAvaDe hAtha zobhe che ke koI bIjI rIte? I41nA ema vicArI anya aMgulI, vIMTI rahita kare che, te paNa tevI aDavI lAge, azobhe hAtha Thare che re. prabhujI artha :- ema vicArI bharatezvare bIjI AMgaLIne paNa vIMTIrahita karI ke te paNa tevI ja aDavI jaNAI arthAtu hAtha azobhyamAna Tharyo. 4rA maNi vinAnA phaNI samA kara dekhI, mukuTa utAre, kalaza vinA devAlaya jevI zarIra zobhA ghAre re. prabhujI artha - maNi vinA sarpanI phaNA jevA hAtha azobhamAna joI, bharatezvare mastaka uparathI mANikyano mukuTa utAryo ke jema kalaza vinA devAlaya zobhe nahIM. tema mukuTa vinA zarIra zobhArahita jaNAyuM. [43.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 dUra gaLacavo karatAM grIvA, salila vinA nI kevI? hAra utAryuM uranI zobhA, tArA vaNa nabha jevI re. prabhujI artha :-- gaLacavo eTale puruSanA gaLAnuM eka ghareNuM te dUra karatAM grIvA eTale garadananI zobhA te salila eTale pANI vinAnI nadI jevI zobhArahita jaNAI. tathA hAra utAravAthI hRdayanI zobhA te tArA vagaranA AkAza jevI zUnya bhAsavA lAgI. / / 44 / / caraNa-sAMkaLAM kADhI letAM paga daMtUzaLa jANe, pAnarahita taru sama sarvAMge bhUSaNa tajI pramANe re. prabhujI artha :-- pagamAMthI sAMkaLA kADhI letA te paga daMzaLa eTale hAthInA dAMta jevA jovAmAM AvyA. ema sarva aMganA AbhUSaNono tyAga karavAthI pAnathI rahita vRkSanI jema, zobhArahita thayelA potAnA zarIrane joI, kharekhara zobhA kone laIne che te vAta pramANabhUta thaI gaI. 450 have vicAre : vIMTI mATI khANa taNI, rUpALI mudrikA banI tenI zobhA karI kalpanA bhALI re. prabhujI = artha :- have bharatezvara vicAre che ke mATInA kaNa sAthe maLela sonuM tathA jamInanI khANamAMthI nIkaLela hIrA mANekanI banelI vIMTI te paNa mATInI khANa samAna che. hIrA mArgekane sonAmAM jaDI tene rUpALI mudrikA banAvI, tene hAthamAM paherI suMdaratAnI kalpanA karI te vaDe meM zarIranI zobhA jANI. / / 46 // sarI paDI tyAM bhruduM dIThuM ; sau saMyogo evA, prayoga karI A jANI lIdhuM, paMkhI meLA jevA re. prabhujI artha :-- te mudrikA hAthamAMthI sarI paDI ke kaMI juduM dIThuM arthAt te hAthanI zobhA haNAI gaI. ema jagatanA sarva saMyogo kSaNika ane ane nAzavaMta che. A Aje prayoga karI jANI lIdhuM. sarva paMkhInA meLA jevuM che. je Aje che te kALe nathI. ||47nA artha : alaMkArita aMgulIthI zobhA hAtha taNI che, hAtha vaDe tana-zobhA mAnI, zobhA mArI gaNI e re. prabhujI - artha :- mudrikAothI zannagArela AMgaLIo vaDe hAtha zobhe che. hAtha vaDe A zarIra zobhe che. te zarIranI zobhAne huM mArI zobhA gaNuM chuM. 48) ati vismayatA! mArI manAtI, suMdara kAMti kevI? ratna-bhUSaNo, paTa be-raMgI dharatAM zobhe tevI re. prabhujI artha :-- atyaMta Azcarya che ke A mArI manAtI suMdara kAMti kone laIne che? to ke ratnanA banelA = AbhUSaNo vaDe tathA raMgaberaMgI paTa eTale kapaDA dhAraNa karavAthI te zobhA Ape che. / / 49 tvacA manohara dekhADe e, zarIra-guptatA DhAMke, nagnapaNuM nA gamatuM tethI, kaLA karI rAya-rAMke re. prabhujI suMdara krAMtine batAvanAra manohara tvacA eTale cAmaDI che. tathA kapaDA te zarIranI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 65 guptatAne DhAMke che. nagnapaNuM zobhAspada nathI, te gamatuM nathI. mATe rAya-raMka eTale rAjA ane garIba sarva lokoe te nagnatAnI azobhAne DhAMkavA tathA kRtrima zobhA batAvavA mATe AbhUSaNono upayoga karI kaLA karela che. I/50nA zarIra kharekhara! maLa-mUtrAdika malina mAlano bojo, hADa-mAMsanA mALA upara, nADI-vela caDha, jojo re. prabhujI artha :- A zarIra kharekhara jotAM maLa-mUtrAdika malina mAlano ja bojo che. tene A jIva upADIne phare che. A zarIra hADa-mAMsano mALo che. tenA upara nADIorUpI velo caDhelI che. ApanA zI viparItatA! yugala-puMje, mamatA zAnI mAnuM? parathI zobhe zarIra to para, mAnuM mAruM zAnuM re? prabhujI artha:- aho! kevI viparItatA! A pudgalanA puMjathI banela zarIramAM huM zAnI mamatA karuM chuM? A zarIra para vastuthI zobhe che mATe te paranuM che. ene huM mAruM kevI rIte mAnuM? parA vicitratA zI! mamatA mAnI, vRthA veThato duHkho; zarIra tajI AtmA uDI jAze, svapasamAM sau sukho re. prabhujI artha - aho kevI vicitratA, kevI bhramaNA, kevI bhUla ke A zarIrane mAruM mAnI huM tenA nimitte vRthA aneka prakAranA duHkho veThuM chuM. kemake mAro AtmA jyAre A zarIrane ahIM ja mUkI paraloke jaze, tyAre A dehavaDe meLavelA sarva bhautika sukho to svapna jevA thaI jaze. //pa3. aMte zaba banI paDI rahe A, zaMkA emAM zAnI? atyAre paNa e nA jANe; zabamAM mamatA mAnI re. prabhujI artha - aMte A kAyA maDadu banI ahI ja paDI raheze. emAM koI zaMkAne sthAna nathI. atyAre paNa A kAyA kaMI jANatI nathI. chatAM maDadA jevI A kAyAne jIve potAnI mAnI che. pa4. pUrve hartA nahi kAyA mArI, bhAvimAM na thavAnI, vartamAnamAM mArI mAnI, paNa te jahaeNra javAnI re. prabhujI artha :- pUrva janmamAM A kAyA mArI nahotI. bhaviSyamAM paNa AyuSya pUruM thaye A mArI thavAnI nathI. vartamAnamAM meM ene mArI mAnI che, paNa te jarUra javAnI che arthAt eka divase maraNa AvyuM A kAyAno avazya viyoga thaze. papA thaInA, che nahi, thaze nahIM muja, mUrNapaNe muja mAnuM, kAyA-mAyA karI parI A, mAnuM je na javAnuM re. prabhujI artha:- A kAyA mArI thaI nahIM, che nahIM ane thaze paNa nahIM; chatAM mUrkhanI jema tene mArI mAnuM chuM, mATe have A kAyAnI mohamAyAne parI eTale dUra karIne je kadI mArAthI dUra jAya nahIM evA AtmAne ja mAro mAnuM. pA. mArI kadIye thatI nathI to, ucita na enA thAvuM, "mArI mArI karI maruM paNa, aMte tarjIne jAvuM re. prabhujI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 66 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- A kAyA mArI kadI paNa thatI nathI, to mAre paNa enA thavuM ucita nathI. A kAyA mArI che, mArI che, ema karatAM marI jAuM chuM, chatAM te mArI thatI nathI. ane aMte tene ahIM ja mUkIne javuM paDe che. paNa jyAre mArI nahi e tyAre huM eno nahi, ghAruM; vivekabuddhi ema kahe che, dRDhatA karI vicAruM re. prabhujI artha - jyAre A kAyA mArI nahIM tyAre huM paNa eno nahIM e vAtane manamAM ghArI rAkhuM. hitAhitanA bhAnavALI vivekabuddhi ema kahe che. mATe e vAtane manamAM draDha karI tenA upara khUba vicAra karuM. ||58 jagamAM je para atulya prIti, te nA nIkaLI mArI, to paranI kAyA para mAyA, bhrAntinI bImArI re. prabhujI artha :- jagatamAM je upara amApa prema che evI kAyA paNa jyAre mArI thaI nahIM, to paranI kAyA upara moha karavo te to kharekhara AtmabhrAMtinI bImArIne ja vadhAranAra che, arthAtu dehAdhyAsane gADha karanAra che. //palA. aho! bahuM huM baeNlI gayo A moha-madirA-chAke, zA zA meM saMbaMdho bAMdhyA? mAthe mRtyu tAke re. prabhujI artha - aho! A moharUpI madirAnA chAke arthAt nazAmAM huM badhuM bhUlI gayo. meM kevA kevA saMbaMdho bAMdhyA; jyAre mAthe to mRtyu tAkI rahyuM che. //6olii. aho! keTalIya yuvatI-saMkhyA, saMkhyAbaMgha tanujo, aDhaLaka lakSmI, asaMkhya vaibhava, rAjya cha khaMDa taNuM jo re. prabhujI artha - aho! strIonI saMkhyA keTalI, saMkhyAbaMdha tanujo eTale putro, aDhaLaka lakSmI, asaMkhya vaibhava tathA cha khaMDanuM rAjya; keTalI badhI upAdhi bhogavuM chuM. ema bharata cakravartI vicAre che. 61aaaa leza mAtra mAruM nahi emAM, bhogavato kAyAthI, te kAyA nA mArI TharI to, saryuM sarva mAyAthI re. prabhujI artha:- uparokta strI, putrAdi sarva vastuomAM leza mAtra mAruM nathI. ene je kAyAthI bhogavuM chuM te kAyA paNa mArI TharI nahIM to A sarva mAyAmohanA sAdhanothI have mAre saryuM. mAre emAnuM kAMI joIe nahIM. karA. saune mAthe maraNa nihALuM, viyoga najare tarato, nadInAva-saMyoga samuM sau, mohe mAruM karato re. prabhujI, artha :- saune mAthe maraNa che, e joI rahyo chuM. tethI sarvano viyoga thavAno che e najara AgaLa tare che. A badhA saMbaMdho, nadI pAra karavA mATe judA judA dezanA vyaktiono thoDI vAra mATe jema nAvamAM saMyoga thAya tenA samAna che. chatAM mohathI jIva tene mArA mAne che. I63 putra mitra lalanA lakSmIne, nathI mAnavA mArAM, huM eno nahi, e mArAM nahi; lAge sarve nyArAM re. prabhujI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 67 artha :- have putra, mitra, lalanA eTale strI tathA lakSmIne mArA mAnavA nathI. huM eno nahIM; e mArA nahIM. anyatva bhAvanA ciMtavavAthI e sarve mArAthI nyArA jaNAya che. 64 puNyAdi sAthI je pAmyo, temAM kazuM na mAruM, mArApaNuM jo nA mUkyuM to phaLa nahi Ave sAruM re. prabhujI artha - puNyAdinA kAraNo upAsavAthI je A riddhi siddhi huM pAmyo chuM, temAM kazuMya mAruM nathI. jo have paNa A padArthomAM mArApaNuM na mUkyuM to tenuM phaLa sAruM Avaze nahIM, arthAt mAThI gatinuM kAraNa thaI paDaze. 65aa raudra narakano bhoktA karavA nathI mArA AtmAne; ha paNa jo nA catuM huM to, maLyo na paramAtmAne re. prabhujI artha - mArA AtmAne raudra eTale bhayaMkara evI narakano bhoktA karavo nathI. hajI paNa jo huM nA cetuM to paramAtmA zrI RSabhadevane huM maLyo ja nathI ema mAnIza. 66aaaa. seMsaTha glAdhya janomAMno huM, prabhutA prApta gumAvuM, zaramAvA jevuM te jevuM - jagamAM zuM? ura lAvuM re. prabhujI artha - tresaTha glAdhya eTale prazaMsA karavAlAyaka evA puruSomAMno huM eka chuM. mane je prabhutA prApta thaI che tene khoI besavA jevuM karuM chuM. AthI vizeSa jagatamAM zaramAvA jevuM bIjuM zuM che? e vAtane huM hRdayamAM lAvI vicAra karuM. kazA e putro pramadA, e vaibhava, nahi sukhanAM denArAM, koI upara anurAga na rAkhuM; mArAM nathI thanArAM re. prabhujI artha - e putro, pramadA eTale suMdara strIo tathA vaibhava e kharA sukhanA denArA nathI. mATe koI upara have anurAga rAkhuM nahIM. e mArA koI kALe thanArA nathI. 68. muktiphaLa denArAM tapane tapatA te vivekI, tattvavedI phaLa tananuM pAme, ghanya! munivara TekI re." prabhujI artha - pAMca indriyanA viSayothI virakta thaI muktiphaLane ApanAra evA tapane tapatA munivaro ja kharA vivekI che. je A zarIra maLyAnuM phaLa AtmatattvanuM vedana pAme che. evA TekI eTale zraddhAvALA munivarone ghanya che. 6lA. mamatA-sAMkaLa tUTI tyAM to zreNI nirmaLatAnI caDhatA zrI bharatezvara bhUpati, banatA kevaLajJAnI re. prabhujI artha - manamAMthI moha mamatAnI sAMkaLa tUTI ke zIdhra nirmaLa evI kSapaNa zreNI para ArUDha thaI zukladhyAnane pAmI, sarva ghAtIyAkarmano kSaya karI. zrI bharatezvara bhUpati kevaLajJAnane pAmyA. 70nA Asana indra taNuM kaMpyAthI, avadhijJAne jANe : bharata bhUpati thayA kevaLI, vicare udaya pramANe re." prabhujI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 68 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha :- indranuM Asana kaMpAyamAna thayuM. tethI avadhijJAne jANyuM ke bharatarAjA kevaLajJAnI thayA che, ane udaya pramANe vicare che. II71aaaa stave indra AvIne bhAve : "ghanya! kevaLI jJAnI, pitA sama jagane upakAraka, aho! nirabhimAnI re. prabhujI, artha - indra tyAM AvI bhAvathI stavanA karatAM kahyuM che kevaLajJAnI! Apane ghanya che. pitA zrI RSabhadeva samAna Apa paNa aho! nirabhimAnI, jagata jIvonuM kalyANa karavA mATe have upakAraka banyA cho. II72aaaa jJAna parama pAmyA tapa vinA, gUDha tapasyA-ghArI, indrapada-saMtApa zamAvavA, sevA meM svIkArI re. prabhujI artha - he aMtaraMga gUDha tapasyA-ghArI! Apa bAhya tapa karyA vinA parama eTale utkRSTa kevaLajJAnane pAmyA. A mArI indrapadanI upAthinA saMtApane zamAvavA huM ApanI sevAmAM hAjara thayo chuM. paramakRpALudeva paNa evA aMtaraMga gUDha tapazcaryAnA ghAraka hatA. //73nA caraNa-kamaLamAM citta raho, prabhu, viSaya-vAsanA TALo, harI kaSAya-kalaMka have jhaTa, janma-maraNa muja vALo re. prabhujI artha - he prabhu! ApanA caraNakamaLamAM mAruM citta sadAya raho. mArI viSaya-vAsanA TALo. kaSAyarUpI kalaMkane have jhaTa harI laI mArA janmamaraNane bALI nAkho. 74 rAjya pitA pAsethI pAmI, vRddhi karI dIpAvyuM, tema ja kALa yathArtha pAkatAM, kevaLa jJAne AvyuM re. prabhujI artha - pitAzrI RSabhadeva pAsethI rAjya pAmI, tenI vRddhi karI dIpAvyuM. tema ja yathArtha kALa pAkatAM kevaLajJAna paNa AvI maLyuM. II75aaaa gharma-vAraso have dIpAvo, sahaja svabhAvI svAmI, atyuttama upadeze amane ndavarAvo, niSkAmI re." prabhujI artha - he sahaja svabhAvI svAmI! pitAzrI RSabha prabhunA gharma vArasAne have dIpAvo. he niSkAmI! ati uttama upadeza ApI amane paNa samatArasamAM snAna karAvo. II76nA sahaja svabhAve bharata-kevaLI nirmamatA upadeze, samatA-rasa bahu jIvo cAkhe, jIvana navuM praveze re. prabhujI. artha :- sahaja svabhAve kevaLI evA zrI bharatezvare mamatvarahita thavAno upadeza Apyo. jethI ghaNA jIvoe samatArasane cAkhyo ane jANe navuM jIvana AvyuM hoya evo anubhava thayo. II7thA. grAma, nagara, pura, pATaNa pharatAM aSTApada para Ave, vairAgye bharapUra karIne zrotAne samajAve re. prabhujI artha :- RSabhasvAmInI jema kevaLI thayelA bharatamuni; grAma, nagara, pura, pATaNa vageremAM
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) zrI RSabha jinezvara bhAga-7 5 69 vairAgyathI bharapUra gharmadezanA vaDe bhavya prANIone eka lAkha pUrva sughI samajAvatAM aMte zrI aSTApada parvata upara AvyA. II78 zaradamegha sama vRSTi karatA, kailAse zailezI aMtima kriyA karatA dIse munivara bharata alezI re. prabhujI artha - zaradaRtunA megha samAna boghanI vRSTi karatAM kailAsa eTale aSTApada parvata upara jaI vidhi sahita cartuvigha AhAranuM pratyAkhyAna karyuM. eka mAsane aMte zrI bharata munivara zailezIkaraNanI aMtima kriyA karatA alezI eTale vezyA vagaranA thayA. II79thA. traNe yoganI kriyA rokI niHspRha siMha samA te, tana-piMjaramAM sthira thaI UbhA, sukhI sarve vAte re. prabhujI artha :- mana vacana kAyAnA traNe yoganI kriyAne rokI nispRha evA bharata mahAmuni, tanarUpI piMjarAmAM jema siMha alipta besI rahe tema kAusagga dhyAnamAM sthirapaNe UbhA rahyA. te samaye teo sarva prakAre sukhI hatA. 80nA Ayu-aMte eka samayamAM loka-zikhara sighAvyA, indrAdi devo te jANI, utsava karavA AvyA re. prabhujI artha - AyuSyanA aMte eka samayamAM bharata kevaLI lokanA zikhara upara jaI mokSamAM virAjamAna thayA. indrAdi devoe paNa AvI kevaLajJAnano utsava karyo. bharatezvare sittotera lAkha pUrva kumArapaNAmAM nirgamana karyA, jyAre pitAzrI RSabhadeva rAjya karatA hatA. zrI RSabhadeva dIkSA laI eka hajAra varSa chadmastha avasthAmAM rahyA. tyAre eka hajAra varSa sughI bharatezvare mAMDalika rAjA tarIke kALa nirgamana karyo. pachI cha lAkha pUrvamAM eka hajAra varSa jUna eTalo samaya cakravartIpaNAmAM pasAra thayo. kevaLajJAna thayA pachI eka lAkha pUrva sudhI pRthvI para vicarI bhavyone boghadAna ApyuM. ema kula corAzI lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavI mahAtmA bharatezvara mokSapadane pAmyA. 181 RSabhasena Adi gaNaghara paNa siddhi pAmyA sarve, arkakIrti Adi rAjAo ghAre gharma agarve re. prabhujI artha :- RSabhasena Adi gaNagharo paNa sarve mokSa siddhine pAmyA. tathA arkakIrti Adi rAjAoe abhimAna rahita thaI Atmagharmane aMgIkAra karyo. II8rA. bhArata-pavitrita arIsAbhavane, aneka vaMzaja bUkayA, sarva karma haNavA te vIro, pUrNa zaktie jhUjhayA re. prabhujI artha :- bharatezvare kevaLajJAna pragaTAvI je arIsAbhavanane pavitra karyuM te ja arIsAbhavanamAM temanA aneka vaMzajo bUjhayA. bharatezvaranA rAjyAsana bhogIo uparAuparI e ja Adarza bhuvanamAM kevaLajJAna pAmyA. aMtima daMDavIrya rAjA sughI kevaLajJAna pAmyA. sarva karmo haNavA arthe te vIro potAnI pUrNa zaktino upayoga karI karmonI sAme jhUkyA ane teno parAjaya karI kevaLajJAna pragaTAvyuM. I83mA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 prajJAvodha-vivecana bhAga-2 Adi devanA uttama carita, je jana vRtti vALe, te vairAgyAdi sau pAmI svarUpa nija saMbhALe re. prabhujI bothabo bhava tarIe. artha :- AdinAtha zrI RSabha jinezvaranA uttama caritramAM je jana potAnI vRttine sthira karaze te vairAgya, upazama, tyAga, bhakti Adi sarvane pAmI, potAnA AtmasvarUpanI saMbhALa leze. jenA phaLasvarUpa kevaLajJAna pragaTa thaI zAzvata sukhasvarUpa evA mokSapadane pAmaze. mATe he prabhujI! janma maraNathI mukta thavA amane paNa bodha Apo; jethI ApanA boghabaLe ame paNa bhavasAgarane tarI jaIe. 584nA RSabhadeva bhagavAna zuddha Atmatattvane vicArI potAnA paramAtmapadane pAmyA; tema huM paNa mArA paramAtma svarUpane pAmavA arthe, paramakRpALudevane mArA AtmAnA hitakArI evA hitArthI prazno jemake huM AtmA chuM to tene kevI rIte jANavo, AtmA nAmano padArtha nitya che tenuM zuM pramANa? jIva karmano kartA che ane teno bhoktA che te kema jANI zakAya? jIvano mokSa che to te kema thato nathI? vaLI mokSa hoya to te prAptinA upAya zuM? vagere prazno pUchI zaMkAnuM nivAraNa karuM. jethI satya zuM che te jANIne te pramANe vartavA puruSArtha karuM. evA praznonA khulAsA AgaLanA pAThamAM ApavAmAM Ave che te nIce pramANe che H (106) hitArthI prazno bhAga-1 (rAja samara tuM, rAja samara tuM, rAja hRdayamAM rAkhIne--e rAga) Te zrImad sadguru rAjacaMdra-pada, caMdra-caMdrikA sama caLake, sau saMzaya TALaka bALakanA, vaMdana karuM huM umaLake; trividha tApa bALe kaLikALe, mahAmoha mUMjhI mAre, surataru sama sadguru jaeNvane tyAM, Azraya daIne ugAre. 1 artha :-- paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhunuM sadguru pada te caMdramAnI zItala caMdrikA eTale cAMdanI samAna sarvatra jJAnano pavitra prakAza phelAvanAra che. te jJAnavarDa mArA jevA ajJAnI bALakanA sarva saMzayo nAza pAme che. mATe ApanA caraNakamaLamAM huM umaLakAthI praNAma karuM chuM, A kaLikALamAM jIvone Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa trividhatApa vizeSapaNe bALI rahyo che. ane mahAmoha eTale darzanamoha athavA ajJAna ke mithyAtva kaho, te jIvane indriyonA bhogomAM sukha buddhi karAvI, te meLavavA mATe mUMjhavI mAre che. tevA samayamAM surataru eTale kalpavRkSa samAna sadguru bhagavaMtano je Azraya grahaNa kare tene zaraNa ApI te jIvano uddhAra kare che. / / 1 /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) hitArthI prazno bhAga-1 5 7 1 koNa are! huM?" te nA jANuM, je je jANuM te jAdu, digmaDhatAno doSa mahA A, huM ajJAna-vane kUduM; dUra karI duSkALa taNo bhaya, ghana garje nabhamAM jevo, sadguru-bogha zravaNapatha Ave, sau saMzaya-harato evo; 2 artha - jyAre mane zaMkA thaI ke are!huM koNa chuM? te to jANato nathI. ane je je jANuM chuM te badhuM pudagalanuM jJAna che. te badhuM ja che. te mArI jAtane oLakhavAmAM madadarUpa thAya evuM lAgatuM nathI. huM to dizAmUDha thayo chuM. A mahAdoSane lIdhe huM hamezAM potAne jANyA vagara ajJAnarUpI vanamAM ja kudakA mAruM chuM. jema duSkALano bhaya dUra karavA AkAzamAM ghana eTale vAdaLA garje che tema mArI sarva zaMkAone dUra kare evo sadguruno bogha zravaNapatha eTale sAMbhaLavAnA mArga thakI AvI ane svarUpanuM bhAna karAvA lAgyo. rA. "deha-devaLa deva are! tuM, moha-madirAthI ghelo, kAyA-mAyA parastrI-prIti, toDI Ava ahIM vhelo; zarIra-gartamAM ALoTe tuM, bhUlI bhAna nija maMdiranuM, jJAna-maMdira aho! ApaNuM, Ava batAvuM aMdaranuM. 3 artha :- sadguru bhagavaMta kahevA lAgyA : are! A deharUpI devaLamAM AtmArUpI deva rahelo che ane tuM moharUpI dArUnA nazAthI ghelo banI gayo chuM. have A kAyAnI mohamAyArUpa parastrInI prIti toDIne zIdhra ahIM Ava. tuM A zarIrarUpI garta eTale khADAmAM potAnA gharanuM bhAna bhUlIne ALoTe che. aho! ApaNuM ghara to jJAna maMdira che. te aMdara AtmAmAM raheluM che. te ahIM Ava tane batAvuM. 3aaaa kaSAya-kIcaDa viSaya-gaTara-jaLa, gaMthAtuM tarjI UTha jarI, boghatIrthamAM snAna karI jhaTa nirmaLa thA, utsAha gharI; niMdyakarma-macchara karaDe A, janmamaraNarRpa roga kare; tvarA karI jo jAgI UThe, sarva duHkha-bIja bogha hare. 4 artha:- A kaSAyarUpI kIcaDa ane viSayarUpI gaTaranuM gaMdhAtuM jaLa tajIne jarA Ubho thA. utsAha gharI sapuruSanA bogharUpI tIrthamAM snAna karIne have jhaTa nirmaLa thA. viSayomAM pravRtti te niMdyakarmarUpa macchara karaDavA barAbara che. ane tenA phaLamAM janmamaraNarUpa roga UbhA thAya che. mATe have jo tuM tvarA karIne eTale jaldIthI jAgI UThe to sarva duHkhanA bIjarUpa A viSayakaSAyane puruSano bogha avazya bALI nAkhaze. jo zuddha, buddha caitanyasvaraeNpa tuM sukha-sAgara jo samaje to; veSa bhikhArIno le rAjA, paNa bhikSuka nathI e to; tema vase tuM bhava-nATakamAM, pudgala bhIkha sadA mAge, veSa tajI nija pada saMbhALe to tRNa sama sau jaga lAge. 5 artha - tuM 'zuddha buddha caitanya ghana, svayaMjyoti sukhadhAma" cho. evA tArAmAM ja rahelA sukhasAgarane jo tuM samaje to. jema koI rAjA bhikhArIno veSa le paNa te kharekhara bhikhArI nathI; tema tuM paNa saMsArarUpI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 2 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 nATakamAM aneka deva, nArakI, tiryaMca, strIpuruSAdinA veSa dhAraNa karIne sadA ghara, paisA, strI, putrAdinI bhIkha mAgyA kare che, paNa te aneka prakAranA deharUpI veSamAM thayelI Atmabuddhine tajI jo potAnA AtmasvarUpanI saMbhALa le to AkhuM jagata tane nRNa samAna bhAsaze. pA! deha-jALamAM sapaDAyo che, dRzya deha nija phUpa mAne, deha gaNI ciMtAmaNi rakSa, rahe sadA tenA dhyAne; rAkhI rahe nahi, jarphera javAnI kAyA topaNa te draSTi parabhavamAM laIne jIMva jAto; deha gaNe nija kuMdraSTi....6 artha :- he AtmA! karmavaza tuM A deharUpI jALamAM sapaDAyo chuM. rUpI evA pudgala dravyanA banelA A dehane tuM potAnuM svarUpa mAne che. A dehane ciMtAmaNi ratna samAna gaNI enI rakSA kare che ane sadA A dehane ja sukhI karavAnA dhyAnamAM tuM rahe che. paNa A kAyA koI prakAre rAkhI rahI zake ema nathI; te jarUra nAza pAmaze. ema hovA chatAM A deha te mAro che evI kudraSTi eTale mithyAdraSTine jIva parabhavamAM sAthe laIne jAya che; ane e ja mithyAtvanI paraMparA cAlu rahevAno mukhya prakAra che. phA parabhava kevo? zAne levo? samaja nA huM maMdamati, kRpA karI he! karuNAsiMdhu, samajAvo." evI vinati; A bhava parabhava svAnubhavathI jANI saguru ema kahe : "hoya yogyatA ke ArAghana pUrvataNuM te marma lahe. 7 have jijJAsu bIjo prazna kare che : artha - parabhava zuM che? te zA mATe levo paDe? huM maMdamati hovAthI A vAtane samajato nathI. mATe kRpA karIne he karuNAsiMghu prabhu! A vAta mane samajAvo evI mArI vinaMtI che. tyAre A bhava parabhavane svaAtmAnA anubhavavaDe jANanArA evA sadguru bhagavaMta kahevA lAgyA ke jo yogyatA hoya athavA pUrvabhavanuM ArAdhana hoya to A vAtanA marmane tuM samajI zake. zA. matijJAnano smRti bheda che, tenI nirmaLatA jene, pUrvabhavonA prasaMga Ave spharI A bhava sama tene; giri, guphA, vana, upavana jotAM paricita lAge, maLI rahe koI koI te ghanya kALanI nizAnIo, pratyakSa lahai. 8 jAtismaraNajJAnavaDe parabhavanI jIvane zraddhA Ave che. tethI e viSe jaNAve che : artha:- jAtismRtijJAna e matijJAnano bheda che. matijJAnanI jene nirmaLatA hoya tene pUrvabhavonA prasaMgo A bhavanI jema phurI Ave che. pahADa, guphA, vana, upavana jotAM tene paricita lAge che. jema paramakRpALudeve IDarano gaDha joI kahyuM ke ahIM bhagavAna mahAvIra vicaryAno bhAsa thAya che. athavA junAgaDhano gaDha jotAM paramakRpALudevanA jAtismaraNajJAnamAM ghaNo vaghAro thayo. athavA pUrvabhavanI koI nizAnIo maLavAthI paNa jAtismaraNazAna Upaje che. jema saMpratirAjAne potAnA pUrvabhavanA gurunA darzana thatAM, emane meM kaMI joyelA che teno uhApoha karatAM pUrvabhavamAM temanI sAthe je ghanya kALa gayo tenI nizAnI, nimitta pratyakSa maLatAM jAtismaraNajJAna thayuM. te vaDe punarjanmanI jIvane zraddhA Ave che. IITA
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) hitArthI prazno bhAga-1 5 73 punarjanmanI siddhi sahaje athavA yogAbhyAsa vaDe, sadguru-zAstra zraddhA Avya, sAttvikatA tevI sAMpaDe; sAttvikatA tevI A kALe durlabha, tethI na niHzaMkA, trivigha tApanI mUcha jhAjhI, nahi satsaMgati-utkaMThA. 9 artha - pUrvanA ArAghanathI koIne punarjanmanI siddhi sahaje thAya che athavA yogAbhyAsavaDe paNa thAya che. vaijanAtha yogAbhyAsanA abhyAsI hatA. "emaNe kaheluM ke paramakRpALudeva pUrvabhavamAM uttara dizAe himAlayanI bAjumAM vicarelA. te viSe kRpALudeve kahyuM ke "emaNe tamane mithyA kahyuM nathI" (212) vaijanAtha zvAsocchavAsa rokatA tethI emanuM mana nirmaLa hatuM, tethI potAnA ane bIjAnA bhava jANI zakatA. pUrvabhavamAM kRpALudeva nepALamAM rAjakumAra hatA, ema kaheluM." (bo.2 pR.303) sagurunA boghelA zAstromAM zraddhA AvavAthI paNa tevI aMtarAtmAmAM sAtvikatA sAMpaDe che ke jethI punarjanmanI jIvane zraddhA thAya. paNa tevI sAtvikatA eTale bhAvonI nirmaLatA A kaLikALamAM AvavI durlabha che. tethI jIva parabhava viSe niHzaMka thaI zakato nathI. temaja A paMcamakALamAM Adhi, vyAdhi ane upAdhirUpa trividhatApanI mUcha vizeSa hovAthI tathA satsaMga karavAnI vizeSa utkaMThI na hovAthI AtmAmAM evI pavitratA pragaTatI nathI. lo svamAna ne viparIta mAnyatA parabhava-pratIti khALI de, jijJAsuM jIvo e vAto ati utsAhe TALI de; niHzaMka pratIti parabhavanI jo Upaje oNvane koI rIte, Atmahita karavA prerAze, dIrghadraSTithI te prIte. 10 artha :- potAnuM abhimAna ane padArthanuM viparIta zraddhAna, e parabhava pratye thatI zraddhAne khALe che arthAta roke che. paNa jijJAsu jIvo to ati utsAhathI sadgurunA boghabaLe AtmA che, te nitya che vagere jANI, parabhava pratyenI viparIta mAnyatAne TALI de che. jo koI rIte paNa jIvane parabhavanI niHzaMka pratIti Upaje to tenI dIrghadraSTi thaze, ke jo huM A bhavamAM pApa karIza to parabhavamAM mArI durgati thaze. ema vicAra AvavAthI te A bhavamAM premapUrvaka Atmahita karavA mATe prerAze. 10nA ema vicArI anumAnAdi pramANathI suzo sAthe parabhava-siddhi buddhibaLathI, jijJAsuM te ArAze; jAti-vaira jIvomAM dekho, vicitra rRpa-guNa-saMpatti, parabhavane jo nA mAno to kayA kAraNe utpatti? 11 artha :- jene Atmahita karavuM che, evA sujJa puruSo to potAnA buddhibaLe anumAna pramANathI Agama pramANathI ke upamAna (draSTAMta) pramANathI parabhavanI siddhi kare che. pachI jijJAsa jIvo parabhava sughAravA mATe sadgurunI AjJAnuM ArAghana kare che. jAti vaira sApa ane noLiyAmAM ke mora ane sApamAM ke bilADI ane uMdaramAM pratyakSa joIe pUrva saMskAra na mAnIe to zuM mAnavuM? temaja lAkho manuSyo hovA chatAM temanA rUpa judA, guNomAM taphAvata tathA ghanasaMpattimAM ke zarIra saMpattimAM paNa vicitrapaNuM jovAmAM Ave che. jemake koI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 574 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 lUlo che, to koI laMgaDo che, koI kANo che to koI buddhihIna che, koI mUMgo che to koI bahero che, koI AMghaLo che. parabhavane jo na mAnIe to kayA kAraNe A baghA khaMDita aMgavALA utpanna thayA? e vicArIe to pUrvabhavanI pratIti Ave che. ll11. kaho, vAraso! te nA sAcuM; samAna vArasa nA bhALo, bhAva vaDe sau bheda kaho to, bhAva-hetu paNa nihALo. karma vinA nahi sAco hetu vicAratAM bIjo jaDaze; pUrva karma mAno to parabhava parANe ya gaNavo paDaze. 12 artha - koI ema kahe ke e to vArasAgata maLyuM che paNa te vAta sAcI nathI. kemake pitA buddhizALI hoya ane teno putra buddhihIna paNa hoya che. vaLI bIjo putra buddhizALI paNa hoya che. tathA bhagavAna mahAvIranA samayamAM pitA kAlasaukarika kasAI hovA chatAM teno putra sulasa dayALu hato. tyAre koI ema kahe ke jIvonA bhAva judA judA hovAthI dareka vyaktimAM bheda paDe che. jemake pitA kAlasaukArika kasAInA bhAva krUra hatA ane putra sulasanA bhAva dayALu hatA, mATe pitA-putramAM bheda paDyo. to pachI pitAne krura ane putrane dayALu ema judA judA bhAva thavAnA kAraNo zuM? tenI tapAsa karo. te tapAsa karatAM pUrvabhavanA saMskAra sivAya bIjo koI kAraNa vicAratAM jaDaze nahIM. ane jo te kruratA ke dayALupaNAnA bhAva pUrvabhavanA saMskAra mAnIe to parabhava che ja; e parANe paNa mAnavuM paDaze. 12aa vRkSa bIjathI, bIja vRkSathI, paraMparAno pAra nahIM; tema zubhAzubha bhAve bhava karato rjIva saMsAra mahIM; azuddha bhAva zubhAzubha jANo bIja puNyane pApa taNAM, sukha-duHkhaTTepa phaLa saMsAre cAkhI bAMghe karma ghaNAM. 13 artha - bIjathI vRkSa ane vRkSathI bIja, e paraMparA anAdikALathI che. eno koI pAra nathI. tema jIva paNa A saMsAramAM anAdikALathI dareka bhavamAM zubhAzubha bhAva karato Avyo che. zubhAzubha bhAvane azuddhabhAva jANo; te puNya ane pApanA bIja che. zubha azubhabhAvanA phaLa sukhadu:kha Ave che. tene A saMsArI jIva cAkhI eTale bhogavI te nimitte pharI rAgadveSa karI navA ghaNA karma bAMdhe che. e paraMparA anAdithI cAluM che. 13 narakagatimAM duHkha ekalAM, niraMtara bahu kALa sahe, nigodamAM nizceSTapaNe te janmamaraNa karato ja rahe; sura-sukha koIka kALe pAme, Atmika sukha to tyAMya nahIM; durlabha narabhava mahA puNyathI pAme, tyAM taka kharI kahI. 14 artha - azubha karmanA phaLamAM jIva narakagatimAM niraMtara ekalo ghaNA kALa sughI duHkhane sahana kare che. tathA nigodamAM te ceSTArahitapaNe mAtra janmamaraNa ja karato rahe che. devalokanA sukha, jIva koIka vAra pAme che. tyAM paNa Atmika sukha nathI; mAtra indriyothI bhogavAtuM kSaNika sukha che. A durlabha mAnavadehane jIva mahApuNyanA udayathI pAme che. tyAM AtmAnuM kalyANa karavAnI kharI taka che. kemake
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) hitArthI prazno bhAga-1 5 75 mAnavadehamAM devaloka jevA AtmAne bhulAve tevA sukha nathI ane naraka jevA duHkha nathI paNa madhyama che. mATe jIva jo ghAre to A dehamAM samyakdarzana pAmI AtmAnuM paramapita karI zake. 14 je je mokSa gayA bheMtakALe, te te narabhava lahI gayA; vartamAnamAM mokSa jatA te, nararUpe ja kRtArtha thayA; bhAvikALe janAra je jana mokSe te paNa nara banaze; evo yoga kadAcita Ave, Avelo vahI jAya naze - 15 artha - je je jIvo bhUtakALamAM mokSe gayA, te sarva narabhava pAmIne gayA. vartamAnakALamAM mahAvidehakSetrathI mokSe jAya che te paNa manuSyadehane pAmI kevaLajJAna pragaTAvI kRtakRtya thaIne jAya che. bhaviSyakALe paNa je jIvo mokSe janAra che te manuSyadehane ghAraNa karaze. evo mAnavadehano joga ApaNI jema kadAcita Ave, paNa jo ATha madanA nazAmAM jIva rahe to te vyartha vahyo jAya che. 15 ghanamada, raeNpamada, baLamada, kuLamada, jJAnAdika-madathI bhUle, te jana narabhava hArI pAchA lakhacorAzImAM rUle; durlabha Avo yoga pharIthI maLavo durlabha gaNI karo sakaLa, sugharma ArAthI prIte, bhava-saMkaTa sau pariharo. 16 artha :- ghanamada, rUpamada, baLamada, kuLamada, jJAnamada, jAtimada, aizvaryamada ane tapamada e ATha madamAM rahI, je sadguru AjJAe gharmakartavyanI ArAghanAne bhUle te jIva manuSyabhavane hArI jaI pharIthI lakhacorAzI jIvayonimAM rajhaLe che. mATe Avo joga pharIthI maLavo durlabha jANI have prItipUrvaka ratnatrayarUpa sagharmane ArAthI A mAnavadehane saphaLa karo tathA cAragatirUpa saMsAramAM bhogavavA paDatA sarva saMkaTone pariharo. 16 samyajJAna taNI gaMgAmAM snAna karIne zuddha bano, sagusevA amUlya mevA-bhakSaNa, bhUSaNa guNa gaNo; suMdara samatA-zadhyA viSe, Atma-rati, satI-upabhoge kRtakRtyatA samaja samaje; cUke nahi uttama yoge." 17 have ratnatrayarUpa sagharmanI ArAdhanA kevI rIte karavI te saguru jaNAve che : artha - samyajJAna eTale sadguru bogha dvArA AtmA vagerenI sAcI samajaNa meLavavArUpa jJAnagaMgAmAM snAna karI, viSayakaSAyarUpa melane ghoI prathama zuddha bano. pachI saguru sevA eTale temanI AjJAne amUlya evA samAna mAnI tenuM bhakSaNa karo, arthAt temanI AjJAmAM sadAya raho. tethI kSamA Adi je guNo pragaTe tene AtmAnA AbhUSaNa mAno. pachI AtmajJAna thaye suMdara samatArUpI zayyAmAM, AtmAmAM ramaNatA karavArUpa satIno upabhoga karI potAne kRtakRtya mAno. daza draSTAMte durlabha evo A mAnavadeha maLavAthI temaja paramakRpALu sadagurudevano uttama yoga prApta thavAthI maLelI evI amUlya takane samaju puruSo kadI cUke nahIM, paNa teno apUrva lAbha le. II17nA "ghara, ghaMghA, ghana, svajana gaNI huM mArAM, mAyA gharI pharato; te to sAthe koI na Ave; baMgha niraMtara huM karato.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 576 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 paNa samaja nA, have karuM zuM? zAne mAnuM sAcuM huM? Apa kRpALuM, bogha-dAnathI samajAvo e yAcuM chuM. 18 pharI jijJAsu zrI gurune prazna kare che : artha - he prabhu! ghara, ghaMghA, ghana ane svajana Adine mArA gaNI, temanA pratye mAyAmoha gharIne A jagatamAM huM pharyA karuM chuM. paNa maraNa thaye AmAnuM koI mArI sAthe Avaze nahIM, ane huM to temanA nimitte niraMtara karmabaMgha karyA karuM chuM. paNa have mAre zuM karavuM joIe? te mane samajAtuM nathI. mAre zAne sAcuM mAnavuM joIe? te Apa kRpALu, mane boghanuM dAna daI samajAvo; e ja mArI ApanA pratye yAcanA che. 18aaaa trivigha tApa TALI, zItaLatA detI vANI guru vadatA - "ghaNA jIvo saMsAra tajIne ghora vanomAM jaI vasatA, phaLa-phaila khAtA, tapa bahu tapatA, kheDelI baeNminA sparze, jJAna vinA vanamAM vanacara sama, vikAra manane AkarSe. 19 artha :- Adhi, vyAdhi, upAdhirUpa trivigha tApane TALI zItaLatA Ape evI vANI zrI guru have prakAzavA lAgyA :- ghaNA jIvo saMsAra tajI ghora vanamAM jaI vAsa kare, tyAM phaLa-phula khAya, bahu tapa tape, kheDelI jamInano sparza kare nahIM; paNa AtmajJAna vinA te vanamAM vanacara prANIo jevA che. tyAM rahyA paNa jJAna vinA mananA vikAro jatA nathI. nimitta maLavAthI pharI te vikAro tene AkarSe che. 19 samaja vinA saMtoSa rahe nahi, jJAna nahIM vairAgya vinA, tyAga Take vairAgya vinA nA; vicAra karavA yogya bInA. jJAna pUrNa tyAM mahAtyAga che, tyAga samajavA yogya gaNo, parabhAve tanmayatA-graMthi tyAge tyAga yathArtha bhaNyo. 20 artha - samyakajJAna vinA sAco saMtoSabhAva Ave nahIM. ane vairAgya eTale aMtarathI anAsaktabhAva thayA vinA samyakajJAna thAya nahIM. tathA vairAgyabhAva vinA sAco tyAga Take nahIM. e vicAra karavA yogya bInA eTale hakIkata che. "tyAga nA Take re vairAgya vinA, karIe koTI upAyajI; aMtara UMDI icchA ghaNI, te kema karIne tajAya jI." -tyAga nA jyAM jJAna pUrNa eTale kevaLajJAna che tyAM mahAtyAga che, e tyAganuM svarUpa paNa samajavA yogya che. paravastumAM AtmAnuM tanmayapaNuM eTale tadAkArapaNArUpa graMthino tyAga karavo tene zrI jine yathArtha tyAga kahyo che. AtmA sivAya paravastumAM taNAya nahIM, e aMtaryAga thAya tyAre bIjAmAM levAya nahIM! "AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che." (va.pR.452) 20NA. bAhya padArtho tajavA arthe aMtatyAga na Ama kahyo; aMtaryAga thavAne arthe bAhyatyAga upakAra lahyo.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) hitArthI prazno bhAga-1 5 77 bAhyayogamAM mIThAza mAnI varte tyAM na vicAra vase, AkarSaNa e ochuM karatAM, sadaguru-bogha ure sparze. 21 artha - bAhya vastuone tajavA mATe aMtaryAga karavo ema kahyuM nathI. paNa aMtarathI tyAgavA mATe bAhya vastuno tyAga karavo e upakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaryAga kahyo nathI, ema che, to paNa A jIve aMtaryAgane arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMI paNa upakArI mAnavI yogya che." (va.pR.452) vastuno bAhyathI tyAga karI temAM mIThAza mAnI eTale temAMja kRtakRtyatA mAnI jIva varte to tyAM AtmavicArane avakAza nathI. te mATe aMtarbhAganA lakSa vagaranuM bAhya tyAganuM AkarSaNa ochuM karI prathama satsaMga kare to sadguruno bodha tenA hRdayamAM sparze. "sarva duHkhathI mukta thavAno abhiprAya jeno thayo hoya, te puruSe AtmAne gavaSavo, ane AtmA gavaSavo hoya teNe yamaniyamAdika sarva sAghanano Agraha apraghAna karI, satsaMgane gaveSavo; temaja upAsavo." (va.pR.393) //ra1|| viSayAdi to tuccha manAze aMtaryAga pachI banaze, sadguru-caraNe sthira thaze mana, bhakti-mArge gamana thaze; pariSaha Adi AvI paDatAM paNa nahi mana bhakti tajaze, prabhu, prabhu" laya lAge tyAre AtmA sahajapaNe bhajaze. 22 artha :- sadguruno bogha hRdayamAM utAravAthI pAMca indriyanA viSayo tuccha lAgaze ane kharo aMtaryAga pragaTaze. pachI sagurunI AjJAmAM mana sthira thaze ane bhaktimArge AgaLa vadhaze. pariSaha eTale duHkhanA prasaMgo Adi AvI paDatAM paNa tenuM mana prabhu bhaktine choDaze nahIM. ane AgaLa vaghatAM jyAre "prabhu, prabhu" nI laya lAgaze tyAre AtmA potAnA sahajAtmasvarUpane pAmaze. rajA koIka vAra vicAre AvI vAto tethI na kAma thaze, anAdinA abhyAsa taNuM baLa prayatna poce nahi ghaTaze; paNa dina dina pharI pharI saMbhAre, vAraMvAra vicAra kare, to UMgho abhyAsa tajI oNva sulabha bhaktimArga vare. 23 artha - koIka vAra sapuruSanA vacanono vicAra karavAthI kAma thaze nahIM. paMcaviSayAdinA anAdikALanA abhyAsanuM baLa jo prayatna poco haze to ghaTaze nahIM. paNa dina dina pratye pharI pharI sapuruSanA boghane saMbhArI vAraMvAra vicAra karaze to ghara kuTuMbAdi pratyeno anAdino UMgho abhyAsa tajI puruSanA guNo pratye prema karavArUpa sulabha bhaktimArga tene siddha thaze. "jIva koIka vAra AvI vAtano vicAra kare, tethI anAdi abhyAsanuM baLa ghaTavuM kaThaNa paDe, paNa dinadina pratye, prasaMge prasaMge ane pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare, to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, apUrva abhyAsanI siddhi thaI sulabha evo Azraya bhaktimArga siddha thAya." (va.pR.454) 23aaaa viparItatAmAM je je mAne che te viparIta pariNamatuM, mATe jJAnInA AzrayathI, boghe sAcuM paNa gamatuM;
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 alpa paricaya viSayAdino karI, satya paricaya sAthe, doSa TaLI, draDha bhakti jAgye jJAnadazA rjIva ArAze. 24 artha - anAdithI dehamAM AtmabuddhirUpa viparItatA che. tethI dehane kema sukha Upaje tevuM ja viparIta vartana thAya che. paNa jJAnI puruSano jIva Azraya kare, temanuM zaraNa le to temanA boghathI AtmA vagere padArthonuM satya svarUpa paNa tene gamavA lAgaze. te mATe have pAMca indriyanA viSayAdino alpa paricaya karI satparuSanA boghano paricaya vadhAre to anukrame badhA doSo TaLI jaI, sapuruSa pratye draDha bhakti jAgRta thaI, jJAnadazAne pAmI jIvanmukta thAya. te paMcaviSayAdi sAdhananI nivRtti sarvathA karavAnuM jIvanuM baLa na cAlatuM hoya tyAre, krame krame, deze deze teno tyAga karavo ghaTe; parigraha tathA bhogopabhoganA padArthano alpa paricaya karavo ghaTe. ema karavAthI anukrame te doSa moLA paDe, ane Azrayabhakti dRDha thAya; tathA jJAnInA vacanonuM AtmAmAM pariNAma thaI tIvrajJAnadazA pragaTI jIvanmukta thAya." (va.pR.454) (24) (107) hitArthI prazno bhAga-2 (rAga-uparano cAlu-draSTi AThamI sAra samAdhi,) " "durlabha narabhava!" "bhakti karavI" Apa kaho cho uttama jo, kema jagata-oNva karatA nathI sau, gaNI sarasa ne suMgama to?" saguru karuNA ANI vANI, daI draSTAMta have vadatA : "ratna manohara rastAmAM jo, khulluM che jyAM jana pharatA. 1 artha - jijJAsu zrIgurune prazna kare che ke he prabhu! narabhava durlabha che! mATe bhagavAnanA zuddha svarUpanI bhakti karIne te svarUpa prApta karI levuM joIe. e ja karavA yogya uttama kArya che ema Apa kaho cho; to jagatanA sarva jIvo bhaktine ja sarasa ane sugama ArAghanAnI paddhati jANI kema karatA nathI? tenA javAbamAM saguru bhagavaMta karuNA lAvI draSTAMta sAthe A vAtano khulAso kare che. eka manohara ratna, jyAM loko phare che tyAM rastAmAM khulluM paDyuM che. tenA madirA-madathI masta banIne ToLuM moTuM tyAM Ave, taDake ratna caLakatuM bhALI, bhaDake, maNidhara mana lAve; mastI karatA koI gayA vahI, koI kAcaoNpa jANe re! AMkho mIMcI aMgha-ramatamAM koI anyane tANe re!2
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 579 artha :- dArUnA nazAmAM masta baneluM eka moTuM ToLuM te rastA upara AvyuM. taDakAmAM te caLakatuM ratna joI, bhaDakIne te vicAravA lAgyA ke A to maNighara eTale sApanA mAthA uparano maNi che. koI mastI karatA tyAM jaIne joI kAcano TukaDo mAnavA lAgyA. koI vaLI AMkho mIMcI AMdhaLI ramata karatA eka bIjAne tANavA lAgyA. rA. kutUhalathI koI Thokara mArI, bALaka peThe gayA vahI, ramavA khAtara karamAM koI le, paNa kImatI gaNe nahIM; tyAM ne tyAM tA~ sarve cAlyA; vAta samajavA yogya kahI, moha-madirAthI jaga gAMDuM, satya-parIkSA thAya nahIM. 3 artha - koI kutUhalathI bALakanI jema te ratnane Thokara mArI cAlyA gayA. koI tene ramavA mATe hAthamAM le che paNa e kimatI ratna che ema jaNAtuM nathI. tyAM ne tyAM ratnane tajI daI sarve AgaLa cAlyA. A vAta samajavA mATe ahIM jaNAvI che, ke moharUpI dArUnA nazAmAM AkhuM jagata gAMDuM banI gayuM che; tethI satya zuM che? tenI parIkSA temanA dvArA thatI nathI. hA, sarvasvArpaNa bhakti-mArge tyAga nAga sama jANIne, dUra dUra bhaktithI bhAge koI koI Dara ANIne viSaya-kaSAye 2kta jano nA bhakti bhaNI jara najara kare, bhoLA jananuM kAma gaNI ko samajaNanuM abhimAna ghare. 4 artha - bhaktimArgane grahaNa karatAM deha kuTuMbAdimAM mArApaNuM mUkI Izvarane sarvasva arpaNa karavuM paDaze. evA tyAgane nAga samAna mAnI tethI DarIne koI koI to e bhaktithI dUra dUra bhAgyA ane viSaya-kaSAyamAM layalIna banelA loko prabhu bhakti bhaNI jarA paNa najara karatA nathI. koI vaLI potAnI samajaNanuM abhimAna gharanArA ema kahe che ke bhakti karavI e to bhoLA jananuM kAma che. jene bIjuM kaMI AvaDe nahIM te bhakti karyA kare. 4 ghana-ghaMghAmAM magna jano bahu, bIjAne paNa upadeze, vagara kamAye duHkhI thAzo, mAna ghanikane sau deze. yuvAnImAM udyoga ghaTe che; che bhakti gharaDAM mATe kuLayoge ko bhajanArAne AvA vALe kuvATe. 5 artha - je loko ghana kamAvavA arthe ghaMghAmAM mazagUla che te bIjAne paNa tevo upadeza Ape che ke vagara kamAye duHkhI thazo. ghana haze to sau mAna Apaze. A yuvAnImAM udyoga karavo yogya che. bhakti to gharaDAo mATe che. koI potAnA kuLa pramANe bhagavAnane bhajI sadAcAra sevI puNya upArjana karato hoya tene paNa AvI parigraha ekaTho karavAnI kuvATe vALI de che. //pAnuM dekhAdekhI bhakti karatA, ghaMghe vaLagI bhelI jatA, kALa gALavA kIrtana karatA, koI rahasya na ura gharatA; gAnatAna, miSTAnna maLe che, ema gaNI ToLe maLatA, paNa AtmAnI unnati kAje bhakta-maMDaLe nA bhaLatA. 6
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - koI eka bIjAne dekhI bhakti kare che. pachI dhaMdhe vaLagI badhuM bhUlI jaI mAyA prapaMca kare che. samaya pasAra karavA bhajana kIrtana kare che paNa bhakti karavAnuM prayojana zuM che teno koI hRdayamAM vicAra karatA nathI. paNa bhagavAnanI bhaktinA nAme gAyana karavAnuM maLe che ane tenI tAnamAM lIna thavAnuM bane che. vaLI bhaktinA phaLamAM tarata miSTAnna maLe che ema gaNI baghA ToLAmAM bhegA thAya che. paNa jyAMthI AtmAnI unnati thAya ane guNo pragaTe evA sAcA bhakta maMDaLamAM te bhaLatA nathI. kA vaLI vaLe koI sanmArge, pratikrULa pariSaha sahI na zake, tuccha viSayamAM taNAya kAM to mAna maLe tyAM sughI Take; lokalAja ke svajana-kuTuMbI kheMce tyAM kheMcAya vaLI, deha-duHkhanA khamI zake ko, nIce DhALe jAya DhaLI. 7 artha - vaLI koI puNyayoge sanmArgamAM Ave che, tyAM pratikULa pariSaha sahana karI zakatA nathI. jema zreNika mahArAjAnA putra meghakumAre vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. rAtre munio ekI karavA jatAM potAne Thokaro vAgavAthI savAre huM to pAcho ghera cAlyo jaIza evo vicAra Avyo. tyAre bhagavAne dezanAmAM kahyuM : meghakumAra tuM pUrvabhavamAM koNa hato? hAthI hato. sasalAnI dayA pALavAthI tuM A mAnavadeha pAmyo chuM. e sAMbhaLI tene jAtismaraNajJAna thayuM ane cAritra gharmamAM sthira thayA. vaLI koI mansUri jevA dIkSA laI svAdanI laMpaTatA jevA tuccha viSayamAM taNAIne yakSa banyA. koI mAna maLe tyAM sudhI gharmamAM Take, pachI choDI de. koIne vairAgya Avyo hoya chatAM lokalAjathI ke svajana kuTuMbI jyAM kheMce tyAM kheMcAI jAya. koI vaLI cAritra laI deha duHkha khamI zake nahIM tethI cAritragharmamAM zithilAcAra sevI nIce DhALe DhaLI jAya. jemake eka pitA putre dIkSA lIdhI. putra zithilAcArI banI pitAne kahe : pitA mArAthI taDako sahana nahIM thAya, mAre joDA vagara nahIM cAle,mAre khAvAmAM miThAI joIe, pachI jyAre kahyuM ke mArAthI brahmacarya nahIM paLAya tyAre pitAe kahyuM : jA nIkaLI jA. te marIne pADo thayo. pitA deva thayA. mAyAthI deve pADA upara khUba bhAra bharI calAvatA kahyuM : mAre AnA vagara nahIM cAle, tenA vagara nahIM cAle vagere kahetA pADAne jAtismaraNajJAna thayuM ane pazcAttApathI anazana karI devapaNAne pAmyo. AzA apUrva mokSa-mahAbhya Take nA, laukika bhAve mana bhamatuM, jenI manamAM zraddhA beThI, temAM citta rahe ramatuM; moha viSe mana rokAtuM tyAM bhakti-bhAvo maMda thatA, uttamatA jenI mana mAne, tenA bhAva svayaM spharatA."8 artha - mokSanuM mAhAsya apUrva che. chatAM te na samajAyAthI saMyamamAM mana TakatuM nathI. jethI lokaraMjana karavA arthe sarvasaMga parityAga karIne paNa dorA ghAgA kare. manamAM indriyanA bhogomAM sukha che evI zraddhA hovAthI temAM citta ramyA kare. vaLI kuTuMba ke celAelImAM moha hovAthI tyAM mana rokAI rahe che. jethI bhagavAna pratyenI bhaktinA bhAvo maMda thaI jAya che. ane je vastunI uttamatA mana mAne tenA bhAvo ApoApa sahaje skUryA kare che. dA.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 58 1 "mane batAvo krama evo ke trivigha tApathI huM UgaruM, A sau suNI mUMjhAyo chuM; Apa vinA kahe koNa kharuM? jItI bAjI hArI bese, tema gayo nara bhava hArI, je oNvavAnuM bAkI ho te have lauM huM suMghArI."9 artha - jijJAsu kahe : he prabhu! have mane evo krama batAvo ke te pramANe vartI huM A trividhatApanI baLatarAthI bahAra AvuM. A jagatanA sarva jIvonI moharUpI madirAvaDe viparIta thayelI sthitine sAMbhaLI huM muMjhAI gayo chuM. Apa vinA mane satya hakIkata batAvanAra koNa che? koI jItelI bAjI hArI bese tema A mAro manuSyabhava huM hArI gayo chuM. paNa je kaMI jIvavAnuM hajI bAkI hoya te ApanA kahevA pramANe vartIne mAruM jIvana sudhArI laUM. lA. karuNAmUrti karI kaNA, boghA-dazA darzAve che, saMkSepe ATha dRSTine krame karI samajAve che : "mitrAdraSTi hita varSAve, saguru-yoga karAvI de, leSa tajI jIMva vaMdana-dAne yoga-bIja ullAse le. 10 artha - tenA pratyuttaramAM karuNAnI mUrti evA prabhu karuNA karIne boghadazAnuM tAratamya darzAve che ke kevI rIte AtmadazA vaghAravI, kevA kevA guNo pragaTAvavA ke jethI jIvane samyakradarzananI prApti thAya; ane aMte kevaLajJAna pAmI jIvano mokSa thAya. tenA mATe saMkSepamAM kramapUrvaka zrI yazovijayajI upAdhyAya racita ATheya yoga draSTinI atre samaja Ape che. pahelI mitrAdraSTi :- jyAre jIvane sAcA AtmaanubhavI saguruno yoga thAya tyAre te mitrAdraSTimAM Avyo gaNAya. sadaguru mokSano mArga batAvanAra hovAthI sAcA mitra che. tethI bhavyajIvanuM hita kema thAya tevA boghanI te varSA kare che. te bodhane pAmI AtmArthI jIva paNa sarva pratye adveSabhAva lAvI zrI bhAvAcAryanI vinayapUrvaka vaMdanA kare che. tathA temane AhAra auSaghAdinuM dAna ApI ullAsapUrvaka yoganA bIjane temane pAsethI grahaNa kare che. je sAghano AtmAne mokSanI sAthe joDe athavA samakita prApta karAve te yoga kahevAya che. te yoganA bIja mukhyatve traNa che. temAM zrI jinezvara vItarAgadevane saMsArasukhanI icchAthI rahita thaI mAtra mokSArthe niSkAmabhAve vaMdana karavA te yoganuM prathama bIja kahevAya che. tathA bhAvAcArya evA jJAnI puruSanI sevA athavA AjJA uThAvavI te bIjuM yoganuM bIja gaNAya che. temaja sAco vairAgyabhAva utpanna thavAthI mArA janma maraNa kema nAza pAme evo je bhAva Upajavo te yoganA bIjanuM trIjuM lakSaNa kahevAmAM Ave che. vaLI AgaLanI gAthAmAM mitrAdraSTi viSe jaNAve che. ||10gA. tRNanA bhaDakA samo botha tyAM, asara rahe nA pachI jhAjhI, apUrvakaraNanI nikaTa jato rjIva mohanIMda banatI AchI; saguru-yoge yoga avaMcaka, boghabaLe avyakta bane; vrata paNa pALe, zubha kAryomAM kheda ghare nA, prabaLa mane. 11
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 artha - mitrAdraSTimAM AvelA jIvanuM boghabaLa tRNanA agni jevuM hoya che. jema ghAsamAM agni nAkhavAthI bhaDako thAya; pachI pAchaLa kaMI rahe nahIM. tema sapuruSanA boghanI tene tAtkAlika asara thAya, bhAvamAM ekadama ubharo Ave; paNa te lAMbA samaya sudhI TakI raheto nathI. anAdikALanI darzanamohanI nidrA AchI banatA A prathama draSTivALo jIva apUrvakaraNanI nikaTa Ave che. kSayopazama labdhi, vizuddhi labdhi, dezanA labdhi, prAyogya labdhi ane karaNa labdhi e pUrNa kare tyAre jIva samakitane pAme che. temAM A pAMcamI karaNalabdhinA pAchA traNa bheda che. te yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa. te pUrNa thaye jIva samakitane pAme che. mitrAdraSTivALo jIva yathApravRttikaraNa sudhI AvI zake che. anAdikALanA ahaMbhAva, mamatvabhAvane lIdhe rAgadveSa mithyAtvanI graMthine chede evo bhAva pUrve koI vAra jIvane Avyo nathI, te apUrvabhAva athavA apUrvakaraNa karavA mATe je utsAha joIe te A prathama draSTivALAne hoya che. tethI A mitrAdraSTinA guNavALA jIvane apUrvakaraNanI najIkanuM evuM paheluM guNasthAna kahyuM che. jyAM sudhI mana vacana kAyAnA yoga vaMcaka eTale ThagarUpa hoya tyAM sudhI sadaguru samIpe paNa tene potAnI mahattAno ja vicAra Ave che ane anya pratye tuccha bhAva rahe che. tenI pravRtti jagatane rUDuM dekhADavA ahaMbhAva sahitanI hoya che. tethI gharma sAghana karatAM paNa te saMsAranI ja vRddhi kare che. paNa sadaguruno yoga thayA pachI tenA boghabaLe avyaktapaNe paNa tenI AjJAmAM teno manoyoga pravartavAthI te yogAvaMcaka thAya che. tathA jJAnInI AjJAe vacana ane vaMdana Adi kriyA paNa kAyAvaDe vinayapUrvaka karavAthI te kriyAvaMcaka bane che ane sadguru sAcA hovAthI tenI bhaktinuM phaLa paNa mokSamArgamAM AgaLa vaghAranAra hovAthI tene phaLAvaMcaka kahevAya che. ema yoga, kriyA ane phaLa e traNeya avaMcaka thAya tyAre te jIva prathama draSTimAM Avyo gaNAya. A avaMcakayogathI teno bhAvamala dUra thAya che. A avaMcakayoga chellA pudagala parAvartanamAM vartatA evA alpasaMsArI jIvane pragaTe che. jema sAdhune hamezAM siddhadazA prApta karavAno lakSa rahe che; tema A draSTimAM AvelA jIvane mokSanI sAthe joDe evA sAghanone ArAghavAno ja lakSa rahe che. te bIjA kAryamAM vadhAre vAra khoTI thato nathI. A draSTivALAne adveSa nAmano guNa pragaTe che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca yama kahevAya che. tene A prathama draSTimAM Avela jIva vratarUpe grahaNa kare che. A draSTinuM "yama" nAmanuM te aMga kahevAya che. vaLI A draSTivALAne kheda nAmano doSa dUra thAya che. tethI zubha kAryo karavAmAM tene kheda athavA thAka lAgato nathI. paNa AjJA anusAra zubha kriyA karavAmAM prabaLa manobaLathI tene utsAha hoya che. te niyama, pacakhANa Adi amuka dravyone tyAgavArUpa dravya abhigraha paNa pALe che. tathA zubha kAryomAM te AgamanA jJAnanuM zravaNa kare che, tene anusarI vartavAno Adarasahita bhaktibhAva rAkhe che. saMsAra uparathI vairAgya thAya evA zAstro lakhAve, chapAve tathA zAstronuM puSpAdivaDe pUjana kare, bIjAne vAMcavA Ape, zrI gurunA vacano dvArA vistArapUrvaka zAstranA arthane samaje, pachI taLusAra svAdhyAya kare, te saMbaMdhI ciMtana manana kare tathA vAraMvAra tenI anuprekSA kare che. e badhA samyakdarzana prAptinA yoganA bIja athavA kAraNa che, tene te bhAvapUrvaka seve che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 583 tathA pAMca kavaDIne aDhAra phulathI kumArapALe karela bhagavAnanI pUjA, athavA zAlibhadranA pUrvabhavamAM Apela khIranA dAnanI kathA tathA ghanyamuninA tapanI kathA athavA sudarzana zeThanA zIlanI kathA vagere sAMbhaLIne tene romAMca thAya che. athavA bhIle jJAnInI AjJAthI kAgaDAnuM mAMsa tyAgavAthI zreNika rAjA banI samyagdarzana pAmyo evI kathA vagerenA zravaNamAM atyaMta ullAsabhAva AvavAthI tenA hRdayamAM pratidina gharmaneha vadhato jAya che. AvA bhAvo prathama draSTivALAne hoya che. 11aaaa tArASTi prema jagAve, yoga-kathAmAM lIna kare, niyama ghare nija doSo dekhe, guNIjana-guNo ura ghare; Agraha zAstra taNo ta, mAne ziSTa zikhAmaNa sajjananI, bhava-bhaya jAge, nija haTha tyAge, savinaya chApa suvartananI. 12 artha - pahelI draSTimAM sapuruSano yoga tathA bogha maLavAthI jIvane sat pratye prema jAge che ane samajaNanI vRddhi thaI te bIjI tArA draSTimAM Ave che. bIjI tArAdraSTi :-ahIM boghanuM baLa vRddhi pAme che ane pahelI draSTi karatAM kaMIka vaghAre vAra Take che. A draSTimAM Avela mumukSune samyagdarzana prAptinI yoga kathA tathA mahApuruSoe karelA ajaba puruSArthanI kathA sAMbhaLavI bahu game che. te jIva bhavabhIru hovAthI anucita AcaraNa athavA koI prakAre pApamAM pravRtti karato nathI. paNa sadguru jema kahe tema karavA te tatpara hoya che. A draSTimAM vartatA jIvane niyama nAmanuM yoganuM aMga pragaTe che. tethI zauca (pavitratA, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane izvaradhyAna nAmanA sadvartanamAM vartavArUpa mukhyapaNe pAMca niyamone te ghAraNa kare che. A draSTivALAne udvega eTale zubhakriyA karavAmAM aruci nAmano doSa dUra thAya che. ane sAta tattva, nava padArtha, cha dravya ke cha pada vagere tattva samajavAnI tIvra icchArUpa jijJAsA nAmano guNa pragaTe che. tArA dRSTivALo jIva vIsa dohAmAM kahyuM tema potAnA doSa jue che. potAmAM guNa hovA chatAM temAM uNapa jue ane guNIjanonA guNone dekhI vinayapUrvaka potAnA hRdayamAM te ghAraNa kare che. zAstro ghaNA che, teno pAra nathI. te samajavA jeTalI buddhi paNa mArAmAM nathI. vaLI A kALamAM AyuSya ochA tethI zAstro jANavAno Agraha choDI AtapuruSa jJAnI kahe tene ja te pramANabhUta mAne che. ziSTa eTale vidvAna AtmAnubhavI jJAnI puruSo je zikhAmaNa Ape tene ja zraddhApUrvaka mAnya karI te pramANe vartana kare che. A draSTivALAne saMsArano bhaya lAge che ke rakhene saMsAra vadhI na jAya. saMsAranA kahevAtA sukhane paNa te du:khanI khANa mAne che. ane sadA jAgRta rahe che. sadguru maLyA pahelA je je Agraho grahyA hatA tene tyAge che. svacchede je vAMcyuM ke nirNaya karI rAkhyA hatA tenI haThane choDe che ane sadguru upara pUrNa vizvAsa rAkhI potAno svaccheda mUkI temanI AjJA pramANe suvartana kare che. tenA suvinayanI chApa potAnA AtmAne ja kalyANakAraka nIvaDe che. temaja bIjA upara paNa chApa paDe che. |12aaaa chANAnA agni sama chUpo bogha Take che tArAmAM, balAdraSTimAM kASThaagni sama, baLavALo vAgdhArAmAM;
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 vicAraNA jAge che ethI, zravaNa-bhAva vaLI vaghato re, vyasanI sama saMkaTa nA lekhe, draDha Asana-jaya karato re. 13 artha - gomaya eTale gAyanA chANano agni gupta rIte lAgyA kare tema A tArA nAmanI bIjI draSTimAM boghanuM baLa pahelI draSTi karatAM kaMIka vadhAre vAra Take che; ane bhavyAtmA potAnuM AtmakArya gupacupa karyA kare che. trIjI balAdraSTi - have trIjI balA nAmanI draSTimAM vAghArA eTale satparuSanI vANInI ghArAnuM baLa kASTaagni samAna hoya che. jema kASTa eTale lAkaDAno agni baLI rahe chatAM pAchaLa agni rahe te kAma Ave che. tema upadezanuM nimitta na hoya to paNa pahelA sAMbhaLeluM yAda Ave che. ane satunI mAnyatA eTale zraddhA draDha thatI jAya che. satsaMgamAM na hoya, anya kArya karatA hoya to paNa mumukSatA TakI rahe che. tathA saMsAranA kAryo pratye vairAgyabhAva jAgRta rahe che. sapuruSanA boghathI uttama navIna suvicAraNA jAge che. tethI A draSTivALAne suzruSA nAmano guNa pragaTe che. tethI satparuSano bogha sAMbhaLavAnI vAraMvAra prabaLa icchA rahyA kare che ke pharI mane kyAre bogha sAMbhaLavAno yoga maLaze. ane puruSArtha karIne paNa tevuM nimitta zodhIne meLave che. te bogha sAMbhaLavAnI icchA kevI prabaLa hoya che tenuM atre draSTAMta Ape che. jema koI nIrogI yuvAna potAnI strI sAthe badhI sukha sAmagrI sahita beTho hoya ane koI devatAI saMgIta saMbhaLAya to te sarva mUkIne te sAMbhaLavA jAya. tene te vizeSa priya lAge che. tema A draSTivALAne bhale rAjakumAra jevuM sukha hoya to paNa cena na paDe ane tattva sAMbhaLavAnI prabaLa icchA hovAthI tyAM jAya ane zrIguruno sArI rIte vinaya kare evo te suvinIta banI jAya che. vaLI zravaNa-bhAva eTale sAMbhaLavAnI icchA dinodina vaghatI jAya che. te kevI rIte? to ke A draSTivALAne bogha sAMbhaLavAnI prabaLa icchA hovAthI, boghano pravAha kUvAmAMthI AvatI pANInI sera jevuM kAma kare che. kuvAnI zeramAMthI jema navuM navuM pANI AvyA kare tema bogha zravaNanI icchAthI tene navI navI vicAradhArAo AvyA kare che. bogha sAMbhaLavAnI icchA vagaranuM zAstra zravaNa te thala kUpa eTale pANI vinAnA khAlI khADA jevuM nakAmuM che; arthAt zuzruSA guNa eTale sAMbhaLavAnI icchA vagaranuM zAstra zravaNa te navIna vicAraNA utpanna karI zake nahIM. tethI te nakAmuM che. jyAre zuzruSA guNa evo che ke sAMbhaLavAnI icchA hovA chatAM sAMbhaLavAnuM na maLe to paNa tene lAbhanuM kAraNa thAya che. puruSanA vacana pratye bahumAna ruci ane te vacanonuM manamAM prAmANikapaNuM rahevAthI tenA saheje karmanA AvaraNa ghaTe che, boghaprAptinA aMtarAya TaLe che ane vinA sAMbhaLyuM paNa tenI kAryasiddhi thAya che. te para eka draSTAMta jaNAve che. jema koI mANasa rAjAnI pAse AvI phariyAda karI jAya, tyAre rAjA sutA hoya, uMghatA hoya tethI kaMI sAMbhaLe nahIM. paNa pelo mANasa rAjAne phariyAda karI Avyo ema jANI tenuM mahattva vadhI jAya ane pratipakSI paNa DarI jaI gharameLe ja jhaghaDo patAvI de. tema mAtra bogha sAMbhaLavAnI kharI bhAvanAthI paNa jIvanI kAryasiddhi thAya che. bogha sAMbhaLavAnI tIvra icchA hoya ane sAMbhaLavAnuM maLe to tenuM mana bahu rIjhe ane tana ullase evo umaMga Ave che. te ekatAna sthira thaIne bogha sAMbhaLe athavA vAMce tethI thoDAmAM te bahu samaje che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 585 jema pa.pU.prabhuzrIjIne cha mahIne paramakRpALudevano patra maLe to temanuM mana rAjI rAjI thaI jAya ke jANe Aje to nithAna maLI gayA. AvI tattva sAMbhaLavAnI icchA vinA AtmAnA guNanI game tevI uttama kathA paNa baherA AgaLa karelA gAnanI jema niSphaLa jAya che. vyasanI mANasa jema AvelA saMkaTane gaNakArato nathI; tema A dRSTivALAne gharma ArAghanamAM ghaNuM karI koI vidhna naDatuM nathI. ane kadAca naDe to tene te gaNakArato nathI. vaLI anAcAra eTale pApamaya pravRttine sarvathA tyAgI sadAcAramAM pravartavAthI teno puNya prabhAva paNa vadhyo hoya che, tethI kAI teno apayaza bole to loko ja teno virodha kare ke e evo hoya nahIM. ema A dRSTivaMtanA mahAbhAgyano udaya pragaTa jaNAya che. ja A sRSTivALo Asanano dRDha jaya kare che. A sRSTimAM asat tRSNA saheje ghaTe che. tethI mana ane zarIranI capaLatA dUra thAya che. mana boghamAM tanmaya thavAthI tenI asara zarIra upara paNa thAya che. zarIra pratye tenI vRtti na javAthI je sthitimAM zarIra hoya te sthitimAM te sthira rahe che. ema tana mananI sthiratA thavI te Asana nAmanuM aSTAMga yoganuM eka aMga che, je A dRSTivALAne prApta thAya che. AsananI sthiratA thavAthI kSepa eTale ghArmika kriyAmAM tvarA arthAt utAvaLa karavAno doSa A dRSTivALAne dUra thAya che. tethI bhakti, svAdhyAya Adi kAryamAM ghIrajathI sthiratApUrvaka te pravartana karI zake che. have AgaLa vadhI te cothI dRSTimAM Ave che. / / 13 / / : dIpa-prabhAsama dIsAvRSTi, bhava-uddega bahu dhAre, prANAyAma lahe jaiva bhAve recaka te pApa nivAre; sadvicArarUpa pUraka jANo, kuMbhaka te botha TakAve, sadguru seve, vrata nA vorDa prANa jatAMya nibhAve. 14 artha :-- cothI dIptAsRSTi :-A cothI dRSTi lagabhaga samakita pAsenI che. A dRSTinuM nAma dIsA che. emAM bodhanuM baLa divAnA prakAza jevuM che. dIvo jema svapara prakAzaka che, tema A dRSTivALo jIva pote bodhane samaje ane bIjAne paNa samajAvI zake evAM bodhanA baLavALo hoya che. chatAM dIvAnAM prakAzamAM dorI joI jema sApanI bhrAMti thAya; tema A dRSTimAM boghanI samaja che paNa aMtaranuM mithyAtva haju khasyuM nathI arthAt pudgalamAM sukha che evI bhrAMti tene haju sarvathA dUra thaI nathI. to paNa A dRSTivALAne zravaNa nAmano guNa pragaTa thayo che. tethI jJAnIpuruSa dvArA samajAvela bodharUpa madhura pANInuM siMcana thatAM, temAMthI zama, saMvega, nirveda, AsthA, anukaMpA Adi samakitanA bIja eTale lakSaNo pragaTe che. tethI bhava-udvega eTale saMsAra pratye te bahu vairAgyabhAvane ghAraNa karanAro hoya che. tathA atattvazravaNa ke kusaMgati Adine te khArA pANInI jema dUrathI ja taje che. A dRSTivALo jIva zrIgurunI bhakti adrohapaNe kare che. mAtra samakita arthe vinaya sahita zrI gurunI AjJA ArAghavI te adroha bhakti che. huM jANI gayo ema mAnI ahaMkAra karI zrI guru pratye kaSAyabhAva rAkhe to te droha karyo gaNAya che. A dRSTivALo zrI gurunI sAcI bhaktithI tIrthaMkara gotra sudhInuM puNya paNa bAMdhI le che. DIsA dRSTimAM AvavAthI utthAna nAmano doSa dUra thAya che. tethI mana bIje jatuM nathI. utthAna
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 eTale cittanI caMcaLatA, asthiratArUpa doSa javAthI cittanI ekAgratA vadhatI jAya che. tenA phaLasvarUpa A draSTimAM Avela jIvane bhAva prANAyAmanI prApti hoya che. dravya prANAyAmamAM zvAsa bahAra kADhavo te recaka, zvAsa aMdara levo te pUraka, ane zvAsanI sthiratA karavI te kuMbhaka kahevAya che. jyAre bhAva prANAyAmamAM pAponI pravRtti ane saMkalpa-vikalporUpa bAhyabhAva chUTI jAya te recaka tathA saguNone grahaNa karavAno vicArarUpa bhAva Upaje te pUraka ane zubha azubha vikalpo baMgha paDI boghabaLe bhAvonI sthiratA thAya tene kuMbhaka jANo. e rIte vRttine roke chatAM A cothI draSTivALAne AtmAno anubhava na hovAthI bhAva prANAyAma paNa dravyarUpa che. dravyaprANa eTale zvAsocchavAsa ane manane saMbaMdha che. jema jema zvAsocchavAsa maMda thAya tema tema mana zAMta thAya che. e dravya ane bhAva prANAyAma A cothIvRSTinuM aMga gaNAya che. A draSTimAM Avela jIva sAcA aMtaranA bhAve zrI gurunI bhakti kare che. lIghela vratane toDato nathI. te potAnA prANa jatAM kare paNa sadguru AjJAe je gharmanuM ArAghana karato hoya te choDe nahIM. AjJAne ja gharma mAnI prANa karatA paNa tene adhika samaje. gharma e AtmAno bhAva prANa che. jemake zrI guru pAse bhIle kAgaDAnuM mAMsa na khAvAnuM vrata lIdhuM. te mATe prANa jatAM karyA paNa vrata na bhAMgyuM; to te zreNika mahArAjA thaI bhagavAna mahAvIranI bhaktithI tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. deha to pharI maLe paNa jJAnInI AjJA maLavI bahu durlabha che, ema jANI game tevA lAlacane vaza thaI te gharmane taje nahIM. evuM A dRSTinuM rahasya che. eTalI taiyArI je jIvamAM hoya te samakitane pAme che. A dRSTivALAnI AvI yogyatA hoya che. 14 sUkSma boghano abhilASI te, "meM jANyuMema na mAne, satsaMgati sanzAstro seve, nahi taNAya kutarkatAne; kadAgrahonA jhaghaDA tA~ te satya zogha bhaNI vaLatA re, zabdADaMbara ke kIrtinA kAdavamAM nahi kaLatA re. 15 artha :- A cothI draSTimAM Avelo jIva sUkSmabodhano abhilASI hoya che. sUkSmabogha te saMsArathI tAranAra ane karmane bhedanAra che. sUkSmabogha eTale cetana athavA jaDa padArthonuM anaMta gharmAtmaka svarUpa jema che tema aMtaramAM samajAvuM che. te samajavAnI icchA hovAthI "meM jANyuM' ema te mAnato nathI. A draSTivALAne samyakajJAna eTale AtmAno anubhava arthAt vedana nathI. pahelI A cAra draSTimAM AtmAnubhavarUpa svasaMvedana nathI. tethI te avedya saMvedya pada kahevAya che. jANavA yogya evA baMgha ke mokSanA kAraNonuM jJAna nahIM te avedya pada ane jANavA yogya AtmAdi padArthanuM saMvedana eTale samyapha rIte vedana nahIM te asaMvedya pada che. AtmAnuM sAkSAt vedana athavA anubhava te pAMcamI draSTimAM Avela jIvane hoya che. tyAM graMthibheda athavA samakita thavAthI tene vedya saMvedya pada prApta hoya che. tethI pApanI pravRtti te mAtra karmanA udayamAM paravazapaNe na chUTake kare che. te saMsAranA kAryomAM mana vagara vairAgya sahita pravartavAthI tenI pravRtti navIna karmabaMdhanuM kAraNa thatI nathI; paNa pUrvakarmanI baLavAna nirjarA thAya che. tenI te chellI pApa pravRtti kahevAya che. jyAre bhavAbhinaMdI eTale saMsAramAM ja AnaMda mAnanArA jIvanuM avedya pada eTale anAdinuM
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 mithyAtva pada bhedavuM te atyaMta kaThora hoya che. tene bhedavAnA upAya satpuruSono samAgama ane Agama che. tethI A cothI dIkSA dRSTivALo jIva satpuruSanI satsaMgati ane temanI AjJAnusAra satzAstronuM sevana karIne baLavAna puruSArtha AdarI, A dRSTinA aMtamAM te mithyAtvane haNI pAMcamI dRSTimAM AvI, AtmAnA vedya saMvedyapadane prApta karI le che. te mithyAtvapadane jItavAthI pachI khoTA kutarkanA tAnamAM te taNAto nathI. zAstro vAMcI kutarka karavA e ghaNuM bhayaMkara che. je kharo tattvano zoSaka hoya te zrI gurunA upadezathI tattva jANI te pramANe varte; paNa je svacchaMdI hoya te naraka nigodanA duHkhane pAme che. kutarko karatAM, potAno tarka ja sAco mAne ane teno kadAgraha thaI jAya. pachI potAne sarvajJa jevo mAne ane kalpita matanI sthApanA kare. evA nihnava mahAvIra svAmInA vakhatamAM paNa ghaNA thayA che. paNa 587 A dRSTivALo jIva kadAgrahonA jhaghaDA tajI satya zodha bhaNI vaLe che; arthAt zrutajJAna bhaNavAno, zIla pALavAno, paropakAra karavAno ke svarUpamAM sthira thavArUpa samAdhino Agraha rAkhe che. jethI kharI jJAnadazAne te pAme che. jyAre potAnI buddhie svacchaMde, dekhAdekhI indriyasukha prAptinA lakSe je kriyA kare te cAragatirUpa saMsArane pAme; paNa AgamamAM kahelA Azayane samajI jJAnInI AjJAnA lakSapUrvaka je jJAna kriyA kare tenuM phaLa paraMparAe mokSa Ave che. je koI paNa prakAranA paudgalika sukhanI icchA vinA mAtra janmamaraNathI mukta thavAnI icchAe zuddhabhAve asaMmoha eTale moharahita kriyA kare te iSTa evA mokSaphaLane zIghra pAmanAra thAya che. sarvajJane anusaranArA mahAtmAo paramArthane samajAvA mATe eka bIjAthI dekhAvamAM viparIta zabdono prayoga kare temAM vivekIjanone vAdavivAda hoto nathI. jemake AtmajJAnI mahAtmAo koIne parabhavanI zraddhA dRDha karAvavA nizcayanayanI apekSAe AtmA dravyathI nitya che ema kahe ane koIne vairAgya pamADavA paryAyanayanI apekSAe AtmA anitya che ema kahe, paNa temano Azaya mULa vastunA guNadharmone ja jaNAvavAno hovAthI, te mULa vastumAM koI pheraphAra thato nathI. ema jinezvara bhagavAnanA syAdvAdathI jotAM koI matamAM virodha Avato nathI. mATe mahAtmAo syAdvAda tattvanuM avalaMbana laI koI prakAranA jhaghaDAmAM paDatA nathI. tathA koI prakArano abhiniveza eTale Agraha karI kIrti eTale mAnAdi meLavavArUpa kAdavamAM te kaLAtA nathI. paNa sarva jIvo pratye maitrI, pramoda, karuNA ane mAghyastha bhAvanA bhAvI prathamanI cAra dRSTinA guNo pragaTa karI pAMcamI sthirA dRSTine te pAme che. te sthirAvRSTi amRtanA meha varasavA jevI tene jaNAya che. / / 15 / / sthirASTimAM sUkSma bodha che, ratna-teja sama samajaNamAM; rAce mana nA viSaya-vikAre, hatI bhrAnti aNasamajaNamAM; udayabaLe varte kI pApe, arati-pazcAttApe re sadA nirjarA nizadina toye, mokSamArga te mApe re. 16 artha - pAMcamI sthirAvRSTiH--A pAMcamI sthirAvRSTimAM graMthibheda thavAthI vedyasaMvedya pada eTale jANavA yogya padArthanuM jJAna thaI sAkSAt AtmAno anubhava thAya che. tethI viparItatA eTale bhrAMti nAmano doSa dUra thAya che ane sukSmabodha nAmano guNa pragaTe che. cetana, jaDa padArthanA sUkSma svarUpanuM jJAna thavuM te sukSma bodha che, te ja samyajJAna che. zrutajJAnathI padArthanA svarUpane yathArtha jANe che. prathama te
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 rAgadveSanA kAraNone, ajJAnane lIdhe sArA mAnato hato; te have TaLI jaI A draSTimAM vakhANavA lAyaka evuM pratyAhAra nAmanuM yoganuM aMga pragaTa thAya che. pratyAhAra eTale indriyone viSayothI pAchI vALavArUpa guNa. A draSTivALAne viSayomAM Asaktino nAza thato hovAthI mAtra citrAmaNa jevuM tenuM udayAthInapravartana rahe che. bhrAMtithI indriyanA viSayomAM sukha mAnyuM hatuM tyAM sudhI pazu samAna hato. te TaLIne zuddha samakitanA kAraNe te deva jevo thayo. have jagatanA jIvonI sarva bhautika sukha sAmagrI AtmAnA anaMta sukha aizvarya AgaLa tene tuccha lAge che. ane AtmAmAM ja sarva riddhisiddhi temaja aSTa mahAsiddhi vagere sarvasva che ema bhAsavAthI saMsArI jIvonI badhI ceSTAo bALakanA dhULamAM ghara banAvavA jevI asuMdara ane asthira lAge che. A draSTivALAne boghanI asara ratnaprabhA samAna hoya che. dIpakanA prakAzane pavana asara kare paNa ratnano prakAza kadI nAza pAme nahIM; te niraMtara rahe che. ratna upara dhULa hoya to jhAMkhu dekhAya tema cAritramohanA kAraNe A draSTimAM Avelo jIva vadhAremAM vadhAre traNa cAra bhava kare athavA te ja bhave mokSane pAme che. A draSTivALAnuM mana have viSaya vikAramAM rAcatuM nathI. pahelA aNasamajaNa eTale ajJAnane kAraNe saMsAramAM sukhanI bhrAMti hatI te have TaLI jaI eka AtmA ja sArabhUta lAge che. indriyothI saMbhaLAya, dekhAya, cakhAya chatAM temAM bhAvamanarUpa AtmAno upayoga tanmaya thato nathI, temAM Asakti pAmato nathI. AtmAno jJAnadarzana upayoga je pahelA bahAra jato hato te have rokAI jaI AtmAnI jyoti pragaTa thavAthI tyAM ja rahe che. upayoga e ja sAdhanA che. rAgadveSa e AtmAno svabhAva nathI, tethI kSAyika samyadraSTino lakSa niraMtara tenA AtmAmAM rahe che. cAritramohanA kAraNe tene paNa saMsAramAM pravartana karavuM paDe to paNa temAM mahAbhyabuddhi na hovAthI te badhuM tuccha jaNAya che. - udayanA ghakkAnA kAraNe paramakRpALudeva jevAne gharamAM rahyA chatAM paNa bharata cakravartInI jema chUTuM chUTuMnA bhaNakArA thayA karatA hatA. jJAnI puruSonI udayabaLe sAMsArika pravRtti te aNagamA sahita temaja pUrvapazcAtu pazcAttApavALI hovAthI temane sadA kamoMnI nirjarA che. teo sadA samatAbhAve AtmAmAM ramaNatA karatA hovAthI prati samaye anaMtaguNa viziSTa dazA vaghAratAM mokSamArga tarapha ja gamana karatA rahe che. ||16nA cAre gatithI UMcA Ave, samyajJAna-virAge re, samyavRSTi bahu baLavaMtA, varte aMtartyAge re; gharma-janita phaLa sukha-sAmagrI, caMdananA agni jevI, puNyavaMta samyavruSTine lAge che bALe tevI. 17 artha :- samyakajJAna ane vairAgyanA baLe samyakudraSTi mahAtmAo have cAre gatithI UMcA AvI paMcamagatirUpa mokSa tarapha prayANa kare che. samyagRSTi mahAna AtmAo aMtaramAM samatArasamAM taraboLa rahevAthI temaja anAdinI viSayakaSAyanI pravRttithI bhAve atidUra hovAthI teo mahA baLavAna che. teone mana, gharmanAM ArAghanathI prApta thayela puNyanA phaLarUpe pAMca indriyanA viSayabhoga-sAMsArika sukho paNa aniSTa lAge che, arthAta AtmazAMtine bALanAra lAge che. jema caMdanavRkSanA DALA ghasavAthI utpanna
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 589 thayela agni paNa bALe che tema A draSTimAM Avela puNyavaMta jIva jaMbumAranI jema utkRSTa puNyaphaLane paNa iSTa mAnato nathI. te saMsAranA sukha ke duHkha bannene samAnapaNe asAra mAne che. I1LA maLa-mUtre ramatAM, mATI khAtAM bALaka sama sau ajJAnI, gaMdI ceSTAmAM ruci rAkhe, le laukika vAto mAnI; samajA moTA mANasa tajatA tevI Tevo, te rIte samyajJAnI tuccha gaNI te tajavA cAhe sau prIte. 18 artha - bALaka jema maLamUtramAM rame, mATI khAya tema sarva saMsArI ajJAnI jIvo, A saMsAramAM sukha che ema lokonI vAto mAnIne pAMca indriyorUpa maLamUtramAM ramI gaMdI ceSTAo karavAmAM ruci rAkhe che. paNa samaju moTA mANaso tevI maLamUtramAM ramavAnI gaMdI Tevone tajI de che. tema samyajJAnI mahAna AtmAo te sarva bhogone tuccha gaNI premapUrvaka tajavA icche che. kemake A draSTimAM Avela jIvane siddhanA AThaguNamAMno eka kSAyika samakita guNa pragaTa thayo hoya che. siddhanuM avinAzI svarUpa aMze tene prApta thayuM che tethI pugalanI racanAne te bAjIgaranA khela jevI jANI mAtra teno draSTA rahe che. jene AtmAnuM anaMta sukha anubhavAyuM che te A tuccha nAzavaMta evA jagatanA indriyasukhonI AzA kema rAkhe? arthAtu na ja rAkhe. 18. samyagdaSTi sAco yogI kAMtAdraSTi ArAze, tAraka-teja samAna bogha che, tattvavicAraNA sAthe; satI patimAM jema ghare mana, satkRtamAM preme ramatuM. ghare ghAraNA draDha guru-yoge, bhoge manane nA gamatuM. 19 artha :- pAMcamI sthirA draSTimAM je mahAtmAo samyagdarzana pAmyA te kharekhara sAcA yogI puruSo che. temano upayoga acapala hoya. Asana, prANAyAma ane pUNyanA prabhAvathI zarIra nIrogI hoya, hRdayamAM niSpharapaNuM hoya nahIM; vaDInIti, laghunIti alpa hoya; arthAt maLamUtranI hAjata alpa AhArathI vAraMvAra hoya nahIM, zarIramAM sugaMdha rahe, mukhanI kAMti ane prasannatA hoya temaja svAda jItavAthI svara paNa mITho hoya. teo dhairyavAna ane prabhAvazALI hoya. temanuM citta hamezAM maitrI Adi cAra bhAvanAothI yukta hoya. iSTa padArthano saheje temane lAbha thAya tathA mAna-apamAna sukhaduHkha Adi kaMkothI jeo parAjaya pAmatA nathI. sarvane upakAraka hovAthI lokone sadA priya hoya che. tathA AtmajJAna hovAthI jeo parama tRtine anubhave che. chaThThI kAMtAdraSTi-have teo sAcA yogI puruSo chaThThI kAMtA nAmanI draSTine ArAghe che. A draSTimAM boghanuM baLa tArAothI chavAyela nirmaLa AkAzanI kAMti eTale prabhA samAna hoya che. A vRSTivALAne tatvamIMmAsA eTale tattvonI vicAraNA nAmano guNa pragaTe che. tethI te saMsAranA kAryothI nivRtti meLavI ekAMta sthAnamAM AtmA viSenI vicAraNA kare che. AtmAne sarvakALa mATe janmamaraNathI choDAvavA kaMI bhUla rahI gaI che tene sarvathA TALavA paramArtha pratye temane ghaNo prema pragaTe che. tethI teno niraMtara lakSa rahevArUpa A draSTinuM ghAraNA nAmanuM yoganuM aMga temane prApta thAya che, ane anyamud nAmano doSa dUra thAya
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 0 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 che. anyamud eTale bIjI anya aprayojanabhUta vastuthI rAjI thavArUpa je doSa hato te have eka AtmasvarUpamAM ja ramaNatA karavAno bhAva jAgavAthI te doSa dUra thAya che. have eka vItarAga zratamAM ja ananya prema hovAthI jemAM AtmArtha na hoya evA bIjA zAstro tene chAza bAkaLA jevAM lAge che. jema bIjAM kAmamAM guMthAvA chatAM pativratA strInuM mana potAnA priya patimAM sthira rahe che, tema samyakajJAna pratye jenA manamAM atyaMta prema varte che evA samyadraSTi mumukSunu mana sadA jJAnI puruSonA vacanomAM tallIna rahe che. jema uttarasaMDAmAM paramakRpALudeva AkhI rAta paramakRtanuM adbhuta raTaNa karatA. temAM tallInatA evI rahetI ke DAMsa macchara ghaNA karaDe to paNa zarIranuM kaMI bhAna ke lakSa temane rahetuM nahIM. ema sataboghanuM mAhAbhya kharekhara lAge tyAre dehAdi anya sarvane te bhUlI jAya che. te svAdhyAya ane dhyAnamAM rahe che. zruta te svAdhyAya che ane AtmAno anubhava karavo te dhyAna che. A draSTivALAne zrI gurunA yoge niraMtara svarUpamAM ramaNatA karavAnI draDha ghAraNA hovAthI tenuM mana bhogomAM rAcatuM nathI. 19 prabhASTimAM ravi-tApa sama bogha sunirmala dhyAne re, paravazatA phaeNpa duHkha TaLe tyAM svAthIna sukha te mANe re; kriyA asaMga kare tyAM yogI, kaSAya zAMta thavAthI re, jAge jJAnadazA tyAM jAdI, pramAda-doSa javAthI re. 20 artha - sAtamI prabhAvRSTi - A draSTimAM ravi-tApa eTale sUryanA prakAza jevuM boghanuM baLa hoya che. te jJAnanI atyaMta nirmaLatA sUcave che. A draSTimAM zrutakevaLI jevuM jJAna hoI zake che. pa.pU.prabhuzrIjI paramakRpALudevane zrutakevaLI paNa kahetA. A draSTimAM yoganuM dhyAna nAmanuM aMga pragaTe che tethI A draSTivALAne dhyAnamAM atyaMta prIti hoya che. pAMcamI sthirA draSTimAM samyakdarzananI nirmaLatA darzAvI tyAM cothuM guNasthAna ghaTe che. tathA chaThThI kAMtA draSTimAM zrutajJAna eTale svAdhyAyanI mukhyatA darzAvI. tyAM pAMcamuM, chachuM guNasthAna ghaTe che. ane A sAtamI prabhAdraSTimAM cAritranI atyaMta nirmaLatArUpa dhyAnanI mukhyatA che tethI sAtamuM guNasthAna ghaTe che. A draSTimAM tattvanI pratipati nAmano guNa pragaTe che. pratipati eTale zuddhAtmasvarUpa jema che tema vizeSa spaSTa jaNAya che. tathA roga nAmano doSa A draSTimAM dUra thAya che. rAgadveSarUpa cAritramoha e ja kharo roga che. e jIvane muMjhave che. e cAritramoha maMda thAya tema tema sthiratA rahe che ane dhyAnanuM sukha anubhavI zakAya che. A draSTimAM kalpita sukha mATe indriyonI paravazatA karavArUpa duHkha nAza pAme che. ane AtmAmAMthI utpanna thatAM svAdhIna sukhane saMjvalana kaSAyanI ghaNI maMdatA thavAthI dhyAnamAM lAMbA kALa sudhI te anubhavI zake che. jo ke pAMcamI draSTimAM AtmAno anubhava thayela che, paNa ahIM cAritramohanA vizeSa nAzathI sthiratAnuNa dhyAna dvArA pragaTe che, tethI dehane AdhIna paravaza paudgalika sukha te duHkharUpa manAya che. A draSTimAM nijavaza AtmadhyAnamAM je samAdhisukha anubhavAya che te sAcA sukhanuM varNana kaI rIte karI zakAya tema nathI. jema zaheramAM ghanavAna nagarajano je sukha bhogave te bhIla vagere jeNe kadI zahera joyuM nathI tene khyAla AvI zake nahIM. athavA patinuM sukha kevuM hoya teno khyAla kumArikAne AvI zake
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) hitArthI prazno bhAga-2 nahIM; tema jene dhyAnano anubhava nathI evA strIpuruSone te alaiMdriya sukhano khyAla AvI zake tema nathI. AtmadhyAnamAM paramasukha anubhavAtuM hovAthI A sRSTivALA yogI, bane teTalo vakhata apramattapaNe AtmadhyAnamAM sthira rahe che. 591 jema cAka pheravIne daMDa laI levAmAM Ave chatAM cAka pharyA kare, tema ghyAna thaI rahyA pachI paNa kaSAyo zAMta thavAthI dhyAnanA saMskArano pravAha amuka vakhata sudhI rahe, tene asaMga kriyA kahe che. A asaMga anuSThAna, prApta thayelI dazAne TakAvanAruM tathA AgaLa uparanI dazAne prApta karAvanAruM hovAthI mahatvanuM che. A dRSTimAM Avela mahAtmAno pramAdadoSa javAthI apramatta guNasthAnamAM rahela A yogInI jJAnadazA te judA prakAranI hoya che; tyAMthI AgaLa vadhI zreNI mAMDIne jIva muktadazAne pAme che. ||2nA parAvRSTimAM hoya samAdhi, botha zazI sama zobhe re, apratipAtI, UMce caDhatI dazA varSe akSobhe re; zukladhyAne zreNI mAMDe, kare karmakSaya jhaTake re, moharahita munivarakaMThe kevalazrI-mALA laTake re. 21 artha :- AThamI parAvRSTiH--A AThamI dRSTinuM nAma parA che. A dRSTimAM Avela yogIonI dazA sarvotkRSTa hovAthI parA nAma sArthaka che. parA eTale sarvotkRSTa. A dRSTimAM yoganuM samAdhi nAmanuM aMga pragaTe che. ghyAnanI ucca koTInuM nAma samAdhi che. dhyeyano tanmayapaNe anubhava te samAdhi che. "AtmapariNAmanI svasthatAne zrI tIrthaMkara samAdhi kahe che.'' zrImad rAjacaMdra sAtamA guNasthAnane aMte jyAre zreNI mAMDe tyAre samAdhimAM ArUDha thayelA yogIo A AThamI dRSTimAM praveza kare che. tyAre pUrNapaNe AtmasvabhAvamAM pravRtti karavArUpa tattvapravRtti nAmano guNa pragaTe che ane AsaMga eTale Asakti nAmano doSa dUra thAya che. sAtamI dRSTimAM jema dhyAna mATe prIti athavA Asakti hatI te ahIM nathI, athavA samAdhi rAkhavI evo paNa bhAva nathI. vinA prayAse sahajapaNe te thAya che. A dRSTimAM bodhano prakAza pUrNacaMdranI zItaLa cAMdanI jevo AhlAdaka hoya che, arthAt apUrvajJAna sAthe apUrva zAMti anubhavAya che. punamanA caMdra upara jema AchuM vAdaLa AvyuM hoya ane tenI pAra jema caMdra dekhAya evo AtmAno anubhava zreNImAM hoya che. pachI pavana Ave ne vAdaLuM khasI jAya to pUrNapaNe caMdra prakAze che tema samAdhinA kAraNe sarva ghAtiyA karma kSaya thaI zreNInA aMte kevaLajJAna pragaTa thAya che. kSapaka zreNImAM apratipAtI eTale jyAMthI pAchuM paDavAnuM nathI evI upara caDhatI dazA kSobha pAmyA vagara vadhatI jAya che. tathA zukladhyAnavaDe zreNI mAMDe temAM karmano kSaya jhaTakAmAM eTale zIghra kare che. tethI moharahita thayelA evA munivaranA kaMThamAM kevaLajJAnarUpI varamALA AvIne laTake che. kevaLajJAna prApta thavAthI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAre ghAtIyA karmano kSaya thAya che. ane tenA phaLasvarUpa anaMtajJAna, anaMtadarzana, kSAyika samakita, kSAyika cAritra, anaMtadAna, anaMtalAbha, anaMtabhoga, anaMta upabhoga ane anaMtavIrya e nava kSAyika labdhio bAramA guNasthAnakanA aMte pragaTa thAya che. pachI teramA guNasthAnamAM Ave che. / / 21 / divya dhvanithI ati upakArI, de upadeza ghaNA janane, jIvana-jAgRti arpe vicarI, utsAhita karI janamanane,
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 samyagdarzana bahu jana pAme, vratI bane zakti dekhI. avadhi Adi jJAna jagAve, samAdhi-sukha parama lekhI. 22 artha - teramA guNasthAne rahelA sarvajJa bhagavAna divya dhvanivaDe upadeza ApI ghaNA jIvone atyaMta upakArI thAya che. tathA vihAra karI lokonA manane AtmakalyANa mATe utsAhita karIne jIvana jAgRti arpe che. tethI ghaNA jIvo samyagdarzanane pAme che ane potAnI zakti joI ghaNA jIvo vratane paNa ghAraNa kare che. tathA AtmAmAM samAdhinuM paramasukha che ema jANI keTalAka jIvo puruSArtha karIne avadhi, mana:paryava tathA kevaLajJAnane pragaTAve che. jarA karma-zatru sau kSaya karavAne ayogI pada te ArAdhe, zailezIkaraNe sthiratA le, sahaja nitya nija pada sAthe; anaMta avyAbAi sukhe te mokSa anupama anubhavatA, ajara, amara, avinAzI padane kevaLI pUrNa na kahI zakatA. 23 artha - have temAM guNasthAne rahelA sayogI kevaLI bhagavAna AyuSyakarma pUruM thavA Ave tyAre aMtamAM nAma, gotra, vedanIya ane AyuSya e cAre aghAtIyA karmarUpI zatruno kSaya karavA mATe chellA caudamA ayogI guNasthAnakane pAme che. tyAM zailezIkaraNa eTale parvata jevI aDola sthiti karIne potAnA sahaja nitya zAzvata Atmapadane prApta kare che. tethI janmamRtyunA vikAravALo saMsArarUpI roga temano sarvathA ahIM TaLI jAya che. A caudamAM guNasthAne sarva manavacanakAyAnA yoganI kriyA aTakI javAthI siMha jema pAMjarAmAM hovA chatAM tenAthI judo rahe che tema sarvajJa bhagavAna A caudamAM guNasthAnakamAM deharUpI pIMjarathI sarvathA judA thAya che. e avasthA a i u R chuM e pAMca hasva svara bolIe teTalo kALa rahIne AyuSyanA aMte eka samayavALI Urdhva gatithI siddhAlayamAM jaI sadAne mATe tyAM birAjamAna thAya che. mokSamAM anaMta avyAbAdha eTale bAghApIDA rahita evA anupama sukhano anubhava kare che. te sukha kevuM che? to ke A lokamAM jeTalA sukhanA padArtho kahevAya che te badhA sukhano saravALo karIe tethI anaMtagaNuM sukha mokSamAM te anubhave che. evA ajara, amara, avinAzI anaMta mokSasukhanA padane kevaLI bhagavAna paNa pUrNapaNe kahI zakatA nathI. kemake te mAtra anubhavagocara che paNa vacanagocara nathI. anubhava-gocara e pada pAmo sau svAnubhavathI bhavyo! sadguru-bogha suNI vicArI karatA je jana kartavyo, Azrayabhakti tene Uge, ziva-sukha-sukhaDI-svAda lahe, karI kalpanA-jaya te preme pAme pada te koNa kahe?" 24 artha - he bhavyo! tame paNa sarve svAnubhava karIne mokSanA anubhavagocara sukhane pAmo. te kevI rIte? to ke je sadgurunA boghane sAMbhaLI, vicArIne te pramANe kartavyo karaze arthAt te pramANe vartaze. tene sadguruno sAco Azraya prApta thaze. tene sAcI bhakti pragaTaze. te bhaktinA baLe zivasukha eTale
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) pUrNAlikA maMgala 593 mokSasukharUpI sukhaDInA svAdane pAmaze. te bhavyAtmA paramakRpALu prabhu pratyenA premathI arthAtu bhaktithI anaMtakALanI anaMta kalpanAono jaya karI zAzvata mokSapadane pAmaze. te mokSasukhanuM varNana karavA koNa samartha che? arthAt koI nathI. te sukhane je anubhave te ja jANe; bIjo koI jANavA samartha nathI. 24 'hitArthI prazno' nAmanA be pAThomAM zrI gurue ziSyanA kalyANa arthe mokSamArgano krama kema ArAghavo tenI saMkalanArUpa ATheya draSTino krama samajAvyo. have A 108mAM pAThamAM 'pUrNAlikA maMgala' eTale "108 pATharUpa maNakAnI mAlikA eTale mALA pUrNa karanAra mAMgalika kAvya lakhe che. graMthamAM "AghamaMgala' te graMtha pUrNa thavA mATe; "madhyamaMgala' utsAha TakI rahevA mATe ane aMtyamaMgala' te bhaNIne bhUlI na javA mATe karavAmAM Ave che; te nIce pramANe che : (108) pUrNa mAlikA maMgalA (zikhariNI chaMda) ladhu, lAMbI mALA, prabhu-caraNa-sevA mana gharI, racI utsAhe A, parama-guru-bhakti-rasa-bharI; sadA mAre ure sahaguNaghArI guru raho, kRpALuM rAjendra, parama upakArI prabhu aho! 1 artha - moTA pustakanI apekSAe laghu eTale nAnI ane nAnI pustakAnI apekSAe lAMbI evI A prajJAvaboghanI 108 pATharUpa maNakAnI mALAne zrImad rAjacaMdra prabhunA caraNanI sevA eTale temanI AjJAne uThAvavAno bhAva hRdayamAM rAkhI, paramagurunI bhaktirasathI bharelI evI A mALAne utsAhathI huM racavA pAmyo chuM. sadA mArA hRdayamAM evA sahaja AtmaguNaghArI zrIguruno ja nivAsa raho. kRpAnA avatAra evA rAjendra arthAtu rAjAomAM indra samAna saguru paramakRpALu zrImad rAjacaMdra prabhue satya mokSamArga batAvI mArA upara anaMta upakAra karyo che. mATe aho! te mArA parama upakArI che. na jANuM huM zAstro, pravINa nahi kAvyAdi-kalane; na bhASA-zAstrI huM, rasika rasa-abhyAsa na mane; na pUrvAbhyAse huM nizadina rahuM magna kavane, chatAM ceSTA AvI, guruguNagaNe rAgathI bane. 2 artha - have pU.zrI brahmacArIjI potAnI laghutA darzAvatA kahe che ke huM kaMI sarva zAstrono jANakAra nathI ke kAvya alaMkAra Adi kalAmAM pravINa nathI. nathI huM bhASA zAstrane jANanAro ke nathI huM nava rasano rasika abhyAsI. te nava-rasa A pramANe che. zRMgAra, hAsya, karuNa, vIra, raudra, bhayAnaka, adbhuta, bIbhatsa ane zAMtarasa che. huM kaMI pUrva abhyAsathI nizadina kavana eTale kavitA karavAmAM magna nathI.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 594 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 chatAM A kAvyamaya graMthanI racanA karavAnI AvI ceSTA mArAthI banI, te mAtra guruguNanA samUhane joI mArA aMtaramAM utpanna thayelA bhaktirAganA pratApe che. paramakRpALu prabhunI bhakti ja baLAtkAre evI ceSTAo karAve che. ghaNI jhINI toye raja pavanathI vyoma vicare, banI moTA megho udadhi-jaLa vyome bahu phare, ravi-teje kevA manahara ghare raMga ghanuSe, vaLI vidyute te karI rava mahA vAri varase. 3 artha - have uparanI ceSTAone draSTAMtathI puSTa kare che. dhULa ghaNI jhINI hovAnA kAraNe te narama thaIne pavanavaDe vyoma eTale AkAzamAM vihAra kare che. temaja samudranuM jaLa khAruM hovA chatAM te varALarUpe halakuM thaI moTA megho eTale vAdaLArUpe banI AkAzamAM phare che. varSAvratamAM indra ghanuSya sUryanA tejathI kevuM manahara saptaraMgI rUpa dhAraNa kare che. vaLI vidyuta eTale vijaLIvaDe kevo mahAna avAja karI mUzaLadhAra varasAda varase che. kRpA-vAri varSe, ura-gharaNI lIlI muja banI, nadI-nALAM pUrI, khaLakhaLa vahe bhakti-saraNI; mahAtmAnA graMtho gahana bIja ore ura viSe, kharA kheDUto te haLa-kuzaLatA-sAghana dase. 4 artha :- tevI ja rIte paramakRpALudevanI kRpArUpI vAri eTale jaLa varasavAthI mArI hRdayarUpI gharaNI eTale bhUmi te lIlI arthAtu narama pocI banI gaI, ema pU.zrI brahmacArIjI kahe che. have te kRpArUpI jaLa viSayakaSAyarUpI nadI nALAMne pUrI eTale zAMta karIne, khaLakhaLa karatuM bhakti saraNI eTale bhaktimArge AgaLa vadhavA lAgyuM. te joI kharA kheDUto khetaramAM bIja ropavAno yogya samaya jANI, haLanA sAghanavaDe kuzaLatAthI bIjanI ropaNI karavA lAgyA. tema huM paNa prabhukRpAe manuSya bhavarUpa yogya samaya jANI mahAtmAonA gahana graMthonA bIjane mArA hRdayarUpa bhUmine viSe saMyamarUpI haLavaDe upayoganI kuzaLatAthI ropavA lAgyo. susaMskAro sAthe UgI nIkaLatI Teva halakI, ghaNI nadI kADhI suguru-samajUtI-svabalathI; maLyA mALI teNe sarasa racanA bAganI karI ghaNAM ropyAM vRkSo, anupama latAo ya UcharI. 5 artha :- bIja ropavAthI have susaMskArorUpI kuMpaLo bhUmimAMthI phUTI nIkaLI. tenI sAthe pUrvabhavamAM ajJAnavaDe sevAyela halakI TevorUpI ghAsa paNa UgIne bahAra AvyuM. te halakI Tevo eTale vRttione meM saddagurunA bothanI samajUtIvaDe jANI tethI svaAtmabaLa phoravIne tene ghaNI nIMdI eTale UkheDIne kADhI nAkhI; jethI mArI hRdayarUpI bhUmi svaccha banI. teTalAmAM 5.u.pa.pU.prabhuzrIjIrUpI mALI maLavAthI mArI hRdayarUpI bhUmimAM temaNe suMdara bAganI racanA karI. temAM vratarUpI aneka vRkSo ropyA. te vratarUpI vRkSo ropavAthI tenA upara aneka kSamA Adi
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) pUrNakAlikA maMgala 595 uttama guNorUpI anupama latAono Uchera thavA lAgyo. karI rakSA-vADo, sunIti-nIkamAM puNya-naranA, pravAho rAkhe te satata vahatA, yogya ghaTanA; khare pAnAM jUnAM, navIna UbharAtAM prati-tuM, bhulAtI vAto tyAM navIna racanA-cakra pharatuM. 6 artha :- vratorUpI vRkSonI rakSA mATe pa.pU.prabhuzrIjIe aneka niyamorUpI vADonI goThavaNa karI. tathA sunIti eTale sadAcArarUpI nIka eTale pANI javAno rasto karI, temAM puNyarUpI jaLanA pravAho satata vahetA rahe evo savArathI sAMja sughIno bhakti svAdhyAyano ArAghanA krama ApI yogya ghaTanA eTale yogya racanA karI. jethI jema vRkSanA jUnA pAna prati Rtue kharI jaI navIna UbharAya che, tema junA rAgadveSamohavALA kaSAya bhAvo bhulAI jaI, navIna vairAgya upazamanA bhAvonI racanAnuM cakra pharatuM thayuM, arthAt satsaMga bhaktinA yoge have nitya navIna uttama bhAvonI zreNI UgavA lAgI. vIte varSo evAM, narvAna vaya jevA samayamAM, phaiDAM khIlyAM puSpo, vivigha viTae dRzya banatAM; bhalA bhAvo bhALI gurujana rIjhe e ja kusumo, dayALu saMto te nija kara viSe ghArI viramo. 7 artha :- pachI pa.pU.prabhuzrIjInA yoge varSo evI rIte vItavA lAgyA ke jANe navIna yuvAvayamAM jema AnaMdamAM samaya vyatIta thato hoya tema thavA lAgyuM. te samaye suMdara bhAvArUpI puSpo khIlavA lAgyA ane vividha prakAranI vicAradhArArUpa viTape eTale DALIo upara te puSpo dekhAvA lAgyA. tevA uttama bhAvArUpa puSpone bhALI pa.pU.prabhuzrIjI jevA gurujano rAjI thayA. e ja suMdara bhAvArUpI kusumo eTale phalone grahaNa karI he dayALu saMta ArAdhako tame A duHkhamaya saMsArathI virAma pAmo, virAma pAmo evI jJAnI puruSonI sarvane zikSA che. ghare aMge koI, sukhakara gaNI ramya ramaNI, vaLI mALI koI, bharI kusuma-pAtra naramaNi kane lAvI deto, manahara Rtu-varNana karI; bhalA bhAve bhakto prabhucaraNa pUje phUla gharI. 8 artha - te suMdara phUlone koI ramya ramaNI eTale suMdara strI, potAnA nAzavaMta dehanI suMdaratAne vaghAravA phUlone sukhakArI jANI potAnA aMgamAM aMboDA Adi rUpe ghAraNa kare che. jyAre koI mALI te phUlone chAbaDImAM bharI naramaNi eTale naromAM maNi samAna evA rAjA pAse lAvI te te RtunA phUlonuM manahara varNana karI tene Ape che. jyAre kharA bhagavAnanA bhakto to prabhunA caraNamAM te phUlone gharI bhAvabhaktithI temanI pUjA kare che. ghaNAMye verAtAM kusuma baeNmi suvAsita kare, susaMge zobhe te, bahu varasa harSo saha sare;
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 gayAM varSo sarve, palaka sama satsaMgati-sukhe, rahelAM thoDAM te, yuga sama viyoge, vaLI dukhe. 9 artha - bAkInA ghaNA phUlo bhUmi upara verAtAM te bhUmine sugaMdhita banAve che. tema mumukSajIvanA uttama bhAvo puruSanA samAgama nimitte vizeSa suzobhita bane che. ane te suMdara AtmabhAvothI, ghaNA varSo AnaMda sAthe pasAra thAya che. tema pU.zrI brahmacArIjI kahe che ke pa.pU.prabhuzrIjI sAthe satsaMgatimAM je sarve varSo gayA te AMkhanA palakArA samAna sukhapUrvaka vyatIta thayA. paNa pa.pU.prabhuzrIjInA dehAvasAna pachIno thoDo kALa paNa temanA viyoge aMtaranA duHkhasahita yuga (bAra varSa) samAna vyatIta thayo. vyavasthA yojelI parama gurue joI karane, sulakSe vitAvA samaya, guNa-AghAra gharIne, grahI susaMtonAM vara kusuma, mALA paeNrI karI, yazasvI suyogI munivaranI ure smRti irI. 10 artha - pachI paramaguru paramakRpALudevanA "zrImad rAjacaMdra graMthamAM patrAMka 946mAM "prajJAvabogha'nA 108 pAThanI saMkalanArUpe yojelI vyavasthAne joI, samayane AtmalakSapUrvaka vitAvA arthe, tathA guNo pragaTa karavAnA AghArarUpa A prajJAvaboghanI saMkalanAne jANI, te saMbaMghI lakhavAnI zarUAta karI. tenA mATe mahApuruSonA vara eTale uttama vacano ane jIvana caritrorUpa puSpone grahaNa karI tathA yazasvI, sAcA yogI munivarazrI pa.pU.prabhuzrIjInI smRtine hRdayamAM ghAraNa karIne, A "prajJAvabogha'nA 108 pATharUpa puSponI mALAne gUMthI pUrNa karI che. dIse doSo jo tyAM arasika mane jANI laeNlajo, sughArI sabhAve, nija rasikatAmAM ja phelajo; vaghe bhAvo tevI madada maLatAM, saMta jananA gaNo guNo evI vinati muja mAno guNajanA. 11 artha :- jo A graMthamAM koI doSo dekhAya to mane kAvyarasano arasika jANIne te doSone bhUlI jajo. ane sadbhAvathI te bhUlo sudhArI potAnI AtmarasikatAmAM ja magna banajo. vaLI A graMthathI tamArA bhAvonI zuddhi karavAmAM jo madada maLe to te saMtapuruSonA guNo jANajo kemake temanAthI ja huM A badhuM samajyo chuM evI mArI vinatine guNIjano mAnya karajo. karI raMgoLIthI niyamita suzobhita racanA, racI paMkti bhANAM, vidhisara maeNkelAM pIrasavAM, rasoDethI lAvI rasavata rUMDI yogya samaye, na temAM moTAI; rasikajananA puNya-udaye. 12 artha :- jema koIe raMgoLIthI niyamita eTale yathAyogya suzobhita racanA karIne jamavA mATe vidhisara eTale vyavasthita bhANAonI paMkti goThavI hoya. temAM pIrasavA mATe rasoDethI gamatI rasapUrNa rasoI lAvIne jamavAnA yogya samaye koI pIrase, to temAM pIrasanAranI moTAI nathI. te rasoI to
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) pUrNakAlikA maMgala 597 jamanArA rasikajananA puNya-udaye banI che. pIrasanAre to mAtra te lAvIne pIrasI che. daghelA sonAnI kanaka-ghaDanArA ghaDI karerRpALI mALA, tyAM vivigha pa sonuM nija ghare. gaNAtI moMghI te, kanaka-gaNanA cokasI gaNe ghaDelA ghATo ke lagaDIrRpa te eka ja bhaNe. 13 vaLI potAno ladhutvabhAva pU.zrI brahmacArIjI vyakta kare che : artha - kanaka eTale sonAne ghaDanAra evA sonIne sonuM ApatAM, temAMthI tene ghaDIne rUpALI mALA banAvavAthI te sonuM vivigharUpane dhAraNa kare che. pachI te mALA lokonI draSTimAM moMghI gaNAya che. paNa sonAnI parIkSA karanAra cokasI to te sonAnA ghaDelA ghATo hoya ke lagaDIrUpe hoya bannene eka ja gaNe che. cokasInI draSTi to te hAramAM ke lagaDImAM, sonuM keTalA TakA che tenA upara hoya che. kemake temAM sonAnI keTalI zuddhatA che tenI kiMmata che, ghATanI nathI. tema jJAnI puruSonA sonA jevA vacanone meM mAtra kavitArUpe ghATa Apyo che. tethI kiMmata jJAnI puruSonA vacanonI che, mArI nathI. gaNuM, "prajJA-mALA" sujana-rasa-dAtA kardI banImahaMtonI vANI acUMka phaLa denAra ja guNI; mahaMtonI sevA saphaLa saghaLe sujJa samaje, kare sevA te sau laghu bana ahaMtA nija taje. 14 artha:- mAno ke A "prajJAvabogha' rUpa 108 maNakAnI mALA sajjanapuruSone kadI rasa upajAvanAra banI; to te mahApuruSonI vANIno ja pratApa che. temanI vANI guNIjanone acUka phaLa ApanAra che. temaja mahApuruSonI sevA karavAnuM phaLa paNa sarvatra avazya maLe che; ema sujJa eTale sajjana puruSo jANe che. tema mane paNa jo saphaLatA maLI hoya to te mahApuruSonI sevAnuM ja phaLa che. ane je mahApuruSonI sevA kare te sau laghu banI potAnA ahaMkArano tyAga kare che. kharI rIte jotAM, nathI muja jarA graMtha-bharamAM, bhale sonerI ke manahara, suvaNe prasaratAMhaze temAM vAkyo, maghura rava-vALI suracanA; lakhe lekhinI te jaDa, samajatI nA jIMva vinA. 15 artha - kharI rIte jotAM A pUrA graMthamAM mAruM jarA paNa kAMI nathI. bhale tamane A graMtha sonerI lAge ke manane haraNa karanAra manohara jaNAya ke suvaNe prasaratAM eTale jANe graMthanA vAkyomAM sonu patharAyeluM hoya ema lAge ke tamane suMdara chaMdo sahita madhura rava eTale avAjavALI A samyak kAvya racanA jaNAya. paNa e sarva graMthane lakhanAra te lekhinI eTale kalama che. ane te to pudagalanI banelI jaDa che. temAM jIva nathI. jIva vinA te kaMI samajatI nathI. lakheluM tenuM sau, jaDa-janita, mAruM nahi bane, rahuM huM caitanya, parAmarasa-AnaMdita mane.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598 prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 gaNe je kAyA ne vacana nija te sarva bhUlatA, anAdi A bhUle, bhava-vana viSe jIva rRlatA. 16 artha:- kalamathI lakhelAM akSaro sarva jaDathI utpanna thayelAM che. te pudagalanA banelA akSaro mArA banI zake nahIM. kemake huM to sadA parama AnaMda rasamaya evA caitanyamAM rahevAnA svabhAvavALo chuM. ajJAnavaza jagatanA jIvo A kAyA ane vacanane potAnA mAne che; te sarva jIvo mArga bhUlelA che. tethI anAdikALanI A bhUlanA kAraNe jIvo saMsArarUpI vanamAM rajhaLyA kare che. kaheluM jJAnInuM mukhara jana mukhe kahI jatA, rahe nA jo ure, amIrasa bane che vamanatA; jamelA pakavAze zULa sama UThe cUMka apace, pace nA jo zikSA, bhramaNa nija hAthe baeNri race. 17 artha - jJAnI puruSanA kahelA vacanone koI mukhara eTale vAcALa prANI mAtra mukhathI kahI jAya; paNa tene hRdayamAM Utare nahIM to te amRtarasa jevA jJAnI puruSanA vacano, tenA mATe vamana eTale UlaTI jevA duHkhakAraka bane che. jema jamelA pAMca pakavAnna paNa jo pace nahIM to peTamAM zaLa jevI cUMka UbhI kare: tema bhagavAnanI kahelI zikSA jo pace nahIM arthAt jIvanamAM Utare nahIM, paNa tethI jo UlaTuM abhimAna vaghAre, to te jIva potAnA hAthe ja potAnA AtmAnuM bhUri eTale puSkaLa paribhramaNa UbhuM kare che. javA evI bhUlo, suguru zira rAkho su-nara, ho! gurunI AjJAnuM maraNa sughI ArAghana raho! guruMmAM khAmI to, kathana paNa tenuM viSama le, kahe te devoye, vitatha samajo, satya na male. 18 artha :- have evI bhUlo javA mATe, jo tame uttama AtmArthI banavA icchatA ho to AtmajJAnI evA sadguru bhagavaMtane mAthe rAkho. tathA te zrI gurunI AjJAnuM maraNanI chellI ghaDI sudhI ArAghana karatA raho. paNa jo guru karavAmAM khAmI rahI gaI arthAt kugurune sadguru mAnI lIghA to tenuM kathana paNa viSamatA eTale samabhAvarahita rAgadveSavALuM haze. tethI ApaNA rAgadveSano nAza thaze nahIM ane badhA janmamaraNa UbhA ja raheze. ema sarvajJa vItarAga zrI tIrthaMkara devo paNa kahe che. mATe kugurunA kathanane vitatha eTale asatya jANo; temanI pAsethI satya mokSamArga kadI maLI zakaze nahIM. veTha karI A veThIe, nija hita kAje sarva, laeNTaMlUTa lo lAbha sau, karazo koI na garva. artha - veThIe eTale vagara dAmanA sevake, A vagara dAmanI veTha eTale vetaruM, te sarva potAnA Atmahitane arthe karela che. teno so bhavyo lUTaMlUTa lAbha lejo; paNa e tattva jANavAnuM koI abhimAna karazo nahIM. ema aMtamAM jaNAvIne pU.zrI brahmacArIjIe laghutA saha, mumukSuo pratyeno vAtsalyabhAva vyakta karyo che, te emanA aMtaramAM rahelI mumukSuo pratyenI lAgaNInuM sUcana kare che. A prajJAvabogha' viSenI AgAhI saMvat 1955mAM paramakRpALudeve zrImad rAjacaMdra graMthanA pAna
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) pUrNakAlikA maMgala 599 664 upara A pramANe karela che "eno prajJAvabogha bhAga bhinna che te koI karaze." te pUjyazrI brahmacArIjIe A adbhuta graMtha racI paramakRpALudevanI AgAhIne sArthaka karI. tathA paramakRpALudeva pratye bhakti kema karavI te svayaM karI batAvIne sarva AtmArthI jIvonA parama upakArI siddha thayA; mATe temane amArA koTizaH praNAma ho. prajJAvabogha'nI racanAno prAraMbhadina zrAvaNa suda 13, maMgaLavAra saMvat 1994 che. ane pUrNAhuti dina jeTha suda 15 somavAra saMvat 1997 che. tyArabAda aSADha vada 5, saMvat 1998 sudhI A graMthanuM punaH avalokana karyuM. ema graMthanA racanAra pU.zrI brahmacArIjIe graMthanI pUrNAhutimAM A noMgha karela che. zrI guru varaNArpaNamastu che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 5 14 ayogI 13 sayogI 12 kSINamohamAM 11 upazAMtamohamAM 10 sUkSmasAMparAmAM guNasthAnakamAM | 1 guNasthAnakamAM | vibhAga 1 9 anivRttikaraNamAM 8 apUrvakaraNamAM 7 apramattamAM 6 pramattamAM 5 dezaviratamAM 4 avirata 3 mizramAM 0 oghe 1 mithyAtvamAM 2 sAsvAdanamAM (samyagdaSTi)mAM vibhAga 1 (sAmAnyapaNe) guNasthAnonAM nAma P = 0 0 ta Ta = 0 0 e e to o o o o o o o o o o o o o \ \ 1 1 1 | *** ** 0 0 0 Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta | jJAnAvaraNIya pUrti 1: baMghayaMtra (puSpa 59 mAM - pRSTha 76) pUrtio prajJAvabogha-vivecana bhAga-2 0 0 0 0 = = = = = = = = = = = A A A A A = = dizAnAvaraNIya 0 - - - - - - - - - - - - - - - - - 0 0 0 0 0 0 0 vedanIya | |mohanIya 0 0 0 0 0 0 0 % ja da = . " : 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 | || Ayu | 0 | 0 0 | 0 - 0 0 - - - - ma - - - - - ja na na bha ma na bha k1le | bha 0 0 0 0 Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta 8 | aMtarAya
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ayogI kevaLImAM 13 sayogI kevaLImAM 12 kSINamohamAM 11 upazAMtamohamAM 10 sUkSmasAMparAmAM 9 anivRttikaraNamAM 8 apUrvakaraNamAM 7 apramattamAM guNasthAnonAM nAma 14 ayogI kevaLImAM 12 kSINamohamAM 13 sayogI kevaLImAM 11 upazAMtamohamAM 10 sUkSmasAparAyamAM 8 apUrvakaraNamAM 9 anivRttikaraNamAM 3 mizramAM 7 apramattamAM 6 pramattamAM 4 avirata 5 dezaviratamAM samyavruSTimAM 2 sAsvAdanamAM 1 mithyAtvamAM 0 oghe (sAmAnya) guNasthAnonAM nAma 0 da va ta o - mULa prakRtio o | ja ja che \ \ | tha manubhAI 2 | an/en in uttara pravRtio 4 | 7 27/55 42 39 | * 9 8 8 8 | | 0 0 8 da ka ra da ka jJAnAvaraNIya 0 0 ra da ra da ha da ha ha ha ha ha ha ha jJAnAvaraNIya 0 | A/5| h 5 | 0 | noMgha-chaThThA guNasthAnaka sughI udaya pramANe pUrti 3H udIraNA yaMtra (puSpa 60mAM pRSTha 96) 0 0 = A A A A A darzanAvaraNIya 2/5| pUrti 2 H udaya - yaMtra (puSpa 60mAM pRSTha 96) = dizanAvaraNIya 0 6 = A A A A A = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 vedanIya - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 vedanIya 0 % # # # # # 4 / mohanIya 0 0 0 0 & R A cha cha ka ka mohanIya qn qn qn qn qn qn qn Ayu Ayu w = = = = = = = 0 = = = | 0 % $ $ $ $ $ $ nAma 0 0 0 0 0 0 0 0 |gotra - 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 gotra 0 0 Ta Ta Ta Ta Ta da aMtarAya aMtarAya 601
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 krama 1 2| sAsvAdanamAM 3 mizramAM 4 7 aviratimAM 5 dezaviratimAM pramanamAM apramattamAM 8 | apUrvakaraNamAM 9| anivRttikaraNamAM 10 11 guNasthAnakonAM nAma aurtha (sAmAnya) mithyAtvamAM 12 13 14 sUkSma saparAthamAM upazAna motamAM zIMga momAM sayogI kevImAM ayogI kevaLImAM prajJAvabodha-vivecana bhAga-2 1 4 8 9 VU U 8 - 8 . __y = " 0 1 VVVV V V V V V V 8 8 8 - 8 8 8 8 - 8 8 uttara | ePykr |lla esh9 |era as k) 0 0 0 0 6. 148 148 147 147 148 148 148 148 148 142 148 142 '' 33 148 142 148 * OM OM OM ? ? pUrti 4: 101 139 33 ,, 33 33 33 139 139 karanAra) w w w 0
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSapaka zreNI (ke zreNI 0 0 0 0| zarU karanAra) 102 103 A0b h05 106 112 113 114 122 138 138 138 hb. 26. h&k. 138 ht. 138 ke che ke A 6 2 sattAyaMtra (puSpa 60mAM pRSTha 96) 0 0 0 Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta Ta jAnAvaraNIya Ta | darzanAvaraNIya 0 0 0 = A A ir us us us us is ir ir ur 9 9 9 9 9 3 I bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh bh vedanIya 2 Ta Ta Ta = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = = = = = = = | ALLgotra h h h h h h h h h h h h h h h h w w w d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d aMtarAya R 14(1) guNasthAna saMkhyA 6 0 3