Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
વધિ સહિત
Bilvu UCISHJHU
06)
શ્રી બાદ પ્રકાશ તેંદિર.અમદાળીદ.
For Private & Personal use only
WwWojainelbran.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમ:
વિધિ સહિત શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
A
59
sloro
: પ્રકાશક : જૈન પ્રકાશન મંદિર વતી જસવંતલાલ ગીરધરલાલ શાહ ૩૦૯-૪, ખત્રીની ખડકી, દોશીવાડાની પોળ,
અમદાવાદ
કિંમત : રૂ. ૮-૦૦ ન. પૈ.
મુદ્રકઃ કાન્તિલાલ ડાહ્યાભાઈ પટેલ, મંગલ મુદ્રણાલય, રતનપોળ,અમદાવાદ
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
છંદ સંગ્રહ ૧. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથન ર૦
( રાગ પ્રભાતી ) પાસ શંખેશ્વરા સાર કર સેવકા, દેવ કાં એવડી વાર લાગે; કેડી કરજેડી દરબાર આગે ખડા, ઠાકુરા ચાકુ માન મળે. ૧. પ્રગટ થા પાસજી મેલી પડદે પરો, મેડ અસુરાણને આપે છેડો મુજ મહિરાણ મંજુષમાં પેસીને, ખલકના નાથજી બંધ બાલે ૨ જગતમાં દેવ જગદીશ તું જાગતે, એમ શું આજ છનાજ ઉઘે; મેટા દાનેશ્વરી તેહને દાખીએ, દાન દે જેહ જગકાળ મેશે. ૩. ભીડ પડી જાદવા જોર લાગી જરા, તક્ષણ ત્રિકમે તુજ સંભા, પગટી પાતાળથી પલકમાં તે પ્રભુ ભક્તજન તેહને ભય નિકાસ માદિ અનાદિ અરિહંત તું એક છે, દીનદયાલ છે કે દૂજે, દયરતન કહે પ્રગટ પ્રભુ પાસાજી,પામી ભયભંજને એહ પૂ. ૫
૨. શ્રી ગૌતમસ્વામીને છંદ વીર જિનેશ્વર કે શિષ્ય, ગૌતમ નામ જપો નિશદિશ; જે કીજે ગૌતમનું ધ્યાન, તે ઘર વિલસે નવે નિધાન. ૧ ગૌતમ નામે ગિરિવર ચડે, મનવાંછિત હેલો સંપજે; ગૌતમ નામે નવે રોગ, ગૌતમ નામે સર્વ સં . ૨. જે વૈરી વિરુઆ વંકડા, તસ નામે ના ન વે ટુકડા ભૂત પ્રેત નવિ મંડે પ્રાણ, તે ગૌતમનાં કરું વખાણ. ૩
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગૌતમ નામે નિર્મળ કાય, ગૌતમ નામે વાધે આયર ગૌતમ જિનશાસન શણગાર, ગૌતમ નામે જય જયકાર. ૪ શાલ, દાલ સુરહા થ્રત ગોળ, મનવાંછિત કાપડ તંબેળ; ઘરે સુઘરણી નિર્મલ ચિત્ત, ગૌતમ નામે પુત્ર વિનીત. ૫ ગૌતમ ઉદ અવિચળ ભાણ, ગૌતમ નામ જપો જગ જાણ; મા મંદિર મેરૂ સમાન, ગૌતમ નામે સફલ વિહાણ. ૬ ઘર મયગલ ઘોડાની જેડ, વારૂ પહોચે વંછિત કડક મહિયર માને મોટા રાય, જે તુઠે ગૌતમના પાય. ૭ ગૌતમ પ્રણમ્યા પાતક ટળે ઉત્તમ નરની સંગત મળે; ગૌતમ ના નિર્મળ જ્ઞાન, ગૌતમ નામે વાધે વાન. ૮ પુણવંત અવધારે સહુ, ગુરૂ ગૌતમના ગુણ છે બહુ કહે લાવણ્યસમય કરજોડ, ગૌતમ તુઠે સંપત્તિ કેડ. ૯
ચાર શરણું
મુજને ચાર શરણું હોજો, અરિહંત સિદ્ધ સુસાધુજી; કેવલી ધર્મ પ્રકાશીઓ, રતન અમુલખ લાધુજી. મુજ ૧ ચિહુ ગતિ તણું દુઃખ છેદવા, સમરથ શરણું એહજી; પૂર્વે મુનિવર જે હુઆ, તેણે કીધાં શરણ તેજી. મુજ ૨ સ સાહી જીવને, તાસીમ શરણાં ચારેજી, ગણિ સમયસુંદર એમ કહે, કલ્યાણ મંગળ કાજી. મુજ૩
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાખ ચોરાસી જીવ ખમાવીએ, મન ધરી પરમ વિવેકેજી; મિચ્છામિ દુક્કડે દીજીએ, જિન વચને લહીએ ટેકો જી.લાખ ૦૧ સાત લાખ ભૂ દગ તેઉ વાઉના, દસ ચૌદ વનના ભેદજી; પવિગલ સુરતિરિ નારકી ચઉ ચઉ ચોદ નરના ભેદજી.લાખ ૨ મુજ વૈર નહિ કેહશું, સહશું મૈત્રી ભાવેજી; ગણિ સમયસુંદર એમ કહે, પામીએ પુન્ય પ્રભાવેજી. લાખ૦ ૩
પાપ અઢારે જીવ પરિહરે, અરિહંત સિદ્ધની સાખે;
લેયાં પાપ છૂટીએ, ભગવંત એણે પેરે ભાણેજી.પાપ૦ ૧ આશ્રવ કષાય દેય બંધવા, વળી કલહ અભ્યાખ્યાન; રતિ અરતિ પૈશુન્ય નિંદના, માયા મેહ મિથ્યાત્વજીપાપ૦ ૨ મન વચ કાયાએ જે કીયાં, મિચ્છામિ દુક્કડે હોજી; ગણિ સમયસુંદર એમ કહે, જૈન ધર્મને મર્મ એ હોજી.પ૦ ૩
ધન ધન તે દિન મુજ કદી હશે? હું પામીશ સંજમ સુદ્ધ ; પૂરવ ઋષિ પંથે ચાલશું, ગુરુ વચને પ્રતિબુદ્ધિજી. ધન ૧ આન્ત પ્રાન્ત ભિક્ષા ગોચરી, રણવને કાઉસગ લેશું; સમતા શત્રુ મિત્ર ભાવશું, સવેગ સૂધે ધરશુંજી. ધન રે સંસારના સંકટ થકી, છુટીશ જિન વચને અવધારે; ધન્ય સમયસુંદર તે ઘડી, પામીશ ભવને હું પાછો ધન
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમ: શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
[ વિધિ સહિત ] સામાન્ય સૂચના
દેવસિક અગર રાઈ પ્રતિકમણની શરૂઆતમાં “સામા યિક લેવાની ખાસ જરૂર છે.
સામાયિક લેવાની વિધિ સામાયિકનાં પૂર્વ સાધન
શ્રાવક-શ્રાવિકાએ સામાયિક લેવા માટે બાહ્ય-શુદ્ધિ કરવાની જરૂર છે. તેથી સૌથી પ્રથમ હાથ-પગ ધોઈ રવચ્છ થવું અને શુદ્ધ વસ્ત્રો પહેરવાં, ત્યાર પછી ચાખી જગ્યાએ ભૂમિને પૂજીને ઊંચા આસને સાપડા ઉપર ધાર્મિક વિષયનું – જેમાં નવકાર તથા ચિંદિયને પાઠ હેાય તેવું પુસ્તક મૂકવું. સામાયિકને બે ઘડીને અગર ૪૮ મિનિટનો સમય ધાર્મિક ક્રિયામાં ગાળવા માટે નવકારવાળી અગર તો ધાર્મિક વિશ્વનાં જ પુસ્તકો પાસે રાખીને બેસવું. સામાયિકને કાળ જાણવા માટે ઘડી અગર તે ઘડિયાળ
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
પણ પાસે રાખવાની જરૂર છે. ત્યારપછી કટાસણું, મુહપત્તિ અને ચરવળ લઈ પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખીને જમણે હાથે સ્થાપના ચાય સામે અવળે રાખીને નવકાર તથા પંચિંદિય નીચે પ્રમાણે કહેવા.
૧નમો અરિહંતાણું, ન સિદ્ધાણં નમે આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણં નમેલેએ સવસાહૂણું, એ પંચ નમુક્કર,સરવાવપણાસણ,મંગલાણું ચ સન્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ. પંચિંદિયસંવર તહ નવવિહ બંભિચેર ગત્તિધરે; ચઉવિકસાયમુક્કો, ઈઅ અદુરસગુણેહિ સંજુaો.૧ પંચમહત્વયજુરો, પંચવિહાયારપાલણસમા; પંચસમિઓ તિગુત્તો, છત્તીસગુણે ગુરુ મજજ. ૨
૧. આ મહામંત્ર છે, તેમાં પંચ પરમેષ્ઠીને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યો છે, તેથી તેનું બીજું નામ “પંચમંગલ સુત્ર છે, તેમજ નવ પદ હોવાથી નવકાર પણ કહેવાય છે.
૨. આ સૂત્રમાં આચાર્યના છત્રીસ ગુણેનું વર્ણન કર્યું છે, અને ગુરૂની સ્થાપના કરતાં બોલાય છે.
સ્થાપના સ્થાપતાં હાથ ઉંધ રાખવાનું કારણ કે વસ્તુ મૂકતા તે હાથ રખાય છે. અહિં સ્થાપના સ્થાપતાં આચાર્યના છત્રીસ ગુણ મૂકવાના છે.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામાયિક લેવાની વિધિ - “ઈચ્છામિ ખમાસમણ વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ, મથએણુ વંદામિ.”
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન! ઈરિયાવહિયં પડિમામિ? “ઈચ્છ.”ઈચ્છામિ પડિમિઉં(૧)ઇરિયાવહિયાએ, વિરાણાએ, (૨). ગમણગમણે, (૩). પાક્કમણે બીયમણે, હરિયમણે,ઓસા ઉસિંગપણગ- દગ, મઠ્ઠી મડા સંતાણ-સંકમણે (૪). જે મે છવા વિરાહિયા, (પ).એબિંદિયાબેદિયા તે ઈદિયા; ચઉરિદિયા, પંચિંદિયા. (૬). અભિયા, વરિયા, લેસિયા, સંઘાઈયા, સંઘક્રિયા, પરિચાવિયા, કિલામિયા, ઉદવિયા, ઠાણાઓ ઠાણું સંકામિયા, વિયાઓ વવરાવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. (૭)
તસ્સ ઉત્તરીકરણેણું પાયચ્છિત્તકરણેણે વિસેહીકરણેણું, વિસલીકરણેણું પાવાણું કમ્માણું; નિગ્યાયણદ્દાએ, ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ. (૧)
૧. જીવનશુદ્ધિ કરનારને પ્રથમ પાપ દૂર કરવું આવશ્યક હોઈ રસ્તે ચાલતાં લાગેલા પાપની આમાં માફી માગવામાં આવી છે. તેમજ ક્યા ક્યા ની વિરાધના થઈ છે તેનું વર્ણન છે.
૨. ઇરિયાવાહિયા કર્યા છતાં જે પાપ બાકી રહ્યું હોય તેની શુદ્ધિ માટે તથા ત્રણ શલ્યની શુદ્ધિ માટે આ સૂત્ર બેલાય છે.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અન્નત્થ ઉસસિએણુનીસસિએણ; ખાસિએણું; છીએણું; જભાઈએણું, ઉડુએણું; વાચનિસર્ગોણું; ભમલીએ પ્રિમુછાએ. (૧). સુહુમહિં અંગસંચાલેહિં, સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિ, સુહુમહિ દિસિંચાલેહિં (૨).એવમાઇએ હિં, આગાહિં, અભો અવિ. રાહિએ,હજજ મે કાઉસ્સગે.(૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું; નમુક્કારેણું ન પારેમિ. (૪). તાવ કાય ઠાણું મામેરું, ઝાણું; અપાણે વોસિરામિ. (૫).
અહીં એક લોગસ્સનો “ચહેસુ નિમ્મલયા' સુધીને, ન આવડે તે ચાર નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરે અને પછી નીચે મુજબ પ્રગટ લોગસ કહે.
૨ લેગસ્સ ઉજજઅગર ધમ્મતિસ્થય જિનેક અરિહંતે કિઈટ્સ; ચઉવીસપિ કેવલી (૧).
૧. આ સૂત્રમાં કાઉસગ્નના બાર અને બીજા ચાર આગારો મળી કુલ ળ આગારનું વર્ણન છે. તેમજ કાર્યોત્સર્ગ કરતાં શારીરિક અનિવાર્ય છુટે રાખવામાં આવી છે. આ સિવાય વધુ છુટ લેવામાં આવે તે કાઉસગ્ગને ભંગ થાય તે જણાવ્યું છે.
૨. આ સૂત્રમાં ચે. ૨. તીર્થકરોની નામપૂર્વક સ્તુતિ કરેલી છે તેથી તેનું બીજુ નામ નાસ્તવ છે અને પંચપરમેઠો કે ૨૪ તીર્થકર નું સમરણ કરવાનું હોવાથી કાઉસગમાં લેગસ કે ન હાર ગણવામાં આવે છે
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામાયિક લેવાની વિધિ ઉસભામજિઆંચ વંદે, સંભવમભિકુંદણુંચસુમઈંચ; પઉમuહું સુપાસે, જિણું ચ ચંદપહં વંદે. ૨ સુવિહિંચ પુરૂદંતં સીઅલ સિજજ સવાસુપૂજચ વિમલમણુતં ચ જિર્ણ, ધમૅ સંતિ ચ વંદામિ. ૩ કુંથું અરં ચ મહ્નિ, વંદે મુણિસુવયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિ૬નેમિં, પાસ તહ વક્રમાણું ચ. ૪. એવંમ અભિધુઆ,વિહુયરયમલા પીણુજરમરણ; ચઉવી સંપિ જિણવરા, તિર્થયરા મે પસીયતુ. ૫. કિનિયચંદિયા મહિયા, જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂ બહિલાભ, સમાવિવરમુત્તમં રિંતુ. ૬. ચંદે નિમ્મલયર, આઈગ્રેસ અહિયં પયાસયરા સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ, નિશીહિઆએ, અભ્યએણુ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સામાયિક મુહપતિ પડિલેહુ? “છ” કહી
અહિં મુહપત્તિ પડિલેહવી અને તે પડિલેહતાં સાધુ અથવા શ્રાવકે નીચે પ્રમાણે તેને પ૦ બેલ મનમાં બેસવા અને સાદવી તથા શ્રાવિકાએ ત્રણ લેશ્યા, ત્રણ શલ્ય અને ચાર કષાય એ દસ સિવાય ચાલીસ બોલ બેલવા.
ર
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૧ સૂત્ર, અં તત્ત્વ કરી સદ્ગુ, ૨ સમ્યક્ત્લ મેહનીય, ૩ મિશ્ર માહનીય, ૪ મિથ્યાત્વ માહનીય પરિહરુ, પ કામરાગ ૬ સ્નેહરાગ ૭ દૃષ્ટિરાગ પરિહરૂ, ૮ સુદેવ ૯ સુગુરૂ ૧૦ સુધમ આદરૂ, ૧૧ કુદેવ ૧૨ કુગુરૂ ૧૩ દુધમાં પરિહરૂ, ૧૪ જ્ઞાન ૧૫ દશ ન ૧૬ ચારિત્ર આદરૂ,૧૭જ્ઞાનવિરાધના ૧૮૬ નિવરાધના ૧૯ ચારિત્રવિરાધના પરિઢુરૂ', ૨૦ મનગુપ્તિ ૨૧ વાનગુપ્તિ ૨૨ કાયગુપ્તિ આદરૂ, ૨૩ મનદંડ ૨૪ વચનદંડ ૨૫ કાયઈંડ પરિહર".
૧૦
બાકીના ૨૫ ખેલ અંગ પડિલેહતાં ખેલવા,
(ડાબેા હાથ પડિલેહતાં) ૧ હાસ્ય ૢ તિ ૩ અતિ પરિહરૂ'. (જમણા હાથ પડિલેતાં)૪ ભય પ શાક ૬ દુ છા પરિહરૂ. (માથે પડિલેહતાં છ કૃષ્ણદ્યેશ્યા, ૮ નીલલેશ્યા ૯ કાપાતલેશ્યા પરિહરૂ (મેઢે પડિલેહતાં) ૧ ૨સગારવ ૧૧ ઋદ્ધિગાર ૧૨ સાતાગારવ પરિહરૂ’.(છાતી આગળ પિડિલેહુતાં) ૧૩ માયાશલ્ય ૧૪ નિયાણુશલ્ય ૧૫ મિથ્યાશલ્ય પરિહરૂ (ડાબા ખભે ડિલેતા) ૧૬ ક્રોધ ૧૭ માન પરિહ (મણા ખભે ડિલેતાં) ૧૮ માયા ૧૯ લેાભ પરિહરૂ. (ડાબે ઢી ચણુ પડિલેહતાં) ૨૦ પૃથ્વીકાય ૨૧ અકાય ૨૨ તકાયની જયણા કરૂ, (જમણે હી ચણુ પડિલેહતાં) ૨૩ વાચુકાય ૨૪ વનસ્પતિકાય ૨૫ ત્રસકાયની રક્ષા ક'.
ઈચ્છામિ ખમાસમા ! વંદિઉં જાવણિાએ, નિસીહિઆએ, મર્ત્યએણ વ દષિ.
ઇચ્છાકારેણુ સદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક સદિસાહુ ! ઈચ્છ....'
ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિઉં જાવણિજાએ, નિસીહિઆએ, મર્ત્યએણ વંદામિ.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
સામાયિક લેવાની વિધિ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન સામાયિકઠાઉં? “ઈચ્છ.”
બે હાથ જોડીને નમો અરિહંતાણું, નએ સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણુ, ન ઉવજઝયાનમ લેએ સવ્વસાહૂણું, એ પંચ નમુક્કારે, સવપાવપણાસણો, મંગલાણં ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ.
ઈચ્છકારી ભગવાન ! પસાય કરી સામાયિક દંડક ઉશ્ચરાજી.
ગુરૂ કે વડીલ પુરૂષ હોય તો તે ઉશ્ચરાવે. નહિ તે જતે કરેમિ ભંતે” કહેવું. કરષ્ટિ એ તે સામાઈયં સાવજ જોગપચામિ, જાવા નિયમ પ્રજજીરાસામિદવિહે તિવિહેણું માણું, વાયાએ, કાણું, ન કમિ, ન કારતિસ્સ તે પિડિકપિ,નિંદામિ, ગારિવામિ, અપાસિરામિ.
૧. આ સૂત્રનું બીજું નામ સામાયિક લેવાનું સૂત્ર છે, આ સૂત્ર દ્વાદશાંગીના સારભૂત છે. કારણ કે ચાર અનુગ વિગેરે સૂત્રના વિસ્તારરૂપ છે.
આ સૂત્રમાં ભિન્ન ભિન્ન રીતે એ આવશ્યક સમાયેલાં છે. અને જૈન ધર્મના કરણીય આચારને પ્રતિપાદન કરનાર આ મૂળભૂત સૂત્ર છે.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈછામિ ખમાસમણે વંદિઉં જાવણિજાએ, નિસાહિઆએ, મયૂએણ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! બેસણું સંદિસાહું”? “ઈછું.'
ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાણિજજાએ નિસીહિએ, મત્થણ વંદામિ” ઈચ્છાકારેણ સંદિસહભગવનીબેસણાઉં?“છે?*
છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીરિઆએ, મથએ વંદામિ.'
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવત્સ ઝાય સંદિસાહ”? “ છું.”
ઈચ્છામિ ખમાસમણો: વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિએ, મથએણુ વંદામિ.”
ઈછાકારેણ સંદિસહભગવન! સઝાય કરૂં” ઈછે. અહી બે હાથ જોડીને મનમાં ત્રણ નવકાર નીચે પ્રમાણે ગણવા.
નમો અરિહંતાણ,નાસિદ્ધાણં નમો આયરિચાણું, નમે ઉવજઝાયાણ, નમે એ સવસાહૂણું, એસો પંચ નમુક્કારે, સવપાવપણાસણો, મંગલાણ ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
પ્રથમ બતાવ્યા પ્રમાણે સામાયિક લઈ પછી આ પ્રમાણે “રાઈ પ્રતિક્રમણ કરવું.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ, મયૂએણ વંદામિ.
“ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! કુસુમિણ, દુસુમિણ, ઉઠ્ઠાવણિ રાઈ-પાયછિત્ત વિરોહણë કાઉસૂગ કરૂં ! “ઈચ્છ, કુસુમિણ દુસુમિણ ઉઠ્ઠાવણિ રાઈપાયછિત્ત વિરોહણë કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ.”
અન્નત્ય ઊસિએ, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણે, જભાઈએણું, ઉર્દુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ પિત્તમુછાએ (૧). સુહુમેહિં અંગસંચાલેહિંસુહુમહિ, એલસંચાલેહિ સહમહિ દિસિંચાલેહિં (ર).એવામાઈહિં, આગાહિં, અભષ્મ અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસગ્ગો (૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ; (૪). તાવ કાય ઠાણે, મોણું, ઝાણેણ, અપાણે વોસિરામિ. (૫)
ચાર લોગસ્સનો (સાગરવર ગંભીરા સુધી) અથવા સોળ
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નવકારને કાઉસગ્ગ કરવો. “નમે અરિહંતાણું.” કહી. કાઉસગ્ગ પારી પ્રગટ લેગસ નીચે પ્રમાણે કહેવે, લેગસ્સ ઉmઅગરે, ધર્માતિસ્થય જિને અરિહંતે કિન્નઈપ્સ, ચઉવીસંપિ કેવલિ. ૧ ઉભજિઆંચ વંદેસંભવમભિદણંચ સુમઈ ચ ઉમપહં સુપાસ, જિણું ચ ચદમ્પતું વદે. ૨ સુવિહિંચ પુફિદંત સીઅલ સિજજસ વાસુપુજંચ વિમલમણું તંચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિં ચ વંદાધિ. ૩ કુથે અચ મલિં, વંદે મુણિસુવયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિફુનેમિ, પાસ તહ વક્રમાણું ચ. ૪ એવંમ અભિથુઆ,
વિઠ્યયમલા પહીજ૨મરણ; ચકવીસંપિ જિણવરા, તિસ્થચરા મે પસીયતુ. પ કિત્તિય ચંદિય મહિયા જે એ લોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા આરૂષ્ણ બહિલાભં, સમાહિ-વરમુત્તમ કિંતુ. ૬ ચંદેસુ નિમ્નલિયર, આઈએએસ અહિચ પચાસચરક સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭
છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિએ નિસોહિએ, મ0એણુ વંદામિ.
ઈ છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! ત્યવંદન કરૂ?
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
1 શ્રી જગચિંતામણિ ચિત્યવંદન. જગચિંતામણિ જગનાહ, જગગુરૂ જગરખણ, જગબંધવ,જગસત્યવાહ, જગાભાવવિખણ,અલવયસંડવિયવ, કમ્બવિણાસણ, ચઉવીસંપિ જિણવર, જયંતુ અપડિહયસાસણ.૧.કસ્મભૂમિહિરકમ્મભૂમિહિંપઢમસંઘણિ,ઉોસયસત્તરિય જિણવરાણુવિહ રંતલભઈ નવકોડિહિ કેવલણ,કડિસહસ્સ નવ સાહુ ગમ્મ, સંપદ જિણવર વીસ મુણિ, બિહુ કોડિહિં વરનાણુ,સમણહ ડિસહસદુઅ યુણિજઇ નિર્ચ વિવાણિ. (૨) જયઉ સામિય, જયઉ સામિયા રિસહ સરંજિ,ઉજિજતિ પહ નેમિજિણ, જયવીર સભ્ય ઉરિમંડણ, ભરૂઅહિં મુણિઅવય, મુહરિપાસ, દુહદરિઅખંડણ, અવર વિદેહિં તિસ્થયરા, ચિહું દિસિ વિદિસિ કિવિ તોઆણગસંપઇએ, વંદુ જિણ સવિ.(૩). સત્તાણવઇ સહસ્સા, લખા છપન્ન અ૬. કોડિઆ બસિય બાસિઆઈ, તિલેએ ચેઈએ વંદે (). પનરસ કોડીયા, કડી બાગાલ લખ અવન્તા; છત્તીસ સહસ્સ અસિઈ, સાસય બિંબાઈ પણુમમિ. (૫)
૧. શ્રી ગૌતમસ્વામી અષ્ટાપદ ઉપર યાત્રા કરવા ગયા. ત્યારે આ ચૈત્યવંદન બનાવ્યું છે.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૧જકિચિ સૂત્ર. અંકિચિ નામતિર્થં, સગે પાયાલિ માણસે લોએ; જાઈ જિયુબિંબા, તાઈ સવ્હાઈ વંદામિ. ૧.
રશ્રી નમુત્યુકું [ શકસ્તવ-સૂત્ર ] નમુહૂર્ણ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, (૧).આઈગરાણું, તિસ્થયરાણું, સયંસંબુદ્વાણું, (૨).પુરિસુત્તમાણું, પુરિસસીહાણું, પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિસવરગંધહOીણું, (૩). લગુત્તરમાણે, લગનાહાણું, લેગહિઆણું, લાગપઈવાણું, લાગપજજે અગરાણું ૪ અભયદયાણું ચખુદયાણું, મમ્મદયાણુ,સરણદયાણું, બોદિયાણું, (૫)ધમ્મદયાણું, ધમ્મદેસયાણું,ધમ્મનાયગાણું, ધમ્મસારહીશું, ધમરચાઉચકવટ્ટીણું (૬) અપડિહયવરનાણદંસણુધરાણ, વિઅટ્ટમાણું. (૭) જિણાણું જવયાણું, તિન્નાણું તારગાણું,
૧. આમાં ત્રણે લોકમાં રહેલાં છે અને ત્યાં રહેલ પ્રતિમાને વંદન કરાય છે.
૨. શક-ઈન્દ્ર ભગવાનની સ્તુતિ કરતાં આ બોલે છે તેથી આનું બીજું નામ શાસ્તવ છે. શરૂઆતમાં અરિહંત ભગવાનની જુદા જુદા ૩૫ વિશેષણે દ્વારા સ્તુતિ કરવામાં આવી છે, અને પછી ત્રણે કાળના સિદ્ધ પરમાત્માની મેશનું સ્વરૂપ બતાવવા પૂર્વક સ્તુતિ કરવામાં આવી છે.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
१७ મુઠ્ઠાણુ બો૯યાણું, મુત્તાણું મોઅગાણું (૮)સવનૂણું, સવદરિસીણું-સિવ-મયલ-ભરૂચ-મjત-મખય મવાબાહ-મપુણરાવિત્તિસિદ્ધિગઈનામધેય ઠાણું સંપત્તાણું, નમે જિણાણું જિઅભયાણું. (૯). જે આ અઈઆસિદ્ધા, જે અ ભવિસંતિણાગયે કાલે; સંપાઈ અ વક્માણા, સબ્ધ તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦).
જાવંતિ ચેઈઆઈ સૂત્ર જાવંતિ ચેઈઆઈ, ઉદે આ અહે અ તિરિયલએ અ; સવાઈ તાઈ વંદે, ઈહિ સંતો તથા સંતાઈ ૧.
ઈચ્છામિ ખમાસમણો! વંદિઉ જાણિજજાએ નિશીહિએ, મત્થણ વંદામિ.’
રજાવંત કેવિ સાહ સૂત્ર. જાવંત કવિ સાહ, ભરહેરવયમહાવિદેહે સવૅસિં તેસિં પણઓ, તિવિહેણ તિરંડવિયાણ.૧
૧. ત્રણ લોકના દેરાસરની પ્રતિમાને વંદના થાય છે.
૨. પંદર કર્મભૂમિને વિષે જે કઈ સાધુઓ મન, ચન અને કાયાના અશુભ વ્યાપાર પતે કરતા નથી, અન્ય પાસે કરાવતા નથી અને કરનારને અનુદતા નથી તે સર્વ સાધુઓને હું નમન કરૂં છું.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર શ્રી પરમેઠી નમસ્કાર સન. નમો સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ
1શ્રી ઉવસગ્ગહર (ઉપસર) સ્તોત્ર
ઉવસગ્ગહરં પાર્સ, પાસે વંદાખિ કમઘણુમુક્કર વિસહરસિનિનાસ, મંગલકલાણઆવાસં. ૧ વિહરકુલિંગમંતં, કંઠે ધારેઈજે સયા મણુઓ; તસ્સ ગહર ગમારી, દ૬ જરા જતિ વિસામ. ૨ ચિત્ દૂરે મંત, તુઝ પણામો વિ બહુફલો હોઈ નરતિક્રિએસુ વિ જીવા, પાવતિ ન દુખદોગચં.૩ તુહ સમ્મત્તે લધે, ચિંતામણિ કપાયવભૂહિએ; પાર્વતિ અવિઘેણું, જીવા અયરામ ઠા. અ ઈઅ સંયુએ મહાયસ! ભક્તિભર નિર્ભરણહિયણ તા દેવ: જિજજ હિં, ભવે ભવે પાસ વિણચંદ ! "
બે હાથ લલાટ સુધી ઉંચા કરવા પછી
૧. પાર્શ્વનાથની, પાર્શ્વયક્ષની સ્તુતિ પૂર્વક ઉપસર્ગ તથા વિદનને ટાળવાની માંગણી હોવાથી ઉપસર્ગહર સ્તોત્ર આ સૂત્રનું બીજું નામ છે.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ
૧૯
૧જય વીયરાય (પ્રાર્થના સૂત્ર)
જય વીયરાયજગરૂ! હાઉ મમતુહ પભાવભયવ ભવાનિāઓ મગાણસારિઆ ઇફલસિદ્ધિ.(૧)લગવિરૂદ્ધચાઓ, ગુરૂજણપૂઆ પત્થકરણં ચ સુહગુરૂજોગો તત્રયણ, સેવનું ભવમખેડા. (૨) (આટલું બોલ્યા પછી બંને હાથ લલાટની નીચે ઉતારવા.) વારિજઈજાઈવિ નિઆણ, બંધણું વીરાય! તુહ. સમએ તહવિ મમ હુજ સેવા, ભવે ભવે તુમહ. ચલાણું.(૩)દુખમુખ કન્મ-ખ, સમાહિમરણું ચ બહિલા અ; સંપજજઉ મહ એજં, તુહ નાહ! પણ કરણ. (૪) સર્વમંગલ માંગલ્ય સર્વ કલ્યાણ કારણું પ્રધાને સર્વ ધર્માણાં, જન જયતિ શાસનમુ. (૫) (પછી એક એક ખમાસમણે ભગવાનાદિ ચારને વાંદવા. તે નીચે પ્રમાણે છે
ઈછાનિ ખમાસમણે વંદિઉ જાવાણિજાએ નિસાહિએ, મયૂએણ વંદા”િ “ભગવાનાં
ઈચછામિ ખમાસમણે! વંદિઉ જાવણિાએ નિશીહિએ, મથએ વંદામિ.” “આચાર્ય હે'? ૧. આ સૂત્રમાં પ્રભુ પાસે ઉત્તમ સેવાની માંગણી કરી છે.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ વણિજાએ નિસીહિઆએ, મત્થએણુ વ દામિ” “ઉપાધ્યાયહું” ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ, વ`દામિ.’“સર્વ સાધુહ....” ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્! સજ્ઝાય સદિસાહુ’? ઈચ્છિ’
“ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! સજ્ઝાય કરૂ” ઈચ્છ’
નમેા અરિહંતાણું,નમા સિદ્ધાણુ,નમે આયરિયાણુ, તમે ઉવજ્ઝાયાણુ,નમે લાએ સવ્વાસાહૃષ્ણ. એસો પંચ નમુક્કારા, સવ્વપાવપણાસણા,મ ગલાણ ચ સવ્વસિ`, પઢમાં હવઈ મગલ',
૨૦
૧રહેસરની સજ્ઝાય.
સરહેસરબાહુબલી,અભયકુમારે અઢ દ્રણકુમારે સિરિઆઅણુિઆઉત્તો,અઇમુત્તો નાગદત્તો(૧),મેઅ શુલિભદ્દો,વચરરિસી ન ંદિસેણુ સીહગિરી;કયવન્દે! અ કેાસલ, પુ ડરિઆ કેસિકરક ડુ(ર).હલ્લ હિલ્લ સુદ
૧. આ સઝાયમાં જે મહાપુરૂષે અનેક શુદ્ધુસંપન્ન હતા અને જેના નામ માત્ર લેવાથી જ પાપણ ધન તુટી જાય છે તે અમને સુખ આપે.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૨૧ સણ,સાલ મહાસાલ સાલિભદો અભદો દસન્મભદો, પસન્નચંદે આ સભા (૩). જબૂપડું વંકચૂલે, ગય કુમાલે અવંતિસુકમાલ; ધન્નો ઈલાઈપુરો, ચિલાઈપુનોઅ બાહુગુણી (૪). અજજગિરિ અજરખિએ, અસુહOી ઉદાયગો મણગો; કાલયસૂરિ સંબે. પજજીને મૂલદેવો અ (૫). "ભવો વિહકુમાર, અદકુમારે દઢપહારી અ; સિજજ કુરગડ અ, સિજભવ મેહકુમારે અ(૬).એમાઇ મહાસત્તા, દિં તુ સુઈ ગુણગણહિં સં જુત્તા; જેસિં નામ...હણે, પાવપખંધા વિલય નંતિ (૭). સુલસા ચંદનબાલા, મરમા મયણરેહા દમયંતી; નમયાસુંદરી સીયા, નંદા ભદા સુભદા ય (૮).રાઈમઈરિસિદત્તા, પઉમાવઈજણ સિરીદેવી;જિ૬ સુ૬િ મિગાવાઈ પભાઈ ચિલ્લણદેવી (૯). બંભી સુંદરી રૂપિણી, રેવઈતી સિવા જયંતી ય; દેવઈદાવઈ ધારણી, કલાવઈ પુષ્કયુલા (૧૦).ઉમાવઈચગારી,ગધારી લખમણાસુસીમા યજબૂવઈ સભામા,રૂપિણિ કહઃ મહિસીએ(૧). જખા યજખદિન્ના, ભૂઆ તહ ચેવ ભૂઅદિન્ના ચફ સેણું વેણ રેણ, ભયણીઓ યુલિભદ્રસ્સ (૧૨).ઈચાઈ મહાસઇઓ,જયંતિ અકલંક સીલકલિઆઓ અજવિ વજઈ જસિંજસ-- પડતા તિહુઅણે સયલે (૧૩).
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
નમે અરિહંતાણુ, ના સિદ્ધાણુ, નÀા આયરયાણું, નમા ઉવજ્ઝાયાણ,નમે લાએ સસાદૃ, એસો પંચ નમુક્કારો,સવ્વપાવપણાસણા,મ ગલાણ એ સન્થેસિ, પદમ હવઈ સગલ,
૨૨
( પછી ઉભા થઈ નીચે પ્રમાણે બેલવુ. )
ચ્છિકાર, સુહરાઈ,સુખતપ, શરીર નિરાળાધ, સુસજમ જાગાનિવહે છે!
સ્વામીશાતાકે
“ઈચ્છાકારેણ સદિસહ લગવન રાઈડે“મણે ડાઉ' ! ઈચ્છ’
(કહી જમણેા હાથ ચરવલા યા કંટાસણા ઉપર સ્થાપીને ) સવ્સવિ, ગાઈએ, દુધ્ધિ'તિઅ, ૬બ્લાસિ, દુચ્ચિટ્ટિસ, મિચ્છામિ દુક્કડ . (કહેવું, પછી—)
(ચેાગમુદ્રાએ બેસી નમ્રુત્યુણું નીચે પ્રમાણે કહેવુ .
નમ્રુત્યુણ અરિહંતાણુ ભગવંતાણ (૧). આઈગરાણું,તિર્ત્યયરાણ, સયંસ બુઠ્ઠાણ (ર), પુરિસ્કૃત્તમાણુ,
૧. અહિં સ્વામી શાતા છે જી ?” પછી ભાત પાણીને લાભદેજો જી” એટલેા પાડ અધિક, ગુરૂવંદન કરતાં, શ્રાવક શ્રાવિકાએ મેલવા જોઇએ, પરંતુ ખેલાતા નથી, એ ખાસ ધ્યાનમાં રાખવુ
પ્રતિક્રમણમાં તે જોઇએ.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૨૩
પુરિસસીહાણ,પુરિસવરપુ દરીઆણું, પુસિવરગ ધહત્હીણ (૩).લાગુત્તમાણ લાગનાહાણ,લેગહિઆણુ, લાગપવાણ, લેગપોઅગરાણ. (૪). અભયદયાણું,ચખ્ખુદયાણ,મગદયાણુ,સરણદયાળુ,બેાહિદયાણ (૫). ધમયાણુ, ધમ્મદ્રેસચાણ, ધમનાયગાણ, ધમ્મસારહીણ, ધુમ્નવરચાઉર તચક્રવટીણ, (૬),અહિયવરનાણુદ સધરાણ,વિઅટ્ટઋઉમાણુ (૭). જિણાણુ જાવયાણ, તિન્નાણું તારયાણુ, બુદ્ધાણ બાહયાણ, મુત્તાણુ મેઅગાણુ, (૮) સવ્વન્ત્રણ, સન્નદરિસીણ – સિવ-મયલ-ભરૂઅ-મહુત-મધ્મયમળ્યાબાહ-મપુણરાવિત્તિ-સિદ્દિગઈનામધેય, ડાણુ સંપત્તાણું, નમે જિણાણ જિઅભયાણ (૯). જે અ આઈઆ સિદ્ધા, જે એ ભવિસ્સ તિાગયે કાલે; સ પછ અ વજ્રમણા, સબ્વે તિવિહેણ દામિ. (૧૦)
(કહી ઉભા થઈ નીચેનાં સૂત્રો ખોલવાં )
કરેમિ ભંતે ! સામાઈઅ', સાવજ ભેગ પચ્ચક્ષામિ,જાનિયમ પન્નુવાસામિ,દુવિહંતિવિહેણ, મણેણ, વાયાએ, કાએણું; ન કરેમિ, ન કારવેમિ, તસ્સ ભ તે!પડિમામિ,નિદામિ,ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરામિ. (૧)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઈચ્છામિઠામિ કાઉસ્સગ્ગ, જે મેરાઈઓ અઈ ચારેકઓ, કાઈઓ,વાઈઓ,માણસિઓ,ઉષ્ણુતો. ઉમ્મ, અકો, અકરણિજજે દુઝાઓ. દુધ્વિચિંતિ, અણાયા. અણિચ્છિઅો. અસાગપાઉ. નાણે દસ ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઇએ,તિરંગુત્તીર્ણ,ચકહે કસાયાણું, પચહમણુ વયાણ,
તિહં ગુણશ્વયાણું,ચણહંસિખાવયાણું બારસવિહસ્સસાવગધમ્મસ્સ જ ખંડિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ
તઉત્તરીકરણ, પાયછિત્તકરણું, વિરોહી કરણું, વિસલ્લીકરણું, પાવાણું કમ્માણુ નિષ્પાય
એ ડામિ કાઉસંગ. (૨)
અન્ની ઊસિએણે નીસિએણે ખાસિએણું, છીએણ, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ(૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિ, સુહમેહિં દિસિંચા
હિં (૨). એવામાઈહિંઆગારેહિં,રસો અવિરાહિએ હજજમે કાઉસ્સગ્ગો (૩). જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું, ન પારેમિ (૪). તાવ કાય, ઠાણું, માણેણં, ઝાણુ, અખાણું વોસિરામિ (૫).
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ
(એક લેગસને કાઉસગ્ગ “ચંદેસુ નિમ્મલયરા' સુધી અથવા ન આવડે તે, ચાર નવકારનો કાઉસગ્ગ કરવો પછી “નમે અરિહંતાણું” બોલી કાઉસગ્ગ પાર. પ્રગટ લેગસ કહેવે તે આ પ્રમાણે)
લોગસ્સ ઉજજો અગરે ઘમ્મતિથચરે જિણે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવી સંપિ કેવલી. (૧) ઉસભમજિઆં ચ વંદે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમખપતું સુપાસ, જિણું ચ ચંદuહ વંદે. (૨) સુવિહિં ચ પુપિફદંત, સીઅલસિજજ સવાસુપુજજચ વિમલમણુતં ચ જિણું, ધર્મ સંતિ વંદામિ (૩). કુંથું અરં ચ મહ્નિ, વંદે મુણિસુશ્વયં નમિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિ૬નેમિ, પાસં તહ વક્રમાણે ચ. (૪).એવ મએ અભિથુઆ, વિહુયરયમલા પીણુજરમરણ; ચકવીસપિ જિણવરા, તિસ્થય મે પસીયંત. (૫). ' કિત્તિય,ચંદિય,મહિયા, જે એલોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધાર આરૂષ્ણબહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમ દિત. (૬) ચંદસુનિમ્મલયા, આઈચ્છેસુ અહિયં પયાસય; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. (૭).
સવલેએ અરિહંતચેઈઆણું, કરેમિકાઉસ્સગ્ગ. (૧).વંદણવત્તિયાએ, પૂઅણવત્તિયાએ, સારવત્તિયાએ,સમ્માણવત્તિયાએ,બહિલાભવત્તિયાએ,નિરૂવ
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
સગ્ગવત્તિયાએ. (૨). સદ્દાએ, મેહાએ, ધિઇએ,ધારણાએ,અણુપ્તેહાએ,વઢમાણીએ,ામિ કાઉસ્સગ્ગ .(૩)
૨૬
અન્નત્થ ઊસસિએણ,નીસસિએણુ,ખાસિઐણું, છીએણું, જ ભાઈ એણુ, ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ(1). સુહુમે`િ અંગસચાલેહિ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ, સહુમેહિ દિટ્વિસ ચાલેહિ (ર), એવમાઇઐહિ,આગારેહિ,અભગ્ગા અવિરાહિએ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા(૩). જાવ અરિહંતાણુ ભગવ તાણ', નમુક્કારેણુ ન ધારેઅિ (૪). તાવ કાય, ઠાણેણં, માણેણુ, ઝાણેણં, અપ્પાણ વાસિરાઞિ (પ),
(એક લેગસ્સના કાઉસગ્ગ ચંદ્રેસ નિમ્મલયરા સુધી અથવા ચાર નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવેા. પછી તમે અરિહું તાણ” મેલી કાઉસ્સગ્ગ પારવે, પછી.)
પુ′′રવરદીવડ્યે સૂત્ર
પુખ્ખરવરદીવડ્યું,ધાયઇસ ડે અ જબુદ્દીને અ;ભરહેરવયવિદેહે, ધમ્માઈગરે નમ સામિ.(૧) તમતિમિઃ પડલવિશ્વ સણસ્સ સુરગણુનરિંદમહિયમ્સ;સીમાધર વંદે,પપ્કાર્ડિઅમે હજાલમ્સ, (ર)જાઈજરામરણસાગપણાસણસ્સ, કલ્લાણપુસ્ખલવિસાલસુહાવહસ્સ; દે
૧. આ સૂત્રમાં અઢીદ્વિપમાં વિચરતા તી કરોની તથા જ્ઞાનના સ્વરૂપ, પ્રતિષ્ઠા અને મહત્તા સાથે સ્તુતિ છે.
i
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૨૭ દાવનસિંદગણુચિઅસ્સધમ્મસ્સસાર–મુવલભ કરે પમાયં (૩). સિધે ભો ! પણ જિમએ નંદી સયા સંજમે દેવં નાગ-સુવન્નકિન્નરગણસ્મભૂઅભાવચિએ; લોગ જલ્થ પરિક જગમિણુંતેલક્કમચાસુર, ધ વઢઉ સાસએ વિજય, ધમ્મુત્તરંવઢઉ ૪.
સુઅસ્સે ભગવએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, વંદણવત્તિયાએ પૂઅણુવત્તિયાએ,સારવત્તિયાએ,સન્માણવત્તિયાએ બહિલાભવત્તિયાએ, નિરૂવસગ્ગવત્તિયા-એ,સદ્ધાએ મેહાએ ધિઈએ,ધારણએ, અણુપેહાએ, વડદમાણીએ, કામિ કાઉસ્સગ્ગ.[૩].
અન્ની ઊસસિએણું; ની સિઅણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, મિલીએ,પિત્તમુછાએ [૨]. સુહમેહિ અંગસંચાલેહિ, સુહુહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિસિંચાલેહિં.(૨) એવમાએહિં આગારેહિં, અભષ્મ અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસ્સગ્ગો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કરેણું, ન પારેમિ. ૪ તાવ કાર્ય ઠાણું,માણેણં, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ ૫.
(પછી અતિચારની આઠ ગાથા અથવા આઠ નવકારને કાઉસગ્ગ કરે, તે આઠ ગાથા નીચે મુજબ.)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
આડ ગાથાઓ.
નામિદ સર્ણમિઆચરણું મિતવમિતહયવિરિયંમિ આયરણે આયારે, ઈસ એસ પંચહા ભણિઓ ૧. કાણે વિષ્ણુએ બહુમાણે, ઉવહાણે તહ અનિન્દુવણે; વંજણ અર્થ તદુભ, અવિહો નાણમાયારે ૨. નિસંકિઅનિષ્ફબિઅનિશ્વિતિગિચ્છાઅમૂઢદિકુ,
ઉવવુહ થિરીકરણે, વચ્છલ પભાવણે અઠ ૩. પિણિહાણગજુત્ત,પંચહિં સમિઈ હિ તીહિં ગુત્તી હિં; એસ ચરિત્તાયારા, અઠવિહો હાઈ નાયો ૪. બારસવિહંમિ વિ તવે, સર્ભિતરબહિરે કુલદિ; અગિલાઈ અણજીવી, નાય સે તવાયારે. પ. અણસણમૂઅરિઆ, વિત્તીસંખેવણું રસચ્ચાઓ; કાયપ્રિલેસ સંલણયા ય, બઝ તો હાઈ૬. પાયછિત્ત વિણઓ, વૈયાવચ્ચે તહેવ સઝાઓ; ઝાણું ઉસ્સા વિ અ, અભિંતર ત હાઈ૭. અણિગહિઅબલવિરિઓ,પરમઈ જે જદુત્તમાઉરો; જઈ અ જહાથામ, નાયા વીરિ આયારા. ૮
પછી “નમો અરિહંતાણું” કહીં કાઉસગ્ગ પારી, સિદ્ધાણું બુદ્વાણું નીચે મુજબ કહેવું–)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં સૂત્ર સિદ્ધાણું બુઠ્ઠાણું, પારગયાણું પરંપર- ગયાણું; લોઅગમેવગાણું, નમે સયા સવસિદ્ધાણું. ૧. જો દેવાણ વિ દેવો, જ દેવા પંજલી નમંસંતિ; ત દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર ૨ ઈwાવિ નમુક્કારો, જિણવરવહસ્સ વર્કમાણસ; સંસારસાગરા, તાઈ ન વ નારિ વા ૩ ઉર્જિતસેલસિહ, દિખાનાણું નિશીહિઆજસ્સ તે ધમ્મચવદિ, અરિઠનેમિં નમંસામિ ૪, ચત્તારિ અઠદસ દોય, વંદિયાજિણવરાચઉંવીસ પરમનિરિકઅઠ, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ.
‘ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ત્રીજા આવશ્યકની મુહપરિ "પડિલેહુ” છે, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી પછી બે વાંદણ દેવાં
ગુરૂવંદન સૂત્ર (પહેલાં વાંદણાં) સૂત્ર ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજારા
૧ આમાં સર્વસિદ્ધ, શ્રી મહાવીરસવામી શ્રી નેમિનાથ તથા શ્રી અષ્ટાપદ ઉપર બિરાજમાન તીર્થંકરાની સ્તુતિ છે.
ચત્તારિ–ગાથામાં સમેતશિખર, શત્રુંજય, ગિરનાર અને નંદીશ્વર વિગેરેની ભિન્ન ભિન્ન સ્તુતિઓ સમાયેલ છે.
૨. આ ઉત્કૃષ્ટ વંદન સૂત્ર છે. આમાં ગુરૂને અતિ મહાન વિનય કઈ રીતે શિષ્ય દર્શાવી શકે, તેની પદ્ધતિ અને વિનયની મહત્તા જણાવવામાં આવી છે.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નિશીહિઆએ.1.અણજાણહમે મિઉગણું ૨.નિશીહિ. અહે-કાય કાચ-સંફાસંખમણિ ભે! કિલામ, અપકિદંતાણ બહસુભેણ ભેરાઈવઈતા૩િ.જતા ભે! ૪.જવણિજજ ચ ભે! પ.ખામેમિ ખમાસમણ ! રાઈસંવર્ધમ્મ ૬. આવસ્સિયાએ, પડિક્કમામિ,ખમાસમણાણું રાઇઆએ આસાયણએ,તિત્તીસગ્નયાએ, જેકિંચિંમિચ્છાએ,મણુદુકડાએ,વયદુકડાએ, કાયદુકડાએ,કાહાએ,માણાએ, માયાએ લાભાએ સવકલિયાએ,સવમિછવયારાએ, વધસ્માઈક્રમણએ, આસાયણાએ,જે મે અઈયારેક તસ્મખમાસમણા પડિમામિનિદામિ,ગરિહામિ,અપાયું સિરામિક. બીજા વાંદણાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજાએ નિશીહિઆએ.1.અણજાણહમે મિઉમ્મહં૨.નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિભકિલામ,અપકિજંતાણું બહુ-સુણ રાઈઅ વઈkતા. ૩.જના ભે! ૪.જવણિજૂચ ભે! પ.ખામેમિ ખમાસમણા! રાઈમં વઈમ્મુ ૬. પડિકમામિ ખમાસમણાણું , રાઈઓએ આસાયણાએ, તિત્તીસગ્નયાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ,મદુડ઼ાઓ, યદુકડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કોહાએ, માણુએ, માયાએ, લોભાએ, સવ્વકાલિ
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ
૩૧ યાએ સવમિ છેવયારાએ, સવધમાઈક્કમ/એ, આસાયણએ, જે મે અઈયારે કઓ તસ્સ ખમાસમ! પડિમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ, અપાયું વિસિરામિ.૭.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ !' રાઈબં આલેઉ ? “ઈચ્છ' આલેએમિ.
જે મે રાઇઓ અઈચારે કઓ, કાઇઓ,વાઈઓ, માણસિઓ,ઉત્સુત્ત,ઉમ્મ,અક, અકરણિજજે, દુજઝા, વિચિતિ, અણયારે,અણિછિએ
વ્યો,અસાવગપાઉ,નાણે દંસણે ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ સામાઈએ તિહું ગુત્તીણ, ચહિં કસાયાણું, પંચણહ મણુવ્રયાણું, તિહું ગુણવયાણું,ચઉણહં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધર્મેન્ટ્સ જ ખંડિએ જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક.
૧સાત લાખ સૂત્ર સાત લાખ પૃથ્વીકાય, સાત લાખ અકાય,સાત લાખ તેઉકાય,સાત લાખવાઉકાય,દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય,ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય, બે
૧. આ સૂત્રમાં ત્રણ ભુવનમાં એક સરખા વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શવાળી ચનિએ કૂલ અને અવાક્તર કેટલી છે તેના વર્ણન પૂર્વક પિતાનાથી જે જીવાયોનિઓ હણાઈ હોય તે બાબતને મિચ્છામિ દુક્કડં દેવામાં આવ્યું છે.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર લાખ બેઇંદ્રિય, બેલાખિતે ઇંદ્રિય, બેલાચઉરિંદ્રિય, ચાર લાખ દેવતા,ચાર લાખનારકી,ચાર લાખ તિર્યંચ પંચેદ્રિય,ચૌદ લાખ મનુષ્ય, એવંકારે ચોરાશી લાખ જીવાયોનિમાંહિ મહારે જીવે જે કોઈ જીવ હર્યો હોય, હણાવ્યો હોય,હણતાં પ્રત્યે અનુમો હોય, તે સર્વે મને, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં.
૧અઢાર પાપસ્થાનક સૂત્ર પહેલે પ્રાણુતિપાત,બીજે મૃષાવાદ,ત્રીજે અદત્તાદાન,ચોથે મિથુન, પાંચમે પરિગ્રહ છે કે, સાતમે માન, આઠમે માયા,નવએ લોભ, દસમે રાગ અગ્યારમે દ્વેષ,બારમે કલહ, તેરમે અભ્યાખ્યાન, ચૌદમે પૈશુન્ય,પંદરમે રતિ અરતિસાલમેપર પરિવાર સત્તરમે માયામૃષાવાદ અઢારમે મિથ્યાત્વશલ્ય એ અઢાર પાપ-સ્થાનકમાંહિ મહારે જીવે જે કોઈ પાપ સેવ્યું હોય, સેવરાવ્યું હોય, સેવતાં પ્રત્યે અનુમેવું હોય તે સર્વે મને, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુ.
સવસ્ટવિ, રાઈઅ. દુચિંતિ. દુભાસિસ, દુચિદ્ધિએ, ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! ઈછું,
૧. આ સૂત્રમાં પાપના પ્રકારો કમસર જણાવી તેમાં પિતાનાથી થયેલ પાપની સંભારણપૂર્વક ક્ષમા માગવામાં આવી છે. અને પાપ અઢાર પ્રકારે બંધાય છે તે પણ બતાવ્યું છે.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩
શ્રી રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ સ્સ મિચ્છામિ દુક્ક.
પછી જમણે પગ (ઢીંચણ ઊભું કરી નીચે પ્રમાણે કહેવું.
નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણું,નમો આયરિચાણ નો ઉવજઝાયાણું, નમો લોએ સવસાણું, એસા પંચ નમુક્કારે, સવપાવપણાસણો,મંગલાણું ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ'. કરેમિ ભંતે સામા.સાવજંજોગ પચ્ચખામિ; જાવનિયમપજજુવાસામિ,દુવિહં તિવિહેણું,મણું, વાયાએ, કાણું,ન કરેમિ ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ નિંદાગિરિહામિ અપાયું વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ પડિસ્કમિઉ જો મે રાઈઓ, અચાર ક,કાઈઓ,વાઇઓ,માણસિઓ,ઉત્સુત્તો,ઉમ્મ, અકો, અકરણિજે, દુષ્કાઓ, દુધ્વિચિંતિઓ, અણુયારા, અણિચ્છિા , અસાવગપાઉો , નાણે દંસણે ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ,સામાઇએ,તિહ ગુત્તીર્ણ, ચહિં કસાયાણું, પંચહમણુવ્રયાણું, તિહં ગુણવયાણું,ચહિં સિખાવયાણું,બારસવિહસ્સસાવગધમ્મસ્ય જ ખંડિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
વંદિત્ત સૂત્ર વંદિત્ત સQસિધે,ધમાયરિએ એ સવ્વસાહૂ અ ઈચ્છામિ પડિકમિઉ, સાવગધસ્માઈઆરસ. ૧. જે મે વયાઈઆર. નાણે તહ દેણે ચરિતે સુહમે આ બાયરે વાત નિંદે તં ચ ગારિવામિ. ૨. દુવિહે પરિગ્નેહમિ, સાવજે બહવિહે અ આરંભે; કારાવણે અ કરણે, પડિમે રાઈચં સવં. ૩. જ બદ્ધમિંદિએહિં ચઉહિં કસાહિં અપસચૅહિં; રાગેણુ વ દોસણ વ, તં નિંદે ત ચ ગરિવામિ. ૪. આગમણે નિગ્નમણે ઠાણે ચંકમણ, અણાભોગે; અભિગ અ નિગે, પડિમે રાઈ સવં૫. સંકા કખ વિગિછા, પસંસ તહ સંથો કુલિંગીસુ; સન્મત્તસ્સઈયારે, પડિમે રાઈએ સવં. ૬. છક્કાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે અ જે દોસા: અત્તા ચ પર, ઉભયલ ચેવ તં નિદે. ૭.
૧. આ સૂત્રનું બીજું નામ “શ્રાવક–પ્રતિક્રમણ સૂત્ર છે, આમાં બાર વતનું સ્વરૂપ અને તેના અતિચારે દર્શાવવા સાથે શ્રાવકને કરણીય વિધિની વિરાધનાની માફી માગવામાં આવી છે.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૧.
૧૨.
પહેમણુવયાણુ,ગુણ્યાણ ચતિહ્મઈઆરે; સિક્ક્ખાણું ચ ચણ્ડ, પડિમે રાઈઅ સભ્ય. ૮. પઢમે અણુવ્વયશ્મિ, થુલગપાણાઈવાયવિરઇએ; આયરિઅસર્પસત્થ,ઈત્થ પમાય`સ ગેણું. વહુ બંધ છવિચ્છેએ, અભારે ભત્તપાણવુચ્છેએ; પદમવયસઈઆરે, પડિઝમે રાઈ સભ્ય ૧૦. બીએ અણુષ્વયસ્મિ,પરિશુલગઅલિયવયવિર આ આયરિઅમર્પસત્થ,ઈત્થપમાય પસંગેણુ સહસા રહસ્ય દારે, મેસુવએસે અ કુડલેહે અ; બીઅવયસ્સઈઆરે, પડેિમે રાઈઅ સબ્વે, તઇએ અણુષ્વયસ્મિ, થુલગપરદળ્વહરણવિરઇએ; આયરિઅમર્પસત્વે, ઈત્ય પમાયપ્પસ ગેણું. ૧૩. તેનાહડપ્પએગે, તખડિવે વિરૂદ્દગમણે અ; કુડતુલકુંડમાણે, ડેિમે રાઈએ સવ્વ ચઉત્થઅણુવ્વસન્મિ,નિસ્યં પરદારગમણવિરઇએ; આયરિઅમપ્પસથે,ત્થ પમાયપસંગે, ૧૫. અપરિગ્ગહિઆ ઈત્તર, અણુ ગવિવાહતિશ્વઅણુરાગે; ચઉત્શવયસ્સ આરે, પરિક્રમે રાઈ સબ્ધ. ૧૬. ઇત્તા અણુવ્વએ પાંચમમિ,આયરિઅમúસસ્થસ્મિ પરિમાણપરિચ્છેએ, ઇત્થ પમાચષ્પસ ગેણુ.
૩૫
૯.
૧૪.
૧૭.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
६
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઘણધન્નખિત્તવલ્થ, રૂપસુવને આ કવિઅપરિમાણેક પએ ચઉપયમ્મિ ય,પડિમે રાઈમિં સવં. ૧૮. ગમણુસ્સપિરિમાણે,દિસાસુઉદ્મઅહેઅતિરિપંચ વી સઈઅંતરદ્ધા, પઢમમ્મિ ગુણશ્વએ નિંદે. ૧૯. મજજશ્મિ આ મંસન્મિ અ, પુખે અ ફલે આ
ગંધમલે અઃ ઉવભાગપરિભોગે,બીઅન્મિ ગુણવએ નિંદ. ૨૦. સચિત્તેડિબલ્વે, અપલિ દલિએ ચ આહારે; તુચ્છસહિ ભખણયા, પડિકમે રાઈએ સવં. ૨૧.
ગાલીવણસાડી-ભાડીકેડી સવજજએ કર્મ વાણિજજ ચેવદત–લખરસકેસવિસવિસય. રર. એવં ખુ જતપિલણ-કર્મ નિત્યંછણં ચ દવદાણું સરદહતલાયસસ, અસપિસંચ વજિજજજ. ર૩. સસ્થગ્નિમુસલજતગર્તણકમંતમૂલભેસજજે. દિને દવાવિએ વા, પડિમે રાઈએ સવ. ૨૪. ન્હાણવટ્ટણવન્તગ-વિલેણે સદારૂવરસગંધ વસ્થાસણઆભરણે, પડિમે રાઈમં સવં. ૨૫. કંદ કુકુઈએ, મોહરિ અહિગરણ ભોગઅઇરિત્તિ, દંડ—િ અણાએ, તઈઅશ્મિ ગુણશ્વએ નિંદે. ર૬.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
३७
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ નિવિહે દુપણિહાણે, અણુવણે તહા સઇવિહણે સામાઈઅ વિતહકએ, પઢમે સિખાવએ નિદે. ૨૭. આણવણે પેસવણે,સદે રૂ એ પુગ્ગલખે; દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિખાવએ નિં. ૨૮, સંથાચારવિહિ, પમાય તહ ચેવ ભોયણાભાએ પિસહવિહિવિવરીએ,તઇએ સિખાવએ નિં. ૨૯. સચ્ચિત્તે નિખિવણે, પિહિણે, વવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈક્કમાણે, ચઉલ્થ સિખાવએ નિંદે. ૩૦. સુહિએસુ આ દુહિએસુ અજાએ અસંજએસુ અણુક પા; રાગેણુ વ દોસણ વ, નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૩૧. સાહસુ સંવિભાગ, ન કઓ તવચરણકરણજીત્તે સુક સને ફાસુઅદાણે, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૨. ઈહલેએ પરલોએ,જીવિય મરણે આ આસંસપગે; પંચવિહો અઈઆરે,મા મજઝ હુજ મરણતે. ૩૩ કાણ કાઈઅલ્સ, ડિમે વાઈઅસ્સ વાયાએ મણસા માણસિઅલ્સ, સવલ્સ વાઈઆરસ્સ. ૩૪ વંદણ-વય-
સિખાગારવેસુ, સન્ના કાયદડિસુ, ગુત્તીસુઅ સમિઈસુઅ જે અઈઆરે અતં નિંદે ૩૫. સમ્મદિદ્દી છો, જઇવિ હું પાવં સમાયરે કિંચિ; અપેસિ હાઈબંધે, જેણ ન નિદ્રધર્સ કુણઈ. ૩૬.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૩૮
તપિ હું સપડિક્કમણુ,સપરિઆવાં સઉત્તરગુણ ચ; ખિપ્પ ઉવસામે,વાહિબ્ન મુસિધ્મિએ વિો,૩૭, જહા વિસ કુદ્દેગય’, મતમૂલવિસારચા; વિા હણતિ મતેહિ, તેા ત હવઈ નિષ્વિસ,૩૮, એવ અદ્ભુવિહ` કન્મ, રાગદાસસમજિઅ; આલા'તા અ નિઢ તા, ખપ્પ હઈ સુસાવએ.૩૯ કયપાવા વિ મણુસ્સા,આલાઈઅ નિ દિએ ગુરૂસગાસે; હાઈઅઇરેગ લહુઆ, આહરિઅભરૂવભારવહે,૪૦ આવસએણ એએણ,સાવએ જવિ બહુરએ હાઈ; દુખ્ખાણુમ તકિરિઅ,કાહી અચિરૈણ કાલેણું, ૪૧ આલાઅણા બહુવિહા, નય સભરિઆપત્તિમણકાલે મુલગુણઉત્તરગુણે, તં નિર્દે તં ચ ગરિહામિ.
પછી ઉભા થઈને અથવા જમણેા પગ નીચે રાખી નીચેની આઠ ગાથા ખેલવો.
તસ્સ ધમ્મસ ફેવલિપન્નત્તમ્સ,
અભુદૃિએપ્તિ આરાહણાએ, વિએમિ
વિરાહણાએ, તિવિહેણ પદ્ધિતા, વંદામિ જિણે ચઉન્વીસ,
૪૩.
જાવતિ ચેઈઆઈ,ઉર્દૂ અઅઅે અ તિરિઅલાએ અ; સવાઈઁ તાě વદે, હું સતા તથ્ સતાઇ.
૪૪
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૩૯
જાવંત કે વિ સાહ, ભહેરવયમહાવિદેહે અ; સસિ તેસિં પણઓ, તિવિહેણુ તિરંડવિયાણું ૪૫. ચિરસંચિયપાવપણાસણીઇ-ભવસયસહસ્સામણીએ; ચઉવીસજિવિણિગ્ગય કહાઈકોલંતુ મે દિઅહા.૪૬ મમ મંગલમરિહંતા,સિદ્ધા સાહસુઆંચ ધર્મો અ; સન્મદિ િદેવા, દિં તુ સમાધિં ચ બહિં ચ. ૪૭ પડિસિદ્ધાણં કરણે,ચ્ચિાણમકરણે પડિકમણું; અસંહણે આ તહા, વિવરીઅપરૂવણુએ અ. ૪૮ ખામેમિ સવ્વ, સર્વે જીવા ખમંતુ મે; મિત્તિ મે સવભૂસુર મજઝ ન કેણઈ. ૪૯ એવમહંઆલેઈઅનિંદિઅગરહિઅદુગંછિએ સમ્મ; તિવિહેણ પડિત, વંદામિ જિણે ચઉવ્વીસં. ૨૦ (હવે નીચે પ્રમાણે વાદણું દેવાં)
ઈછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિસીહિએ.1.અણજાણહ મેમિઉચ્ચાહેર નિશીહિ, અહા-કાય કાય-સંફાસં, ખમણિજ બે કિલામ, અકિલતાણું બહુ-સુભેણ બે રાઈઅ વઈ તા: ૩. જતા ભે ! ૪. જવણિજજ ચ ભે! ૫. ખામેમિ ખમાસમણે ! રાઇઅં વઈમ્મદ. આસિયાએ પડિઝ્મામિ ખમાસમણાણું રાઈઓએ આસાયણાએ, તિરસન્નયાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદાએ,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વયદુક્કાએ, કાયદુન્ડાએ, કેહાએ, માણીએ, માયાએ,લોભાએ,સલ્વકાલિઆએ,સલ્વમિછવયા રાએ, સવ્વધસ્માઈક્રમણએ, આસાયણાએ, જે મે અઈચાર કરો, તસ્સ ખમાસમણ ! પડિકૅમામિ, નિંદામિ, ગરિવામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭. (બીજી વારનાં વાંદણાં) ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ.1.અણજાણહ મે મિલેંગ૨.નિતીતિ અહોકાયંકાય–સંફાસં, ખમણિજજે ભે! કિલામો, અપકિલતાણું બહસુભેણ ભેરાઈએ વક્તા૩િ.જન ભે ! ૪.જવણિજજંચભેપ, ખામેમિ ખમાસમણે! રાઅં વઈમ્સ, ૬. પડિમામિ, ખમાસમણાણું, રાઈઆએ આસાયણએ, તિત્તીસગ્નયરાએ,કિંચિ મિચ્છાએ, મણદુક્કાએ, વયદુડાએ, કાયદુક્કાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લોભાએ, સવ્વકાલિચાએ, સવમિ છાવયારાએ, અવધમાઈક્રમણએ આસાયણએ, જે મે આઇઆર કઓ, તસ્સ ખમાસમ! પડિક્કમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭. “ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! અમુઠિઓમિ અભિંતરરાઈઅં ખામેઉં? ઈચ્છ, ખામેમિરાઈએ,
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ કહી ચરવળા ઉપર કે કટાસણ ઉપર હાથ સ્થાપીને,
અશ્રુઓ (ગુરૂખામણું) સૂત્ર. જ કિંચિ અપત્તિએ, પરંપત્તિએ, ભત્ત, પાણે, વિષ્ણુએ, વેયાવચ્ચે, આલાવે, સંલાવે, ઉચ્ચાસણે સમાસ, અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ,જકિંચિ, મજઝ વિણયપરિહોણું, સુહુમલા બાયર વા, સુભે જાણહ, અહં ન જાણુમિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક ૧. (હવે અવગ્રહની બહાર નીકળી વાંદણ બે દેવાં)
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિશીહિઆએ. ૧. અણુજાણહ મે મિઉહ. ૨. નિશીહિ, અહા-કાર્ય-કાય-સંફાસં ખમણિ ભે! કિલામ,અપકિલતાણું બહુસુભેણભેરાઈઅવતા ૩. જેના ભે! ૪. જવણિજજ' ચ ભે! પ. ખામેમિ ખમાસમણો! રાઇઅં વઈન્મ ૬ આવસ્સિયાએ પડિકમામિ ખમાસમણાણું, રાઈએ આસાયણાએ તિરસન્નયાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ, મણુકડાએ, વયાએ, કાયદુન્ડાએ, કોહાએ,માણએ, માયાએ, લેભાએ, સવ્વકાલિયાએ, સવમિ છેવયા. રાએ, સવધમ્માઈક્રમણાએ, આસાયણએ જે મે
આઈઆર કરો, તસ્સ ખમાસમણ ! પડિક્રામિ નિંદામિ, ગરિફામિ અપાયું વોસિરામિ. ૭.
કિલય-સી મિહાજાએ
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉમ્મહં. ૨. નિશીહિ, અહા, કાય-કાય- સંફાસં ખમણિજો ! 1 કિલાઓ, અપકિલતાણું બહઅભેરાઈઅવતા! ૩. જરા જો ! ૪. જવણિજજં ચ ભે! પ. ખામેમિ ખમાસમણ ! રાઈએ વઈમ્મ. ૬. પરિમામિ ખમાસમણુણું, રાઈઓએ રસાયણુએ, તિસનૈયરાએ, જકિચિ મિછાએ, મણદાએ, વયદુડાએ, કાયદુન્ડાએ. કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ, સવાર છેયારાએ, વધસ્માઈક્રમણાઓ, આસાયણાએ જે મે અદઆ કઆ,તસ્સ ખમાસમણે! પડિયામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭.
આયરિચ ઉવજઝાએ. આયરિચ–ઉવજઝાએ સીસે સાહસ્મિએ કલગ અ જે મે કઈ કસાયા, સવે તિવિહેણ ખામેમિ. ૬. સવ્વસમસંઘસ્ય, ભગવઅંજસિંકરિઅસીએ; સવં ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવ્વસ્ટ અહયં પિ૨. સજીવરાસિસ,ભાવ ધમ્મનિહિ ચિત્તો
સવ ખમાવઈરા, ખમામિ શ્વાસ અદ્ધર પ. ૩.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ કરેમિ ભંતે! સામાઈ, સાવ જજ જેગ પચ્ચખામિ, જાવનિયમ પજુવાસામિ દુવિહં તિવિહેણું,મણું, વાયાએ,
કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે! પરિક્રમામિનિદામિ ગરિહામિ અપાયું વોસિરામિ.
ઈચ્છમિ,કામિકાઉસ્સગ્ગ, મેરાઈએ અઈ ત્યારે કાકાઈ,વાઈઓ,માણુસિએ, ઉસ્સો, ઉમ્મ, અકપ, અકરણિજે, દુઝાઓ,દવિચિંતિઓ,અણયાર,અણિછિએ,અસાવગપાઉો, નાણે, દંસણે, ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઇએ,તિરહ ગુત્તીર્ણ ચઉહું કસાયાણું,પંચમહમણુશ્વયાણું તિહું ગુણવ્રયાણું ચઉહસિફખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાગધમ્મન્સ,જ ખંડિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
તસ્ય,ઉત્તરીકરણેણું પાયછિત્તકરણ,વિસોહીકરણણું,વિસલ્લીકરણેણં, પાવાણું કમાણે નિશ્વાયણએ કામિકા ઉસ્સગ્ગ (૧).
અન્નત્ય ઊસસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણે, ભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગૂણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિ અંગસંચાલેહિ, સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિં, સહુહિં દિસિંચાલેહિં(૨).એવભાઈએ હિં, આગારેહિ, અભી અવિ
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
રાહિએ, હજજમે કાઉસ્સગ્ગા (૩). જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ (૪). તાવ કાર્યા, ઠાણનું, મોણું, ઝાણેણં, અપાણે વાસિરામિ (૫).
તપચિંતવણી અથવા ચાર લેગસને કાઉસ્સગ્ન અથવા સેળ નવકારને કાઉસગ્ગ કરો પછી “નમે અરિહંતાણું” એમ બોલી કાઉસગ્ગ પાર.
શ્રી તપચિંતવણિ કાઉસગ્નની રીત.
શ્રી મહાવીર દેવે છ માસનો તપ કર્યો હતો. ચેત તે તપ તું કરીશ? (અહીં મનમાં તેનો ઉત્તર ચિંતવવે. કે) “શકિત નથી, તેવા ઉત્કૃષ્ટ પરિણામ (મનન ભાવ) પણ નથી.” તે તેથી એક ઉપવાસ ઓછ કરીશ. (ઉત્તરમાં) “શકિત નથી. પરિણામ નથી.” તો બે ઉપવાસ ઓછા કરીશ? ત્રણ ઉપવાસ છા કરીશ? એમ ઓગણત્રીસ ઉપવાસ ઓછા કરવા સુધી ચિંતવવું, તેના ઉત્તરમાં દરેક વખતે “શકિત નથી, પરિણામ નથી.” એમ ચિંવવું.
પછી પાંચ માસનો તપ કર, ચાર માસનો તપ કર, ત્રણ માસને તપ કર, બે માસને તપ કર, માસક્ષમણ કર. ( અહીં પણ દરેક વખતે ઉત્તર મનમાં ચિંતવતા જ.) પછી એક દિવસ ન્યૂન, બે દિવસ ન્યૂન એમ તેર દિવસ ન્યૂન (૧૭ ઉપવાસ) સુધી ચિંતવવું. પછી ચોત્રીસ ભક્ત
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
*ક ની
-
- - -
-
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
લોગસ્સ ઉmઅગરે, ધમ્મતિસ્થ રેજિમે અરિહતે કિન્નઇન્ટ્સ, ચહેવી સંપિ કેવલી (૧). ઉસભમજિ એ વંદે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમuહું સુપાર્સ, જિર્ણ ચ ચંદ્રપલં વંદે. (૨) સુવિહિંચ પુપદંતે, સીઅલ સિજજસ વાસુપુજી ; (૧૬ ઉપવાસ) કર, બત્રીશ ભક્ત (૧૫ ઉપવાસ) કર, એમ બબ્બે ભક્ત ઓછા કરતાં યાવત્ ચોથે ભક્ત કર, એમ ચિંતવવું.
પછી એક ઉપવાસ કર, આયંબિલ કર, નીવિ કર, એકાસણું કર, બે સણું કર, અરડૂઢ કર, પુરિમડૂઢ કર, સાડૂઢપરિસિ કર, પિરિસિકર, છેવટ નમુક્કારશી મુઠ્ઠિસહિયં કર, અહિં સર્વત્ર ઉત્તરમાં ( પિરિસિ સુધીમાં ) કાંઈ ન કરવું હોય તો “શકિત નથી, પરિણામ નથી” એમ ચિંતવવું, પણ જે તપ પ્રથમ કઈ વખત કર્યો હોય, તે અત્યારે કર ન હોય તે ત્યાંથી શકિત છે, પરિણામ નથી.” એમ ચિંતવવું. છેવટે જે તપ કર હોય, તેને પ્રશ્ન આવે ત્યારે ઉત્તરમાં “શક્તિ અને પરિણામ પણ છે” એમ કહી કાઉસગ્ગ પારી પ્રગટ લેગસ કહે.
(જે તપ કરવો હોય તે તપના પ્રશ્નનો ઉત્તર આપી, ત્યાંથી જ અટકી જવું. તેથી નીચલા તપનું ચિંતવન કરવું નહિ.)
ઇતિ તપસ્વૈિતવણી કાઉસ્સગ્ન વિધિ
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિકમણ સૂત્ર
વિમલમણુતં ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ વંદામિ(૩). કું અરેચ મહ્નિ,વંદે મુણિવર્ય નમિજિર્ણચ; વંદામિ વિદુનેમિં, પાસ તહ વક્રમાણે ચ. (૪). એવંમભિધુઆ,
વિયરલ હીણજર મરણ; ચકવીસંપિ જિણવરા, થિયરા મે પસીયત. (૫) દિત્તિય ચંદિય, મહિયા,જે એ લોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા આરૂષ્મ બેહિલાભ, સમાહિ-વરમુભ દિતુ. (૬) ચંદે નિમ્મલયર, આઈએસુ અહિયપયાસયા; સાવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. (૭)
છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! છ આવશયકની મુહપત્તિ પડિલેહુ? ઈચ્છ, કહી મુહપતિ પડિલેહવી.
ઈછામિ ખમાસમણે : વંદિઉં જાવાણિજાએ નિશીહિઆએ.1.અણજાણહ એ કિંગહં.૨.નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાવ્ય-સંસંખમણિકલા, ૫કિલતાણું બહુ ભેણ ભે
રાઈતા: ૩.ના ભે..જવણિજંચ બે પ.ખામેમિ ખમાસમણા! રાઈચ વઈ: સં. . આવસિય એ પરિકમામ ખમાસમણાણું, રાઈઓએ આસારાણાએ, તિત્તીસગ્નચરાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ,મદુષ્ઠાએ,વયદુકડાએ,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
કાય ુ±ડાએ, કાહાએ, માણાએ,માયાએ, લેાભાએ, સવ્વકાલિઆએ,સભ્યમિવયારાએ,સવધમ્માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ, જો મે અઇયારે। કએ, તસ્સ ખમાસમણેા!ડિમામિ,નિદાત્રિ,ગરિહામિ, અખાણ વાસિરામિ, ૭,
४७
ઇચ્છામિ ખમાસમણા!વદઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ. ૧. અણુજાહ મે મિઉગ્ગહર. નિસીહિ, ‘અણુ-કાય કાયસફાસ”,ખમણિો ભે! કિલામ, અપકિલ તાણું, અહુસુભેણ ભે ! રાઈઅ વઈ તા ! ૩. જત્તા બે ! ૪. જવણિજ્જ ચ ભૈ ! ૫. ખામેમિ ખમાસમણે ! રાઈઅ વઈમ ૬.પરિક્રમામિ ખમાસમણાણુ, રાઈએ આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયાએ, જ કિંચિ મિચ્છાએ, અણુહુડાએ, વયદુડાએ, કાયદુડાએ,કેાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેાભાએ, સવ્વકાલિયાએ, સવષિવયારાએ, મુખ્વમાઇક્રમણાએ, આસાયણએ તે મે અઈઆરાક,તસ્સ ખમાસમણે!!પરિક્રમામિ,તિ દામિ ગરિહામિ, અપ્પાણું વાસિરામિ. ૭.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૧તીથવંદના. સકલતીર્થ વંદું કર જોડ, જિનવર નામે મંગલ કેડ; પહેલે સ્વર્ગલાખ બત્રીશ,જિનવરત્યનમુનિશદિશ.૧ બીજે લાખ અલવીસ કહ્યાં, ત્રીજે બાર લાખ સહ્યાં ચેાથે સ્વર્ગ અલખધાર,પાંચમે વંદુલાખાજ રારિ.૨. છ સ્વ સહસ પચાસ,સાતમે ચાલીસસહસમાસાદ; આઠમે સ્વર્ગ છ હજાર, નવ દશમે વંદુ શત ચાર.૩. અગ્યાર બારમે ત્રણસેંસારનવ–કૈવેયકે ત્રણસેંઅઢાર; પાંચ અનુત્તર સર્વે મલી,લાખ ચોરાશી અધિકાંવલી.૪. સહસત્તાણુ2વીશસાર, જિનવરભવનતણાઅધિકાર; લાંબાં સે જોજનવિસ્તાર, પચાસ ઉચાં બહોતેરધાર.૫.
એક એંશી બિંબ પ્રમાણ,સભા સહિત એચૈત્ય જાણ. સોકડબાવનકોડસંભાલ,લાખચોરાણુસહસચૌઆલ.૬ સાતાઁઉપર સાઠ વિશાલ,સવિ બિંબ પ્રણમંત્રણકાલ; સાતકોડને બહોતેર લાખ,ભુવનપતિમાં દેવલભાખ.૭.
૧. શાશ્વતી પ્રતિમાઓ ત્રણે લેકમાં કેટલી છે? તેની ગણુના સાથે અશાશ્વતી પ્રતિમાઓવાળાં પ્રસિદ્ધ તીર્થો વિગેરની સંભારણા સાથે વિહરમાન તીર્થકરોની સ્તુતિ કરવામાં આવે છે.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ એકસોશી બિંબ પ્રમાણ એકએકચિત્યે સંખ્યા જાણ; તેરસે કેડ નેવ્યાસી કોડ, સાઠ લાખ વંદુ કર જોડ.૮ બત્રીસેં ને ઓગણસાઠ,તિછ લોકમાં ચિત્યનો પાઠ; ત્રણ લાખ એકાણું હજાર,ત્રણસેંવીશતબિંબ જુહાર.૯ વ્યંતર જ્યોતિષીમાં વળી જેહ,શાશ્વતજિન વંદુ તેહ;
ષભ ચંદ્રાનન વારિણ,વર્ધમાન નામે ગુણસેણ.૧૦ સમેતશિખર વંદુ જિન વીશ, અષ્ટાપદ વંદુ વીશ; વિમલાચલનેગઢગિરનાર,આબુઉપરજિનવરજુહાર.૧૧ શંખેશ્વર કેસરિયો સાર, તારંગે શ્રી અજિત જુહાર; અંતરિક વરકાણે પાસ, જીરાવેલો ને થંભણ-પાસ.૧૨ ગામ નગર પુર પાટણ જેહ,જિનવર ચિત્ય નમું ગુણગેહ; વિહરમાન વંદુ જિનવીશ,સિદ્ધ અનંતનમુનિશદિશ.૧૩ અઢી દ્વીપમાં જે અણગાર,અઢાર સહસ શીલાંગના ધાર; પંચમહાવ્રત સમિતિ સાર,પાલે પેલાવે પંચાચાર.૧૪ બાહ્ય અભ્યતરતપઉજમાલ તે મુનિર્વાદુગુણમણિમાલ નિતનિત ઊઠી કીત્તિ કરૂં, જીવ કહે ભવ સાયરતરૂં. ૧૫
પછી નમુક્કારસહિઅં, પરિસિ, સાડૂઢપેરિસી, પુરિમઢ એકાસણું, બેસણું, આયંબિલ, ઉપવાસાદિ વિગેરેનું યથાશક્તિ પચ્ચક્ખાણ લેવું તે પચ્ચખાણ સૂત્ર નીચે પ્રમાણે.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૧. નવકારશીનું પચ્ચખાણ. +ઉગ્ગએ સૂરે, નમુક્કારસહિઅં; મુદ્ધિસહિઅં, પચ્ચખામિ,કચઉવિહં પિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈમં, સાઈ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણંસવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં વોસિરામિ, ૨. (પરિસિ તથા સાઢ–પરિસિનું પચ્ચખાણ.)
ઉગ્ગએ સૂરે, નમુક્કાર-સહિઅં, પોરિસિં, સાર્દુપિરિસિં,મુઠિ-સહિઅં પચ્ચખામિક ઉગ્ગએ સૂરે, ચઉવિહ-પિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈમ,સાઈમ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચછન્ન-કાલેણું,
સાધુ કે સાધ્વીબે, આ પચ્ચક્ખાણ લેવું હોય ત્યારે આમાં વિગઈ તથા પાણીના આગાર (જે ખાગળના પચ્ચખાણમાં છે તે જોડીને લેવું)
દરેક વખતે, પિત, સ ય પર ફખાણ કરે ત્યારે પચ્ચખામિ) અને વોસિરામિ બોલવાનું અને બીજાને કરાવવું હોય ત્યારે પચ્ચક્ખામિ ને બદલે પચ્ચક્ખાઈ અને સિરામિં ને બદલે સિર” એમ બેલિવું જોઈએ. આવી રીતે પચ્ચખાણમાં સમજવું.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ
૫૧
દિસા-મહેણું, સાહુ-વયણેણું મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિ-વત્તિયાગારેણં, વોસિરામિ.
૩. (પુરિમઢ તથા અવઢનું પચ્ચખાણ.) સૂરે ઉગ્ગએ,પુરિમxઅવ–મુ-સહિઅંચખામિ, ચઉવિલંપિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈમ, સાઇમં, અન્નત્થણભેગેણં, સહસાગારેણં, પન્ન કાલેણું, દિસા-મોહેણું, સાહુ-વયણેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણં,વોસિરામિ, ૪. (એકાસણુ તથા બિયાસણનું પચ્ચખાણ) ઉગએ સૂરે, નમુક્કાર-સહિઅં, પરિસિં, સાઈપિરિસિં+મુહિ–સહિઅં પચખામિ. ઉગ્ગએ સૂરે ચક-વિહં પિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈએ, સા મં, અન્નાણી- ભાગેણં, સહસા–ગારેણં, પછન્ન-કાલેણ, દિસાહેણું, સાહુ-વયણેણં, મહર-ગારેણં, સવ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણું વિગઈએ
૪ પુરિમડૂઢનું જ પરખાણ લેય તે, અવઢ એ પાઠ ન બોલ
* જે પુરિમરૂઢ કે વડૂઢ કરવું હોય તે, અહિં સૂરે ઉગ્ગએ પુરિમઢ અબડૂઢ” એટલે પાઠ અધિક બોલ.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
શ્રી બે પ્રતિકમણ સૂત્ર
૫ચકખામિ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, લેવાલેણું,ગિહત્ય-સંસણું, ઉખિત્ત-વિવેગણું પડુમખિએણું, પારિડા-વણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણં, એકાસણુંબિચાસણું પચ્ચકખાઈ, તિવિહં પિ આહારં–અસણુંખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, સાગારિયાગારેણં, આઉટણ-પસારેણું, ગુરૂ-અબુPણું, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાવિત્તિયાગારેણું પાણસ્સલેવેણ વા,અલેવેણ વા,
નવીનું પચ્ચક્ખાણ લેવું હોય તે “વિગઈઓ’ પછી નિત્રિગઈએ, એટલે પાઠ વધારે બોલ.
xએકાસણાનું પચ્ચખાણ કરવું હોય તે, એકલું ‘એકાસણું' બેલવું અને બિયાસણાનું કરવું હોય તે બિયા સણું એટલે પાઠ બેલ પણ “એકાસણું એ પાઠ બેલ નહિ.
એકલડાણુ” નું પચ્ચક્ખાણ કરવું હોય તો આઉટણ પસારે પાઠ ન કહે અને બિયાસણું ને બદલે એકલઠાણું બોલવું, તથા “તિવિહંપિ આહાર' ને બદલે ઉવિહંપિ આહાર બેલવું તથા “અસ” પછી પાણું એટલે અધિક પાઠ બેલવો. આ પચ્ચકખાણમાં જમણો હાથ અને મુખ સિવાય, બધાં અંગોપાંગ સ્થિર રાખવાં–અને જમતી વખતે જ ઠામ-ચઉવિહાર કરવાનું હોય છે.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૫૩ અપેણ વા, બહુલેવેણ વા, સસિન્હેણ વાઅસિત્થણ વા વોસિરામિ.
૫. (આયંબિલનું પચ્ચખાણ.) ઉગ્ગએ સૂરે નમુક્કાર-સહિઅં, પોરિસિં, સા પિરિસિં,મુદ્રિ- સહિઅં, પચ્ચખામિ. ઉગ્ગએ સૂરે ચ-વિહંપિ આહારે; અસણં, પાણું, ખાઈમં, સાઈ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસા–ગારેણં, પચ્છન્નકાલેણું, દિસામોહેણું, સાહુ-વયણેણં, મહત્તરા-ગારેણું, શ્વ-સમાહિત્તિયાગારેણ આયંબિલ પશ્ચ
ખામિ.અન્નત્થ–ણાભોગેણં, સહસા-ગારેણું લેવાલેવેણું ગિહત્ય-સંસણું,ઉખિત્ત-વિગેણં, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વ-સમાહિવત્તિયાગારેણં,એગાસણું પચ્ચખોમિ,તિવિલંપિ આહારં, અસણં, ખાઈમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, સાગારિયા-ગારેણં, આઉંટણ–પસારેણુ, ગુરૂ-અભુદ્દાણું, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણં, પાણસ્સ લેવેણ વા, અલેવેણ વા, અહેણ વા, બહુ લેવેણ વા, સસિથેણ વા, અસિત્થણ વા વોસિરામિ.
૬. ( તિવિહાર ઉપવાસનું પચ્ચકખાણ.) સૂરે ઉગ્ગએ અભત્ત પચ્ચખામિ,તિવિલંપિ
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર આહારે અસણં, ખાઇમં;સાઈટંક-અનથ–સુભગેણં, સહસાગારેણં, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણં, પાણહાર પિરિસિ, સાટું-પોરિસિક મુદ્દ-સહિઅં, પચ્ચખામિ)
અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, પચ્છન્ન-કાલેણું, દિસા-મહેણું, સાહુ-વયણેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિ-વત્તિયાગારેણં, પાણસ્સ લેવેણ વા, અલેણ વા, અષેણ વા, બહુ-લેવેણ વા, સસિણ વા, અસિત્થણ વા વોસિરામિ.
૭. (ચઉવિહાર ઉપવાસનું પચ્ચકખાણ.) સૂરે ઉગ્ગએ અભુત્ત૬ પચ્ચખાચિઉવિહપિ આહારં, અસણં, પાણું, ખાઈમ, સાઈમિં; અન્નત્થણાભોગેણં, સહસા-ગારેણં, પારિવણિયાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિ-વત્તિયાગારણું, વોસિરામિ.
૮. (સવારનું પાણહારનું પચ્ચખાણ)
પાણહાર પોરિસિં, સાપરિસિં,મુ–સહિ પચ્ચખમિક અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણ ૫- રામ પચ્ચક્ખાણ પહેલે દિવસે છર્ડ આદિનું
પ ણ લીધું હોય અને બીજે દિવસે પાણી વાપરવું હોય ત્યારે (સવારે) લેવાનું.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫
II
.
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ છન્ન-કાલેણું,દિશા–મહેણું,સાસુ-વયણેણું મહત્તરાગારેણં, સવ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણું; પાર્ટ્સ લેવેણ વા, અલેવેણ વા,અચ્છેણ વા,બહુ-લેવેણ વા, સસિણ, વા, અસિત્થણ વા વોસિરામિ.
૯. (દેસાવગાસિઅંનું પચ્ચખાણ.) દેસાવગાસિઅં ઉવાં પરિબેગ પચ્ચક્ખામિ, અન્નત્થ–ણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સશ્વ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણું વોસિરામિ.
૧૦. (અભિગ્રહનું પચ્ચખાણ) અભિગ્રહે પચ્ચખામિ અન્નત્ય-શુંભોગેણં, સહસાગારેણું મહત્તરાગારેણં, સવ-સમાહિ-વત્તિયાગારેણં વોસિરામિ.
(ઉપર્યુક્ત પચ્ચક્ખાણેમાંથી કોઈ પણ એક પચ્ચકખાણ કરવું પછી)
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સામાયિક,ચ8વિસાવાંદણાં, પતિ મણું કાઉસ્સગ્ગ, પચ્ચખાણ
ઇચ્છા અણુસનિમો ખમાસમણાણું નમોséસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વ સાધુભ્ય?”
૪ આ પ ણ એક નિયમ ધારનાર પણ કરી શકે છે
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ૬
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (કહી, પુરૂષ નીચે પ્રમાણે “વિશાલ-લેચન-દલ” બોલવું
વિશાલલોચનાં સૂત્ર. વિશાલચનદલ, પ્રોધદાતાશ્કેસરશ્ન; પ્રાતવરજિનેન્દ્રસ્ય, મુખપદ્મ પુનાતુ વઃ ૧, પામભિષેક કર્મ કૃત્વા, મત્તા હર્ષ ભરાતુ સુખ સુરેન્દ્રા; તૃણમપિ ગણયન્તિ નવ નાર્ક, પ્રાતઃ સન્ત શિવાય તે જિનેન્દ્રાઃ ૨. કલકનિમુકતમુકત પૂર્ણતં, કુર્તક રાહગ્રસને સદેદયમ; અપૂર્વચન્દ્ર જિનચન્દ્રભાષિત, દિના ગમે નૌમિ બુધેનમસ્કૃતમ્. ૩,
સ્ત્રીઓએ “નમો તથા વિશાલચન” નહિ કહેવું. પણ “સંસારદાવા” ની ત્રણ થાય સુધી કહેવું.
સંસારદાવા સ્તુતિ સંસારદાવાનલદાની, સંમેહધલીહરણે સમીર માયારસદારણસરસી, નમામિવીરગિરિસારધરમૂ.
૧ આ સૂત્રમાં શ્રીવીરપરમાત્માની, સર્વ તીર્થકરોની અને શ્રી જિનવાણીની સ્તુતિ છે આ સવારના પ્રતિક્રમણમાં બોલાય છે.
૧ નડતુ, વિશાલલોચન આ બે સૂત્ર પૂર્વમાંથી ઉતરેલા હોવાથી સ્ત્રીએ બોલતી નથી.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
પs
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન– ચૂલાવિલેલકમલાવલિમાલિતાનિ; સંપૂરિતાભિનતલેસમીહિતાનિ, કામં નમામિ જિનરાજ પદાનિ તાનિ. ૨. બોધાગાધ સુપદપદવી-નીરપૂરાભિરામ, જીવહિંસાવિરલલહરી-સંગમગાહદેહમ; ચૂલાવેલ ગુરૂમમણિસંકુલ દૂરપાર, સારં વીરાગમજલનિધિ સાદર સાધુ સેવે. દ. (પુરૂષે વિશાલચના ની તથા સ્ત્રીઓએ “સંસારદાવા ની ત્રણ ગાથા કહી, નમુત્થણે નીચે પ્રમાણે કહેવું –)
નમુત્થણું અરિહંતાણું ભગવંતાણું (૧). આઈગરાણું, તિસ્થયરા, સયંસંબુદ્વાણું, (૨) પુરિસુત્તમાણે, પુરિસસીહાણ, પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિસવરગંધહસ્થીણું. (૩). લગુત્તરમાણે, લગનાહાણું, લેગહિઆણું, લેગપઈવાણું,લાગપજજે અગાણું ૪ અભયદયાણ, ચખુદયાણુ, મગ્નદયાણું,સરણદયાણું, બેહિયાણું, (૫)બન્મયાણું ધમસચાણું મનાયગાણું, ધમસારહીશું, ધન્મવરચક૨તચવટ્ટીણું (૬) અપરિહરાવરના સણધરણું, વિઅછ૩માણું.(૭) જિણાણું જાવાણું, તિન્નાણું તારયાણું,
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર બુદ્ધા બહયાણું, મુત્તાણું મોઅગાણું.(૮)સવનૂર્ણ સવદરિસીણું – સિવ–મયલ-અરૂ–મણુત-મખય મવાબાહ-મપુણરાવિત્તિ-સિદ્ધિગઈનામધેય, ઠાણું સંપત્તાણું, નમે જિણાણું જિઅભયાણું (૯). જે આ આઈઆસિદ્ધા, જે આ વિસંતિણાગયે કાલે સંપઈઆ વક્માણ, સવે તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦)
અરિહંત ચેઈઆણું કરેમિકાઉસ્સગ્નલ.વંદણવરિઆએ, પૂઅણવરિઆએ,સક્કારવત્તિએ સમા
વત્તિઓએ,બેહિલાભવત્તિએ,નિરૂવસગ્ગવત્તિઆએ, ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઈએ, ધારણાઓ,અને ભુપેહાએ, માણીએ, ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ. ૩. - અન્નત્થ ઊસિએણુનીસસિએણું,ખાસિએણું, છીએણે, ભાઈએણું, ઉદુએણું, વાયનિસગ્મણ, ભમલીએ, પિત્તમુછાઓ[૨]. ગૃહમેહિં અંગસંચાલેહિ સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં,સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં.(૨)એવામાઈહિં, આગાહિં, અભષ્મ અવિરાહિઓ હુજ મે કાઉસ્સો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. ૪ તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ પ. એક નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરી “નમો અરિહંતાણ” કહેવું) નમોહંસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસર્વસાધુભ્ય કહી
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈ પ્રતિકમણ વિધિ
કલ્લાકંદની પહેલી થાય કહેવી.
કલ્યાણકંદની સ્તુતિ–પહેલી થાય. કલાકંદ પઢમં જિણિંદ,
સંતિં તઓ નેમિજિર્ણ મુર્ણિદં; પાસે પયાસ સુગુણિક્કઠાણું,
ભત્તીઈ વંદે સિરિક્રમાણે ૧. લેગસ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિસ્થય જિણે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચકવીસંપિ કેવલિ. ૧ ઉસભામજિઆંચ વંદે,સંભવમભિખુંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમuહું સુપાર્સ,જિણુંચ ચં દપહં વંદે. ૨ સુવિહિચ પુપદંતં સીઅલ સિજજસ વાસુપુજચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણ,ધર્મો સંતિ ચ વંદામિ. ૩ કુંથું અરેચ મલિં, વંદે મુણિસુન્વયં નખિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિ૬નેમિં, પાસં તહ વક્રમાણે ચ. ૪ એવમએ અભિશુઆ,વિહુચરયમલા પહણજરમરણા; ચઉવસંપિ જિણવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. ૫ કિત્તિય ચંદિય મહિયા, જેઓ લોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂ બહિલાભં, સમાવિરમુત્તમ દિતુ. ૬ ચંદેસ નિમ્મલયરા, આઈએસ અહિયં પયાસયર સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સવ્વલાએ અરિહંતચેઈઆણું,કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ (૧) વ દવત્તિયાએ, પૂઅણુવત્તિયાએ, સારવત્તિયાએ, સમ્માણવત્તિયાએ,બેાહિલાભવત્તિયાએ,નિરૂવસગ્ગવ ત્તિયાએ, (૨), સદ્દાએ, મેહાએ, ધિઈ એ, ધારણાએ, અણુપેલાએ, વર્ડ્ઝમાણીએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ .(૩),
અન્નત્થ ઊસસિએણું, નીસસિએણુ,ખાસિઐણુ, છીએણું,જ ભાઈ એણું, ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ (૧). સુહુમેહિ અંગસ'ચાલેહિ,સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ સુહુમેહિ દિટ્રિસ ચાલેહિ (ર).એવમાઇએ`િ આગારેહિ,અભગ્ગા અવિરાહિએ હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા(૩), જાવ અરિહંતાણુ ભગવ તાણ,નમુક્કારેણું, ન પારેમિ (૪). તાવ કાય, ઠાણેણ, માણેણ, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિ (પ)..
(એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા. ‘નમા અરિહુ તાણુ કહૌં, પારી, ખીજી થાય નીચે મુજબ કહેવી)
“અપાર સસાર સમુદ્રપાર, પત્તા સિવ... દિંતુ સુઈ≠સાર; સન્થે જિણિદા સુરવિ વિજ્ઞા, કલ્લાણુ વલ્લીણ વિસાલક દા. ર..
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૬૧
પુખ્ખરવરદીવર્ડ્ઝ, ધાયઈસૐ અ જ બુદીવે અ; ભરહેરવચવિદેહે,ધમ્માઈગરે નમ સામિ.(૧)તમતિમિરપડલવિન્દ્વ –સણુસ્ત સુરગણનરિ દમહિયસ્સ;સીમા ધરસ વદે,પપ્કાર્ડિઅમેહજાલમ્સ. (૨) જોઈજરામરણસાગપણાસણસ્સ,કલાણપુસ્ખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કા દેવદાવનરિ દગણચ્ચિઅસ,ધમ્મસ્સસારમુવલl કરે પમાય... (૩).સિદ્ધે ભા ! પયએ ણુમા જિષ્ણુમએ નંદી સયા સ જન્મે,દેવનાગ-સુવન્નકિન્નરગણુસ્સ ભૂ અભાવચ્ચિએ;લાગેાજત્થ પઈ એ જગમિણ તેલમચ્ચાસુર, ધમ્મા વ૮ઉ સાસએ વિજયએ, ધમ્મુત્તર વoઉ(૪).સુઅસ ભગવએ કરેમિ કાઉસગ્ગ (૧). વંદણુવત્તિયાએ,પૂઅણુવત્તિયાએ,સક્કારવત્તિયાએ,સમ્માણવત્તિયાએ, બેહિલાભવત્તિયાએ,
નિરૂવસગ્ગવત્તિયાએ(ર).સહાએ;મેહાએ,ધિઇએ,ધારાએ,અણુપ્તેહાએ,વ⟩માણીએ,ડામિ કાઉસ્સગ્ગ .(૩)
અન્નત્થ ઊસસિએણ,નીસસિએણું, ખાસિએણુ, છીએણ, જભાઇએણુ, ઉર્દુએ, વાયનિસગ્ગ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (૧), સુહુમહિ અગસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,મુહુમેહિ દિસિ ચાલેહિ (૨) એવમાઇએદ્ધિ આગારેહિ, અભગ્ગા અવિરાહિએ,હુજ મૈકાઉસ્સગ્ગા.(૩)જાવ અરિહંતાણુ
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. (૪) તાવ કાયે, ઠાણેણં, મોણેણં, ઝાણેણં, અખાણ વોસિરામિ. (૫)
એક નવકારનો કાઉસગ્ગ કરો. “નમે અરિહંતાણું કહી, પારી, ત્રીજી ય નીચે મુજબ કહેવી.) નિવ્વાણુમગે વરાણકખં,
પણસિઆચેસકુવાઈદખે; મયં જિણાણું સરખું બુહાણે,
નમામિ નિર્ચ તિજગપહાણું. (૩). સિદ્ધાણં બુદ્વાણું, પારગમાણુ પરંપર–ગયાણું; અગમુવયાણું, નમો સયા સવસિદ્ધાણું. ૧. જે દેવાણ વિ દેવો, જ દેવા પંજલી નમસંતિ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. ૨. ઈવિ નમુક્કા, જિણવરવસહસ વદ્ધમાણસ્સ; સંસારસાગરા, તાઈ નર વ નારિ વા. ૩. ઉજિજમેલાસિહ દિખા નાણું નિસાહિઆ જસ્સઃ ત ધમાચકવહિ, અરિદુનેમિ નમામિ. ૪. ચત્તાર ૬ દસ દોય,વંદિયાજિણવરા ચઉવ્વીસ પરમદુનિ૮િઅ, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. પ. વૈયાવચ્ચગરાણું, સંતિગરાણું, સમાદિદુિસમાહિગાણું, કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
અન્નત્થ ઊસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણં, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસર્ગોણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ સહુએહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિદુસંચાલેહિં (૨).એવમાઇએ હિં, આગારેહિં, અભગ અવિરાહિએ,હુજજમે કાઉસ્સગ્ગો (૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કરેણું ન પારેમિ. (૪). તાવ કાર્ય ઠાણું, મોણું, ઝાણું, અપાયું સિરામિ. (૫)
(એક નવકારનો કાઉસગ્ન કરે પછી “નમે અરિહિંતાણું” કહી, પારી, “નડઉંસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસર્વસાધુભ્યઃ' કહી, ચોથી થેય નીચે પ્રમાણે કહેવી.)
કુટિંગોખરતુસાર–વના, સરાજહથા કમલે નિસના; વાએસિરી પુWયવગહલ્યા,
સુહાય સા અને સયા પસંસ્થા (૪) પછી નીચે બેસી, “ન મુત્યુ નીચે મુજબ કહેવું–).
નરુત્થણું અરિહંતાણું ભગવંતાણું (૧). આઈ. ગરાણ,
વિયાણું, સયંસંબુદ્વાણું(૨) પુરિસુત્તમારું, પુરિસસીહાણુ પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિસવગધહથી (૩).લગુત્તરમાણે,લોગનાહાણ,લોગહિઆણં, લેગપાઈવાણું, લાગપઅગરાણું. (૪). અભય
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
દયાણું, ચખુદયાણં મમ્મદયાણું,સરણદયાણું, બોહિદયાણું (૫). ધમ્મદયાણું, ઘમ્મદેસયા, ધમ્મનાયગાણું, ધમસારહીશું, ધમ્મરચાઉતચક્રવીણું. (૬).અપડિહયવરનાણદંસણુધરાણ,વિઅદૃછકમાણું. (૭). જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણું તારયાણું, બુદ્વાણું બોલ્યાણ મુત્તાણું મોઅગાણું.(૮)સશ્વનૂણું, સવદરિસીણું-સિવ-મલમરૂઅ-મણુત-મખય-મવ્હાબાહ-મપુણરાવિત્તિ સિદ્ધિગઈનામધમંડાણ સંપત્તાણું, નમો જિણાણું જિઅભયાણું. (૯). જે આ અઈઆ સિદ્ધા, જે આ વિસ્તૃતિણાગયે કાલે; સંપાઈ આ વક્માણ, સર્વે તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦)
(અહિં ભગવાનાદિ ચારને ચાર ખમાસમણથી થોભ વંદન કરવું. તે આ પ્રમાણે)
ઈચ્છામિ ખમાસમણે વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીરિઆએ, મયૂએણ વંદામિ.” “ભગવાન હું”
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિશીહિઆએ, મત્થણ વંદામિ.” “આચાર્યાહ
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિએ, અસ્થએણવંદામિ.” “ઉપાધ્યાયહું?
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મQણ વંદામિ.“સર્વસાધુહં.”
પછી જમણે હાથ કટાસણું કે ચરવળ ઉપર સ્થાપીને,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
અઠ્ઠાઈજેસુ. અફ઼્રાઇજેસુ દીવસમુદ્દેસુ, પનરસસુ, કન્મભૂમીસુ, જાવત કે વિસાહૂ ચહરગુચ્છપડિગંધારા, પંચ મહયધારા, અડ્ડારસસહસ્સસીલ...ગધારા, અદ્નુયાયારચરિત્તા,તે સળ્યે સરિસા મસા મર્ત્યએણ વંદામિ.
પછી ત્રણ ખમાસમણુ દઈ શ્રી સીમંધરસ્વામીનું ચૈત્યવંદન કરવા આ ત્રણ દૃઢ઼ા એકેક ખમાસમણુ દઇને
આલવા.
૬૫
શ્રી સીમ ધરસ્વામીના દૂહા.
એ કાડી કેવળધરા, વિહરમાન જિનવીશ; સહસ કાડી યુગલ નમું, સાધુ નમુ નિશદેિશ. ૧ જે ચારિત્રે નિમ ળા, જે પંચાનન સિંહ; વિષય કષાયને ગયા,તે પ્રણમુ નિશદિશ. ર અનંતચાવિશી જેહુવા, સિદ્ધ અન ંતી કેાડ; કેવળધર મુગતે ગયા, વંદુ એ કરોડ, ૩
ખમાસમણુ
ઇચ્છામિ ખમાસમણે ! દઉં જાવણિાએ નિસીહિઆએ, મત્થએણ વંદામિ. “ઇચ્છાકારેણ સંદિસRs” ભગવન્ ! શ્રીસીમ ધરસ્વામી આરાધના ચૈત્યવદન કરૂ ? ઈચ્છ’
6.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
__.-
=
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર શ્રી સીમંધરસ્વામીનું ચૈત્યવંદન. શ્રી સીમંધર જગધણી, આ ભરતે આવે; કરુણવંત કરૂણું કરી, અમને વંદાવો. સકલ ભક્ત તુમે ધણી, જે હવે અમ નાથ; ભવો ભવ હું છું તાહરા, નહી મેલું હવે સાથ. ૨. સયલ સંગ છેડી કરી, ચારિત્ર લઈશું; પાય તમારા સેવીને, શિવરમણ વરીશું. ૩. એ અળજે મુજને ઘણો, પૂરે સીમંધર દેવ; હાં થકી હું વિનવું. અવધારા મુજ સેવ. ૪. જકિંચિનામતિર્થંસગે પાયાલિ માણસે લોએ; જાઈ જિણબિંબા, તાઈ સવ્હાઈ વંદામિ (૧)
નમુત્થણે અરિહંતાણુ ભગવંતાણ. (૧) આઈગરાણું, થિયરાણું,સાંસંબુદ્વાણું.(૨)પુરિસુત્તમારું, પુરિસસીહાણુ પુરિસવરપુંડરીઆણુ પુરિવરગંધહOીણું. (૩). લગુત્તરમાણે, લગનાહાણું, લેગહિઆણં, લેગાઈવાણું, લીગ પmઅગરાણું. (૪). અચદયાણું,ચક્ખુદયાણું,મગદાણું,સરણદયાણું, બાહદયાણું (૫) ધમ્મદયાણું, ઘમ્મદેસયાણું ધર્મનાયગાણ,ઘમ્મસારહીણું ઘમ્મરચાઉતચવટ્ટીણું. (૬).અપડિહયવરનાણું દંસણુધરાણું,વિઅછઉમાણું.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
(૭).જિણાણ જાવયાણું,તિન્ત્રાણ તારયાણુ,બુદાણ બાહયાણ, મુત્તાણુ માઅગાણુ. (૮) સવ્વન્નણ, સવ્વદરિસીણ –સિવ–મયલ-મરૂઅ-મણું ત-મક્ષયમખ્વાબાહુ-મપુણરાવિત્તિ—સિદ્દિગઈનામધેય ડાણ સંપત્તાણું, ના જિણાણ જિઅભયાણું. (૯) જે અ અઈઆ સિદ્ધા, જે અભવિસ્સ તિણાગયે કાલેસ પઈ અ વમાણા, સભ્યે તિવિહેણ વંદામિ, (૧)
જાવંતિ ચેઇઆઇ,ઉદ્ધે અ અહે અ તિરિઅ લેાએ અ, સબ્નાઇ તાઈ વરે,ઇહ સતા તત્વ સતાઇ (૧) ઇચ્છિામિ ખમાસમણેા! વદઉં જાવણિજાએનિસીહિ આએ મર્ત્યએણુ વદામિ.
જાવત કેવિસાહ,ભરહેરવયમહાવિદેહે અસક્વેસિ તેસિં પશુઆ, તિવિહેણ તિ...વિરયાણ (૧). ‘નમાઽહું ત્-સિદ્ધાચાર્ટીંપાધ્યાયસ-સાધુભ્ય:' (કહી શ્રી સીમધર સ્વામીનુ સ્તવન કહેવુ.)
મેરે
(શ્રી સીમંધર સ્વામીજીનું સ્તવન) સુર્ણા ચંદાજી ! સીમ ધર પરમામ પાસે જોજો; મુજ વિનતી પ્રેમ ધરીને,એણી પરે તુમે સંભળાવો,ટેક જે ત્રણ ભુવનના નાયક છે, જસ ચાસડ ઇંદ્ર પાયક છે; નાણુ રિસણ જેહને ખાયક છે-સુણા [૧]
.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
-
-
-
-
-
જેની કંચન વરણી કાયા છે, જસ ધોરી લંછન પાયા છે; પુંડરિગિણિ નગરીના રાયા છે.–સુણ૦ [૨] બાર પર્ષદામાંહિ બિરાજે છે, જસ ચોત્રીસ અતિશય છાજે છે; ગુણ પાંત્રીસ વાણિએ ગાજે છે.-સુણે[૩] ભવિજનને જે પડિબોહે છે, તુમ અધિક શીતલ ગુણ સોહે છે; રૂપ દેખી ભવિજન મોહે છે.-સુણે. [૪] તુમ સેવા કરવા રસિ છું, પણ ભરતમાં દરેવસિઓ છું; મહા મોહરાય કર ફેસિઓ હું–સુટ [૫]. પણ સાહિબ ચિત્તમાં ધરિ છે, તુમ આ ખગ કર ગ્રહિઓ છે; પણ કાંઈક મુજથી ડરિયે છે.-સુણો [૬]. જિન ઉત્તમ પૂઠ હવે પુરા, કહે “પદ્મવિજય થાઉં શુરા; તો વાધે મુજ મન અતિ નૂર-સુણા. [૭]
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ (૪ પછી મુક્તાશુકિત–મુદ્રાએ “જયવયરાય” કહેવા, તેમાં લલાટે હાથ રાખીને “આભવમખંડા” સુધી એટલે બે ગાથા પુરી થાય ત્યાં સુધી બેલવું, પછી હાથ સહેજ નીચા લઈ “જયવીયરાય” પૂરા કરવા.
જયવીરાય જગગુરૂ હોઉમમતુહ પભાવ ભયવંભવનિર્વેએ મગ્ગાણુસારિઆ ઇફલસિદ્ધિ (૧).લેગવિરૂદ્ધચ્ચાઓ,ગુરૂ-જણ-પૂઓ પરથ-કરણ
સુહ-ગુરૂ-જોગ તવયણ-સેવણ આ-ભવમખંડા.. (૨). વારિજઈ જઇવિ નિઆણબંધણું વીયરાય !, તુહ સમએ; તહવિ મમ હુજન સેવા,ભવે ભવે તુહ લણણું (૩).દુકખખઓ કમ્મુ-કુખ, સમાહિમરણં ચ બહિલા અ સંપજજઉ મહ એઅં, તહ. વાહ! પણમકરણેણું (૪) સર્વ–મંગલ માંગલ્ય, સર્વ-. લ્યાણ કારણ; પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જિન જયતિ. સનમ (૫).
(પછી ઉભા થઈ નીચેને પાઠ બેલ; અરિહંત ચેઈઆણુ કરેમિ કાઉસ્સગ્નલ.વંદવઆએ, પૂઅણવત્તિઓએ,સારવત્તિએ,સમ્માવિત્તિઓએ બહિલાભવત્તિઓએ,નિર્વસગ્ગવત્તિ-.
એ. ૨. સદ્ધાએ,મેહાએ; ધિઈએ, ધારણાઓ, અને પેહાએ, માણીએ, કામિ કાઉસગ્ગ દ.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
અન્ન ઊસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, - છીએણું, જભાઈએણું, ઉદુએણું, વાયનિસગ્મણ, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહુમેહિં અંગસંચાલેહિ,સુહુમહિખેલસંચાલેહિ,સુહમેહિ, દિસિંચાલેહિં(૨).એવભાઇએહિં આગારેહિં અભો અવિરાહિઓ હજજએકાઉસ્સગે(૩). જવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ (૪). તાવ કાર્ય ડાણ,મેણેણં, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ (પ)
એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરી “નમે અરિહંતાણું” કહેવા પૂર્વક કાઉસગ્ન પારી, “નમેëસિદ્ધાચા– પાધ્યાય-સર્વ સાધુન્યઃ ” કહી શ્રી સીમંધરસ્વામિજીની થય કહેવી.
શ્રી સીમંધર જિનવર, સુખકર સાહિબ દેવ, અરિહંત સકલની, ભાવ ધરી કરૂં સેવ; સકલાગમ પારગ, ગણધર ભાષિત વાણી, જયવંતી આણ, જ્ઞાનવિમળ ગુણખાણી.
(પછી શ્રી સિદ્ધાચલજીનું ચેત્યવંદન કરવા આ પાંચ દુડા પ્રથમ એકેક ખમાસમણ દઈને બેલવા) સિદ્ધાચળ સમરૂં સદા, સોરઠ દેશ મઝાર; મનુષ્ય જન્મ પામી કરી, વંદુ વાર હજાર. ૧૧ એકેકું ડગલું ભરે, શેત્રુ જ સમો જેહ, રિખવ કહે ભવ કોડનાં, કમ ખપાવે તેહ. મારા
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧
શેત્રુંજા સમે તીરથ નહી, રિખવ સમેા નહી દેવ; ગૌતમ સરખા ગુરૂ નહીં. વળી વળી વર્દુ તેહ. ગા સારડ દેશમાં સંચર્યાં,ન ચઢયા ગઢ ગિરનાર; શેત્રુંજીનદી નાહ્યો નહી એને એળે ગયેા અવતાર,ડાકા શેત્રુંજી નદીએ નાહીને, મુખ આંધી મુખકાષ; દેવ યુગાદિ પૃષ્ટએ, આણી મન સતાપ. ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદિઉં વણિજાએ નિસીહિઆએ,મર્ત્યએણ વંદામિ,
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્ !શ્રીસિદ્ધાચલજી આરાધના ચૈત્યવંદન કરૂ? ઈચ્છ',' (કહી, નીચે મુજબ ચૈત્યવંદન કરવું.)
(શ્રી સિદ્ધાચલજીનું ચૈત્યવદન) શ્રી શત્રુંજય સિદ્ધ ક્ષેત્ર, દીઠે ક્રુતિ વારે; ભાવ ધરીને જે ચઢે, તેને ભવપાર ઉતારે. (૧) અનંત સિદ્ધને એહ ડામ,સકલ તીથ ના રાય; પૂર્વ નવાણુ રિખવદેવ,જ્યાં ડવી પ્રભુ પાય. (૨) સૂરજ કુંડ સેાહામણા, કવડ જક્ષ અભિરામ; નાભિરાયા કુલ માંડણા, જિનવર કરૂ પ્રણામ. (૩) જકિચિ નામ તિત્વ,સગ્યે પાયાલિ માણુસે લાએ; જાઇ જિ િખાઈં, તાઇ સવાઈ વંદામિ, (૧)
પા
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
.
નમુન્થુણ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું. ૧.આઈગરાણ, ત્હિયરાણું, સયંસંબુદ્ધાણું, ૨. પુરિત્તમાણું, પુરિસસીહાણ, પુરિસવરપુ ડરીઆણં, પુરિસવરગંધહથીણું. ૩. લાગુત્તમાણ, લાગનાહાણ, લેગહિઆણું, લાગપઇવાણ, લાગપોઅગરાણ ૪. અભયદચાણ, ચક્ષુદયાણ, મગદયાણું, સરદયાણ,ખેાહિદયાણ. (૫) ધમ્મદયાણું, ધમ્મદેસચાણ,ધમનાયગાણુ, ધમ્મસારહીણ, ધમ્મવરચાઉર તચક્રવટ્ટી. (૬) અપરિહયવરનાણુદ સધરાણું, વિદૃઉમાણુ. (૭) જિણાણુ જાવયાણું, તિન્નાણું તારચાણુ, બુદ્દાણ બાહયાણુ, મુત્તાણુમાઅગાણું, (૮) સબ્વન્ત્રણ, સવ્વદરિસીણ, સિવ– મચલ-મરૂઅ-મણું ત-મય-મન્વાખાહ-મપુરાવિત્તિ-સિદ્ધિગઈનામધેય ટાણુ સંપત્તાણુ, તમા જિણાણુ જિઅભયાણું (૯). જે અ અઇઆ સિદ્દા, જે એ ભવિસ્સ તિણાગયે કાલે; સંપઈએ રૃમાણા, સભ્યે તિવિહેણ વંદામિ, (૧૦)
૭૨
વતિ ચેઈઆઈ,ઉદ્ધે અ અહે અતિરિયલાએ અ; સબ્નાઇ તાઇ વદે,, હું સતા તત્થ સંતાઈ (૧). ઇચ્છામિ ખમાસમણેાવ દિઉં જાવણિજાએ,નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ જાવંત કેવિ સાહ, ભરહેરવય-મહાવિદેહે અ; સસિં તેસિંપણુઓ,તિવિહેણતિબંડ વિરયાણું .(૧) “નમેહંસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ”
કહી “શ્રી સિદ્ધાચલજીનું સ્તવન” કહેવુંવિમલાચલ નિત વંદીએ, કીજે હની સેવા; માનું હાથ એ ધર્મનો શિવતરુ ફળ લેવા.વિમલ૦૧. ઉજજવલ જિનગૃહ મંડળી, તિહાં દીપે ઉત્તેગા; માનું હિમગિરિ વિભ્રમે,આઈ અંબર ગંગા.વિ.૨. કેાઈ અનેરૂં જગ નહી, એ તીરથ તોલે; એમ શ્રીમુખ હરિ આગળ,શ્રી સીમંધર બેલે.વિ૦૩. જે સવળ તીરથ કર્યા, ચાત્રા ફળ કહીએ; તેહથી એ ગિરિ ભેટતાં, શતગણું ફળ લહીએ.વિ.૪. જન્મ સફળ હોય તેહનો, જે એ ગિરિ વંદે સુજશવિજય સંપદ લહે, તે નર ચિર નં. વિ૦૫.
વિયરાય ! જગગુરૂ, હોઉ મમતુહ પભાવ ભયવંભવનિઘેઓ મગાણુસારિઆ ઇફલસિદ્ધિ (૧).લોગવિરૂદ્ધાઓ, ગુરૂ જણ પૂ પરથ-કરણું ચ; સુ-ગુરૂ–જોગે તવયણ-સેવણા આભવમખેડા (૨).વારિજજઇ જઇવિનિઆણુ બંધણુંવીયરાય! તુહ સમએ તહવિ સમ હુજ સેવા,ભવે ભવે તુહ ચલણણું (૩). દુખખઓ કમ્બખઓ, સમાહિ
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મરણં ચ બહિલા અ; સંપજ મહ એઆંતુ નાહ ! પણમકરણું (૪). સર્વ–મંગલ-માંગલ્ય, સર્વકલ્યાણ કારણ; પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જૈન જયતિ શાસનમ (૫).
અરિહંતચેઈઆણું કરેમિ કાઉસ્સગ્નલ.વંદણવત્તિઓએ પૂઅણવરિઆએસક્કારવત્તિઓએ સમ્માPવત્તિઓએ,બહિલાભવરિઆએ, નિરૂવસગ્ગવત્તિચાએ,.સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઈએ, ધારણુએ, અણુપેહાએ, માણીએ. ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ. ૩.
અન્નત્ય સસિએણું નીસસિએણે ખાસિએણું, છીએણું, સંભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧).સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ,સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિ સુહમેહિ દિસિંચાલેહિં (૨).એવભાઈએહિ આગાહિં, અભ,અવિરાહિઓ, હુજજમે કાઉસ્સગ્ગ.(૩)જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું,નમુક્કારેણું ન પારેમિ(ક). તાવ કાચંડાણછું, મણેણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ (૫).
(એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરે પછી “નમે અરિહંતાણં નમે હંસિદ્ધાચાર્યપાધ્યાય સર્વસાધુભ્ય: કહી, શ્રી સિદ્ધાચલજીની થય કહેવી.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિકમણ વિધિ
શ્રી શત્રુંજયની સ્તુતિ. શ્રી શત્રુંજય તીરથ સાર,ગિરિવરમાં જેમ મેરૂ ઉદાર, ઠાકોર રામ અપાર મંત્રમાંહીનવકાર જાણુતારામાં જેમ ચંદ્ર વખાણું, જળધર જળમાં જાણું પંખીમાં જેમ ઉત્તમ હંસ,કુળમાંહી જેમ રીખવનો વંશ,નાભિતણા એ અંશ ક્ષમાવતમાં શ્રી અરિહંત,તપશુરામાં મહામુનિવ્રત, શત્રુંજય ગિરિ ગુણવત.
હવે સામાયિક પારવાનો વિધિ શરૂ થાય છે.
ઇચછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જોવણિજએ નિશીહિઆએ મથએ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ઈરિયાવહિયં પરિમામિ? ઈચ્છે છામિ પડિકમિઉં.૧.ઇરિયાવહિયાએ, વિરહણુએ..ગમણુગમણે..પાણમાણે, બીયમને હરિચમણે, એસા ઉસિંગ-પગદગમટ્ટી-મડાસંતાણા-સંક્રમણે..જે મે જવા વિરાહિયા ૫. એચિંદિયા, બેઇંદિયા, તેદિયા, ચઉરિદિયા, પંચિંદિયા.૬ અભિયા,વત્તિયા,લેસિયા, સંઘાયા, સંઘક્રિયા,પરિયાવિયા,કિલામિયા,ઉદાવિયા,ઠાણાઓ ઠાણું સંકામિયા, જીવિયાઓ વવવિયા, તસ મિચ્છામિ દુક્કડં. ૭.
તસઉત્તરીકરણેણં, પાયચ્છિત્તકરણ,વિસોહી
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર કરણવિસલીકરણપાવાણુંમ્માણ નિગ્યાયણ-- દ્વાએ, ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧,
અન્ની સિસિએણું, નીસિએણે ખાસિએણું, છીએણું, 'ભાઈએણું, ઉડએણું; વાયનિસર્ગોણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ(૧) સુહુમેહિંઅંગસંચાલેહિ, સહમહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિકૂિસંચાલેહિં(૨), એવાઈ અહિં આગારેહિ, અભી અવિ. રાહિઓ હજજમે કાઉસ્સગ્ગ(૩).જાવ અરિહંતાણું, ભગવંતાણુંનમુક્કારેણું ન પારેમિ (૪).તાવ કાર્ય ડાPણું, માણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. (૫)
(ચંદેસુ નિમલયરા સુધી, એક લેગસ્સને અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સગ કરી પારી “નમો અરિહંતાણું” કહી નીચે મુજબ પ્રગટ લેગસ કહે).
લેગસ્સ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિવૈયરે જિસે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવીસપિ કેવલી.(૧) ઉસભમભિ ચ વંદે,સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈંચ પઉમપહં સુપાસ, જિણું ચ ચંદuહં વંદે. (૨) સવિહિંચ પુફિદંત,સીઅલસિજસ વાસુપુજજે ચ; વિમલમહંતં ચ જિર્ણધર્મો સંતિ ચ વંદામિ (૩).
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાઈ પ્રતિક્રમણ વિધિ કુંથું અરં ચ મલિં વંદે મુણિસુવર્ય નમિ જિર્ણ ચ; વંદામિ રિફનેમિપાસ તહ વખાણું ચ.(૪) એવ મએ અભિથુઆ, વિહુયરયમલા પહીણજરમરણ; ચઉવીસંપિ જિણવર, તિસ્થયરા મે પસીયત.(૫). કિત્તિય વંદિય મહિયા,જે એ લેગસ ઉત્તમ સિદ્ધા આરૂગ્ગોહિલાભ, સમાવિવરમુત્તમ કિંતુ. (૬) ચંદેસુ નિમલયા, આઇએસુ અહિયં પયાસયરા, સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંત. (૭). ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદિઉ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મ0એણુ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! મુહપત્તિ પડિલેવું? ” ઈચ્છ” કહી, (૫) બેલથી) મુહપત્તિ પડિલેવી. પછી, ખમાસમણ દઈ ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સામાયિક પારૂં? ” “ યથાશક્તિ” કહી, ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામાયિક પાયું ?
તહતિ” કહી (જમણે હાથ ચરવળા અથવા કટાસણ ઉપર સ્થાપી, નીચે પ્રમાણે નવકાર તથા સામાયિક પારવાનું સૂત્ર બેલવું)
નમો અરિહંતાણં (૧) નમે સિદ્ધાણું (૨).નામ આચરિયાણું (૩). નમો ઉવઝાયાણું (૪). નમે એ સવસાણં(૫).એસો પંચ નમુક્કારે(૬).સલ્વ-પાવ
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પણાસણા (૭). મંગલાણં ચ સવૅસિં (૮). પઢમ હવઈ મંગલ (૯).
X(સામાયિક-પારવાનું સૂત્ર) સામાઅિવય-જીત્તો, જાવ મણે હોઈ નિયમસંજુત્તો; છિન્નઈ અસહં કમ્મસામાઈયે જત્તિઆવારા(૧). સામાંઅંબિકએ,સમણાઇવ સાવ હવઈજહા; એએણ કારણું, બહુ સામાઇઅં કુજા. (૨) સામાયિક વિધિએ લીધુ, વિધિએ પાયું વિધિ કરતાં જે કોઈ અવિધિ હુઓ હોય તે સવિ હું મન,વચન, કાચાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ
દશ મનના, દશ વચનના, બાર કાયાના. એ બત્રીસ દોષમાંહે જે કોઈ દોષ લાગ્યું હોય, તે સવિ હું મન,વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
સૂચના-પુસ્તકાદિની સ્થાપના સ્થાપી (પ્રતિક્રમણ કર્યું) હોય તે સામાયિક પાય પછી જમણો હાથ [ ઉત્થાપન મુદ્રાથી ] સ્થાપના સામો સવળે રાખીને નવકાર ગણી, પછી ઉઠી પુસ્તકાદિ એગ્ય સ્થાને મૂકવું.
૪ આ વિધિ, છુટક સામાયિક પારવાને તથા રાઈ પ્રતિક્રમણ આદિના સામાયિક પારવાને છે; પરંતુ દૈવસિક પ્રતિક્રમણના સામાયિકનો નથી. (તેનો વિધિ દૈવસિક પ્રતિક્રમણને અંતે આપેલ છે)
વિધિ સહિત “રાઈપ્રતિક્રમણ” સંપૂર્ણ.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવસિય પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
[ વિધિ સહિત ]
સામાન્ય સૂચના
દૈવસિક અગર રાઈ પ્રતિકમણની શરૂઆતમાં “સામાયિક લેવાની ખાસ જરૂર છે.
સામાયિક લેવાની વિધિ
સામયિકનાં પૂર્વ સાધન
શ્રાવક-શ્રાવિકાએ સામાયિક લેવા માટે બાહ્ય શુદ્ધિ કરવાની જરૂર છે તેથી સૌથી પ્રથમ હાથ–પગ ધંઈ સ્વચ્છ થવું અને શુદ્ધ વસ્ત્રો પહેરવાં. ત્યાર પછી ચક્ખી જગ્યાએ ભૂમિને પૂજીને ઊંચા આસને સાપડા ઉપર ધાર્મિક વિષયનું–જેમાં નવકાર તથા પંચિંદિયો પાઠ હોય તેવું પુસ્તક મૂકવું. સામાયિકને બે ઘડીને અગર ૪૮ મિનિટનો સમય ધાર્મિક ક્રિયામાં ગાળવા માટે નવકારવાળી અગર તે ધાર્મિક વિષયનાં જ પુસ્તકો પાસે રાખીને બેસવું. સામાયિકને કાળ જાણવા માટે ઘડી અગર તો ઘડિયાળ
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પણ પાસે રાખવાની જરૂર છે. ત્યાર પછી કટાસણું, મુહપત્તિ અને ચરવળ લઈ પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા તરફ મુખ રાખીને જમણે હાથે સ્થાપનાચાર્ય સામે અવળો રાખી નવકાર તથા પંચિંદિય નીચે પ્રમાણે કહેવા.
નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમે આયરિ. ભાણું,નમો ઉવજઝાયાણું, નમો લોએ સવ્વસાહૂણું, એસો પંચ નમુક્કારે, સવયાવાણાસણ, મંગલાણું ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલં. પંચિંદિયસંવરણ, તહ નવવિહબંભિચેરગત્તિધરા; ચઉવિકસાયમુક્કો, ઈ અારસ ગુણહિં સંજુનો.૧ પંચમહલ્વયજુરો, પંચવિહાયારપાલણસમન્થો; પંચસમિઓ તિમત્તો, છત્તીસગુણે ગુરૂ મજઝ. ૨
( સાધુ મુનિરાજ સમક્ષ સામાયિક કે પ્રતિક્રમણ કરતાં નવકાર અને પંચિંદિય બોલવાની જરૂર નથી. પછી ખમાસમણ દેવું.
૧. આ મહામંત્ર છે, તેમાં પંચ પરમેઠીને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યું છે, તેથી તેનું બીજું નામ “પંચમંગલ” સૂત્ર છે, તેમજ નવપદ હોવાથી નવકાર પણ કહેવાય છે.
૨. આ સૂત્રમાં આચાર્યના છત્રીસ ગુણોનું વર્ણન કર્યું છે. અને ગુરુની સ્થાપના કરતાં બોલાય છે.
સ્થાપના સ્થાપતાં હાથ ઉંધ રાખવાનું કારણ કે વસ્તુ મૂકતાં તે હાથ રેખાય છે. અહિં સ્થાપના થાપતાં આચાર્યના છત્રીસ ગુણ મુકવાના છે.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવસિક પ્રતિક્રમણુ વિધિ
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિઈ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મથએણુ વદામિ.’
૮૧
૧ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! ઇરિયાવહિય પરિક્રમાસિ? ઈચ્છ.' ઇચ્છામિ પદ્ધિમિઉં (૧) ઇરિયાવહિયાએ, વિરાહુણાએ, (૨). ગમાગમણે, (૩). પાણમણે,ખીચમણે,હરિયમળે,આસા ઉત્તિ ગપણગ–દગ,મટ્ટી મક્કડા સતાણા-સકમણે (૪)જે મે જીવા વિરાહિયા, (૫). એગિ ક્રિયા,એઇંદિયા,તેદિયા, ચરિક્રિયા પચિંદિયા. (૬). અભિયા, વત્તિયા, લેસિયા, સંઘાઇયા, સત્રક્રિયા, પરિયાવિયા, કિલામિયા, ઉવિયા, ઠાણાએ ઠાણું સ`કામિયા, વિચાએ વવરેાવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (૭)
૨ તસ્સ ઉત્તરીકરણેણં,પાયચ્છિત્તકરણેણ,વિસાહીકરણેણં,વિસલીકરણેણં,પાવાણ,કમ્માણ,નિશ્વાચણકીએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ’. (૧).
૧. જીવનશુદ્ધિ કરનારને પ્રથમ પાપ દૂર કરવુ આવશ્યક હાઈ રસ્તે ચાલતાં લાગેલા પાપની આમાં માફી માગવામાં આવી છે તેમજ કયા કયા જીવાની વિરાધના થઈ છે તેનું વર્ણન છે.
૨. ઇરિયાવહિયા કર્યા છતાં જે પાપ ખાકી રહ્યું હોય તેની શુદ્ધિ માટે તથા ત્રણ શલ્યની શુદ્ધિ માટે આ સૂત્ર ખેલાય છે
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અન્નW ઊસિએણું નીસસિએણું, ખાસિએણે, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિંસહમહિં દિસિંચા
હિં (૨).એવમાઈહિં આગારેહિં; અભો અવિ-- રાહિએ, હજજમે કાઉસ્સગ્ગ.(૩). જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ (૪). તાવ કાર્ય ડાપણું, મેણું,ઝાણેણં, અખાણું વોસિરામિ. (૫)
અહીં એક લેગસ્સને “ચંદેસુ નિમ્મલયરા' સુધીને ન આવડે તે ચાર નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરે અને પછી નીચે મુજબ પ્રગટ લેગસસ કહે. ૨લેગસ્સ ઉજાગરે, ધમ્માતિસ્થચરે જિશે. અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવિસંપિ કેવલી ૧.
૧. આ સૂત્રમાં કાઉસગ્ગના બાર અને બીજા ચાર આગારો મળી કુલ સોળ આગારેનું વર્ણન છે, તેમજ કાસગ કરતાં શારીરિક અનિવાર્ય છૂટો રાખવામાં
માવી છે. આ સિવાય વધુ છૂટ લેવામાં આવે તો કાઉસ્સગ્ન ભંગ થાય તે જણાવ્યું છે.
૨. આ સૂત્રમાં ચોવીશ તીર્થકરેની નામપૂર્વક સ્તુતિ કરેલી છે તેથી તેનું બીજું નામ નામસ્તવ છે અને પંચપરમેષ્ઠી કે ૨૪ તીર્થકરનું સ્મરણ કરવાનું હોવાથી કાઉસ્સગ્નમાં લેગસ કે નવકાર ગણવામાં આવે છે.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩
શ્રી દૈવસિક પ્રતિકમણુ વિધિ
ઉસભમઅિચ વદે,સ ભવમભિણદણુ ચસુમઇંચ, પઉમહું સુપાસ', જિષ્ણુ ચ ચંદુંતું વંદે. ૨. સુવિહિંચ પુષ્કૃત,સીઅલ સિજ્જ સ વાસુપુજ્ય ચ; વિમલમણુ ત' ચ જિષ્ણુ,ધમ્મ સતિ ચ વંદામિ.. ફૅશું અર` ચ મલ્લિ,વ ંદે મુણિમુળ્વય નમિજિણ ચ; વદ્યામિ રિડ્ડનેમિ, યાસ તહુ વમાણુ ચ. ૪. એવમએ અભિધુઆ,વિહુયરયમલા પહીગુજરમરણા; ચવીસંપિ જિણવરા, તિત્યયરા ને ધસીયતુ. પ કિત્તિય વ ́દિય મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમા સિદ્ધા; આરૂગ્ગમાહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમ દિં તુ ચન્દેસુ નિમ્મલયરા, આઈસ્ચેસુ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસતુ. ૭. ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વૃત્તિ જાવણિજજાએ નિસહિઆએ મર્ત્યએણુ વ દામિ
૬.
ઈચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્ ! સામાયિક મુહુપત્તિ પડિલેહું ઈચ્છ’ કહી.
અહિં મુહપત્તિ પડિલેહવી અને તે પડિલેહતાં સાધુ અથવા શ્રાવકે નીચે પ્રમાણે તેના ૫૦ એકલ મનમાં ખેલવા અને સાધ્વી તથા શ્રાવિકાએ ત્રણ લેફ્યા, ત્રણ શલ્ય અને ચાર કષાય એ દસ ક્ષિવાય ચાળીસ ખેલ ખેલવા,
૧. સૂત્ર અથ` તત્ત્વ કરી સહું', ૨. સમ્યક્ત્વ મારુંનીય, ૩. મિશ્ર મેાડુનીય, ૪. મિથ્યાત્વ મેહનીય પરિહરૂ
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ કામરાગ ૬. નેહરાગ ૭. દષ્ટિરાગ પરિહરૂં ૮. સુદેવ ૯. સુગુરુ ૧૦. સુધર્મ આદરૃ. ૧૧. કુદેવ. ૧૨. કુરુ ૧૩. કુધર્મ પરિહરૂ. ૧૪. જ્ઞાન ૧૫. દર્શન ૧૬. ચારિત્ર આદરૂ. ૧૭. જ્ઞાનવિરાધના ૧૮. દર્શનવિરાધના ૧૯. ચારિત્રવિરાધના પરિહરૂ. ૨૦. મનગુપ્રિ ૨૧. વચનગુપ્તિ ૨૨. કાયગુપ્તિ આદરૂં. ૨૩. મનદંડ ૨૪. વચનદંડ ?' કાયદંડ પરિહરૂં.
બાકીના ૨૫ બોલ અંગ પડિલેહતાં બોલવા.
(ડાબે હાથ પડિલેહતાં) ૧. હાસ્ય ૨. રતિ ૩. અરતિ પરિહરૂં. (જમણે હાથ પડિલેહતાં) ૪. ભય પ. શેક ૬. દુર્ગછા પરિહરૂં. (લલાટ પડિલેહતાં) ૭. કૃષ્ણ લેશ્યા, ૮. નીલેશ્યા, ૯. કાપતલેશ્યા પરિહરૂ. (મુખ પડિલેહતાં) ૧૦ રસગારવ ૧૧. ઋદ્ધિગારવ ૧૨. સાતાગારવ પરિહરૂ. (છાતી આગળ પડિલેહતાં). ૧૩. માયાશલ્ય ૧૪. નિયાણશલ્ય ૧૫, મિથ્યાત્વશલ્ય પરિહરૂં. (ડાબા ખભે પડિલેહતાં) ૧૬. ધ ૧૭. માન પરિહરૂ. (જમણા ખભે પડિલેડતાં) ૧૮. માયા ૧૯. લોભ પરિહરૂં. (ડાબે ઢીંચણ પડિલેહતાં) ૨૦. પૃથ્વીકાય ૨૧. અષ્કાય ૨૨. તેઉકાયની યગુ કરૂં. (જમણે ઢીંચણ પડિલેહતાં) ૨૩. વાયુકાય ૨૪. વનસ્પતિકાય ૨૫. ત્રસકાયની રક્ષા કરૂં.
ઈછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ. નિસાહિઆએ મથએ વંદામિ.’
“ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામાયિક સંદિ સાહું"? “ઈછું.”
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મર્થીએણ વંદામિ.” છાકારેણુસંદિસહભગવન સામાયિકઠાઉં છું.'
બે હાથ જોડીને નમો અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણું, નમો આયરિ. યાણ, નમો ઉવજઝાયાણું, નમેલોએ સવ્વસાહૂણું, એસો પંચ નમુક્કારા,સવપાવપણાસણો,મંગલાણું ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલં.
ઈચ્છકારી ભગવન! પસાય કરી સામાયિક દંડક ઉચરાવો.
ગુરુ કે વડીલ પુરુષ હોય તે તે ઉચરાવે, નહિ તે જાતે “કરેમિ ભંતે કહેવું. કરેમિ ભંતે સામાઈયસાવજોગ પચ્ચખામિ જાવનિયમ પજજુવાસામિ,દુવિહં તિવિહેણું મણેણં, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે પડિમામિ.નિંદામિ,ગરિવામિ,અખાણું વોસિરામિ..
૧. આ સૂત્રનું બીજું નામ સામાયિક લેવાનુંસામાયિકનું પચ્ચખાણ સૂત્ર છે. આ સૂત્ર દ્વાદશાંગીનાં સારભૂત છે. કારણ કે ચાર અનુગ વિગેરે સૂત્રના વિસ્તારરૂપે છે.
આ સૂત્રમાં ભિન્ન ભિન્ન રીતે છએ આવશ્યક સમાચેલાં છે. તે જૈન ધર્મના કરણીય આચારને પ્રતિપાદન કરનાર આ મૂળભૂત સૂત્ર છે.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ પત્થણ વંદામિ.
છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! બેસણે સંદિસાહું”? “ઈછે.
ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉ જવણિજજાએ નિસીહિઆએ મીણ વંદામિ.
છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! બેસણુંઠાઉં છું”
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મથએણ વંદામિ.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્સજઝાય સંદિસાહે?? “ છું.'
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિશીહિઆએ મથએણુ વંદામિ.”
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સજઝાય કરૂં” ઇછું.' અહીં બે હાથ જોડીને ત્રણ નવકાર નીચે પ્રમાણે ગણવા.
નમો અરિહંતાણું,નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણું,નમો ઉવજઝાયાણ, નમે એ સવસાહૂણં, એસો પંચ નમુક્કાર,સરવપાવપણુસ,મંગલાણું ચ સન્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલં.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ દેવસિક પ્રતિકમણુવિધિ સહિત,
પ્રથમ સામાયિક લેવું. પછી+પાણે વાપર્યું હોય તે ઈચ્છા સંદિ. ભગમુડપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છ' કહુ. મુહપત્તિ પડિલેહવી અને આહાર વાપર્યો હેય-ખાધું 'હેય તે મુહપતિ પડિલેહવી, પછી વાંદણ બે દેવાં તે આ પ્રમાણે
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ? વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિએ, ૧. અણજાણહ મે મિઉમ્મહં. ૨. નિશીહિ, અ...હો, કા... યંકા.ય સંહાસં, ખમણિજ ભે! કિલામે, અપકિલતાણું બહુસુભેણ બે દિવસે વધષ્ઠત ! ૩. જરા ભે ! ૪. જવણિજ ચ ભે! પ. ખામેમિ, ખમાસમણે ! દેવસિ વી
ન્મે.()આવસ્સિઆએ પડિમામિ ખમાસાણં, દેવસિઆએ,આસાયણુએ તિત્તીસગ્નયાએ,જકિ ચિ મિચ્છાએ, મદુકડાએ. વયદુષ્ઠાએ, કાયદુક્કાએ, 'હાએ, માણએ, માયાએ, લાભાએ, સન્નકાલિચાએ, સવઅિછાવયારાએ,સવધશ્માઈક્કમણુએ, આસાયણએ જે મે અઈઆર ક, તલ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ,અપાયું વોસિરામિ. ૭,
૪ (પાણી કે આહાર, બેમાંથી કાંઈપણ જેણે વાપણું ન હોય, તેને મુહપત્તિ પડિલેહણ કરવાની અને વાંદણ દેવાની જરૂર નથી.)
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
બીજી વખતના વાંદણાં ઈચ્છામિ ખમાસમણા વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસહિઆએ.1.અણજાણહ મે મિઉમ્મહં.૨.નિસીહિ, અહા-કાય કાયસંફાસ, ખમણિજે ભે! કિલામો, અપલિંતાણું, બહુસુભેણું ભે! દિવસે વઈતો ! . જરા ભે? ૪. જવણિજજ ચ ભે ! પ. ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિઅં વઇક્કસ્મૃ૬ ડિસ્કમામિ ખમાસમણાણું દેવસિઆએ, આસાયણાએકતિત્તીસગ્નયરાએ, જ કિંચિ મિચ્છાએ, મણક્ઝાએ, વયદુડાએ,કાયદુડાએ, કેહાએ માણએ માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ, સવમિછવયારાએ, સવધસ્માઈક્રમણુએ, આસાયણાએ જે મે અઈ આરામ તસ્મખમાસમણ પડિમામિ,નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭.
(પછી પચ્ચક્ખાણ કરવું. વિવિહાર ઉપવાસ, આયં. બિલ, નીવિ, એકાસણું, બિયાસણું વિગેરે કર્યું હોય તે પાણહાર'નું પચ્ચખાણ કરવું. રાત્રે પાણી પીવું ન હોય તો “ચવિહારનું પચ્ચક્ખાણ કરવું. પાણી પીવાની ભાવના હોય તે તિવિહારનું અને સ્વાદિમ મુખવાસાદિ પણ છૂટી શકે એમ ન હોય તો “દુવિહાર” નું પચ્ચક્ખાણ કરવું
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯
દેવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
સાંજનાં પખાણ. (નીચે આપેલા પચ્ચક્ખાણુથી યથાશક્તિ પચ્ચકખાણું કરી લેવું) (૧) ચઉરિવહાર ઉપવાસનું પચ્ચખાણ.
સૂરે ઉગ્ગએ અભતપશ્ચકખામિચઉરિવહંપિ આહાર અસણં, પાણખાઈમં, સાઇમ અન્ન થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણં, વોસિરામિ.
(૨) પાણહારનું પચ્ચખાણુ. પાણહાર દિવસચરિમં પચ્ચખામિક અન્નત્થણુંભેગેણં, સહસાગારેણું અત્તરાગારેણં, સવસમાહિવત્તિયાગારેણું વોસિરામિ.
(૩) ચરિવહારનું ચકખાણ. દિવસચરિએ પચખાસિ; ચવિહંપિ આહાર. અસણં, પાણું, ખાઈમ, સાઈમ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણું સિરામિ.
(૪) તિવિહારનું પચ્ચખાણ. દિવસચરિમં પચ્ચખામિ તિવિલંપિ આહાર અસણં, ખાઇમં, સાઈ; અન્નત્થણાભોગેણં, સહસા--
દરેક પચ્ચક્ખાણમાં, સ્વયં પિતાની મેળે કરતી વખતે “પચખામિ અને સિરામિ બાલવું તથા બીજાને કરાવતી વખતે “ પર કૂખાઈ” અને સિરઈ બેલવું.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ગારેણુ,મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિ-વત્તિયાગારેણ
વાસિરામિ.
૯૦
(૫) દુવિહારનું પચ્ચક્ખાણ, દિવસ ચરિત' પચ્ચક્ખામિ,દુવિ પિ આહાર અસણું, ખાઇમં, અન્નત્થણાભાગેણ,સહસાગારેણ, મહત્તરાગારેણુ,સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિરામિ (૬) દેસાવગાસિ નું પચ્ચક્ખાણ, દેસાવાસ ઉભાગ પરિગ પચ્ચક્ખામિ, અન્નત્થણાભાગેણ, સહસાગારેણં, મહેત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિત્તિયાગારેણ વાસિરામિ.
( ઉપર્યુ કત પચ્ચક્ખાણામાંથી ઘાતિ પધાયાગ્ય પચ્ચક્ખાણ કરી, નીચે પ્રમાણે દેવસિક પ્રતિક્રમણુ કરવું',) ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિઉં, જાવણિજ્જાએ નિસોહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ.
ઇચ્છાકારેણ સ ંસિહ ભગવન્ ! ચૈત્યવ ંદન કરૂં ? ઇચ્છ,’ કહી,
સકલ-કુશલ-વલ્લી-પુષ્કરાવત –મેધે!, દુરિત-તિમિર-ભાનુઃ કલ્પવૃક્ષાપમાન, ભવ-જલનિધિ–ાતઃ સવ–સંપત્તિ હેતુઃ, સ ભવતુ સતત વઃ શ્રેયસે શાન્તિનાથ
(શ્રેયસે પાર્શ્વનાથઃ)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
(અથ ચૈત્યવંદન) આદિદેવ અલસરૂ, વિનીતાને રાય; નાભિરાયા-કુળ-મંડ, મરૂદેવી માય. (૧) પાંચસે ધનુષ્યની દેહડી એ, પ્રભુજી પરમ–દયાળ; ચોરાશી લાખ પૂર્વનું, જસ આયુ વિશાળ. (૨) વૃષભ લખન જિન દૃષ ધરૂએ ઉત્તમ ગુણ મણિ-ખાણ; તસ વદ-રજ–સેવન થકી લહીએ અવિચલ ઠાણ.(૩) જફિચિ ના તિત્વ, સસે પાયાલિ મા લોએ જાઈ જિણ ટિંબા, તાઈ સવાઈ નંદા (૧)
લુણું તાણુ ભગવંતાણું ૧), આઈગરાણું,
નિયાનું સયંસંબુદ્વાણ (૨), પુરિમાણું, પુરિઅસહાણું પરિવરપુંડરીઆણું, પુરિસરગધહાથીણું (૩) લાગુત્તમારું લાગનાહાણું, લાગહિઆણું, લેગપાઈવાણું, લેગજિજે અગરાણું. (૪). અભય – દયાણું,ચબુદયાણું,મગ્ગદયાણું, સરણદયાણ બેહિ દયાણું (૫). ધ મદયાણું, ઘમદેસણું, મનાયમાણે, ધસારહણ, વરચાઉ તચકવટ્ટીણું. (૬). અપડિહયવરનાણદસણધરાણું ,
અિછમાણું (૭). જિર્ણ જવ્યાણું, તિનાણું તારયાણ, બુદ્વાણું બહયાણું, મુતાણું મા અગાણું (૮) સવનૂર્ણ,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
સરદરિસીણ-સિત્ર-મયલ-ભરૂ-મણુંકુખ -- વાબા -મણિરાવિતિ સિદ્ધિગઈનામઘેર ઠાણું સં-- પત્તાણું, નમઃ જિણાણું જિઅભયાર્ણ (૯). જે આ અઈઆ સિદ્ધા, જે આ વિસંતિયુંગવેકા; સપઈ અ વક્મણ, સર્વે તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦). (પછી રાહે હોય તે ઉભા થઈ, નીચેનાં સૂત્રે બોલવ..
હું ચેઇરણ કરેમિકાઉસ્સગ્નલ.વંદણવત્તિઓ, પૂણવત્તિએ સહકાર વરિઆ સમત્તિઓ, બહિલાભવત્તિ, નિવગ્નત્તિરા, ૨. સાએ, મેહાએ, ધિઈ, ઘારણ , - ભુપેહાએ, માણીએ હાનિ કાઉસ્સગ્ગ. ૩,
અન્નત્થ ઊસિએણુનીસસિએણે ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાગનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૨). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં. (૨)એવભાઈએહિં આગાહિં, અભો આવિસહિએ હુંજ એકાઉસ્સો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. ૪ તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણું, ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ.પ.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
(એક નવકારનો કાઉસગ્ગ કરી “નમે આરહંતાણ” કહેવા પૂર્વક કાઉસગ્ગ પારી, “ના ઉંસિદ્ધાચાપાધ્યાય -સર્વસાધુજ્ય:”કહી, તે થાય જેડાની પહેલી થાય કહેવી)
અથ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથજીની સ્તુતિ. શંખેશ્વર પાસજી પૂજીએ, નરભવનો લાહો લીજીએ; મન-વાંછિત-પૂરણ-સૂરતરૂ, જય વામાસુત અલસરૂ. (૧) લેગસ્સ ઉજાગરે, ઘમ્મતિસ્થય જિણે;
અરિહંતે કિન્નઇમ્સ, ચઉવી સંપિ કેવલી. ૧. કિસભામજિજં ચ વંદે, સંભવમભિખુંદણું ચ સુમઇંચ પઉપપહં સુપાસે, જિ ચ ચંદુ હું વંદે. ૨ સુવિહિંચ પુષ્કદંતં સીઅલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમત ચ જિર્ણ. ધમ્મ સંતિ વંદામિ. ૩.
શું રં ચ મહિલ, વંદે મુણિમુકવયં નમિજિ ચક વંદામ જિનેમિ, પાસ તહ વક્રરમાણું ચ. (૪) એમએ અભિશુઆ, વિહુયરચનલા પહણજરમણ ચઉવી સંપિ જિણવરાતિસ્થયરા મે પસીયત. (૫) કિત્તિય વંદિય મહિયા, જે એ લોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણહિલામં; સમાહિ-વરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચંદે નિમ્મલયરા; આઈશ્વેસુ અહિયં પચાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિક ખૂબ સવલેએઅરિહંત આણુ,કરેમિ કાસ્સર્ગવ દણું વત્તિ એ,પુઅણુત્તિઆએ,સક્કારવત્તિગ્માએ,સન્ન ણવૃત્તિઆએ,એહિલાભનત્તિએ, નિસગ્માત્ત આએ, ૨. સદ્દાએ, મેહાએ, ઇિએ, ધારણા, અ છુપેલાએ, વ માણીએ ડામિ કાઉસ્સગ્ગ ૩.
અન્નત્થ ઊંસસિએણ,નિસસિએણું,ખાસિઐણ, છીએણુ, જભાઇએણુ, ઉડ્ડએણું, વાયનિસગ્નેણ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (૧), સુહુમહિ અંગસંચા લેહિ,સુહુઐહિ ખેલસ ચાલેહિ, સુષુમેહિ દિ?િસ ચાલેહિ (૨). એવઞાઇએ િઆગારેહિ,અભગૈા અવિ રાહિએ,હુજ મે કાઉસ્સગ્ગ (૩).જાવ અરિહંતાણુ ભગવ તાણ, નમુક્કારેણુ', ન ધારેમિ (૪). તાવ કર્યો ઠાણેણ, માણે, ઝાણેણ,અપાણ વાસિરામિ.(૫). (એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવેા. ‘નમે અરહતાણ” કહી પારી બીજી થાય કહેવી. )
૪
દાચ રાતા જિનવર અતિ ભલા, દેચ કેાળા જિનવ ગુણ ની; દાચ નીલા દે શમા કથા, હે જિન કુન લઘા. પુરવરતી વર્ડ્ઝ, લાયઇસડે એ જ બુદીને ભરહેરવાનદે, મુસાગરે નમસામિ.
૧.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિકમણ વિધિ તમતિમિરપાવિસણસ્સસુરગણુનરિંદમહિસ્સ સીમાસ્સ વડે, પડિ–ોહલસ્ટ, ૨.
જાદરાઅરણસોગપણુસણસ, કહ્યાણપુખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કે દેવદાણવનદિગણચિઅસ્સ,
ધમ્મન્સ સારમુવલભ કરે પમાય. સિધ્ધપયઓ ણમોજિણમએ નંદી સયા સંજમે, દેવંનાગ- સુવનકિન્નરગણુસ્સભૂઅભાવચિએ; લેગ જલ્થ પછાડૂએ જગમણુિં તેલકમ ચાસુ, ધો વઢઉ સાસઓ વિજયઓ ધમ્મુત્તર વઢઉ.૪
સુઅસ્ત ભગવઓ કરેમિ કાઉસગ્ગ વંદણવત્તિયાએ, પૂઅણુવત્તિયાએ, સારવત્તિયાએ, સન્માવત્તિયાએ બહિલાભવત્તિયાએ,નિર્વસગ્નવત્તિયાએ. ૧. સદ્ધાએ, મહાએધિઈએ, ધારણુએ, અણુપેહાએ, માણીએ, કામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૩
અW ઊંસસિએણે, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઇએણ, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુરછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહુએહિ ખેલસંચાલેહિ સહમહિં દિસિંચાલેહિં.(૨)માઈહિં આગાહિં, અભ અવિ રાહિઓ હુ જજમે કાઉસ્સગે.(૩) જવ અરિહંતાણું
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ભગવ તાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. (૪) તાવ કાય ડાણેણ, માણેણ,ઝાણે,અપાણ વાસિરામિ, (૫) એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ રવે. તમે અરિહંતાણું” કહી. પારી, રાજી થાય કહેવી.
આગમ તે જિનવર ભાખીએ, ગણધર તે હેડે રાખી; તેહને રસ જેણે ચાખીએ, તે હુવા શિવપુર સાખી. ૩. સિદ્ધાણુ બુદ્ધાણું, પારગયાણુ પર પર-ગયાણુ, લાઅગ્ગમુવગચાણ, નમા સયા સવ્વસિદ્ધાણું, ૧. જો દેવાણુ વિ દેવા, જ દેવા પંજલી નમસ ́તિ; તદેવદેવમહિઅં, સિરસા વ ંદે મહાવીર. ૨ ઇક્રોવિ નમુક્કાર, જિણવસહસ્સ માણસ; સંસારસાગરા, તારેઈનર' વ નારેિવા. ૩. ઊજ્જ તૌલસિહ, દિખાનાણુ નિસીહિચ્યા જસ્સ; ત ધમ્મચક્રવર્કિં, અગ્નુિનેમિ નમ સામિ. ૪, ચત્તારિ અ· દસદાય, વક્રિયા જિષ્ણુત્રરા ચઉન્નીસ; પરમ‰નિ િચઢ્ઢા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિરતુ. પર
વૈયાવચ્ચઞરાણ,સતિગરાણ, સમ્મદિÉિસમાહિગરાણું, ૧ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ .
અન્નત્થ ઊસસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઇએણ, ઉડ્ડઅણુ, વાયનિસગ્ગ,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમ, વિષિ
૯૭ ભમલીએ, પિત્ત,છાએ (૧). મુહમેહિં અંગસંચાલેહિં, સુહમેહિ,ખેલસંચાલેહિ સુહમેહિ દિસિંચાલેહિ (૨).એવમાઈહિં આગારેહિં અભષ્મ અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસ્સગ્ગા (૩),જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ, (૪). તાવ કાર્ય કાણેણં, મોણેણં, ઝાણેણં, અખાણું વોસિરામિ. (૫)
(એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરે પછી નમે અરિહંતાણું, કહી, પારી, નમેહસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુ” ” કહી, ચોથી થાય નીચે પ્રમાણે કહેવી.
ધરણીધર રાય પદ્માવતી, પ્રભુ પાશ્વતણગુણ ગાવતી; સહુ સંધના સંકટ સૂરતી.
નયવિમળના વાંછિત પૂરતી. ૪ (પછી બેસી બને ઢીંચણ જમીન ઉપર સ્થાપી (ગમુદ્રા, બે હાથ જોડી નીચે મુજમ નમુસ્કુણું કહેવું)
નમુક્ષુણ અરિહંતાણુ ભગવંતા (૧).આઈગણાણું, તિસ્થયરાણું, સંયસંબુઠ્ઠાણું, (૨). પુરિસરમાણું, પુરિસસીહાણું. પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિસવરગધહસ્થીનું. (૩). લગુત્તરમાણે, લગનાહાણું, લેગહિઆણ, લેગપઈવાણ, લોગપજે અગરાણું. અભયદયાણું,ચખુદયાણુ, મગદયાણુ,સરણદયાણ, બાદિયાણું,(૫)ધમ્મદયાણું,ધમ્મસચાણું ઘમ્મનાય
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દો પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ગાણું, મસાહી, ધન રાતિચક્કટ્ટીણું (૬) અપડિહુય દર્દ સણધરાણ, વિટ્ટમાણ. (૭) જિણાણું જાણું, તિન્નાણું તાયાણું, બુણ બેહયણ નુરાનાઅગાણું (૮) વ્હનૂર્ણ સરદારસીણું –સિવ-અચલ મરૂઅભણુત-અખચમવાબાહ-ભપુર રવિત્તિ-સિદ્ધિગઈનામધેય, ઠાણું સંપત્તાણું, નમો જિર્ણ જિઅભયાણું (૯). જે આ અઆિસિદ્ધા,જે આ ભવિસ્તૃતિણાગયે કાલે સંપર્વ અ વક્માણ, સર્વે તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦)
પછી નીચે મુજબ ચાર ખમાસમણ દેવાપૂર્વક ભગવાનાદિ ચારને વાંદવા.
છામિ ખમાસમણે! વંદિઉ જાવાણિજજાએ નિસાહિએ, મણ વંદામિ “ભગવાન હું”
છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ,
મણ વંદામિ.” “આચાર્ય હં ઈછામિ ખમાસમણા! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ,
મણ વંદામિ.? “ઉપાધ્યાયહું?
અછામિખમાસમણ ! વદિઉં જાવણિજએ નિસહિઆ એણ, વંદા.િ” “સર્વસાધુહં.”
ઈરછાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દેવસિઅ પતિમણે ડાઉ? ઈછે.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
પછી જમણે હા રાવળ અથવા કટીમ ણ ઉપર વાપી,
સવસ્તવિ દેવસિઅચિંતિઆદુ-ભાસિસ, દુચિદુઆ, મિચ્છામિ દુક્યું. કરેમિ ભંતે! સામાચિ, સાવજજજોગપચકૃમિ જાવ નિયમ પજજુવાસામિ, વિહં, તિવિહેણું, મણવાયએકાએણે નકમિન કારમિ, તસ્મભંતે: પડિમામિ નિરામિ ગરિહામ અપાયું વોસિરામિ..
“ઈચછામિઠામિકાઉસ્સગ્ગ, જેમે દેવસિઓ અઈત્યારે કઓ,કાઇએસ,વાઈઓ, માણસિઓ, ઉસ્સો , ઉમ્મો, અપે.અકરણિજે દુઝાએ, દુવિચિંતિઓ અણયારા,અણિછિએવો, અસાવગપાઉગે. નાણે, દંસણ,ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઈએ,તિરહું ગુત્તર્ણ ચણિહંકસાયાણ, પંચમહમણુવાણું, હિંગુણવાણું અહિં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધુમ્મસ્સ, જે ખંડિઅંજ વિરાહિઅં, તન્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.
તસ્ય ઉત્તરીકરણ, પારિછત્તકરણ, વિરોહકરગણું વિસલ્ફીકર ગણું થાવાણું કન્માનું નિવારણએ ડા િકાઉસગ્ગ (૧).
નત્ય કાસિએણું, નીસિએણ, ખાસિયું. છીએણ,જભાઈએણું, ઉડડુએણું, વાગનિસણું,
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ભમલીએ, પિનમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહુહિં ખેલસંચાલેહિં હંમેહિં દિક્િસંચાલેહિં (૨).એવભાઈએ હિં, આગારેહિં, અભઠ અવિરહિએ હજજમે કાઉસ્સગ્ન (૩). જાવ અરિહંતાણું ભિગવંતાણું, નમુક્કારેણ ન અરેમિ (ક). તાવ કામ ઠાણું, મેગેણંઝાણું, અપાણે વોસિરામિ.૫)
(કડી અતિચારની આઠ માથાનો, અથવા આડ નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરે.) કાઉસ્સગ્નમાં ચિંતવાતી આઠ ગાથાઓ નીચે મુજબ છે.
નાણુમિ દંસણુમિ અ, ચરણેમિ તવંમિ તહ ય વીરિમિઆયરણે આયા, ઈ એ પંચહા ભણિઓ (૧),કાલે વિણ બહુમાણ, ઉવહાર તહ અનિહુવણે જણ-અO તદુભરવિ નાણમાંયારા (૨). નિસંકિઅ નિષ્ક (ખ,
નિબ્રતિબિછા અમૂઢ દિઅિઉવવુહથિરીને કારણે,વચ્છ લાગે અ૬ (૩). રિણિહાણ-ગ-જીત્ત, પહિં અહિં નહિં ગુત્તી હિં; એસ ચરિત્તાયારા, કવિ હાઈ નાયબો (8). બારસ વિહનિ વિ તવે, ભિંતરબાહિરે સિદિ, અગિલાઈ અણજીવી,નાયબ્ધ સો તવાયાદ (પ).અણસણ સુગારિયા,વિત્તિસંખેવનું ૨સચાઓ કાયકિપલે સંલણિયા ચબઝે તેવા હાઈ (૬).પાયાનંવિણઓ,યાવચ્ચે તહેવસઝાઓ;
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવનિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૦૧
ઝાણું ઉસ્સા વિ અ અભિતરએ તવો હાઈ.(૭) અણિમુહિમ અલવીરિઓ, પરમઈ જો જહુમાઉનો જુજ અ જહાથા નાયો વિાર આયારો. (૮). { ‘નમે અરિહંતા કહી, પારી પ્રગટ લોગસ કહે
લેગસ ઉજજે અગર, અમ્મતિરે જિને અરિ તે કિઈલ્સ રવિસંધિ કેલિ. ૧ ઉસમાં જ ચ વદે, સંભવમણિદણું ચ મ ચ; પબિહુ અપી, કિશું ય ચુંદ છે. ૨ સુવિચાહિએ ફટ, સી ટપક સિજજસ રાજય વિમલનણંતું ચરિતણું, સંતિ રથ દારિ ૩ કું એ રચાં , મુણિમુકવય નમર્ણિ ચ; વંદામિ વિનેમિ, પાસ તહ વક્રમાણે ચ. ૪ એમએ અભિથુઆ,વિહુચર માપહીણુજરમરણ ચઉવસંપિ જિણવારા, તિસ્થયરા મે પસીયત. પ કિત્તિય વદિય મહિયા, જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા આરૂષ્ણ બહિલાભ, સમાવિરમુત્તમ દિતુ. ૬ ચંદેસુ નિમ્નલિયર, આઈએસુ અહિ પચાસયા; સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ અમ દિસંતુ. ૭
(પછી ત્રીજા આવશ્યકની મુહપત્તિ (૫) બાલ લી) પડિલેહવી, પછી બે વાંદણાં દેવાં તે આ પ્રમાણે)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨.
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચછામિ ખમાસમણ ! વદિઉં જાવાણિજજાએ નિસાહિઆએ.1.અણજાણહ મે મિઉગહે.૨.નિશીહિ,
અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિ જો ભે! કિલામો, અપકિદંતાણું બહુસુભેણ બે દિવસ વઈકતો .ત્તા
ભે! ૪.જવણિજજ ચ ભે! ૫.ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિતં વઈક ૬ આસિયાએ પડિજિ . ખમાસમણાણું દેવસિઆએ આસાયણાએ, તિરસન્નયા, કિચિબિછાએ માદક ડા, દડાએ, કાયદાએ, કે હા, માણાએ માયાએ, તે બીએ, સવકાલિયાએ સવ િવચારા, સા.. ઈનણાએ સાયણએ, જે મે એમઈઆર કરો, તખમાસમણે! પડિમિનિંદગિરિ હામિ, અષ્ણાણ વોસિરામિ. ૭. (બીજી વારનાં વાંદણ)
ઈછામિ ખમાસમણ ! વદિઉં જાણિતાએ નિશીહિઆએ. ૧. અણુજાણહ મે મિઉચ્ચાહું. ૨. નિસહિ, અહો-કાર્ય-કાય–સંફાસં ખમણિજો ! કિલામ,અપકિલતાણું બહણ ભે! દિવસ વઈક ! ૩.જને ભે! ૪.જવણિજંચ ને? પ. બામણિ ખમાસમણ ! દેવસિ વઈકસ્મૃ. ૬ ડિમામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ આસાયણએ તિત્તીસનયરાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદડાએ,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૦૩ વયદુષ્ઠાએ,કાયદુડાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ, સવચિછાવયારાએ, સવધસ્માઈક્રમણુએ, આસાચાએ જે મે અઈઆર કઓ, તસ્ય ખલાસમણો પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ. ૭.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દેવસિઅં આલઉં? ઈચ્છ” આલોએમિ, જો મે દેવસિઓ, અઈયારે કાકા ,વાઈઓ, માણસિએ, ઉસ્મત્તો, ઉન્મ, અપે, એક રજિ-દુઝાએ દુવિચિંતિએ, અણાય, રુણિછિએવોરપસારપાડો, નાણે દંસા, ચરિતામર સુએ, સામાઈએ; તિહું મુત્તીર્ણ, ચકહું કસાયાણું, પંચાહમહુવયાણું, તિરહું ગુણવાણું,ચઉરહે,
સિંખવયાણું, બારસવિહસ્સ સલગમસ્સ જ ખંડિએ, જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક.
[ સાત લાખ] સાત લાખ પૃથ્વીકાય,સાત લાખ અપકાય,સાત લાખ તેઉકાય, સાત લાખ વાકિય, દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય, ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય છે લાખ બેઇંદ્રિય, બે લાખ તેઇંદ્રિયલાખ ચરિંદ્રિય; ચાર લાખ દેવતા, ચાર લાખ નારકી, ચાર લાખ
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર તિયપ પંચેંદ્રિય ચૌદ લાખ મનુષ્ય એવંકારે ચોરાશી લાખ જીવાયેનિમાંહિ મહારે જીવે જે કોઈ જીવ હો હાય, હસુવ્યો હોય, હણતાં પ્રત્યે અનુમોદ્યો હોય, તે સવિ હુ મન,વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં.
[અઢાર પાપસ્થાનક] પહેલે પ્રાણાતિપાત,બીજે મૃષાવાદ, ત્રીજે અદતાદાન, ચેાથે મિથુન, પાંચમે પરિગ્રહ; છે કે, સાએ આન, આઠમ, મલયા, નવમે લેભ, દશમેરાગ, અચારમે શ્રેષ; બારમે કહ, તેરમે અભ્યાખ્યાન,
દમે પન્ય, નિરએ રવિ અરતિ, સલમે પરપરિવાર સત્તરમે માયા-મૃષાવાદ,અઢારમે મિથ્યાત્વ શ. એ અઢાર વાપસ્થાનકમાંહિ મહારે જીવે, જે કેદ પાપ સેવ્યું હોય, સેવરાવ્યું હોય, સેવતાં પ્રત્યે અનુમેવું હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ. - સવ્યસ્સ વિ.દેવસિઅ “દુચિંતિઅદભાસિએ, દુચિહુઅ, ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ?,ઈચ્છે” તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
(પછી વીરાસને બેસી અથવા ન આવડે તે જમણે પગઢીંચણ ઉભું રાખી નીચે પ્રમાણે “નવકાર,કરેમિ ભંતે ઈચ્છામિ પડિકમિ” એ ત્રણ સૂત્ર કહેવા પૂર્વક “વંદિતુ” કહેવું.)
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫
શ્રી દૈવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
નમો અરિહંતાણું,નમે સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણું, નમો લોએ સવસાહૂણું, એસો પંચ નમુક્કારે, સવ્વપાવપણાસણો, મંગલાણું ચ સન્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ. કરેમિ ભંતે સામાઈયં સાવજવંગ પચ્ચકખામિ, જાવ નિયમપજાવાસામિ દુવિહં તિવિહેણું, મણું, વાયાએ, કારેણં, ન કરેમિ, નકારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ નિંદામિ ગરિફામિ અખાણ વોસિરામિ,
છામિ પરિમિડુિં જે મે દેવસિએ, અઈયારે કઓ,કાઈ એવાઈ,માણસિઓ,ઉત્સુત્તો, ઉમેગે, અક, અકરણિજ, દાઝા, વિચિંતિઓ, અણયારે, અણિછિએ, અસા વગપાઉ, નાણે, દંસણે, ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સામાઈએ,તિયું ગુર્તણું, ચણિયું કસાયાણુ, પંચમહમવચારું, તિહં ગુણવયાણું, ઉન્હેં સિખાવયાણું,બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ,જંખંડિઅંજવિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક.
વંદિત્ત સૂત્ર. વંદિતુ સવસિબ્ધ, ધમ્માયરિએ આ સવસાહ અ; ઇચ્છામિ પડિમિઉં, સાવગધમ્માઈઆરસ. ૧,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર જે મે વયાઈઆર, નાણે તહ દંસણે ચરિત્ત અ; સુહમે બાયરા વાત નિંદે તં ચગરિહામિ. ૨. દુવિહે પરિગ્રહમ્મિ, સાવજ જે બહુવિહે આરંભે; કારાવણે અ કરણે, પડિક્કમે દેસિ સવં. ૩. જ બદ્ધમિદિએહિં ચઉહિં સાહિં અપસહિ, રાગેણ વદોસણ વ, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૪. આગમણે નિષ્ણમણે, ઠાણે ચંકમાણે, અણગે અભિઓગે અનિઓગે, પડિક્કમે દેસિઅં સવં.૫. સંકા કંખ વિગિચ્છા,પસંસ તહ સંથો કુલિંગીસુફ સન્મસ્ટ ઈયારે, પડિમે દેસિઅં સવં. ૬. છક્કાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે જે દોસા; અત્તા ય પર૬, ઉભયલ્ફા ચેવ તે નિંદે. ૭. પંચહમણુવ્રયાણું, ગુણવયાણં ચ તિહમઈઆરે; સિખાણું ચ ચહિં, પડિમે દેસિઅં સવં. ૮. પઢમે અણુવયન્મિથુલપાણાઈવાયવિરઇ; આયરિઅમ-૫સલ્ય, ઈથિ પમાય પસં . ૯, વહ બંધ છવિ છે, અUભારે ભરૂપાણવુછેએ; પઢમવયસ્સઈઆરે, પડિકામે દેસિઅં સરવું. ૧૦. બીએ અણુવયન્મિ, પરિશુલગઅલિયવયણવિરઇએ. આયરિઅમપસત્ય, અસ્થમાયસ્પેસંગણું. ૧૧.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૦૭
સહસા રહસ્સ દારે, મેસુવએશે કુડલેહે અ; બીઅવયસ્સઈઆરે, પડિમે દેસિઅં સવં. ૧૨. તઈએ અણુવયન્મિ, થુલગપરદશ્વરનિરઈએ; આયરિઅમપત્થ, ઈથિ પમાય પસંમેણું. ૧૩. તેનાહડપગે, તપડિરૂવે વિરૂદ્દગમણે અ; કુડતુલકુડમાણે, પડિક્કમે દસિમં સવં. ૧૪. ચઉત્યે અણુવયમિ,
નિર્ચ પરદારગમણવિરઇએ; આયરિચમપલ્થ, ઇત્ય પમાય પસંમેણું. ૧૫. અપરિગ્દહિઆ ઇત્તર અણુંગાવિવાહતિવઅણુરાગે; ચઉવયસઇઆરે, પડિહમે દેસિમં સવં ૧૬. ઈ અણુવ્રએ પંચમંમિ,આયરિઅમપત્નશ્મિ; પરિમાણપરિ છે, ઈર્થ પમાયપ્રસંગેણું. ૧૭. ધણધન્નખિત્તવત્થરૂપસુવને આ કવિ પરિમાણે; દુપએ ચઉપયમિ ચ, પડિમે દેસિ સવ.૧૮. ગમણસ્મઉ પરિમાણે,દિસાસુ ઉદ્ધઅહેઅ તિરિપંચ વી સઈઅંતરદ્ધા, પઢમમ્મિ ગુણશ્વએ નિદે. ૧૯. મજજશ્મિ મસમ્મિ અ, પુફે આ ફલે આ
ગંધમલે અ; ઉવગપરિભોગે, બીઅશ્મિ ગુણવએ નિદે. ૨૦. સચિત્ત પબિદ્ધ, અપેલિ દુપોલિએ ચ આહારે;
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર તુસહિભખણયા, પડિમે દેસિઅં સર્વ. ૨૧. ઈંગાલીવણસાડી–ભાડી ફાડી સુવજજએ કર્મા; વાણિજ ચેવ દંત-લખરસકેસવિસવિ. રર. એવું હું જાપિલણ-કર્મા નિતંછણું ચ દેવદાણું; સરદલાયો, અસ પસં ચ જિજજા.૨૩, સત્યમુિસલજંતગર્તણક મંતસૂલાસો ; દિને દવાવિએ વ, પડિકામે દેસિ સ . ૨૪ હવટ્ટણવનેગ-વિલેજ સરસ છે; વાસણભરણે, પડિકને દેસિ સરક, ર૫. કંદ કુઇએમોહરિ અહિંગણ ભોગઆઇરિતિક દ ડમ્મિ અણાએત મ્મ ગુણશ્વએ નિદે. ર૬. તિવિહે દુપ્પણિહાણે, અણુવણે મહા રાહ સામાઈએ વિતકએ, પઢએ સિકખાવએ નિહ. ર૩. આણવ પેસવણે સદે રૂવે આ પગલક ખે; દેસાવગાસિઅસ્મિ, બીએ સિખાવએ નિદે. ૨૮. સંથાચ્ચારવિહિ, પમાય તહ ચેવ ભોયણાભાએ; પિસહવિહિવિવરીએ, તઈએ સિખાવએનિંદ. ૨૯, સચિત્તનિખિવણે, પિહિણે વરએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈક્કમદાસે,ચઉલ્થ સિખાવએ નિદે. ૩૦. સુહિએસુઅ દુહિએસુ અજા મે અસંજએસુ અણુકંપા, રાગણ વદોસણ વ, તં નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૩૧
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ સાહસ સંવિભાગે, ન ક તવચરણકરણજુસુફ સંતે ફાસુઅદાણે, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૩ર. ઇહલેએ પરલોએ,જીવિય મરણે એ આરસપગે; પંચવિહો આઈઆરે,મા મઝ હુજ મરણતે. ૩૩ કાએ કાઈઅલ્સ, પરિમે વાઈઅસ્સ રાયા; મણસા માણસિરપન્સ, સકવન્સ વાઈઆરસ્સ. ૩૪ વંદણ-વય-
સિખાગારેવેસુ, સન્ના કસાયદંડસુ, ગુત્તીસુઅ સમિઈસુ અ,જે અઈઆર અ તે નિં.૩૫ સમ્મીિ જીવા, જઈ વિ હુ પાવં સમાયરે કિંચિક અપેસ હાઈ બંધ, જેણે ન નિધંધસં કુણઈ.૩૬, તંહિ હ સપરિમણ સપરિઆવં સઉત્તરગુણું ચ; ખિખે વિસામે, વાહિશ્વ સિખિઓ વિજે.૩૭ જહા રિસ ગચં, મંતમૂલવિસારા; વિજા હણંતિ મંતેહિ, તો તે હવઈ નિવિસં. ૩૮ એવં અદ્દવિ કમ્મ, રાગદોસસમજિક આલોરતે અનિંદતો,ખિ હણુઈસુસાવ.૩૯ કયા વિ મણુ આલોઇઅનિદિગુરૂસગાસે, હોઈ અઈરેગ લહુએ, હરિઅભરૂચ ભારવહા.૪૦ આવએણુ એએણ,સાવઓ જઇવિ બહુર હાઈ; દુખાણુમંતકિરિઍ, કાહી અચિરણ કાલેણ. ૪૧
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી એ પ્રતિકમણુ સૂત્ર
૧૦
આલે અણા બહુવિહા,નય સભરિઆ પરિક્રમણકાલે મૂલગુણઉત્તરગુણે, ત નિર્દે તં ચ ગરિહામિ, ૪૨. પછી ઊભા થઈને અથવા જમણેા પગ નીચે રાખી નીચેની આ ગાથા ખેાલાવી. તસ્સ ધુમ્મસ્સ કૈવલિપન્નત્તમ્સ, અÎિઆમિ આરાહણાએ, વિરાહણાએ, તિવિહેણ પડિ તા,
વિમિ
૪૩.
૪૪.
વદ્યામિ જિણે ચઉન્વીસ. જાવંતિ ચેઇઆઇ,ઉદ્ધે અ અહે અ તિરિઅલે એ અ; સવાઈ તાઇ વદે, હું સતા તત્થ સંતાઇ, જાવંત કે વિ સાહૂ, ભરહેરયમહાવિદેહે અ; સન્થેસિ તેસિ પણઆ,તિવિહેણતિ ડવિરયાણુ,૪૫ ચિરસ`ચિયપાવપણાસણીઈ,ભવસયસહસ્સમહણીએ; ચઉવીસજિણવિષ્ણુિગ્ગયકહા,વાલ તુ મેદિઅહા,૪૬ મમ માંગલમરિહંતા,સિધ્ધા સાહુ સુઅ ચધમ્મુ અ; સમ્મઢિી દેવા, દિં તુ સમાહિ ચ બેહિ` ચ. ૪૭ પડિસિધ્ધાણં કરણે, કિચ્ચામકરણે પરિક્રમણ ; અસદ્ગુણે અ તહા, વિવરીઅપરૂવણાએ અ. ખામેમિ સવ્વે સરે જવા ખમ તુ મે; મિત્તિ ને સવભૂઐસુ, ઘેર મેઝ' ન ફેઇ એવમહ લેાઈએ,નિ દિઅગરહિઅનુગ છિએ સન્મ તિવિહેણ પડિ તે, વંદામિ જિણે ચઉન્વીસ. ૫૦
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૧૧ ઈછામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજજાએ,નિસીહિઆએ.1.અણજાણહ મે મિઉગ્નહ.૨ નિશીહિ,
અહો-કાર્ય-કાય- સંપાસ,”ખમણિજો બે કિલામે, અપકિલતાણું, બહુસુભેણ બે દિવસો વઈર્ષાતો! ૩.જા .જવણિજ ચ ભૂપ.ખામેમિ ખમાસમણા દેવસિસંવઈકમ્મ.૬.આવસિઆએ પડિક્કમામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ,આસાયણએકતિત્તીસગ્નયરાએ, જે કિંચિ મિચ્છાએ, મણુન્ડાએ, વયદુક્કાએ, કાયદુક્કાએ કેહાએ, માણએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ, સવમિછવયારાએ, સવધમ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ જે મે અઈઆરે કઓ,તસ્મખમાસમણે, ડિમામિ,નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭.
બીજી વારનાં વાંદણાં ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિએ. ૧ અણુજાણહ મે મિઉગતું. ૨. નિસીહિ, અ...હો, કા...ચું કા...ય સંહાસંખમણિ
જો ભે! કિલામે, અપકિલતાણું બહસુભેણ ભે! દિવસે વઇkતો ! ૩. જરા જો ! ૪. વણિજજ ચ લે ! પ. ખામેમિ,ખમાસમણ દેવસિઅં વઈમ્મ. (૬) પડિમામિ ખમાસમણુણું, દેવસિઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસગ્નયરાએ, જકિંચિ
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મિચ્છાએ, મણદડાએ, યદુડાએ કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ,સત્વવિયારાએ, સવધ સ્માઈક્રમણુએ, આસાયણાએ જે મે અઈઆર ક. તસ ખમાસમ! પડિક મામિ,નિંદામિ,ગરિફામિ અપાયું વોસિરામિ. ૭. (હવે અવગ્રહમાં રહી ગુરૂખામણુ કરવાં તે આ પ્રમાણેક
ઈછાકારેણ સંદસિહ ભગવન! અલ્યુટ્રિમિ અભિંતર દેવસિ પામેઉં ? ઇછે, ખામેમિ દેવસિઅં.
કહી ચરવલા યા કટાસણા ઉપર હાથ સ્થાપી નીચે પ્રમાણે બાલવું -
કિંચિ અપત્તિએ, પરંપત્તિ, ભત્ત, પાણે, વિણુએ, વૈયાવચ્ચે, આલાવે, સંલાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાસણે, અંતરભાસાએ,ઉવરિભાસાએ,જકિંચિ, મઝ વિણયપરિહણ, સુહુમ વા,બાયર વાતભે જાણહ, અહં ન જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.૧.
પછી નીચે પ્રમાણે બે વાંદણાં દેવાં ઈચ્છામિ ખમાસમણે વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ.1.અણુણહમેમિઉગતું.નિશીહિ, અહોકાયં કાય–સંહાસંખમણિજજે બે કિલામો, અપકિલતાણું બહ-અભેણ ભેા દિવસે વઈર્ષાતો!૩. જરા જો ! ૪. જવણિજજ ચ ભે ! ૫. ખામેમિ
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિષ્ઠ પ્રતિક્રમણ વિધિ
ખમાસમણે ! દેવવિસ વઈસ્મ૬.આવસ્સિયાએ પડિમામિ ખમાસમણાણ,દેવસિઆએ આસાયણ!એ, તિત્તીસન્નયરાએ, જ કિંચિ મિચ્છાએ, મદુક્કડાએ, વયદુડાએ,કાયદુડાએ,કાહાએ,માણાએ,માયાએ,
૧૧૩
લાભાએ,સબ્વકાલિઆએ, સવ્વમિચ્છાવયારાએ,સવધસ્માઇક્રમણાએ,આસાયણાએ,જે મે અઈઆરેા કએ, તસ્ય ખમાસમણેા ! પરિક્રમાઞિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ
ખીજી વખતના વાંદા
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદે વણિએ નિસીહિઆએ. ૧. અણુજાહ્ ને મિઉગ્ગહ. ર. નિસીહિ, અહે, કાય –કાય-સફાસ ખમણો ભે કિલામા, અપ્પકિલ તાણુ અહુસુભેણ ભે ! દિવસા વઈ તા ! ૩.જત્તા ભે! ૪. જવિણજ ચ ભે: ૫. ખામેષ્ઠિ ખમાસમણા 'દેવસિસ વઇમ્મદક્કિ મામિ, ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ,મદુક્કડાએ, વય૬ડાએ, કાયદુક્કડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેાભાએ,સબ્બકાલિઆએ,સબ્વમિઅેવયારાએ, સવધમ્માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ, મે અયારાક,તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અાણ વાસિરામિ, ૭.
ને
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪
શ્રી ને પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પછી અવગ્રહની બહાર નીકળીને ઉભા રહી હાથ જેડીને “આયરિય–ઉવજઝાએ સૂત્ર નીચે પ્રમાણે કહેવું– આયરિય ઉવજઝાએ, સીસે સાહસ્મિએ કુલગણે જે મે કઈ કસાયા, સર્વે તિવિહેણ ખામેમિ. (૧) સવ સ્મસમણુસંઘર્સ.ભગવઅંજલિંકરિઅસીસે; સä ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવ્વસ્સ અયંપિ.(૨) સતવસ્સજીવરાસિસ ભાવ ધમ્મનિહિઅનિઅચિત્તો, સવં ખમાવઈત્તા,ખમામિ સવ્વસ્ટ અહયં પિ.(૩) કરેમિ ભંતે! સામાઈયં સાવ જજ જગપચખામિ, જાવનિયમંજુવાસામિ દુવિહં તિવિહેણું મણખું, વાયાએ, કાણું,ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે પડિમામિ નિદામિ,ગરિહામિ,અખાણું વોસિરામિ.
ઈચ્છામિઠામિ કાઉસ્સગ્ગ,જે મે દેવસિઓ અઈચારે કઆ, કાઈએ, વાઈઓ, માસિઓ,ઉદ્ભુત્તો, ઉમ્મગ્ગ, અકપે, અકરણિજે, જઝાઓ,દવિચિંતિઓ, અણયાર. અણિછો ,અસાવગપાઉો , નાણે, દંસણે,ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ,સામા
એતિહં ગુણી, ચહે કસાયાણું પંચહમણવ્વાણું,હિં ગુણવયાણું,ચઉહ સિખાદ્યાણું, બારસવિહલ્સ સાવગધમલ્સ, ખડિઅર, જ વિરાહિઅં તસ્સ મિચ્છામિ દુ.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૧પ તસ્સ ઉત્તરીકરણેણં, પાયછિત્તકરણેણં, વિસેહીકરણ,વિસલ્લીકરણેણં, પાવાણુંકમાણું,નિષ્પા-- ચણાએ, ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ. (૧)
અન્નત્થ ઊસસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડ્ડએણું. વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ,સુહમેડિંખેલસંચાલેહિ સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં(૨).એવમાઈહિંઆગારેહિં, અભષ્મ અવિરાહિઓ,હુ જજમે કાઉસ્સગ્ગ.(૩)જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણં નમુક્કારેણં નપારેમિ(૪).તાવકાર્યઠાણે[, મોણેણુંઝાણેણં, અખાણું વોસિરામિ. (૫).
ચંદે નિમ્મલયરા સુધી બે લોગસ્સને અથવા આઠ નવકારનો કાઉસગ્ગ કરો, પછી “નમો અરિહંતાણું એટલું બેલી કાઉસગ્ગ પારે. પછી લોગસ્સ ઉજાગરે, ઘમ્મતિન્શયરે જિસે; અરિહંતે કિdઇટ્સ. ચઉવીસંધિ કેવલી. (૧) ઉસભામજિ ર વંદે, સંભવમભિખુંદણુંચ સુઇ ચ. પઉમ પહં સુપાસે, જિણું ચ ચદહે' દે. (૨) સુવિહિં ચ પુપત,સીઅલ સિજજ સવાસુપુજજ ચ વિમલમણું ચજિર્ણ,ધર્મો સંતિ ચ વંદામિ (૩).
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬
શ્રી બે પ્રતિકમણ સૂત્ર કુંથું અરં ચ મહિં વંદે મુણિવર્ય નામિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિનેમિ, પાસંતહ વક્રમાણુ ચ. (૪) એવું મએ અભિશુ, વિહુયરયમલા પીણુજરમણ ચઉવસંપિ જિણવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ.(૫). કિત્તિય ચંદિય મહિયા,જે લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધાઃ આરૂષ્ણબહિલાભં, સમાવિરમુત્તમ દિતુ. (૬) ચંદેસુ નિમેલગર, આઈઍસુ અહિયં પચાસચરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. (૩) સવલેએ અરિહંત ચેઈઆણં,કરેમિ કાઉસ્સગ્ન. ૧. વંદણવત્તિયાએ, પૂઅણવત્તિયાએસકારવત્તિયાએ, સન્માણવત્તિયાએ,બહિલાભવત્તિયાએ,નિરૂવસગ્નવત્તિયાએ. ૨. સદ્ધા, મેહાએ, દિઈએ,ધારણા, અણુપેહાએ, વિમાનીએ ડામિ કાઉસ્સગ્ન. ૩.
અન્ની ઊસિએણું નીસિએણું ખાસિએણં, છીએણું, ભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, અમલીએ. પિત્તમુછાએ (૧). સુહુહિં અંગસંચાલેહિ,સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિસિંચા લેહિ (૨)એવભાઈએ હિં આગારેહિં અભગે અવિરહિએ, હુજ મકાઉસગ્ગ.(૩) જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ (૪). તાવ કાય કાણું, માણેણં,ઝાણું, અમાણ વોસિરામિ.(૫).
ચંદેસુ નિમલયરા સુધી, એક લેગસને અથવા ચાર નવકારને કાઉસગ્ન કરે, પછી “નમો અરિહંતાણું, એટલું બેલી કાઉસ્સગ્ન પારે, પછી
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૧૭ પુખરવરદીવ, ધાયઈસંડે આ જગુદી અ ભરેહેરવયવિદેહે, ધમાઈગરે નમામિ. ૧. તમતિમિરપલવિ સણસ્મ,સુરગણુનરિંદમણિયમ્સ સીમારિસ્ટ વંદે, પઑડિઅ–મહાલસ. ૨
જાઇજરામરણસગપણાસણમ્સ, કહ્યાણપુફખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કે દેવદાવનસિંદગણુચિઅલ્સ,
ધમ્મસ્સ સારમુવલમ્ભ કરે પમાય ? ૩. સિદભે !પયામો જિમએ નંદીસયા સંજમે, દેવ નાગસુવશકિન્નર ગણસન્નુરભાવ એક લોગો જ0 પઈએ જગમિણે તેલુમચામુ, ધ વઉ સાસઓ વિજ ધમ્મુત્તર વઉ.૪. | મુઅલ્સ ભગવઓ કરેમિ કાઉસગ્ગ, વંદણવત્તિયાએ, પૂઅણુવત્તિયાએ, સક્કારવત્તિયાએ, સમ્માણવત્તિયાએ, બહિલાભવત્તિયાએ નિરૂવસગ્નવત્તિયાએ. ૧. સદ્દાઓ; મેહાએ, ધેિઈએ,ધારણુએ, અણુપેહાએ, માણીએ, કામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૩. ' અન્નત્થ ઊસસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું; વાયનિસર્ગોણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧)સુહુમહિં અંગસંચાલે. હિં, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં, સુહુમહિ દિસિંચા
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર લેહિ,(૨).એવમાઈ અહિં આગારેહિં, અભષ્મ,અવિરાહિએ,હજજ મે કાઉન્સી .(૩) જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણ નમુક્ષરેણુંન પારેમિ(૪).તાવકાર્યા ઠાણેછું, માણેણં, ઝાણેણં, અખાણું વોસિરામિ. (૫)
એક લેગસ “ચંદેસુ નિર્માલય” સુધી અથવા ચાર નવકારને કાઉસગ્ગ કરી “નમો અરિહંતાણ” કહી પારે. પછી
સિદ્ધાણં બુઠ્ઠાણું, પારગમાણુ પરંપર–ગયાણું; લોઅમુવગચાણું, નમો સયા સવસિદ્ધાણું. (૧) જે દેવાણ વિ દે, જ દેવા પંજલી નમસંતિ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. (૨) ઇકોવિ નમુક્કાર, જિણવરવસહસ્સ વદ્ધમાણસ્સ; સંસારસાગરા, તારેઈનરંવ નારિ વા. (૩). ઉર્જિત સેલસિહ, દિખા નાણું નિશીહિઆ જસ્સ; તે ધમવદ્રિ, અરિદુનેમિં નમંસામિ. (૪).ચરારિ અ૬ દસ દો ચ, વંદિયા જિણવરા ચકવીસં; પરમનિટુઅર, સિદ્ધ સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. (૫).
“સુઅદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ન.” અન્નત્થ ઉસસિએણું, નિસસિએણ, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણ, ભમલીએ પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં, સુહુમેહિં,દિસિંચાલેહિં(૨).એવભાઈએ હિં,આગારેહિં,અભ અવિ
છીથ ઉસિસ કરેમિક
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૧૯ રાહિએ,હજજમે કાઉસ્સગ્ગ.(૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારે ન પારેમિ (૪) તાવ કાર્ય ઠાણું,માણેણં,ઝાણેણં, અપાયું વોસિરામિ. (૫)
એક નવકારનો કાઉસગ્ગ કરી “નમે અરિહંતાણું” કહી “નમોડસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ” કહી પુરુષે સુઅ દેવયાની થાય કહેવી અને સ્ત્રીએ “કમલદલની થય કહેવી.
પુરુષોએ બોલવાની મૃતદેવતાની સ્તુતિ. સુદેવયા ભગવઈ નાણાવરણીય કમ્મસંઘાય; તેસિં ખઉ સયયં, જેસિં સુઅસાયરે ભરી. ૧.
સ્ત્રીઓએ બલવાની કમલદલની સ્તુતિ. કમલદલવિપુલનયના,કમલમુખીકમલગર્ભ સમગૌરી; કમલે સ્થિતા ભગવતી,દદાતુ મૃતદેવતા સિદ્ધિમાલા
ખિત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ. અન્નત્થ ઊસિએણું,નિસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણુંજભાઈએણું, ઉડએણું, વાયનિસગ્મણ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં,સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિકુસંચાલેહિં (૨) એવભાઈઓહિં આગારેહિં, અભો અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસ્સ(૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણં નમસ્કારેણં,ન પારેમિ(૪) તાવકાર્ય ઠાણે શું, મોણેણં, ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ. (૫).
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૦
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી “નમો અરિહંતાણ કડી પારી “નમેહંતસિદ્ધાચાપાધ્યાયસવસાધુભ્યા? કહી પુરુષે “જિસે મિત્તે સાહ૦” એ ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ કહેવી; અને સ્ત્રીઓ “યસ્યા ક્ષેત્ર, ” એ સ્તુતિ કહેવી.
પુરુષે કહેવાની ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ જો ખિત્ત સાહ, દંસણનાહિં ચરણસહિએહિ; સાહેંતિ મુખમ, સા દેવી હરહુ દુરિઆઈ. (૧)
સ્ત્રીએ કહેવાની ક્ષેત્રદેવતાની સ્તુતિ યસ્યાઃ ક્ષેત્ર સનાકિય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયા સા ક્ષેત્રદેવતા નિત્ય, ભૂયાનઃ સુખદાયિની. (૧)
ગટ નવકાર કહે. નમો અરિહંતાણનો સિધ્ધાણં નમો આયરિચાણું, નચિંઝાણું, નમે એ સવસાહૂણું એસો પંચ નમુક્કારા,સવપાવપણાસણ, મંગલાણું ચ સર્વેસિં, હમ હવઈ મંગલં, પછી છા આવકની મુક્તિ પડિલેહરી.
પછી બે વાંદણાં કહેવા ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિક જાણિજજાએ નિશીહિઆએ. (૧).અણજાણહ. મે મિઉગહં (૨). નિશીહિ, અ...હો,કા..ચું કા...ચ સંફાસં, ખમણિજજે, ભે, કિલામ,અપકિલતાણું, બહુસુભેણ બે દિવસે વઈતો ! (૩). જરા જો ! (૪). જવણિજ ચ ભે? (૫) ખામેમિ, ખમાસમણે દેવસિઅંવ
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૨૧ મૅ ! ૬. આવસ્સિયાએ પડિક્કમામિ, ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ આસાયણએ, તિત્તીસયરાએ,કિંચિ મિચ્છાએ,મણુકડાએ વયક્તાએ, કાયદાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સલ્વકાલિયાએ, સવવિયારાએ સવંધમ્માઈમણએ આસાયણાએ, જે મે આઇઆર કઓ, તસ્સ ખમાસમણો!પડિમામિ,નિંદામિ, ગારિવામિ, અપાણે વોસિરામિ. ૭.
છામિ ખમાસમણો વદિ જાણિજજાએ નિશીહિઆએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉગહં. ૨. નિસીહિ. અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં ખમણિ ભે! કિલામ, અપકિલતાણું બહસુભેણ બે દિવસે વઈ
ત: ૩.જત્તા ભે!.જવણિજજ ચ ભે?પ.ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિઅં વઈમ્મ. ૬ ડિસ્કમામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ આસાયણએ,તિત્તીસનયરાએ, અંકિચિ મિચ્છાએ, મણક્કાએ, વયદુષ્ઠાએ, કાયદુડાએ, કેહાએ, માણાએ,માયાએ. લેભાએ, સલ્વકાલિયાએ, સવમિચ્છવયારાએ, સરવધસ્માઈમણાએ આસાયણએ જે મે અઈઆર કરો, તસ્સ ખમાસમણા! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ. ૭.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છા અણુસદ્ધિ ન ખમાસમણું નડતુસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ
પછી ઉચે સ્વરે પુરુષે “નમોસ્તુ વર્ધમાના” બેલવું. અને સ્ત્રીઓને સારાવાની ત્રણ ય કહેવી તે આ પ્રમાણે. નમસ્તુ વક્માનાય, અદ્ધમાનાય કર્મણા; તજજયાવાપ્તક્ષાય, પરાક્ષાય કુતીર્થીિનામુ. ૧. ચેષાં વિચારવિન્દરાયા,
ન્યાય કમકમલાવલિંદધત્યા; સદશરિતિ સંગત પ્રશસ્ય,
કથિત સન્ત શિવાય તે જિનેન્દ્રા: ૨. કષાયતાપાર્દિત જતુનિવૃતિ,
કતિ જનમુખાબુદદગતઃ; સ શુઝમાસેદભવવૃષ્ટિસનિભે,
દધાતુ તુષ્ટિ મયિ વિસ્તરી ગિર. ૩. સ્ત્રીઓએ સંસારદાવાની ત્રણ બેય કહેવી.
સંસાર દાવાનલદાહનીર, સંમોહધલીહરણે સમીરમાં માયાસાદારણસારસી, નમામિ વીરં ગિરિસારધીમુ. ૧, ભાવાવના મસુરદાનવમાનવેન, ચૂલાવિલેલકમલાવલિમાલિતાનિ
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
Öસિક પ્રતિકમણુ વિધિ
સપૂરિતાભિનતલાકસમીહિતાનિ,
૧૨૩
કામ નમામિ જિનરાજપદાનિ તાનિ. ૨.
બાધાગાધ સુપદપદવી-નીરપુરાભિરામમ્. જીવાહિ સાબિર લહેરીસ ગમાગાદેમ્; ચલાવેલ' ગુરૂગમમણીસ ફુલ ધારમ્, સાર વીરાગમ નિધિ સાદર સાધુ સેવે, ૬. પછી યોગમુદ્રાએ ‘નમ્રુત્યુણું' કહેવું.
નમ્રુત્યુણ અરિહંતાણં ભગવાંતા (1), આઈગરાણ,તિત્શયરાણુ,સય ંસ બુઠ્ઠાણુ (ર),પુરિમુત્તમાણુ, રિસસીહાણુ,પુરિસવરપુરીઆણુ,પુરિસત્તરણ ધહથી! (૩).લાગુત્તમાણ, લાગનાહાણ, હિઆણુ, લાગપઇવાણ, લાગપોઅગરાણું, (૪). અભયદયાણ,ચક્ ખુદયાણું, મગદયાણુ,સરણદાણ,બાહિદયાળુ (૫). ધુમ્મદયાણ, ધમ્મદેસયા, ધઅનાયગાણ, ધુમ્મસારહીણ, ધુમ્નવરચાઉર તચટ્ટીણ, (૬),અપ્પડિહયરનાણુદ સધરાણ, વિદૃઉમાણ, (૭) જિણાણ નવયાણુ, તિન્નાણું તારયાણુ, બુ દ્વાણ બાહયાણ,મુત્તાણુ મે અગાણુ.(૮)સન્ન, સવદરિસીણ -સિવ-મયલ-મરૂઅમણું ત-ફ઼ાય મખ્વાબાહ-મપુરાવિત્તિ સિÇિગઈનામધેય ડાણ સ
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પત્તાણું, નમો જિર્ણ જિઅભયાણું. (૯). જે આ અઈઆ સિદ્ધા.જે વિસ્તૃતિ ગયે કાલે; સંપાઈ આ વક્માણ, સ તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦).
પછી “નમોલ્ડસિદ્ધાચાપાધ્યાય સર્વસાધલ્ય?” કડી, કેઈ પણ પૂર્ય-વિરચિત) સ્તવન કહેવું; અથવા નીચે પ્રમાણે કહેવું.)
શ્રી મહાવીર સ્વામીનું સ્તવન. ગિરૂઆ રે ગુણ તુમ તણા, શ્રી વર્ધમાન જિનરાયારે સુણતાં શ્રવણે અમીઝરે,મારી નિર્મળ થાયે કાયારે ગિ. તુમ ગુણ ગણ ગંગા-જળ,હું ઝીલીને નિર્મળ થાઉં રે; અવર ન ધંધો આદરૂ, નિશદિન તેરા ગુણ ગાઉંરે-ગિ. ઝીલ્યા જે ગંગા-જળ, તે છલર-જળ નવિ પેસે રે; જે માલતી કુલે મહિયા તે બાવળ જઈનવિ બેસેરે-ગિ. એમ અમે તુમ ગુણગેડશું, રંગે રામ્યાને વળી માચ્યારેક તે કેમ પર સુર આદરે? જે પર-નારી વશ રાચ્યારે-ગિ. તું ગતિ તું મતિ આશરતું આલંબન મુજ પ્યારેરે; વાચક જશ કહે માહરે, તું જીવ-જીવન આધારે રેગિ.
(પછી, “વરકનક’ સૂત્રથી ૧૭૦ જિનને વંદન કરવું) વરકનકશખવિદ્રમ-મરકતઘનનિભે વિગત મેહમઃ સપ્તતિશત જિનાનાં, સર્વાભરપૂજિત વંદે. ૧.
ભગવાનાદિવંદન. ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં, જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મથએણ વંદાર્મિ. “ભગવાનહ”
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
ઈછામિ ખમાસમણો: વંદિઉ જાણિજજાએ નિસાહિએ, મત્થણ વંદામિ.” “આચાર્યાહું
છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજાએ નિસાહિએ, મત્યએણ વંદામિ.? “ઉપાધ્યાય
“છામિ ખમાસમણા!વંદિઉ જાણિજાએ નિશીહિઆએ મીએણ, વંદામિ.? “સર્વસાધુહ.'
(પછી જમણે હાથ અરવલા અથવા કટાસણ ઉપર સ્થાપી, નીચે મુજબ “અઢાઈજેસુ” કહેવું. અાઈજેસુ દીવસમુદેસુ, પનરસસુ, કમભૂમી, જાવંત કેવિ સાહુ, યહરણગુછપડિગ્નેહધારા. ૧ પંચમહQયધારા, અારસસહસ્સસીસંગધારા; અકબુયાયરિચરિત્તા, તે સર્વે સિરસા મણસા સ0
એણુ વંદામિ. રા ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! દેવસિ – પાયછિત્ત વિસાહત્થ કાઉસ્સગ કરું? ઇચ્છે દેવસિઅ–પાયછિત્ત વિરોહણલ્થ કરેમિ કાઉસ્સગ્ન.
અન્નત્થ ઊસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડ્ડએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ(૧).સુહમેહિંઅંગસંચાલેહિ, સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહુમૅહિંદિડિસંચાલેહિં, (૨). એવામાઈહિં આગારેહિં અભષ્મ અવિરાહિઓ, હુજ મે કાઉસ્સગે. (૩). જાવ અરિહંતાણું
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૬
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ ભગવંતાણું નમુારે ન પારેમિ. (૪) તાવ કાર્ય ઠાગેણં, મેણું, ઝાણું, અખાણું વોસિરામિ. (૫)
ચાર લેગસને “દેસુ નિમલયરા” સુધી અથવા રેસે નવકારનો કાઉસ્સગ કરી પારી પ્રગટ લેગસ્સ કહે. લેગસ ઉજજઅગરે, ઘમ્મતિસ્થય જિણે;
અરિહંતે કિન્નઈલ્સ, ઉવી સંધિ કેવલી. ૧. ઉભમજિઆંચ વદે, સંભવમભિખુંદણું ચસમ ચ - ઉમાપતું સુપાર્સ, જિણું ચ ચંદપહં વંદે. ૨. સુવિહિં ચ પુફિદંત, સીઅલસિજજ સવાસુપુજજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિણ, ધમ્મ સંતિ ચ વંદામિ. ૩. કુંચુઅર ચ મહિલ,વંદે મુણિવર્ય નમિજણું ચક વંદામિ રિનેમિ, પાસ તહ વક્રમણ ચ. ક. એવંમએ અલિથુઆવિયરસમલા પહણજમરણા;
ઉવીસપિ જિવરા, તિસ્થયરમે પસંસતુ. ૫, કિકિય વદિચ મહિચા. છે એ લેટ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા અરૂણહિલા, સમાહિક રમુજમ રિંતુ. ૬. ચસુ નિઅલયરા, અગ્રેસ અહિચ પયાસયારા; સાગર ભરા, સિક્કા સિદ્ધિ મમ દિસતુ. ૭.
ઈચછામિ ખમાસમણ વદિ જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મસ્થએ વંદામિ.”
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૨૭
ઈચછાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સઝાય સંદિસાહું ?
” કહી, (ઉપર પ્રમાણે બીજું ખમાસમણ દઈ) ઈચ્છાક રેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! સક્ઝાય કરું ? ઈચ્છ' ” કહી નીચે બેસી, એક નવકાર ગણી કઈ પણ એક સઝાય અથવા નીચેની સઝાય કહેવી.
નમે અરિહંતાણું,નમો સિદ્ધાણું,નમો આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણું, નમેલોએ સવ્વસાહૂણં, એસો પંચ નમુક્કારે,સવપાવપણાસણ,મંગલાણું ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ.
સઝાય ગમે તે કહેવી અથવા નીચે પ્રમાણે કહેવી. (સામાયિક ફલ તથા પ્રતિક્રમણ સ્વરૂપ દર્શક સજઝાય) કર પરિકમણું ભાવશું, દોય ઘડીશુભ દયાન લાલરે; પરભવ જાતાં જીવને, સંબલ સાચું જાણલાલરે.ક૨૦૧
શ્રી વીરમુખે એમ ઉચરે, શ્રેણિકરાય પ્રત્યે જાણ લાલરે; લાખ પડીસેના તણું દીયે દિન પ્રત્યે દાન લાલરે કર૦૨ લાખ વરસ લાગે તેવળી,એમ દીયે દિવ્ય અપાર લાલરે;
એક સામાચિકને તોલે ન આવે તેહુ લગા લાલરે કર૦૩ સામાયિક ચઉત્રિસલ્યભલું,વંદન દય દોય વાર લાલરે; વ્રત સંભારે આપણાં, તેભવને નિવાર લાલરેક૦૪ કર કાઉસગ્ગ શુભ ધ્યાનથી, પચખાણ સૂ છું
વિચાર લાલરે; દય સજઝાયતે વળી,ટાળા ટાળો અતિચાર લાલરે કપ
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૮
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર શ્રીસામાયિક પ્રતાપથી, લહિએ અમર વિમાનલાલરે; ધર્મસિંહ મુનિ એમ ભણે, એ છે મુકિતનિદાન લાલરેક
નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવસાણું, એસો પંચનમુક્કારો,સવપાવપણાસણ, મંગલાણ ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ. (પછી ખમાસમણ દઈ નીચેને આદેશ માં .)
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિએ, મત્થણ વંદામિ” ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દુખખઓ કમ્પકુખ નિમિત્ત કાઉસ્સગ કરૂં ? ઈછે.” દુખખય કમ્મખય નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,
અન્નત્થ ઊસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, સંભાઇએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (૨) સુહમેહિ અંગસંચાલેહિ,સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં હમેહિં દિસિંચાલેહિં.(૨) એવમાઇએ હિં, આગારેહિં, અભણ અવિ. રાહિઓ, હજજમે કાઉસ્સગ્ગો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારણું ન પારેમિ. ૪. તાવ કાય ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણુ, અખાણું વોસિરામિ. ૫.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
પછી અરિક્ત
સ્ત
દૈવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
પછી સંપૂર્ણ ચાર લેગસ અથવા સોળ નવકારનો કાઉસગ્ગ કરી “નમે અરિહંતાણું” કહી લઘુશાંતિ કહેવી.
લઘુ-શાન્તિ સ્તવ. શાન્તિ શાતિનિશાત, શાન્તશાતાશિવં નમસ્કૃત્ય;
સ્તે, શાનિત-નિમિત્ત બન્નપદે શાન્તયે સ્તૌમિ.૧. ઓમિતિનિશ્ચિત વચસે,નમોનમે ભગવતેëતે પૂમ; શાનિતજિનાય જયવતે, યશસ્વિને સ્વામિને દમિનામ.૨ સલાતિશેષક મહાસંપત્તિ સમન્વિતાય શસ્ય; રૈલોક્ય-પૂજિતાય ચ, નમો નમઃ શાન્તિદેવાય. ૩. સમર–સુસમૂહ–સ્વામિક-સંપૂજિતાય નજિનશ્ય; ભુવન–જન-પાલનોદ્યત-તમાય સતતં નમસ્તસ્મ. સર્વદુરિતૌધ-નાશન-કરાય સર્વાશિવ-પ્રશમનાયર દુષ્ટ-ગ્રહ-ભૂત-પિશાચ,-શાકિનીનાં પ્રમથનાય. પ. યસ્યતિ નામ-ભત્ર-પ્રધાન–
વાપયોગ-કૃત તપા; વિજયા કુરતે જનહિત-મિતિનતા નમતતં શાંતિ૬. ભવતું નમસ્તે ભગવતિ,વિજયેસુયે પાપરજિતે; અપરાજિતે! જગત્યાં, જયતીતિ જયાવહે! ભવતિ.૩. સર્વસ્યાપિ ચ સંઘસ્ય,ભદ્ર-કલ્યાણ-મંગલ-પ્રદદે; સાધનાં ચ સદા શિવ-સુતુષ્ટિ-પુષ્ટિપ્રદે ! જીયા ૮. ભવ્યાનાંકૃત-સિદ્ધા,નિવૃત્તિનિર્વાણ જનનિસિન્હાનામ; અભય-પ્રદાન નિરતે નમોસ્તુ સ્વસ્તિ-પ્રદે તુલ્યુમ.૯ ભકતાનાં જનૂનાં, શુભા-વહે ! નિત્યમુદ્યતે : દેવિ ; સમ્યગ-દષ્ટિનાં ધૃતિ રતિ-મતિ-બુદ્ધિ-પ્રદાનાય.૧૦.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૦
શ્રી એ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
જિનશાસનનિરતાનાં શાંતિનતાનાંચજગતિજનતાનામાં શ્રીસંપત્કીર્તાિ–ચશે–વદ્ધનિ ! જયદેવિ વિજયસ્વ.૧૧ સલિલાનલ-વિષ-વિષધર-દુષ્ટગ્રહરાજગરણુભયતા રાક્ષસ-રિપુ-પણ-મારિ–ચૌરતિ-શ્વાપદાદિલ્મઃ૧ર. અથ રક્ષરક્ષ સુશિવ,કરૂ કુરૂ શાન્તિ ચ કુરુ કુરૂદેતિ; તુષ્ટિ કુરુ કુરૂપુષ્ટિ,કુરુ કુરુ સ્વસ્તિ ચ કુરુ કુરુ ત્વ.૧૩ ભગવતિ ! ગુણવતિ : શિવ-શાતિ
તુષ્ટિ-પુષ્ટિ સ્વસ્તીહ કુરુ કુરુ જનાના એમિતિ નમો નમો હં હં હૂં યઃ ક્ષઃ ફ્રી કુ કુ સ્વાહા.૪૪ એવું નામાક્ષર-પુરસ્સર સંસ્તુતા જયા-દેવી; કુરુતે શાન્તિ નમતાં, નમો નમઃ શાંતયે તસ્મ. ૧૫. ઇતિ પૂર્વસૂરિ-દશિત,મત્રપદવિદર્ભિત સ્તવશાતે સરિતાદિભિયવિનાશી, શાત્યાદિ-કશ્વભકિતમતા.૧૬ વેશ્ચન પઠતિ સદા, શ્રોતિ ભાવયતિ વા યથાયોગમાં સ હિ શાન્તિ–પદ યાયાનુ સૂરિ શ્રી–આન–દેવ.૧૭ ઉપસર્ગ ક્ષણ સાનિત, ધિને વિને--- લય; મનઃ પ્રસન્નતાતિ, પૂજ્યને જિનેર. ૧૮. સવ–મંગલ-માંગર્ચ, સર્વ–કલ્યાણ-કારણમ; પ્રધાન સર્વ–ધર્માણાં, જેન જયતિ શાસનમ ૧૯.
‘નમો અરિહંતાણું કહી પાર પછી પ્રગટ લેગસ કહેવો. લેગસ્સ ઉઅગરે, ધમ્મતિથયરે જિસે; અરિહંતે કિન્નઈમ્સ, ચકવીસંપિ કેવલી. ૧
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૩૧ ઉસભામજિઆંચ વંદે.સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈચ. પઉમપહં સુપાસ, જિણું ચ ચદપહં વંદે. ૨ સુવિહિં ચ પુફદંત,સીઅલસિજસવાસુપુજ ચ; વિમલમણુત ચ જિર્ણ ધમ્મ સંતિં ચ વંદામિ. ૩ કુંશું અરં ચ મલિં વંદે મુસુિવયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિનેમિં, પાસ તહ વક્રમાણું ચ. ૪ એવમએ અભિથુઆ,વિહુયરયમલા પહાણજરમરણ; ચકવીસંપિ જિણવર, તિસ્થયરામે પસીયત. ૫ કિતિય વદિય મહિયાજે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આગ બહિલાભ, સમાવિરમુત્તમ દિં તુ. ૬ ચંદેસ નિમ્પલચરા.આઈચૈસુ અહિચ પચાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭
પછી બે ઘડી ( ૪૮ મીનીટ) પૂરી થયે નીચે મુજબ, સામાયિક પારવું)
અહીં દેવાસિક પ્રતિક્રમણ પૂરું થાય છે તેથી હવે સામાયિક પરવાનો વિધિ શરૂ થાય છે—
છિકારણ સંદિસહ ભગવન! ઇરિયાવહિયં પડિમામિ ? ઈછે, ઇચ્છામિ પડિક્કમિ૬િ.૧ .ઈરિયાવહિયાએ,વિરોહણુએ..ગામણગમણે. ૩.પણમણે, બીયમ, હરિયમણે ઓસા ઉત્તિમ–પણગ-દગ મ-મચ્છડાસંતાણ-સંમણે.જે મે જવા વિરાહિચા, પ.એગિદિયા, બેઇદિયા, તેઇટિયા, ચઉરિ દિયા, પંચિંદિયા.૬.અભિહયા, વત્તિયાલેસિયા,સંધાઈયા,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૨
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સંઘટ્રિયા, પરિયાવિયા, કિલામિયા,ઉદવિયા, ડાઓઠાણ સંકામિયા, જીવિયાઓ વવાવિયા, તસમિચ્છામિ દુક્ક, ૭. તસ્ય ઉત્તરીકરણ, પાયછિત્ત-કરણ,
વિહિકરગણું,વિસલીકરણેણં, પાવાણુંમ્માણે નિશ્વાયણધએ, કામિ કાઉસ્સગ (૧) - અન્નત્થ ઊસિએણું,નિસસિએણે ખાસિએણું, છીએણ, સંભાઇએણું, ઉએણું, વયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિ,દિસિંચાલેહિં (૨).એવભાઈએહિં આગારેહિં, અભગે અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસ્સગ્ગો(૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણ. નમુક્કારેણં, ન પારેમિ (૪), તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણેણં, અષાણું વોસિરામિ. (૫)
ચંદેસુ નિમ્મલયારા સુધી એક લેગસનો અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સગ કરે, પછી “નમો અરિહંતાણું એટલું બોલી પાર. પછી પ્રગટ લોગસ કહે, લેગસ્સ ઉmઅગરે, ધમેતિસ્થય જિણે અરિહંતે કિન્નઇન્સ, ચઉવસંધિ કેવલી. ૧. ઉસમજિજં ચ વદે, સંભવમભિશૃંદણું ચસમ ચ; પઉમપહં સુપાસંજિણું ચ ચંદuહું વંદે. ૨. સુવિહિં ચ પુષ્કદંત,સીઅલસિજજ સવાસુપુજજ ચ; વિમલમણુત ચ જિર્ણ,સંતિ ચ વંદામિ. ૩. કશું અરં ચ મહિલં વંદે મુસુિશ્વયં નમિનિણું ચ; વંદામિ રિનેમિ, પાસ તહ વક્રમાણે ચ. ૪;
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
૧૩૩ એવંમએ અભિથુઆ,વિહુયરામલા પહીણજરમરણું ચઉવીસપિ જિણવર, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. ૫. કિત્તિય ચંદિય મહિયા જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂબેહિલાભં, સમાહિ-વરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચંદેમુ નિમ્મલયરા, આઈએએસ અહિએ પયાસયા સાગરિવરગંભીરા,સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭..
પછી ચૈત્યવંદન આકારે બેસી “ચઉક્કસાય વિગેરે નીચે મુજબ કહેવું.
ચફસાય-પડિમલલ્લુરણુદુઝય-મણુ-બાણ મુસુરણ,સરસ-પિયગુવનું ગાય-ગામિઉ,જયઉ પાસ ભુવણgય-સામિક(૧). જસુ તણુકતિ કડપ સિણિ
રિ, સહુઈ ફણિમણિકિરણાલિકૂઉ નનવ-જલ-હરતડિલચલછિઉં, જિષ્ણુ પાસુપયછઉ વંછિઉં.(૧).
નમુત્યુનું અરિહંતાણું, ભગવંતાણું. ૧. આઈ. ગરાણું, થિયરાણું, સયંસંબુઠ્ઠાણું. ૨. પુરિસુત્ત-. માણ, પુરિસસીહાણું, પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિસવરગંધહસ્થીણું. ૩. લગુત્તરમાણું, લાગનાહાણ,. લેગહિઆણું, લેગપાઈવાણું, લોગપઅગરાણું. ૪. અભયદયાણું, ચકુખદયાણુ, મગદયાણુ, સરદયા, બાદિયાણું. (૫) ધમ્મદયાણું ધર્મદેસયાણું ધમ્મનાયગાણું, ધમ્મસાર હીણું, ઘમ્મવરઉતચવટ્ટીણું. (૬) અપડિહયવરનાણદંસણધરા- . છું. વિઅટ્ટછઉમાણું. (૭) જિણાણું જાવયાણું,
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર તિ-નાણું તારયાણું, બુક્રાણુ બો૯યાણુ, મુત્તાણું માઅગાણું. (૮) સવ—ણું, સરદરિસર્ણ, સિવ– મય-મરૂ અ-મણુત-અજય મામા-પુણરાવિત્તિ-સિદ્ધિગઇનામધેય, ઠાણું સંપત્તાણું. નમે જિણાણું જિઅભયાણું (૯). જે અ આઇઆ સિદ્ધા, જે આ ભવિસંતિણાગ કાલે; સંપઈએ વક્માણ, સવે તિવિહેણ વંદામિ. (૧૦) જવંતિ ચેઈઆઈ,ઉદે આ અહે અતિરિઅલેએ આ સન્નાઇ તાઈ વંદે, ઈહ સંતો તત્થ સંતાઈ (૨)
ઈચછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાણિજજાએ નિશીહિઆએ, એણું વંદામિ. (૧) જવત કેવિ સાહ, ભરવય-મહાવિદેહે આ સસિં સિં પણઓ,તિવિહેણ તિરંડવિયાણું.(૧) “નમેહેતુ સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્ય ઉવસગ્ગહર પાસે, પાસ વંદામિ કમ્પધણમુક વિસહરસિનિશ્વાસ, મંગલકલ્યાણઆવાસે. ૧. વિસહરકુલિંગમત, કંઠ ધાઈ જે સયા મણુઓ; તસ્સ ગહ–રાગ-મારી-દડ જરા જતિ ઉવસામ.૨ ચિઠક દરે મંતે, તુઝ પણવિ બહુફલો હાઈ નરતિરિએસ વિ જીવા, પાવંતિ ન દુખદોગચ. ૩. તુહ સમ્મત્તે લદ્ધ, ચિંતામણિકપુપાયવખભહિ.એ: પાવંતિ અવિઘેણું, જીવા અયરામ ઠાણું. ૪. ઈઅ સંથુઆ મહાયસ! ભક્તિમ્ભર નિર્ભરેણ હિઅએણ; તા દેવ ! દિજજ હિં,ભવે ભવે પાસ! જિણચંદ.એ.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવસિક પ્રતિકમણ વિધિ
૧૩૫ જય વીયરાય ! જગગુરૂ ! હાઉ મમં તુહ પ્રભાવ ભયવંભવનિર્વે મમ્મા-મુસારિઆ ઇકુફલસિદ્ધિ ૧.લેગવિરૂદ્ધચાઓ,ગુરૂ-જણ-પૂઆ પરWકરણું ચ; સુહ–ગુરૂ–જેગોતવયણ–સેવણ આ-ભવમખંડા.૨. વારિજજઈજઇવિ નિઆણબંધણું,વીરાયતુહ સમએ તહવિ મમ હુજજસેવા,ભવભવે તુહ ચલણણ, ૩.દુકખખઓ કશ્મકખ, સમાહિમરણં ચ બહિલાભ અફસંપજજમહ એઆંતુહ નાહ! પણમકરPણ ૪.સર્વ–મંગલ-માંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણ પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જેનં જયતિ શાસનમ. પ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! મુહપત્તિ પડિલેહુ? ઈચ્છે” કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. - ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મથએણ વંદામિ. ૧.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સામાયિક પારૂં ? યથાશક્તિ.” * ( ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજએ નિસીહિઆએ મથએ વંદામિ. ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામાયિક પાયું? તહત્તિ. જમણે હાથ ચરવળા કે કટાસણું ઉપર સ્થાપીને– નમો અરિહંતાણું,૧. નમો સિદ્ધાણું, રનમે આયરિયાણું,૩નમેઉવજઝાયાણું ૪. નમો લોએ સવ્વસાહૂણું.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૬
શ્રી બે પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ.એસાપંચ નમુક્કા , ૬. સવ્વપાવપણાસણ,૭. મંગલાણં ચ સર્વેસિં, ૮. પઢમં હવઈ મંગલં. ૯
સામાઈઅ વયજુત્તો— સામાઈઅન્વયજુત્તો, જાવ મણે હાઇ નિયમ સંજીત્તો; છિન્નઈ અસુર્હ કમ્મ, સામાઈય જત્તિ આવારા. ૧. સામામિ ઉકએ,સમણે ઈવસાવ હવાઈજહા એએણકારણે, બહુ સામાઇઅં કુજા. ૨
સામાયિક વિધિએ લીધું, વિધિએ પાયું, વિધિ કરતા જે કઈઅવિધિ હઓ હાય,તે સવિતું મન, વચન કાયાએ કરી,મિચ્છામિ દુક્કદિશ મનના, દશ વચનના, બાર કાયાના એવંકારે બત્રીસ દોષમાંહે જે કોઈ દિપ લાગ્યો હોય તે સર્વે હું મન,વચન-કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુર્ડ'. [ પછી સ્થાપના સ્થાપી હોય તે, જમણે હાથ સ્થાપના સન્મુખ સવળે રાખી [ઉત્થાપન મુદ્રાએ મુખથી એક નવકાર ગણુ.)
નમે અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિચાણું, નમે ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવ્વસાહૂણે, એસા પંચ નમુક્કારે,સવપાવપણાસણ, મંગલાણ ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ.
|| સામાયિક પારવાની વિધિ સંપૂર્ણ છે ઇતિ શ્રી દૈવસિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ સમાપ્ત.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧ ૩૭
શ્રી પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ સાધુ-મુનિરાજને યોગ ન હોય તે નવકાર-પંચિંદિય બેલી સ્થાપના સ્થાપવી–
ઈચ્છામિ ખમાસમણે વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસીડિઆએ મથએ વંદામિ.”
“ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! ઈરિયાવહિય પડિમાનિઈ છ”, ઈછાપિડિમિઉ.૧.ઇરિયાવહિયાએ,વિરહણુએ..ગમણગમણે.૩.પાણમણે, બીયમ, હરિય%મણે સાઉનિંગ–પુણગ-દગમટ્ટી-મઠાસંતાણ-સંકમાણે..જે મેજીવાવિરાહિયા. ૫.એનિંદિયા, બેઇંદિયા, તે ઈદિયા, ચઉરિંદિયા, પંચિંદિયા ૬.અભિયાવત્તિયા,લેસિયા,સંઘાઈયા, સંરક્રિયા, પરિચાવિયા,કિલામિયા, ઉદવિયા, ઠાણુંએકાણું સંકામિયા, છવિયાએ વવરાવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. ૭.
તસ્સ ઉત્તરીકરણેણં, પાયછિત્તકરણેણં, વિસોહીકરણ,વિસલ્લીકરણેણં, પાવાણું કમ્માણું,નિગ્યાચણ૬. એ, ડામિ કાઉસગ્ગ. (૧). - અન્ન ઊસિએણું નીસસિએણું ખાસિએણું, છીએણું, ભાઈએણું, ઉડએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧). સુહુમેહિં અંગસંચા
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર લેહિ, સુહુમહિ ખેલ સંચાલેહિ, સુહમેહિં દિસંચાલેહિં(૨).એવમ એહિં આગારેહિ, અભ, અવિરાહિએ, હુજજમે કાઉસ્સો .(૩)જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણં નમુક્કારેણું ન પારેમિ(૪).તાવકાર્યઠાણેછું, મણું, ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ. (૫).
ચંદેસુ નિમ્મલયરા સુધી એક લોગનો અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સસ કરવા, પછી “નમે અરિહંતાણું એટલું બોલી પાર. પછી પ્રગટ લેગસસ કહેવો. લેગસ્સ ઉજજઅમરે, અતિયરે જિણે અરિહંતે રિટ્સ, ચઉંબપિ કેવવી. ૧. ઉસભામસિરપંચ વદે, સંભવાભિમુંદણું ચામઈ ચ; પઉમપહં સુપસિં, જિર્ણ એ ચંદuહ વ. ૨. સુવિહિં ચ પુદતં સીઅલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ નંદામિ. ૩, કુંથું અર ચ મહિલ, મુણિમુવયં નિિજર્ણ ચ; વંદામિ રિનેમ, પાસે તહ વક્માણ ચ. ૪. એવંમ અભિથુઆવિહુચરયમલા પહીણજરમરણા;
ઉવીસંપિ જિણવરા, તિથયરા મે પસીયતુ. ૫. કિત્તિય ચંદ્રિય મહિયાજે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણહિલાભ, સમાવિરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયરા, આઇસુ અહિંય પયાસયરા; સાગરવગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસ
૧૩૯
પછી ખમાસમણુ દઇને ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્! સામાયિક મુહપત્તિપડિલેહું? ઇચ્છ, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. (અંગની પડિલેહણના પચ્ચાસ મેાલ સાથે.)પછી ખમાસમણુ દઇચ્છાકારેણસ દિસ ભગવન્ સામાયિક સદિસાહું? ઈચ્છ”, કહી ખમાસમણ દઈ ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્!સામાયિકાઉં? ચ્છિ' કહી બે હાથ જોડીને નના અરિહ ંતાણા નમેા સિદ્ધાણુ ારા નમે આયરિયાણ!!નમે ઉત્ર
ઝાયાણ ૪! નમે લે એસ‰સાણાપા એ પંચ નનુ કારે !!! સવ્વપાવપણાસગા દામ ગ લાણં ચ સન્થેસિ ના પટમાં હુઈ માંગમ! ચ્છિકારી ભગવન્ ! પસાય કરી સામાયિક ક ઉચ્ચરાવાજી.
(વડીલ ન હૈ તા પાતે કહે.)
કરેમિ ભંતે! સામાઈય,સાવજ' એગ પક્ ખાર્ડન ાવ નિયમ પન્નુવાસામિ ! સુવિડ વિ હેણું, મહેણુ,ગાયાએ,કાણું,ન કરેમિ, નકારમિ, તસ્સ ભંતે ! પદ્મિમામિ, નિદામિ, રિહાનિ, અપ્પાણ વાસિરામિ
ઈચ્છામિ ખમાસમા ! વદિ જાવાણાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વ દાપ્તિ.ઇચ્છાકારેણ રાત્રિસહ
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભગવન: બેસશે સંદિસાહે? “ઇચ્છે છામિ ખમાસમા દિ િવાણિજાએ નિ સહિઆએ માણ વંદામિ. ઈરછાકટરેણ સંદિસહ ભગવન્! બે સગે ડાઉ? “ર છે ઇચછા ખમાસમા વંદિ જાણિજએ નિસાહિએ એત્મણ દરમિ.છાકારેણ સંસિહ ભગવની સજઝાએ સંહિસાહુ ઈચ્છ” ઈચછામિ ખમાસમ! દિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિર મર્થીએ વંદામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ સજઝાય કરું?
છ” પછી બે હાથ જોડી ત્રણ નવકાર ગણવા.
નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમે આયરિચાણું, નમો ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવ્વસાહણ, એસે પંચ નમુક્કારો,સવપાવપણાસણ,મંગલાણું ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ.
( આ નવકાર ત્રણ વખત ગણવા) પછી પાણે વાપણું હોય તે મુહપત્તિ પડિલેહવી અને આહાર વાપર્યો હોય તો બે વખત વાંદ દેવાં તે નીચે પ્રમાણે -
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસાહિએ. ૧. અણુજાણહ મે મિઉષ્મહં. ૨. નિશીહિ, અહા-કાય–કાય-સંફાસં ખમણિજો ભેદ કિલામ, અપકિલતાણું બહુસુભેણ બે દિવસે વઈ
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૪૧ તો! ૩.જતા ! ક.ણિજ ચ ભે? ૫. ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિ વઈન્મે. આવસિઆએ પડિકઆમિ ખમાસમણુણું, દેવસિઆએ આસાયણએ. તિરસન્નયારા, જકિ ચિ બિછાએ, મણદડાએ, વયજ્હાએ, કાયદાએ, કેહાએ માણએ માયાએ. લાભાએ, સવકાલિયાએ, સવિયારાએ, સવધ સ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ, જે મે અઈઆર ક, તલ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ. ૭.
બીજી વખતના વાદ ઈચછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાવાણિજજાએ નિસીઆિએ. ૧.અણજાણહ મે મિકંગહં ૨.નિસહિ, અહાકાય કા–સંફાસ ખમણિ જજો બે કિલામે, અપકિલતાણું બહ-સુભેણ બે દિવસે વઈર્ક તે! ૩. જના ભે! . જવણિજ ચ બે ! પ. ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિ વકર્મા. ૬. પડિકડમામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ અસાયણાએ, તિત્તીસગ્નયાએ જ'કિંચિ બિછાએ, મણદડાએ, વયદડાઅ,કાયદુકડા,હા.માણાએ, માયાએ, લાભાએ સહકાલિયાએ સમિજેદવારીએ, સવધમાઈક્રમણએ. આસાયણાએ એ અઈરા ક, તલ્સ ખમાસમણે ! પતિ કમાન્ટિ, નિંદામિ, ગરિરામિ, અપાણે વૉસિરાએિ.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમનું સૂત્ર
ઈચ્છકારી ભગવન્ ! પસાય કરી પચ્ચક્ખાણના
દેશ દેનેજ,
૧ વિહાર ઉપવાસ, અબિલ,તવિ એકાસણુ ય ને પાણદર દેવામ અ અન્નશ્રેણી બાબેણ ! કારણ,મહત્તરાગારેણ, ૧૦૦ સાહિ વરિષ્ઠ વસઇ
એઆરઝુ પ્રભુ
માર્ગ નું કામ પતી નેવુ દુર તે ચરિતાર દિવસખત પચ્ચક્ ખાઇ,વિષે આકર અણું, પાણી, મિ', સાઈને અચણાને પણ મહુસાંગણ, મહત્તાગારેણુ', સમ્વસમાંહિતિ ગારેણ ચાંસરઈ.
મૈં
ક
ૐ ફક્ત પાણી પીવું ય તે તાર દેવસર પચ્ચક્ખાઈ,તિવિધિ આહાર,અસણું, ખાઇમ, સાઇમં,અન્નાભાગેણં, સહસાગારેણ, મહત્તરાગારેણ સવ્વસમાહિયાગારેણ વેાસિરઇ, ૪ પાણી અને મુખવાસની છુટ રાખવી હોય તેદુવિહાર.
દેવસચારમાં પાક્ક્ખાઇ, દુનિ પિ આહાર, અસણં, પામ, અન્નત્થણાભાગે,સહસાગારેણુ, મહત્તરાગારેણ સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિર. ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ જાવણિજાએ
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસડુ
૧૪૩
નિસીદુિઆએ મર્ત્ય એણુ વ દાખિ ! ઈચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્ ! દન કરૂ ? ‘ઇચ્છ’કહી સકલાડ કહેવુ
ના ચૈત્યવદન
સકલાહ મતિાને મધિષ્ઠાન શાસ્ત્રાભૂ વ:સ્વયં શાન-સન્ત્યપ્રણિઃ । નામાં કૃતિદ્રવ્યવાને પુનનવિજયંજનાનેને કહે ર્ સત્ સ્કિલહ નઃસપામહે દિમ પૃથિવીનાથ-માદિનિધ આદિમ હીનાથગ,પન મિનન્દુસ્થા તમજિત વિ-કમલાકરભા સ્કોએલાન-સાદ,સન્તજાત તુવે! વિશ્વગુજતારાએ,કુલ્ચાતુવ્યાજ, તિતા દેશનાસમયે વાચ .ત્રીસ ભવજણપતેઃ પાઅનેકાન્તમાંભાધિસમુલ્લાસન દ્રમાં દાદ દાન દે,ભગવાનદ્ધિન દના ઘુકિરીટશાણાગ્રા-ત્તેજિતાંશ્રનખાવલિ
ભગવાનૢ સુમતિસ્વામિ, તને ત્વમિતાનિ વાાાા પદ્મપ્રભપ્રભાદે હ ભાસઃ પુણ્તુ વઃ શ્રિય ! અંતર ગારિખથને કાપાટાપાદિગારૂણા શ્રીસુપા જિને દ્રાય, મહે મહિતાંયે ાનમધતુ સદ્ય-ગગનાબાગભાવતે
ભાવાર્થ
AVAR
સૂત્ર કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રીહેમચંદ્રાચાયે અનાવેલ છે. આમાં ચાવીસે તીર્થંકર પરમાત્માની સ્તુતિ છે. ખિ, ચામાસી અને સવછરી પ્રતિક્રમણુની શરૂઆતમાં ચૈત્યવનને સ્થાને બેલાય છે.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ચંદ્રપ્રભાઇ, મરીચિચિયોજજવલાયમૂતિ. મૃતસિતધ્યાન,નિમિતેવ પ્રિયેસ્તુ વ:૧૦ કરામવકવદ્વિશ્વ, કલ કેવલશ્રિયા અચિંત્યમાહા. નિધિ સુવિધિબેધડક્ત વામાવલાસવાનાંપરમાં નંદ-મંદોદનાંબુદા સ્યાદ્વાદામૃતનિસ્યદી શીતલપાતુજિન: ૫૧રભાગાજતૃના-મગદેકારદર્શન ; નિશ્ચય શ્રીરમણ, શ્રેયાંસ શ્રેયસ્ત ઃ ૧૧રાવિશ્વોપકારકીભૂત-તીથકુત્કર્મનિર્મિતિ સુરાસુરનર પૂજ્યો વાસુપૂયઃ પુનાતુ વાલાવિમલસ્વામિનો વાચઃ, કતકોદાદરા જિયંતિ ત્રિજગચેત-જલનિર્મલ્યહેતવઃ૧પાસ્વયંભૂરમણદ્ધિકરૂણારસવારિણે અનંતજિદનતાંવ પ્રયછનું સુખ. શ્રિયં ૧દા ક૯પદ્રમધર્માણ-મિટ પ્રાતી શારીરિણ ચતુધર્મદેટા ધર્મનાથપામ્રાહે ૧૭ સુધાસોદરાવાસ્ના , નિર્મલીકૃતદિમુખપમૃગલમા તમ શાંત્યે, શાંતિનાથજિનોસ્તુ વાતાશ્રી કુંથુનાથ ભગવાનના થોડતિશયોકિ બિલાસુરાસુરનૃનાથાના–મેકનાસ્ત ઃ શ્રિયે ૧લાઅરનાથસ્તુ ભગવાં-શ્ચતુરભારવિવાચતુર્થ પુરૂષાર્થ શ્રીવિલાસ વિતનોતુ વારાફરાસુરનરાધીશચરનવવારિદ; કર્મભૂલનેહસ્તિ,મહંમદ્વિમભિપ્ટમનારલાજગ
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૪ ન્મહામહનિદ્રા,પ્રત્યુષસમયમમુનિસુવ્રતનાથસ્ય, દેશનાવચનં તુમ મારા લુતે નમતાં મૂર્તિ, નિર્મલીકદરકાર/વારિવાઇવ નમે, પરંતુ પાદનખાંશવારકા યદુવંશસમુદ્ર, કર્મકક્ષહુતાશનમા અરિષ્ટનેઅિભગવાન,ભૂયાદ્રોડરિષ્ટનાશનઃ ર૪ કમઠેધર કે ચ, સ્વોચિત કર્મ કુતિપ્રસુતુલ્યમવૃત્તિ,
પાનાથ શ્રિયેસ્તુવારપાશ્રીમતે વીરના થાય,સનાથાયાભુતક્રિયા, મહાનંદસરારાજ-મરાલાયાહતે નમઃાર૬મા કૃતાપરાધેડપિજને, કૃપામંથરતારો પાઇપદબાપાચાર્ભદ્ર શ્રીવીરજિન નેત્રો પારકા જયતિવિજતાન્યતેજાર,સુરાસુરાખીશ. સેવિતાશ્રીમાનાવિમલસ્ત્રાસવિરહિત,ત્રિભુવનચૂડામણિર્ભગવાન પર વીરઃ સર્વસુરાસુરે મહિનો વીર બુધા સંશ્રિતા, વીરેણાભિહતઃ સ્વકર્મ નિચ, વીરાય નિત્ય નમઃાવીરાત્તીર્થ મિદં પ્રવૃત્તમતુલ, વીરસ્ય ઘોર તપે, વીરેશ્રી-તિ-કીર્તિ કાંતિનિચય: શ્રી વીર ભદ્ર દિશા૨લાઅવનિતલગતાનાં કૃત્રિમાકૃત્રિમાનાં,વરભવનગતાનાં દિવ્યવસાનિકાનાં ઈન્ડિ મનજતાનાં દેવરાજચિંતાનાં જિનવરભવન નાં ભાવતેડહં નમામિદારૂાસપાંવેધસામાઘ-માદિમ પરમેષ્ઠિનામાદેવાધિદેવં સર્વજ્ઞ શ્રીવીરમણિદદન હે ફલાદેવનેક ભવાજિતજિંતમહાપાપપ્રદીપાનો,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૬
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર દેવસિદ્ધિવર્ધવિશાલ દયાલંકારહારોપમાદેવાદદ સિંધુરવઠા,નિભેદપંચાનન,ભવ્યાનાં વિદધાતુ વાંછિત ફલશીવીતરાગજિનારા ખ્યાતષ્ટાપદપર્વતોગજપદક સમેતશૈલાભિધ, શ્રીમાન રેવતકઃ પ્રસિદ્ધ મહિમા શત્રજ મંડપપાવભાર કનકાચા
દવિ છીચર ફટાદ– એ, પભાદયો જિનવાઃ તુ એક મંગલ કરાશે
કિચિ માહિત્ય, સુપાયાવિ માસે લે એ જ જિબિ બાઈ, તાઈ સરાઈ નંદામિ.
નનું અરિહંતાણું, હિંગાણું. ૧. આઈ. ગણે, સ્થિરણું, સસબુઠ્ઠાણું. ૨. પુરિસુત્તમાણ, પુરિસસીહાણ, રિસવરપુંડરિણું, મુરિ. સવરહથીણું ૩. લેભાણું, લીગનાહાણું, લેહિણ, લેગ પઇવ, લોગ પજ અગાણું. ૪. અભયદયાણું, ચખુદયાણુ, મગદયાણું, સર
દયાણું, બાદિયાણું. (૫) ધાયાણ, ધમ્મદેસચણ,ધમ્મનાયગાણું, ધમસાર હીણું, ધમરચાઉતચવાણું. (૬) અપડિહયવરનાણદેસણુધરાછે. વિઅક્છઉમાણું. ૩) જિર્ણ જાવયાણું, કિન્નાખું તારયાણું, બુઠ્ઠાણું બેહચાણું, મુત્તાણું મા અગાણું. (૮) સવનૂણું, સવદરિસર્ણ, સિવમયલ-ભરૂ–મણુત-મખય મવાબાહ-પુણરાવિત્તિ-સિદ્ધિગઇનામધેય, ઠાણું સંપત્તાણું, નમે
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૪૭
જિણાણ જિઅભયાણું (૯). જે અ અઇ સિદ્ધા, જે અ બનાિસ ાગયે કાલે; સપઇએ વક્ષ્મણા, સળ્યે તાબહેણ વાંભ. (૧૦)
( પછી ચરલે! હાય તા ઉભા થઇને, અને ન હોય તે બેસીને, રિડન ચેમ્બિલ કહેવુ' )
અંત એ અણુ,કતિ ઉસ્સગ્ગા વત્તિઓએ, પ્રફુલા તમાએ ડા સારવત્તિઅને સમાણુ એહિલાભવત્તિઆસ ગનીએ સદા એ,એડ એપિએ રણ એ, અણુ પેડાએ, દુખાડીએ, હા
કાઉસ્સગ્ગ મા અન્નત્યં ઊસાસઅણુ,નીસિએ, ખાસ તેણુ, છીએષ્ણુ, જાઇએણુ, ઉડ્ડએણ, વાયનસ, ભમલીએ, પિત્તસુચ્છાએ (૧) મુહુએ અંગસ ચાલેહે, હુમેહ ખેલસ ચાલેહ,સહુનેહિ દિદ્ગિસ ચાલેહિ (૨).એવમાઇઐહિ ગારેહિ ;અભગા,અવિ રાહિએ,હુજ્જ એકાઉસ્સગ્ગા.(૩), જાવરેિહ તાણુ ભગવ તાણ, નમુક્કારેણં, ન ધારેમિ (૪). તાવ કાચ ઠાણ, માણે, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિ.(૫), ( એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરી નમે ચા પાધ્યાયસ સાધુલ્ય; કહીને થાય કહેવી ) સ્નાતસ્યાપ્રતિમસ્ય મેશિખરે,શય્યા વિભા શવે રૂપાલાકનવિસ્મયાદ્ભુતરસ-ભ્રાંત્યા ભ્રમચ્ચક્ષુષા ।।
દ્ધા
દણ
!!
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઉત્કૃષ્ટ નયનપ્રભાધવલિત, ક્ષીરાદિકાશયા વત્ર યસ્ય પુનઃ પુનઃ જયતિ શ્રીવદ્ધમાન જિના
લેગલ્સ ઉજજો અગરે ધમેતિસ્થય જાણે અરિ– હંતેકિઈલ્સ, ચઉવી સંપિ કેવલી.(૧)ઉસભામાજિએ ચ વંદે સંભવમભિખુંદણું ચ સુઈ ચ; પમપ સુપાસ,જિણું ચ ચંદપહં વંદે.(૨)સુવિહિં ચ પુષ્ફદંતં ,સીઅલ સિજજસ વાસુપુજં ચ વિમલમણું ચ જિર્ણ, ધર્મ સંતિં ચ વંદામિ. (૩) કુંથું અચ મહિલં વંદે મુણિમુવયં નમિજિ વંદામિ રિ૬ નેમિ, પાસં તહ વક્રમાણું ચ (૪). એવું મને અભિથુઆ, વિહુયરયમલા પહીજરમણા,ચકું સંપિ જિણવરાતિસ્થર મે પસીયતુ (૫).કિતિય,વદિય, મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂગ્ગદહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમ દિતુ.(૬)ચદમુનિમલયા, આઈએસ અહિચ પયાસયો; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ (૭).
સવલોએ અરિહંત ચેઈઆણું કરેમિ કાઉસગ્ગ ૧.વંદણવત્તિયાએ પૂઅણવત્તિયાએ સારવત્તિયાએ,
અમાણવતિયાએ બહિલાભવત્તિયાએ,નિરૂવસાગવત્તિયાએ. ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઇએ, ધારણા, અણુપેહાએ, માણીએ, કામિ કાઉસગ્ગ ૩.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૯
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
અન્નત્ય ઊસસિએણું,નિસસિએણે ખાસિએણું, છીએણે, જેભાઈએણું, ઉડુંએણું, વાયનિસગ્મણ, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૧).સુહમેહિ અંગસંચાલેહિ, સુહુમહિ ખેલસંચાલેહિ, સુહમેહિ દિસિંચાલેહિં (૨).એવમાઈહિં આગારેહિં,અભગ્ગો અવિરેહિઓ, હજજમે કાઉસ્સગ્ગો (૩).જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નારેણં, ન પારેમિ ૪. તાવ કર્યા ઠાણું મેણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. (૫).
(એક નવકારનો કાઉસ કરી પારીને બીજી થાય કહેવી તે નીચે પ્રમાણે) હંસાંસાહત પઘરેણુકપિશક્ષીરાર્ણવાભક્તિ, કુમૈરપ્સરસાં પધરભરપ્રસ્પદ્ધિ ભિઃ કાંચનઃ | ચેપાં મંદરરત્નશિલશિખરે, જન્માભિષેકઃ કૃત, સે: વસુરાસુરેશ્વરગણતેષાં નાહં ક્રમાનાશા પછી પુખરવરદીવ,ઘાયઈસંડે અ જબુદી અપા ભચહેરવયવિદેહે ધમ્માઈગરે નમંસામિાલતમતિમિ૨પડલવિદ્ધસલ્સ,સુરગણું નરિંદમહિઅસ્સા સીમા ધરક્સ વદે, ૫ડીઅોહજાલક્સ સારા જાઈ જરામરણસાગપણુસણુસ્સ કલ્યાણપુખલવિસાલસુહાવહસ્ય છે કે દેવદાણવનજિંદગણઅિસ ધમ્મક્સ સારમુવલભકરે પમાય ફાસિદ્ધા!પયએ મે
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
જિમએ,ન દીસયા સજમે દેવ નાગસુવકિન્નરગણુસભૃઅભાવચ્ચિએ ॥ લાગેા જત્થ પહિંદુઓ જગમિણ તેલુ±મચ્ચાસુર !! ધમ્મા વ⟩ઉ સાસએ વિજયએ ધમ્મુત્તર વž જા
સુઅસ ભગવએ કરેમિકાઉસ્સગ્ગ ાવણ વૃત્તિઆએ,પૂઅણુવત્તિઆએ ! સમારવત્તિએ સમાણુત્તિઓએ બેહિલાભવત્તિઆએ ાનિવસગત્તિઆએરા સદ્દાએ, મેહુાએ,ધિઈ એ,ધારણાએ,અણુપેડાએ,વ⟩માણિએ હામિ કાઉસગ્ગા
અન્નથ ઊસસિએણુ,નિસસિએણ, ખાસિએણુ, છીએણું, જ ભાઈ અણુ, ઉડુએણુ,વાયનિસગે, ભમવીએ,પિત્તમુચ્છાએ (૧). સુષુમેહિં. અગસચાલે,િસુહુમેહિ ખેલસ ચાલે,િહુમેહિ દિĚસ ચાલે‘િ(૨)એવમાઈ એ·િ આગારેહિ, અભગ્ગા,અવિરાહિએ,હુજ્જુ મે કાઉસ્સગ્ગા (૩),જાવઅરિહંતાણુ ભગવ તાણ,નમુક્કારેણું,ન પારેમિ(૪).તાવ કાય ડાણેછું, એણે, ઝાણેણ, અપાણ. વાસિરામિ. (૫)
( એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી પારીને ત્રીજી થાય કહેવી તે નીચે પ્રમાણે )
અહં ઢક્તપ્રત ગણધરરચિત દ્વાદશાંગ વિશાલ ચિત્ર અથ’યુક્ત મુનિગણવૃષભેર્ધારિત બુદ્ધિમિ
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૬૫
મેાક્ષાત્રદ્વારભૂત વ્રતચરણફલ જ્ઞેયભાવ પ્રદીપ !! ભક્ત્યા નિત્યં પ્રત્યે શ્રુતમહમખિલ સ લેાકેંકસારમા
સિદ્ધાણં બુદ્દા, પારગયાણ પરંપર-ગયાણું; લાઅગ્ગમુવગયાણુ, નમા સયા સબ્વસિદ્દાણુ. (૧). જો દેવાણુ વિ દેવા, જ દેવા પજલી નમ’સતિ; ત દેવદેવમહિઅં, સિરસા વઢે મહાવીર, (૨) ઈકો વ નમુક્કારા,જિણવર વસહસ્સ માણસ; સંસારસાગરા, તારેઇ નર વ નારિ વા.(૩). ઉજ્જિત સેલ સિહરે, દૃિક્ખા નાણુ નિસીહિ! જર્સી; ત્ ધમચાવષ્ટિ, અરિłનેન નમસામિ (Y). ચત્તારિ અદ્રે દસ દે! ય, દિયા જિણવરા ચઉન્નીસ; પરમટ્ટુનિટ્રિઅન, સિદ્દા સિદ્ધિ મમ હિંસતુ. (૫).
વેયાવચ્ચગરાણું, સતિગરાણું, સન્મદિસિમાડુંગરાણ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,
અન્નત્થઊસસિએણું,નીસસિએણ,ખાસિઐણુ, છીએણું, જભાઇએણું, ઉડુંએણુ, વાયનિસગે, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (ર).સહુÀહિ, અંગસચા-લેહિ, મુહુમે...િ ખેલસ ચાલેહિ,હુમેહિ દિટ્રિસ ચાલેહિ .(૨)એવમાઈ એહિ,આગારેહિ,અભગૈા અવિરાહિએ, હુ મે કાઉસ્સગ્ગા ૩, બવ અરિહંતાણ
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૨
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ને પારેમિ. ૪. તાવ કાર્ય ઠાણું, માણેણં, ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ.પ. (એક નવકારને કાઉસ્સગ્ન પરીને “નમે હંસિદ્ધાચાયે–
પ દયાયસર્વસાધુજ્ય' કહીને ચોકી ય કહેવી તે–). નિપકઅનીલધતિમલસદ,બાલચંદ્રામાં મનું ઘંટારણ પ્રસૃતમદજલં પૂરયંતં સમતા ! આદાદિવ્યનાગ વિચરતિગગને કામદ: કામરૂપી ય સર્વાનુભૂતિર્દિશતુ મમ સદા સર્વકાળું સિદ્ધિ છે
( પછી બેસીને) નમુથુણું અરિહંતાણુ ભગવંતાણું (૧). આઈ ગરાણું તિસ્થચરાણું, સયંસંબુઠ્ઠાણું(૨), પુરિસુત્તમારું, પુરિસસીહાણુ પુરિસવરપુંડરીઆણું પરિવરગધહOીણું(૩).લગુત્તરમાણું, લાગનાહાણું ગહિઆણું, લાગપઈવાણું, લગપmઅગાણું. (૪). અભયદયાણું,ચકખુદયા, મગ્નદયા, સરણદયાણ,બહિદયાણું (૫). ધમ્મદયાણું, ધમ્મદેસયાણું, ધમ્મનાયગાણું, ધમ્મસારહીણ, ધમ્મવરચારિતીક્વટ્ટીણું. (૬).અપડિહયવરનાણદંસણધરાણું,વિઅક્છઉમાણું. (૭). જિણાણું જાવયાણું, તિન્નાણું તારયાણું, બુદ્વાણું બહયાણું, મુત્તાણું અગાણું (૮)સલ્વનૂણું,
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૫૩ સદગરિસીણ સિવ-મય-મરૂઅ–ખરુંત મકખયમવાબાહ-મપુણરવિત્તિ સિદ્ધિગઈનામધેય ઠાણું સંપત્તાણું, નમે જિણા જિ અરયાણું. (૯). જે આ આઈઆ સિદ્ધા, જે આ ભવિસંતિોયે કાલે સંપઈ આ વટ્ટમાણા, સતિવિહેણુ વંદામિ. (૧૦).
ઈછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસાહિઆએ મણ વંદામિ, ‘ભગવાન હું” ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વદિ જાવાણિજજાએ નિંસી હિઆએ મQએણું વંદામિ. “ આચાર્યહ” ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિઉં જાવણિજાએ નિસીઆિએ મર્થીએણ વંદામિ. ‘ઉપાધ્યાય હ” ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ મત્યએણુ વંદામિ. “સર્વસાધુ હું
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહું ભગવાન ! દેવસિય પડિકમ ઠાઉં ! “ઈચ્છ (કહી જમણે હાથે ચરવળા અથવા કટાસણું ઉપર સ્થાપીને ) સવસ વિ. દેવસિએ, દુચિંતિ, દુભાસિએ, દચિઅિ, મિચ્છામિ દુક્કડં. (પછી ઉભા થઈને અથવા બેસીને કરેમિ ભંતે કહે), કરેમિ ભંતે ! સામાઈચંસાવજજ જગ પચચખામિજાવનિયમપજજુવાસામિાદુવિહ,તિવિ
૧૧
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
હેણ, મણેણં,વાયાએ,કાએણું,ન કરેમિ,ન કારવૃત્તિ, તસ્સ ભતે ! પડિમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અખાણ વાસિરામિ
ઇચ્છામિ ડામિ કાઉસ્સગ્ગ, જો મે દેવસિ અઇઆરેા કએ, કાઇએ, વાઈએ, માણસએ, ઉસ્મુત્તો,ઉંમગ્ગા,અકપ્પા,અકરણિજો,ક્રુજઝા, દુવિચિ તિ. અાયારા, અણિચ્છિઅવ્વા, અસાવગપાઉગ્ગા; નાણે, દસણે, ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઇએ, તિહું ગુત્તી, ચઉંણ્ડં કસાયા,પંચહમણુવયાણ,તિš ગુણવયાણુ,ચણ્ડ સિખાવયાણ,ખારસહિસ્સ સાગંધમ્મસ્સ,જ ખંડિસ, જ વિરાહિઅ` તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કે,
તસ્સ ઉત્તરીકરણેણ, પાયચ્છિત્તકરણેણ,વિસાહીકરણ,વિસલ્લીકરણે,પાવાણ કખાણ,નિગ્ધાયકોએ, ડામિ કાઉસગ્ગ . (૧).
અન્નત્થ ઊસસિએણુ, નીસસિએણું, ખાસિએણુ, છીએણુ, જભાઇએણુ, ઉડ્ડએણ, વાયનિસગ્ગ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ (1). હુમેહિ અગસ ચાલેહિ, સહુએહિ ખેલસ ચાલે,સહિ દિસિ ચાલેહિ (૨) અવભાઇએદ્ધિ આગારેહિ,અભઝે,અવિ રાહિ,હુજ્જુ મે કાઉસ્સગ્ગી.(૩),ાવ અરિહ તાણ
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૫ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ (૪). તાવ કાય. ઠાણેણં, મેણેણુંઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ.(૫).
(એમ કહી અતિચારની આઠ ગાથાને કાઉસ્સગ્ગ કરે. ન આવડે તે આઠ નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરો. આ આઠ ગાથા નીચે મુજબ છે.) નાણુમિ દેસણુમિ અચરણુમિ તવંમિ તય વિ. રિચ મિ; આચરણે આયારો, ઈઅ એસ પંચહા ભ– ણિઓ ૧.કાલે વિણ બહુમાણે, ઉવહાણે તહ અનિન્દુવવંજણ અત્થ તદુભએ,અ૬વિહાનાણમાયારા.૨. નિકિઅ નિષ્ફબિઅનિશ્વિતિગિચ્છા અઢદિરિડઆ ઉવવૃહ થિરીકરણે. વછલ ભાવણે અ૬૩. પણિહાણજગજીત્તો,પંચહિં સમિઈહિં તોહિ નહિં એસ ચરિત્તાયારા, અવિહત હાઈ નાયો . ૪. આરસવિહંમિ વિત, સભિંતરબાહિરે કુલદિ, અગિલાઈ અણજીવી, નાયબ્ધ સા તવાયારા. (૫) અણસમૂાઅરિઆ, વિત્તીસંખેવણું રસાએ કાયનિલેસ સંલીયા ય, બઝે તો હાઈ ૬. પાયછિત્ત વિણઓ, યાવચ્ચે તહેવ સજઝાએ ઝાણું ઉસ્સા વિ અ,અતિએ તો હાઇ ૭. અગિહિસબલવિરિઓ, પરમઈજે જહુ મહત્તો; જુ જઈ જહાથમ, નાય વરિઆચાર. ૮.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર લેગસ્સ ઉજજો અગરે ધમ્મતિયરે જિ:અરિહંતે કિઈટ્સ, ચકવીસપિ કેવલી.(૧)ઉસભજિઅંચ વંદે, સંભવમણિંદણં ચ સુમઈ ચ; પઉમપહ સુપાસ, જિર્ણ ચ ચંદuહં વંદે.(૨)સુવિહિં ચ પફદંતં સીઅલસિજજસ વાસુપુજજ ચવિમલમણુi ચ જિર્ણોધમં સંતિ ચ વંદામિ.(૩) કુંથું અને મહિલં વંદે મુણિસુરવયં નમિજિ ચ; વંદામિ રિનેમિં પાસ તહ વક્રમાણું ચ.(૪).એવું મને અભિયુઆ, વિહુરાયમલા પહીજ૨મરણ; ચઉવીસંધિ જિવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ (૫).કિત્તિય ચંદિય મહિયા, જે એ લોગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂગ્ગોહિલાભં, સમાહિ-વરમુત્તમ કિંતુ.(૬)ચંદુસુનિમ્પલચરા, આઈશ્વેસુ અહિય પયાસયરાફ સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંત (૩). પછી બેસીને ત્રીજા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેવી
અને વાંદણ બે દેવાં. ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ. (૧).અણજાણહ. એ મિઉમ્મહં (૨). નિશીહિ, અ...હો, કા...કા..સંફાસ, ખમણિ– જજે, ભે, કિલામ, અપકિલતાણું, બહસુભેણ ભે! દિવસે વઈતો ! (૩). જરા ભે! (૪). જાણિજજ ચ ભે? (૫). ખામેમિ, ખમાસમણ દેવસિસંવઇશ્ક
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧પ૭ દ.આસિઆએ પડિકામામિ, ખમાસમણાણું, દેવસિઆઇએ, આસાયણાએ, તિતસનયરાએ, જકિંચિ મિચછાએ, મણુકડાએ, વયદુક્કડાએ, કાયદુકડાએ, કહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સન્નકાલિઆએ, સમિછેવયારાએ, સધમાઈક્રમણએ, અસાયણએ, જે મે અઈયારે કઓ, તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહમિ, અપણું સિરામિ. ૭.
બીજી વખતના વાંદણું છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીરહિએ ૧. અણજાણહ મે મિઉગહં.૨.નિસીહિ, અહો-કાય કાય–સંફાસ, ખમણિ એ કિલામે, અલિતાણું બહુ સુણ બે દિવસ વઈકતી. જતા ભે! ૪. વાણિજ ચ સે ! ૫. ખામેમિ ખમણ ! દેસિ ઇમ. ૬. પડિ - મણિમાસમણાણું, દેવસિઆરએ અસાયણ, નિત્તાસન્નચરાએ, અંકિંચિમિચ્છાએ,મદુએ, વડાએ,કાયદુડાએ કેહાએ,આણીએ, મયદાઓ, લેનાએ સqકાલિઆએ સાબિછે યારાએ,સવધ ખાઈકમણુએ,સાયણુએ, જે મે એઈર રે ક, તલ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદરમિ, મરિહામિ, અપણું વોસિરામિ.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
કી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર (પી ઉજા થઈને) ઈચ્છાકરણ સંદિસહ, ભગવ ! દેવસિ :લેઉં ? “છ” આલે એમિ. જો એ દેવસિએ, અને આરે; કએ કાઈ ઓ.વાઈએ માણસિએ, ઉસુત્તો, ઉમ્મ, અક, અકરણિજો દઝાએ, દુવિચિંતિ, અણુસાર, અણિછિએ, અસાગપાઉથ્થો, નાણે, દસ, ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામા ઈએ, તિરહ ગુત્તીર્ણ, ચકહે કસાયાણું, પંચણહ મણુવ્રયાણું,વિહંગુણવંચાણું,ચઉદ્ધ,
સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ્સજે ખંડિઅં, જ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.
સાત લાખ પૃથ્વીકાય,સાત લાખ અપકાય, સાત લાખ તેઉકાય,સાત લાખ વાઉકાય, દસ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય, ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય છે લાખ બેઈદ્રિય બે લાખ તે દ્રિય, બે લાખ ચઉરિ ગિ. ચર લખદેવતા, ચાર લાખનારકી, ચાર લાખ તિચ પંચેન્દ્રિય, ચૌદ લાખ મનુષ્ય એવંકારે ચોરાશી લાખ જીરા નિમાંહિ મહારે જીવે છે કે જીવહ હેડ, હણા હાય, હણ બચે અને હોય, તે સર્વે મને, વચન, કરચાએ કરી છે. છાસ દ.
પહેલે પ્રાણાતિપાત બી પાવાદ ની ૨ – દાન, ચેાથે એથુન, પાંચમે પરિગ્રહ, છ ક્રાધ, સાતમે
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાફિક પ્રતિક્રમણ વિધિસ
૧૫૯ માન,આડ મચ, નવમે લેબ દસમે રાગ, અગ્યારમે , બારમે કલહ, તેરમે અભ્યાખ્યાન, ચૌદમે પશુન્ય, પંદરમે રતિરતિસાલમ પરિવાર સત્તરએ નામૃાવાદ, અઢારમે વિશલ્ય,એ અઢાર પાપસ્થાનકમાંહિ હારે જીવે છે કે ઈ પાપ સેવ્યું હેય, સેવરાવ્યું હોય, સેવતાં પ્રત્યે અનુમે હોય તે સર્વે મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં.
સવમ્સ વિ.દેવસિઅચિંતિઅભ્યાસિઅ, દક્િઅ, ઈછાકારેણ સંદિસહ–ભગવન ! ઈછે તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
પછી જમણે ઢીંચણ ઉંચા કરીને નીચે પ્રમાણે કહેવું
નમો અરિહંતાણં નમે,સિદ્ધાણું,નમે આયરિચાણ ન ઉવજઝાયાણું, ના લેએ સવસાણું, એસપંચ નમુક્કારો, સવપાવપણાસણો, મંગલાણું ચ સસિં , પઢમં હવઈ મંગલ.
કરમિ તે સામાઈયે સાવજ જેગ પચખાસિયા જાવ નિરાએ પત્રસાખિ : વિહં તિવિહેણ; ગણું,વાયાએ, કાણું ન કરમિ, ને કારમિ, ભંતે! પડિયામિ, નિદાગિરિ હામિ, અખાણું સિરામિ.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પરા પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઇચ્છામિ પત્તિમિ,એમે દેવસિએ,અયારે કએ,કાઇએ, વાઇએ, માસિ,ઉમુત્તો, કેમ્મુગે, અકસ્પે., અકરણિજતે, દુઝાએ, દુવિધિ - તિએ, અણુાયારે, અણિચ્છિઆવે,અસાવગપાઉગેા,નાણે, દસણે,ચરિત્તાચરિત્ત; સુએ, સામા એ તિહ્ં ગુત્તી, ચઉદ્ધૃ કસાયા,પચહમણુર્ યાણુ, તદ્ધ ગુણવયાણ ચણ્ડ સિક્ખાયાણ, આરસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ, જ ખડિ, જ વિરાહિઅ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં,
દેત્તુ સવ્વસિદ્દે, ધમ્માયરિએ અ સવ્વસાહૂ ૫; ઈચ્છામિ પબ્રિબિઉ,સાવગધભાઈ આરસ(૧). જે મેવયા આરે,નાણે તહદ સર્ણચરિત્તે અનુહુમા અ અરે! વા, ત નિર્દે ત` ચ ગરિહાસ (ર),દુવિહે પરિગનાં અ,સાવજો અહેવ અ આર બે, કારાવણે આ કારણે,પડિ સિચ્ય સન્ત્ (૩).જ અદ્મિ દિઐહિ,ચ િકસાએહિ અપ્રસન્થેહિાગણ વ દાસેણ વા ત નિર્દે તં ચ મહિામિ(૪), આગમણે નિગમણે, હાણે કમણે અણાભે ગે; અભિગે અનિઆગે, પડિએ દેસિઐ સવ્વ (૫).સકા કે ખ વિગિચ્છા,પસસ તહુ સથવા કુલિંગી; સમ્મસ ઇઆરે, પડિમે દેસિ સવ્વ (૬), છાય સમાર ંભે, પણે અ પયાવણે એ જે દેસા; અત્ત?! ચ
૧૬૦
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
પરા, ઉભયના ચેવ ત ન હૈં (૭). ૫ાંચણ્ડમચ્છુન્ત્રયાણ', ગુણયાણ એ તિહુબઆરે; સિક્ખાણ છ ચણ્ડુ, પરિક્રમે સિઅ સન્ત્ર (૮). પદ્ધમે અણુવ્વયશ્મિ, ચૂલગ પાણાઇનાવિરઇએ ચ્યારે અમસલ્યે. ઈલ્થ પમાયસગે ૯. વહ અધ વિચ્છેએ, અભારે ભત્તપાણવુ છેએ; પદમ વયંસઇઆરે, પદ્ધિએ દેસિ સવ્વ (૧૦). બીએ અણુવ્વામિ,પલિગઅલિઅત્રયવિર,આ ચરિઅમúસત્વે, ઇત્થમયપસ ગેણુ .(૧૧). સહુ સા રસદારે, એયુવએસે અ લેહું અ વયમ્સઇઆરે, દેને દેસિઅ સ (૧૨), ત એ ણુયામ્મ, સ્થૂલગપરસન્ગહરણવિરચારેઅમર્પસત્ઝ, ઇથ પખાયખસ ગેણુ (૧૩). તેના
ય
પમેળે, પદુિરુને વિગમણે આ કતુલ ફૂડમા, પશ્ચિમે દેસિય સજ્ગ (૧૪). ચત્યે અહ્યુમ્સ; નિચ્ચે પરદાણખણવિરઇ, આયાંરેઅપ્પસથે; અર્થે ખાસગે ૧૫) અપગહિ ઈત્તર, અણુ ગવિવાહતિઅણુરાગે; -- ઉત્થવસઇઆરે પએિ દેસિએ સવ્વુ , દત્તોઅણુવચ્ચે પંચમગ્નિ,આયઅિ સંસ્થમિ; પરિમાણપરિચ્છેએ, ઈથ માયપસ ગેણ, (૧૭, ધણધન્નખિત્તવo,રુપ્પભુવનેઅ કવિએ પરિઆ
૧
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ૫ - પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
દુએ ચચિ મહિમે દેસિ સરવે (૧૮). ગણ ઉપરિમા દિસા ઉર્ફ હે આ તિરિએ ચવુ સઈએલર : પદમ રાણવએ નિદ(૧૮) અજામિ આ મસા પર હલે અ ગંધમલે અ; હવભાગ પરિભ, બીયમિ પુણવએ નિંદ (૨૦). સચિત્ત પરિબ, અપલિ પોલિએ ચ આહારે તુચ્છસહિભખણયા,પડિમે દેસિસંસર્વ (૨૧). ઈંગાલી વણ સાડી, બેડી ફેડી સુવજજએ કમ્મ,વાણિજજ ચેવ દત, લખ રસ કેસ વિસવિસયં (૨૨). એવં ખુ જતપિલણ, કમ્મ નિહંછણું ચ દવદાણું: સરદહત લાયસોસ, અસાસં ચ વજિજજજ. (૨૩) સસ્થગિમુસલજગ, તણુક મતમૂલભેજ: દિને દવાવિએ વા, પડિમે દસિ સલ્વ. (૨). હાણવણવનગ, વિલેણે સદવર સબંધે વાસણઆભરણે, પરિમે -- સિએ સવ. (૨). કંદો કકુઇ, મહરિઅહિરણાગરિક દંડમિ, અણુએ, તઈઅણિએ નિર. (૨૬) તિહિ દુણિહાણે, અફવો નહા સ વિહાગ, સાખ અવિતહએ, પટએ સિખાઓએ રિજે, (). આણવાને પાત્ર છે. સ વે આ અમલક નેવે દેસાવગાસિએ, ઇ.એ સિકખાવએ નિંદ. (૨૮). સંથાચારવિહી, માય
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ ત્રિધિસહ
૧૩
તહ ચેવ ભૈયાએ એક પેસવહિ વિવીએ, તઇ એ સિકખાવએ નિ દે. (૨૩) સચિત્ત નિખિણ, પિહિણે વવસ મચ્છરે ચેવઃ કાલાઈખદાણે, ૨ઉત્થ સિક્ખાએ નિર્દે. (૩૦) સહિએસ અ દુહિએસ અ,જામે અસ જએવુ અણુક પા; ગેણ વ દાસેણ વ, ત નિ દેત ચગરિહામિ.(૩૧).સાસુ સવિભાગો,ન કએ તવચરણકરણજીનામુ; સંતે ફાસુઅદાણ,ત નિર્દે ત ચગરિહામિ (૩૨).ઇહલાએપરલાએ,જીવિઅખરણે આ આસ સપઆગે, પાંચવિહા અઇઆરે,મા મઝ હુજ મરણ તે(૩૩).કાએણુ અસ્સ,પડિમે વાઈ અસ્સ વાયાએ મસા માણસિઅલ્સ,સવ્વસ વાઈઆરસ(૩૪).વ દવયસાગરવેસુ,સન્ના કસાય ડ્રેસઃ ગુત્તીસુ અ મિઇસુ અ,જો અઇયારે! અ ત નિ દૈ.(૩૫).સમ્મદિšિ જીવ!,જઇ વહુ પાવ સમાયરે કિચિ,અપેસિ હેઈ મધ,જેણ ન નિષ્વસ' ભુ (૩૬)ત ષિ ડેિમ, સપ્તરિઆવ સત્તરણ ચ,ખિ... સઁવસામે,ગાહિવસુસિધ્મિએ વિજપ્તે, (૩૭) જહા વિસ' ફંગસ', તે વિસારચા;વિત હણ તન તેહિ, તે ત વ નિવિસ ૩૮,એસ અત્રિહકÄ,રાગદે સસમજ્જિા આવે અંતે એ નિ તે ખપ હણઇ મુસા આ.(૬) સંપાવે વ મણુ, આલે ઇ નિ દિએ ગુરૂસગાસે હે અરે ગ લહુએ,એ!હરિઅભ વભારહે! (૪૦).આવસ
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર એણે એએણ, સાવ જઇવિ બહુર હાઈકુખાણમંતકિરિ, કાહી અચિરણ કાલેણ. (૧) અલિ– રણા બહુવિહા,ન ચ સંભરિયા પરિક્રમણકાલે સલ
ઉત્તર, તે નિ દે ત ચ મરિહાસિ(૪૨).તસ ધમસકેવલિંપન્નતસ,Xઅભુએમિરાહણએવિઓનિ વિરાણાએ, તિવિહેણપતિ,વામિ જિગે ચઉવીસ . (૩)જાવતિ ચેઇઆઈ, ઉદે આ અહેબ તિરિઅલેએ આ સવાઈ તાઈ વદે,ઈહિ સંત તત્થ સંતાઈ.(૪)જાવંત કેવિ સાહુ,ભરાહેર મહાવિદેહે અ; સસિં તેસિં પણએ, તિવિતિદવિયાણું (૪૫).ચિરસંચિયપદવપણુસણું, ભવસાયસહસ્સહણીએચવીસજિવિણિગ્ગય હાઇ.લતુ મે દિઅહા.(૪૬). મમ મ ગલમરિહંતા, સિટ્ટા સહુ સુસંચધમે આ સન્મદિઃ દેવા.દિંતુ સમાહિં ૨ બેહિ ચ. (૭).પડિસિદ્ધાણ કરે છે. કિરણમ– કરગે પડમણું; સિહ આ તહાવિત્રીય પ– જણાએ એ. (૮). ખામેમિ સવજી, સર્વે જીવા ખરંતુ મેગિની મે સબૂએસમજ ન કેણઈ. (૯)એવમહું આલેઈનિ દિગર હિંદુ છિએ સર્ષા તિવિહેણ પણ્ડિતે, દ િ િચડેવસં. (પ)અત્રે ૪૩ મી ઘાથી “ભુરિડોમિ પદ કહેતાં ઉભા થઈને રસથવા જમણે પગ ઢીંચણ નીચે બેસાડી “ કિન્ત’ પર કરવું.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહુ
૧૬૫ “ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉજવણિજજાએ નિસહિઆએ મીએણવદરમિદેવસિસ આલેઈએ પડિતા, ઈછાકરેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! ખિ મુહપત્તિ પડિલેહ ? ઈચ્છ. કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી.
(વાંદણ બે દેવાં) ઇચ્છામિ ખમાસમણે વંદિઉંજાણિજજાએ નિસીઆિએ (૧) અણજાણહ મે મિઉગહે.નિસીહિ, “અહાકાય,કચ,સંફાસં”, ખમણિજજે ભકિલામ, અકિલતાણું. બહુસુભેણ બે પક વઈkત(૩)જત્તા મે.(૪)જવણિજજ ચ ભ?(૫).ખામેમિ ખમાસમછે: પાકિઅ વધુમ્મ (૬). આસિયાએ પતિ
મામિ ખમાસમણાણું, પખિઆએ,આસાયણએ, તિત્તીસનયરાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ,
મડાએ, વયદુડાએ,કાયદાએ,કેહાએ,માણાએ,માયાએ,
ભાએ સવકાલિઆએ, સમિછવયાએ, સર્વાધમાઈક્રમણએ, આસાયણએ, જે મે અઈઆરા કઓતસ્સ ખમાસમણા: પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણ વોસિરામિ. (૭)
બીજી વારનાં વાંદણાં ઇચ્છામિ ખમાસમણવંદિઉં જાવણિજજાએ નિસહિએ?(૧)અણુજાણહમે મિઉચ્ચહ(૨)નિસહિ, અહો, કાર્ય,કાય સંહાસ, ખમણિજો ભે! કિલામે,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અપકિલતાણું, બહુસુભેણ પ વઈકતો(૩) જનાબે (૪).જવણિજજ ચ ભે(૫).ખામેમિ ખમાસમણ પખિઍ વઈચ્છમ્મ, પરિક્રમામિ ખમાસમણાણું, પકિખઆએ, આસાયણએ, તિત્તીસગ્નયરાએ. જકિચિ મિચ્છાએ, મણક્કાએ, વયદુક્કડાએ, કાયદચ્છાએ,કેહાએ, માણુએ, માયાએ લેભાએ, સદ્ઘકાલિઆએ,સવમિછવયારાએ,સવઘમ્માઈક્રમણએ, આસાયણાએ,જે મે અઈયારો કો, તસ્સ ખમાસમણા પરિક્રમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. (૭).
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સંબુદ્ધા ખામણું અટિકઆહં અજિંતર પખિસું ખામેઉ? ખામેમિ પકિખઅં. પનરસ દિવસાણું, પનરસ રાઈ આ જ કિંચિ અપત્તિ, પરપતિ ભત્ત પાસે, વિણએ, આવચ્ચે, આલાવે. સંલાવે, ઉચાસણ, સમાગે, અંતરભાસાએ ઉવરિભાસાએ; જ કિંચિ અજઝ વિણયપરિહણ, સુહુમવા,બાયર વા,સુબ્બે જાણહ, અહં જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દઉં.
(ઉભા થઈ) છિકારેણ સંદિસહ ભગવન પકિખઅંઆલાઉ? ઈ ,આલેએમિ જે મે પખિએ અઈઆર કર્યો, કાઈએ, વાઈઓ માણસિઓ:ઉત્સવો ઉમ્મ,અ
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૬૭ ક, અકરણિજજે, દુજઝાઓ, વિચિતિઓ, અણયારો,અણિછિઅો,અસાવગપાઉંગે;નાણે દંસણે, ચરિત્તાચરિત્તે; સુએ,સામાઈએ હિંગુત્તીશું ચીહે કસાયાણું, પંચણહમણુવયાણ,તિરહું ગુણવયાણું, ઉન્હેં સિખાવયાણબારસવિહસ્સ, સાવગધમ્મસ જે ખંડિઅં, જ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! પખિ અતિચાર આલઉં? ઈચ્છ. એમ કહું પાક્ષિક અતિચાર કહેવા તે નીચે પ્રમાણે
[પાક્ષિક અતિચારી નામિ દંસણગ્મિ અ, ચરણસિ તવમિ તય વિરિચમિ આયરણે આયારો, ઈએ પંચહા ભણિયે.(૧) જ્ઞાનાચાર, દશનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વીર્યાચાર,એ પંચવિધ આચારમાંહિ અનેરા જે કોઈ અતિચારપક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર, જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય, તે સવિ હું મન,વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં. (૧)
અહિં, અમારી ડિકમણામાં-“ચમાસી દિવસમાં અને સંવછરી પડિકમામાં “સંવછરી દિવસમાંડી બોલવું એ પ્રમાણે દરેક ઠેકાણે સમજવું.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
તત્ર “જ્ઞાના” આઠ અતિચાર, કાલે વિણ બહુમાએ, ઉવહા તહેય નિહુવા, વજણ અર્થ તબએ,અવિદા નાણાયારો.(૧) શાનકાળા
ભ ગુડ નહી, અકાળે ભ, વિન–હીનરમીન-હીન ચોગ-ઉપધાન-હીન અનેરા કને ભણી
અને ગુરુ કહ્યદેવ–ગુરૂવાંદ,પરિમણ, સજઝાય કરતાં, ભણતાં, ગણતાં, ડો અક્ષર કાને માત્રાએ અધિકે છે. ભા ,સૂત્ર કહું કહ્યું,અર્થ કુડો કહ્યો.
ભચાં કહ્યાં.ભણીનેવિસર્યા,સાતમેં કાજો અણુઉર્યો, દાંડા અણપડિલેહે, વસ્તિ અણશે, અણપસે, અસજઝય જઝાયમાં શ્રી દશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત ગ , શ્રાવકતણે ધર્મો, સ્વવિરાવલિ, પડિઝમણાં ઉપદેશમાલા પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભયે ગયે , કાળ વેળા કાજે અણુઉદ્ધયે પઢ, જ્ઞાન–પગરણ–પાટી, પેથી, ઠવણી, કવલી, નવકારવાલી, સાપડા, સાપડી,દસ્તરી,વહી,લિયા પ્રમુખ પ્રત્યે પગલાગે,શુંક લાગ્યું ,થે કે કરી અક્ષરમાં જ, આશીસે ધર્યો, ને છતાં આહાર નીહાર કીધે. જ્ઞાનદ્રવ્ય ભક્ષતા ઉપેક્ષા કીધી.પ્રજ્ઞાપરાધેવિણા , વિણસતાંઉગે,છતીશકિતએ સાર-સંભાળ ન કીધી, જ્ઞાનવંત પ્રત્યે દ્વેષ મત્સર ચિંતવ્ય.અવજ્ઞા આશાતના કીધી.કોઇ પ્રત્યે ભણતાંગણતાં અંતરાય કીધે. આપણું
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ જાણપણાતા ગર્વ ચિંત. મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન,કેવળજ્ઞાનએ પંચવિધ જ્ઞાનતણ અસહણું કીધી,કોઈ તતડે બોબડો દેખી હસ્ય,વિતર્યો અન્યથા પ્રરૂપણ કીધી.જ્ઞાનાચારવ્રત વિષઈએ અને જે કોઇ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય,તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુ.(૧) દર્શનાચારે આડ અતિચાર,
નિસૅકિચનિષ્ઠખિય, નિબ્રિતિગિછા અમૂઢદિઠ અ,ઉવવૃહ થિરીકરણ, વછલ્લપભાવણે અર્ડ (૧) દેવ-ગુરૂ-ધર્મ તણે વિષે નિઃશંકપણ ન કીધું તથા એકાંતનિશ્ચયનકી ધર્મસંબંધીયા ફલતણે વિષે નિઃસંદેહ બુદ્ધિ ધરી નહીં. સાધુસાવીનાં મલમલીન ગાત્ર દેખી દુવંછાનિપજાવી, કુચારિત્રિયા દેખી ચારિત્રિયા ઉપર અભાવ હુઆ. મિથ્યાત્વીતણી પૂજા પ્રભાવના દેખી મૂઢદષ્ટિપણું કીધું. તથા સંઘમાંહે ગુણવંતતણી અનુપબૃહણ કીધી.અસ્થિરીકરણ,અવાત્સલ્ય,અપ્રીતિ, અભકિતનિપજાવી.અબહુમાન કીધું તથા દેવદ્રવ્ય,ગુરૂદ્રય,જ્ઞાનદ્રવ્ય, સાધારણદ્રવ્ય,ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞાપરાધે વિણઠ્યાં.વિ
સતાં ઉખ્યા,છતી શક્તિએ સાર સંભાળ ન કીધી. તથા સાધર્મિક સાથે કલહ કર્મબંધ કીધે.અતી, અષ્ટપડ,મુખકાશ,પાખે દેવપૂજા કીધી.બિંબપ્રત્યે વાસ
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પ`ચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
કુંપ,ધૂપધાણુ, કળશતણા હમકા લાગ્યા,બિમ હાથ થકી પાયું. ઉસાસ નિઃસાસ લાગ્યું. દેહરે ઉપાશ્રયે મશ્લેષ્માદિક લાલુ .દેહરા માંહે હાસ્ય,ખેલ, કૅલિ, તુહલ આહાર નિહાર કીધાં.પાન,સાપારી,નિવેદ ખાધાં. વણાયરિય હાથ થકી પાડ્યા; પડિલેહવા વિસાર્યા, જિનભને ચેારાશી આશાતના, ગુરૂગ્રણી પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હાય,ગુરૂવચન ‘તહત્તિ’ કરી પડિવન્યુ નહી,દર્શનાચાર વ્રત વિષઇએ અને જે કાઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ, સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હાય,તે સવિ હું મન,વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં....(ર),
ચારિત્રાચારે આ અતિચાર । પણિહાણ ક્લેગજીત્તો,પચહિ સમિઈ હિ તીહિ ગુન્નીહિ ;એસચરિત્તાયારા,અવિહા હાઇ નાયવા.(1)ઈર્ષ્યાસમિતિ ને અણુખેંચે હિંચા,ભાષાસમિતિ તે સાવધ વચન ખેલ્યા, એણાસમિતિ તે-તૃણુ,ડગલ, અન્ન,પાણી,અઋતુ લીધુ.આદાનભ ડમત્તનિ ખૈવણાસમિતિ તે-આસન, શયન, ઉપકરણ, માતરૂ' પ્રમુખ અણુપુજી જાલ ભૂમિકાએ મૂકયુ લીધું, પારિાપનિકાસમિતિ તે-મલ સૃ;શ્લેષ્માદિકઅણપુ જીવાકુલભૂમિકાએપરલ્યુ મનેાગુપ્તિ મનમાં આન્ત રૌદ્રધ્યાન થાયાં, વચન વિ સાવધ વચન મેલ્યા. કાયગુપ્તિ-શરીર
૧૭૦
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણુ વિધિસહ
૧૭૧
લેથું હલાવ્યુ, અણુયુ જે ખેડા એઅષ્ટપ્રવચન માતા તે, સાધુતણે અમે સદૈવ અને શ્રાવકતણે ધર્મ સામાયિક પાસડ લીધે,ફરી ગેરે પાળ્યાં નહી, ખંડણી વિરાધના હુઇ, ચારિત્રાચાર ત વિષઇએ અને જે કંઈ અતિચાર,પક્ષ દિવસમાંહે સૂક્ષ્મ બાદર વ્યણતાં અ જાણતાં હુએ હૈય, તે સદ્ધિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ, (૩)
વિશેષતઃ શ્રાવકતણે ધર્મે શ્રી સમ્યક્ત્વ મૂલ ખાર વ્રત, સમ્યક્ત્વતણા પાંચ અતિચાર !! સેકા કખ વિગિચ્છા॰ ॥ શકા-શ્રી અરિહંતતણા અળ,અતિશય, જ્ઞાનલક્ષ્મી,ગાંભીર્યાદિક ગુણ,શાશ્વતીપ્રતિમા,ચારિત્રિયાનાં ચારિત્ર,શ્રી જિન-વચન તણા સ ંદેહ કીધે, આકાંક્ષા-બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, ક્ષેત્રપાલ, ગાગા, આસપાલ,પાદરદેવતા,ગેાત્રદેવતા,ગ્રહપૂજા, વિનાયક, હનુમ ત,સુગ્રીવ,વાલી,નાહ,ઇત્યેવમાદિક દેશ,નગર, ગામ, ગાત્ર,નગરી,જીજીઆ,દેવ,દેહરાના પ્રભાવદેખી રાગ આતંક કષ્ટ આવ્યે હિલેાક પરલેાકાથે પૂજ્ગ્યા, માન્યા,સિદ્ધ વિનાયક જીરાઊલાને માન્યુ -ઇન્ગ્યુ, મૌદ્ધ-સાંખ્યાદિક સન્યાસી,ભરડા,ભગત,લિંગિયા, જોગીયા, જોગી,દરવેશ, અનેરા દર્શનીયા તણેા કષ્ટ, મત્ર,ચમત્કારદેખી,પરમાર્થ જાણ્યા વિના ભૂલાવ્યા, માઘા, કુશાસ્ત્ર શીખ્યાં,સાંભળ્યાં, શ્રાદ્ધ, સંવત્સર,
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર હાળી, બળેવ, માહિ પૂનમ, અજા–પો, પ્રેતબીજ, ગૌરીત્રીજ,વિનાયક-ચોથ,નાગપંચમી,ઝીલણુ-છઠ્ઠી, સીલ-સાતમી,ધ્રુવ આઠમી નૌલી નવમી,અહવા દશમી, વ્રત-અગ્યારશી, વત્સ-બારશી.ધન-તેરશી, અનંત ચઉદશી,અમાવાસ્યા,આદિત્યવાર, ઉત્તરાયણ નેવેધ કીધાં. નવોદક, ચાગ ભગ, ઉતારણ કીધાં કરાવ્યાં, અનુમોઘાં, પીંપલે પાણી ઘાલ્યાંલાવ્યાં; ઘર બાહિર ક્ષેત્રે, ખલે, કુવે, તળાવ,નદીએ, દ્રહે, વાવીએ, સમુદ્ર, કેડે, પુન્ય-હેતુ સ્નાન કીધાં કરાવ્યાં અનુમધાં, દાન દીધાં. ગ્રહણ, શનિશ્ચર, મહા માસે નવરાત્રી ન્હાયાંઅજાણનાં થાપ્યાં અનેરાઇવ્રતત્રલોકીધાં કરાવ્યાં “વિતિગિચ્છા ધર્મ સંબંધીય ફલતણે વિષે સંદેહ કીધે. જિન, અરિહંત ધર્મના આગાર,વિશ્વોપકારસાગર, મોક્ષમાર્ગના દાતાર ઈસ્યા.ગુણભણી, ન માન્યા. ન પૂજ્યા. મહાસતી, મહાત્માની ઈહલેક-પરલોક સંબંધીયાં ભેગવાંછિત પૂજા કીધી.રોગ,આંતક, કષ્ટ આચ્ચે ખીણ વચન ભાગ માન્યા, મહાત્માના ભાત, પાણી.મલ શાભાણી નિંદા કીધી. કુચારિત્રિયા દેખી ચારિત્રિયા ઉપર કુભાવ હુઆ.
મિથ્યાત્વી તણી પૂજા પ્રભાવના દેખી પ્રશંસા કીધી, પ્રીતિ માંડી, દાક્ષિણ્ય લગે તેહને ધર્મમાન્ય,કીધાશ્રી સમ્યકત્વ વ્રત-વિષઈઓ અને જે કોઈ અતિચાર,મક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૭૩ બાદર જાણતા અજાણતાં હુઆ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્ય મિચ્છામિ દુક્કડં.(૧). પહેલેસૂલ પ્રાણાતિપાત-વિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર છે વહબંધ-છવિઓએ૦(૧)દ્વિપદ ચતુપદ પ્રત્યે રીસવશે ગાઢ ઘાવ ચાલ્યા ગાદે બંધને બાંવ્યો,અધિક ભાર ઘાલ્યો,નિલંછન કર્મ કીધાં,ચારા પાણી તણી વેળાએ સાર સંભાળ ન કીધી, લેહણે દેહણે કિહી પ્રત્યે લંઘાવ્યા, તેણે ભૂખે આપણે જમ્યા, ક રહી મરા, બંદીખાને ઘલાવ્યો, સન્યા ધાન્ય તાવડે નાંખ્યાં,દળાવ્યાં.ભરડાવ્યાં, શોધી નવાવર્યા, ઇંધણ, છાણાં અણશેવ્યાં બાળ્યાં, તે માંહિ સાપ, વિંછી, ખજુરા, સાવલા, માંડ, જુઆ, ગિગડા, સાહતા મુઆ, દુહવ્યા, રૂડે સ્થાનકે ન મૂક્યા, કીડી, માડી ધીમેલ,કાતરા ચડેલ પતંગીયા,દેડકાં,અલસીમાં ઈયલ, કુંતા, ડાંસ, મસા, મગતરા, માખી, તીડ પ્રમુખ જીવ વિણ ડા.માળા હલાવતાંચલાવતા-પંખી,ચકલા કાગ તણાં ઇંડાં ફાડ્યા અનેરા કે દિયાદિક છત્ર વિણાસ્યા, ચાંપ્યા, દુહવ્યા, કાંઈ હલાવતાં, ચલાવતા, પાણી છાંટતાં અનેરા કાંઈકામકાજ કરતાં નિદાસપણું કીધું, જીવરક્ષા સડી ન કીધી,સંખારા સુકવ્યો, ગલકું ન કીધું,અળગણ પાણી વાપર્યું, ડીં જય ન કીધી,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
અગગણ પાણીએ ઝીલ્યા.લગી ધાયાં.ખાટલા તાવડે નાખ્યા, ઝાટકયો, જીવાકુલ ભૂમિ લીપી, વાશી ગાર રાખી, દલણે, ખાંડણે,લી પગે રૂડી જયણા ન કીધી. આમ-ચઢશના નિયમ ભાંગ્યા,ભ્રુણી કરાવી પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણત્ર વિશ્વએ અને જે કા અતિચાર,પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ આદર જાણતાં અન્નણતાં હુંચ્યા હાય,તે સત્નિ હુ મન,વચન,કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (1)
બીજે સ્થૂલ-મૃષાવાદ-વિરમણવ્રતે પાંચ અતિચાર !! સહસા રહસ્સેદારે 1સસાત્કારે કુદ્ધિ પ્રત્યે અનુગતું લ-અભ્યાખ્યાન દીધુ.સ્વદાર!-મત્રભેદ ફીયા,અનેરા ગુણહીને! માત્ર આલેાચ માં પ્રકાÀા, કણહીને અનથ પાડવા કુંડી બુદ્ધિ દીધી, ફંડે લેખ લખ્યા. ક્રૂડી સાખ ભરી,ચા-માલા કીધા,કન્યા, ગૌ, દાર, ભૂનિસ બધી લેહણે દેડુણે વ્યવસાયે વાદ વટવાડ કરતાં મટકું જીરું મેલ્યા, હાથ-પગ-તણી ગાળ દીધી, કડા મેાડચા, અમ વચન બાલ્યા ખરે જે સ્થૂલ-જીપાવાદ-વિરમ વ્રત વિષ એ. અને જે કાઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાં િમ આદર જાણતા અજાણતાં હુએ હે,ને સાવ હુ મન, વચન, કાપુએ કરી તસ મિચ્છામિ દુક્કડં. (૨).
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૭૫
બીજે સ્થલ-અદત્તાદાન-વિરમણવ્રત પાંચ અતિચાર છે તેનાહડપગે. (૧) ઘર,બાહિર, ક્ષેત્ર,ખલે પરાઈ વસ્તુ અણમોકલી લીધી, વાવરી, ચેરાઈ વસ્તુ વહેકરી,ચાર ધાડપ્રત્યે સંકેત કીધે, તેહને સંબલ દીધું, તેહની વસ્તુ લીધી, વિરૂદ્ધ રાજ્યાતિકમ કીધો, નવા પુરાણ, સહસ,વિરસ, સજીવ-નિર્જીવ વસ્તુના ભેલસંમેલ કીધાં, ફૂડે કાટલે, તોલે, માને, મારે વહાર્યા, દાણચોરી કીધી, કુણહીને લેખે વરસ્યો, સાટે લાંચ લીધી, જ્હો કરો કાઢયે, વિશ્વાસઘાત કીધો, પરવંચના કીધી, પાસંગ કૂડાં કીધાં, દાંડી ચઢાવી, લહકે ત્રહકે કડાં કાટલાં,માનમાપાં કીધાં, માતાપિતા, પુત્ર, મિત્ર, કલત્ર વંચી કુણહિને દીધું, જુદી ગાંઠ કીધી, થાપણુએલવી,કુણહિને લેખે પલેખે ભૂલવ્યું ૫ડી વસ્તુ એલવી લીધી છે. ત્રીજે સ્થલ અદત્તાદાન-વિરમણવ્રત વિષઓ અને જે કોઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ, સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય,સવિતું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. (૩)
ચોથે સ્થલ-સ્વદારા-સંતેષ,પરસ્ત્રી-ગમન વિરમ-તે પાંચ અતિચાર.અપરિગ્દહિયા–ઈત્તર (૪). અપરિગ્રહીતાગમન, વિરપરિગ્રહીતાગમન કીધું,વિધવા, વેશ્યા, પરસ્ત્રી,કુલાંગના,સ્વદારા શેકતણે વિષે
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર દટિ–વિપસ કીધો, સરાગ વચન બોલ્યા. આઠમ ચઉદશ અનેરી પર્વતિથિના નિયમ લઈ ભાગ્યા; ઘરઘરણ કીધાં કરાવ્યાં,વર-વહુ વખાણ્યાં,કવિકપ ચિંતવ્યો, અનંગક્રીડા કીધી સ્ત્રીનાં અંગોપાંગનિરખ્યાં, પરાયા વિવાહ જોયા,ઢિગલાં ઢિંગલી પરણાવ્યાં,કામ ભગતણે વિષે તીવ્ર અભિલાષ કીધો,અતિક્રમ,વ્યતિક્રમ,અતિચાર,અનાચાર.સુહણે સ્વપ્નાંતરે હુઆ,કુસ્વનલાવ્યાં,નટ,વિટ રત્રીશું હાંસુ કીધું સ્થૂલસ્વ-દારા–સંતોષ,-પરસ્ત્રીગમનવિરમણવ્રતવિષઈએ અને જે કઈઅતિચાર,પક્ષદિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.(૪)
પાંચમે સ્થલ-પરિગ્રહ-પરિમાણવ્રતે પાંચ અતિચારા ધણ–ધન્ન-ખિત્તવત્થ માધન, ધાન્ય,ક્ષેત્ર,વાસ્તુ, રુખ્ય, સુવર્ણ, કુમ,દ્વિપદ, ચતુષ્પદ એ નવવિધ પરિગ્રહતણા નિયમ ઉપરાંત વૃદ્ધિ દેખી, મૂછ લગે સં– ક્ષેપ ન કીધો, માતા, પિતા, પુત્ર, સ્ત્રીતણે લેખે કર, પરિગ્રહ પરિમાણ લીધું નહિ,લઈને પઢિયું નહિ, પઢવું વિચાર્યું. અલીધું મેલ્યુ, નિયમ વિસર્યા પાંચમે ચલ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત વિષઈએ અને જે કોઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૭૭ અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (૫)
છ દિમ્ પરિમાણ વ્રત પાંચ અતિચાર છે ગમગુસ્સ ઉપરિમાણે ઉર્વ-દિશિ, અધોદિશિ, તિર્યંગદિશિએ જાવા આવવા તણું નિયમ લઈ ભાંગ્યાં, અનાભોગે વિસ્મૃત લગે અધિક ભૂમિ ગયા, પાઠવણ આઘી પાછી મોકલી,વહાણ-વ્યવસાય કીધો,વર્ષાકાલે ગામતરૂં કીધું ભૂમિકા એક ગમા સંક્ષેપી,બીજી મા વધારી છે. છઠે દિગ-પરિમાણવ્રત વિષઈએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. (૬)
સાતમે ભેગપભોગ-વિરમણવ્રતે ભેજન આ. શ્રયી પાંચ અતિચાર અને કર્મ હુંતી પંદર અતિચાર, એવં વીશ અતિચાર સચિત્તે પડિબદ્ધ. સચિત્ત નિયમ લીધે અધિક સચિત્ત લીધું ! અપકુવાહાર, દુપટ્વાહાર, તુછૌષધિતણું ભક્ષણ કીધુ. એલા, ઉંબી, પપાપડી ખાધાં.
સચિત્ત-દશ્વવિગઈ-વાહ-તંબેલ વO-કુમુમસુવાહણ-સાયણ-વિલેણ,ખંભદિસિન્હાણુભત્તસુ.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૮
શ્રી પ`ચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
(૧).એ ચૌદ નિયમદિનગત,રાત્રિગત લીધા નહી,લઇને ભાંગ્યા. બાવીશ અભક્ષ્ય, ખત્રીશ અનંતકાય માંહિ આદુ, મૂલા,ગાજર,પિંડ,પિડાલ,કચૂરે,સૂરણ,કુણી આંબલી, ગલા વાધરડાં ખાધાં. વાશી કોલ, પેાલી રેટલી, ત્રણ દિવસનુ આદન લીધું,નવુ મહુડાં, માખણુ,માટી, વે ગણુ,પીલુ, પીચુ',૫ પાટા, વિષ, હિમ, કરહા,વાલવડાં,અજાણ્યા ફલ,ટિ ખરૂ ગુંદાં મહેાર મેળ અથાણુ, આમ્બલબાર,કાચું મીઠું, તિલ,ખસખસ, કેડેિ અડાં ખાધાં,રાત્રિભાજન કીધાં,લગભગ વેળાએ વાળું કીધું,દિવસ વિણ ઊગે શીરાવ્યા,તથા કતઃ ૫ત્તર કર્માદાનઃ ઇંગાલકમ્મે,વણુકમ્મે, સાહિ-કમ્મે, ભાડિકન્મે,ફાડીકમ્મે, એ પાંચક ! દત-વાણિજ્ય, લક્ષ-વાણિજ્ય,રસ-વાણિજ્ય, કૈસ વાણિજ્ય, વિષવાણિજ્ય,એ પાંચ વાણિજ્ય જ તપિલુણકન્મે,નિલ’છણુકમ્મુ, દવગ્મિદાવયા, સરદહતલાય સાસણ્યા, અસઈ પાસયા, એ પાંચ સામાન્ય એ પાંચ કમ્મ, પાંચ વાણિજ્ય પાંચસામાન્ય,એવ પન્નર કર્માદાન મહુસાવદ્ય મહાર ભ,રાંગણ,લીહાલા,કરાવ્યાં,ઇંટનિભાા પચાવ્યા,ધાણી,ચણા,પાન્નકરી વેચ્યા,વાશી માખણ તવાવ્યાં,તિલ વહાર્યા,ફાગણ માસ ઉપરાંત રાખ્યા દલીદા કીધા.અ ગીડા કરાવ્યા, શ્વાન, બિલાડા,સુડા,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૧૭૯
સાલહી પાછ્યા,અનેરા જે કાંઇ બહુ સાવધ ખર-કર્મીદિક સમાચર્યાં, વાશી ગાર રાખી, લીપણે, ગુ પણે, મહાર ભકીધા,અણુરોાયા ચુલા સંભ્રુકયા. ઘી, તેલ, ગે.મેં છાશતણાં ભાજન ઉઘાડાં મૂકયાં,તે મહિમાખી, કુંતિ,ઉદર, ગાાલી પડી,કીડી ચડી, તેની જયણા ન કીધી. સાતમે ભેગાપભેગ-વિરમણવ્રત વિષ આ અનેરે જે કાઈ અતિચાર, પક્ષ દિવસમાંહિ, બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હૈાય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ....(૩).
મ
આમેઅન-દ-વિરમણ-વ્રતે પાંચ મતિચાર । ક તપેલુફ્ફઇએનાક દૂષ્પ લગે વિટ-ચેષ્ટા,હાસ્ય,ખેલ, કુલ કીધાં.પુરૂષ સ્ત્રીના હાવભાવ, રૂપગાર, વિષચરસ વખાણ્યા,રાજકથા,ભક્તકથા, દેશકથા,સ્ત્રીકથા કીધી,પરાછતાંતકીધી,તથા પશુન્યપણ કીધું, આ રૌદ્રધ્યાન વ્યાયાં,ખાંડા,કટાર,કાશ,કુહાડા,રથ,ખલ, મુરાલ, અગ્નિ, ઘર ટી,નિસાહે,દાતરડાં પ્રમુખ અધિકરણ મેલી,દાક્ષિણ્ય લગે માંગ્યાં,આપ્યાં, પાયે દેશ દીલે,અષ્ટમી ચતુર્દશીએ ખાંડવા,દળવાતા નિયમ ભાંગ્યા,મુખર પણા લગેઅસ અબ્દ વાકય ખેલ્યા,પ્રમાદાચરણ સેવ્યાં,અધેાલે,નાહણે, દાતણે પગાણે, ખેલ પાણી તેલ છાંટયાં, ઝીલણે ઝીલ્યા, જુગટે રમ્યા,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦
શ્રી પચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
હું ચાલે હિચ્યા.નાટક પ્રેક્ષણક તૈયાં,કણ,કુવસ્તુ,દાર લેવરાવ્યાં,કશ વચન ખેલ્યા, આક્રોશ કીધા, અબૅલા લીધા,કરકડા મેાયા,મચ્છર ધર્યાં,સ ભેટ લગાડયા,શ્રાપ દીધા, ભેંસા,સાંઢ,હુડુ,કુકડા,શ્વાનાદિક ઝુઝાર્યાં,ઝુઝતા જોયા,ખાદિ લગે અદેખાઇ ચિતની, માટી,મીઠું,કણ કપાશીયા,કાજવિણ ચાંપ્યા,તે ઉપર ખેડા,આલી વનસ્પતિ ખુ દી,સૂઇ,શસ્ત્રાદિક નીપજાવ્યા, ઘણી નિદ્રા કીધી,રાગ દ્વેષ લગે એકને ઋદ્ધિ પરિવાર વાંછી,એકને મૃત્યુહાનિ વાંછી!! આઠમે અનથ -દંડવિરમણવ્રત વિષઇએ અને જેકાઇ અતિચાર,પક્ષ દિવસમાંહિ સૂફમ આદર જાણતા અજાણતા હુઆ હેય, તે સવિ હું મન,વચન,કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુ''.(૮).
નવમે સામાયિક વ્રતે પાંચ અતિચાર । તિવિડે ૬પણિહાણેના સામાયિક લીધે મને આટ્ટ દેહટ્ટ ચિ - તવ્યુ,સાધુ વચન માલ્યા,શરીર અણુપડિલેહલા વ્યું,છતી વેળાએ સામાયિક ન લીધું,સામાયિક લઇ ઉઘાડે મુખે મેલ્યા, ધ આવી, વાત વિકળા ચરવણી ચિંતા કીધી, વીજ, દીવા તણી ઉહિ હુઇ, કણ, કપાશીયા,નાટી,મીઠું,ખડી,ધાવડી, અરણેટા, પાષાણ પ્રમુખ ચાંપ્યા.પાણી,નીલ, કુલ,સેવાલ, હરિય-પ્રાય,
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૮૧
બીય–ાય ઈત્યાદિક આભડયાં, સ્ત્રી-તિર્યંચ તણા નિરંતર પરસ્પર સંઘટ્ટ હુઆ, મુહપત્તિએ સંવટ્ટી, સામાચિક અણપૂગ્યું પાયું, પારવું વિસાયું નવમે સામાયિક વ્રત વિષઇએ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ–માંહિ, સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હાય,તે સવિ હું મન,વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (૯).
દશમે દેશાવગાશિક વ્રતે પાંચ અતિચાર,આણવણે પેસવણ૦ આણવણુપગે, સિવણ પગે,સદાણુવાઈરૂવાણુવાઈબહિયાપુગ્ગલ પખવે. નિયમિત ભૂમિકામાંહિં બાહેરથી કાંઈ અણાવ્યું,આપણુ કહે થકી બાહર કાંઈકહ્યું, અથવા રૂપ દેખાડી,કાંકરોનાખી, સાદ કરી આપણ પણું છતું જણાવ્યું દશમે દેશાવગશિકત્રત વિષઈએ અને જે કોઈ અતિચાર,પક્ષ દિવસ માંહિ, સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ. (૧૦)
અગિયારમે પૌષધોપવાસ વ્રતે પાંચ અતિચાર-સંથાસચ્ચારવિહિનાઅપડિલેહિય,દુપડિલેહિય સઝાસંથાએ, અપડિલેહિય દુખડિલેહિય ઉચ્ચાર-પાસ
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પોંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૧૮૨
વણ-ભૂમિ । યે!સહ લીધે સંથારાતણી ભૂમિ ન પુજી, માહિરાં લહુડાં વડાંપ્થ ડિલ દિવસે સેવ્યાં નહિ, દિલેલાં નહીં, સાતરૂ અણુપુ ન્યુ હલાવ્યું, અણુયુ છ ભૂમિકાએ પરડવ્યું,પરડવતાં અણુાહ જસુહે’ ન કહ્યો. યોધશાળામાંહિ પેસતાં નસીહિ નિસરતાં આવસહિ’ વાર ત્રણ ભણી નહિ,પુઢવી, અર્, તે, વાઉ, વનસ્પતિ,ત્રસકાયતણા સટ્ટ,પરિતાપ,ઉપદ્રવ હુઆ,સથારા-પેારિસિતા વિધિ ભણવા વિસા, ધારિસીમાંહિઉધ્યા,અવિષે સંથારા પાથર્યા,પારણાદિકતણી ચિંતા કીધી,કાલવેલાએ દેવ નવાંધા,પડિ મધુ ન કીધુ,પેાસહ રઅસુરા લીધા, સવેરેા પાર્યાં, પર્વતીથે પેાસડુ લીધા નહિ !! અગ્યારમેપૌષધાપવાસવ્રત વિષઇએ અનેરે જે કાઇ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હાય,તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુ,(૧૧),
મારને અતિથિ-સ વિભાગ ત્રતે પાંચ અતિચાર !! સચિત્તે નિવિણેના સચિત્ત વસ્તુ હેટ ઉપર છતાં ૧. લઘુનીતિ-પેશાખ અને વડીનીતિ–ઝાડા એ બન્નેન જગ્યા ૨. મેડા. ૩. વહેલે.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૮૩ મહાભાઇ મહાસતી પ્રત્યે અસૂઝતું દાન દીધું, દેવાની બુદ્ધ સૂઝતું ફેડી સૂઝતું કીધું, પરાયું ફેડી આપણું કીધું, અણદેવાની બુદ્ધ સૂઝતું કેડી અસૂઝતું કીધું, અણું કેડી પરયું કીધું , વહારવાળા ટળી રહ્યા. સર કરી મહાત્મા તેડયા, મત્સર ધરી દાન દીધું, ગુણવંત આવ્યે ભક્તિ ન સાચવી, છતી શકિતઓ સ્વામીવાત્સલ્ય ન કીધું, અનેરા ધર્મક્ષેત્ર સીદાતા છતી શકિતએ ઉધર્યા નહિ. દીન ક્ષીણ પ્રત્યે અનુકંપાદાન ન દીધું છે બારમે અતિથિ-સંવિભાગ વ્રત વિષઈએ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદરે જાણતા અજાણતાં હુએ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુર્ડ (૧૨).
સંલેષણ તણા પાંચ અતિચાર, ઈહલોએ પરલોએ ઈહલેગાસંસપગે, પરલગાસંસપગે, જીવિઆસંસપઓગે,મરણસંસપગે,કામગાસંસપાઈહલેકે ધર્મના પ્રભાવ લગે રાજઋદ્ધિ સુખ, સૌભાગ્ય, પરિવારવાંછા,પરલોકે દેવ, દેવેન્દ્ર, વિદ્યાઘર ચકરતી તી પદવી વાંછી, સુખ આવ્યું જીવિ
૬ સ હુ - માવીને ન ખપે તેવું–અશુદ્ધ ૨. આઘાપ છા ગયા ૩. નિર્ધ ન ૪. દુઃખી.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૪
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર તવ્ય વાંછયું, દુઃખ આવ્યે મરણ વાંછયું, કામગતણી વાંછા કીધી. સંલેષણા વ્રત વિષઈએ અનેરા જે કે અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. (૧૩).
તપાચાર બાર ભેદ,છ બાહ્ય છઅભ્યતા અણુસણુ મુણાઅરિઆ અણસણ ભણી ઉપવાસ વિશેષ પર્વતિથે છતી શક્તિએ કીધો નહીં, ઊદરી વ્રત તે કેળિયા પાંચ સાત ઉભું રહ્મા નહીં, વૃત્તિ સંક્ષેપ તે દ્રવ્ય ભણી સર્વ વસ્તુઓનો સંક્ષેપ કીધો નહીં, રસત્યાગ તે વિગયત્યાગન કીધો કાયક્લેશ લોચાદિક કષ્ટ સહન કર્યા નહીં.લીનતા-અંગોપાંગ સંકેચી રાખ્યાં નહી,પચ્ચકખાણ ભાંગ્યાં, પાટલે ડગડગતો કે નહીં, ગંઠસી,પોરિસિં, સાઢપોરિસિ પુરિમ,એકાસશું બેઆસણું નીતિ આયંબિલ પ્રમુખ પચ્ચખાણુ પાર વિસાયું, બેસતાં નવકાર ન ભ, ઉઠતાં પશ્ચકખાણ કરવું વિચાર્યું. ગંઠસીયું ભાંગ્યું, નીવિ,
આંબિલ, ઉપવાસાદિક તપ કરી કાચું પાણી પીધું, વમન હુએ બાહ્ય તપ વિષઈએ અનેરા જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ સૂમ બાદર જાણતા અજાણતાં હુએ હોય, તે સવિ હું મન, વચન,
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૫
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ (૧૪)
અત્યંતર તપ પાયછિત્ત વિણવા મનશુદ્ધ ગુરૂકહે આલેઅલીધી નહીં,ગુરૂદત્ત-પ્રાયશ્ચિત્તતપ લેખાધે પહોંચાડ્યો નહિં,દેવગુરુ સંવ, સાહલ્મિ પ્રત્યે વિનય સાચ નહિં ,બાલ,ઢ,ગ્લાન તપસ્વી પ્રમુખનું વૈયાવચ્ચ ન કીધું. વાચના, પૂછના, પરાવર્તન, અનુપ્રેક્ષા, ધર્મકથા લક્ષણએ પંચવિધ સ્વાધ્યાય ન કીધે ધર્મધ્યાન શુકલધ્યાન ન વ્યાયાં,આર્તા – ધ્યાન રોદ્રધ્યાન થાય. કર્મક્ષય-નિમિતે લેગસ્ટ દશ-વીશનો કાઉસ્સગ્ન ન કીધા અત્યંતર તપ વિજઈએ અને જે કાઈઅતિચાપક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક (૧૫).
વીર્યાચારના ત્રણ અતિચાર અગિહિઅબલવિરિપઢવે,ગુણવે,વિનય,યાવચ્ચદેવપૂજ, સા
માયિક પોસહદાન, શીલ, તપ,ભાવનાદિક ધર્મકૃત્યને વિષે મન વચન કાયાણું છતું મળતું વીર્ય ગોપવ્યું. રૂડાં પચાંગ ખમાસમણ ન દીધાં. વાંદણાતણ ૧ ઈન્ટ અને શરીરની શક્તિ. ૨. આત્માની શક્તિ.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર આવર્ત વિધિ સાચવ્યા નહીં. અન્યચિત્તનિરાદરપણે બેઠા, ઉતાવળું દેવવંદન, પડિકામણું કીધું. વીર્યાચાર વિષઈએ અનેરા જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ સૂક્ષ્મ બદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હાય, તે સવ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કે (૧૬).
નાણુઈઅઠપવય સન્મસંહણપણપરકમ્મસુ બારસતપવિરિ અતિગંચકવીસંસય અઈચારાના પડિસિદ્ધાણં કરણે - જે પ્રતિષેધ અભક્ષ્ય, અનંતકાય, બહુબીજ-ભક્ષણ, મહાભ પરિગ્રહાદિક કીધાં. જીવાજીવાદિક સૂમ વિચાર સદહ્યા નહીં, આપણી કુમતિ લગે ઉસૂત્ર પ્રાણી કીધી.તથાપ્રાણાતિપાત,મૃષાવાદ, અદત્તાદાન,મૈથુન, પરિગ્રહ,ક્રોધ, માન,માયા, લોભ, રાગદ્વેષ,કલહ, અભ્યાખ્યાન, પશુન્ય, રતિ-અરતિ,
૧ શૂન્ય ચિત્તે
જ્ઞાનાદિના એટલે જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર અને ચારિત્રાચારના આઠ આઠ, તે (૨૪), પ્રત્યેક વ્રતના એટલે શ્રાવકના બાર વ્રતના દરેકના પાંચ પાંચ, તે (૬૦), સમ્યક્ત્વ અને સંલેષણાના પાંચ પાંચ, તે (૧૦),કર્માદાનના (૧૫),પાચારના (૧૨)અને વીર્યાચારના (૩) એમ સર્વ મળી ૧૨૪ અતિચાર.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૮૭ પર–પરિવાદ, માયા મૃષાવાદ, મિથ્યાત્વા એ અઢાર પોપનિક કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમધાં હાય; દિનકૃત્ય પ્રતિકમણ,વિનય,વૈયાવચ્ચ ન કીધાં.અને જે કાંઈ વીતરાગની આશા-વિરૂદ્ધ કીધું, કરાવ્યું, અનુમાઁ હેય, ૧ ચિહું પ્રકારમાંહે અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ, ભાદર જાણતા અજાણતા હુએ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુકડ. (૧૩) શ્રાવકના–પી-(ચામાસી–સંવછરી)
અતિચાર સમાપ્ત
૧. પ્રતિષિદ્ધ વસ્તુનું કરવું. ૨ કરવા ચોગ્ય અનુષ્ઠાનનું ન કરવું. ૩ વીતરાગના વચનની અશ્રદ્ધા કરવી અને ૪ વિપરીત પ્રરૂપણ કરવી એ ચાર પ્રકાર.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર એવંકારે શ્રાવકતણે ધર્મ શ્રી સમ્યકત્વમૂલ બાર વ્રત એક એવીસ અતિચાર માંહિ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષદિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (કહી)
સવ્વસ્સવિ, પખિય દુચિંતિ,દુભાસિસ, દુચ્ચિઅિ, ઈછાકારેણ સંદિસહ-ભગવન્! ઈછે. તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. (કહી)
ઈચ્છકારી ભગવન પસાય કરી પેખિત પ્રસાદ કરશોજી,ગુરૂજી હોય તો તે કહે, નહીં તો પોતે નીચે પ્રમાણે કહે.
ચઉઘેણું, એક ઉપવાસ,બે આયંબિલ, ત્રણ નિવિ, ચાર એકાસણાં, આઠ બેસણાં,બે હાર સજઝાય, યથાશક્તિ તપ કરી પહોંચાડજો.
જે ઉપર પ્રમાણે તક (પ્રવેશ) યે હેય તો “પઈડિઓ” કહીએ, કરવાનું હોય તો “તહતિ” કહીએ અને ન કરવો હોય તો મૌન રહેવું.
(વાંદણુ બે દેવાં ) ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિએ (૧) અણુજાણહ મે મિઉગહે. નિ
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૧૮૯
સીહિ,
અ...હા,કા...ય',કા...ય-સફાસ’,” ખમણિજો,ભે કિલામે,અપકિલ તાણુ,મહુસુભેણુ બે ! પક્ષા વઇ તેા ? (૩), જત્તા ભે? (૪), જ...વ..ણિ ૪ ચ ભે! (૫).ખામેમિ,ખમાસમણા! ખિએ વઇૐન્મ (૬), આવસ્સિઆએપડિમામિ ખમાસમણાણું, પિòઆએ,આસાયણાએ,તિત્તીસન્નયરાએ જ કિંચિ મિચ્છાએ, મદુડાએ, વયદુાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ,માણાએ,માયાએ,લાભાએ, સબ્વકાલિઆએ, સવમિચ્છાવયારાએ, સવધમ્માઈક્રમાણુએ, આસા ચણાએ, જો મે અઇઆરેા કએ, તસ્સ ખમાસમણા! પડિમામિ,નિ દામિ,ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરામિ
ખીજી વારનાં વાંદાં
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા !વંઢિાવણિજાએ નિસીહિઆએ(1) અણુજાહ મે મિઉગ્ગહ (ર)નિસીહિ, અહેા-કાય-કાય–સફાસ,ખમણિએ બે ! કિલામે, અકિલ તાણુ બહુસુભેણ બે ! પક્ષે વઇ તે (૩) જત્તા ભે! (૪).જવણિજ ચ ભે! (૫).ખામેમિ ખમાસમણા ! પિપ્પુ વઇક્કમ્મ, પરિક્રમામિ ખમાસમાણુ, પિòઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસન્નચરાએ,જ કિંચિ મિચ્છાએ, મણદુક્કડાએ, વયડાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લા
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ભાએ,સબ્વકાલિ આએ,સમિસ્કેવયારાએ,સબ્ય માઇક્રમણા,સાયણાએ,જે તે અઇચારા ક, તસ્સ ખમાસણા ! પરિમામિ, નિદાન, ગરિહાનિ, અય્યાણ વેસિરાપ્તિ. (૭).
૧૯૦
ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન પત્તેય ખામણેણ અ શ્રુšિએસિ અબ્સિતર પòિચ્ય ખામે ?‘ઈચ્છ', ખામેમિ પિક્ષ (એકપક્ષાણુ) પનરદિવસાણું, ધનરસ રાઈઆણ,જ કિંચિ અપત્તિ,પરપત્તિઅ', ભત્તે, પાળે, વિએ,વૈયાવચ્ચે, આલાવે, સલાવે,ઉ આાસણે,સમાસણે, અંતરભાસાએ, ઉવિભાસાએ, જકિ ચિ મઝ વિચ-પરિહીણ સહુમાં વા ખાચર વા, તુર્ભે હુ મહ` ન જાણામિ તસ્સ મિચ્છામિ દુષ્કર સકલ સંબંને મિચ્છામિ દુક્કડ
(વાંઢણાં એ દેવાં )
+
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! દિ` નવણિજજાએ નિસીહિએ.1.અણુજાણહ મે મિગ્ગહર.નિસીહિ, ‘અહા-કાય -કાર્ય-સફાસ','ખમણિન્ત્ભે કલામે, અકિલ તાણ બહુસભેણ ભે! પક્ષે વક્ર તે (૩)જ ત્તા ભે’(૪) જણિજ ચહ્ને (૫),ખામેમિ ખમાસમણે! ! પિક્ખ ઇસ્મ (૬). આવસ્સિયાએ િ “મામિ ખમાસમણાણ,ખિએ,આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ,જ કિંચિ મિચ્છાએ, મનુડાએ.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૯૧
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ વયદુકાએ,કાયદુકડાએ,કેહાએ, માણાએ,માયાએ, લેભાગે; સવકાલિએ, સવમિછવયારાએ, સન્માઈમેણુએ, આસાયણએ, જે મે અને
આર કએ, તસ્સ ખમાસમણ ! પિડિયામિ, નિંદામિ, ગરિહાનિ, અપાણે સિરામિ. (૭)
બીજી વારનાં વાં
ઈછામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ (૧) અણજાણહ એ મિઉગતું (૨) નિસાહિ, અહા-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિજજો ભેદ કિલામ, અપકિલતાણું બહુસુભેણ પણે વઈ કંતે ! (૩). જત્તા બે ! (૪). જવણિજ ચ બે ! (૫). ખામેમિ ખમાસમણે ! પકિખસંવઈમ્પ (૬) પડિમામિ ખમાસમણા પખિઆએ, આસાયણા, તિત્તીસચરાએ, જ કિ ચિ મિછાએ, મણદુડાએ,વયદુન્ડાએ,કાયદાઓ.કોહાએ, માણાએ. માયાએ લેભાએ; સન્નકાલિઆએ, સવમિરાવયારાએ સવ્હાઈકમણાઓ, આસાયણએ,જે મે અઇમરે કઓ, તસ્મ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વાસિરામિ.૭.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર દેવસિઅ આ ઇઅ પડિÉતા ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! પસિં પડિમામિ સમ્મ પડિઝ્મામિ ઇચ્છે (એમ કહીને પછી)
કરેમિ ભંતે! સામાઈયે, સાવજજ જેગ પચ્ચકખામિ, જાવ નિયમ પજુવાસામિ, દુવિહં, તિવિહેણું મહેણું,વાયાએ,
કાણું,ન કરેમિ, નકારમિ, તસ્ય ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ
ઇચ્છામિ પડિમિઉં,જે મે ખિઓ અઈયારા, ક,કાઈઓ,વાઈઓ, માણસિઓ,ઉસુત્તો, ઉન્મ
ગે,અક, અકરણિજે, દુઝાઓ, દુનિવચિંતિઓ, અણીયાર,અણિછિએ, અસાવગપાઉ
ગે,નાણે, દંસણે, ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઈએ, તિરહું ગુત્તીર્ણ ચહિં કસાયાણું, પંચહમણુવયાણું, તિહં ગુણવયાણું, ચઉણહું સિંખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધર્મોલ્સ, જે ખંડિઅં, જ વિરાહિઅં તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
ઈચછામિ ખમાસમણ વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્થીએણ વંદામિ ! ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! પકિસૂત્ર પદું? ઈછું કહીને પછીનમે અરિહંતાણ ૧. નમો સિદ્ધાણં ૨. નમો આય
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૯૩ રિયાણું ૩.નમો ઉવજઝાયાણું, જનમો લોએ સવ્વસાહૂણું,૫.એસો પંચ નમુક્કારે,૬.સવ પાવપણુંસણ,૭.મંગલાણં ચ સવેસિં,૮ પઢમં હવઈ મંગલ ૯ (એ નવકાર ત્રણ વખત ગણવા, પછી સાધુ હોય તો પખિ સૂત્ર કહે અને તે ન હોય તો શ્રાવક વંદિત્તા સૂત્ર કહે તે નીચે પ્રમાણે
વંદિર સવસિદ્ધ, ઘમાયરિએ આ સવસાહૂ અઈચ્છામિ પડિમિઉ સાવગધસ્માઇઆરસ્સ(૧). જે મે વાઈરા,નાણે તહ દસમે ચરિત્તે અસુહમે અ બાયરે વાત નિંદે તં ચ ગરિહામિ (૨). દુવિહે પરિગ્નેહમિ,સાવજ જે બહુવિહે આ આરંભે; કારાવણે આ કારણે ડિમેપકિનાઅં સવં (૩).જ બદ્ધ. મિંદિએહિં ચઉહિં કસાહિં અપસલ્વેહિક રાગેણ વદોસણ વ, તે નિંદે ચ ગરિવામિ (૪).આગામણે નિગ્નમણે ઠાણે ચંકમણે અણાભોગે; અભિઓગે અ નિગે,પડિમે પખિલં સવં(૫) સંકા કખ વિગિચ્છા,પસંસ તહ સંથો કુલિંગીસ; સન્મત્તલ્સ ઈઆરે, પડિમે પકિખમં સવં (૬) છક્કાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે આ જે દોસા; અત્તલ ચ પરદૂા, ઉભય ચેવ તં નિંદે (૭). પંચણહમણુદેવચાણું, ગુણવયાણું ચ તિહમઇઆરે; સિખાણું
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ચ ચકર, પડિમે પફિખાં સવં (૮). પટએ
સુવયન્મિ, થલગ પાણાઇવાયાવિરઇઓ આયરિઅપસર્ઘ, ઇલ્ય પમાયખસંગેણું. (૯). વહ બંધ છવિ છે, અભિારે ભરૂપાણવુછે; પઢમ વય
આરે, પરિમે પખિએ સā (૧૦). બીએ અવયમ્મિ, પરિશૂલગઅલિઅવયણવિરઈએઆચરિઅસલ્ય, ઇWપમાય પસંમેણું. (૧૧). સહસા રહસ દારે, સુએસ અ કુડલેહે અ; બીય વસઈઆરે, પડિકમે પખિએ સવં (૧૨). તઈ
એ અણુવયમિ, પૂલગપરદqહરણવિરઇએ; આચરિ અપસલ્ય,પમાપસ ગેણું (૧૩). તેનાહડગે, તખડિ વિરૂદ્ધગમણે આ કૂડતુલ કડાણ,પડિમે પખિઍ સā (૧૪). ચઉંધે અશુવયન્સિ,
નિર્ચ પરદારગમણુવિજઈએ; આયરિઅમસલ્ય, ઈલ્ય પમાય પસંમેણું (૧૫) અપરિ.
હિમા ઇત્તર, અણુગવિવાહતિદ્વઅણુરાગે, ચવિસ્સઇઆરે, પડિકમે પકિખ સવં (૧૬). ઈ પણવ પંચમમ્મિ,આયરિઅસથમિક પરિમાણપરિ છે, ઈરથ પમાય પસંમેણું. (૧૩). ઘણુધનખિત્તવલ્થ પસવને કવિએ પરિમાણે; દાએ ચઉપયમિય,પડિમે પખિએ સવં (૧૮) ગમણસ્સ ઉપરિમાણે, દિસાસુ ઉઅહે અ તિરિએ
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૧૯૫
ચવુ િસઇદઅંતરદ્ધા,પ૮મમિ ગુણવએ નિદે(૧૯). મજમિ અ સંસન્મિ અ,પુ કે અફલે આ ધમલે આ વિભાગ પરિભેગે, બીયાન્મિ ગુણવએ નિંદે (ર૦). સચિત્ત પડિબધેકઅપોલિદપેલિઅં આહારે તુચ્છસહિભખણયા.પડિમે પખિઍ સર્વ (૨૧). બંગાલી વણ સાડી, ભાડી ફેડી સુવિજજએ કમ્મર વાણિજજ ચેવ દંત, લખ રસ કેસ વિસવિસય (૨૨). એવં ખુ જતપિલ્લણ, કમ્મ નિલંકણું ચ દવદાણું; સરદહતલાયસોસ, અસઈપોસ ચ વજિજજા. (૨૩). સંસ્થગ્નિમુસલજતગ, તણ ક મંતમૂલભેસ જજે; દિને દવાવિએ વા, પડિમે - ખિએ સવં. (૨૪). ન્હાણવટ્ટણવત્તગ, વિલેણે સદરવર ગધે; વOાસણઆભરણે, પડિમે પ. કિખમં સવં. (૨૫) કંદપે કુકકુઇએ, મહરિએ હિંગરણભેગાઈરિતે, દંડમ્મિ અણુઠાએ, તઈઅમિ ગુણશ્વએ નિંદે. (૨૬). તિવિહે દુપણિહાણે, અણવઠાણે તહા સઇવિહુણ, સામાઈઅવિતહએ,. પઢને સિખાવએ નિદે. (૨૭) આણવણે પિસવણે, સદે અવે આ પુલવે, દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિકખાવએ નિદે. (૨૮), સંથાચ્ચારવિહી, પમાય તહ ચેવ ભોયણાભોએ; પોસહવિહિ વિવરીએ, તે એ સિખાવએ નિદે. (૨૯) સચિત્તે નિખિવણે,
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર પિહિણે વવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈક્રમદા, ચઉથે સિખાવએ નિંદે.(૩૦) સહિએસુ આ દુહિએસ અ,જામે અસંજસુઅણુકંપારાગેણવ દોસણ વ, તં નિંદેત ચ ગરિહામિ.(૩૧).સાહસુ સંવિભાગે, ન ક તવચરણકરણજીત્તસુ સંતે ફાસુઅદાણે, તે નિંદે તંચ ગરિવામિ.(૩૨) ઇહલેએ પરલેએ જીવિઅ મરણે આ આસંસપગે પંચવિહે અઈઆરે, મા મજઝ હુજજમરણ તે(૩૩).કોએણુ કાઈઅસ્સ પડિમે વાઈ અસ્સવાયાએ મણસા માણસિઅસ્સ, સવ્વસવયાઈ આરટ્સ (૩૪).વંદણવયસિખાગાસુ, સન્ની કસાય દંડેસુ; ગુત્તીસુ અ સમિઈસુ અ, જે અઈયારે આ તે નિંદે.(૩૫).સન્મદિઠિ જીવો,જઇવિ હુ પાવં સમાયરે કિંચિ,અપ સિહોઈ બંધો, જેણુ ન નિર્દૂધસં કુણઈ (૩૬)તંપિ હુસપડિમણું, સપરિઆવં સઉત્તરગુણ ચંખિયં વિસામેઈવાહિશ્વ સુસિખિઓ વિજે. (૩૭) જહા વિસં કુદ્રગય મંતમૂલવિસારયા વિજા હણંતિ મંતેહિ,તો હવઈ નિરિવસં. (૩૮) એવ અવિહંકાત્મ રાગદાસસમજિજઅં આલેઅંતે આ નિદંત, ખિયું હઈસુનાવ.(૩૯) ક્યા વિ મણુસે,આલેઈઅ નિંદિઅ ગુરૂસગાસે હોઈ અઈરેગલતુઓ,એહરિઅભરૂશ્વભારવહા.(૪૦).આવસએણુ એએણુ,સાવ જ વિ બહુરએ હાઈફખાણ.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૧૯૭
મતકિરિઅ, કાહી અચિરેણ કાલેણ, (૪૧) આલાઅણા બહુવિહા‚નય સંભરિયા પડિમણકાલે; મૂલ ગુણત્તરગુણ, ત` નિદે ત ચ ગરિહામિ (૪ર).તસ ધમ્મસ્સકેવલિપન્નત્તસ+અ-ભુ?િએમિ આરાહણા-એ,વિરઆમિવિરાહણાએ,તિવિહેણ પ િતા વ દામિ જિજ્ઞે ચઉજ્વીસ .(૪૩) જાવતિ ચેઈઆઇ, ઉર્દૂ અ
હે અતિરિઅલાએ અ;સવ્વાઇતાઈવ દે,ઇહુ સ ંતા તત્વ સતા”,(૪૪)ાવત કેહિ સાહૂ, ભરહેરવયમાવિદેહે અ; સન્થેસિ તેસિ પણઆ,તિવિહેણ તિઃ ૐવિયાણું .(૪૫), ચિરસ ચિયપાવપણાસણીઈ,ભવસયસહસ્યમહણીએ;ચવીસજિણવિષ્ણુિગ્ણયકહાઇ,વાલતુ મે દિઅહા, (૪૬), મમ માંગલમરહંતા,સિદ્ધા સાહુસું ચધર્મો અ;સમ્મદિRsિદેવા,દિ તુ સમાહિ ચ બેહિ ચ. (૪૭), પડિસિદ્ધાણુ કરણે,કિચ્ચાણુમકરણે પડિક્કમણું; અસદ્ગુણે અ તતા, વિવરીય પરુવણાએ અ. (૪૮). ખામેમિ સવવે, સર્વે જીવા ખતંતુ મે;મિત્તી એ સવભૂએસ,વેર મજઝ ન ફેઇ (૪૯)એવસડુ આલાઇઅ, નિદિઅગરહિઅદુગ છિએ સમ્મે, તિવિહેણ પડિતા, દામિ જણે ચઉવીસ, (૫)
'
+અત્રે ૪૩મી ગાથાથી ‘ અભુટ્રિએમિ ’પદ કહેતાં, ઉમા થને અથવા જમણા પગ ( ઢીંચણુ ) નીચે એસાડી વંદિત્તુ' પૂર” કરવું,
CH
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ૫'ચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
( પછી સુઅદેવયાની થાય નીચે પ્રમાણે કહેવી. સુઅદેયા ભગવઇ, નાણાવરણીય કમ્ભસધાય; ત્તેસિ ખર્વે સસયં, જેસિ મુઅસાયરે ભત્તી, છી નીચે બેસી જમણે ઢીચણ ઉભા રાખી એક નકર, કરેમિ ભ`તે, ઈચ્છામિ પડિમિ કહી 'દિત્તા સૂત્ર કહેવુ". નમેા અરિહ ંતાણુ 1.નમા સિદ્ધાણ ંર,નમે આયરિયાણું ૩, નમા ઉવજઝાયાણ,૪. તમે લાએ સવ્વસાણં ૫.એસા પાંચ નમુક્કારો ૬.સવ્વ પાવાસમા ૭.મગલાણુ ચ સન્વેસિ ૮.પઢમ હવઈ મ ગલ'.૯ કરેમિ ભંતે!સામાઅ, સાવજજ દ્વેગ પચ્ચક્ખામિજાવનિયમ યજનુવાસામિદુવિહં તિવિહેણ,મણેણુ', વાયાએ,કાએણું,ન કરેમિ, ન કારવેમિ,તસ્સ ભ તે પડિઝમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરામિ,
ઇચ્છામિ પડેિમિઉ! જો મે પિક્ખ, અઇઆરો કએ, કાઇએ, વાઇ માણસિએ,ઉસ્યુત્તો ઉમ્મગ્ગા; અકપ્પા,અકરણજો,ક્રુજઝા,દુષ્વિચિંતિ
૧૯૮
આ,અણાયારો,અણિચ્છિઅવ્વા, અસાવગપાઉગ્ગા, નાણે,દસણે,ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સામાઇએ,તિણ્ડ ગુત્તી, ચણ્ડું કસાયાણું, પાંચણ્ડમણુવયાણ, તિહુઁ ગુણત્વયાણું ચહું સિખાવયાણુ,ખારસવિહસ્સસાવગધમ્મસ,જ ખડિસ, જ વિરાહિઅ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
વંદિત સવસિધ્ધ ધમ્માયરિએ આ સવસાહ અ. ઈચ્છામિ પડિમિઉ, સાવદરમાઇઆરસ્સ. (૧) જે મે વયાઈઆરે, નાણે તહ દંસણે ચરિન અ સમો આ બાયરા વાયત નિ દે તં ચ ગારિહાનિ.(૨) દુવિહે પરિગ્નેહમિ,સાવજ જે બહુવિહે આ આર ભે; કારાવણે આ કારણે, પડિમે પખિઍ સવં. (૩) જે બદ્ધમિદિએહિં ચઉહિં કસાહિ,
અહિં રાગણ વદોનું વતે નિંદે તું ચ ગરિહમિ.(ક)આગમણે નિમણે ઠાણે ચકમણે અણગે અધિઓગે આ નિગે,પડિમે પક્રિખઅં સર્વ.(પ)સંક૬ખ વિગિછા,પસંસ તહ સંથ કુલિંગીસુફ સમ્મસઈઆરે, પડિમે પખિઍ સવ.(૬) છક્કાય સમારંભે,પણે અ પયાવણે અ જે દોસા અત્તા ચ પ૨ઠા, ઉભય ચે તે નિદે. (૭) પંચમહમણવયાણું, ગુણવયાણં ચ તિહમઈઆરે; સિખાણું ચ ચઉણહં, પડિમે પક્રિખમં સવં. (૮) પઢમે અણુવયમિથલગ પાણાઇવાયવિરઈએ; આયરિઅમપત્થ, ઈર્થી પમાયખસંગેણું. (૯). વહબંધ છવિ છે, અઈભારે ભરૂપાણવુછેએ; પઢમ વયસ્મઈઆરે, પડિમે પખિએ સવં. (૧૦) બીએ અણુ વયંમિ, પરિશૂલગઅલિયવયણવિરઇઓ; આચરિઅમમ્મસળે, ઇસ્થપાયખસંગેણં(૧૧) સહ
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૦૦
સા રહસ્ય દારે, મારુવએસે અ કુડલેહે અ; ખીયવચસઇઆરે, પડિઝમે પક્િષ્મએ સવ્વ, (૧૨) તર્કએ અણુય’મિ, ફૂલગપરદળ્વહરણવિરઇએ; આ રિઅમપ્પસત્શે, ત્થ પમાયપ્પસ ગેણં,(૧૩) તેનાહા ખાગે, તખડિફવે વિરૂગમણે અ; કુંડતુલકુંડમાણે,પિડેમે ખ઼િઅ સબ્ધ,(૧૪) ચઉત્શે અણુય મિ, નિશ્ચ પરદારગવિરઇએ,આયરઅમખસથે, ઇત્થપમાય પસ ગેણું. (૧૫) અપરિ ગહિઆ ઈત્તર, અણુ ગ વિવાહ તિબ્ધઅણુરાગે; ચઉત્કવચમ્સ ઈઆરે, પિડેમે પિક્ચ્છએ સભ્ય,(૧૬) હો અણુવએ પાંચમન્મિ,આયરિઅમર્પસત્થ મિ; પરિમાણુપરિચ્છેએ, ઇત્થ પમાયમ્પસ ગેણુ, (૧૭) ધણ ધન્ન ખિત્ત વત્થ,રૂતુવન્ને અ કુવિએ પરિમાણે; દુપએચઉપયસ્મિય, ડિમે પક્ષ સન્ત્ર.(૧૮) ગમણુસ્સ ઉ પરિમાણે,દિસાસુ ઉદ્ધ અહે અ તિરિઅ ચ, વુદ્ધિ સઈઅંતર દ્વા,પઢમંમિ ગુણશ્વએ નિ દૈ(૧૯) મસ્મિ અ મ સમ્મુિ અ,પ્રુફે અલે ગધમલ્લે અ;,ઉવભાગ પરિભાગે, બીમિ ગુણત્વએ નિ દે. (૨૦) સચિત્તે પડિબઢે,અપેાલિદુ પેલિએ ચ આહારે; તુમ્બેસહિ-ભક ખચા, પરિક્રમે પક્િષ્મ સવ્. (૨૧) ઇંગાલી વણ સાડી, ભાડી ફાડી સુવએ કમ્મ,વાણિજ્ય ચૈવ દ ત લક્ષ રસ-કેસ-વિસ-વિ
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૦૧ સયં (૨૨). એવ ખુ જતપિલ્લણ, કમ્મ નિર્લંછનું ચ દવદાણું; સરદહતલાયસોસ, અસઈપસંચ વજિજજા. (૨૩). સગિમુસલજતગ, તણુક મંતમૂલસજજે; દિને દવાવિએ વા, પડિક્રમે ૫ફિમઅં સવં. (૨૪). -હાણવટ્ટણવત્તગ, વિલેણે સવરસગંધે; વOાસણઆભરણે, પડિમે પખિએ સવં. (૨૫) કંદખે કુફઇએ, હરિ અને હિગરણભેગાઈરિત્ત, દંડન્મિ અણુઠાએ, તઈ અમ્મિ ગુણવએ નિદે.(૨૬). તિવિહે દુપ્પણિહાણે, અણુવણે તહાં સવિહણે સામાઈઅ વિતહકએ, પઢમે સિખાવએ નિદે. (૨૭) આણવણે સિવણે, સદે જે એ પુગ્ગલફખે; દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિકખાવએ નિદે. (૨૮), સંથાચારવિહી, પમાય તહ ચેવ ભાયણભાએ પસહવિહિ વિવરીએ, તઈએ સિફખાવએ નિંદે. (૨૯) સચિત્ત નિફિખવણે, પિહિણે વવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈમદાણે, ચઉલ્થ સિખાવએ નિદે. (૩૦) સુહિએસ અ દુહિએસ અ, જા મે અસંજએસુ અણુકંપારાગેણવદાસણ વ, તં નિંદે તં ચ ગરિહામિ.(૩૧).સાહસુ સંવિભાગ, ન કઓ તવ ચરણકરણજીત્તસુસં તે ફાસુઅદાણે,તં નિંદે તં ચ ગરિહામિ.(૩૨).ઈહલેએ પરલોએ, છવિ અમરણે
૧૪
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૨
શ્રી પ`ચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઈ
આ આસ સપઆગે, ૫ વહેા અઈઆરેા, મા મઝ હુજ મરણ તે (૩૩).કાએણુ કાઈઅસ્સ,ડિઝમે વાઈઅસવાયાએ;મસા ખાણુસિઅલ્સ,સવ્વસ વયાઈ– આરસ (૩૪).વ દણયસિખાગારવેસુ,સન્ના કસાય ડે; ગુત્તીસુ એ સમિઈિસુ અ, જે અઈયારે! આ ત નિ દે.(૩૫),સદિટ્ટિ થવા જઇઇવ પાવ સમાયરે કિ ચિ:અપેટ સિસ્ટેઇ આશ, જેણ ન નિદ્રધસ (૩૬) ષિ હું સર્દિમણ, સરિત્ર સઉત્તરગુણ ચ;ખિલ્પ સામેઇ,નાહિબ્ન મુસિક્િ વિજો. (૩૭) જહા વિસ -ગ", "ગસારયા; વિન્ન હણ તિ તેહિ, તો ત હુઇ નિર્નિંગ્સ.... (૩૮), એવ અદૃવિ કમ્ન રાગદાસસમજ આલે તાઅ નિંદતા, ખપ હુણઈ મુસા (૩૯)કચષાના વિ મણુસ્સો,આલેઈ નિ દિએ ગુરૂસગાસે; હૈઇ અરેગલહુએ,આરિઅભરૂભારવહેા.(૪૦).આવસ્સએણુ એએણુ,સાએ જઇ વિબહુર હાઇ; ખાણું. મકેિરિઅ,કાહી અચિરૂણ કાલેણ. (૪૧) આલેઅણ્ણા બહુવિહા, ન ય સાંભરિયા પત્તિક્રમણકાલે;મૂલગુણ ઉત્તરગુણ,ત નિ ત ચ ગરિહામિ(૪૨), તસ્સ ધમ્મસ કેવલિપન્નત્તસ,અભુંએમિ આરાણાએ,વિઆમિવિરાહણાએ,તિવિહેરિ તેા,વ દામિ
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ જિણે ચઉવસં. (૪૩) જાવંતિ ચેઇઆઇ, ઉ અને અહે અતિરિઅલેએ અસહવાઈ તાઈ વદે, સંત તત્વ સંતાઈ(૪૪)જાવંત કેવિ સાહ, ભરહેવયમહાવિદેહ અ; સસિં તેસિં પણ, તિવિહેણ તિરંદવિરયાણ.૪પ) ચિરસંચિયપાવપણાઈ, વસસહમહિએચઉવ્વીસજિબિણિચકહે , તોલંતુ મે દિહિ. ). આમ બંગલ રિહંતા, સિદ્ધા સહુ સુ એ નો સરસિ, દિનુ સદ્ધિ ચ બેહિં ચ. (૪૭). પડિસિદ્ધાણે કરણે, કિમણીકરણે પડિક્કમણું અસહ આ હેર,ત્રિ રોષ - વણુએ . (૮૮). ખસિ સરજી, સર ખમંતુ મેરિનો છે સસ્તુ ને મજા નઈ ૪૯) વાહ રાલાઈ, નિદિર ગહિ અમેડિએ સમં તિવિડણ પતિ, વંદા િ િર - કવીસં. ()
કરેમિ ભંતે ! સામાઈ. સાવજ જોગ પચખામિ, જવ નિયમંડ પજજુવાસામિ, વિહં તિવિહેણં, મણું, વાયાએ,
કાણું,ન કરેમિ, ન કામિ, તસ્ય ભંતે ! પડિક્કમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ. અપાયું વોસિરામિ |
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છામિ પડિમિઉ જે મે પફિખએ અઈયારે કઓ,કાઈ, વાઇઓ,માણુસિઓ,ઉસ્સો,ઉમ્મ
ઓ, અકો,અકરણિજજે, દુજઝાઓ, દુરિવચિંતિઓ, અણયારો,અણિચ્છિઅબ્ધ, અસાવગપાઉ
ગે, નાણે, દૂસણે,ચરિત્તાચરિતે; સુએ, સામાઈએ, તિહં ગુત્તીર્ણ, ચહિં કસાયાણું, પંચહમણુવચાણું,તિહં ગુણવયાણું, ચકહેં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મક્સ, જે ખંડિઅં, જ વિરાહિઅં તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
તસ્ય ઉત્તરીકરણેણં, પાયછિત્તકરણેણં, વિસાહી કરણેણં, વિસલ્લી કરણેણં, પાવાણું કમ્માણ નિગ્ધાચણાએ ડામિ કાઉસ્સગ્ગ (પછી)
અન્નત્થ ઊસસિએણું,નિસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણ, ભમલિએ,પિત્તમુછાએ ૧. સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં, સહમહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિઠિસંચાલેહિં. એવમાઇઅહિં આગારેહિં અભો અવિવાહિએ, હજજમે કાઉસગ્ગા જાવ અરિહંતાણં ભગવં– તાણુંનમુક્કારેણું ન પારેમિકલાતાવ કાયઠાણેણં, મોણેણં, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ છે પાં
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૨૦૫ (પછી (૧૨) બાર લોગસ્સનો. “ચંદેસુ નિમ્મલયરા”
સુધીને અથવા (૪૮) અડતાલીશ નવકારને કાઉસગ્ગ કર. તે પાણીને લેગસ્સ કહે
તે નીચે પ્રમાણે–) લોગસ્સ ઉજજો અગરે, ધમેતિસ્થય જિગે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવી સંધિ કેવલી. ૧. ઉસભામજિ ચ વંદે, સંભવમણિંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમuહં સુપાસ, જિર્ણ ચ ચદuહું વંદે. ૨ સુવિહિં ચ પુફિદંત,સીઅલસિજજસ વાસુપુજજચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ નંદામિ(૩) કુંથું અરં ચ મહ્નિ, વંદે મુણિમુકવયં નમિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિનેસિં, પાસ તહ વદ્ધમાણું ચ. ૪ એવું મએ અભિથુઆ, વિહુય યમલા પીણુજરમરણ; ચઉવીસંપિ જિવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. (૫). કિરિયાવદિય, મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂ બહિલાભં, સમાવિવરમુત્તમ દિતુ. (૬) ચંદેસ નિમ્મલયરા,આઇગ્રેસ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધિ સિદ્ધિ મમ દિસંતુ.(૭). (પછી મુહપત્તિ પડિલેહવી અને વાંદણ બે દેવાં તે નીચે પ્રમાણે છે) ઈચ્છામિ ખમાસમણવંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ(૧)અણજાણહ મેમિઉગ્નહે (૨)નિશીહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિભે! કિલામે,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
અકિલંતાણું બહુભેણ બે ! પવત(૩) જના બે ().જવણિજચ ભે! (૫).ખામેમિ ખમાસમમાં પખિસંવઈકમ્મર આવસિઆએ પડિક્કમાંમિ ખમાસમણું પખિઆએ, આસારાણાએ,તિત્તીસનરાએ,જકિંચિમિચ્છાએ મક્કા વયદુડા, કાયદુડાએ, કહાએ, માણાએ,માયાએ, લેજાએ,સશ્વકાલિઆએ, સવમિવચારાએ, સત્રઇસ્માઇકમણુએ,આસાયણુએ,જે મે અઈયારેક,
સ્ટ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. (૭).
બીજી વારના વાંદણાં ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસાહિઆએ (૧) અણુણહ મે મિઉષ્મહં (૨) નિસહિ, “અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસ ખુમણિજો કિલામે,અકિલતાણું બહણ લે ! પવઈ ઇતિહ. (૩). જરા ભે! (૪). જવાણજજ ચ ભે! (પ). ખામેમિ ખમાસમણો! પક્રિઅં વઈમ્મ(૬) પરિક્રમામિ ખમાસમણાણ, પઆિએ, આસાય
એ તિરસન્નયારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદડાએ, વચદુડાએ,કાયદુષ્ઠાએ,કેહાએ, માણીએ, માયાએ, લેભાએ; સવકાલિઆએ, સવમિચ્છાવ
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૦૧૭
યારાએ;સવધસામણાએ,આસાયણાએ, તે મે અઇય્યરે કએ, તસ્સ ખમાસમણે! પરિમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ,
ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્!સમાસખામણેણુ અભુટ્રિશ્નએમિ અભુિંતરખ઼િઅ ખામેઉ ?‘ઈચ્છ, ખાર્મામ પિક્ખ (એકપક્ખાણ) પનરસ દિવસાણું, પનરસ રાઇઆણુ,જ કિંચિ અપત્તિઅ', પરંપત્તિઅ, ભત્ત, પાણે,વિષ્ણુએ, વૈયાવચ્ચે, આલારે,સલાવે,ઉચ્ચાસણે, સમાસણે, અંતરભાસાએ,ઉવરિભાસાએ, જ કિંચિ મજઝ વિણ્ય-પરિહી, સુહુમ વા ખાયર વા, તુર્ભે જાણુહુ અહું ન જાણુામિ તસ્સ મિચ્છામિ દુ±.
૧.ઈચ્છામિ ખમાસમણેા! વઢ જાણજજાએ નિસીહિઆએમર્ત્યએણ વંદામિ ઈચ્છકારેણ સદિસહ ભગવન ! પિખ ખામણા ખામુ` ? ઈચ્છ, કહી ચાર ખામણાં ખામવાં, તે આ રીતે
નમે અરિહંતાણુ ૧.નમેા સિદ્ધાણુ ૨. નમે. આયરિયા ૩,નમા ઉવજઝાયાણુ,૪.નમે લાએ સવ્વસાણ પ.એસે પાંચ નમુક્કારા ૬. સવ્વપાવપણાસણેા ૭.મગલાણુ ચ સન્થેસિ૮,પઢમ હવઇ મગલ'.૯ સિરસા મસા મર્ત્યએણુ વ દામિ—
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨. ઈછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મર્થીએણવંદામિાઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન! પકિખ ખામણું ખાણું ? ઈચ્છ. (૧) નમો અરિહંતાણું ૨). નમો સિદ્ધાણ.(૩)નો આય. રિયાણું (૪) નમે ઉવજઝાયાણં (૫). નમો લોએ સવસાણું (૬). એસો પંચ નમુક્કાર (૭) સવપાવપણાસણ (૮).મંગલાણં ચ સવૅસિં(૯) પઢમ હવઈ મંગલ. સિરસા મણસા મણ વંદામિ.
૩. ઈચછમિ ખમાસમણે!વંદિઉ જાણિજજાએ નિસીહિઆએ મથએ વંદામિ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવનું પકિખ ખામણા ખાણું ? ઈચ્છ, નમો પરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણં નમે લોએ સવ્વસાહૂણે એ પંચનમુક્કારે,સશ્વપાવપસણો, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ મા તસ્સ મિચ્છામિ દુરૂં.
૪. ઈચ્છામિ ખમાસમણા વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મર્થીએણવંદામિ ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! પખિ ખામણું ખાણું ? ઈઈ.નમો અરિહંતાણં નમો સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણં નમો ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવસાણું,એસપંચનમુકારો, સવ્વપાવપણાસણ, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ છે સિરસા મણસા મસ્થએણ
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૦૯
વદ્યામિ !! ઇચ્છામો અણુસિšં પિય સમ્મત્ત દેવસિયં ભણામિ.
( વાંદણાં એ દેવા)
ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ.1.અણુજાહ મે મિઉગ્ગહ....ર.નિસીહિ, ‘અહાકાય -કાય-સફાસ,ખમણિજોભે! કિલા, અકિલ તાણ,બહુસુભેણ ભે'દિવસા વઇ તેા(૩)જત્તા બે (૪)જવણિજ ચભે!(૫).ખામેમિ ખમાસમણે ! દેવસિં વઇ±ન્મ' (૬). આવસિયાએ ડિમામિ ખમાસમણાણ દેવસિઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જકિ ચિ મિચ્છાએ,મદુક્કડાએ. વયદુડાએ,કાયદુડાએ,કાહાએ,માણાએ, માયાએ, લાભાએ; સવ્વકાલિઆએ, સબ્વમિાવયારાએ, સવ્વધસ્માઈક્રમણાએ, આસાયણાએ, જે મે અઆરેા કએ, તસ્સ ખમાસમણેા ! પડિક્કમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ. (૭)
બીજી વારનાં વાંદણાં
ઇચ્છામિ ખમાસમણા વદિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ (૧) અણુજાહુ મે મગૃહ નિસીહિ, અ...હા, કા...ય, કા...ય-સફાસ,”ખમણિજ્જો,ભે કિલામે, અપકિલ તાણુ,મહુસુભેણ ભે ! દિવસા વઇક્કે તેા ! (૩),જત્તા ભે! (૪). જ ...વ...ણિજચ ભે!(૫).ખામેમિ,ખમાસમણેા ! દેવસિઅ વઈ
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર — (૬). પડિમામિ, ખમાસમણું, દેવસિ
એ, આસાયણાએ, તિરસન્નયરાએ જકિ ચિ મિએ, મણુન્ડાએ, વયદુષ્ઠાએ, કાયદુડાએ, કેહાએ માણાએ, માયાએ,લેબાએ, સવકાલિઆએ, સવામિયારાએ,સશ્વધસ્માઈમણાએ, આસાયાએ, જે મે અઈઆર કરો, તસ્સ ખમાસમણા! પરિમામિ,નિંદામિ ગરિહામિ,અખાણું વોસિરામિ.
દાકારેણ સંદિસહ ભગવન! અખભટિકમિ અભિંતર દેવસિતં ખાઉ? ઈચ્છ.ખામેમિ દેવસિ, જ કિંચિ,અપત્તિ, પરંપત્તિખં, ભત્ત, પાણે, વિણએ આવચ્ચે,આલાવે, સંલાવે,ઉચ્ચાસણે, સમાસણ, અંતરભાસાએ,ઉવરિભાસાએ,જકિચિ મજઝ વિય પરિહીશું સુહુમ વા વાયર વાભે જાણહ, અહ ન જણામિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
(પછી વાંદણ બે દેવાં.) છામિ ખમાસમણે નંદિ વણિજજાએનિસોહિએ (૧)અણુજાણહ, મેમિઉગતું (૨)નિસીહિ,
અ-કાર્ય-કાય-સંફાસ ખમણિભે! કિલામ, અપકિલતાણું બહુસુભેણુભે! દિવસે વઈતો!(૩) જરા ભે! ૪. જવણિજજ ચ ભે! ૫. ખામેમિ ખમાસ
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૧૧
મણા દેવસિઅ વઇ±ન્મ (૬) આવસિયાએ પડિમા મિ ખમાસમણાણું,દેવસિઆએ,આસાયણાએ,તિત્તીસન્નયરાએ,જ કિંચિ મિચ્છાએ, મદુડાએ, વયદુડાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેાભાએ, સવ્વકાલિઆએ, સબ્વમિચ્છવિયારાએ, સવ્વધ માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ, તે મે અઈઆરા કએ, તસ્સ ખમાસમા ! પરિમામિ, નિદામિ, ગરિામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ, (૭)
(બીજીવારનાં વાંદણુાં)
ઇચ્છામિ ખમાસમણા!વ દિઉ જાવણિજાએનિસીહિઆએ,(૧) અણુજાહ મે મિઉગ્ગહં. (૨) નિસીહિ, હા-કાય-કાય-સફાસ, ખમણિો ભે! કિલામા, અકિલ તાણું બહુસુભેણ ભે! દિવસે વઇઝ તે !(૩) જત્તા ભે! (૪)જવણિજ્જ ચ ભે! (૫) ખામેમિ ખમાસમણીદેવસિ' વઇમ (૬)પરિમામિ ખમાસમાણ,દેવસિઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જકિચિ મિચ્છાએ,મદુડાએ, યદુડાએ,કાય દુ±ડાએ,કાહાએ,માણાએ,માયાએ,લાભાએ, સવ કાલિઆએ,સબ્વમિચ્છાવયારાએ,સવધસ્માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ જો કે અયારે કએ, તસ ખમાસમણેા ! પરિક્રમામિ,નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણ. વાસિરામિ, (૭).
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર આયરિઅ ઉવઝાએ, સીસે સાહસ્મિએ કુલગણે અ; જે મે કંઈ કસાયા, સ તિવિહેણ ખામેમિ. ૧. સવક્સ સમસંઘમ્સ,ભગવઓ અંજલિંકરિઅસીએ; સવંખમાવઈત્તા,ખમામિ સવમ્સ અહયંપિ. ૨. સવ
સજીવરાસિમ્સ,ભાવ ધર્મનિહિઅનિઅચિત્તો; સર્વે ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવલ્સ અહચંપિ ૩. (પછી--).
કરેમિ ભંતે સામાઇઅં સાવજ જેગ પચ્ચકખામિ, જાવનિયમ પજજુવામિ દુવિહંતિવિહેણ,મણેણં, વાયાએ, કાણું ન કરેમિ,ન કારમિ, તસ્મ ભંતે પડિમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ અપાયું સિરામિ. ઇચછામિઠામિકાઉસ્સગ્ગ જે મે દેવસિઓ અઈઆરા ક, કાઈઓ,વાઈઓ માણસિઓ, ઉસુનો.ઉન્મગે, અકપે, અકરણિજે, જઝાએ,દુનિવચિંતિએ, અણીયારા,અણિછિઅશ્વો,અસાવગપાઉો, નાણે, દંસણ,ચરિત્તાચરિતે,સુએ,સામાઇએ,તિરહું ગુત્તીર્ણ, ચઉહિં કસાયાણું, પંચહમણવયાણું, તિહં ગુણવયાણું, ચહિં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મન્સ, ખંડિઅંજ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુર્ડ. (પછી)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૧૩ તસ્ય ઉત્તરી કરણેણં, પાયચ્છિત્ત કરણેણં, વિસેહી કરણેણં, વિસલી કરણેણં, પાવાણું કમ્માણું નિશ્થાયણાએ કામિ કાઉસ્સગ્ગ. (પછી--)
અન્નત્થ ઉસસિએણેનીસસિએણું ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડએણું, વાયનિસર્ગેણં, ભમલિએપિત્તમુછાએ ૧.સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં, સુહમેડિંખેલસંચાલેહિ સુહમેહિં,દિઠિસંચાલેહિં.૨ એવભાઇએહિં આગારેહિં અભો અવિરાહિ; હજજમે કાઉસ્સગે ૩.જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ ૪તાવ કાર્ય ઠાણેણં,માણેણં, ઝાણું, અપાયું વોસિરામિ ૫.
લેગસ ઉજજો અગરે ધમ્મ તિથ્થરે જિણે અરિ– હંતે કિન્નઈટ્સ,ચઉવીસંપિકેવલી ૧.ઉસભમજિઆં ચ વંદે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમપહં સુપાસંજિર્ણ ચ ચંદપહં વંદે..સુ.વિહિંચપુષ્કદંતં , સીયલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણ ધમ્મસંતિં ચ વંદામિ ૩.કુંથું અર ચમલિં, વંદે મુણિસુવયં નમિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિફૂનેમિ, પાસે તહ વદ્ધમાણે ચ.એવંમએ અભિથુઆ,વિહુયરયમલા પીણુજરમરનું ચઉવીસંપિજિણવર,
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર તિસ્થચરામે પસીયત ૫. કિત્તિય, વદિય, મહિયા, જે આ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણ બહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમ દિત ૬. ચંદે નિમ્મલયર આઈચેસુ અહિયં પયાસયા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મન્મ દિસંતુ ૭.
સાવલે અરિહંતચેઈઆણં,કરેમિ કાઉસંગે ૧. વંદભુવત્તિઓ, પૂઅણુવત્તિઓ, સકારવત્તિઆએ સન્માણવત્તિઓ, બહિલાભવત્તિઆ નિરસગવત્તિઓએ રસદ્ધાએ, મેહાઅધિઈએ. વાર
એ,અણુહાએ, વઢમાણિએ ઠાર્મિ કાઉસ ૩.
અને ઉસિએણું,નિસસિએણું, ખાસિએ, છીએ,જભાઈરણું, ઉડુએણું, વાયનિસગ્ગ, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ, ૧ સુહુમહિ અંગસંહિ , કે હમેહિ ખેલસંચલેહિંસુહુએહિં દિકસંચાલો. એવભાઈએ હિં આગાહિં, અભગે અવિરહિએ, હુજજમે કાઉસ્સો .૩.જાવ અરિહંતાણુભગવંતાણું, નમુક્કારેણ ન પારેમિ ૪. તાવકાર્યા ઠાણેણં, મેગણું, ઝાણું, અભ્યાણું વોસિરામિ ૪.
પુખરવર દીવ, ધાયઇડ અ જબૂદી અ; ભરહેરવય-વિદેહે, ધમ્માઈગરે નમામિ ૧. તમને
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ તિમિર પડલ વિદ્ધસણુસ્સ-સુરગણ નરિદમહિઅ
મ્સ, સીમાધરસ વંદે, પફાડિઅોહજલન્સ ૨. જોઈ-જરામરણ સાગ-૫ણસબુક્સ, કલ્યાણ પુફખલવિસાલ સુહાવહસ્સ; કે દેવ-દાણવ-નરિંગણગ્નિઅસ્સ, ધમલ્સ સારમુવલ-લકરે પમાય ? રસિધ્ધ ભો ! પ ણમે જિમએ નંદી સયા સંજમે.દેવ નાગજીવન-કિન્નર-
માસ–ભૂઅભાવાચિ લાગે જ0 પટિઓ જામિણું–તેલુચાર, કાનમાં વઢફ સાસએ વિજય મુર નદી,
સુઅસ ભગર એ કરેમિ કાઉસ ૧ - વરિઆએ, પૂઅણવરિઆ, સહકારી એ, રામાણવાિ, હિરાભવત્તિ. નિરવસ
ગવારિઆએ. ૨. સિદ્ધએ, મેહાએ, ધિએ. ઘર ણાએ અણુપેહટએવ૮મણીએ ડામિક સ૩.
અન્નાથે ઉસિએણ, નીસિએણે, ખાસિએ, છીએણું,જભાઈએણું, ઉડએણે વાયનિસગે ભમ– લિએ, પિત્તમુછાએ ૧. સુહુમેહિ અંગસંચાલે, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિ,દિઠિસંચારિ , એવમાઈહિં આગારે હિં, અભો અવિરહિએ? હજજમેકાઉસ્સગે ૩.જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું નમુક્કરેણ ન પારેમિ , તાવ કાય ઠાણું,માણે, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ પ.
I
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧ ૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (એક લેગસ અથવા ચારનવકારને કાઉસ્સગ્ન કરે તે પારીને)
સિદ્ધાણં બુઠ્ઠાણું, પારગયાણું પરંપર–ગયાણું અગમુવયાણું, નમે સયા સરવસિદ્ધાણું. (૧) જે દેવાણ વિ દે, જ દેવા પંજલી નમંતિ ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. (૨) ઈક્કો વિ નમુક્કારા, જિણવરવસહસ્સ વક્માણક્સ; સંસારસાગરા, તારેઈનર વ નારિ વા. (૩).ઉજિજતસેલ સિહરે, દિકખા નાણું નિશીહિ જસ્સ; તે ઘમ્મચવટ્ટિ, અરિ૬નેમિં નમંસામિ. (૪). ચત્તારિ અ૬ દસ દો ય, વદિયા જિણવા ચકવીસંદ પરમનિટ્રિઅ૬, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. (૫).
ભુવણદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્યું.' અન્નત્થ ઊંસસિએણું,નીસસિએણં, ખાસિએણું છીએણું, જભાઇએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૨), સુમેહિં, અંગસંચાલેહિ સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિ, સહુએહિં દિસંચાલેહિં(૨) એવમાઇએહિં આગારેહિં, અભર્ગો અવિરાહિએ, જજ મે કાઉસ્સગ્ગો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ ૪. તાવ કાય ઠાણેણં, માણેણં,ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ. ૫.
(૧ નવકારનો કાઉસ્સગ કરી થય સાંભળવી.) નમે હેતુ સિધ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્ય
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
ભુવન દેવતાની સ્તુતિ. જ્ઞાનાદિગુણયુતાનાં,નિત્ય સ્વાધ્યાય યમરતાનામ; વિદધાતુ ભુવનદેવી,શિવં સદા સર્વસાધનામ્.(પછી)
“ખિદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ન.” અન્ન ઉસિએણે, નીસિએણું; ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલિએ,પિનમુ છાએ૧.સુહુમહિ અંગસંચાલેહિં, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિ સુહુમહિ દિઠિસંચાલેહિં.૨.
એવભાઇએહિં આગારેહિં. અભ અવિરાહિ; હજજમે કાઉસગે ૩. જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ ૪.તાવ કાર્ય ડા , મોણેણં, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ પ. (એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી થય સાંભળવી.)
નર્વસિટ્ટાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્ય: યસ્યા ક્ષેત્રે સમાશ્ચિત્ય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયા સા ક્ષેત્રદેવતા નિયં, ભૂયાન્નઃ સુખદાયિની.(૧).
( પછી એક નર ગણવે.) નમો અરિહંતાણું 1.ન સિદ્ધાણં નમો આયરિયાણું ૩. નમો ઉવજઝાયાણં નમો લોએ સવસાહણે પ.એસા પંચનમુક્કારે ૬. સવપાવપણુંસણ ૭.મંગલાણં ચ સસિં ૮ પઢમં હવઈ મંગલ૮
૧૫
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (પછી બેસીને છટૂડા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહ)
(વાંદણાં બે દેવાં) ઈરછામિખમાસમ! વંદિઉં જાવણિજાએનિ. સીહિએ (૧) અણજાણહ એમિગહં(૨) િસહિ. “અહો-કાર્ય-કાય-સંકાસંખમણિજજે ભે! કિલામ, અપલિંતાણું હુણ ને દિવસે વધતે. (૩) જ બે ૪ વણિજચ ! પ. ખામેમિ માસમદેવસિ ઈમ(૩) વસિયાએ પાકમાં મિ ખમાસમણ દેવસિએઆરાયણે નિતી સનરાઇએ, કે ચિહિએ, મણ રે, વચદુક્કડા, કાયદુક્કડ, કથા કરી, મણને, માયાએ, લેભા, સકલિ આ, શ્વામિ વિસરાએ,
વધાઈ મણાએ આસાયણ, જે તે અઈ આરા કા, તસ ખમાસ : પરિમામિ, નિંદાધિ, ગાહિમિ, અખાણું વોસિરામિ. (૭)
(બીજીવારનાં વાણ) છામિ ખમાસમણે દિઉં જાણિજજાએ સીહિ .(૧) જાણહ મે મિહે (૨) નિશીહિ, આહાકા-કાસ-સંફાસં, ખમણિજો બે ! કિલામે, અપકિદંતાણં બહુગુણ ભે! દિવસે વઈક (૩) જતા ભે! (૮) વણિજજંચ ને ! (૫) ખામેમિ માસમ દેવસિ વ ર્મા (૬)પડિડમામિ ખમાસમ
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક તિક્રમણ વિધિસહુ ભાણું,દેવસિરમ આસાયણાએ, તિત્તીસારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદુક્કાએ, વયજુડાએ,કાયદુષ્ઠાએ, કાહારે માણએ માયાએ, લેભાગે સવકાલિએ, સવિયારાએ,સવધામણીએ. અમાસાએ,જે મે અઈયાર કા તુસ ખમાસમણ ! દિમામિ, નિંદામિ, ગરિ હમિ. –
:
-
વિસા , દણ. . કાઉસ છે, એક પણ કર્યું છે. . . તે છે કે સંતરા કઈ
જાને આ ”િ - "સમણાણું, ન તુ જ નાના, આ નામ : -
બિક વિંદરાજ જય મકર લાલ દાડ સદર નિ ૮ માસ્ય કવિ સન્ડ રાય તે
જૈનમુખ બુદ; સ ગુમાવષ્ટિસરિ દતુ તુ : વિસ્તરે ગિરફ ૩.
(૫છી નમુત્થણું કહેવું નનુણ રિહંત ભગવાણું ૧. આઈ
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
૨૨૦
રાણું, તિત્હચરાણું, સયંસ બુદ્ધાણુર પુરિમુત્તમાણ, પુરિસસીહાણ,પુરિસવરપુ ડરીઆ,પુરિસવરગઢથીણું ૩. લાગુત્તમાણુ,લાગનાહાણ,લેાગહિમણું, લાગપઈવાણું,લેગપોઅગરાણુ ૪.અભયદયાણુ, ચખુદયાણુ,મગદયાણ,સરયાણુ, બેહિદયાણ ૫. ધમ્મદચાણુ, ધર્મદેસયા, ધમનાયગાણ, ધુમ્મસારહીણું, ધમ્મવરચારતંચવટ્ટી ૬. અપ્પડિહય વરનાણુ દસધરાણ, વિઅટ્ટઋઉમાણુ ૭. જિણાણું નવચાણું, તિન્નાણું તારયાણુ, બુદ્ધાણં બાહયાણ, મુત્તાણું, માઅગાણુ ૮. સ‰ન્દૂ,સન્નદરિસીણું, સિવ-મયલ-મરૂઅ-મણું ત-મખયમવાબાહ-મપુરાવિત્તિ‘સિÇિગઇ’’નામધેય ડાણ સંપત્તાણું, નમે જિણાણુ જિઅભયાણ ૯. જે અ અઈયા સિદ્ધા, જે એ ભવિસતિ ાગયે કાલે; સંપઇઅ વઢ્ઢમાણા, સવે તિવિહેણ વંદામિ. ૧૦. (પછી—)
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદઉં જાણુજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્ય એણુ વ દામિ,ઇચ્છાકારે સદિસહ ભગવન્ ! સ્તવન ભળ્યું? ઇચ્છ. કહી નમાત્ સિદ્ધાચા પાધ્યાયસ સાધુભ્યઃ કહીને ‘અજિતશાંતિ’નુ સ્તવન કહેવુ.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૨૨૧
અજિતશાંતિ-સ્તવન અજિઆં જિઅ સવભય, સંતિં ચ પસંતસશ્વગયપાર્વજયગુરુ સંતિગુણકરે, દેવિ જિણવરે પણિવયામિ ગાહા : ૧, વવનયમંગુભાવે, તેહું વિલેલતવનિમલ હવે નિરૂમમહાપભાવે સામિ સુદિસ-ભાવે ગાહાકાર. સવદખ સંતીણું સવપાત્રપાંતિ સયા અજિયસંતીણું, નમે અજિઅસંતણું સિગે ૩. અયિણિ! સુહપવિત્તણું, તવ પુરિસુત્તમ નામકિરણતય ધિમઈપવન, તવ ય જિત્તમ ! સંતિ !કિત્તણું માગહિયા ૪. કિરિઆવિહિસંચિકમકિલેસ વિમુખય, અજિ નિશ્ચિમં ચ ગુણહિંમહામણિસિદ્ધિગયં અજિઅલ્સય સંતિ મહામુણિ વિ અ સ તિકર, સયયં મમ નિરવુઈ કારણય ચ નમસણય આલિંગણાં ૫. પુરિસાઈજઈદુકખવારણું જઈઅ વિમમ્મહ સુખકાર; અજિયંસંતિ ચ ભાવ, ભયકરે સરણપવજજહા : માહિઆ૬ અરઇરાતિમિરવિરહિએમુવયજમરણ,સુરઅસરગરૂલભુગવઈપયચણિવઈય; અજિઅમહમવિ, સુનયનાનિલણમભયકર, સરણમુવસરિઅભ્રવિ-દિવિજ-મહિઅં, સચમુવમે છે સંગર્યો ૭. સંચણિત્તમમુત્તમનિત્તમસત્તધર,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
ૐ
શ્રી પંચ પ્રતિકમણુ સૂત્ર અજમખ તિવિમુત્તિસભા નહિ ;સ વિકર પણ મામદનુત્તમતિત્ફયર, સ`તિમુણિત્રૠસ તિસમાહિવર દિસઉ ાચાય ! ૮. સાથસ્તુપધ્ધિવ ચ,નરહાિપધ્ધવિચ્છિન્નસ થિસ્થ્ય, ચિરસરિ ચ્છા છે મગાલીલાયબાણવરગાથ અત્યાણપત્થ ૫ સથવાહ સ્થિત્યમાહુ ધ કણગફગનિવહષિજર પારલક્ ક્ખણાવચિઅને નગારુવ,સુઇહ મણિ પરમરબણિજ વરદેવ હિનાયબહુ સમુહગર ડ્ઝ ૯.અજિએ જિઆરિણ, જિઅસવલા ભવે હરિ; પણ મિઅહ ૫એ, પાત્ર સમે એ ભયવ રામાએ ૧૦૮ કુ જણવયહત્યિણાઉનરીસરા પદમાં તેણે મહાચ્યવિદ્ર ભે એને પાયે,તે આવહરિપુરા સહવરનગરનિષ્ણુવઈ, સાયબર સોયાય મળે અમ૨ચણને અનિહિસાર બેલહુવ થશે અને રઈ ખુલ્લી ધગસ હસાહસસામો છન્નબાબા સારસ ભાતનું નવ૮, એક જુ દૂધ જે વન સતિકર, માણ્યું સન્ ભચા; સનિ કામિ ણ,સતિયુ એરાસ નનું અખબાર મુણિત્રસહ ! નવસાયસિસકલાણું ! વિયતમા ! વિષ્ણુઅરયા! અજિઉત્તમતેઅગુણે હે મહામુણિઅમિ
નરવરાહ
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૨૩ અબલા ! વિફલકુલ ! પણમામિ તે ભવભયમૂરણ ! જગસરા : મમ સરણે પશ્ચિલેહા એ ૧૩. દેવદાણવિદચંદસુરવંદ હતુહજિડપરમ,લરવ.ધંતરૂપપપટ્ટસેઅનિધવલ દંપતિસંતિ સનિકિત્તિમુક્તિત્તિcપવર :
દિઅવદ! ચ સવાભાવિપર અ ' પઇસમે સમાહિ નારાએ રા. વિમલસિકલારેઅમ,નિતિમિરસૂરકરાઇઅરેતેઅંતિઅસવગણરે અરૂવં,ધરણિધર પવારે અને સારાકુસુમલાપ સત્ત આ સયાજિઅંસારી
વન અજિક તવ સંમે આ રાજિએસ - ણાધિ જિનું અજિએ તે અંગપારિરિમિઅં ૧૬. તેમ હિં પાવન ત નવસરસો, તેઅહિં પાવર 1 નવ સરેર: રૂવાહ પવઈ - 1 તિએ સગણ સાગદ્ધિ કા ર ધણિધર ઈ જિજયે ૧૭.
વિરપરા તેર ચરહે, ધિર જ આ ચરકલિકાલસ સહિપત્તયંત્નિ પર એક મહાન વિષ્ણુએ
વારિબ ૧ વિણ સિર જ સિનિસિગુણસ એ થિિિવબુહા હવાણિનિરઈ - મહિઅિંહસોઅરૂષ્મયસરચરિવારસમહિઅસપત વસાગરણંગણવિયરસનું વિચારવુંદિઅ સિરસા કિસલયમાલા ૧૯.અસુરગરૂપરિ–
-
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વંદિઅં, કિનરાગનયંસિઅં; દેવાડિસયસંયુઅં, સમણસંઘપરિવદિઅં સુમુહં રે. અભય અણહં, અરયં અરૂઅં; અજિસં અજિઅં, પય પણ વિજજીવિલસિતં ૨૧.આગયા વરવિભાણદિશ્વ કણગારહત્રયપહકરસહિંતુલિએસસંભોઅરણ ખભિઅલલિઅચલકુંડલંગયતિરીહંતમઉલિમાલા. વેપા૨૨. સુરસંઘા સાસુર સંઘા,વેરવિઉત્તાભત્તિસુજુત્તા,આયરભૂસિઅસંભપિડિઆ, સુટ સુવિહિઅસવબલેઘા ઉત્તમકંચણરયણપવિઅભાસુરભૂસણ ભાસુરિ અંગા,ગાયસણયભવિભાગપંજલિપેસિય. સીસપણમાં રયણમાલા છે ૨૩. વંદિઊ ઊણ તે જિર્ણ, તિગુણમેવ ચ પુણે પાહિણું; પણમિઉણ ચ જિર્ણ સુરાસુરા, પમુઈઆ ભવાઈ તો ગયા. ખિત્તય ૨૪. તે મહામુણિમહં ષિ પંજલી, રાગદાસભયમહવજિજએ દેવદાણવનદિવંદિઅંતિમુત્તમંમહાતવં નમે છે ખિત્તયે રપ.બરંતરવિરણિઆહિં,લલિઅહેસવહુગામિણિઆહિંપણિ થણસાલિણિઆહિં સકલકમલદલલોઅણિઆહિપદિવયર૬.પીણનિરંતરથણભરવિણમિયગાયેલઆહિં, મણિકંચણપસિદિલમેહલસેહિઅસોણિતડાહિં વરનિં. ખિણિનેઉરસતિલયવનયવિભૂણિઆહિં, રઈકરચઉરમહર સુંદર દેસણિહિં ચિત્તખરા ર૭.દેવ.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૨૫ સુંદરી હિંપાયવદિઆહિં વદિઆય જસ્મતે સુવિકમા કમા,અપણે નિડાલએહિં મંડાણપગારએહિં કેહિ કેહિં વિ; અવંગતિયપત્તલેહનામએહિં,ચિહ્નએસિંગર્યા ગયા હિં,ભત્તિ નિવિદ્ધવંદણગાયાહિં, હુતિ તે વંદિઆ પુણો પુણે નારાયઓ ૧૮.તમહંજિણચંદ, અજિ અંજિઅમોહંધુયસવકિલેસ, પયઓ પણમામિાનદિઅયં ર૯ થુઅવંદિઅયસ્સારિસિગણદેવગણે હિં, તો દેવહુહિં પયપણુમિઅસ્સા, જસ્ટજગુત્તમ સાસણુઅસ્સાભત્તિવસાયપિંડિઅયાહિદેવવરછરસા બહુઆહિં,સુરવરરઈગુણપંડિઅયા હિં. ભાસુરયા૩૦. વંસતંતિતાલમેલિએ, તિઉકપરાભિરામસમીસએ કએ અસુઈસમાણુણેઅસુદ્ધસજગીયપાયજાલઘંટિઆહિં.વલયમેહલાકલાવનેઉરાભિરામસમીસએ કએ અ, દેવનઆહિ, હાવભાવવિભમપગારએહિં નચિઊણુ અંગહારએહિં, વંદિઆ યજસ્ટ તે સુવિષ્કમાં માતચંતિલેય સવસત્તસંતિકારય, પસંતસશ્વપાવદો મેસણું, નમામિ સંતિમુત્તમ જિણું નારાય છે ૩૧. છત્તચામરપડાગજુવજવમંડિઆ,ઝયવરમગતુરસિરિવસુલંછણ દીવસમુદમદરદિસાગયસોહિયા,સOિઅવસહસીહરહચરવરંકિયા લલિઅયં ૩ર. સહાવલાસમપઈઠા,અદોસદુદ્દે ગુણે હિંજિદુપસાયસિ
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૨૬
તવેણ પુટ્ટા,સિરીહિ ઇટ્ટારિસીહિ જીદ્દે "વાણુવાસિઆઢ ૩૭,તે તવેણુ અસવ્વપાવયા, સવ્વલાઅહિઅમૂલપાવયા;સ થ્રુ અજિઅસતિપાયયા,હું તુ મે સિવસુહાણુ દાયા ! અપરાંતિકા ૫૩૪. એવાં તવમલવિલ,ઘુઅ મએ અજિઅસતિજિણજીઅલ, વવગયકઅરયમલ',ગઇ ગય` સાસસ્ય વિલા ગાહા ।। ૩૫, તં બહુગુણ\સાય, મુખહેણપરમેણુ અવિસાય,નાસેઉ મે વિસાય, કુઉ અ પરિસાવિ અપ્પ સાય ! ગાહા !! ૩૬. ત' માએઉ અ ન દિ', પાવેલ અન દિસેણુમભિનંદ,પરિસાવિઅ સહન દિ,મમય ખ્રિસઉ સજમે નદિશામાહા !! ૩૭.૫કિખઅ ચાઉસ્માસિઅ,સવઋરિએ અવસભણિઅગ્ન્યા સાઅવે સન્થેહિ, ઉવસગ્ગનિવારણા એસા ૩૮. જો પઢઇ એ અ નિસુઈ,ઉભએ કાલ પિઆજે સ ંતિથય; નહુતિ તસ્સ રોગા,પુવુપન્ના વિનાસતિ૩૯.જઈ ઈચ્છા પરમપય', અહવા કિત્તિ સુવિત્થા ભુવણે; તા તેલકુલ્ચરણે, જિણયણે આયર કુણહ ૪૦.
(પછી વરકનક કહેવુ) કનકશ’ખવિક્રમ, મરકતધનસન્નિભ વિગતમાહા! સપ્તતિશત જિનાનાં,સર્વામરપૂજિત દેવા (પછી—)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિકમણ વિધિસહ
૨૨૭ ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસહિઆએ મર્થીએણ વંદામિ “ભગવાનë.” ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજાએ. નિસાહિઆએ મસ્થણ વંદામિ “આચાર્ય હં. ઈછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાણિજાએ નિસાહિઆએ મણ દામિ “ઉપાધ્યાયહું, છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જવણિજાએ નિસહિઆને મથએણ વંદામિ “સર્વસાધુહં.” (પછી જમણો હાથ ઉપાધિ અથવા ચરવલા ઉપર સ્થાપીને
વડીલ હોય તે અડૂઢાઈજેસુ કહે) અઠ્ઠાઈજ જેસુ દીવસમુદસુ, પન્નરસસુ કમભૂમિસુજાવંત કે વિ સાહુ, યહરણગુચ્છપ ડિગધારા. પંચ મહવયધારા, અઠારસ સહસ સીલાંગધારા, અનુયાયીરચરિત્તા,તે સવે સિરસા મણસા મત્યએણ. વંદામિલ (પછી)
ઇચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં વણિજજાએ નિસાહિઆએ મ0એણુદામિ ઈછાકાણસ દિ. સહ જગાવી દેવસિય પાયછિત્ત વિરોહણë કાઉસગ્ન કરૂં? ઈચછે. દેવસિય પાયછિત્ત વિરોહણW કમિ કાઉસગ્ગ.
અનર્થી ઉસિએણે, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણ, ઉડડુએણું, વાયનિસગેણં,
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
२२८
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભમલિએ,પિત્તમુછાએ સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં, સુહમેહિખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિ દિટિકસંચાલેહિં.૨ એવભાઈએ હિંઆગારેહિ અભર્ગો અવિરાહિઓ છે હુજ મેં કાઉસ્સગે સાજાવ અરિહંતાણં ભગવંતાણુંનમુક્કારેણુંન પારેમિલાતાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણેણં, અપાછું વોસિરામિ પર
(ચાર લેગસને અથવા સેળ નવકારને કાઉસ્સગ્ન
કરે, તે પાર્યા પછી લોગસ્સ કહે) . લેગસ્સ ઉો અગરે ધમ્મતિથ્થરે જિણે અરિહંતેકિન્નઈટ્સ, ચઉવસંપિ કેવલી ૧. ઉસભામજિઆં ચ વદે, સંભવમભિમુંદણું ચ સુમઇ ચ પઉમપહં સુપાસે,જિણું ચ ચંદપહંવંદે ૨.સુવિહિંચપુડુરંત સીયલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુત ચા જિર્ણધર્મો સંતિં ચ વંદામિર.કુંથું અ૨ ચમલિં, વંદે મુણિસુન્વયં નમિજિણું ચ; વંદામિ રિ૬નેમિ, પાસંતહ વક્રમાણુંચ..એવમએ અભિથુઆવિહુચરયમલા પહીણ જમરણ ઉવીસંપિ જિણવર, તિસ્થયરા મે પસીયંત ૫. કિતિય, વંદિય, મહિયા, જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂગ બહિલાભ, સમાવિવમુત્તમં રિંતુ ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયરા,આઈ
ચેસુ અહિય પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ ૭.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
(પછી નીચે બેસીને—) ઇચ્છામિ ખમાસમા ! વદિ જાવણિજ્જાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુવ દામિનાઇચ્છાકારેણુ સ`દિસહ ભગવન્ ! સજ્ઝાય સદિસાહુ ? ઇચ્છ, કહી ફરીને ઇચ્છામિ ખમાસમણાવ દિઉં જાવણિજ્રજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યણ વંદામિ, ઇચ્છાકારે સદિસહ ભગવન્! સજ્ઝાય કરૂં ? ઇચ્છ, કહી એક નવકાર ગણી સજ્ઝાય કહેવી
નમેા અરિહંતાણું ૧.નમેા સિદ્ધાણં ૨.નમા આયરિચાણું ૩. નમે। ઉવજઝાયાણં, ૪,નમા લાએ સવ્વસાણં ૫.એસ. પાંચ નમુક્કારા ૬.સવ્વપાવપણાસણા ૭.મગલાણં ચ સન્થેસિ ૮ પઢમં હવઈ મ ગલ ૯. પછી—
૨૨૯
ઉવસગ્ગહરં પાસ,પાસ વદામિ કમઁવણમુ વિસહરવિસનિન્નાસ,મ ગલકક્ષાણુઆવાસ ૧,વિસહર કુલિ ગમત, ૐ ધારેઈ જો સયા મણુએ; તસ્સ ગહ રાગમારી,દુકૢજરા જતિ ઉવસામર.ચિદ્ગઉ રે મા, તુજજ પણામા વિ અહુફલા હેાઇ,નરતિએિસુવિજીવા, પાવતિ ન દુષ્પ્રદે ગચ્ચું ૩ તુહ સન્મત્તે લદ્દે,ચિંતામણિ કપાયવમ્ભહિએ પાવતિ અવિશ્લેષ્ણુ,જીવા અયરામર ડાણું ૪.ઇઅ સથુએ મહાયસ, ભત્તિખ્ખર.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૦
નિભંરેણુ હિઅએણુ;તા દેવદિ પાસજિણચ૬ ૫. (પછી—) સંસારદાવાનલદાહનીર,સમાહર્ધલીહરણેસમીર;
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમગ્ર સૂત્ર
માહિ,ભવે ભવે
માયારસાદારસારસીર,નમામિવીર ગિરિસારથીરમ ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન,ચલાવિલાલકમલાવલિમાલતાનિ:સ ંપૂરિતાભિનતલાકસમીહિતાનિ,કામાંનમામિ જિનરાજ પદાનિ તાનિ,ર.મેધાગાય' પદપદવીનીરપૂરાભિરામ,જાહિ સાવિલલહેરીસ માગાહ દેહ ;ચુલાવેલ ગુરૂગમમણિસ કુલ દૂર પાર, સારવીરાગમજલનિધિ સાદર સાધુ સેવે ૩. આાલેલઘુલીહુલપરિસલાલીઢલાલાલિમાલા, ઝંકાર સા રામલદલકમલાગારભૂમિનિવાસે;છાયાસ ભારસારેવકમલકરતારહારાભિરામ,વાણીસ દદેહે ભવવહવ દૈહિ એ દેવિ સારમ ૪,
(પછી એક નવકાર કહેવેા)
નમેા અરિહંતાણુ 1. નમા સિધ્ધાણુ ૬. નમા આયરિયાણું ૩. નમા ઉવજ્ઝાયાણ૪. નમે એ સવ્વસાહૂણં ૫. એસે પાંચ નમુક્કાર. ૬, સવ્વપાવ પણાસણા ઉ.મ ગલાણં ચ સન્થેસિ ૮, પટમાં હવઇ મંગલ ૯. પછી— ઇચ્છામિખમાસમણેા વદિ જાણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ ! ઈચ્છાકારે સદિસહુ
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૩૧
ભગવન્ ! દુખÖય કમઁક઼Öય નિમિત્ત કાઉસ્સગ્ગ કરું ? ઈચ્છ, દુખકખય કમ્ભક્ષ્મય નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ .
અન્નત્થ સસિએણુ, નીસસિએણુ, ખાસિએણુ, છીએણ, જભાઇએ,ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્નેણ, ભમલિએ,પિત્તમુચ્છાએ ૧. સુહુમેહિ અગસ ચાલેહ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સહુનેહિ દિલ્ડિંસ ચાલેહિર એવમાઇઐહિં આગારેહિં, અલગૈા અવિરાહિયે, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા ૩,જાવ અરિહંતાણં ભગવ તાણ, નમુક્કારણું ન પારેમિ ૪. તાવકાય કાણેણ, માણે, ઝાણ, અપ્પાણ વાસિરાપ્તિ પ.
(ચાર લેગસ અવા સેાળ નવકારને કાઉસ્સગ્ગ કરી માટી શાંત કહેવી )
ગુરૂજી અથવા વડીલ તરફથી આજ્ઞા મળી હૈય તેમણે જ માત્ર કાઉસ્સગ્ગ પારીને નમા તું સિબાચા પાઘ્યાયસવ સાધુભ્ય:''કહી મેાટીશાંતિ કહેવી, તે નીચે મુજમ—
ભે ભા ભવ્યા! રણજીત વચન પ્રસ્તુત સને, યે યાત્રાયાં ત્રિભુવનગુરારા તા ભક્તિભાજ: ! તેમાં શાંતિ વતુભવતામહ દાદિપ્રભાવા, દારાગ્ય શ્રીકૃતિ મતિકરીકલેશવિધ્વંસહેતુ (૧), ભા ભા ભવ્યલેાકાં ! હું હિ ભરતૈરાવતવિદેહસ ભવાનાં સમસ્તતી કૃતાં
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
જન્મન્યાસનપ્રકમ્પાનન્તરમવધિના વિજ્ઞાય,સૌધર્માધિપતિ સુધાષાઘષ્ટાચાલનાનન્તર સકલસુરાસુરેન્દ્રઃસહ સમાગત્ય, સવિનયમ દ્દભટ્ટારક ગૃહિત્વા, ગત્વા કનકદ્રિશૂલ્યે વિહિતજન્માભિષેક: શાંતિમુūાષયતિ, યથાતતાઽહમ કૃતાનુકારમિતિ”કૃત્વા,મહાજના યેન ગતઃ સ પન્થા: ઇતિ ભવ્યજન સહ સમેત્ય સ્નાત્ર પીšસ્નાત્ર વિધાય,શાંતિમુક્થાષયામિ ‘તત્તૢયાત્રાસ્નાત્રાદિમહાત્સવાનન્તરમિતિ કૃત્વા,ક દવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. ૐ પુણ્યાહ પુણ્યાહસ્ર, પ્રીયન્તાં પ્રીયન્તામ્. ભગવન્તાન્તઃ સ`જ્ઞા સદશિનશ્ર્વિલેાકનાથાગ્નિલેાક મહિતાગ્નિલેાકપૂજ્યાગ્નિલેાકેશ્વરાગ્નિલાકાદ્યોતકરાશા ઋષભ અજિત સંભવ અભિનન્દસુમતિપદ્મપ્રભસુપાર્શ્વ ચદ્રપ્રભસુવિધિશીતલશ્રેયાંસવાસુપૂજ્યવિમલઅન તધમ શાંતિ કુ છુઅરમસ્લિમુનિસુવ્રતનમિનેમિયા વર્ઝમાનાંતા જિનાઃ શાંતા શાંતિકરાભવન્તુ સ્વાહા. મુનયા મુનિપ્રવરા રિપુવિજય દુર્ભિક્ષકાન્તારેજી દુગ માગે રક્ષન્તુ વા નિત્ય
સ્વાહા હૂઁી શ્રી ધૃતિમતિકીત્તિ કાંતિબુદ્ઘિલક્ષ્મીમેધાવિદ્યાસાધન પ્રવેશનિવેશને,સુગૃહીતનામાને જય તુ તેજિનેદ્રારાહિણીપ્રજ્ઞમિવજ્રશૃંખલાવજી કુશીઅમતિચક્રાપુરૂષદત્તાકાલીમહાકાલીગૌરીગાંધારીસવ્વસ્રામ
૨૩૨
46
હાવાલામાનવીવેરેાઢ્યાઅમા માનસીમહામાનસી પેાડશ વિદ્યાદેવ્યા રક્ષન્તુ વા નિત્ય સ્વાહા,
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૩૩ આચાર્યોપાધ્યાયમભૂતિચાતુર્વર્ણસ્યશ્રીશ્રમણસંઘસ્ય શાનિર્ભવતુ તુષ્ટિર્ભવતુપુષ્ટિર્ભવતુ.સ્પ્રહા
સૂર્યાગારકબુલબહસ્પતિશુક્રશનૈશ્ચરાહુકેતુસહિતાર સલેકયાલા સમયમવરૂણકુબેરવાસવાદિત્યસ્કન્દવિનાયકોપેતા, યે ચાન્ય પિઝામનગરક્ષેત્રદેવતાદયસ્ત સર્વે પ્રીયન્તાં પ્રયત્નામૂ અક્ષીણકોશકાષ્ઠાગારાન૨૫તયભવનુસ્વાહા.પુત્રમિત્રભ્રાતૃકલત્રસુહૃસ્વજનસંબધિબધુવસંહિતાનિયંચામદપ્રમોદકારિક અસ્મિશ્ચભૂમલાયતનનિવાસિસાધુસાધ્વી શ્રાવકશ્રાવિકાણું રાગપસર્ગ-વ્યાધિદુઃખદર્ભિક્ષદૌર્મનોપશમનાયશાન્તિર્ભવતુ.તુષ્ટિપુષ્ટિ ઋદ્ધિવૃદ્ધિમાંગલ્યસવાર સદા પ્રાદુભૂતાનિ,પાપાનિશામ્યન્તદુરિતાનિ,શત્રવ: પરામ્ખા ભવન્તુ સ્વાહા.શ્રીમતે શાન્તિનાથાય. નમશાન્તિવિધાયિને નૈલેયસ્યામરાધીશ,મુકુટાભ્ય ચિનુ ધ્ર (૧). શાન્તિઃ શાતિકર શ્રીમાન, શાતિ : દિશા મેગરૂર શાતિરેવ સદા તેષાં, ચેષાંશાન્તિ ૐ (૨) ઉમૃષ્ટિરિષ્ટદુગ્રહ દુઃખદુનિમિત્તાદિ; સંદિત હિતસંપ-ન્નામગ્રહણું જયતિ શાતે (૩) શ્રી જગજજનપદ, રાજાધિપરાજસનિશાનામ; ગેટકપુરમુ ગાણાં, વ્યાહરણર્યાહરેછાન્તિ (). શ્રી શ્રમસંઘસ્ય શાન્તિર્ભવતુ,શ્રીજનપદાનાં શાન્તિ, “તુ,શ્રીરાજાધિપાનાં શાન્તિર્ભવતુશ્રીરાજ નિવે. શાનાં શાન્તિભંવતુ,શ્રીગોષ્ટિકાનાં શાન્તિર્ભવતુ,શ્રી
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પૌરભુખ્યાણ શાનિતર્ભવતુ,શ્રીપરજનસ્યશાતિર્ભવતુ,શ્રી બ્રહ્મલોકચ શાતિર્ભવતુ, સ્વાહાસ્વાહા શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા,એષાશાન્તિપ્રતિષ્ઠાયાત્રાસ્ના ત્રાધવસાનેષ શાતિકલસંગ્રહીત્વાકુંકુમચંદનકરાગરૂધૂપવાસ કુસુમાંજલિ-સમેતઃ સ્નાત્ર-ચતુકિકામાં શ્રીસંઘસમેતશુચિશુચિવપુઃ પુપવન્નચંદનાભરણલક્તા પુષ્પમાલાં કઠે કૃત્વા,શાંતિમુદ્દોષયિત્વા શાતિપાનિયંમસ્તકેદાતવ્યનિતિનૃત્યતિ નૃત્ય મણિપુષ્પવર્ષ, સૃજતિ ગાયન્તિ ચ મંગલાનિસ્તોત્રાણિ
ત્રાણિ પઠન્તિ મંત્રાન,કલ્યાણભાજો હિ જિનાભિષેકે (૧)શિવમસ્તુ સર્વ જગત ,પરહિતનિરતા ભવંતુ ભૂતગણા દોષાર પ્રયાનું નાશ સર્વત્ર સુખીભવંતુ લોકાર (૨)અહ તિર્થીયર માયા, સિવાદેવી તુ હે નયર નિવાસિનઃ અહસિવં તુહ સિવ, અસિવોસમ સિવ ભવત સ્વાહા (૩) ઉપસર્ગીક ક્ષય યાન્તિ, છિદ્ય તે વિઘવલ્લયર મન પ્રસન્નતામતિ, પૂજ્યમાને જિનેર (૪)સર્વમંગલમાંગલ્ય સર્વકલ્યાણકારણમઃ પ્રધાન સર્વધર્માણ, જૈન જયતિ શાસનમ્ (૫). ઈતિ બૃહ. છાતિ સ્તવન .લા
(પછી કાઉસ્સગ્ન પારીને પ્રગટ લોગસ્સ કહે) લોગસ્સ ઉજજો અગરે ધમ્મતિસ્થયને જિઓરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવીસપિ કેવલિ(૧)ઉસમભજિઆ ચ વંદે, સંભવમભિખુંદણું ચ સુમઈ ચપઉમપહે સુપાસે,જિણું ચ ચંદપહં વંદે (૨).સુવિહિં ચપુપફ
* ૩હવા)
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૩૫
દંત,સીઅલસિજજ સવાસુપુજ્જ ચ;વિમલમણું ત ચ જિષ્ણુ, ધમ્મ સતિ ચ વ દ્યામિ (૩). કુંથુ` અર ચ મલ્લિ,વ ંદે મુણિમુળ્વય નમિજિષ્ણુ ચ;વદ્યામિ રિઝ્ડનેમિ,પાસ તહ વમાણુ ચ (૪),એવ મએ અભિશુઆ,વિહુચરચમલા પહીગુજરમરણા;ચઉન્નીસ પિ જિવરા, તિત્શયરા મે પસીય ́તુ,(૫)કિત્તિય,વક્રિય, મહિયા,જે એ લાગસઉત્તમા સિદ્ધા; આરૂગ્ગ બેાહિલાભ,સમાહિવરમુત્તમ દિં તુ (૬)ચ દેસુ નિમ્મલયરા, આઇએસ અહિયં યાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ (૭).
કેટલેક સ્થળે પ્રતિક્રમણ પુરૂ થયા પછી સંતિકર ખેલાય છે, જેથી તે નીચે આપવામાં આવ્યુ છે. સતિકર સ્તવન.
સતિકર' સતિજિણ,જગસરણ જયસિરીઈદાયાર, સમરાપ્તિ ભત્તપાલગ,નિવાણી ગરૂડકયસેવ (૧)સનમેાવિ`ાસદ્ધિ,પત્તાણુ સતિસામિપાયાણુ ઐાંસ્વાહા મ તેણં, સવ્વાસિવદુરિઅહરણાણ (૨). સતિનમુદ્વારા,ખેલાસહિમાઇલદ્ધિપતા ;સૌ હ્રીનમા સભ્યાસહિ,પત્તાણુ ચ દેઇસિરિ (૩) વાણીતિહુઅણુસામિણિ, સિરિદેવીજખરાયગણિપિડગા,ગદિસિયાલસુરિંદા, સયાવિ રક્ખ ંતુ જિણભત્ત(૪)રક્ષતુ મમ રાહિણી, પન્નત્તી વજસિ`ખલાય સયા, વેજ પુસિ, ચમ્પ્રેસર,
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નરદત્તા કાલિ મહાકાલી(પ)ગેરીતહ ગંધારી,મહાલા માણવી આ વઇટ્ટા;અ9ત્તા માણસિઆ,મહામાણસિઆ દેવીઓ(૬)ખાગમુહ મહજખ,તિમુહ જખેસતુંબરૂકુસુમાયંગવિજયઅજિયા,અંભે મ. શુઓ સુરકુમાર(૩)છમ્મુહપયાલકિન્નર,ગરૂડે (ગલે)
ધરવતહચજનિંદ;કુબેર વરૂણાભિઉડી,ગોમેહા પાસ માયગા. (૮) દેવીઓ ચસરિ, અજિઆ દરિઆવિ કાલિ મહાકાલી; અચુઅ સંતા જાલા,સુતારયા સોય સિરિવછા.(૯)ચંડાવિજયંકુસિપન્નત્તિ નિવાણિ અચુઆધરણી વઈરૂદ્રત્ત ગંધારી, અંબ પઉમાઈસિદ્ધા(૧૦).ઈઅતિત્થરફખણરયા,અનેવિ સુરા સુરીય ચઉહાવિવંતરછણિપમુહા, કુણું તુરખ સયા અહં (૧૧)એવંસદિસિરગણ,સહિઓ સંધસ્સ સંતિજિણચંદા;મજજવિકરે ૨કુખં મુણિસુંદરસુરિશુ. અમહિમા(૧૨).ઇઅસંતિનાહસમદિર,૨કબંસરાંતિ કાજેસાવવરહિએ,સલહઈસુહાસંપર્યાપરમ (૧૩) તવગછગયણદિણય જુગવરસિરિસોમસુંદરગુરણું સુપસાયલક્રગણહર,
વિજાસિદ્ધી ભણી સીસે.(૧૪) (ત્યાર પછી સામાયિક પારવામાં આવે છે તેની વિધિ)
ઈછામિ ખમાસમણે ! વદિ જાણિજજાએ, નિશીહિઆએમ0એણવંદામિ.ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! ઇરિયાવહિયં પડિ મામિ છે, ઇચછામિ પડિમિઉં, ઇરિયાવહિયાએ,વિરાણાએ ગમણગ
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૩૭
મળે, પાણમણે, બીયક્રમણે, હરિયપણે, આસા ઉત્તિ ગ,પગ દગ સટ્ટી,મડા સતાણા સ કમળે,જે એ જીવા વિરાહિયા,ઐગિ ક્રિયા,એઇંદિયા, તેદિયા, ચઉરિ યિા,પંચિંદિયા.અભિષયા,વત્તિયા,લેસિયા, સઘાઇયા, સંઘક્રિયા, પરિયાવિયા,કિલામિયા,ઉદ્દવિયા, ડાણાડાણ સકામિયા, વિયાએ વવરા વિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ,
તસ્સ ઉત્તરી કરણેણ । પાયચ્છિત્તકરણેણાવિસેાહી કરણે વિસલ્લી કરણેણ ! પાવાણ કમ્માણ નિશ્વાચકાએ મિ કાઉસ્સગ્ગ ।। (પછી)–
+
અન્નથ ઉસસિએણ, સિસિએણુ,ખાસિએણુ, છીએણુ જ ભાઇએણુ,ઉડ્ડએ વાયનિસગ્ગુણ,ભ મલીએ,પિત્તમુચ્છાએ, 1.હુમહિ અ ગસ ચાલેહિ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,મુહુમહિ દિસિ ચાલેરિ એવમા અહિં આગારેહિ, અભગૈા અવિરાહિએ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગ ૩.જાવઅરિહંતાણુ ભગવ તાણ નારણ ન પારેમિ ૪. તાવકાય ટાણે,માગણ, ઝાણેણં અપાણ વાસિરામિ ૫.
(ચાર નવકાર અથવા એક લાગસને કાઉસ્સગ્ગ કરવે. પછી પારીને )
લાગસ્સ ઉત્તેઅગરે ધમ્મ તિથ્થુયરે જિણે અરિહું તે કિત્તઇમ્સ,ચઉન્નીસ પિકેલી(1),ઉસભજિઅ ચ વંદે, સંભવમભિષ્ણુ દણુ ચ સુક્ષ્મě ચ;ઉમ પહે સુપાસ',જિષ્ણુ ચ ચંદુ વન્દે(ર).સુવિહિંચ પુષ્કૃદ ંત,
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સીયલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુત ચ જિણું,ધર્મો સંતિં ચ વંદામિ(૩) કુંથુ અરં ચ મહિં, વંદે મુણિસુવર્ય નામિજિણું ચ; વંદામિ રિ૬નેમિં, પાસંતહ વક્રમાણુંચ().એવંમએ અભિથુઆ,વિહુય રયમલા પહણ જરમણા ચઉવી સંપિજિણવર, તિસ્થયરા મે પસીયતુ (૫) કિત્તિય, વંદિય, મહિયા, જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણ બહિલાભ, સમાવિરમુત્તમં રિંતુ ()ચંદેસુ નિમ્મલયરા,આઈ
ગેસુ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંત (૭)
ચઉસાય પડિમલ્લુરશુ.દુજઝયમયણબાણમુસુમૂરણ, સરસપિઅંગુવનુગયગામિઉ,જય પાસ ભુવત્તયામિક (૧)જસુતણુકતિકડસિણિદ્દઉં, સેહઈ ફણિ મણિ કિરણાલિદ્દઉ; ન નવજલહરતડિલયસંછિઉં, સો જિણુ પાસુ પયચ્છઉ વંછિ૩ (૨)
નમુથુણું અરિહંતાણુ ભગવંતાણું (૧). આઈ. ગરાણું,તિથયાણું, સયંસંબુદ્વાણું(૨)પુરિસરમાણું, પુરિસસીહાણ, પુરિસવરપુંડરીઆણુ પુરિસવરગંધહOીણું (૩) લાગુત્તરમાણું, લાગનાહાણું,લેગહિઆણું, લેગપાઈવાણ, લોગપોગરાણું. (૪). અભયદયાણું,ચકુખદયાણં મમ્મદયાણું, સરણદયાણું, બોહિ દયાણું (૫). ધમદયાણું, ધર્મદેસયાણું, ધમ્મનાયગાણું, ધમ્મસારહીશું, બૅન્મવરચાઉતચવટ્ટીણું.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
(૬),અપ્પહિયવરનાણુદ સધરાણ,વિટ્ટઋઉમાણ (૩), જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણું તારયાણુ, બુદ્વાણુ એયાણુ,મુત્તાણુ માઅગાણુ.(૮)સવન્નણ, સવંદરિસીણ,સિવ- મચેલ મરૂઅ-મણું ત-મક્ખય-મવાબાહ-મપુણરાવિત્તિસિદ્દિગઈનામધેય ડાણુ સ૫ત્તાણું, નમા જિણાણુ, જિઅભયાણ (૯) જે અ અઇઆ સિધ્ધા, જે અ ભવિસતિણાગએ કાલે; સપઈ અ વઢ્ઢમાણા, સભ્યે તિવિહેણ વઢામિ.(૧૦)
જાવંતિ ચૈઇઆઇ,ઉદ્ધે અ અહે અ તિરિઅલ એ અસવ્વાઈં તા” વદે, હું સ ંતે તત્થ સંતાઇ. (૧) ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ જાવણિજ્જાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ.
જાવંત કે વિ સાહૂ, ભરહેરવયમહાવિદેહે અસવેસિ તેસિ પણએ, તિવિહેણતિ ડવિરયાણ (૧). નમાઝ્ડ ત્ સિધ્ધાચાર્ટીંપાધ્યાયસ સાધુલ્યઃ ઉવસગ્ગહર' પાસ,પાસ વદામિ કમ્ભધણુનું; વિસહરવિસનિન્નાસ,મ ગલકલ્લાણુવાસ (૧ વિસહરકુલિંગમ'ત',ક ૐ ધારેઈ જે સયામણુએ,તસગઢરાગમારી,દુšજરા જતિ ઉવસામ....(ર)ચિર્દૂઉર્દૂરે મા, તુજઝ પણામા વિ બહુફલા હાઇ;નરતિરિએસુવિવા પાવતિ ન દુખદાગચ્ચ‘(૩).તુહુ સન્મત્તલદ્દે,ચિતા મણિ કપાયવમ્ભહિએ; પાવ તિ અવિગ્વેણુ, વા અયરામર ઠાણુ, (૪), ઈઅ સંધુએ મહાયસં,ભત્તિ
૨૩૯
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
-ભરનિ-ભરેણુ હિઅએણ; તા દેવ દિજ્જ બેાહિં, વે ભવે પાસજિચંદ (૫)
ત્યાર પછી એ હાથ જોડીને નીચેનું સૂત્ર ખેલવું. જય વીયરાય ! જગદ્ગુરૂ !હાઉમમ તુહે પભાવ ભવનિન્ગ્વેએમગ્ગાણુસારિઆઈફલસિદ્ધી(૧)
ભયવ
૨૪૩
લેગવિરૂધ્ધચ્ચાએ,ગુરૂજણપૂઆ પરત્થકરણ ચ;સુહ ગુરૂ જોગા તવયણ,-સેવા આભવમખડા(ર).વારિજઈ જઇવિ નિયાણુ-અધણું, વીયરાય તુહ સમએ; તવિ મમ હુજજ સેવા,ભવે ભવે તુમ્હેં ચલાણું (૩) દુખ઼ખએ કમ્મક્ખ,સમાહિમરણુ ચાહિલાભા અ; સપજ્જઉ મહ એઅ,તુહ નાહ પણામકરણેણ. (૪) સ મ ગમાંગલ્ય, સકલ્યાણકારણ; પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જૈન' જયતિ શાસનમ્ (૫),
( ત્યાર પછી ખમાસમણુ દેવુ. ) ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદે નવણિજાએ નિસીહિઆએ મથએણ વદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્! મુહપત્તિ લેતુ ? ચ્છિ કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. ત્યાર પછીઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ જાવણિજ્રજાએ નિસીદુિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ.
ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્! સામાયિક પા? યથાશક્તિ,(ગુરૂના પ્રશ્નના જવાબ ખેલવા)ત્યારપછી
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૪.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વ ંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મથએણુ વ દા.િ
ઇચ્છાકારે સ`દિસહ ભગવન્ ! સામાયિક પાયું, તદ્ઘત્તિ, (ગુરુના પ્રશ્નના જવાબ ખેલવા.) (પછી જમણે। હાથ ચરવલા અથવા કટારા ઉપર મૂકીને) નમા અરે તાણુ (૧).નમે સિદ્ધાણુ (૨).નમા આયરિયાણં (૩). નમા ઉવજ્ઝાયાણ, (૪).નમે લાએ સવ્વ સાહૂણ, (૫).એસા પાંચ નમુક્કારા (૬), સવ્વપાવપણાસણા(૭).મંગલાણુ ચ સન્વેસિ’(૮), યુદ્ધમાં હવઇ મગલ. (૯),
ખેલી રહ્યા પછી નીચેનું સૂત્ર કહેવુ.) સામાઇઅ વયજીત્તો,ાવ મણે હાઇ નિયમસન્નુત્તો; છિન્નઇ અસુહુકમ,સામાઇઅ જત્તિઆવારા(1),સામાઇઅતિ ઉ કએ,સમણે ઈવ સાવ હવઇજહા; એએણ કારણેણ,બહુસા સામાઇઅ કુજા(ર).સામાયિક વિધિએ લીધુ ,વિધિએ પાયુ....વિધિકરતાં જે કાઇ અવિધિ હુએ હૈાય તે સવિહુ' મન,વચન,કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ....દસમનના,દસચનના,બાર કાયાના એવ ખત્રીશ દામાંહે જે કાઇ દોષ લાગ્યા હેય,તેવિ હું મન,વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક
.
ત્યાર બાદ ગુરુ ન હોય ને સ્થાપનાચા તુ સ્થાપન કર્યો હૈાય તે! સવળેા હાથ રાખી એક નવકાર ખેલવે. ગુરુ
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પ`ચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૪૨
હાય ને આચાય જીની સન્મુખ પ્રતિક્રમણ કર્યુ. હાય તે નવકાર ગણવાની જરૂર નથી. પણ પ્રતિક્રમણુ પૂરૂં કરી રહ્યા બાદ દેવની, ગુરુની, શાસનદેવીની જય ખેાલાય છે. ॥ ઇતિ શ્રી પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિ
પ્રતિક્રમણમાં છીંક આવવાથી આલેાયણ કરવાની વિધિ,
પાક્ષિક, ચૌમાસી કે સ ́વત્સરી પ્રતિક્રમણુ કરતાં પાક્ષિક અતિચાર પહેલાં છીંક આવે તા ઇરિયાવહિથી માંડીને પ્રારંભથી સફીને કરવું. ત્યાર પછી મેટી શાંતિ સુધીમાં છીક આવે તે દુખક્ષય કશ્મક્યા કાઉસ્સગ્ગ કર્યા પહેલાં નીચેની વિધિ કરવી.
ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવત્ ઇરિયાવહિય પરિક્રમામિ ? ઇચ્છ, ઇચ્છામિ પરિક્રમિ` ૧. ઇરિયાવહિયાએ, વિરાહાએ, ૨. ગમાગમણે, પાણ#મણે,બીયમણે,હરિયમણે,એસા ઉત્તિ ગ, પગ દગ, મટ્ટી, મડ઼ા સતાણા સકમણે ૪. જે મે જીવા વિરાહિયા. ૫. એગિ ક્રિયા,એ ઇંદિયા,તેઇંદિયા, ચરિ દિયા,પ`ચિંદિયા ૬.અભિયા,વત્તિયા,લેસિયા સધાઈયા, સંક્રિયા, પરિયાવિયા, કિલામિયા, ઉર્દૂવિયા, ઠાણાઓઠાણું સકામિયા. વિયાએ! વવરેાવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ....૭.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
તસ્સ ઉત્તરીકરણેણુ ના પાયચ્છિત્તકરણેણુ વિસેાહીકરણેણુ વિસલ્લીકરણેણા પાવાણુ કશ્માણુ નિગ્ધાયણ્ણાએ !! હામિ કાઉસ્સગ્ગ
અન્નત્થ ઉસસિએણુ, નીસસિએણું,ખાસિએણુ, છીએણુ,જભાઇએણુ,ઉડ્ડએણુ,વાયનિસગ્નેણ,ભમલિએ, પિત્તમુચ્છાએ ૧. સુહુમેહિ અગસ ચાલેહિ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિટ્ટિસ ચાલેહિર. એવમાઇએદ્ધિ આગારેહિ,અભગ્ગા અવિરાહિઆ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા ૩,જાવ અરિહ તાણુ ભગવતા નમુક્કારે ન યારેમિ ૪. તાવ કાય,ડાણેણુ માણુ, ઝાણ, અપ્પાણું વાસિરામિ૫.
એક લેગસ અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સગ્ગ કરવા, કાઉસ્સગ્ગ પારીને લેગસ કહેવા તે નીચે પ્રમાણે-લેગસ્સ ઉત્તેઅગરે, ધમ્મતિથયરે જિણે;અરિહું તે કિત્તઈમ્સ,ચઉજ્વીસપિકૈવલી.(૧)ઉસભમજિઅં ચવંદે, સંભવમભિણુંદણુ ચ સુમઇં ચ; પમપહ સુપાસ,જિષ્ણુ` ચ ચંદ૫હં વન્દે(ર).સુવિહિંચપુદંત,સીઅલસિજ્જ સ વાસુપુ ચ;વિમલમણું ત ચ જિણ,ધમ્મ સતિ ચ વ દામિ (૩) કુન્થુ અચ્ ચ મલ્લિ,વંદે મુસુિવ્ય નમિજિણ ચ;વ દામિન્દુિનેમિ, પાસ તહ વમાણુ ચ (૪).એવ મએ અભિછુઆ,વિહુચરચમલા પહીગુજરમરણા; ચઉન્વીસંપિ
૨૪૩
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
२४४
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર
રજવર,તિસ્થયરા મેપસીકંતુ, (૫) કિતિય,વદિય, મહિયા જે એ લોગસ્સ ઉત્તમાસિદ્ધા, આરૂગ માહિલાભં, સમાહરમુત્તમદિંતુ(૬).ચંદેસુ નિમ્મલયા, આઈએસુ અહિચ પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ (૭).
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મથએ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! શુદ્રોપદ્રવઆહટ્ટાવણાર્થ” કાઉસ્સગ્ન કરૂ ? ઈચ્છસુદ્રોપદ્રવઆહાવણર્થ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ.
અન્નત્ય ઊસિએણું નીસસિએણું, ખાસિએણું, પછી એણ, જંભાઈએણું, ઉડુએણું, વાચનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ (૨). સુહમેહિ અંગસંચાલેહિં, સહમહિલસંચાલેહિં, સુહમેહિ દિસિંચાલેહિં. ૨)એવભાઇએ હિં, આગારેહિ,અભો અવિરાહિઓ.હુજ મે કાઉસ્સો ૩.જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણ, નમુણું ન પારેમિ ૪. તાવ કાય ઠાગેણં, મેણેણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. પ. ચાર લેગસને કાઉસગ્ગ કરે (સાગરવરગંભીરા સુધી)
કાઉસગ્ગ પારીને નીચેની થય બલવી. સર્વે યક્ષાંબિકાદ્યા યે, વૈયાવૃત્યકરા જિને છે
દ્રોપદ્રવ સંઘાતં, તે દૂત દ્રાવયતુ નઃ ૧ | [માસી અને સંવછરી પ્રતિક્રમણમાં છીંકને આ વિધિ સમજ.]
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણની વિધિ સાધુ મુનિરાજનો જોગ ન હોય તે ઉંચે સ્થાનકે ધાર્મિક પુસ્તક મૂકી તેની સન્મુખ હાથ રાખી નવકાર-પચિદિ નીચે મુજબ કહી સ્થાપના કરવી.
નામે અરિહંતાણું. ૨. નમે સિદ્ધાણું. ૨. નમે આયરિયાણું. ૩. નમો ઉવજઝાયાણું ૪. નમો લેએ સવસાણું.પ.એ પંચ નમુક્કારે.૬ સવપાવપ
સો. ૭. મંગલાણં ચ સર્વેસિં.૮. પઢમં હવઈ મંગલ. ૯. પંચિંદિઅસંવરહ નવવિહ બંભચેરગત્તિ ધરા; ચઉવિહ કસાયમુક્કો,ઈઅ અારસગુણહિં સંજુરૂા.૧, પંચમહવયજુરો, પંચવિહાયારપાલણસ મળે; પંચસમિઓ તિગુત્તો, છત્તીસગુણા ગુરુ મઝ. ૨
ઈછામિ ખમાસમણી ! વદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મથએ વંદામિ.
ઈચછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ઇરિયાવહિય પડિક્કમામિ ? ઈછે, ઈછામિ પડિમિઉં. ૧.દરિચાવહિયાએ, વિરાહણાએ ૨.ગમણાગમણે ૩. પાણ
મા બીયમણે, હરિયમણે, સાઉસિંગ,પણગદગ-મટ્ટી–મક્કા તાણા-સંકમણે ૪. જે મે જવા વિરહિયા. ૫. એગિદિયા. બેઇદિયા, તેદિયા,ચડે. રિદિયા, પંચિંદિયા ૬ અભિહયા, વત્તિયા, લેસિયા,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
સંધાઈયા, સંઘક્રિયા, પરિયાવિયા, કિલામિયા,ઉદવિયા, ઠાણુઠાણું સંકામિયા, છવિયાએ વવાવિયા, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. ૭.
તસ્ય ઉત્તરીકરણ પાયછિત્ત-કરણેણું વિસહી કરણેણું વિસલ્લીકરણેણું; પાવાણુંકમ્માણે નિષ્પાયણએ; ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧
અન્નW ઊસસિએણું, નીસિએણું ખાસિએણું, છીએણું, જભાઇએણું, ઉડુંએણું, વાયનિસર્ગોણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ. ૧. સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં સુહમેહિં ખેલસંચાલહિં, સુહમેહિ દિડિસંચાલેહિં ૨. એવામાઈહિં આગારેહિ, અભષ્મ અવિરાહિએ, જજ મે કાઉસ્સગ્ગો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણેણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. ૫
ચંદેસુ નિમ્મલયારા સુધી એક લેગસ્સને અથવા ચાર નવકારને કાઉસગ્ન કરે પછી “નમે અરિહંતાણું” એટલું બલી પાર. પછી પ્રગટ લેગસ કહે. લોગસ્સ ઉજજે અગરે, ધમ્મતિથયરે જિસે; અરિહંતે કિન્નઈમ્સ, ચઉવીસંપિ કેવલી. ૧. ઉસભામજિઆંચ વદે, સંભવમભિસંદણું ચ સુમઈંચ પઉમuહું સુપાસ, જિર્ણ ચ ચંદપઉં વદે. ૨.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૭
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ સુવિહિં ચપુ પફદંત, સીઅલસિજજસ વાસુપુજજંચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણધર્મો સંતિં ચ વંદામિ.૩. કુંથું અરં ચ મહિલ,વંદે મુણિસુવર્ય નમિજિણું ચ; વંદામિ રિનેમિ, પાસં તહ વક્રમાણું ચ. ૪. એવંમએ અભિથુઆ,વિહુયરયમલાપહીજરમરણ; ચઉવીસંપિ જિવરા, થિયરા મે પસીયતુ. ૫. કિત્તિય ચંદિય મહિયા, જેએલેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આસગ્મબહિલાભં,સમાવિરમુત્તમં રિંતુ. ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયર,આઈએસુ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા,સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
પછી ખમાસમણ દઈને ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામાયિક મુહપત્તિ પડિલેહું?ઇ. કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી.
પછી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સામાયિક સંદિસાહું ? ઈછું. કહી ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સામાયિક ઠાઉ ? ઇચ્છ. કહી બે હાથ જોડીને નમે અરિહંતાણું.૧ નો સિદ્ધાણું. ૨. નમો આયરિયાણું. ૩. નમે ઉવજઝાયાણું. ૪. નમે એ સવસાણું. ૫. એસ પંચ નમુક્કારો. ૬. સવપાવપણુસણા. ૭. મંગલાણં ચ સર્વેસિં.૮,પઢમં
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૮
હવ મંગલ ૯.
ઇચ્છકારી ભગવન્ ! પસાય કરી સામાયિક ઉચ્ચરાવાજી.
-
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
( વા ન હાય તે પાતે કહે
કરેમિ ભંતે! સામાયિ,સાવજ જોગ પચ્ચખામિ !! જાવ નિયમ...પન્નુવાસામિ !! દુવિહ તિવિષ્ણુ, મણે, વાયાએ, કાએણું, ન કરેમિ, ન કારવેમિ. તસ્સ ભતે ! પડિમામિ, નિંદાત્રિ, ગરિહામિ અપ્પાણ વાસિરામિ,
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વ દામિ.ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! એસણે સદિસાહુ ! ઈચ્છ” ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વદામિ. ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! એસણે ડાઉં ? ‘ઈચ્છ’ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! દિ જાણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ. ઈચ્છાકારે સદિસહ ભગવન્ ! સજઝાય સદિસાહુ ? ઇચ્છ‘ઈચ્છામિ ખમાસમણા!વત્તિ જાવણિજતગે નિસીહિઆએ મથએણુ વ દામિઈચ્છાકારેણ સ દિ સહુ ભગવન્ ! સજઝાય કરૂં ? ‘ઇછ' પછી એ હાથ જોડી નીચે મુજમ ત્રણ નવકાર ગણવા.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચમાસી પ્રતિકમણ વિધિસહ
२४८ નમે અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણું, નમો આયરિયાણું, નમો ઉવઝાયાણું, નમે લોએ સવ્વસાહુર્ણ, એસો પંચ નમુક્કરે. સવપાવપણાસણ, મંગલાણં ચ સન્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ.
પછી પાણી વાપર્યું હોય તે મુહપત્તિ પડિલેહવી અને આહાર વાપર્યો હોય તે નીચે મુજબ બે વખત વાંદણું દેવાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉગ્નહં. ૨. નિશીહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં ખમણિ જે ભે! કિલામ,અપકિદંતાણું,બહુસુભેણ ભેદિવસો વઈ
ત! ૩.જત્તાભે ! ૪.જવણિજજંચ ભે!૫.ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિ વઈમ્મુ ૬. આવસિઆએ પરિક્રમામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ આસાય
એ; તિરસન્નયારાએ; જકિંચિ મિચ્છાએ; મણ દુષ્ઠાએ, વયદુક્કાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કહાએ, માણુએ,માયાએ, લેભાએ સવકાલિઆએ, સવમિછવયારાએ, સવ્વધસ્માઈક્રમણુએ, આસાયણાએ, જે મે અઈયારે કઓ, તસ ખમાસમણ ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૭. ઇછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ
૧૭
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
નિસીહુિઆએ. ૧. અણુજાણુહુ મે મિઉગ્ગહ . ૨. નિસીહિ,અહેા–કાય-કાય–સફાસ ખમણિજ બે! કિલામા,અપ્પકિલ તાણ,મહુસુભેણ બે દિવસે વઇ'તા’૩.જત્તાભે ! ૪.જવણિજજ ચ,ભે ! પ.ખામેિ ખમાસમણા ! દેવસિઅ' વઇ±મ્મ.... ૬, પડિં±સાબિ ખમાસમણાણુ, દેવસિઆએ આસાયણાએ તિત્તીસ ક્ષયરાએ, જ કિંચિ મિચ્છાએ, મદુડાએ, વયદુઢ્ઢાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેાભાએ, સબ્વકાલિયાએ, સબ્વમિાવયારાએ, સવ્ધમ્માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ જો મે અયારે। ક્રએ, તસ્સ ખમાસમણા ! પડિમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ. ૭.
ઇચ્છકારી ભગવન્ ! પસાય કરી પચ્ચક્ખાણને આદેશ દેશાજી.
૧ તિવિહાર ઉપવાસ, આયખિલ, નિવિ, એકાસણુ એસાચું કર્યુ. હાય તા પાણુહાર
પાહાર દિવસચરિમ પચ્ચક્ખાઈ અન્નત્થણાભાગેણં,સહસાગારેણુ,મહત્તરાગારેણ,સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિરઈ.
૨ બીલકુલ પાણી ન પીવું હેાય તે ચઉષ્વિહાર. દિવસચરમ પચ્ચક્ખાઇ, ચઉન્વિપિ આહાર;
૨૧૦
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૨૫૧ અસણં, પાણું, ખાઈમ,સાઈમ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાવિવત્તિયાગારેણું વીસરાઈ.
૩ ફક્ત પાણી પીવું હોય તો-તિવિહાર. દિવસચરિમં પચચખાઈતિવિહંપિ આહાર, અસણું, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિત્તિયાગારેણું સિરઈ.
૪ પાણી અને મુખવાસની છુટ રાખવી હોય તે-દુવિહાર.
દિવસચરિમ પચ્ચકખાઈ, દુવિહંપિ આહાર, અસણં, ખાઈમ, અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિત્તિયાગારેણં વોસિરઈ.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મયૂએણ વંદામિ
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ચૈત્યવંદન કરૂં? ઈચ્છે” કહી સકલાર્વતું કહેવું.
- છ ચૈત્યવંદન ૭. સકલાર્ણપ્રતિષ્ઠાન–મધિષ્ઠાન શિવપ્રિય ભૂર્ભુવઃસ્વસ્ત્રયીશાન–માર્હત્ય પ્રણિદમાહે ૧. નામાકૃતિદ્રવ્યભાવ, પુનતસ્ત્રિજગજજનમ; ક્ષેત્રે
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૨
શ્રી પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
કાલે ચ સ સ્મિન્નતઃ સમુપાસ્મહે આદિમ પૃથિવીનાથ-માદિમ નિષ્પરિગ્રહ;આદિમ તી - નાથં ચ, ઋષભસ્વામિન સ્તુમાં ૩.અહું તમતિ વિશ્વ-કમલાકરભાસ્કરમ્,અમ્લાનકૈવલાદ–સકાન્તજગત તુવે ૪,વિશ્વભવ્યજનારામ-કુલ્યાતુલ્યાજયતિ તાઃ; દેશનાસમયે વાચઃ, શ્રીસ ભવજગત્પતેઃ ૫. અનેકાન્તમતાંભાધિ, સમુલ્લાસનચંદ્રમાઃ । દાદમ દમાન દે,ભગવાનભિનંદનઃ ૬. ધુ્રસકિરીટ શાણાગ્રા–ત્તેજિતાંત્રિનખાવલિઃ; ભગવાન્ સુમતિસ્વામિ, તને ત્વભિમતાનિ વઃ ૭. પદ્મપ્રભપ્રભાદે હુ–ભાસઃ પુષ્ણુ તુ વઃ શ્રિયમ્, અ ંતર ગારિમથને, કાપાટાપાદિવાંણાઃ૮. શ્રીસુપાર્શ્વ જિને દ્રાય, મહે દ્રમહિતાંશ્રયે; નમતુ ણ સંધ-ગગનાભાગભાવતે ૯. ચંદ્રપ્રભપ્રભાધ દ્ર-મરીચિનિયેાજ્જવલા ૫ સ્મૃતિ સ્મૃતસિતધ્યાન-નિમિ તેવ શ્રિયેઽસ્તુ વઃ ૧૦, કરામલકવદ્વિશ્વ,કલયન કેવલશ્રિયા;અચિત્યમાહાત્યનિધિ, સુવિધિએધિયેઽસ્તુ વઃ ૧૧. સત્ત્વાનાં પરમાનદક દાર્ભેદનવાંબુદ,સ્યાદ્વાદામૃતનિસ્યંદી, શીતલ: પાતુ વા જિનઃ ૧. ભવરેાગાત્ત જંતુનામગદકારદર નઃ; નિ:શ્રેયસશ્રીરમણા, શ્રેયાંસ: શ્રેયસેસ્ડ વઃ ૧૩, વિશ્વોપકારકીભૂત-તીથ કૃત્કમ -
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૫૩
નિમિતિ;સુરાસુરનરૈઃ પૂજયા,વાસુપૂજયઃ પુનાતુ વઃ ૧૪, વિમલસ્વામિના વાચઃ, કતકક્ષેાદસાદરા; જયતિ ત્રિજગચેતા-જલનમ યહેતવા
૧૫.
સ્વય ભૂરમણસ્પ-િકરુણારસવારિણા;અન તજિન્દુનતાં વઃ, પ્રયઋતુ સુખત્રિયમ્ ૧૬. કલ્પદ્રુમસધર્માણ-મિષ્ટપ્રાસૌ શરીરિણાં; ચતુર્થાંધમ્મ દેષ્ટાર, ધનાથમુપાસ્મહે ૧૭. સુધાસેાદરવાજāાસ્ના, નિમ લીધૃતદ્દિભુખ; મૃગલમા તમાશાંત્મ્ય, શાંતિ નાથજિનાઽસ્તુ વઃ ૧૮. શ્રી કુંથુનાથેા ભગવાન, સનાથાઽતિશયદ્ધિભિઃ;સુરાસુરનૃનાથાના-મેકનાચેકsસ્તુ વઃ શ્રિયે ૧૯. અરનાથસ્તુ ભગવાં-શ્રુતુર્થોરનભારવિઃ,ચતુ પુરુષાથ શ્રી, વિલાસ વિતનેાતુ વ ૨૦. સુરાસુરનરાધીશ—મયૂરનવવારિદ
ક
ક્રુન્મૂલને હસ્તિ-મલ્લ મલ્લિમભિષ્ક્રમઃ જગન્મહામાહનિદ્રા–પ્રત્યૂષસમયાપમ, મુનિસુવ્રતનાથસ્ય, દેશનાવચન સ્તુમઃ ૨૨. તા નમતાં મૂબ્નિ,નિમ લીકારકારણમ્ ; વારિપ્લવા દવ નમે, પાંતુ પાદનખાંશવઃ ૧૩. યવશસમુદ્રે દુ:, કમ્મ કક્ષહુતાશન, અરિષ્ટનેમિભગવાન,યાદવેઽરિષ્ઠ નાશનઃ ૨૪. કમરે ધરણેન્દ્રે ચ, સ્વાચિત કર્મીકુતિ; પ્રભુસ્તુભ્યમનેાવૃત્તિ, પાર્શ્વનાથઃ શ્રિયેસ્તુ
૨૧.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
વઃ ૨૫. શ્રીમતે વીરના થાય, સનાવાયાદભુતક્રિયા મહાનંદસારાજ-મરાલાયાહંતે નમઃ ૨૬. કૃતાપરાધેડપિ જને, કૃપામથરતા ; ઇષદબાપાદ્રર્ભદ્ર, શ્રીવીરજિનનેત્ર: ૨૭. જયતિ વિજિતાન્યતેજા, સુરાસુરાપીશસેવિત શ્રીમાન વિમલન્નાસવિરહિત-ત્રિભુવનચુડામણિર્ભગવાન ૨૮, વીરઃ સર્વસુરાસુરેંદ્રમહિતિ, વીર બુધાઃ સંશ્રિતા, વીરેણાભિહતઃ સ્વકર્મા નિચો, વીરાય નિત્ય નમઃ વીરાત્તીથમિ પ્રવૃત્તિમતુલ,વીરસ્ય ઘોર તપ,વીરે શ્રી–ધતિ-કીર્તિ કાંતિનિચય શ્રી વીર ભદ્ર દિશ ૨૯. અવનિતલગતાનાં કૃત્રિમાકૃત્રિમાનાં,વરભવનગતાનાં દિવ્યવૈમાનિકાના ઈહ મનુજ કૃતાનાં દેવરાજચિં– તાનાં, જિનવરભવનાનાં ભાવતે હું નમામિ ૩૦. સંપાં વેબસામાઘ-માદિમ પરમેષ્ઠિનામ દેવાધિદેવ સર્વજ્ઞ, શ્રી વીર પ્રણિદમણે ૩૧.દેવડનેકભવાજિતેજિત મહાપાપપ્રદીપાન, દેવઃ સિદ્ધિવધવિશાલહુદયાલંકારહારેપમ: દેવાઇષ્ટદશદોષસિંધુરઘટાનિભેદપંચાનનો, ભવ્યાનાં વિદધાતુ વાંછિતફલ શ્રીવીતરાગ જિનઃ ૩૨. ખ્યાતષ્ટાયદપર્વતોગજપદઃ સમેતશિલાભિધ, શ્રીમાન રૈવતક પ્રસિદ્ધમહિમા, શત્રુંજયે મંડપ, વૈભારઃ કનકાચલ
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૫૫
"દગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદય-સ્તત્રશ્રીૠષભાયા જિનવરાવતુ વા મોંગલમ્ પ્રણા
જકિચિ નામતિત્વ, સન્ગે પાયાલિ માણુસે લે!એ, જાઈં જિમિ ભાઇ, તાઇ સવાઈઁ વદામિ,
નમ્રુત્યુણ અરિહંતાણુ ભગવંતા.૧. આઇગરાણ, તિત્શયરાણું,સયંસ બુઢ્ઢાણ ૨. પુરિસત્તમાણ, પુરિસસીહાણ,પુરિસવરપુરીઆણું,પુરિસવરગ ધ હëીણ ૩.લાગુત્તમાણ,લાગનાહાણ,લાગહિઆણુ,
૬.
લાગપઇવાણુ,લાગપજોઅગરાણ ૪.અભયદયાણું, ચક્ષુદયાણુ,મગ્ગદયાણું,સરણદયાણ,ખેાહિયાણ, ૫. ધમ્મદયાણું, ધમ્મદેસયાણુ, ધમ્મનાયગાણુ, ધુમ્મસારહીણું, ધમ્મવરચાઉર તચટ્ટો. અપ્પહિયવરનાદ સધરાણ,વિઅટ્ટઋઉમાણુ ૭. જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણુ તારયાણુ, બુઢ્ઢાણુ એાહયાણ, મુત્તાણુ માઅગાણું. ૮. સન્વન્ત્ર, સવદરિસીણ –સિવ-મયવ-મરુઅ-મણુત-મધ્મયમખ્વાબાહ–મપુરાવિત્તિ સિગિઇનામધેય ડાણ સ’પત્તાણું, નમે જિણાણ જિઅભયાણ. ૯, જે અ આઈઆ સિદ્ધા, જે અ ભવિસ્સતિણાગયે કાલે; સ પ અ વટ્ટમાણા, સભ્યે તિવિહેણ વદ્યામ. ૧૦,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અરિહંતચેઈઆણું, કરેમિ કાઉસ્સગ્ન ૧. વંદણવરિઆએ, પૂઅણવત્તિઓએ, સક્કારવત્તિઆએ, સન્માણવત્તિએ, બોહિલાભવત્તિઓ, નિવસગ્નવરિઆએ ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઈએ, ધારણુએ, અણુપેહાએ,વડુંમાણીએ ડામિ કાઉસગ્ગ ૩. - અન્ન ઊસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ..સુહમેહિંઅંગસંચાલેહિ, સહહિં ખેલસંચાલેહિં સહમહિં દિસિંચાલેહિં.૨; એવભાઈએહિં આગારેહિં અભર્ગો અવિરાહિએ, હજજમે કાઉસ્સગ્ગ.૩.જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં,ન પારેમિ. ૪. તાવ કાર્ય, ઠાણેણં, માણું, ઝાણું, અખાણું, વોસિરામિ. ૫.
એક નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરી “નમેહસિદ્ધાચાપાધ્યાય સર્વસાધુભ્ય કહી સ્નાતસ્યાની પહેલી થેય કહેવી. સ્નાતસ્યાપ્રતિમસ્યામેરુશિખરે,શય્યા વિભે શૈશવે, પાલકનવિસ્મયાતરસ–બ્રાંન્યા ભ્રમચ્ચક્ષુપા; ઉત્કૃષ્ટ નયનપ્રભાધવલિત, ક્ષીરેદકાશયા, વત્ર યસ્ય પુનઃ પુનઃસ જયતિ શ્રીવર્ધ્વમાને જિન ૧
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૫૭. લેગસ્સ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિથયરે જિસે; અરિહંતે કિઈટ્સ, ચઉવી સંપિ કેવલી. ૧. ઉસભામજિઆંચ વંદે, સંભવમભિણુંદણું ચસુમઇ ચ; પઉમuહં સુપાસે, જિણું ચ ચંદપહં વંદે. ૨. સુવિહિંચ પુફદંત,સીઅલસિજજસ વાસુપુજજ ચ વિમલમણુતં ચ જિર્ણધર્મો સંતિ ચ વંદામિ. ૩. કુંથું અર ચમલિં,વંદે મુણિસુવયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિકુનેમિ, પાસ તહ વધ્રમાણે ચ. ૪. એવમએ અભિથુઆ,વિહુયરયમલાપહીણુજરમરણ; ચઉવીસંપિ જિણવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. પ. કિત્તિય,ચંદિય,મહિયા જેએલોગસ્સઉત્તમા સિદ્ધા; આગબેહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમ રિંતુ. ૬. ચંદેસ નિમ્મલયા, આઈગ્રેસ અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭ - સવલોએ અરિહંતચેઈઅણું કરેમિકાઉસગ્ગ ૧. વંદણુવત્તિઓએ પૂઅણુવત્તિઓએ, સક્કારવત્તિઆએ; સન્માણવરિઆએ, બહિલાભવરિઆએ નિરૂવસગ્ગવત્તિઓએ,૨.સદ્ધાએ,મેહાએ,ધિઈએ,ધારણાએ,અણુપેહાએ,વડુંમાણીએ,ઠામિકાઉસ્સગ્ગ.૩.
અન્નત્થ ઊંસસિએણું, નીરસિએણું,ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ. ૧. સુહુમેહિ અંગસચાલેહિ,હુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિટ્રિસ ચા લેહિ .ર.એવમાઇએદ્ધિ આગારેહિ,અભગ્ગા અવિરાહિએ,હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા, ૩.જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણુ, નમુક્કારેણુ ન ધારેમિ, ૪. તાવ કાચ, ઠાણે માણેણ, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિ, ૫.
એક નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરી પારીને સ્નાતાની ખીજી થાય કહેવી તે નીચે પ્રમાણેહુંસાંસાહતપશ્ર્વરેણુકષિશક્ષીરાણું વાંભાભુત, કુ ભરપ્સરસાં પચેાધરભરપ્રસ્પÇિભિઃ કાચને ચેપાં મ દરરત્નશૈલશિખરે જન્માભિષેકઃ કૃતઃ, સર્વે સસુરાસુરેશ્વરગણૈસ્તેષાં નતા′′ ક્રમાન્૧. પુખ્ખરવરદીવડ્યું, ધાયઈ સડે અ જબુદીવે અક ભરહેરવયવિદેહે, ધમ્માઇગરે નમ`સામિ, ૧. તમતિમિરપડલવિજ્સણુસ્સ,સુરગણનરિ દમહિઅસ્સ$ સીમાધરસ વદે, પપ્કાડિસ મેહજાલસ. ૨.
જાઇજરામરણસાગપણાસણુસ્સ, કહ્યાણપુસ્ખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કૈા દેવદાવનરિ દગણચ્ચિઅસ્સ, ધુમ્મસ્સ સારમુવલખ્શ કરે પમાય. ૩.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૯
*
*
*** * * *
*
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ સિધે પય ણમો જિમએ,નંદી સયા સંજમે, દેવં નાગસુવન્નકિન્નરગણુ–સખસુઅભાવચિએ; લેગો જલ્થ પટ્રિઓ જગમિણું, તેલુમાસુરં, ધમે વઉ સાસઓ વિજય, ધમ્મુત્તરંવઉ ૪.
સુઅસ્સે ભગવઓ, કરેમિ કાઉસ્સગ્ન વંદભુવત્તિ આએ, પૂઅણવત્તિઓએ, સારવત્તિઓએ, સમ્મા
વરિઆએ, બહિલાભવત્તિઓએ, નિરૂવસગ્નવરિઆએ. ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધીઇએ, ધારણાએ, અણુપેહાએ, વર્ડમાણુએ, ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ.
અનW ઊસસિએણું નીસસિએણે ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ. ૧. સુહમેહિ અંગસંચાલેહિંસુહમેહિં ખેલસંચાલેહિંસુહમેહિં દિસિંચાલેહિં. ૨.એવભાઈએ હિંઆગારેહિં, અભો અવિરાહિઓ,હજજમે કાઉસ્સગ્ગ.૩.જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણ, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ, ૪.તાવ કાર્યા, ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ.૫.
એક નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરી મારીને ત્રીજી થેય કહેવી. અહંઢેત્રપ્રસૂતં ગણધરરચિતં દ્વાદશાંગ વિશાલ, ચિબહુવર્ણયુક્તમુનિગણવૃષભેર્ધારિત બુદ્ધિમભિક મેક્ષાચઢારભૂત વૃતચરણફલ શેયભાવપ્રદીપ,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
२६०
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભત્યા નિત્યં પ્રપદ્યકૃતમહમખિલ સર્વલોકૅકસર.૩ સિદ્ધાણં બુઠ્ઠાણું, પારગયાનું પરંપરયાણું
અગમુવમયાણું, નમે સયા સવસિદ્ધાણું. ૧. જે દેવાણ વિ દે, જો દેવા પંજલી નમસંતિ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. ૨. ઇક્કવિ નમુક્કા, જિણવરવસહસ્સ વમાસ્ટ; સંસારસાગરા. તારેઇ ન વ નારિ વા. ૩. ઉજિજતસેલસિહેરે દિકખા નાણુ નિશીહિ જસ્સ; તે ધમ્મચક્રવટ્ટિ, અરિફૂનેમિં નમામિ. ૪. ચરારિ અ૬ દસ દોય,વંદિયા જિણવરા ચઉવીસ પરમદુનિટ્રિઅ, સિદ્દા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૫.
વેયાવચ્ચગરાણું, સંતિગરાણું સમ્મદિદિસમાહિંગરાણું કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ. - અન્નત્ય ઊસસિએણું, નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, ભાઈએણું, ઉડ્ડએણું, વાયનિસણ, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ, ૧ સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ સુહમેડિંખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં. ૨ એવભાઈએહિ આગારેહિ, અભો અવિરાહિએ હજજ મે કાઉસ્સગ્ગ.૩ જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ.. તાવ કાર્ય, ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણું, અપાયું વોસિરામિ.પ.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિ સહ
એક નવકારનો કાઉસ્સગ કરી પારીને “નમેહસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુલ્યાઃ” કહીને ચેથી થેય કહેવી.
નિષ્પકમનીલતિમલસદશં બાલચંદ્રાભદંબમાં ઘંટારવેણુ પ્રકૃતમદજલ પૂરયતં સમતા
આરૂદી દિવ્યનાગ વિચરતિ ગગને કામદકામરૂપી, યક્ષસર્વાનુભૂતિદિશત મમ સદા સર્વ કાર્યેષસિદ્ધિ.૪
નમુત્થણું અરિહંતાણું ભગવંતાણું ૧. આઈગરાણ તિથયરાણું, સયંસંબુઠ્ઠાણું ૨.પુરિસુત્તરમાણે, પુરિસસીહાણું, પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિવરગંધહOીણું ૩. લગુત્તરમાણું,લોગનાહાણું, લોગહિઆણું, લેગપઈવાણું, ગપજાગરાણું..અભયદયાણું, ચખુદયાણુ, મગ્નદયાણુંસરણદયાણ,બહિરયાણ ૫. ધમ્મદયાણું, ધમ્મદેસયાણું, ધમ્મનાયગાણું, ધમસારહીશું, ધમ્મરચાઉસંતચવટ્ટીણું. ૬. અપડિહયવરનાણદંસણધરાણ,વિઅક્છઉમાણું ૭. જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણું તારયાણું; બુઠ્ઠાણું બેહચાણું, મુત્તાણું મઅગાણું. ૮. સવનૂણું, સલ્વદરિસીણ–સિવ-મયલ-મસઅ–મણુત-મખિયમવાબાહ–મપુણરાવિત્તિ સિદ્ધિગઈનામઘેય ઠાણું સંપત્તાણું, નમ નિણાણું જિઅભયાણું. ૯. જે આ
ઈઆ સિદ્ધા,જે વિસ્મૃતિણાગયે કાલે; સંપાઈ આ વટ્ટમાણે, સવે તિવિહેણ વંદામિ. ૧૦
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મથએ વંદામિ, ભગવાનë, ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્થીએણ વંદામિ, આચાર્ય હ; ઇચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસીહિઆએ મથએ વંદામિ. ઉપાધ્યાયહંફ ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસાહિઆએ મર્થીએણુ વંદામિ. સર્વસાધુહં; પછી
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દેવસિય પડિ– મણે ઠાઉં ? ઈચ્છ.
કહી જમણે હાથ ચરવળા અથવા કટાસણું ઉપર સ્થાપીને પછી–
સવુસ્સવિ,દેવસિઅ,દુચિંતિઅ,દુષ્માસિસ, દુચિટ્રિઅ મિચ્છામિ દુક્ક.
પછી ચરવળ હોય તો ઉભા થઈને, નહિતર બેસીને કરેમિ ભંતે કહે. તે નીચે પ્રમાણે
કરેમિ ભંતે! સામાઇયે, સાવજજ જેગે પચ્ચખામિ, જાવ નિયમ પજજુવાસામિ દુવિહં તિવિહેણું, મણું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ,ગરિહામિ, અખાણું સિરામિ.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૩
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
ઈચ્છામિ કામિ કાઉસ્સગ્ગ, જે મે દેવસિઓ, અઈઆરે કઓ; કાઈઓ, વાઈઓ, માણસિએ, ઉસ્મત્ત,ઉમ્મ,અક,અકરણિજજે,દુજઝા, દુનિવચિંતિઓ,અણયારા,અણિછિએવો,અસાવગપાઉ નાણદંસણ, ચરિત્તાચરિત્ત,સએ,સામાઇએ, તિહું ગુત્તીર્ણ, ચણિહ કસાયાણું, પંચહ– મણુવ્રયાણું, તિહું ગુણવયાણુ, ચહિં સિકુખાવ યાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ્સ, જ ખડિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્યું.
તસ્સઉત્તરીકરણેણં, પાયછિત્તકરણેણં, વિસેકિરણેણં, વિસલ્લીકરણ, પાવાણું કમ્માણુ નિગ્ધાચણાએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧.
અન્નત્ય સસિએણું,નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ.૧.સુહમેહિં અંગસંચાલેહિ, સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહુમહિં દિનદુસંચાલેહિં ૨. એવભાઈએહિં આગારેહિં, અભગ્ગો અવિરાહિઓ, હજ મે કાઉસગ્ગ. ૩. જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણુંન પારેમિ.૪.તાવ કાર્ય, ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણું, અપાણે વોસિરામિ. ૫.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૪
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર
એમ કહી અતિચારની આઠ ગાથાને કાઉસગ્ન કરે, ન આવડે તે આઠ નવકારને કાઉસગ્ગ કરવો. લેગસ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિથચરે જિસે; અરિહંતે કિન્નઈસ્લે, ચઉવીસંપિ કેવલી. ૧. ઉસભામજિઆંચ વંદે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈચ પઉમપહં સુપાસ, જિણું ચ ચંદપહં વંદે. ૨. સુવિહિંચ પુફિદંત, સીઅલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુત ચ જિર્ણ ધમ્મ સંતિં ચ વંદામિ. ૩. કુંથું અરેચ મલિં,વંદે મુણિસુવયં નમિજિણું ચક વંદામિ રિ૬નેમિ, પાસ તહ વક્રમાણે ચ. ૪. એવંમએ અભિથુઆ,વિહુયયમલા પહાજરમરણ; ચઉવીસંપિ જિણવ, તિયરા મે પસીયતુ. ૫. કિતિય,ચંદિય,મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમા સિદ્ધા; આસગ્ગોહિલાભ, સમાજિવરમુત્તમ દિં તુ. ૬. ચંદે નિમ્મલયર,આઈચેસુ અહિયં પયાસયરા સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
પછી બેસીને ત્રીજા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહવી, તે પછી વાંદણ બે દેવાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાવણિજાએ નિશીહિઆએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉમ્મહં. ૨. નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાય–સંફાસં ખમણિજજે ભે!
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૫
ચમાૌ પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ કિલામા,અપ્પકિલ તાણુ,મહુસુભેણ બે દિવસેા વઈમ તા. ૩. જત્તાભે ! ૪.જવણિજ્જન ચ ભે૫.ખામેમિ ખમાસમણા'દેવસિઅ'વઇક્કમ્મ`૬. આવસિયાએ પરિક્રમામિ ખમાસમણાણુ, દેવસિઆએ આસાયણાએ; તિત્તીસન્નયરાએ; જ કિંચિ મિચ્છાએ; મણદુડાએ, યદુડાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ,માયાએ,લાભાએ,સવકાલિઆએ, સ~મિચ્છાવયારાએ, સવધમ્માઇક્રમણાએ, આસાયણાએ, જો મે અઇચારા કએ, તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરાત્રિ. ૭.
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ. ૧. અણુજાણુહ. મે મઉગ્ગહં. ૨. નિસીહિ, અા–કાય... કાયસફાસ, ખમણિો ભે કિલાને, અપકિલ તાણુ, અસભે બે ! દિવસા વઇક્કે તેા. ૩. જત્તા બે ! ૪,જવણિજ્જ ચ ભે ! પ. ખામેષ્ઠિ ખમાસમણા ! દેવસિસ વઇમ્મ પડિક્કમામિ, ખમાસમણાણુ દેવસિઆએ આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મદુઃડાએ,વયદુક્કડાએ,કાયદુડાએ,કાહાએ,માણાએ, માયાએ, લાભાએ, સવ્વકાલિયાએ, સવ્વમિાવ
૬.
૧૮
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ચારાએ, સશ્વધસ્માઈમણુએ,આસાયણુએ,જે મે આઈઆર, કઆ તસ્સ ખમાસમણો : પડિકમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપાનું સિરામિ. ૯.
અછાકારેણ સંદિસહ ભગવાન ! દેવસિએ આલોઉં? છે, આલેએમિ, જે મે દેવસિએ, અઈઆરો; કઓ કાઈઓ; વાઈઓ; માસિક ઉસુત્તો,ઉન્મ,અકપ,અકરણિજે,૬ઝા, દવિચિતિઓ, અણીયાર, અણિછિએ, અસાવગપાઉો,નાણે, દંસણ,ચરિત્તાચરિ, સુએ, સામાઈએ, તિહું ગુત્તીર્ણ, ચઉણહું કસાયાણું, પંચણ-મણુ વયાણું, તિહું ગુણવયાણું ચકહું સિફખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ જ ખંડિઅં, જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.
સાત લાખ પૃથ્વીકાય, સાત લાખ અપકાય,સાત લાખ તેઉકાય,સાત લાખ વાઉકાય,દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય,ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય છે લાખ બેઇંદ્રિય,બે લાખ તેઈદ્રિય, બે લાખ ચઉરિદ્રિય, ચાર લાખ દેવતા, ચાર લાખ નારકી, ચાર લાખ તિર્યંચ પંચંદ્રિય,ચૌદ લાખમનુષ્ય એવંકા રાશી લાખ જીવાયોનિમાંહિ મારે જીવે જે કોઈ જીવ હઠ હાય, હણુ હોય, હણતાં પ્રત્યે અનુમો હોય, તે
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૨૭
સર્વે મને,વચને,કાયાએ કરી,તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. પહેલે પ્રાણાતિપાત, બીજે મૃષાવાદ,ત્રીજેઅદત્તાદાન, ચેાથે મૈથુન, પાંચમે પરિગ્રહ, છ ક્રોધ, સાતમે માન,આડમે માર્યા,નવને લાભ,દશમે રાગ,અગ્યારમે દ્વેષ,ખારમે કલહ,તેરમે અભ્યાખ્યાન,ચૌદમે પશુન્ય, પંદરમેરતિઅતિ,સાલમે પરપરિવાદ,સત્તરમે માયામૃષાવાદ,અઢારમેમિથ્યાત્વશલ્ય.એ અઢારપાપસ્થાનકમાંહિ માહરે જીવે જે કાઈ પાપ સેવ્યુ હોય, સેવરાવ્યુ હાય, સેવતાં પ્રત્યે અનુમાવુ હાય,તે સર્વે મને,વચને,કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ
સભ્યસવિ,દેવસિઞ, દુચ્ચિ ́તિઅ,દુમ્ભાસિઅ, દુચ્ચિઅિ, ઇચ્છાકારેણ સદિસહુ ભગવન્! ઇચ્છ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
પછી જમણેા ઢીંચણુ ઉંચા કરીને નીચે પ્રમાણે કહેવુ.... નમેા અરિહંતાણું, ૧. નમા સિદ્ધાણું. ૨. નમે આયરિયાણં.૩. નમા ઉવજ્ઝાયાણ, ૪.નમા લાએ સવ્વસાહૂણં. ૫. એસા પચનમુક્કારા, ૬. સવપાવણાસણેા ૭.મંગલાણુ ચ સન્વેસિ૮, પઢમં
હવઈ મોંગલ, ૯,
કરેમિ ભંતે ! સામાઇય', સાવજ જોગ' પચ્ચકખામિ,જાવ નિયમ પન્નુવાસામિ, દુવિ તિવિ
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
२१८
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર હેણું, મણેણ વાયાએ કાણું,ન કરેમિ,નકારમિ, તસ્ય ભંતે પડિમામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ,અશ્વાણું, વોસિરામિ.
ઇચ્છામિ પડિમિઉં જે મે દેવસિઓ અઈઆરે, ક, કાઈઓ; વાઇઓ, માણસિઓ, ઉસુત્ત, ઉસ્મૃગે, અકો, અરણિજે,દુઝાઓ,દુવિઐિતિઓ, અણયારા, અણિછિએ અસાવગપાઉ, નાણે, દંસણ, ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ સામાઈએ,
તિહં ગુત્તીર્ણ, ચઉણહું કસાયાણું, પંચહમણુવયાણું, તિણીં ગુણવયાણું, ચઉહેં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સસાવધમ્મન્સ, જખંડિઅં, જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. વંદિત્ત સવસિદ્ધ, ધમ્માચરિએ આ સવસાહ અઃ ઈચ્છામિ પડિમિઉં, સાવગધસ્માઇઆરસ. ૧. જે મે વયાઈઆરે, નાણે તહ દંસણે ચરિત્તે અફ સુહુ આ બાયરો વાત નિંદે ત ચ ગરિવામિ.૨૮ વિહે પરિગ્રહેમિ,સાવજે બહુવિહે આ આરંભે; કારાવણે આ કરણે, પડિક્કમે દેસિમં સવં. ૩. જ બદ્ધમિંદિએહિં, ચઉહિં કસાહિં અસલ્વેહિક રાગેણ વ દોસણ વ, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૪.
uona!
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૬૯ આગમણે નિગમણે, ઠાણે ચંકમણે અભેગે; અભિઓગે અનિઓગે, પડિક્કમે દેસિમં સવં. ૫ સંકા કંખ વિગિછા, પસંસ તહ સંથો કુલિંગીસુ સન્મત્તસ્સ ઈઆરે, પડિમે દેસિમં સવં. ૬ છાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે આ જે દોસા; અત્ત૬ ય પર ઉભય ચેવ તે નિન્દ. ૭ પંચહમણુવયાણું, ગુણવયાણં ચ હિમઈયારે; સિકખાણું ચ ચહિં, પડિમે દેસિઆં સવં. ૮ પઢમે અણુવ્રયંમિ, શૂલપાણઈવાયવિરઈએ; આયરિઅમપત્થ, ઈર્થી પમાય પસંગેણું. હું વહબંધછવિ છે, અઈભારે ભરપાણવુછેએ; પઢમ વયજીઆરે, પડિમે દેસિમં સવં. ૧૦ બીએ અણુવર્યામિ,પરિપૂલગઅલિઅવયણવિરઇએ; આયરિઅમખસત્યે, ઇWપમાયપ્રસંગેણું. ૧૧ સહસા રહસ્સ દારે, મોસુવસે આ કૂડલેહે અ; બીઅ વયસ્સઈઆરે, પડિક્કમે દેસિમં સવં. ૧૨ તઈએ અણુવર્યામિ, થુલપરદશ્વહરણવિરઇએ; આયરિઅમપત્થ. ઇલ્ય પમાય પસંગેણું. ૧૩ તેનાહડપ, તપડિ વિરૂદ્ધગમણે અ; કડતુલકડમાણે, પડિક્રમે દેસિમં સવં. ૧૪ ચઉલ્થ અણુવર્યામિ,
નિચંપરદારગમણવિરઈએ;
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અયરિઅમપથે, ઇWપમાય પસં. ૧૫. અપરિગ્રહિઆ ઇત્તર,અણુગવિવાહતિવાણુરાગે; ચહથવયસ્સઈઆરે, પડિમે દેસિમં સવં. ૧૬. ઇનો અણુવ્રએ પંચમક્સિ,આયરિઅમપર્ધામિ; પરિમાણપરિઓએ, ઇત્ય પમાય પસંગેણું. ૧૭. ધણધન્નખિત્તવત્થરૂપસુવને આ કવિઅ–પરિમાણે, દુષએ ચઉપયંમિ ય, પડિમે દેસિમં સવં. ૧૮. ગમણમ્સ ઉપરિમાણે,દિસાસઉ અહે અતિરિપંચ વૃદ્ધ સઇ અંતરદ્ધા, પઢમંમિ ગુણવએ નિંદે. ૧૯ મજમિ અ સંસંમિ અકયુફે અફલે અગધમલે અ; વિભાગ પરિભોગે, બીઅંમિ ગુણશ્વએ નિંદે ૨૦. સચિત્ત પડિબ, અપેલ દુપોલિમં ચ આહારે; તુચ્છસહિ-ભખણયા, પડિમે દેસિમં સવં ૨૧ ઈંગાલી વણ સાડી, ભાડી ફેડી સવજજએ કમ્મ; વાણિજજ ચેવદૂત,લખ-રસ-કેસ વિસવિસર્યા.રર એવ ખુ જતપિલણ,કમ્મનિલ છણું ચ દવદાણું; સરદહલાયસોર્સ, અસઇપોસં ચ વજિજજજા. ૨૬. સસ્થગ્નિ મુસલ જંતગ, તણુ કમંત મૂલ ભેસજજે, દિને દવાવિએ વા, પડિમે દેસિઅં સર્વ ૨૪.
ન્હાણવટ્ટણવનગ, વિલેણે સદ રૂવ રસ ગધે; વલ્યાસણ આભરણે, પડિમે દેસિમં સવં. ૨૫.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૩૦.
ક દ્રષ્યે કુકુઇએ, મેહરિ અહિગરણ ભાગઅઇરિત્તે; દડ મિ અણુકાએ, તઅમિ ગુણવએ નિ દે, ૨૬, તિવિહે દુપ્પણિહાણે, અણુવłાણે તહા સઈ વિણે, સામાએ વિતહકએ, પઢમે સિક્ખાએ નિ દે. ૧૭, અણુવણે પેસવણે, સદ્ રૂવે આ પુગ્ગલ`વે; દેસાવગાસિઅમિ, ખીએ સિક્ખાવએ નિદે. ૨૮, સથારૂચ્ચારવિહી, પમાય તહ ચેવ ભાયણાભાએ; પેાસહવિહિવિવરીએ, તઇએ સિક્ખાવએ નિ દે.ર૯. સચિત્ત નિખ્મિવર્ણ, પિહિણે વવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઈમદાણે, ચઉત્થે સિક્ખાએ નિદૈ સુહિએસ અ દુહિએસ અ,જામે અસ્સ જએસુઅણુક પા; રાગેણુ વ દાસે વ, ત`નિદૈ તં ચ ગરિહામિ.૩૧. સાહુનુ સવિભાગેા, ન કએ તવ ચરણકરણજીત્તસુ; સતે ફાસુ અ દાણે, ત` નિદેત ચ ગરિહામિ, ૩૨. ઇહલેાએ પરલાએ,વિએ મરણે અ આસ સપઆગે, પાંચવિહે અઇઆરા,મા મન્ઝ હું મરણું તે,૩૩. કાએણુ કાઇઅસ્સ, પડિમે વાઇઅસ્સ વાયાએ; મણુસા માણસિઅલ્સ, સવ્વસ વયાઆરમ્સ. ૩૪ વ દવયસિખાગા-રવેસુ સન્ના કસાય દડ્રેસ; ગુત્તીસુઅ સમિઇસુ અ,જો અઇઆરેા અત નિર્દે,૩૫ સમ્મષ્ટિ જીવા, જવિ હું પાવ સમાયરે કિ ંચિ;
''
૨૦૧
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અપે સિ હાઇ બંઘે, જેણુ ન નિદ્ધધર્સ કુણઈ. ૩૬ તપિ હુ સપડિમણું, સપરિવં સઉત્તરગુણ ચ; ખિયં વિસામેઈવાહિશ્વસસિખિઓ વિજજે.૩૭ જહા વિસં કુદૃગય, અંતમૂલવિસારયા; વિજજા હણંતિ મંતેહિં, તે હવઈ નિવિસં.૩૮ એવં અવિહં કમ્મ, રાગદોસસમજિજઅં; આલોઅંતો અનિદેતો,ખિપહણઈ સુસવ.૩૯ કયપાવિ મણુસ્સે,આલઈઅનિંદિ ગુરૂસગાસે; હાઈ અઈરેગ લહુઓ,હરિએ ભરૂશ્વ ભારવહા.૪૦ આવસ્સએણુ એએણુ,સાવ જઇવિ બહુર હોઈ દુખાણુમંતકિરિઍ, કહી અચિરણ કાલેણ. ૪૧ આલાઅણુ બહુવિહા,ન ય સંભરિઆ પડિમણુકાલે; મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, તે નિંદે તં ચ ગરિવામિ. કર તસ્ય ધમ્મસ કેવલિપનzસ, અબભુદુમિ
આરોહણએ; વિરએમિ વિરાહગુએ, તિવિહેણ પડિત,
વંદામિ જિણે ચકવીસં. જાવંતિ ચેઈઆઈ,ઉદ્દે આ અહે આ તિરિઅલએ અ; સવાઈ તાઈં વંદે, ઈહ સંતો તથ સંતાઈ. ૪૪ જાવંત કેવિ સાહૂ, ભરફેરવયમહાવિદેહે અ; સસિં તેસિંપણુઓ,તિવિહેણુતિદંડવિયાણું ૪૫
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૭૩ ચિરસંચિયપાવપણુસણુઈભવ સયસહસ મહરિએ; ચઉવીસજિણવિણિગ્ગકહાઈ વોલંતુ મે દિઅહા.૪૬ મમ મંગલમરિહંતા,સિદ્ધા સાહસુચં ચ ધમ્મ અ; સમ્મદિ૬િ દેવા, રિંતુ સમાહિં ચ બેહિં ચ. ૪૭. પડિસિદ્ધાણું કરણે, કિાણમકરણે પડિમણું; અસદુહણે આ તહા, વિવરીય પર્વણુએ અ. ૪૮ ખામેમિ સવજી, સર્વે જીવા ખમંતુ મે; મિની મે સવભૂસુ, વેર મઝ ન કેણઈ. ૪૯ એવમહંઆલેઈઅ, નિંદિઅગરહિઅદુગંછિઅંસખ્ખું; તિવિહેણ પડિતે વંદામિ જિણે ચઉન્ડ્રીસં. ૫૦
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મથએણુ વંદામિદેવસિય આલેઈએ પડિઝંતા,ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ચઉમાસી મુહપત્તિ પડિલેહું? ઈચ્છ
કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી પછી વાંદણાં બે દેવાં ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ અણજાણહ, મે મિઉષ્મહં; નિશીહિ, અહા-કાર્ય-કાય–સંહાસ, ખમણિજજે બે કિલામ, અપકિલંતાણું બહસુભેણુ,ભે ચઉમાસી વર્કતા! જતા ભેજવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ, ખમાસમણો! ચઉમાસીઅં વઈન્મે આવસ્સિઆએ પરિમામિ,
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
-------
--
---
- ૨૭૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ખમાસમણાણું ચઉમાસીઆએઆસાયણુએ,તિત્તી સન્તયરાએ જ કિંચિ મિચ્છાએ, મણક્કાએ વયદુન્ડાએકાયદુન્ડાએ, કેહાએ,માણુએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિઆએ સવામિછવયારાએ, સવધન્માઇક્રમણએ આસાયણએ,જે મે અઈચારા કઓ, તસ ખમાસમણે ! પડિક્કમામિ,નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણ વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉગહં. ૨. નિશીહિ, અહો-કાર્ય-કાય–સંફાસં ખમણિજો ભેદ કિલામ, અપકિલંતાણું બહસુભેણ ભે! ચઉમાસી વઈતા ! ૩. જત્તા ભે! ૪.જવણિજજ ચ ભે ! " ખામેમિ ખમાસમણ ! ચઉમાસીઅં વાંચ્યું . પડિમામિ ખમાસમણુણું ચઉમાસીઆએ આસાયણાએ; તિત્તીસગ્નયાએ; જકિંચિ મિચ્છાએ;મણદુન્ડાએ,વયદુન્ડાએ,કાયદુષ્ઠાએ,કેહાએ,માણુએ, માયાએ, લેભાએ, સqકાલિઆએ, સવમિવયારાએ, સવધ સ્માઈક્રમણએ આસાયણાએ, જે મે અઈયારા કઓ, તસ્ય ખમાસમણે ! પડિમામિ,નિંદામિ, ગરિહામ અપાયું સિરામિ.૭.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સંબુદ્દા ખામ
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૭૫
ણેણુ અભુગ્નિએમિ અëિતર ચઉમાસીએ ખામે, ઇચ્છ ખામેમિ ચઉમાસી, ચાર માસાણ, આઠ પક્ખાણ એકસાવીશરાઇદિવસાણ જ કિંચિ અપત્તિઅ પરપત્તિઅ, ભત્ત,પાણે,વિષ્ણુએ,વૈયાવચ્ચે,આલાવે, સલાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાસણું, અંતરભાસાએ, ઉવારેભાસાએ, જ કિંચિ મઝ વિય-પરિહાણુ, સુમ વા, ખાયર વા, તુમ્ભે જાણુ, અહં ન જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ,
દુષ્વિ
ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! ચઉમાસીસ્ લેઉં?ઈચ્છ આલાએમિત્તે મેચઉમાસીએ અઇ-આરેા કર્યો,કાઇએ; વાએ,માણસિએ,ઉત્સુત્તો, ઉસ્મન્ગેા, અકપ્પા,અકરણિો,દુઝાએ, ચિતિએ, અણુાયારેા, અણિચ્છિઅવા,અસાવગપાઉગ્ગા, નાણે, દસણે,ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ,સામાઇએ, તિહું ગુત્તીણું, ચઉદ્ધું કસાયાળુ, પંચણ્ડમણુવયાણુ, તિણ્ડ ગુણવયાણુ,ચણ્ડ સિક્ખાવયાણું, ખારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ,જ ખડિ જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં
ઇચ્છકારેણ સદિસહે ભગવન્ ! ચઉમાસી અતિચાર આલેાઉ ઈચ્છ.
૫ ચમાસી અતિચાર ! નામિ દ ́સમિ અ, ચરણુમિ તવ મિ તય
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
२७६
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વીરિયંમિ, આયરનું આયારે, ઈસ એસો પંચહા ભણિએ. ૧. જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર,ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વીર્યાચાર,એ પંચવિધ આચારમાંહિ અને જેકેઈઅતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર, જાણતાં-અજાણતાં હુએ હોય, તે તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્ક. ૧.
તત્ર જ્ઞાનાચારે આઠ અતિચાર. કાલે વિષ્ણુએ બહુમાણે, ઉવહાણે તહ અનિન્હવણે વજણ અત્ય તદુભાએ, અવિહો નાણમાયારે. ૨. જ્ઞાન કાળ ળાએભાગો નહીં, અકાળેભ.વિનયહીન, બહુમાનહીન, ઉપધાનહીન, અનેરા કહે ભણી અને ગુરૂ કહ્યો. દેવગુરૂ વાંદણે પડિક્કમણે સજઝાય કરતાં, ભણતાં ગણતાં કૂડો અક્ષર કાને માત્રાએ અધિકે છે ભયે, સૂત્ર કૂડું કહ્યું, અર્થ ફૂડ કહ્યો, તદુભય કુડાં કહ્યાં, ભણીને વિચાર્યા. સાધુતેણે ધમેં કાજે અણુઉદ્ધર્યો, દાંડે અણુપડિલેહ્યું, વસતિ અણધ, અણુપસે, અસઝાય અજઝાયમાંહે શ્રી દશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભ ગણ્યો; શ્રાવકતણે ધર્મ સ્થવિરાવલિ, પડિમણું, ઉપદેશમાળા પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભ ગયે.કાળવેળાએ કાજે અણુઉર્યો પઢ. જ્ઞાનોપગરણ, પાટી;પોથી, ઠવણી,
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
ર૭૭ વળી, નેકારવાળી, સાપડા, સાપડી, દસ્તરી વહી, ઓળિયા પ્રમુખ પ્રત્યે પગ લાગ્યો,થુંક લાગ્યું, યૂકે કરીને અક્ષર માંજ, ઓશીસે ધર્યો, કહે છતાં આહાર વિહાર કીધે.જ્ઞાનદ્રવ્ય ભક્ષતાં ઉપેક્ષા કીધી. પ્રજ્ઞાપરાધે વિ .
વિસત ઉવેખે,છતી શક્તિએ સારસંભાળ ન કીધી. જ્ઞાનવંત પ્રત્યે દ્વેષ મત્સર ચિંતવ્યો.અવજ્ઞા આશાતના કીધી.કોઇ પ્રત્યે ભણતાં ગણતાં અંતરાય કીધો, આપણે જાણપણાતણે ગર્વ ચિંતવ્યો. મતિજ્ઞાન,શ્રુતજ્ઞાન,અવધિજ્ઞાન,મન ૫ર્યવજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાન એ પંચવિધ જ્ઞાનતણી અસહણ કીધી.કોઇ તતડે બોબડે હસ્ય,વિતર્યો. અન્યથા પ્રરૂપણું કીધી. જ્ઞાનાચાર વિષયિ અને જે કોઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ૦ ૧. દર્શનાચારે આઠ આતચાર,
નિસંકિય નિક્કખિય,નિશ્વિતગિચ્છા અમૂઢદિ અઉવવૃહ થિરીકરણે, વચ્છલ પભાવણે અ૬. ૧.
દેવગુરૂધર્મતણે વિષે નિઃશંકપણું ન કીધું, તથા એકાંત નિશ્ચય ન કીધે, ધર્મ સંબંધી ફળતણે વિષે. નિઃસંદેહ બુદ્ધિધરી નહીં, સાધુ-સાધ્વીનાં મલમલિન ગાત્ર દેખી દુગંછા નિપજાવી, કુચારિત્રીયા દેખી ચારિત્રિયા ઉપર અભાવ હુઆ,મિથ્યાત્વતણી પૂજા
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ્રભાવના દેખી મૂઢદષ્ટિપણું કીધુ, તથા સંઘમાંહે ગુણવંતતણી અનુપમું હણુ કીધી. અસ્થિરીકરણ, અવાત્સલ્ય, અપ્રીતિ, અભક્તિ નિપજાવી, અબહુમાને કીધું, તથા દેવદ્રવ્ય, ગુરૂદ્રવ્ય, જ્ઞાનદ્રવ્ય, સાધારણદ્રવ્ય,ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞાપરાધે વિણસ્યાં, વિસતાં ઉવેખ્યાં. છતી શક્તિએ સારસંભાળ ન કીધી તથા સાધર્મિક સાથે કલહ કર્મબંધ કીધે, અતી, અષ્ટપડ મુખકાશ પામે દેવપૂજા કીધી, બિંબપ્રત્યે વાસકુંપી ધપધાણું કલશતણા ઠબકા લાગ્યો, બિંબ હાથથકી પાયું, ઊસાસ-નિસાસ લાગે. દેહરે ઉપાશ્રયે મલલેમાદિક લેહ્યું.દેહરામાંહે હાસ્ય, ખેલ, કેલી કુતુહલ, આહાર, નિહાર કીધાં. પાન સોપારી, નિવેદિયાં ખાધાં, ઠવણુંયરિય હાથથકી પાડયા, પડિલેહવા વિસાર્યા, જિનભવને ચોરાશી આશાતના, ગુરૂ ગુરૂણી પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હોય, ગુરૂવચન તહત્તિ કરી પડિવન્યું નહીં, દર્શનાચાર વિષયિઓ અને જે કોઈ આતિચાર ચાઉમાસી દિવસમાંહિ. ૨.
ચારિત્રાચારે આઠ અતિચાર. પણિહાણગજુત્ત, પંચહિં સમિઈહિં તીહિં ગુનાહિં એસ ચરિત્તાયારે, અઠવિહો હોઈ નાયો . ૧.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૯
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
સમિતિ–તે અણુયે હિંયા. ભાષા સમિતિ તે સાવધ વચન બોલ્યા,એષણસમિતિ-નેતૃણ ડગલ અને પાણી અસુઝતું લીધું, આદાનભંડમત્તનિખેણાસમિતિ–તે આસન શયન,ઉપકરણ, માતરું પ્રમુખ અણપુંજી જીવાકુલ ભૂમિકાએ મૂકયું લીધું પારિષ્ટાનિકાસમિતિ–તે મળ, મૂત્ર, શ્લેષ્માદિક અણુપુંજી જીવાકુળ ભૂમિકાએ પરઠવ્યું.મનમુક્તિ મનમાં આરૌદ્ર ધ્યાન ધ્યાયાં, વચનગુપ્તિ સાવદ્ય વચન બોલ્યા,કાયગુપ્રિ-શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું અણુપંજે બેઠા. એ અષ્ટ પ્રવચન માતા તે સાધુતણે ધર્મ સદેવ અને શ્રાવકતણે ઘમે સામાયિક પોસહલીધે રૂડી પેરે પાન્યા નહિં, ખંડણ વિરાધના હુઈ ચારિત્રાચાર વિષાયિઓ અનેરા જે કોઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઆ હોય, તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કે ૩.
વિશેષતઃ શ્રાવકતણે ધર્મ શ્રીસભ્યત્વ મૂળ બાર વ્રત સંખ્યત્વતણા પાંચ અતિચાર,સંકા કંખ વિગિચછા શંકા-શ્રી અરિહંતાણું બળ, અતિશય જ્ઞાનલક્ષ્મી, ગાંભીર્યાદિક ગુણ, શાશ્વતી પ્રતિમા, ચારિત્રીયાનાં ચરિત્ર,શ્રી જિનવચનતણો સંદેહ કી.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પાઁચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
આકાંક્ષ-બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, ક્ષેત્રપાળ ગેાગા, આસપાલ, પાદરદેવતા,ગાત્રદેવતા,ગ્રહપૂજા,વિનાયક હનુમ ત,સુગ્રીવ,વાલી,નાહ ઇત્યેવમાદિક દેશ, નગર, ગામ,ગેાત્ર,નગરી,જીજીઆ,દેવ દેહરાના પ્રભાવ દેખી રાગ આતંક કષ્ટ આવે ઇહલેાક પરલેાકાથે પૂજ્યા માન્યા. સિદ્ધ વિનાયક રાઉલાને માન્યું,ઇચ્છયુ, બૌદ્ધ,સાંખ્યાદિક સન્યાસી, ભરડા,ભગત,લિંગિયા, જોગીયા,જોગી,દરવેશ,અનેરા દર્શનીયાતણાકષ્ટમંત્ર ચમત્કાર દેખી પરમાર્થ જાણ્યા વિના ભુલાવ્યા,માહ્યા કુશાસ્ત્ર શીખ્યાં, સાંભળ્યાં, શ્રાદ્ધ, સ વચ્છરી,હાળી, અળેવ,માહિ પુનમ,અજાપડવા,પ્રેતમીજ,ગેરીત્રીજ, વિનાયકચેાથ,નાગપચમી,ઝીલણા¥ી,શીલસાતમી, ધ્રુવ આઠમી, નૌલી નવમી,અહવા દશમી,વ્રતઅગીચારશી, વત્સ આરસી, ધનતેરશી, અનંત ચઉદશી, અમાવાસ્યા, આદિત્યવાર,ઉત્તરાયણ, નૈવેદ્ય કીધાં, નવાદક, યાગ, ભાગ ઉતારણાં કીધાં, કરાવ્યાં,અનુમેાઘાં,પીંપળે પાણી ઘાલ્યાં,ધલાવ્યાં,ધર આહિર ક્ષેત્રે, ખલે, કુવે, તળાવે, નદીએ, દ્રહે, વાવીએ, સમુ,કુંડે પુણ્યહેતુ સ્નાન કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેાવાં. ગ્રહણ, શનિશ્ચર, માહ માસે નવરાત્રીએ નાહ્યા, અજાણ્નાં થાપ્યાં, અનેરાં વ્રત વ્રતેાલાં કીધાં કરાવ્યાં, વિતિ
૨૮૦
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૮૧ ગિચ્છા-ધર્મસંબંધીયાંફળતણે વિષે સંદેહકીઘો.જિન આરિહંતધર્મના આગાર, વિશ્વોપકાર સાગર, મોક્ષમાર્ગના દાતાર.ઈસ્યા ગુણભણ ન માન્યા,ન પૂજ્યા, મહાસતી મહાત્માની ઈહલેક પરલોક સંબંધીયા ભગવાંછિત પૂજા કીધી, રાગ આંતક કષ્ટ આવે ખીણ વચન ભંગ માન્યાં, મહાત્માનાં ભાત, પાણી, મલ શેભાતણી નિંદા કીધી, કુચારિત્રીયા દેખી ચારિત્રીયા ઉપર કુભાવ હુઆ.મિથ્યાત્વીતણી પૂજા પ્રભાવના દેખી પ્રશંસા કીધો, પ્રતિ માંડી. દાક્ષિણ્ય લાગે તેનો ધર્મ માન્ય, કી. શ્રીસંખ્યત્વ વિષયિએ અને જે કઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ.
પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતવિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર. વહબંધછવિ છે. દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, પ્રત્યે રીસવસે ગાઢો ઘાવ ઘા, ગાઢ બંધને બાંગ્યો. અધિક ભાર ઘાલ્ય, નિર્લા છન કર્મ કીધાં, ચારા-પાણીતણી વેળાએ સારસંભાળ ન કીધી, લેહણે દેહણે કિણહી પ્રત્યે લંઘાવ્યો,તેણે ભૂખે આપણે જમ્યા. કન્હ રહી મરાવ્ય. બંદીખાને ઘલાવ્યું, સન્યાં ધન્ય તાવડે નાખ્યાં. દળાવ્યાં, ભરડાવ્યાં, શેધી ન વાવર્યા, ઈધણ છાણુ અણુશધ્યાં બાન્યાં, તે માંહિ સાપ, વિંછી, ખજુરા, સરવળા, માંકડ, ૧૯
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૮૨
જીઆ, ગિગેાડા સાહેતાં મુઆ, દુવ્યા. રૂડે સ્થાનકે ન મૂકયા, કીડી મકાડીનાં ઇંડાં વિચ્છેદ્યાં,લીખ,ફેાડી, ઉદેહી, કીડી, મકાડી, ધીમેલ, કાતરા, ચૂડેલ, પતગિયાં, દેડકાં, અલસિયાં, ઇયળ, કુંતાં, ડાંસ, મસા, અગતરા, માખી, તીડ પ્રમુખ જીવ વિઠયા, માળા હલાવતાં ચલાવતાં પંખી, ચકલાં, કાગતણાં ઈંડાં ફાડયાં અનેરા એકેદ્રિયાદિક જીવ વિણાસ્યા, ચાંપ્યાં દુહવ્યા, કાંઈ હલાવતાં-ચલાવતાં પાણી છાંટતા, અનેરાં કાંઈ કામકાજ કરતાં નિષ્વ સણુ કીધુ. જીવરક્ષા રૂડી ન કીધી. સ’ખારેા સુકવ્યા, રૂડું ગલણુ ન કીધુ,અણુગળ પાણી વાવયું,રૂડી જયણા ન કીધી. અણુગળ પાણીએ ઝીલ્યા, લુગડાં ધાયાં,ખાટલા તાવડે નાખ્યા. ઝાટકયા, જીવાપુલ ભૂમિ લીપી, વાશી ગાર રાખી, દળણે, ખાંડણે, લીપણે રૂડી જયા ન કીધી. આમ ચૌદશના નિયમ ભાંગ્યા. ધુણી કરાવી. પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતવિરમણ વ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર ચમાસી દિવસમાંહિ.૧. ખીજે સ્થૂલ મૃષાવાદવિરમણ વ્રતે પાંચ અતિ
ચાર. સહુસા રહસદારે૦
સહસાત્કારે કહી પ્રત્યે અનુગતુ આળ અભ્યાખ્યાન દીધું. સ્વદારા મત્રભેદ કીધે, અનેરા
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૮૩
કુણહીને મત્ર આલેાચ, મમ પ્રકાશ્યા, કુણુહીને અનર્થ પાડવા ફૂડી બુદ્ધિ દીધી, ફંડા લેખ લખ્યા, કુંડી શાખ ભરી, થાપણમાસાકીધા. કન્યા, ગૌ,દેાર, ભૂમિ સંબધી લેણદેણે વ્યવસાયે વાદ વઢવાડ કરતાં મટકુ જુદુ મેલ્યા. હાથ પગતણી ગાળ દીધી, કડકડા મેયા, મમ વચન મેાલ્યા. ખીજે સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણવ્રત વિષચિએ અને જે કાઈ અતિચાર ચમાસી દિવસમાંહિ. ૨.
ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર. તેનાહઆગે ધર, બહિર, ક્ષેત્ર, ખલે પરાઇ વસ્તુ અણુમેકલી લીધી,વાપરી, ચેારાઈ વસ્તુ વહારી, ચાર ધાડ પ્રત્યે સકેતકીધા, તેહને સઅલ દીધું,તેહની વસ્તુ લીધી, વિરુદ્ધ રાજ્યાતિક્રમ કીધા, નવા પુરાણા, સરસ વિરસ, સજીવ નિર્જીવ વસ્તુનાં ભેળસ ભેળ કીધાં, ફૂડે કાટલે, તાલે, માને, માપે વહેાર્યાં. દાણચારી કીધી. કહીને લેખે વરાસ્યા. સાટે લાંચ લીધી. કૂડા કરહા કાઢયા. વિશ્વાસઘાત કીધેા, પરવચના કીધી, પાસંગ કડાં કીધાં. દાંડી ચઢાવી, લહકે કે કડાં કાટલાં માન માપાં કીધાં. માતા, પિતા, પુત્ર, મિત્ર,કલત્ર વાંચી કુહીને દીધું, જીદ્દી ગાંઠ કીધી થાપણ આળવી, કુણહીને લેખે લેખે
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભુલવ્યું, પડી વસ્તુ એળવી લીધી. ત્રીજે સ્થલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત વિષય અને જે કાઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિં. ૨.
ચેથે સ્વદારાસંતોષ, પરસ્ત્રીગમન વિરમણ વ્રત પાંચ અતિચાર, અપરિગ્રહિયા ઈત્તર૦ અપરિગૃહિતાગમન, ઇત્વપરિગૃહિતાગમન કીધું.વિધવા, વેશ્યા, પરસ્ત્રી, કુલાંગના, સ્વદાર શેકતણે વિષે દષ્ટિવિપર્યાસ કીધે, સાગ વચન બોલ્યા. આઠમ, ચૌદશ અનેરી પર્વતિથિના નિયમ લઈ ભાંગ્યા.ઘરઘરણ કીધાં, કરાવ્યાં. વર વહુ વખાણ્યાં. કુવિકલ્પ ચિંતવ્ય. અનંગકીડા કીધી. સ્ત્રીનાં અંગોપાંગ નિરખ્યાં. પરાયા વિવાહ જેડ્યા. ઢીંગલા ઢીંગલી પરણાવ્યાં. કામગતણે વિષે તીવ્ર અભિલાષ કીધો. અતિક્રમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર, અનાચાર સુહણે સ્વપ્નાંતરે હુઆ. સ્વિપ લાધ્યાં, નટવીટ, ટ્વીશું હાંસું કીધું. એથે સ્વદાર સંતોષ પરસ્ત્રીગમન વિરમણુવ્રતવિષચિએ અને જે કોઈ અતિચાર,
પાંચમે પરિગ્રહ પરિમાણવ્રતે પાંચ અતિચાર ધણ ધન્ન ખિત્ત વત્થ૦ ધન, ધાન્ય, ક્ષેત્ર, વાસ્તુ, રૂચ, સુવર્ણ, કુ, દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, એ નવવિધ પરિગ્રહતણા નિયમ ઉપરાંત વૃદ્ધિ દેખી મુછ લગે
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાર્સી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહ
૨૮૫
સક્ષેપ ન કીધેા. માતા,પિતા,પુત્ર,સ્ત્રીતણે લેખે કીધા. પરિગ્રહ પરિમાણ લીધુ નહીં,લેઇને પઢયું નહીં.પઢવું વિસાયુ, અલીધુ મેલ્યું, નિયમ વિસાયાં. પાંચમે પરિગ્રહ પરિમાણુવ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઇ અતિચાર ચમાસી દિવસમાંહિ ૦ ૫
છઠ્ઠે દિક્પરિમાણ વ્રતે પાંચ અતિચાર॰ગમણુસ્સ ઉ પરિમાણે ઊધ્વ દિશિ,અધાદિશિ,તિય ગદિશિએ જાવા-આવવાતણા નિયમ લઇ ભાંગ્યા. અનાભાગ વિસ્મૃતલગે અધિક ભૂમિ ગયા.પાડવણી આઘી પાછી મેાકલી. વહાણ વ્યવસાય કીધા. વર્ષાકાળે ગામતરું કીધુ,ભૂમિકા એક ગમા સક્ષેપી, બીજી ગમા વધારી. છઠ્ઠે દિક્પરિમાણ વ્રતવિષયિએ અનેરાજે કાઇ અતિ ચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ ૬.
ર
સાતમે ભાગેાપભાગ વિરમણ વ્રતે ભાજન આશ્રી પાંચ અતિચાર અને કહુ ંતી ૫દર અતિચાર, એવં વીશ અતિચાર. સચિત્તે પરિફ્રે સચિત્ત નિયમ લીધે અધિક સચિત્ત લીધું. અપવાહાર,દુપાહાર, તુચ્છૌષધિતણું ભક્ષણ કીધુ,એઓળા ઉ’મી, પોંક, પાપડી ખાધાં. સચ્ચિત્તઃવવિગઇ-વાહત મેલવત્થસુમેસુ !! વાડણસયણવિલેવણ–ખંભદિસિન્હાણભત્તસુ ૫ ૧.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૮૬
એ ચૌદ નિયમ દિનગત રાત્રિગત લીધા નહી', લેઇને ભાંગ્યાં. આવીશ અભક્ષ્ય, બત્રીસ અનંતકાય માંહિ આદુ, સ્કૂલા, ગાજર, પિંડ, પિંડાળુ, કચુરા, સુરણ, કુંણી આંખેલી, ગળા, વાવરડાં ખાધો. વાળી કઠોળ, મેળા, રાટલી, ત્રણ દિવસનું એદન લીધુ . મધુ, મહુડાં, માખણ, માટી, વેગણ, પીલુ, પીચુ, પ પોટા, વિષ, હિમ, કરહા, ધાલવડા,અજાણ્યાં ફળ, ટી બરૂ, ગુંદા, મહાર, બેશર અથાણુ, આંબલ ર કાચું મીઠું, તિલ ખસખસ, કાર્ડિ બડા ખાધાં,રાત્રિ ભાજન કીધાં. લગભગ વેળાએ વાળુ કીધું, દિવસ વિષ્ણુઉગે શીરાવ્યા, તણા કતઃ પંદર કર્માદાન, ઇંગાલકમ્મે, વણુકમ્મે, સાડિકસ્મે, ભાડિકસ્મે, ફારિકમ્મે એ પાંચ કર્યાં,દતવાણિજે, લખવાણિજજે, રસવાણિજજે,કસવાણિજે,વિસવાણિજે, એ પાંચ વાણિજ્ય, જ તપિલણકમ્મે, નિલ છણકમ્મુ, દવગ્ગિદાવયા, સરદહતલાયસાસણ્યા, અસઇપેાસયા, એ પાંચ સામાન્ય,એવ' પંદર કર્માદાન બહુ સાવધ, મહાર ભ, ર ંગણુ, લીહાલા કરાવ્યા. ઈંટ નિભાડા પચાવ્યા. ધાણી, ચણા પાન્ન કરી વેચ્યાં. વાશી માખણ તવાવ્યાં.તિલ વહેાર્યાં. ફાગણ માસ ઉપરાંત રાખ્યા.દલીદા કીધા,આંગીઠા કરાવ્યા.શ્વાન,બીલાડા,
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૮૭ સુડા, સાલહી પડ્યા. અને જે કાંઇ બહુ સાવધ ખર કર્માદિક સમાચર્યા. વાશી ગાર રાખી,લીંપણે– ગુપણે મહારંભ કીધો,અણુશધ્યાચૂલા સંઘુકથા,ઘી, તેલ,ગોળ, છાશતણાં ભેજન ઉઘાડાં મૂકયાં.તે માંહિ માખી, કુંતી, ઉંદર, ગરોળી પડી, કીડી ચડી. તેની જયણા ન કીધી, સાતમે, ભેગેપબેગ વિરમણવ્રત વિષયિઓ અને જે કઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ ૭.
આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, કંદપે કુકુકુઈએ. કંદર્પ લગે વિટચેષ્ટા, હાસ્ય, ખેલ, કુતૂહલ કીધાં. પુરુષ સ્ત્રીના હાવભાવ, રૂપ, શૃંગાર, વિષયરસ વખાણ્યા. રાજકથા, ભક્તકથા, દેશકથા, સ્ત્રીકથા કીધી, પરાઈ તાંત કીધી, તથા પશુન્યપણું કીધું, આત-રૌદ્રધ્યાન ધ્યાયાં. ખાંડા, કટાર, કેશ, કુહાડા, રથ, ઉખલ, મુશલ, અગ્નિ, ઘરટી, નિસાહે, દાતરડાં પ્રમુખ અધિકરણ મેલી દાક્ષિણ્ય લગે માગ્યાંઆપ્યાં. પાપોપદેશકી.અષ્ટમી ચતુર્દશીએ ખાંડવાદળવાતા નિયમ ભાંગ્યા.મુખરપણ લગે અસંબદ્ધવાકય બોલ્યા.પ્રમાદાચરણ,સેવ્યા, અંઘોળે, નાહણે, દાતણે, પગાઅણે, ખેલ, પાણી, તેલ છાંટયા, ઝીણે ઝીલ્યા, જુગટે રમ્યા, હિંચોળે
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
હિંચ્યા. નાટક પ્રેક્ષક જોયાં. કણ કુવસ્તુ, દાર લેવરાવ્યાં, કર્કશ વચન બોલ્યા, આક્રોશ કીધા, અબોલા લીધા,કડકડા મેડ્યા.મત્સર ધર્યો. સંભેડા લગાડયા.શ્રાપ દીધા.ભેંસાં, સાઢ,હુડ, કુકડા, શ્વાનદિક ઝાડયા. ઝુઝતાં જોયા. ખાદિ લગે અદેખાઈ ચિતવી. માટી, મીઠું, કણ, કપાસીયા કાજવિણ ચાંપ્યા તે ઉપર બેઠા. આલી વનસ્પતિ ખુંદી, સૂઈ શસ્ત્રાદિક નિપજાવ્યાં.ઘણી નિદ્રા કીધી. રાગદ્વેષ લગે એકને ઋદ્ધિ પરિવાર વાંછી,એકને મૃત્યુહાનિ વાંછી, આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રત વિષય અને રાજે કોઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ૦ ૮
નવમે સામાયિક વ્રત પાંચ અતિચાર | તિવિહે દુપ્પણિહાણેક | સામાયિક લીધે મને આહટ્ટ હટ્ટ ચિંતયું સાવધ વચન બેલ્યા. શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું છતી વેળાએ સામાયિક ન લીધું સામાયિક લઇ ઉઘાડે મુખે બોલ્યા. ઊંઘ આવી.વાત,વિકથા, ઘરતણી ચિંતા કીધી. વીજ દીવાણી ઉજજેહિ હુઈ કણકપાસીયા, માટી, મીઠું, ખડી, ધાવડી, અરણેટા, પાષાણ પ્રમુખ ચાંપ્યા. પાણી, નીલ, ફૂલ, સવાલ,હરિચકાય,બીચકય ઇત્યાદિક આભડયાં,સ્ત્રી તિર્યંચતણ નિરંતર પરસ્પર સંઘટ્ટ હુઆ, મુહપ
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૨૮૯ ત્તિઓ સંઘટ્ટી. સામાયિક અણપૂછ્યું પાયું , પારવું વિસાયું. નવમે સામાયિક વ્રત વિષયિઓ અનેરા જે કઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ . ૯
દશમે દેશાવગાસિક વ્રતે પાંચ અતિચાર | આણુણે સિવણે | આણવણઓગે, પેસવણપગે, સદાણવાઈ, રૂવાણુવાદ, બહિયપુગલપખે છે નિયમિત ભૂમિકામાંહે બાહેરથી કાંઈ અણુવ્યું. આપણ કન્હ થકી બાહર કાંઇ મોકલ્યું. અથવા રૂપ દેખાડી, કાંકરા નાખી, સાદ કરી, આપણુ પણ છતું જણાવ્યું છે દશમે દેશાવગાસિક વ્રત વિષયિઓ અનેરા જે કઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ૦ ૧૦ |
અગ્યારમે પૌષાપવાસ વ્રત પાંચ અતિચાર છે સંથારૂ ચારવિહિ. અપડિલેહિય, દપડિલેહિય, સજજાસંથારએ મા અપડિલેહિય, દુ:પડિલેહિય,
ચાર પાસવર્ણ ભૂમિ પોસહ લીધે સંથારાતણી ભૂમિ નપુંજી.બાહિરલાં લહુડાં વડાં ઈંડિલ દિવસે શેધ્યાં નહીં, પડિલેહ્યાં નહીં. મારું અણપુ ન્યું હલાવ્યું, અણપુંજી જીવાકુલ ભૂમ્બિકાએ પરઠવ્યું.પરઠવતાં“અણુજાણહ જસુગહો”ન કહ્યો, પરઠયા પુઠે વાર ત્રણ “વોસિરે વોસિરે ન કહ્યાં. પોસહશાલા
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯
શ્રી પ'ચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
માંહિ પેસતાં નિસીહિ” નિસરતાં આસહિ વાર ત્રણ ભણી નહીં. પૃઢવી, અપ, તેઉ, વાઉ, વનસ્પતિ,ત્રસકાયતણા સંઘટ્ટ,પરિતાપ, ઉપદ્રવ હુઆ. સથારા પેારિસીતણા વિધિ ભણવા વિસાર્યાં, પારિસીમાંહિ ઉંધ્યા, અવિધિએ સ થારા પાથર્યા.પારણાદિકતણી ચિંતા કીધી. કાળવેળાએ દેવ ન વાંઘા. પરિક્રમણ ન કીધુ . પેાસહ અસુરે લીધે, સર્વરે પાર્યાં. પ તિથિયે પાસહ લીધેા નહી. અગ્યારમે પૌષધાપવાસ વ્રત વિષયિએ અને જે કાઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ. ૧૧,
આરમે અતિથિસ વિભાગ નૃતે પાંચ અતિચારસચ્ચિત્તે નિખિશે સચિત્ત વસ્તુ હેઠ ઉપર છતાં મહાત્મા મહાસતી પ્રત્યે અસુઝતુ દાન દીધું, દેવાની બુદ્ધિએ અસુઝતુ ફેડી સુઝતું કીધું, પરાયુ ફેડી આપણુ કીધું. અણુદેવાની બુદ્ધિએ સુઝતુ ફેડી અસુઝતું કીધું, આપણું ફેડી પરાયું કીધું. વહેારવા વેળા ટળી રહ્યા, અસુર કરી મહાત્મા તેડયા. મત્સર ધરી દાન દીધું ગુણવંત આવે ભકિત ન સાચવી, છતી શકિતચે સ્વામિવાત્સલ્ય ન કીધુ, અનેરા ધમક્ષેત્ર સીદાતાં છતીશકિતએ ઉદ્ધૃર્યાં નહીં. દીન ક્ષીણુ પ્રત્યે અનુક પાદાન ન દીધું. આરમે અતિથિસવિ
77
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૨૯૧
ભાગે વ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ, ૧૨
સલેષણાતા પાંચ અતિચાર॰ ઇહલાએ પરલેએ॰ ઇલેગાસસપ્પઆગે, પરલેાગાસ સપ્પએંગે, વિઆસસપઆગે, મરણાસ`સપ્પુગે, કામભેગાસ સર્પઆગે, ઇહેલાકે ધર્મના પ્રભાવ. લગે રાજઋદ્ધિ, સુખ, સૌભાગ્ય પરિવાર વાંચાં,પરલેકે દેવ, દેવેન્દ્ર, વિદ્યાધર, ચક્રવર્તી તણી પદવી વીંછી, મુખ આવે જીવિતવ્ય વાંધ્યું, દુઃખ આવે મરણ વાંછયું. કામભાગતણી વાંછા કીધી. સલેપાવ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઇ અતિચાર ચઉંમાસી દિવસમાંહિ. ૧૩.
તપાચાર આર ભેદ, છ માહ્ય, છ અભ્યંતર. અણુસમૂણાઅરિયા. અણુસણભણી ઉપવાસવિશેષ પતિથિયે છતી શકિતએ કીધા નહિ. ઊણાદરી વ્રત તે પાંચ-સાત કાળીયા ઊણા રહ્યા નહિ. વૃત્તિસંક્ષેપ, તે દ્રવ્યભણી સવ વસ્તુના સક્ષેપ કીધા નહીં, રસત્યાગ, તે વિગયત્યાગ ન કીધે,કાયકલેશ-લાચાદિક કષ્ટ સહન કર્યાં નહી. સલીનતા-અગાપાંગ. સકાચી રાખ્યાં નહિં. પચ્ચક્ખાણ ભાંગ્યાં. પાટલે ડગમગતા ફેડયા નહિ ગડસી,પેારિસી,સાઢપેારિસી,
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
પુરિમટ્ટુ, એકાસણું, એઆસણું, નીવિ, આંબિલ પ્રમુખ પચ્ચખાણ પારણું વિસાયુ,બેસતાં નવકાર ન ભણ્યા, ઉડતાં પચ્ચખ્ખાણુ કરવું વિસાયુ .... ગŠસી ભાગ્યું. નીવિ, આંબિલ, ઉપવાસાદિક તપ કરી કાચું પાણી પીધું વમન હુએ. બાહ્ય તપ વિષચિએ અનેરા જેકાઇ અતિચાર · ચઉમાસી૦ ૧૪. અભ્યંતર તપ-પાયચ્છિત્ત વિષ્ણુએ મન શુદ્દે ગુરુ કન્હે આલેાયણ લીધી નહીં. ગુરુદત્ત પ્રાય ચિત્ત તપ લેખાશુદ્ધે પહોંચાડયા નહી.દેવ, ગુરૂ,સવ, સામી પ્રત્યે વિનય સાચબ્યા નહીં. બાળ, વૃદ્ધ, પ્લાન, તપસ્વી પ્રમુખનું વૈયાવચ્ચ ન કીધું,વાચના, પૃચ્છના, ધરાવતના, અનુપ્રેક્ષા, ધર્મકથા લક્ષણ પંચવિધ સ્વાધ્યાય ન કીધા. ધર્મધ્યાન શુકલધ્યાન ન ચાયાં. આત્ત ધ્યાન રૌદ્રધ્યાન ક્યાયાં. ક ક્ષય નિમિત્તે લેાગસ્સ ક્રેશ, વીસના કાઉસ્સગ્ગ ન કીધા. અભ્ય ંતર તપ વિચિએ અને જે કંઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ. ૧૫.
#
વીર્યંચારના ત્રણ અતિચાર. અગૃિહિ અલવીરિએ પદવે, ગુણવે, વિનય, વૈયાવચ્ચ, દેવપૂજા, સામાયિક, પેાસહ,દાન, શીલ, તપ, ભાવનાર્દિક ધમ કૃત્યને વિષે મન, વચન, કાયાતણું હતુ
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ ચઉમાસી પ્રતિકમણ વિધિસહ 293 બળ, છતું વીર્ય ગોપચ્યું. રૂડો પંચાંગ ખમાસમણ ન દીધાં. વાંદણાંતણા આવર્તાવિધિ સાચવ્યા નહીં. અન્યચિત્ત નિરાદરપણે બેઠા. ઉતાવળ દેવવંદન, પડિકમણું કીધું. વીર્યાચાર વિષયિઓ અનેરો જે કઈ અતિચાર ચઉમાસી. 16. નાણાઈ અટ્રક પવય સન્મ સંલેહણ પણ પન્નરકમેસુ બારસ તપ વિરિઅ તિગ, ચઉવીસસય અઈયારા છે 1 પડિસિદ્ધાણું કરણે પ્રતિષદ્ધ અભક્ષ્ય, અનંતકાય. બહુબીજ ભક્ષણ,મહારંભ પરિગ્રહાદિક કીધાં. જીવાજીવાદિક સૂક્ષ્મ વિચાર સદહ્યા નહીં. આપણી કુમતિ લગે ઉસૂત્રપ્રરૂપણા કીધી તથા પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન, માયા, લાભ,રાગ દ્વેષ,કલહ, અભ્યાખ્યાન, વૈશુન્ય, રતિ, અરતિ, પરંપરિવાદ,માયામૃષાવાદ,મિથ્યાત્વશલ્ય-એ અઢાર પાપસ્થાનક કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેઘાં હોય.દિનકૃત્ય, પ્રતિક્રમણ વિનય, વૈયાવચ્ચ ન કીધાં. અનેરું જે કાંઈ વીતરાગની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ કીધું, કરાવ્યું, અનુમાવું હોય એ ચિહુ પ્રકારમાંહે અને જે કોઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહી સૂક્ષ્મ, બાદર જાણતાં અજાણતાં હુઓ હોય તે
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં 17. એવંકારે શ્રાવકતણે ધર્મે શ્રીસમકિત મૂલ બાર વ્રત એકસો વીશ અતિચારમાંહિ અનેરા જે કોઈ અતિચાર ચઉમાસી દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હોય તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક સવવિ. ચઉમાસીય દુચિંતિ, દુભાસિસ, દુચિડિઆ, ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ઈ. તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. (પછી) ઈછકારી ભગવત્ ! પસાય કરી ઉમાસીતપ પ્રસાદ કરાઇ, છણું ઉપવાસ, ચાર આયંબિલ, છ નીવિ, આઠ એકાસણાં,સોળ બેસણાં ચાર હજાર સજઝાય, યથાશકિત તપ કરી પહોંચાડજો. પ્રવેશ કર્યો હોય તે પઈઠિઓ કહીએ અને કરવાનો હોય તે તહત્તિ” કહીંએ અને ન કરે છે તે મૌન રહેવું. પછી બે વાંદણું દેવાં-- ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ અણુજાણહ, મે મિઉમ્મહં; નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિજે બે કિલામો,
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ ચઉમા સી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ 295 અકિલતાણું બહુસુભેણ : ઉમાસી વઈkતા? જના ભેદ જવણિજજં ચ ભે! ખામેસિંખમાસમણા! ચઉમાસી વઈમ આવસિઆએ પડિક્કમામિ ખમાસમણાણું ચઉમાસીઆએ આસાયણએ તિત્તીસન્નયારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણુડાએ, વયદુન્ડાએ, કાયદુક્કાએ, કહાએ, માણીએ, માયાએ, લેભાએ, સત્વકાલિઆએ,સવમિછવયારાએ, વધશ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ,જે મે અઈઆર કઓ તસ્સ ખમાસમણ ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વસિરામિ. ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ અણજાણહમે મિડિંગહ ને નિશીહિ, અહોકાયં–કાય-સંફાસ, ખમણિજો બે કિલામે અપકિલતાણું બહુસુણ ચમાસી વર્કતા? છે જરા ભે! જવણિજજચ : ખામેમિ ખમાસમણે ! ચઉમાસીઅં વઈન્મે છે પડિમામિ છે ખમાસમણાણું ચઉમાસીયાએ આસાયણુએ છે તિત્તીસયરાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદડાએ, વયદુન્ડાએ,કાયદુશ્તાએ કેહાએ.માણાએ,માયાએ, લેભાએ,સવકાલિઆએ. સમિચાવયારાએ સવધ સ્માઈક્કમણુએ, આસાયણએ, જે મે અઈ
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર આરા ક સ ખમાસમણ ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન પત્તખામPણું અખભુરિહં અભિંતર ચાઉમાસી અં ખામેઉ ?ઈચ્છ, ખામેમિચઉમાસીઅં. ચર માસાણં, આઠ પકખાણું, એકસાવીશરાઈ-દિવસાણું,જકિંચિ અપત્તિઅં, પરંપત્તિઅં,ભૉ. પાણે, વિણુએ, વેયાવચ્ચે, આલાવે, સંલાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાગે, અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જકિંચિ મઝ વિણય-પરિહીશું, સુહમ વા, બાયર વા, તુર્ભે જાણહ. અહં ન જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. ઇચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ અણજાણહ, મે મિઉમ્મહં; નિસીહિ અહો-કાય–કાય–સંફાસં, ખમણિજો કિલામ, અપકિદંતાણું બહુ સુણ બે ચઉમાસી વધતા? જત્તા ભે! જવણિજજ ચ ભેદ,ખામેમિ ખમાસમણા ચઉમાસીએ વઈર્ન્સ આવર્સીિઓએ પડિકમામિ ખમાસમણાણું ચઉમાસીઆએ આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયારાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદુક્કાએ, વયદુન્ડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કોહાએ, માણીએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિઆએ,સવમિછવ
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ 297 યારાએ સવ્વધસ્માઈક્ષ્મણએ આસાયણએ, જે મે આઇઆર , તસ્સ ખમાસમણે! પડિક્લામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વસિરામિ. ઈચ્છામિ ખમાસમણો! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસાહિઆએ અણજાણહ, મેમિઉ નિસહિ, અહોકાયંકાય-સંફાસંખમણિજને બે કિલામ છે અકિલતાણું બહસુભેણ બે ચઉમાસી વઇ તા? જત્તા બે ! જવણિજજંચ ભેટ ખામેમિ ખમાસમ! ચમાસી વઈમૅ પડિમામિ છે ખમાસમણુણું ઉમાસીયાએ આસાયણએ છે તિત્તી સન્મયરાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ,મણુડાએ, વયદડાએ, કાયદડાએ,કાહાએ, માણાએ,માયાએ, લેભાએ સકાલિઆએ, સરવરિયારાએ છે સવધ માઈક્રમણએ, આસાયણાએ, જો કે આઈ આરે આ તસ્સ ખમાસમણો : પડિ મામિ, નિદરમિ, ગારિફામિ અપાયું વોસિરામિ. દેવસિસ આલેઈએ, પશ્કિતા ઈ છીકારેણું સંદિસહ ભગવન! ચઉમાસી પતિ મુ ? સન્મ પડિકામામિ છે. કરેમિ ભંતે સમાઇ અંસાવજ જો પશ્ચ
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ખામિાવ નિયમ પજજુવાસામિ, દુવિહ તિવિહેણ, મણ, વાયાએ, કાએણુ, ન કરમ, ન કારવેમિ, ત ભતે ! પડિમાપ્તિ, નાભિ, ગરિહામિ, અપ્પાણુ વાસિરામિ.
ઇચ્છામિ પાર્થિક જો મે માસીએ - આરા,કએ,કાઈ એ,વાઇએ,માણસિ,ઉત્તો, ઉમગ્ગા,એકપ્પા,અકરણર્જા, દુજઝાએ, દુખ્વિ સ્થિતિ, અણુાયારા,અણિચ્છિઅવા, અસાવગ પાઉગ્ગા, નાણે, દસણે, ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ સામાઇએ,તિ ગુત્તીણ, ચણ્ડં કસાયાણ, ૫ ચહુમણુવયાણું,તિ ગુણ્યાણ,ચણ્ડં સિફખાવયાણુ,ખારસવિહસ્સ સાવધમ્સસ્સ,જ`ખ, જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ
ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદાવણિજાએ નિસીહિઆએ મ»ણ વદામિ, ઇચ્છકારેણ સદિસહુ ભગવન્ ! ઉમાસીત્ર પઢું? ઇચ્છ
૧૯૪
નીચેના નવકાર બહુ વખત ગણવા, પછી સાધુ હય તા પખ્મિસૂત્ર કહે અને તે ન હોય તે શ્રાવક વંદિત્તાસૂત્ર કહે. નમા અરિહંતાણં ૧. તમે સિાણ ર નમેા આયરિયાણં ૩, ન ઉવજઝાયાણ નમે લાએ સવ્વસાડ઼ ૫. એસા પંચ નમુક્કારા
૪.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૬.
સવ્વપાવપણાસણા ૭, મંગલાણ ચે સબ્વેસિ ૮, પઢમ' હવઇ મ`ગલ', ૯, વંદિત્તુ સભ્યસિદ્દે, ધારિએ અ સવ્વસાહ અ; સ્થાનિક પ્રભ', સાવધાઇરસ. ૧. તે બે વાગ્યા, નાણે ન દો ચારો અ સહુને આ ખાચરે વા,ત નિદૈ ત ચ ગરિહામિ, ર, દુવિડે પરેિગ્ગહુ બિ, સાવજજે મહુવિહે અ આર બે; કારાવણે આ કરણે, પરિક્રમે ચઉમાસીએ સ‰૩. જ અક્રુમિ દિઐહિ,ચઉદ્ધિ કસાઅહિં ખસØહિ, ગેણુ વ દેશોણ લ, તં નિદે ત' ચ ગરિામિ, ૪. આગણે તિગ્મમણે, ડાણે ચ કમણે અભાગે; અભિએગે અતિઆગે,પશ્ચિમે ચમાસી» સન્ત્ર,પ સકા કખ વિગિચ્છા,પૂસસ તહે સથવા કુલ ગીસુ; સન્મત્તસ્સ ઈઆારે, પડિમે ઉમાસીએ સન્ ૬ છક્કાયસમાર ભે, પણે અ પયાવણે અરે દાસા; અત્તા ય પરા, ઉભયડ્ડા ચેવ ત નિર્દે. પરહુમણુયાણ, ગુણવયાણં ચ તિહ્મયારે; સિક્ક્ખાણુ ચ સહ,પડિમેચમાસી સo,૮ પમે અણુય મિ, લગપાણાઇવિ; આયરિઅમ પસત્યે, શું પનાયમ્પસ ગેણુ.... વહેમ ધવિચ્છેએ, ભારે ભત્તપાણજુએ; પદમ વચસ્સઈઆરે,પડિમેચમાસીએ સભ્ય ૧૦
૨૩૯
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
૨૧
બીએ અણુષ્વય...મિ,પરિથલગઅલિઅવયવરઇએ; આયરિઅમપ્પસથે, ત્થપમાયપસ ગેણં, સહસા રહસદારે, માયુએસે અ કૂડલેહે અ; મીઅવયસ્ટઈરે,પરિક્રમે ઉમાસીએ સન્ત્ર.૧૨ તઇએ અણુયમ, લપરદહરણ વિરઇએ; આરિઅમપસથે, ઈત્યે પમાયપૅસ ગેણુ', તેનાહડપ્પઆગે, તપડિફવે વિરૂગમણે અ; કૂતુલડમાણે, પડિમે ચઉમાસીએ સવ્વ ૧૪ ચઉત્શે અણુવ્વય મિ,નિચ્ચ પરદારગમણવિરઇએ!; આયરિઅમપ્રસછે, ત્થપમાયમ્પસ ગે’
૧૩
૩૦૦
૧૭
અપરિગ્ગહિ ઈત્તર,અણુગવિવાહ તિવઅણુરાગે; ચત્થયસઇઆરે,પડિઝમે ચઉમાસીએ સભ્ય,૧૬ ઇત્તો અણુવ્વએ પાંચમશ્મિ,આયરિઅમúસત્થ મિ; પરિમાણપરિચ્છેએ, ઈત્થ પમાયમ્પસ ગેણં, ધણધન્નખિત્તવત્યુ,રૂપસુવન્ને અ કવિઅપરિમાણે; દુપએ ચઉપય મિ,પરિક્રમેચઉમાસીઅ સવ્વ ૧૮ ગમણુસ્સ ઉ પરિમાણે,દિસાસુ ઉર્દૂ અહે અતિરિઅચ; વૃ િ સાઅતરી, પદ્મમમિ ગુણત્વએ નિર્દે, ૧૯ મજ મિ અ મ સમિ અ,પુલ્ફે અફલે અગધમલ્લે અ; ઉવભાગ પરિભેગે, ભીમ ગુણત્ત્રએ નિ દે, ૨૦ સચ્ચિો પડિબબ્બે,અપેલ દુપેાલિ' ચ આહારે; તુચ્છસહિભક્ખણયા,પડિક્કને ચઉમાસીઅ સભ્ય ૨૧
૧૫
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૦૧
ઇંગાલી વણુ સાડી, ભાડી ફાડી સુવજજએ કન્મ, વાણિજજ ચેવ દત,લખ રસ-કેસ વિસ વિસય.૨૨ એવ ખુ જ તપિલ્લણ,કમ્મ નિલ્લ છણુંચ દવદાણ; સર દહ તલાયસેાસ,અસઇપેસ' ચ વિજજજજા.૨૩ સત્થગ્નિ મુસલ જ તગ, તણું કર્ડ મતમૂલબેસજજે; દિન્ને દવાવિએ વા,પડિને ચઉમાસી સ~,૨૪ ન્હાવરૃણ વર્નંગ, વિલેવણે સદ્ વ રસ ગધે, વસ્થાસણઆભરણે,પડિમેચઉમાસીબ સ૨.૨૫ કલ્પે કકુઇએ,મેહરિ અહિગરણ ભાગઅઇરી; ૬ડમિ અણ્ણાએ, તઇઅમિ ગુણજ્વએ નિર્દે, ૨૬ તિવિહે દુપ્પણિહાણે, અણવ ાણે તહા સર્જી વિશે; સામાઈઅ વિતહકએ, પઢમે સિક્ક્ષાએ નિ રૃ. ૨૭, આણવણે પેસવણે, સદ્દે રૂવે આ પુગ્ગલ`વે; દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિક્ક્ષાએ નિદે. ૨૮, સધારૂચ્ચારવિહી, પમાય તદ્ગ ચેવ ભાયણાભાએ; યેાસહવિહિવિવરીએ,નઈએ સિક્ખાવએ નિ ૨૯. સચિત્તે નિખ્ખિણે, પિહિણે નવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલામિદાણે, ચથે સિક્ખાએ નિ દૈ. સહિએવુ અદહિએશ્યુ અ,જામે અસ્સ જયેષુ અણુક પા; રાગેણું વ દેસે ૨, તાનિ દે ત ા ગરિહામિ, ૩૧, સાહુનું સવિભાગેા, ન એ તત્ર ચરકરણૠસુ; સતે ફાસુ એ દાણું, તનદે ત ચ્ય રામિ, ૩૨.
30.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિકમણુ સૂત્ર
૩૦૨
ઇલેએ પરલાએ,વિઅ મરણે આ આસ સપએગે; ૫ વિહા અઈઆરે,મા મજઝ હુજજ મરણ્તે,૩૩, કાએણ કાઈઅસ્ત, પડિઝમે વાઈઅસ્સ વાયાએ મસા માણસિઅલ્સ, સબ્વસ વયાઇઆરમ્સ,૩૪, વદણયસિક્ાગા-રવેસુ સન્ના કસાય દ ડેસુ; ગુત્ત સુઅ મિઈસુ અ,જો અઈઆરેા આ તં નિદૈ૩૫ સમ્મદિષ્ટિને!, જઇવિ હું પાત્ર સમાયરે કિ ંચિ; અખે સિ હેાઇ બધા, જેણુ ન નિસ ટુઇ. ૩૬ તપિ હું સપડેિક્રમણ, સઆિવ સઉત્તરગુણ ; ખપ ઉવસામે,વાહિબ્ન મુસિઝૂ વિજજો.૩૭
જહા વિસ ફૅડુંગય`, મતવિસારા; વિજા હણતિ મ તેહિ, તેા ત વ નિષ્વિસ, ૨૮ એ વિ. કમ્મ, રાગદાસસમજિજ;
આલેખતા અનિતા, ખખ હઈ સુસાવએ.૩૯ કપાવે!વિમણુસ્સે,આલેઈ અનિ દિઅગુરૂસગાસે; હેઇ અઇરેગ લહુએ,આહરિઅ ભરૂવ્વભારવહેા.૪૦ આવસ્સએણુ એએણુ,સાવએ જઇ વિ અહુરએ હું ઇઃ દુખ઼ાણખત કરિઅ,કહી અચિરૂણ કલેણ. ૪૧ આલે અણા.”બિહા,નયસ ભરિ પડિઝમણકાલે; મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, ત`નિદેત ચગરિહામિ, ૪૨
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
તસ્ય ધમસ્સ કેવલિ પન્નર, અસુિિમ આરોહણુએ, વિરઓમિ વિરાણુએ, તિવિહેણ પડિઝંતો, વંદામિ જિણે ચકવીસં. ૪૩ જાવંતિ ચેઈઆઈ, ઉદે અહે અતિરિઅ એ અફ સવાઈ તાઈ વદે, ઇહ સંતો તત્થ સંતાઈ ૪૪ જાવંત કેવિ સાહુ, ભરવયમહાવિદેહે અ સર્વસિં તેસિં પણઓ,તિવિહેણ તિરંડવિયાણું.૫ ચિરસંચિય પાવપણાસણીઈ, ભવસયસહસ્સમહણીએ; ચઉ ત્રીસજિવિણિગ્ગય હાઇલંતુ એ દિઅહા.૪૬ મમ મંગલમરિહંતા સિદ્ધા સાહ સુચં ચ ધર્મો અ; સન્માદિ દેવા, રિંતુ સાહિં ચ બહિં ચ. ૪૭ પડિસિદ્ધાણું કરણે, કિાણમકરણે પડિમણું; અસહણે આ તહા, વિવરીય પર્વણુએ અ. ૨૮ ખામેમિ સવજી, સવે જીવા ખમંતુ મે; મિત્ત મે સવભૂસુ, વેર મજઝ ન કેણઈ. ૪૯ એવમહંઆઇ અનિદિઅગરહિએ દુગંછિએ સમ્મ; તિવિહેણ પડિક તો,વંદામિ જિણે ચઉસ, પ૦
સુદેવયા ભગવઈ, નાણાવરણીય કમ્મસંઘાય; તેસિં બઉ સયય, જે સિં સુઅસાયરે ભરી.
પછી નીચે બેસી, જમણે ઢીચણ ઉભો રાખી નીચે મુજબ કહીને વંદિત્ત કહેવું.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
३०४
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નમો અરિહંતાણું ૧. નમે સિદ્ધાણં ૨. નમો આયરિયાણું ૩. નમો ઉવજઝાયાણું ૪. નમે એ સવસાણું ૫. એ પંચ નમુક્કારે ૬. સવ્વપાવપણાસણે ૭. મંગલાણં ચ સવૅસિં ૮. પઢમં હવઈ મગર્લ. ૯.
કરેમિ ભંતે ! સામાઈબં,સાવજજ પચ ખામિ જાવ નિયમ પજુવાસામિ, દુવિહં તિવિહેણું, મણેણું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ.
ઇચ્છામિ પડિકમિઉ, જે મે ચઉમાસીઓ, અઈરા, ક, કાઇઓ, વાઇઓ, માણસિઓ, ઉસ્સો,ઉમ્મો,અક, અકરણિજે,
દઝાઓ, દુનિવચિંતિઓ,અણયાર,અણિઝિછઅો અસાવગપાઉગે.નાણે, દસ, ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સામાઈ, તિરહું ગુત્તીર્ણ, ચહિં કસાયાણું પંચણહમણુવ્રયાણું,વિહે ગુણવાણું,ચકહે સિખાવચાણું, બારસહિર સાવગધમસ, જ ખડિજં, જ વિરાહિએ. તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. વંદિત સરસિદ્ધ સ્માયરિએ આ સવસાહ અ; ઈચ્છામિ પડિકમિ, સાવગધમાઈઆરસ. ૧.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૫
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ જે મે વયાઈઆરે, નાણે તહ દંસણે ચરિત્ત અ; સુહમે આ બાયરા વા, નિંદે ત ચ ગરિવામિ.૨. દુવિહે પરિશ્મહંમિ, સાવજ જે બહુવિહે અ આરંભે; કારાવણે આ કારણે, પડિમે ચઉમાસી સર્વ.૩. જે બદ્ધમિદિએહિં, ચઉહિં કસાહિં અસલ્વેહિક રાગેણુ વ દોસણ વ, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૪. આગમણે નિગમણે, ઠાણે ચંકમણે અભેગે; અભિગે અનિઓગે, પડિમે ચઉમાસીઅ સશ્વ ૫ સંકા કંખ વિગિછા,પસંસ તહ સંથો કુલિંગી; સન્મત્તસ્સ ઈઆરે, પડિમે ચઉમાસીમં સવં. ૬ છક્કાય સમારંભે, પયણે આ પયાવણે આ જે દોસ; અત્તા ચ પર, ઉભય ચેવ તું નિન્દ. ૭ પંચહમણુવયાણું, ગુણવયાણં ચ હિમઈયારે? સિફખાણું ચ ચઉહં, પડિમે ચઉમાસીઅં સવ૮ પઢમે અણુવયમિ, થલપાણાઈવાયવિરઇ; આયરિઅમપત્થ, ઈ પમાય પસંગણું. ૯ વહબંધછવિચ્છેએ, અદભારે ભરપાણવુછે; પઢમ વયસ્સઈઆરે,પડિમે ચઉમાસીઅ સ. ૨૦ બીએ અણુશ્વયંમિ, પરિશૂલગ અલિઅવયણવિર એ આયરિઅમ પસન્થ, ઈર્થી પમાય પસંગણું. ૧ સહસા રહસ્સેદારે, મોસુવસે અ કુડલેહ ર બીઅ વયસ્સઇઆરે, પડિમે ચઉમાસીઅં સર. ૧૨
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
તઈએ અણુ વયંમિ, થુલગપરદવહરણવિર; આયરિઅમ પસન્થ, ઈર્થ પમાયસંગેણું. ૧૩ તેનાડપગે, તખડિરૂ વિરૂદ્ધગમણે આ કડલડમાણે, પડિક્કમે ચઉમાસીમં સવં. ૧૪ ચાહે થે અણુ વયંમિનિએ પરદારગામણુવિજઈએ; આયરિઅમસલ્ય, ઈન્થિ પમાયપસંગેણું. ૧૫ આ પરિગ્રહિઆ ઇત્તર, અણંગવિવાહ તિબ્યુઅણુરાગે, ચરWવયર્સીઈઆરે, પડિમે ચઉમાસીએ સવં.૧૬ દક્તિ અણુવએ પંચમમ્મિ,આયરિઅપસવૅમિ; પરમાણપરિ છે, ઈથ પમાયખસંગેણું. ૧૭ ધણુબંન્નખિત્તવધુ, રૂપસુને એ કવિ અ–પરિમાણે; દુધ ઉપયમિ ૨,૫ડિમે ચઉમાસીઅંસવ.૧૮ ગમણુસ્સઉ પરિમાણે,દિસાસુઉ અહે અતિરિપંચ વુસઈ અંતરદ્ધા, પઢમંમિ ગુણવએ નિંદે. ૧૯ મજમિ અમસંમિ અ.પુ અફલે અગંધમલે આ ઉભાગ પરિભેગે, બીઅમિ ગુણવએ નિંદે.૨૦ સચિત્ત પરિબધ્ધ, અપોલ દુપોલિએ ચ આહારે; તુ સહિભકખણયા,પડિમે ચઉમાસીઅં સવં ૨૧ ઈ માલી વણ સાડી, ભાડી કેડી સવજજએ કમ્મર વાર જજ ચેવ દંત, લકખ ર–કેસ વિસ વિસર્યા.૨૨ એવું ખુ જતપિલ્લણ, કમ્મ નિë છણં ચ દવદાણું; સર દહ તલાયસ, અસUપસંચ વજિજજા.૨૩
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૦૭ સસ્થગિ મુસલ જંતગ, તણ કઠે મંતમૂલભેજ જે; દિને દેવાવિવા, ડિઝને ચમિસીએ સિવું છે
હાણવટ્ટણ વન્નર, વિલેણે સર્વ રસ ગધે; વOાસણ આભરણે, પડિમે ચઉમાસીઅં સવં.૨૫ કંપે કુકકુએ, માહરિ અહિગરણ ભેગઅઇરિત્તિક ૬ મિ અણુએ. તUઅંમિ ગુણવએ નિ દે. ૨૬ તિથિ હે દુપ્પણિહાણે, અણુવણે તહા સઈ શિહાણે, સામા વિતહકએ, પઢમે સિખાવએ નિદે. ૨૭ રાણત્રણે પેસવણ, દે રૂંવે આ પુગ્ગલખે; દેસાવમાસિપિ, બીએ સિખાવ નિંદે, ૨૮ સંથારચારવિહી પમાય તહે ચેવ ભયમે એક પસહવિહિવિવરીએ, તઈએ સિફખાવએ નિદે. ૨૯ સચિત્તે નિખિલ, પિહિણે વવસ મછરે ચેવ; કાલાઈમદાગે, ચઉલ્થ સિખાવએ નિંદ. ૩૦ સુદ્ધિએસુ આ દુએિસા,જામે અસંજએસુ અણુક પા; રાણ વ દોણ વતે નિંદે | ચ મરિહાગ્નિ. ૩૧ સહુનું સંવિભાગે, ન ક તત્વ રણકારણ જુસુફ સંતે ફાસુ અ દાણ, તં નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૨. ઇહલાએ પરલેએ જીવિઆ મરણે અ સંસપગે; પંચવિહા ઈરા, મા મજઝ હુજજ મરણું તે.૩૩ કાણ કાઈઅલ્સ, ડિમે, વાઈલ્સ વાયાએ; માણસા માણસિઅલ્સ, સવર્સ વાઈઆર. ૩૪
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
વંદણવય સિખા-ગારવેસુ, સન્ના કસાય દોસુ; ગુત્તીસુ આ સમિઈસુ અ,જે અઇઆર અ ત નિ દે.૩૫ સમ્મદિ છો, જઇવિ હ પાવં સમાયરે કિંચિ; અપે સિ હોઈ બંધ, જેણ ન નિદ્ધધર્સ કુણઈ. ૩૬ તંપિ હુ સપડિક્કમણું, સપરિવં સઉત્તરગુણું ચક ખિ ઉવસામે,વાહિશ્વ સિખિઓવિજજે.૩૭ જહા વિસં ગયું, મંતમૂલવિયા ; વિજજા હણંતિ મંતેહિ, તો તે હવઈ નિવિસં. ૩૮ એવ અવિહં કર્મ, રાગદોસસમજિજઅંક આ અંત અનિંદ,ખિઍ હણઈ સુસાવ.૩૯ કયપાવો વિ મણુસ્સો,આલોઇઅ નિદિઅગુરૂસગાસે; હોઈ અઈરેગલહુએ, એહરિએ ભરૂવ ભારવહો. ૪૦ આવરૂએણ એએણુ,સાવ જઇવિ બહુર હાઈ દુખાણુમંત કિરિ, કાહી અચિરણ કાલેણ. ૪૧ આલાઅણ બહુવિહા, નય સંભરિઆ પડિક્ષ્મણકાલે, મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, તું નિંદે વ ચ ગરિવામિ. ૪૨ તસ્ય ધમસ કેવલિ પનરલ્સ, અસુમિઆરોહણ, વિરામિ વિરાણાએ, તિવિહેણું પતિ , વંદા જિરે ચઉવસં. ૬૩ જાવંતિ ચેઈચાઈ, ઉ અ અ અતિરિએ એ અ; સવાઈ વાઈ વંદે, ઈહ સંત તત્થ સંતાઈ. ૪૪
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ જાવંત કેવિ સાહ, ભરહેરવયમહાવિદેહે અ; સસિં તેસિં પણઓ, તિવિહેણ તિરંડવિયાણ ૪૫ ચિરસંચિયપાવપણાસણીઈ,ભવસયસહસ્સ મહિણીએ ચકિવીસજિવિશિષ્મયકાઈ, વોલંતુ મે દિઅહા.૪૬ મમ મંગલમરિહંતા, સિદ્ધાસાહ સુ ચ ધર્મો અફ સન્માદિ દેવા, દિનુ માહિં ચ બેહિ ચ. ૭ પડિસિદ્ધાણું કરશે, કિચાણમકરણે પડિક્કમણું અસહણે આ તહા, વિવરીય પરૂવાએ અ. ૪૮ ખામેમિ સવજીએ, સવે જીવા ખમંતુ મે મિત્તી સવભૂસુ, વેર મજઝ ન કેણઈ. ૪૮ એવમહું આલોઈઅનિંદિઅગરહિએ દુગંછિઍસમ્મર તિવિહેણ પડિતો, વંદામિ જિણે ચકવીસં. ૫૦ પછી–
કરેમિ ભંતે ! સામાઈયં સાવજ જોગ પશ્ચખામિ,જાવ નિયમ પજજુવાસામિ, દુવિહં વિવિહેણું. મeણું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિસ્કમાનિ, ( ગરિહામિ, અખાણ વોસિરામિ.
ઇચછામિ ડામિ કાઉસ્સગ્ગ, જે મે ચઉમાસીઓ આઈઆર, ક, કાઇ, વાઈએ, માણસ, ઉસુત્ત,ઉમ્મ,અકપો,અકરણિજજે, દુઝાએ,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર દવિચિતિઓ, અણીયારા,અણિછિએવો,અસાવગપાઉગે, નાણે, દૂસણે, ચરિત્તાચરિત્ત, સુએ, સામાઈએ,વિહંગુત્તીર્ણ, અણહં કસાયાણ, ચ
હ-માયાણ, તિહું ગુણવ્રયાણું, ચહે સિકખાણું. અનારસવિસ્ટા સાવગધમ્મસ, જ કિઅ જ વિર દહિ, તરસ પિછામિ દુકડ.
તરસ ઉત્તરીકરણ, પાયછિત્તકરણ, વિસાહકારણેણં, વિસલ્લીકરણણું, પાવાણું કમ્માણ નિષ્પાચણાએ; કામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧.
અન્નત્થ ઊંસસિએણે, નીસિએણું,ખાસિણું, છીએણે, ભાઈએણું, ઉડુંએણું, વાયનિસણું,
મલીએ પિત્તમુછાએ.૧ સુહમેહિં અંગમંચ લેહિં, સુહુહિં ખેલસંચાલેહિ,સુહુહિં દિસિંચાલેરિ. એવભાઇએહિં આગારેહિ, અભથ્થા અવિરહિએ, હજ મે કાકિસ્સો ૩. જાવ અરિહંતાણું રમવુંનાણું નમુક્કારેણું ન પમિ, ૪. તાવ કાય ઠાણું, માણું, ઝાણું, અથાણું વસિરામિ. એ.
પછી વશ લોગસ્સને, “ચંદેસુ નિમ્મલયા ર ધી ને અધવા એ શી નવકારને કાઉસગ્ગ કરો. તે પારીને પ્રગટ લેગસસ કહે. લેગસ્સ ઉઅગરે, ધમ્મતિસ્થય જિણે અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવસંપિ કેવલી.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહુ
૩૧.
ઉસમજિઅ ચ વ દે,સ ભવમભિણુંદણુ ચ સુમ ય; પઉમપહું સુપાસ, જિ' ચ ચ દુષ્પહ` વદે, સુવિહિંચ પુષ્કૃદંત,સીઅલ સિજ્જ સવાસુપુજ્ચ, વિમલમણુ ત ચ જિષ્ણુ,ધમ્મ સતિ ચ વ દમિ. ૩. કુ છુ અરં ચ મલ્લિ,દે મુણિમુળ્વયં નમિજિષ્ણુ ચ; વંદામિ જ઼િનેમિ, પાસ તહુ વમાણુ ચ. એવમએ અભિધુઆ,વિયરયમલા પહીગુજરમરણા; ચવીસ પિ જિણવરા, તિત્ફયરા મે પસીચતુ. ય કિત્તિય,વદિય,મહિયા,જે એલેાગસ્સઉત્તમા સિદ્ધા; આફ્રગ્ગ એહિલાલ, સમાહિવરમુત્તમ' દિતુ. ચદેનુ નિમ્મલયરા,આઈચ્ચેસુ અહિંય પયાસચર; સાગરવરગંભીરા, સિદ્દા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ,
ŝ
પછી મુહુપત્તિ પડિલેહવી અને વાંદણાં બે ઢેર ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! દેઉં જાણુજાએ નિસીહિઆએ અણુાહ, મૈં મિઉગ્ગહ, નિસીડ, અહે!-કાય-કાય-સફાસ,ખમણિદ્ધે બે કિન, અકિલ તાણું બહુભેણ બે ચઉમાસી વ તો ? જત્તા ભે!જવણિજ્જ ચ ભે! ખામેસિ ખમાસમણી! ચઉમાસી વઈક્રમ', આવસ્મિઆએ મામિ ખમાસમણાણું ચઉંમાસીઆએ, સાચણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જ કિ`ચિ મિચ્છાએ,
13.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
મનુડાએ, વયદુડાએ, કાયદુડાએ, કૈાહાએ, માણાએ, માયાએ,લાભાએ,સબ્વકાલિઆએ,સબ્બ મિચ્છાવયારાએ,સવધસ્માઇમણાએ,આસાયણાએ, જે મે અઇયારા, કએ, તસ્સ ખમાસમણે ! પિડે “મામિ,નિદામિ,ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરામિ,,
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ અણુાણુહ, મે મિઉગ્ગહું નિસીહિ, હાકાય –કાય–સફાસ,ખમણિજો બે કિલામે, અકિલ તાણ મહુસુભેણબે !ચઉંમાસી વઈ તા જત્તા બે ! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણેા! ચઉમાસી' વધ્યુમ્મ,પડિક્કમામિ ખમાસમણાણુ ચઉમાસીઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસન્નયરાએ, જકિચિ મિચ્છાએ, મદુક્કડાએ, વયદુક્કડાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ,લાભાએ, સવ્વકાલિઆએ,સન્વમિચ્છાવયારાએ,સભ્યધમ્મા#મણાએ, આસાયણાએ, જો મે અઇઆરેા કએ, તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ,નિદામિ,ગરિહામિ; અપાણું વાસિરામિ.
૩૧૨
ઈચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્ ! સમાપ્ત ખામગ્રે. અઆિહં અભિતર ચઉમાસીઅ ખામેઉં?ઈચ્છ,ખામેમિ ચઉમાસી,ચાર માસાણ,
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસડ
૩૧૩
આડ ક્ખાણ એકસા વીશ રાઈ-દિવસાણું જ કે ચિ– અપત્તિઅ,પરપત્તિઅ,ભત્ત,પાણે,વિષ્ણુએ, વૈયાવચ્ચે, આલાવે, સલાવે, ઉંચ્ચાસણ, સમાસણે, આંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જ કિંચિ મઝ વિયરહી સુહુમાં વા ખાયર વા, તુબ્બે ગૃહ, અહં ન જાણાંમ, તરા મિચ્છામિ દુક્કડ
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! દઉ' જાવણિજાએ નિસહિઆએ મર્ત્યએણવ દામિ,ઇચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્! ચઉમાસી ખામણાં ખાસુ ? ઈચ્છ
કહી ચાર ખામણાં ખામવાં; તે ખા રીતે
૧. ઇચ્છામિ ખમાસમણે!! વંદિઉં જાવણિજ્રજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્ય એણુ વ દામિ.
નમે! અરિહંતાણુ ૧. નમા સિદ્દાણું ૨. નમે આયરિયાણં ૩. નમો ઉવજ્ઝાયાણું ૪. નમે લેએ સવરાણુ ૫. એસે પાંચ નમુક્કારા ૬. સવ્વપાવપણાસણા ૭. મોંગલાણં ચ સન્થેસિ ૮. પઢમાં હવઇ મંગલ ૯. સિરસા મસા મત્યુએણુ વ દાઅ.
ર. ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદિઉં... જાવણિજાએ
૩૧
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નિશીહિઆએ મયૂએણ વંદામિ.
નમો અરિહંતાણું, નમે સિદ્ધાણં, નમે આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણું, નમે એ સવસાહૂર્ણ, એસો પંચ નમુક્કારે, સવપાવપણાસણો, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ. સિરસા ભણસા મથએ વંદામિ.
૩. ઇચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજાએ નિશીહિએ મર્થીએણુ વંદામિ.
નમો અરિહંતાણુંનો સિદ્ધાણું, નમે, આયરિયાણું, નમે ઉવજઝાયાણું, નમે એ સવ્વસાહૂર્ણ, એસો પંચ નમુક્કારે, સવ્વપાવપણાસણો, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલ. તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કે
૪. ઇચ્છામિ ખમાસમણો વદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મન્થએ વંદામિ.
નમે અરિહંતાણું,નમો સિદ્ધાણં નમે આયરિયાણ નમો ઉવજઝાયાણં નમે લાએ સવસાહૂણં એસા પંર નમુક્કારે,સવપાવપણાસણ,મંગલાણં ચ સવૅસિ પઢમં હવઈ મંગલં સિરસા મણસા મત્યએણવંદામિ. ઈચ્છામેઅસર્દિચઉમાસીયસમ્મત્તદેવસિયભણા
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૫
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
પછી વાંદણ બે દેવાં
ઈચછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ માણહ મે મિઉચ્ચ નિસહિ, અહો-કાર્ય-કાય સાસં. ખમણિજજ બે કિલામે, અપકિલતાણું બહુ સુણ ભે, દિવસ ૨૬ તો? જત્તા ભે! જવણિજજ ચ બે ! ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિતં વઈમ્મ, આવસ્લેિઆએ, પડિમામિ ખમાસમણું દેવસિઆએ આસાચણાએ, તિરસન્નયારાએ, અંકિંચિ મિચ્છાએ, મણુદુ જ્ઞાએ, વયદુક્કાએ, કાયદુક્કાએ, કહાએ, માણએ માયાએ, લેભાએ સવકાલિઆએ સવમિચ્છવયારાએ, સવધામણાએ, આસામણાએ, જે મે અઈયાર કર્યો,તસ્સ ખમાસમણા!પડિ મામિ,નિંદામિ,ગરિહામિ,અખાણું વોસિરામિ.૭.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ અણુજાણહ, મે મિઉગ્નહે નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાય- સંફાસં, ખમણિજજો બે કિલામે, અપકિલતાણું બહસુભેણુ બે દિવસ વઈક્કતા ? જતા ભે! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણે! દેવસિતં વઈમ્મ, પડિક્કમામિ ખમાસમણાણું દેવસિઆએ,આસાયણુએ,તિત્તીસન્નયારાએ,જકિચિ
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મિચ્છાએ, મણદુક્કડાએ, યદુન્ડાએ, કાયદુડાએ, કાહાએ, માણુ, માયાએ, લોભાએ, સવ્વકાલિન આએ,સમિવિયારાએ, સવધ સ્માઈક્રમણએ આસાણાએ, જે મે અઈઆર કર્યો, તસ્સ ખમાસમણ ! પડિમામિ, નિંદા,િ ગરિવામિ, અખાણું વોસિરામિ. ૧
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! અભુમિ અભિંતર દેવસિ, ખામેઉં ? ઈછે, ખામેમિ દેવસિઅં. કિંચિ અપત્તિઅં, પરંપત્તિએ, ભત્તે, પાણે,વિષ્ણુએ,યાવચે,આલાવે, સંલાવે,ઉચ્ચાસણે સમાસ અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જકિંચિ મજઝ વિણય-પરિહીણું સુહુમં વા બાયરંવા,તુભે જાણહ, અહં ન જાણામિ; તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં..
પછી વાંદણ બે દેવાં. ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસહિઆએ અણજાણહ મે મિઉગહું નિસહિ, અહા-કાર્ય-કાય-સંફાસ ખમણિજજે ભે! કિલામ, અપકિલતાણું બહુણ ભે, દિવસો વઈક તો ? જત્તા ભે! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ, ખમાસમગ દેવસિ વઇ . આવર્સીિઓએ પરિક મામિ ખમાસમણાણું, દેવસિઆએ આસાયણએ તિત્તી સક્ષયરાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણક્કાએ
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
વયદુડાએ,કાયદુક્કડાએ,કાહાએ,માણાએ,માયાએ, લાભાએ, સવ્વકાલિઆએ, સામાવયારાએ, સવધસ્માઇમાએ,
આસાયણાએ, જે મે અઇઆરે કએ, તસ્સ ખમાસમણી! પરિમાપ્તિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ,
૩૧૭
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિ` જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ અણુજાણુ એ મઉગ્ગહુ નિસીહિ, અહા-કાય કાય· સફાસ, ખમણિજન્ને બે કિલામે, અકિલ તાણુ અહુસુભેણ ભે ! દિવસેા વઈ તે જત્તા બે ! જવિણજ ચભે ! ખામેમિ ખમાસમણા ! દેવસિઅ વઈમ્સ, પડિમામિ ખમાસમણાં દે વ સિ આ એ આ સા ય ણા એ તિત્તીસન્નયરાએ, જકિચિમિચ્છાએ, મદુઘડાએ, વયક્કડાએ, કાયદુક્કડાએ, કૈા હા એ, માણાએ માયાએ, લેાભાએ,સબ્વકાલિઆએ,સન્વમિયારાએ,સવધસ્માઇક્રમણાએ,આસાયણાએ, જે મે અયારેા કએ,તસ્સ ખમાસમણેા! ડેિ#મામિ,નિદામિ,ગરિહામિ,અપ્પાણ વાસિરામિ.૭.
પછી ઉભા થઇને, અથવા બેસીને બે હાથ જોડીને આયરિસ ઉવજ્ઝાએ,સીસે સાહશ્મિએ કુલગણે અ; જે મે કેઇ કસાયા, સવે તિવિહેણ ખામેમિ.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પગ પ્રક્રિમણુ સૂત્ર
૩૧૮
સભ્યસ્સ સમણુસ ધમ્સ, ભગવએ અ ંજલિ કરિઅ સીસે, સબ્વ. ખમાવઇત્તા, ખમામિ સવ્વસ અહપિ ૨. સભ્યસ્સ જીવરાસિમ્સ, ભાવએ ધમ્મ નિહિઞ નિઅચિત્તો, સભ્ય ખમાવત્તા, ખામિ સવ્વસ અહય`પિ ૩,
કરેમિ ભંતે ! સામાઈયે,સાવજજ ોગ પચ્ચામિ જાવ નિયમ... પન્નુવાસામિ, દુવિહં તિવિહેણ, મણેણં, વાયાએ, કાએણુ, ન કરેમિ, તે કારવેમિ, તસ્સ ભતે! પરિમામિ, નિદામિ, ગરિહામિ, અપાણ, વાસિરામિ.
ઇચ્છામિ, હામિ કાઉસ્સગ્ગ, જો મે દેવસિઆ અઆરે, ક, કાઇએ, વાઇએ, માણસિએ, ઉસ્મુત્તો, ઉસ્સગ્ગા, કપ્પા, અકરણિજો,ક્રુજઝા આ,દુગ્વિચિતિએ, અણાયા,અણિચ્છિઅવ્વા,
અસાવગપાઉંન્ગેા,નાણે,દસણું,ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સામાઇએ,તિહું ગુત્તીણું,ચણ્ડુ' કસાયાળુ, પંચહમણુળ્વયાણ,તિù ગુણવયાણુ, ચઉહ્` સિક્ ખાવચાણું, ખારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ, ખડ, જ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ, તસ્સ ઉત્તરીકરણેણં, પાયચ્છિત્તકરણે, વિસેહીકરણેણ, વિસલીકરણેણં,પાવાણુ કમ્માણુ નિગ્ધા
જ
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૧૯ ચણાએ, ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧.
અન્નત્થ ઊસસિએણું,નીસસિએણું,ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગૂણું, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ ૧,સુહમેહિં અંગસંચાલેહિં, સહમહિ ખેલસંચાલેહિં,સહમહિં દિઠિસંચાલેહિ. ૨. એવભાઈએ હિંઆગારેહિ, અભી અવિરાહિએ, હુજ મે કાઉસગ્ગ. ૩ જાવ અરિહંતાણું ભગવં. તાણ, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, મોણેણું, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. પ.
બે લેગસ અથવા આડ નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરે, તે પાર્યા પછી પ્રગટ લોગસ કહે, તે નીચે પ્રમાણે – લેગસ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિથરે જિણે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવીસંપિ કેવલી. ૧ ઉસભામજિઆંચ વદે, સંભવમણિંદણું ચ સુમઇંચ; પઉમપહં સુપાસ, જિણું ચ ચંદપહં વંદે. ૨ સુવિહિં ચ પુફદંતં સીઅલસિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિધર્મ સંતિ ચ વંદામિ. ૩ કુંશું અર ચ મહ્નિ,વંદે મુણિસુન્વયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિટનેમિ, પાસં તહ વહ્રમાણું ચ. ૪ એવંમ એ અભિથુઆ,વિયરયમલા પહાણ જમરણ; ચઉવસંપિ જિવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. ૫
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર કિત્તિય, વંદિય, મહિયા, જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; અરૂગ્ગ બૉહિલાભંસમાહિ-વરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચદેસુ નિમ્મલયા, આઈએએસ અહિયં, પયાસયરા, સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭
સવલોએ અરિહંતચેઇઆણું કરેમિ કાઉસ... ૧. વંદણુવત્તિઓએ, પૂઅણવરિઆએ, સારવત્તિએ સન્માણવત્તિએ,બહિલાભવત્તિઆએ, નિરૂવસગવરિઆએ. ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધીઇએ, ધારણુએ, અણુપેહાએ વમાએ,ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ ૩.
અન્નત્થ સસિએણું નસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગ્મણ, ભમલીએ,પિત્તમુચછાએ,૧. હમેહિ અંગસંચાલેહિં, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિ, સુહુમૅહિ દિસિંચાલેહિ, ૨,એવમાઇઅહિં આગારેહિં, અભો અવિરાહિએ, હુજ મે કાઉસ્સગા. ૩ જાવ અરિહંતાણું ભગવતાણું, નમુક્કારેણું નપારેમિ.. તાવ કાર્ય ઠાણે, માણ, ઝાણેણં, અપાણે વસિરામિ. પ.
એક લેગસ્સનો અથવા ચાર નવકારને કાઉસગ્ન કરી, પારી પુફખરવરદી કહેવું,
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહુ
૨૨૩૧
પુખ્ખરવરીવડ્યું, ધાયઇ સડે અ જ બૂદીવે અ; ભરહેરવયવિદેહે, ધમ્માઇગરે નમ સામિ, ૧.તમતિમિરપડલવિષ્ર –સણસ, સુરગણનરિ દમહિઅસ્સ; સીમાધરસ્સ વદે, પાડિઅમાહાલસ. ૨ - જરામરસગપણાસણસ્સ, કલ્લાણપુસ્ખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કા દેવદાવનરિ દગણચ્ચિઅસ, ધુમ્મસ સારમુવલખ્શ કરે પમાય ૩, સિધ્ધે ભે પયએ ણમે જિમએ નદી સયા સંજમે, દેવ નાગસુવન્નકિન્નરગણુસ-ભૂઅભાવચ્ચિએ; લાગે જત્થ પતિ એ જગમિણું તેલમચ્ચાસુર,ધમ્મે વઉ સાસએ વિજયઆ ધમ્મુત્તર વžઉ. ૪
સુઅસ ભગવઆ કરેમિકાઉસ્સગ્ગ ૧. વંદણુવત્તિઆએ,પૂઅણુવત્તિઆએ,સક્કારવત્તિ એ,
સમ્માવત્તિઆએ, બેાહિલાભવત્તિઆએ,તિરૂવસ ગવત્તિઆએ, ૨.સદ્દાએ મેહાએ,ધીઇએ,ધારણાએ, અણુપ્તેહાએ, વર્ઝમાણીએ ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ ૩,
અન્નથ ઊસિએણ,નીસસિએણું, ખાસિષ્ણુ, છીએણુ, જભાઇએણુ, ઉએણું, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ ૧. મુહુમેહિ અગ
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર સંચાલેહિ, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિ, સુહુમેહિં દિસિંચાલેહિ રે.એવમાઇએ હિંઆગારેહિ અભાગે અવિવાહિઓ હજજ મે કાઉસ્સો ૩. જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું નમુણું ન પારેમિ, ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણેણં, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ પ. એક લેગસ અથવા ચાર નવકારને કાઉસ્સગ્ન કરે. પછી
સિદ્ધાણં બુઠ્ઠાણું, પારગયાણું પરંપરાગયાણું;
અગમેવગાણું, નમે સયા સવસિદ્ધાણું. ૧ જે દેવાણુવિ દેવો, જ દેવા પંજલી નમસંતિ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. ૨. ઈક્રો વિ નમુક્કારો, જિણવરવસહસ્સ વક્રમાણસ્સ; સંસાર સાગરા, તાઈ ન વ નારિ વા. ૩. ઉજિજતસેલસિહ,દિકખાનાણુનિસીહિ જસ્સ; તે ધમ્મચક્રવદિ, અરિકનેમિં નમંસામિ. ૪. અનારિ અઠ દસ દોય,વંદિયા જિણવરા ચઉદ્વીસ પરમ નિટ્રિઅઠા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૫.
ભુવણુદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્ય ઊસસિએણે, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઇએણું, ઉડૂડુએણું, વાયનિસર્ગોણું, ભમ
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨ ૩
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ લીએ, પિત્તમુચ્છાએ ૧. સુહુમહિ અંગસ ચાલેહિ, સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહુમહિ દિઠિસંચાલેહિં ૨. એવભાઇએહિં આગારેહિં, અભષ્મ અવિરહિએ, હજજ મે કાઉસ્સો ૩. જાવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કરેણું ન પારેમિ ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, માણે, ઝાણેણં, અપાયું સિરામિ ૫.
એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી પારી થેય કહેવી. નમહંતસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ જ્ઞાનાદિગુણયુતાનાં, નિત્ય સ્વાધ્યાયસંચમરતાનાં વિદધાતુ ભુવનદેવી, શિવ સદા સર્વસાધૂનામ્.
પિત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ, અન્નત્થ ઊસસિએણું, નિસસિએણું, ખાસિએણું. છીએણું, જભાઈએણં, ઉડએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, પિત્તમુછાઓ. ૧ સુહમેહિ અંગસંચા-- લેહિ, સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિ દિટ્રિસંચાલેહિ. ૨ એવભાઈએહિ આગારેહિ, અભષ્મ અવિરહિએ, હજજ મે કાઉસ્સગે ૩. જવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન. પારેમિ ૪. તાવ કાર્ય ઠાણું, માણેણં, ઝાણું - અખાણું સિરામિ. ૫.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર એક નવકાર કાઉસ્સગ કરી બેય કહેવી.
નમોહ્તુસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ યસ્યા: ક્ષેત્રે સમાશ્રિત્ય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયા સા ક્ષેત્રદેવતા નિત્ય, ભૂયાન્નઃ સુખદાયિની. ૧
નમો અરિહંતાણું ૧. નમો સિદ્ધાણં ૨. નમો આયરિયાણું ૩. નમો ઉવજઝાયાણં જ નમો લોએ અવસાહૂણ ૫ એસો પંચ નમુક્કારો ૬. સવપાપણસને ૭ મંગલાણં ચ સરફેસિં ૮. પઢમં હવઈ મંગલં ૯.
પછી બેસીને છા આવશ્યકની મુહપતિ પડિલેવી, પછી બે વાંદણું નીચે મુજબ દેવા. - ઈછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ અણુજાણહ, મે મિઉગહું નિશીહિ, અહા-કાર્ય-કાય-સંપાસ, ખમણિજજે બે કિલામે, અપલિતાણું બહસુભેણ ભે! દિવસે વઈર્ક જત્તા ભે! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણા! દેવસિઅં વઈકમ્મ, આવર્સીિઓએ પડિકમામિ ખમાસમણુણ દેવસિઆએ, આસાયણએ તિત્તીસન્નયાએ, જકિચિ મિચ્છાએ, અણદાએ, વયદડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવાલિઆએ, સરસ્વમિછેવ
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિકમણ વિધિસહ
ચારાએ, સરવધમાઈક્રમણુએ, આસાયણાએ, જે. મે અઈ આરો કએ, તસ્સ ખમાસમણો : પડિકમામિ, નિંદામિ, ગરિવામિ, અખાણું વોસિરામિ.
ઇચછામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ અણજાણહ મે મિઉગહું નિશીહિ, અહ-કાર્ય-કાય- સંફાસં, ખમણિ જજો બે કિલામે, અપકિલતાણું બહુસુભેણ ભે, દિવસો વઈક તો? જના બે ! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમારામણે ! દેવસિતં વઈમ્મ, પડિમામિ ખમાસમણ દેવસિયાએ આસાયએ. તિની સન્નયારાએ, અંકિંચિ મિચ્છાએ, મણદુડાએ, વયદડાએ, કાયદુડાએ, કે હા એ, માણાએ,માયાએ લેભાએ,સશ્વકોલિઆએ, સવમિચ્છવયારાએ,સવધ સ્માઈમણુએ,આસાયણ-. એ, જે મે અઈઆર કરો,તસ્સ ખમાસમણા! પતિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ,અપણું વસિરામિ.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સામાયિક ચઉવિસથ્થો, વંદનક, પડિક્કમણું, કાઉસ્સગ્ગ, પરચખાણ કર્યું છે જી.
એ રીતે છ આવશ્યક સંભારવાં. (પછી)
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ઇચ્છામા અણુઓૢ” “ નમે ખમાસમણાણું' નમેાહુ સિદ્ધાચાર્ટીંપાધ્યાયસ સાધુભ્યઃ કહેવું. પછી પુરુષવગે` નમેાઽસ્તુ વમાનાય કહેવુ.. નમાઽસ્તુ વમાનાય, સ્પમાનાય કન્મ ણા; તયાવાસમાક્ષાય, પરાક્ષાય કુંતીથિ નાં. ૧ યેષાં વિચારવિંદરાજ્યા,ન્યાય મકમલાવલિ ધત્યા; સદૌરિતિ સંગતં પ્રશસ્ય, કથિત સંતુ શિવાય તે જિનેદ્રા ૨. કષાયતાપાર્દિતજ તુનિવ્રુતિ, કાતિ યાનમુખાંબુદા ગતઃ સશુક્રમાસાભવવૃષ્ટિસન્નિભા, દુધાતુ તુષ્ટિ મયિ વિસ્તરા ગિરાં, ૩
પછી નમ્રુત્યુ! કહેવુ.
#
૩૨૬
૨.
P
નમુત્યુ અરિહંતાણ, ભગવતાણું. ૧. આગરા, તિત્શયરાણ, સયંસ બુદ્ધાણ પુરિમુત્તમાણું,પુરિસસીહાણ,પુરિસવરપુંડરીઆણુ, પુરિસવરગ ધહથીણુ ૩. લેગુત્તમાણ, લેાગનાહાણ, લેાગહિઆણું. લાગપઇવાણ, લેાગપોઅગરાણું ૪. અભયદયાણું, ચક્પ્રુદયાણુ, નંગદયાણું, સરદયાણુ, એાહિદયાળુ ૫. ધમ્માણ, ધમ્મદસયા, ધમનાયગાણુ, ધમ્મસારહીણું, ધમ્મવરચાઉર તચટ્ટી ૬. અચિવરઅપ્પડિયવરનાણું ૬. સ ! ધ રાણું, વિ અ ટ્ટે છ માગું ૭, જિણાણુ જાવયાણુ, તિન્નાણુ તારયાણુ, બુદ્ધાણુ
P
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસ પ્રતિકમણ વિધિસહ
બાહયાણુ, મુત્તાણું અગાણું ૮. સવનૂણું, સવદરિસીણું, સિવ-મય-મરૂ અ-મણુત- મકખયમવાબાહમપુણરાવિત્તિ સિદ્ધિગઈ નામધેય કાણું સપરાણું નમે જિણાણું જિઅભયાણું ૯. જે આ અઈઆ સિદ્ધા, જે આ ભવિસ્તૃતિયું એ કાલે; સંપઇઅ વટ્ટમાણે, સવે તિવિહેણ વદામ ૧૦.
પછી ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મત્યએણુ વંદામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સ્તવન ભણું? ઈછે. નાઈહંસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસર્વસાધુભ્ય કહીને “અજિતશાંતિ” નું સ્તવન કહેવું. - અજિતશાંતિ સ્તવન
અજિઆં જિઅસવભય, સંતિ ચ પસંતસ વ ગ ય પા વં; જયગુરૂ સં તિ ગુ ણ કરે, દવિ જિણવરે પણિવયામિ ૧. [ગાહા] વવનયમંગલભાવે, તેë વિ ઉ લ ત વ નિ ન્મ લ સ હા વે; નિરવમમહhભાવે, થાસામિ સુદિક્સભા ૨. [ગાહા] સવદુખપસંતીણું, સવ્વપાવપસંતણું; સયા આ જિ ય સં તી છું, નમો અજિઅસંતીણું ૩. [ સિલોગ ] અજિઅજિણસુહખેવ
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
નણું, તવ પુરિમુત્તમનામકિત્તણ; તહય ધિઇમઇ... દત્તણું, તવય જિષ્ણુત્તમસ તિકિત્ત ૪, માગહિ,કિરિઆવિહિસચિઅકમ્મકિલેસવિમુખ્યર', ચ્યુજિ નિચિત્રં ચ ગુણહિં મહામુણિસિદ્ધિંગય; અજિઅસ્સ ય સ`તિમહામુણિણાવિ અ સતિકર, સચય' મમ નિવુઇકારણ્ય ચ નમસયં, પ આલિ ગય.. પુરિસા ! જઈ દુક્ખવારણ, જઇ અ વિમગૃહ સુક્ષકારણ, અજિઅ સતિ' ચ ભાવએ, અભયકરે સરણ પવજજહા ૬. માગહિ. અરઈતિમિરવિરહિઅમુવરયજરમરણ, સુરઅસુરગરૂલજીયગવષયપણિવઈએ', અજિઅમહુવિ અ સુનયનયનિઉમળકર, સરમુવસરિઅવિવવિજમહિ` સયયમુવણમે ૭. સ ગયય', તં ચ જિષ્ણુત્તમમુત્તમનિત્તમસત્તધર', અજજવમ વખતિવિમુત્તિસમાહિનિહિ ; સતિકર પણમામિદમુત્તમતિસ્થયર, સ`તિમુણી મમ સતિસમાહિવર દિસ ૮. સાવાય. સાવસ્થિપુપસ્થિવ ચ, વરહત્યિમથયપસo-વિચ્છિન્નસ થિય થિરસરિચ્છવચ્છ મચ-ગલલીલાયમાણુવરગ ધહત્થિપસ્થાણપસ્થિય સથ વારિદું, હું થિ હ ત્ય મા હું ધ ત કે ણુ ગ રૂ અ ગનિ રૂ વ તુ ય-પિ' જર પવર-લ ક્ખણા વ ચિ યસામારૂવ, સુ ઈ સુ હ મ ણા ભિ રા સ પર મ
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૨૯ રણિજજવરદેવ દહિનિનામહુયરસુહાગર ૯.
ઓ. અજિઆં જિઆરિગણું, જિઅસશ્વભર્યા ભવીહરિઉફ પણમામિ અહં પયઓ, પાવ પસંમેઉ મે ભયવં ૧૦. રાસાલુદ્ધઓ, યુગ્મ. કુરુજવયહOિણુરિનરીસર, પઢમં તેઓ મહાચQટ્ટિોએ, મહેપભાવે જે બાવરરિપુરવર-સહસ્સ-વર-નગર -નિગમ-જણવયવઈ બત્તિસારાયવરસહસાણુયાયમા, ચઉદસવરરયણ–નવમહાનિહિ-ચાઉ સહસ્સ–પવરજીવઈસુંદરવઈચુલસી હયગયરહસયસહસ્સ સામી, છન્નવઈગામડેડીસામી, આસી જે ભાર હું મિ ભ ય વં ૧૧. વેએ. તે સતિ સંતિક, સંતિણું સવભયા; સ તિ શુમિ જિર્ણ, સંતિ વિદેઉ મે ૧૨. રાસાનંદિઅચં. ઈખાગવિદેહનીસર નરવસહા મુશિવસહા,નવસાર
સસિસકલાણુણ વિગતમા વિહુઅરયા; અજિ. ઉત્તમ તેઅગુહિં મહામુણિ-અમિઅબલા વિઉલકુલા, પણમામિ તે ભવભયમૂરણ જગસરણ મામ સર ૧૩. ચિત્તલેહા. દેવદાવિંદચંદસૂરવદહતુજિ-પરમ-લદુરૂવ ધંતરૂપપપટ્ટસેયસુદ્દનિદ્ધધ વ લ; દંતયંતિસંતિસન્નિકિત્તિમુત્તિત્તિત્તિ પવર, દિત્તને વંદ ધેઅ સરવે અ–-ભાવિઅપભાવ પઈસ મે સમા હ ૧૪. નારાય
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
330
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ખિલસિકલાઈએ મં, વિતિમિરસૂર કરાઇ તે અં; તિઅસવઈગણુઈરેઅ રૂવ ધરણિધરપવાઈરેએ સાર ૧૫. [કુસુમલયા સખ્ત સયા અજિ અં, સારીરે આ બલે આજિ અં; તવસંમે આ અજિએ, એસ શુણામિ જિનું અજિસં ૧૬. [ભૂઅગપરિરિંગિ ] સમગુણહિં પાવઇ ને તે નવસરયસસી,તેઅગુહિં પાવઈન ત નવસરયરવી; રૂવગુણહિં પાવઈ ન તં તિઅસગણવઈ, સારગુણ હિંપાવઈ ન ત ધરણિધરવઈ ૧૭. [ખિજિજઅય] તિસ્થવરપવત્તયં તમરયરહિઅં,ધીરજણથુચિ અં ચુઅકલિકલુસં; સંતિ સુહપવિત્તમં તિગરણપયઓ, સંતિમહં મહામુણિ સરણમુવણમે ૧૮ [ લલિઅયં] વિષ્ણુણયસિરરઈ અંજલિરિસિગણુસંધુ થિ મિ અં, વિબુહાહિધણવઈનરવઈશુઅમહિઅ– ચિચઅં બહુસ; અઈડ્રગ્સયસરચદિવાયરસમહિએ. સ પ ભ ત વ સા, ગ ચણું ગણુ વિચરણ સમુઈ અ ચારણવંદિઆં સિરસા ૧૯. [ કિ સ લ ય મા લા ] અસુરગરૂપરિવંદિઓં, કિન્નરાગનયંસિઅં; દેવ કડિસયસથુએ, સ મ ણ સંઘ પ રિ વદિ આં ૨૦.
મુહ) અભય અણુહ આરએ અરૂ. અજિએ જિઆં પય પણ ૨૧. [વિજજીવિલારિ] ગયા રવિણદિકણગર હતુયપહકરસહિ
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
હુલિએ' સસભમે અરણષુભિઅલલિઅચલ-કુદલ ગય—તિરીસાહ ત-મઉત્રિમાલા ૨૨. વે. જ સુરસંધા, સાસુરસા,વેરવિઉત્તા ત્તિસુત્તત્તા, આયરભૂસિઅસ ભ્રમપિ'અિ, સુવિહિંઅસવ્ અલેાધા, ઉત્તમક ચણરયણપરૂવિઅ, ભાસુરભૂસણભાસુરિંગા, ગાયસમયભત્તિવસાગય પંજલિ પેસિયસીસપણમા ૨૩. રયમાલા. વંદાણ થૈાઊ તા જિષ્ણુ, તિગુણમેવ ય પુણા પયાહિ પણમિઊણુ ય જણ સુરાપુરા, પમુઈ સભવણાઇ તા ગયા ૨૪. ખત્તય. તે મહામુણિમRsપિ ૫જલિ,રાગદાસભયમે હજ્જ ;દેવદાવનનર ૬વદિઅ', સ ંતિમુત્તમ' મહાતવ નમે ૨૫. ખિત્તય, અ બર તરવિરણિહિ, લલિઅહંસવહુગામિ ણિઆહિ; પીણસાથિણસાલિણિઆહિ, સકલ કે મે લ દ લ લા એ ણિ આ હિ૨૬. દિ વ ચ પીણ નિર ંતરથણુક્ષરવિણમિયગાયલઆહિ, મણિકં ચ ણુ પસિઢિલમેડલસે હિંઅનેાણિતડાહિ; વરખિ ખિણિ નેઉરસતિયવલયવિશ્વસણિઆહિ, ૨ઈ કરચાકરમણે હસુ દરદ સણિઆહિ. ૨૭. ચિત્તક્ષરા. દેવસુંદરીહિ પાયદેઆહુિંવદિઆ ય જન્સ તે સુવિમા કમા, કૃષ્ણા નિડાલઐહિ, માગે કૃણપગાર અહિં કે િદિવ અવગતિલયપત્ત
૩૬૧
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર લેહનામ એહિં ચિલ્લએહિ સંગચંગાહિં ભક્તિસંનિવિવંદણગયાહિં હુ હિ તે વંદિઆ પુણે પુણો ૨૮. નારાયએ તમહં જિણચંદ, અજિઅં જિઅહંફ યુએસ વકિલેસ, પ પ ણ મા મિ ૨૯. [ન દિ અ યં] શુઅવંદિયા , રિસિગણદેવગણે હિં, તે દેવવહહિં પચઓ પણુમિઅસ્સા જસ જગત્તમ સાસણઅસ્સા,ભત્તિવસાયપિંડિઅએ હિં; દેવાછરસા બહુઆહિ, સુરવરરઈગુણ પંડિઅહિં ૩૦. [ભાસુરચં] વંસતંતિતાલમેલિએ, તિઉપરાભિરામસમીસએ એ અ, સુઈસમાણે અ સુદ્ધસજજગી અપાયજાલ ટિઆહિં, વલયહલાકલાવનેઉરાભિરામસમીસએ કએ અ, દેવનક્રિહિં હાવભાવવિભુમપગારએહિંનશ્ચિઉણ અંગહારએહિં, વંદિઆ ય જસ્મતે સુવિમા કમા, ચંતિલાયસવસાસંતિકારચં, પસંતસવપાવોસમે સહં નમામિ સતિમુત્તમ જિર્ણ ૩૧. T ના રા ચ આ ] છત્તચામરપડાગજીવજવમડિઆ, કચવરમગરરચસિરિવચ્છસુસંછણા દીવસમુદ્રમંદ
દસાગયસાહિઆ, સOિઅવસહ સીહરહચાડવકિયા ૩૨. લલિઅય] સ હ વ લ કે સમપદલ, અદોસદુ ગુણહિં જિ; પસાયસિ તવેણ પુ, સીરિહિં ઈ રિસીહિ જુલ. ૩૩. વાણુવાસિયા]
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૩
ચઉમાસી પ્રતિકમણ વિધિસહ તેતવેધુ અસવપાયા, સવલેઅહિંઅમૂલપાયા; સંધુયા અજિઅસંતિયાયયા, હંતુ મે સિવસુહાણ દાયયા ૩૪. ઉપરાંતિકા) એવં તવબલવિકલ, થુખં મએ આજિઅસંતિજિણજુઅલ; વવગય કશ્મરયમલ, ગઈ ગયં સાસય વિઉલ ૩૫. (ગાથા) ત બહુગુણપસાય, મુકખસુહેણ પરમેણુઅવિસાયં; નાસેઉ મે વિસાય, કણઉ આ પરિસાવિ અપાય ૩૬. (ગાહા) તે એઉ અ નંદિં, પાઉ આ નંદિસણમબિનદિ, પરિસાવિ ચ સુનંદિ, મમ ય દિ સે ઉસ જમે દિ ૩૭. (ગાહા) ૫ ખિ આ ચાઉમાસિઅ, સંવછરીએ અવસ્ય ભણિઅો; સોઅ સવૅહિં, ઉવસગનિવારણ એ ૩૮. જે પઢઇ જે નિસુણઈ, ઉભાઓ કાલપિ અજિઆ સંતિથય; ન હુ હું તિ તત્સ રાગા, પુછવુ પન્ના વિનાસંતિ ૩૯. જ ઈચ્છહ પરમપચં, અહવા કિત્તિ સુવિડ ભૂવાતા તેલુલ્ફદ્ધરણે, જિવયણે આચરે કુણહ. ૪૦ - વરકનકશખવિમ, મરકતધનસન્નિભં વિગતમેહં સપ્તતિશનું જિનાનાં, સ મ ર પૂજિ વંદે ૧.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ગવાનહ. આચાર્ય હં, ઉપાધ્યાયાઉં, સર્વસાધુહ એમ દરેક ખમાસમણ દીઠ દરેક ભગવાનને વાંદવા.
પછી જમણો હાથ ઉપર અથવા ચરવલા ઉપર સ્થાપીને વડીલ હોય તે અઢાઈજેસ કહે.
ઈજજે સુ દીવસમુદેસુ પરસસુ કન્મભૂમીસુ, જાવંત કવિ સાહ, રચહરણગપડિગ્રહધાર, પંચમહવયધારા, અધરસ સહસ્સ સીલાંગધરા અનુયાયીરચરિત્તા, તે સસિરસા મણસા મીએણ વંદમિ ૧.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! દેવસિય પાયછિન્નવિહસ્થ કાઉસ્સગ્ન કરૂં? ઇચ્છ. દેવસિય પાછિત્તવિહત્ય કમિ કાઉસ્સગ્ન અન્નસ્થ ઊસિએણું, નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું, ભમલીએ, દિનમુછાએ ૧. સુહમેહિ અંગસંચાલેહિં, સુહુમે ખેલસંચાલેહિં, સુહુહિં દિસિંચાલેહિં ૨. એત્રમાહિં આગારેહિ અભર્ગો અવિરાહિ એ હુ જજ મે કા ર સ ગે ૩. જા વ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેસિ. ૪. નાવ કાર્ય ઠાણે, માણેણં, ઝાણું, અપાયું સિરામિ. ૫.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચક્રમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસRs
૩૩૫
ચાર લેગસને અથવા સેાળ નવકારને કાઉસ્સગ કરવે તે માર્યા પછી પ્રગટ લેગસ કહેવા—
=
લેસ્સ ઉજતેઅગરૅ,ધમ્મતિત્શયરે જિણેઃ અરિહું તે કઇમ્સ, વીસ ષિ કૈવલી. ૧.સજિ
ચ વદે, સ ંભવઅભિગૢ દણુ ચ સુમઇં ચ; પણેમ પહે સુષાસ, જિણ ચ ચદપડું દેર. સુિિહ ચ પુષ્કૃદ ંત, સૌઅલસિજ્જસ વાસુપૂજ ચ; વિમલમણુ ત` ચ જિષ્ણુ, ધમ્મ સતિ ચ વદામિ ૩, કુંથુ અર' ચ મલ્લિ, વન્દે મુસુિબ્વય' નમિજિણું ચ; વંદામિ Ěિનેમિ, પાસ' તહુવન્દ્વમાણું ચ. ૪. એવ મએ અભિશુઆ, વિહુચરચમલા પહીણુ જમરણા; ચવીસંપિ જિષ્ણુવરા, તિત્ફયરા મે પસીય ́તુ ૫. કિત્તિય,વક્રિય,મહિયા,જેએલાગસ ઉત્તમા સિદ્ધા; આરૂગમાહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમં ટ્વિંતુ ૬. ચ દેસુ નિમ્મલયરા,આઈસ્ચેસુ અહિયં પયાસચરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્દા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ ૭.
પછી નીચે એને—
ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વંદિઉં... જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વ દામિઇચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્! સજઝાય સદિસાહુ ? ઇચ્છ ઇચ્છામિ ખમાસમણે! વ દઉ જાવણિજાએ નિસી
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
હિઆએ મર્ત્યએણુ વ દામિ. ઇચ્છાકારેણુ સદિસહ ભગવન્ ! સજઝાય કરૂ ? ઇચ્છ....
એક નવકાર ગણી સજઝાય કહેવી,તે આ રીતેઃનમેા અરિહંતાણું, ના સિદ્ધ્ાણુ, તમા આયરિયાણં, નમા ઉવજઝાયાણુ, તમે લેએ સવ્વસાહૂણ, ઐસા પાંચનમુક્કારા, સવ્વપાવપ્પાસણા, મંગલાણં ચ સન્વેસિં, પઢમ હવ મોંગલ
૧
ઉવસગ્ગહર` પાસ, પાસવદામિ કશ્મણમુક્યું ; વિસહરવિસનિન્દાસ', મંગલકલ્લાણુઆવાસ, વિસહરકુલિ ગમત’, ક ધારેઈ જો સયા મણુએ; તસ્સ ગહ રાગમારિ, દુ? જરા જતિ ઉવસામ. ૨ ચિટ્ટે દૂરે મતા, તુજઝ પણામા વિ બહુલા હાઇ; નરતિરિએસ વિ જીવા, પાવતિ નદુખદાગ, ૩ તુહુ સમ્મત્તે લદ્દે, ચિંતામણિકપ્પપાયવહિએ; યાવતિ અવિüણું, જીવા અયરામર ટાણું ૪ ઇઅ સ`ઘુએ મહાયસ!ભત્તિ-ભરનિ ભરેણુહિઅએ; તા દેવ દિજજ એહિ, ભવે ભવે પાસજિચંદ. ૫ સંસારદાવાનલદાહનીર, સમાધલીહરણે સમીર'; માયારસાદારણુસારસીર',નમામિવીર ગિરિસારધીર,
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૩૭ ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન, ચૂલાવિલેલકમલાવલિમાલિતાનિ; સંપૂરિતાભિનતકસમીહિતાનિ, કામ નમામિ જિનરાજ પદાનિ તાનિ. ૨ બધાગાધ સુપરપદવીનીરપૂરાભિરામ, જીવહિંસાવિરલલહરીસંગમાગાહદેહં; ચૂલાવેલ ગુરૂગમમણિસંકુલ દૂરપારં, સાર વીરાગગજલનિધિં સાદર સાધુ સેવે. ૩ આમૂલાલધૂલીબહુલ પરિમલાલીટલોલાલિમાલાઝંકારારાવસારામલદલકમલાગારભૂમિનિવાસે; છાયાસંભાવસારે વરકમલકરે તારહારાભિરામે, વાણી સંદોહદેહે ભવવિરહવર દેહિ મે દેવિ સાર.૪
નમો અરિહંતાણું, નમે સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણું, નમે લોએ સવસાહૂર્ણ, એસે પંચનમુક્કારો, સવપાવપણુણે, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવઈ મંગલં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણા! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસાહિઆએ મયૂએણ વંદામિ. ૧. ઇચછાકારેણું સંદિસહ ભગવન! દુકખખય કમ્મફખય નિમિત્ત કાઉસ્સગ્ન કરું ? ઈચ્છે દુકુખખય કમ્બખય નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અન્ન ઊસિએણું નીસિએણું,ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાગનિસગેણં, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ.૧ સુહમેહિં અંગસંચાલહિં, સુહમેહિ ખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિંદિસિંચાલેહિં. ૨. એવભાઈએહિં આગારેહિ, અભી અનિરાહિં, હજજમે કાઉસ્સો .૩ વાવ અરિહંતાણું ભગવં– તાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ.૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, મેણ, ઝાણેણં અપાણે વોસિરામિ. ૫.
પૂરા ચાર લેગસ અથવા સળ નવકારને કાઉસગ્ન કરી, “નમોહંસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસર્વસાધુભ્ય' કહી માટી શાંતિ કહેવી.
ભ ભ ભવ્યા: શત વચન, પ્રસ્તુત સર્વએતદ, યે યાત્રામાં ત્રિભુવન ગુરારાતા ભક્તિભાજ તેષાં શાંતિભંવત ભવતામહેંદાદિ પ્રભાવા-દારોગ્ય શ્રીધતિમતિકરી કલેશવિધ્વંસહેતઃ ૧. બે ભે ભવ્યલેટા: ઈહ હિ ભરતરાવતવિદેહસંભવાનાં સમસ્તતીર્થકતાંજ”ન્યાસનપ્રકંપાનંતરમવધિનાવિજ્ઞાય, સૌધર્માધિપતિ સુધેષાઘંટાચાલનાનંતરે સકલસુરાસુરે સિહ સમાગટ્ય, સવિનયમહંદ ભટ્ટારક ગ્રહીત્વ, ગત્વા કનકાદ્રિશગે, વિહિત જન્માભિષેક શાંતિમુદઘષયતિ, યથા તતેહંકૃતાનુકારમિતિ કૃત્વા, મહા
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચ૯માસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૩૯ જને ચેન ગતઃ સ પંથા ઈતિ હAવ્યજનઃ સહ સત્ય સ્નાત્રી સ્નાત્રવિધાય.શાંતિમુદ્દૉષયામિ તપૂજાયાત્રા ત્રાદિમહેસવાનેતરમિતિકૃત્વાકર્ણ દત્યા નિરામ્યનાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. જે પુણ્યાહ પુણચાહ પ્રચંતા પ્રીયંતાં ભગવંતેહંતઃ સર્વજ્ઞાઃ સર્વદનિત્રિલોકનાથા-સિલેક મહિતાત્રિલે પૂજ્યાબ્રિકેશ્વર-ત્રિલોકેદ્યોતકરાર » ગષભ, અજીત, સંભવ, અભિનંદન, સુમતિ, પદ્મપ્રભ સુપાશ્વ, ચંદ્રપ્રભ સુવિધિ, શીતલ, શ્રેયાંસ, વાસુપૂજય, વિમલ, અનંત, ધર્મ, શાંતિ, કુંથુ, અર,મલિ, મુનિસુવ્રત, નમિ, નેમિ, પાર્થ, વર્ધમાનાંતા જિનાઃ શાંતા શાંતિકરા ભવતુ સ્વાહા એ છે મુન મુનિપ્રવરા રિપુવિજય દુર્ભિક્ષકાંતારેષુ દુમાપુ રક્ષતુ વો નિત્ય સ્વાહા. આ હ્રીં શ્રી ધૃતિ, મતિ, કીર્તિ, કાંતિ, બુદ્ધિ, લમી, મેધા, વિંધાસાધન, પ્રવેશનિવેશનેષ, સુગૃહીતનામાનો જયંત તે જિનંદ્રા . જ પાહિણી, પ્રજ્ઞતિ,વજેશંખલા, વાંકુશી અપ્રતિચક્ર, પુરૂષદત્તા, કાલી, મહાકાલી,ગૌરી, ગાંધારી, સન્ના-મહાજવાલા,માનવી, વૈરેટ્યા, અછુપ્તા, માનસી, મહાસાનસી ષોડશ વિદ્યાદે રક્ષતુ વો નિત્ય સ્વાહા. આચાર્યોપાધ્યાયપ્રભૂતિચાતુ-. વણસ્ય શ્રીશ્રમણસંઘસ્ય શાંતિર્ભવતુ તુષ્ટિર્ભવતુ
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
પુષ્ટિ વતુ ગ્રહાધદ્રસૂર્યાં ગારકબુધબૃહસ્પતિ; શુક્રનેધર૨ાહુ કેતુસહિતાઃ સલાકપાલાઃ સામન્યમ વરૂણ કુબેરવાસવાદિત્યસ્ક દવિનાયકે પેતા યેચાન્ચેપિ ગ્રામનગરક્ષેત્રદેવતાયસ્તે સર્વે પ્રીયતાં પ્રીય તાં અક્ષીણુંકાશકાષ્ઠાગારા નરપતયશ્ર્વ ભવતુ સ્વાહા ૐ પુત્ર, મિત્ર, ભ્રાતૃ, કલત્ર, સુહૃદ, સ્વજન, સમધિ, અધ્રુવગ સહિતા નિત્ય ચામાદ પ્રમાદ કારિણ અસ્મિન્ધભૂમ લાયતનનિવાસી સાધુ-સાધ્વી શ્રાવકશ્રાવિકાણાં રાગેાપસગ વ્યાધિદુઃખદુભિ ક્ષદૌમ નસ્યા ચશમનાય શાંતિભ વતુ. ૐ તુષ્ટિ,પુષ્ટિ,ઋદ્ધિ-વૃદ્ધિ, માંગલ્યાત્મવાઃ સદા પ્રાદુર્ભૂતાનિ, પાપાનિ શામ્ય તુ દુરિતાનિ, શત્રુવઃ પરાભુખા ભવંતુ સ્વાહા, શ્રીમતે શાંતિનાથાય, નમઃ શાંતિવિધાયિને; બૈલે ક્યામરાધીશ-મુકુટાભ્યચિ તાંત્રયે ૧. શાંતિઃ શાંતિકરઃ શ્રીમાન, શાંતિ દિશતુ એ ગુરુ, શાંતિરેવ સદા તેષાં, ચેષાં શાંતિગૃહે ગૃહે ર. ઉત્કૃષ્ટ દુષ્ટગ્રહગતિદુઃસ્વપ્નદુનિ મિત્તાદિ;સપાદિતહિતસ પન્ના અગ્રહણ જયતિ શાંતે ૨. શ્રીસધજગજજનપદ રાજાધિપરાજસન્નિવેશાનામ્, ગાષ્ટિકપુરમુખ્યાણાં, બ્યાહરણ`હરેચ્છાંતિમ્ ૫.શ્રીશ્રમસ ઘસ્ય શાંતિભવતુ, શ્રીજનપદાનાં શાંતિભ વતુ,શ્રી રાજાધિપાનાં શાંતિભવતુ, શ્રી રાજસન્નિવેશાનાં શાંતિભવતુ
મે
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૪૧ શ્રીગોષ્ઠિકાનાં શાંતિર્ભવતુ શ્રી પૌરભુખ્યાણ શાંતિર્ભવતુ શ્રી પીરજનસ્ય શાંતિર્ભવતુ શ્રી બ્રહ્મલેકસ્ય શાંતિભવતુ સ્વાહા » સ્વાહા શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા. એષા શાંતિઃ પ્રતિષ્ઠાયાત્રાસ્નાત્રાઘવસાનેષુ શાંતિ કલશ ગૃહીત્વા કુકમચંદનકર્પરાગરૂધૂપવાસકુસુમાંજલિસમેતઃ સ્નાત્રચતુણ્ડિકાયાં શ્રીસંઘ સમેતઃ શુચિશુચિવપુઃ પુષ્પવન્નચંદનાભરણલકૃતઃ પુષમાલાં કઠે કૃત્વા, શાંતિમુદ્દઘોષયિત્વા શાંતિપાનીય મસ્તકે દાતવ્યમિતિ છે નૃત્યંતિ નૃત્ય મણિપુષ્પવર્ષ, સૃજતિ ગાયંતિ ચ મંગલાનિ; સ્તોત્રાણિ ગોત્રાણિ પઠતિ મંત્રાન , કલ્યાણભાજે હિ જિનાભિષેકે ૧. શિવમસ્તુ સજગતા, પરહિતનિરતાભવંતુ ભૂતગણું; દોષાર પ્રયાંતુ નાશ, સર્વત્ર સુખી ભવતુ લેકા: ૨ અહં તિસ્થયરમાયા, સિવાદેવી તુમહ નયરનિવાસિની; અહ સિવ તુહ સિવં, અસિવસમ સિવ ભવતુ સ્વાહા ૩. ઉપસર્ગાઃ ક્ષય યાંતિ, છિદ્ય તે વિઘવલયઃ મનઃ પ્રસન્નતામતિ, પૂજયમાને જિનેશ્વરે ૪. સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણસ; પ્રધાન સર્વધર્માણ, જૈન જયતિ શાસનમ ૫.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
પછી પ્રગટ લેગસ કહેવ.
લેગસ્સ ઉજ્જોઅગરે,ધન્મતિત્શયરે જિણે અરિહું તે કિન્નઈસ,ચઉવીસ પિકેલી, 1 સભમાંજઅ ચ વદે, સંભવમભિણુ દણુ ચ સુમર્દ ચ, ઉમપહે સુપાસ`, જિષ્ણુ ચ ચદત્તુ વન્દે ૨. સુવિચિ પુષ્કૃદંત, સીઅલસિસ વાસુપૂજ્જ ચ, વિમલમણુ ત' ચ જિષ્ણુ, ધમ્મ...સતિ`ચ વદામિ ૩. કશુ અરં ચ મલ્લિ, વન્દે મુણિસુબ્વયં મિજિણ ચ; વંદામિ ટ્ટિનેમિ’, પાસ' તહુ વમાણુ ચ. ૪. એવ મએ અભિછુઆ, વિયરચમલા પહાણ જરમરણો; ચવીસપિ જિવરા, તિત્ફયરા એ પસીય ́તુ પ. કિત્તિય,વક્રિય,મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમા સિદ્ધા; આરૂગ્ગાહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમદિંરંતુ ૬. ચ ંદેલુ નિમ્મલયરા, આઈસ્ચેસુ અહિય' થયાસચરા; સાગરવરગભીરા, સિદ્દા સિદ્ધિ મમ દિસ ંતુ, ૭,
પ્રતિક્રમણુ પૂરું થયા પછી સતિર સ્તવ” ખેલાય છે, જેથી તે નીચે આપવામાં આવ્યું છે. સતિકર સ`તિણિ, જગસરણ જયસિરીઈદાયાર, સમરામિ ભત્તપાલગ, નિાણી ગયસેવ, ૧ ૐ સનમે વિપ્પાસદ્ધિ, પત્તાં સતિસામિપાયાણ; ૐ સ્વાહા મતેણં, સવ્વાસિવ રિઅહરાણુ. ર
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
સતિ નમુક્કારા, ખેલેસહિમાઈલદ્ધિપત્તાણું ; સોહ્રી નના સબ્વે,-સહિષત્તાણુ ચ દે સિરિ ૩ વાણીતિહુસામિણી, સરદેવીજTMરાયગણિિિડંગા ગહદિસાલસુરિંદા, સયાવિ રક્ષતુ જિણભત્ત. ૪ રખ તુ મમ રેાહિણી,પન્નત્તી વસિ ખલાય સયા; વજ્જ કુસિ ચસરિ, નરદત્તા કાલિ મહાકાલિ, પ ગેામી તહુ ગધારી, મહાનલા માણવી અ વઈટ્ટા; અશ્રુત્તા માસિ,મહામાણસિઆઉ દેવીએ.૬ જËાગેામુહુમહજ',તિમુહમ્બેસતુ બકુસુમે માય ગવિજય અજિયા, ભા મણુએ સુરક઼મારા.૭ છમ્મુહ પાલ કિન્નર,ગરૂલા ગધવ તહય જિલ્ખદા; કુપ્પર વરૂણા ભિડી, ગામેહા પાસ માયગેા. ૮ દેવીએ ચક્કેસરી,અજિઆદુરિઆરિ કાલિમહાકાલી;
ચ્ચુઅ સતા જાલા,સુતારયા સાઅ સિરિવચ્છા.ચડાવિજય કુસિ,પન્નત્તિનિવાણી અચુઆધરણી; વઇરૂરૢ ધૃત્ત ગધારી, અપઉમાવઈ સિદ્ધા, ૧૦ ઇઅ તિત્થરકખણયા,અત્રેવિ સુરાસુરીય ચઉદ્ભાવિક વતર જોણી ૫મુહા, કુતુ રખ` સયા અમ્હે,૧૧
એત્ર દૃિ િસુરગણુ સહિએ સંધસ્સસ તિચિદા; મઝાવ કરેઉ રખ મુણિસ દરસુરિધુઅમહિમા.૧૨ ઈઅ સતિનાહ સમ્મદિંર્દૂ-ક્ષ્મ સરઇ તિકાલ જે; સવ્વાવવરહિએ, સ લહેઈ સુહસ પયં પરમ, ૧૩
૩૪૩
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૪
--
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ત્યાર પછી સામાયિક પારવામાં આવે છે તેની વિધિઃ
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મ0એણ વંદામિ,
ઈચછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ઈરિયાવહિય પરિક્રમામિ? ઈશું, ઈચ્છામિ પડિક્કમિડું, ઈરિયાવહિયાએ, વિરહણુએ, ગમણુગમણ, પાણક્કમણે, બીયમણે, હરિયમણે, ઓસા ઉસિંગ, પણગદગ મટ્ટી,મક્કાડાસંતાણ સંકમાણે,જે મે વાવિરહિયા, એગિદિયા,બેદિયા,તેદિયા,ચઉરિંદિયા,પચિંદિયા. અભિયા, વત્તિયા, લેસિયા, સંઘાઈયા, સંઢિયા, પરિયાવિયા,કિલામિયા,ઉદ્દવિયા,ઠાણુઓઠાણું સંકામિયા, જીવિયાએ વવરોવિયા,તસ્સમિચ્છામિ દુક્કડં.
તસ્ય ઉત્તરીકરણેણં, પાયચ્છિત્તકરણેણં, વિસહીકરણેણં, વિસલ્લીકરણેણં, પાવાણું કમ્માણ નિગ્ધાયદુએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧.
અન્નત્થ ઊસસિએણુનીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણે, જભાઇએણું. ઉડએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ,પિત્તમુછાએ.૧ સહમહિં અંગસંચાલેહિં,
હુમેહિં ખેલસંચાલેહિં,સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં. ૨. એવભાઈએ હિં આગાહિ, અભઆવિરાહિએ, હુજજ મે કાઉસગ્ગ. ૩ જાવ અરિહંતાણું ભગવં.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૪૫ તાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, મેણું, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ. ૫
ચાર નવકાર અથવા એક લેગસ્સનો કાઉસ્સગ્ગ કરવો. લોગસ્સ ઉઅગરેધતિસ્થય જિણે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ ચાઉવી સંપિકેવલી.૧.ઉસભામજિચ વંદે, સંભવમણિંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમખડું સુપાસ, જિણું ચ ચદuહું વંદે ૨. સુવિહિં ચ પુપદંત, સીઅલસિજજસ વાસુપૂજજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિણું, ધમ્મ સંતિં ચ વંદામિ ૩ કુંથું અર ચ મલિ, વંદે મુણિસુવર્ય નમિજણું ચ; વંદામિ રિનેમિં, પાસ તહ વક્રમાણું ચ. ૪.એવું મએ અભિથુઆ, વિહુયરયમલા પહીણ જમરણ; ચઉવીસંપિ જિણવા, તિસ્થયરા મે પસીયંત પ. કિત્તિય,ચંદિય,મહિયા,જેએ લેગસ્સ ઉત્તમાસિદ્ધા; આરૂ...બહિલાભં, સમાવિમુત્તમં રિંતુ ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયા,આઇચ્ચેનું અહિયં પચાસયરા સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ ૭.
છામિ ખમાસમણા! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસી હિઆએ મ0એણ વંદામિ.
ચઉસાયપડિમલ્લુ ણુ, દુજજયમયબાણ મુસુમૂરણ, સરસપઅંગુવનુ ગયગામિક, યઉ
૨૩
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
પાસુ ભુવત્તયસામિઉ ૧, જસતણુક તિકડમ્પ— સિદ્ધિ, સાહઇફણિમણિકિરણાલિગ્ન,ન નવજલહરત િહ્રયલ છિઉં, સાજિષ્ણુ પાસુ પયચ્છઉં વાંછિઉં.
૧.
નમ્રુત્યુ, અરિહંતાણુ ભગવંતાણુ આઈગરાણું, તિત્થયરાણ, સયસ બુદ્ધાણુ ૨. પુરિસુત્તમાણુ,પુ રિ સ સી હાણ, પુરિસવરપુ’ડેરીઆણું, પુરિસવરગંધહત્થીણું. ૩. લેગુત્તમાં, લેાગનાહાણ, લેગહિઆણ, લાગપઈવાણ, લાગપજ્જોઅગરાણુ. ૪. અભયદયાણુ, ચક્ષુદયાણુ, મગદયાળુ, સ ર ણુ દૃ યા છું, બેહિદયાણું. ૫. ધમ્મદયાણુ, ધમ્મદેસયાણુ, ધમ્મનાયગાણ, ધમ્મુસારહીણ, ધમ્મવરચાર તચટ્ટી ૬. અતિહેયવરનાણુદ સધરાણ, વિટ્ટ છમાં ૭. જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણું તારયાણુ, બુઠ્ઠાણુ મેાહયાળુ, મુત્તાણુ માઅગાણુ ૮. સન્વન્ત્ર, સવદરિસીણું, સિવમયલમરૂઅમણુ તમક્ખયમળ્યાબહુમપુરાવિત્તિ સિદ્ધિમઇ નામધેય ડાણું સપ ત્તાણુ નમા જિણાણુ જિઅભ્રયાણ ૯. જે અ અઈઆ સિદ્ધા, જે એ ભવિસ્સતિણાગએ કાલે; સપઇઅ વમાણા, સબ્વે તિવિહેણુ વામિ ૧૦
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
३४७
ચઉમાસી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ જાવંતિ ચેઇઆઇ,ઉદ્દે આ અહે અ તિરિઅલોએ સવાઈ તાઇ વંદે, ઈહ સંતો તત્થ સંતાઈ, ૧ _ ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મર્થીએણે વંદામિ. જાવંત કેવિ સાહ, ભરફેરવયમહાવિદેહ અ; સસિં તેસિં પણઓ, તિવિહેણુ તિરંડવિયાણું.૧
નમોહ્તુસિક્રાચાર્યોપાધ્યાય સર્વસાધુભ્યઃ ઉવસગ્ગહરં પાર્સ, પાસે વંદામિ કમ્પઘણુમુક્ક: વિસહરસિનિત્તાસં, મંગલકલ્લાણ આવાસં. ૧ વિહરકુલિંગમંત, કઠે ધારેઇ જે સયામણા; તસ્સ ગહરાગમારી, ૬૬ જરા જતિ ઉવસામ. ૨ ચિદ્દઉં દૂરે મંતે, તુજઝ પણ વિ બહુફલે હાઈ; નરતિરિએ સુ વિવા, પાવંતિ ન દુખદોગચ.૩ તુહ સમ્મત્તે લધે, ચિંતામણિકખપાયવષ્ણહિએ, પાવંતિ અવિષેણ, જીવા અયરામ ઠા. ૪ ઇઅ સંશુઓ મહાસ,ભત્તિબ્બરનિર્ભરેણહિઅણુ તા દેવ દિજજ હિં, ભવે ભવે પાસજિણચંદ.૫
ત્યાર પછી બે હાથ જોડીને નીચેનું સૂત્ર બેલવું—જય વીયરાય જગગુરૂ હાઉ મમં તુહ પભાવ ભયવં; ભવનિઘેઓ મગા-ગુસારિઆ ઇદુલસિદ્ધિ. ૧ લેગવિરુદ્ધચ્ચાઓ, ગુરૂજણપૂઆયરત્યકરણું ; સુહગુરુજતāયણ-સેવણ આભવમખંડા. ૨
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
३४८
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર વારિજઈ જઇવિ નિઆણબંધણવીયરાય તુહ સમયે; તહવિ મમ હુજજ સેવા, ભવે ભવે તુહ ચલણણું, ૩ દુકુખખ કમ્મકુખરા, માહિમરણં ચ બહિલા અ સંપજજઉ મહ એજં, તુહ નાહ પણમકરણેણું. ૪ સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણું પ્રધાન સર્વધર્માણ, જન જયતિ શાસનમ્. ૫
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ મત્યએણુ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! મુહપત્તિ પડિલેહું ? ઈચ્છે, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆરોએ મયૂએણ વંદામિ. ઇરાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સામાચિક પારૂં? યથાશક્તિ.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મયૂએણ વંદામિ. ઈચ્છાકારણ સંદિસહ ભગવન સામાયિક પાયું, તહત્તિ.
પછી જમણે હાથ ચરવા અથવા કટાસણા ઉપર મૂકીને નવકાર તથા સમાઇયવયજુત્તો કહે. પછી સ્થાપનાચાર્યનું સ્થાપન કર્યું હોય તે સવળે હાથ રાખી એક નવકાર ગણો.
[સમાપ્ત
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
३४८
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
સંવછરી પ્રતિકમણની વિધિ
સાધુ મુનિરાજનો જોગ ન હોય તે ઉંચે સ્થાનકે ધાર્મિક પુસ્તક મૂકી તેની સન્મુખ હાથ રાખી નવકાર - પંચિંદિમ નીચે મુજબ કહી સ્થાપના કરવી.
નમો અરિહંતાણું. ૧. નમો સિદ્ધાણું. ૨ નમે આયરિયાણું. ૩ નમે ઉવજઝાયાણું. ૪ ન લે એ સવ્વસાહૂણું પ.એ પંચ નમુક્કારા.૬ સવપાવપણાસણો. ૭. મંગલાણં ચ સવ્યસિં. ૮. પઢમં હઈ મંગલ. ૯. પંચિંદિઅ સંવરગત નવવિહગંભચેરમુક્તિધરે; ચઉવિહ કસાયમુક્કો, અારસગુણહિં સંજુર. ૧ પંચમહવયજુરો, પંચવિહાયારપાલણસમા; પંચસમિઓ તિગુત્તો, છત્રીસ ગુણો ગુરુ મજઝ. ૨
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ મથએણે વંદામિ.
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! ઈરિયાવહિય પડિમામિ ? ઈચ્છે છામિ પડિમિઉ. ૧.ઈ.. યાવહિયાએ, વિરાહણાએ ૨. ગમણગમણે ૩. પાણ
મણે બીએમણે, હરિયમ, આસાઉનિંગ પણ ગદગ–મટ્ટી-માસંતાણુ–સંકમણે ૪. જે મે જવા વિરાહિયા. ૫. એચિંદિયાબેઈદિયા.તેઇદિયા. ઉ રિદિયા,પંચિંદિયા, ૬. અભિયા,વરિયા, લેસિયા,
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સંધિયા, સંઘટ્ટિયા, પરિચાવિચા. કિલામિયા, ઉદુવિયા, ઠાણાઓડાણ સંકામિયા, જીવિયાએ વવરવિયા; તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક. ૭,
તસ્યઉત્તરીકરણે પાયછિત્ત-કરણું વિરોહી કરણણું, વિમલીકરણેણં, પાવાણું કન્માણ નિષ્પાચણાએ, ઠામિ કાઉસ્સગ્ન. ૧
અન્નત્થ સસિએણું, નીસસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, દંભાઈએણું. ઉડએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ. ૧. સુહમેહિં અંગસંચાલેહિંસુહમેહિં ખેલસંચાલેહિં, સહમહિં દિઠિસંચાલેહિ ૨. એવભાઈએ હિંઆગારેહિ, અભષ્મ અવિરાહિઓ,હજજમે કાઉસ્સો ૩. જવ અરિહંતાણું ભગવંતાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ છે. તાવ કાર્ય ઠાણું, માણેણં, ઝાણેણં, અપાયું સિરામિ. ૫
ચદેસુ નિમ્મલયરા સુધી એક લેગસ્ટને અથવા ચાર નવકારને કાઉસગ્ગ કરવો. પછી “નમો અરિહંતાણું એટલું બોલી પાર. પછી પ્રગટ લેગસ્સ કહે. લેગર્સ ઉજજે અગરે, ધન્મતિસ્થય જિને અરિહંતે કિઈલ્સ, ચકવીસંપિ કેવલી. ૧ ઊસભામજિઆંચ વંદે, સંભવમભિણુંદણું ચ સુમઈચ પઉમપહં સુપાર્સ, જિર્ણ ચ ચદમ્યુહ વ દે. ૨.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
રૂપા
સુવિહિ`ચ પુદત,સીઅલસિજ્જ સવાસુપુજ્ય ચ; વિમલમણું ત અ જિષ્ણુ,ધમ્મ સતિ' ચ વ દામિ૩. હું શુ· અર... શુ મલ્લિ,વ ંદે મુણિસુબ્વયં નમિજિણ ચ; વદ્યામિ řિનેમિ, પાસ તહે વમાણુ ચ. ૪. એવ’મએ અભિક્ષુઆ,વિહુચરયમલાપહીણજરમરણા ચવીસ'પિ જિષ્ણુવરા, તિત્ફયરા એ પસીય`તુ. ૫. કિત્તિય,વ દ્રિય,મહિયા,જે એ લાગસઉત્તમા સિદ્ધા, આન્ગબેાહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમં દિતુ. ૬. ચાંદેનુ નિમ્મલયરા, આઇસ્ચેસુ અહિયં પચાસયરા, સાગરવરગંભીરા, સિદ્દા સિદ્રિં મમ દિસંતુ, ૭.
પછી ખમાસમણુ દઇને ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્! સામાયિક મુહપત્તિ પડિલેહુ ? ઇચ્છ કહી મુહપત્તિ પહિલેહવી.
પછી ખમાસમણુ દઇ ઇચ્છાકારેણ સદિસહુ ભગવન્ ! સામાયિક સંદિસાહું ? ઇચ્છ, કહી ખમાસમણ દઈ ઇચ્છાકારેણુ સંદિસહ ભગવન્ ! સામાયિક હાઉ ? ઇચ્છ, કહી એ હાથ જોડીને નમે અરિહંતાણું, ૧.નમા સિદ્ધાણં.૨, નમે આયરિયાણુ, ક, નમા ઉવજ્ઝાયાણં. ૪. નમા લેાએ સવ્વસાહૂણં. ૫. એસા પાંચ નમુક્કારા. ૬. સભ્યપાવ પણાસણા.૭.મગલાણુ ચ સબ્વેસિં, ૮. પઢમં
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫ર
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર હવઈ મંગલ ૯,
ઇચછકારી ભગવન! પસાય કરી સામાયિક દંડક ઉચરાવો.
(વડીલ ન હોય તે પોતે કહે. ) કરેમિ ભંતે સામાઈચં, સાવજ જે ચિખામિ છે જાવ નિયમ પજજુવાસામિ ને દુવિહં, તિવિહેણું, મણેલું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વસિરામિ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા વંદિ૬ વણિલ્લાએ નિસાહિઆ મસ્થણ વંદામિ ઈચછાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! બેસણે સંદિસાહું? “ઈચ્છ” ઈછામિ ખમાસમણા વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિશીહિઆએ મયૂએણ વંદામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! બેસણે ઠાઉં? “છ” ઈચ્છામિ ખમાસમણે વંદિઉ જાણિજજાએ નિશીહિઆએ મત્યએ વંદામિ. ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સજઝાય સંદિરહું?
છ” ઈચ્છામિ ખમાસમણા વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિશીહિએ મયૂએણુ વંદામિ ઈચ્છાકારેણ સંદિર સહ ભગવન્! સઝાય કરું? “ઈચ્છ” પછી બે હાથ જેડી નીચે મુજબ ત્રણ નવકાર ગણવા.
WWW
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩પ૩
નમે અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણું, નમે એ સવસાહૂર્ણ, એસો પંચ નમુક્કાર, સવ્વપાવપણાસણ, મંગલાણં ચ સવૅસિં, પઢમં હવઈ મંગલ.
પછી પાણી વાપર્યું હોય તે મુહપત્તિ પડિલેહવી અને આહાર વાપર્યો હોય તે બે વખત વાંદણું દેવાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉગહં. ૨. નિઃસીહિ, હા-કાય કાય–સંફાસં ખમણિજજો ! કિલામ, અપલિંતા,બહસુભેણ જે દિવસે વઈ કેંતે. ૩.જતા ભા .જવણિજજંચ ભે! પ.ખામેમિ ખમાસમણે! દેવસિઅં વઈમ્મદ આસ્સિઆએ પડિમામિ ખમાસમણુણું, દેવસિઆએ આય.
એ; તિત્તીસજયરાએ; જકિંચિ મિચ્છાએ; મણદુડાએ, યદુડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કેહાએ, માણાએ માયાએ લેનાએ,સલ્વકાલિઆએ, સત્રમિસ છવયારાએ, સવધસ્માઈમેણુએ, આસાવે
એ જે મે અઈચારા ક, તલ્સ ખમાસમણ ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગારિવામિ, અખાણું વસિરામિ. ૭.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર નિસીહિઆએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉગહં. ૨. નિશીહિ, અહા-કાર્ય-કાય–સંફાસ ખમણિજજો ભેદ કિલામ,અપકિલતાણું,બહસુભેણએ દિવસે વઈ
તે ૩.જતા ભે! ૪.જવણિજજંચ ભે! પ.ખામેમિ ખમાસમણે! દેવસિએ વઈ મં. ૬. પડિક્કમામિ ખમાસમણુણું, દેવસિઆએ આસાયણએ તિત્તીસRચરાએ, અંકિંચિ મિચ્છાએ, મદુડાએ, વયદુડાએ, કાયદુન્ડાએ,કાહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિયાએ, સરવવિયારાએ, સશ્વધસ્માઈક્રમણએ આસાયણાએ જે મે અઈયારે ક, તલ્સ ખમાસમણે! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વાસિરામિ. ૭.
ઈચ્છકારી ભગવન્! પસાય કરી પચ્ચકખાણને આદેશ દેશાજી.
૧ તિવિહાર ઉપવાસ, આયંબિલ નિવિ, એકાસણું બેસણું કર્યું હોય તો પાણહાર–
પાણહાર દિવસચરિમ પચ્ચકખાઈ અન્નત્થણભાગેણં, સહસાગારેણું મહત્તરાગારેણં, સવસમાહિવત્તિયાગારેણું વોસિરાઈ
૨ બીલકુલ પાણી ન પીવું હોય તો ચઉવિહાર દિવસચરિમં પચ્ચખાઇ, ચઉરિવહંપિ આહારં,
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
અસણું,પાણું, ખાઇમં, સાઇમાં અનત્થણાભાગેણ, સહસાગારેણુ, મહત્તરાગારેણં, સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિરઇ
૩ ફક્ત પાણી પીવું હાય તા–તિવિહાર. દિવસચરિમ`પચ્ચક્ખાઇ,તિવિહ પિ આહાર અસણુ, ખાઇમં, સાઇમં, અન્નત્થણાભાગેણં, સહસાગારેણં, મહત્તરાગારેણુ ,સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિરઇ. ૪. પાણી અને મુખવાસની છુટ રાખવી હાય તા-દુવિહાર.
દિવસચરિત પચ્ચક્ખાઈ, દુવિ પિ આહાર, અસણું, ખાઇમં, અન્નત્થણાભાગેણુ, સહસાગારેણુ, મહત્તરાગારેણુ',સવ્વસમાહિવત્તિયાગારેણ વાસિરઇ,
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ.
ઈચ્છાકારેણ સદિસહે ભગવન્ ! ચૈત્યવંદન કરૂ? ઇચ્છ' કહી સકલાત્ કહેવું.
શિવશ્રિય;
૦ ચૈત્યવંદન સકલાú પ્રતિષ્ઠાન—મધિષ્ઠાન ભૂર્ભુવઃસ્વસ્ત્રચીશાન—માન્ય પ્રણિદ્મહે ૧ નામાકૃતિદ્રવ્યભાવૈ, પુનતસ્ત્રિજગજજનમ; ક્ષેત્રે
૩૫૧
0
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૬
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર કાલે ચ સર્વસ્મિન્નોંતર સમુપાસ્મહે ૨. આદિમ પૃથિવીનાથ-માદિમં નિપરિગ્રહમ, આદિમ તીર્થનાથં ચ, ઝષભસ્વામિનં સ્તુમઃ ૩. અહંતામજિતું વિશ્વ-કમલાકરભાસ્કરમ અલ્લાનકેવલાદર્શ-સંકાન્તજગતં તુવે.૪.વિશ્વભવ્યજનારામ-કુલ્ચાતુલ્યાજયંતિ તાઃ દેશનાસમયે વાચક, શ્રીસંભવજગતે ૫. અનેકાન્તમતાધિઃ | સમુલાસનચંદ્રમાં દધાદમંદમાનંદ,ભગવાનભિનંદન ૬ ઘુસકિરીટશાણો–ત્તેજિતાંઘિનખાવલિઃ ભગવાન સુમતિસ્વામિ, તત્વભિમતાનિ વ૬ ૭. પદ્મપ્રભમભ
હ-ભાસ પુણ્તુ વદ શ્રિયમ અંતરગારિમથને, કેપટોપાદિવાણાઃ ૮ શ્રીસુપાર્શ્વજિનંદ્રાય, મહેદ્રમહિતાવ્રયે નમતુર્વર્ણસંઘ-ગગનભેગભાસ્વતે ૯. ચંદ્રપ્રભપ્રશ્ચંદ્ર-મરીચિનિચજજવલા છે મૂર્તિસ્ર્તસિતધ્યાન-નિર્મિતેવ શિસ્તુ વદ ૧૦. કરામલકવદ્વિશ્વકલયન કેવલશ્રિયા અચિંત્યમાહા
મ્યુનિધિ, સુવિધિઓંધયેસ્તુ વદ ૧૧. સત્ત્વાનાં પરમાનંદ-કદાદભેદજવાબુદા સ્યાદ્વાદામૃતનિસ્યદીશીતલઃ પાતુ વો જિનઃ ૧૨. વિરાગાત્ત જેતૂનામગદંકારદર્શન નિઃશ્રેયસ શ્રીરમણ, શ્રેયાંસદ શ્રેયસેતુ વઃ ૧૩. વિપકારકભૂત-તીર્થકર્મ
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૩૫૭ નિર્મિતિઃમુરાસુરન: પૂજ્ય, વાસુપૂજ્ય પુનાતુ વઃ ૧૪. વિમલસ્વામિનો વાચા, કતકાદસેદરા જયંતિ ત્રિજગચેતે-જલનૈમેલ્યહેતવા ૧૫સ્વયંભૂરમણસ્પદ્ધિ-કરુણરસવારિણ,અનંતજિદનંતાં વડ, પ્રયચ્છતુ સુખશ્રિયમ્ ૧૬. ક૫ડુમસધર્માણ-મિષ્ટપ્રાપ્તૌ શરીરિણું, ચતુર્વાધમ્મદષ્ટારં, ધર્મનાથમપાસ્મહે ૧૭. સુધા દરવાજાસ્ના, નિર્મલીકૃતદિભુખ; મૃગલમાં તમ શાંત્યે, શાંતિનાથ જિનેસ્તુ વઃ ૧૮. શ્રી કુંથુનાથ ભગવાન સાથsતિશયદ્ધિભિ સુરાસુરનૃનાથના-મેકનાથ
સ્તુ વઃ શ્રિયે ૧૯. અરનાથસ્તુ ભગવાં-ચતુરનભેરવિ ચતુર્થપુરુષાર્થથી, વિલાસં વિતને, વર, ૨૦. સુરાસુરનરાધીશ–મયુરનવવારિદ છે કર્મદુભૂલને હસ્તિ-માઁ મલિમભિષ્ટ્રમઃ ૨૧. જગન્મહામોહનિદ્રા-પ્રત્યષસમયોપમમ; મુનિસુવ્રતનાથસ્ય, દેશનાવચન તુમઃ ૨૨ લુઇંતે નમતા મૂર્તિ, નિર્મલીકારકારમૂ; વારિપ્લવા ઇવ નમે, પાંતુ પાદનખાંશવ ૨૩. યદુવંશસમૃદુ, કમ્મી કક્ષહુતાશન અરિષ્ટનેમિભગવાન, ભૂયારિષ્ટનાશનઃ ૨૪. કમઠે ધરણે કે ચ, સ્વાચિત કર્મકુર્વતિ; પ્રભુતુલ્યમવૃત્તિ, પાર્શ્વનાથઃ શ્રિયેસ્તુ
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૮
શ્રી પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૨૮.
વઃ ૨૫, શ્રોમતે વીરનાથાય, સનાથાયાભુતશ્રિયા; મહાન દારાજ-મરાલાયા તે નમઃ ૨૬. કૃતાપરાધેષિ જને, કૃપામથરતારયાઃ; ઇષાષ્પાદ્ર ચા દ્ર, શ્રીવીરજિનનેત્રયાઃ ૨૭, જતિવિિ તાન્યતેજા, સુરાસુરાધીશસેવિતઃ શ્રીમાન્; વિમલજ્ઞાસવિરહિત-સ્ત્રિભુવનચુડામણિભગવાન. વીરઃ સવ સુરાસુરે દ્રમહિતા વીર' બુધાઃ સંશ્રિતા, વીરેણાભિહતઃ સ્વકમ'નિચયા, વીરાય નિત્ય નમઃ, વીરાત્તૌ મિંદ પ્રવ્રુત્તમતુલ,વીરસ્ય ધાર” તા,વીરે શ્રી કૃતિ-કીર્ત્તિ કાંતિનિચય: શ્રી વીર ભદ્ર દિશર૯. અવનિતલગતાનાં,કૃત્રિમાઽકૃત્રિમાનાં,વરભવનગતાનાં દ્વિવ્યવૈમાનિકાનામ્, ઇહુ મનુજ કૃતાનાં દેવરાાચિ - તાનાં, જિનવરભવનાનાં ભાવતાડ્યું નમામિ, ૩૦ સર્વેષાં વેધસામાધ-માદિમ પરમેષ્ઠિનામૂ; દેવાધિદેવ સજ્ઞ, શ્રીવીર' મણિદઃમહે૩૧. દેવાઽનેકભવાજિ તાર્જિં તમહાપાપપ્રદીપાનલા, દેવઃ સિદ્ધિવધવિશાલહૃદયાલ કારહારાપમ, દેવાઽષ્ટાદશદેષસિંધુરઘટાનિભૅ દપંચાનના, ભવ્યાનાં વિદધાતુ વાંછિતફલ શ્રીવીતરાગે જિનઃ ૩૨. ખ્યાતાષ્ટાપદપ તાગજપદઃ સમ્મેત શૈલાભિધ, શ્રીમાન વતકઃ પ્રસિદ્ધમહિમા, શત્રુંજયા મંડપ,, વૈભાર; કનકાચલા
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૯
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ બુદગિરિ શ્રીચિત્રટાદય-સ્તત્ર શ્રીષભાદયોજિનવરાઃ કુવતુ વો મંગલમ ૩૩ાા
કિચિ નામતિર્થં, સગે પાયાલિ માણસે લેઓફ જઈ જિબિંબઈ, તાઈ સવાઈ નંદામિ.
નમુત્થણ અરિહંતાણું ભગવંતાણું ૧. આઈગરાણું,તિર્થયાણું, સયંસંબુદ્ધાણું ૨. પુરિસરમાણું, પુરિસસીહાણું, પુરિસવરપુંડરીઆણું, પુરિવરગંધહસ્થીણુંક.લાગુત્તમારું લગનાહાણું, લેગહિઆણું, લેગપઈવાણું લેગપજજે અગરાણું. અભયદયાણું, ચબુદયાણુ, મગ્નદયાણું, સરદયાણું, બોહિયાણું ૫. ધમ્મદયાણ, ધમ્મદેસયાણું, ધમ્મનાયગાણું, ધસારહીશું, ધમ્મરચાઉરંતચવટ્ટીણું ૬. અપડિહયવરના સણધરાણું, વિઅટ્ટછઉમાણું ૭. જિણણું જાવયાણું, તિન્નાણું તારયાણું; બુઠ્ઠાણું બહયાણું, મુત્તાણું માઅગાણું. ૮. સવનૂર્ણ, સવદરિસીપ્સ-સિવ–મય-મરુઅ–મણુંત-મફખયમવાબાહ-મપુણરવિત્તિ સિદ્ધિગદનામધેય ઠાણું સંપત્તાણું, નમે જિણાણે જિઅભયાણું, ૯. જે આ આઈઆ સિદ્ધા, જે અ ભવિસ્તૃતિયું કાલે સંપઈ આ વરુમાણા, સતિવિહેણુ વંદામિ. ૧૦.
WWW
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
અરિહંત ચેઈઆણું, કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ ૧, વંદણવરિઆએ, પૂઅણુવત્તિઓએ સંસ્કારવત્તિ આએ, સમ્માણવત્તિઓએ, બહિલાભવત્તિઓએ, નિવસગવરિઆએ ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ, ધિઓ,ધારણા,અણુપેહાએ, વક્માણીએ ઠામિ કદ ઉસ્સગ્ગ ૩.
અન્નત્ય ઊસસિએણું,નીસસિએણું. ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું,વાયનિસણું, અમલીએ પિત્તમુચ્છાએ.૧.સુહમેહિંઅંગસંચાલેહિં, સહુમહિ ખેલસંચાલેહિં,સુહમેહિ દિડિસંચાલેહિં, એવભાઇએહિં આગારેહિં, અભો અવિરહિએ, હુજજ મે કાઉસ્સગ્ગો. ૩.જાવ અરિહંતાણું, ભગવતાણું, નમુક્કરેણું, ન પારેમિ.૪.તાવ કાર્ય, ઠાણેણું માણેણું, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ. પ.
એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી “નમેતસિદ્ધાચાપાધ્યાયસર્વસાધુભ્ય” કહી સ્નાતસ્યાની પહેલી થાય કહેવી. સ્મતસ્યાપ્રતિમ મેરુશિખરે, શાવિ શૈશવે, રુપાલકનવિસ્મયાહતરસ–બ્રાંન્યા ભ્રમ ચક્ષુષા; ઉત્કૃષ્ટ નયનપ્રભાધવલિત, ક્ષાદકોશકયા, વકત્રયસ્ય પુનઃપુનઃસજયતિ,ીવદ્ધમાન જિના
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવર્ચ્યુરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૬૧ લાગસ ઉજજો અગરે, ધતિસ્થય જિમે; અરિહંતે કિન્નઈટ્સ, ચઉવીસંધિ કેવલી. ૧, ઉસભામાજિઆંચ વદે, સંભવમણિંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉપહં પસં, જિણું ચ ચંદુલં વંદે. ૨. સવિહિં ચ પ દંત સીઅલસિજજસ વાસુપુજજ ચ; વિમલમ તું ચ જિર્ણ ધમ્મ સંતિં ચ વ દામિ. ૩. કુંથું અરં ચ મહિલ,વંદે મુણિસુવયં મિજિર્ણચ; વંદામિ રિ૬નેમિ, પાસ તહ વક્રમાણું ચ. ૪. એવંમ અભિથુઆવિહુયરમલાપહીણુજરમરણ; ચઉવી સંપિ જિણવા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. ૫. કિત્તિય,ચંદિય,મહિયાજે એ લોગસ્સ ઉત્તમાસિદ્ધા; આરુષ્ણહિલાભ, સમાવિરમુત્તમ રિંતુ. ૬. ચંદે નિમ્મલયર, આઈએએસુ અહિય પયાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
સક્વલેએ અરિહંતચેઈઆણું કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ ૧. વંદભુવત્તિએ, પૂઅણુવત્તિએ,સક્કારવત્તિઆએ, સમાણવત્તિઓએ, બહિલાભવત્તિઓ, નિરૂવસગ્ગવરિઆએ ૨. સદ્ધાએ, મેહાએ,
ધિઓ,ધારણાએ,અણુપેહાએ,વાણીએ ડામિ કાઉસગ્ગ ૩.
અન્નત્ય ઊસિએણે, નીસિએણું ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસણું,
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભમલી એ, પિત્તમુછાએ. ૧. સહહિં અંગસંચાલેહિં, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિંસુહુમહિ દિડિસંચા હિં. ૨. વાઈહિં આગારેહિ અજ.અવિરાહિઓ હજજમે કાઉસગ્ગ. ૩. જાવ અરિહંતાણં, ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ, ૪. તાવ કાર્યા, ડાણેણં,માણેણં, ઝાણેણં, અખાણ વોસિરામિ. ૫.
એક નવકારનો કાઉસ્સગ કરી પારીને સનાતસ્યાની બીજ થાય કહેવી તે નીચે પ્રમાણે – હંસાંસાહત ઘરેણુકપિશક્ષીરાણું વાંભભૂર્ત , કબૈરસરમાં પયોધરભરપ્રસ્પદ્ધિભિક કાચનૈ, ચેષાં મં દરરત્નશૈલશિખરે જન્માભિષેક: કૃત, સ: સર્વસુરાસુરેશ્વરગણતેષાં નાહં ક્રમાન.૧, પુખરવરદીવ, ધાયઈ સંડે એ જ બુદી અ ભરેહેરવયવિદેહે, ધમ્માઇગરે નમંસામિ. ૧. તમતિમિર૫ડલવિદ્ધસણમ્સ,સુરગણુનરિંદમહિઅસ્સ સીમાધરન્સ વંદે, પટ્ટોડિઅ મેહજાલમ્સ. ૨.
જાઈજરામરણસોગપણુસણમ્સ, કહ્યાણપુકુખલવિહાલસુહાવહસ્સ; કે દેવદાણવનરિદગણમિસ્ટ, ધમસ સારમુવલભ કરે પમાય. ૩.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ’વચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
સિદ્ધે બે પયએ ણમે જિમએ,નદી સાસજને, દેવ' નાગસુવકિન્નરગણ-સભ્અભાધ્યિએ; લાગેા જત્થ પતિ એ જગમિણ, તેલુગ્ગાસુર, ધન્મ વર્ઝઉ સાસએ વિજયએ ધમ્મુત્તર ́ વર્તુઉ ૪.
સુઅસ ભગવએ,કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,વ દૃત્તિઆએ, પૂઅણુવત્તિઆએ, સદ્ગારવત્તિઆએ,સમ્માણવત્તિઆએ, બેાહિલાભવત્તિઆએ, નિવસવત્તિઆએ. ૨, સદ્દાએ, મેહાએ, ધીઇએ, ધારણાએ, અણુપ્તેહાએ, વજ્રમાણીએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ,
અન્નત્ય ઊસસિએણુ,નીસસિએણુ ખાસિઐણું, છીએણુ, જભાઇએણું, ઉડ્ડએણ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ, ૧. મુહુłહિં અંગસ ચાલેહિ,સુહુમૈહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિલ્ડિંસ ચાલેહિ .ર.એવમાઇએહિં આગારેહિ,અલગૈા અવિરાહિએ,હુજ્જુ મે કાઉસ્સગ્ગા..જાવ અરિહંતાણું, ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં, ન પારેમિ, ૪. તાવ કાય, ઠાણે,મેણેણ, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિ, પ.
એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી પારીને ત્રં જી થેય કહેવી.
363
અક્લપ્રસૂત ગણધરરચિતં દ્વાદશાંગ વિશાલ', ચિત્ર હવ યુકત મુનિગણવૃષભૈર્ધારિત બુદ્ધિમતિઃ મેાક્ષાત્રહારભૂતં વ્રતચરલ ગેયભાવપ્રદીપ,
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ભક્ત્યા નિત્ય પ્રપદ્યે શ્રુતમ,મખિલ સવ લાધેંકસારમ્.૩ સિદ્ધાણુ બુદ્ધાણુ, પારગયાણુ પર પરમાણુ ; લેાઅગ્ગમુવગયાણ, નને સયા સબ્વસિદ્ધાણુ, ૧, ને દેવાણુ વિ દેવા, જ દેવા પજલી નમ...સતિ; ત દેવદેવમહિઅં, સિરસા દે મહાવીર . ક્રોવિ નમુક્કારા, જિવરવસહસ્સ વમાણુસ્સ; સારસાગરા, તારેષ્ઠ નર વ નારિ વા. 3. ઉત્તિજ્જ તસેલસિંહરે,દિખા નાણુ (નસીહિઆ જસ્સ; ત' ધમ્મચક્રવરૃિ, અ‰િનેમિ નમસામિ. ચત્તારિ અટ્ટે દસ દાય, વાંદેયા જિણવરા ચઉન્વીસ', પરમ‰નિ િ અદ્ભુત, સિદ્દા સિદ્ધિ અમ દિસંતુ, પ. વેયાવચ્ચગરાણું, સતિગરાણુ, સન્મદૃિ િ સમાહિંગરાળું કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,
૪.
અન્નત્ય ઊસસિએણ, નીસસિએણ,ખાસિઐણ, છીએણ, જ ભાઇએણું; ઉએણ, વાયનિસગ્ગુણ, ભ્રમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ, ૧. સુહુમેહિ અગસ ચાલેહિ,મુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિ?િસ ચાહિ. એવમાઇએ અગારા,અલગે અવિ સહિએટ,હુ મે કાઉસ્સગ્ગે!, ૩ જાવ અરિહંતાણુ ભગત્ર તાણ, નમુક્કારેણ ને યારેમિ. ૪. તાવ કાય ભેણ, માણ,ઝાણ, અપાણ વાસિરામિ, ૫.
૨.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ’વચ્છરી પ્રતિક્રમણુ વિધિડુ
૩૫
એક નવકારને કાઉસગ્ગ કરી પારીને નમાડહ સિદ્ધા ચાયે પાઘ્યાયસ સાભ્ય:' કહીને ચાથી થાય કહેવી. નિષ્પ કન્યેામનીલવ્રુતિમલસ-શ,ભાલચંદ્રામદુષ્ટ્ર,મત્ત ઘટારવેણ પ્રસૃતમદજલ' પૂરય ત સમતા આા દિવ્યનાગ વિચરતિ ગગને કામદકામરૂપી, યક્ષ સર્વાનુભૂતિ િશત્રુ મમ સદા સર્વ કાર્ય પુસિદ્ધિ ૪,
નમ્રુત્યુ! અરિહંતાણુ ભગવંતાણં ૧. આશિ રા નિત્શયરાણુ,સયંસ બુદ્ધા ૨. પુરિમુત્તમાણ, પુરિસસોહાણ પુસિવર ડૅરીઆણું,પુરિસવરગ છેહીણ ક.લાગુત્તમાણ,લાગનાહાણ, લેગઢિઆણ, લાગપઇવાણું, લેગપ અગરાણ૪.અભયદયાણ ચખુદયાણુ, ભગ્ગદયાણું, સરદયાણું,માહિદયાણ, ૫. ધમ્મદયાણુ, ધમ્મદેસયાણ, ધમનાયગાણ, ધમ્નસારહીણ, ધમ્મવરચાઉર તચવટ્ટી
$.
અહિચવરનાણુદ સધરાણ, વિઅ‰છઉમાણુ ૭. જિણાણું જાવયાણુ, તિન્નાણુ તારયાણુ; બુદાણ બાહયાળુ, મુત્તાણુ માઅગાણુ. ૮. સન્ન', સન્ઘદરિસીણુ સિવ-મયલ-મરુઅ મણત-મફખર મળ્યાબાહ-પુણરાવિત્તિ સિદ્દિગાનાધેય ડા સપત્તાણું, તમે જિણાણુ જિઅભયાણ. ૯. જે અ અઇઆ સિદ્ધા, જેઅ ભવિસ્સ તિણાગયે કાલે; સ ઇ અ વ±માણા, સબ્વે તિવિહેણ વામિ. ૧૦,
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
ટચ્છામિ ખમાસમણેડે ! વંદિ` જાવણિજોએ સાહિરે ન અણુ વદામિ, ભગવાનહ ઇચ્છાને માતા ! વાદે ઋણિજતએ નિસીહ મ એણ દામિ, આચા હું;
૩૬
છામિ ખમાસમણાદિષ્ટ નવણિજાએનિસીવિએ મત્થણુ વ દામિ. ઉપાધ્યાયહ ઇચ્છામિ ખમાસમણે ! દિઉં જાવણિાએ નિસહિએ ધુએણ વંદામિ, સસાધુ ; પછી—
ઇચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! દેવસિય ડિ#મણે ડાઉ ? ઇચ્છ
કહી જમણે। હાથ ચરવા અથવા કટાસણા ઉપર સ્થાપીને પછી——
સભ્યસવિ,દેવસિઅ,દુચ્ચિ તિઅ,દુમ્ભાસિસ, દુચ્ચિઢ઼િઅ મિચ્છામિ દુક્કડ
પછી ચરવળા હોય તે ઉભા થને, નહિતર બેસીને કરેમિ ભતે કહે તે નીચે પ્રમાણે—
મિ ભંતે ! સામાયિ, સા જ્જ જોગ પુચ્ કખાપ્તિ,જાવ નિયમ પજવાસામિ; દુનિહ, તિવિ દણ મળે, વાયાએ, કાએણુ, ન કરેમિ, ન નેમિ,તસ્સ ભતે! પમિામિ, નિદામિ, ગરિહમિ, અપ્પાણ. વાસિરામિ
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
ઈચ્છામિ ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ, જે મે દેવસિએ, આઈઆર કઓ કાઈ, વાઈ, માણસિએ, ઉલ્સનો ઉો , અકો,અકરણિજે,દુઝાઓ, દુવિચિતિ, અણયારા, અણિઅિ , અસાવગાઉના, દંસણ, ચરિત્તાચાર,સુએ,સામાઇએ, તિહું ગુત્તીર્ણ, ચહું કસાયાણ, પંચહમલ્વયાણું,તિહં ગુણવયાણું, ઉન્હેં સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મન્સ, જ ખંડિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્યું.
તસ્ય ઉત્તરીકરણેણં, પાયચ્છિત્તકરણેણં, વિસોહીકરણણું,વિસલ્લીકરણેણં, પાવાણું કમ્માણ નિગ્યાચણાએ, કામિ કાઉસ્સગ્ગ. ૧૯
અન્નW ઊસસિએણું,નીસસિએણું,ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ પિત્તમુછાએ.. સુહમેહિંઅંગસંચાલેહિ, સુહુમહિખેલસંચાલેહિ,સુહમેહિ દિસિંચાલેહિ. એવભાઈએહિ, આગારેહિ, અભો અવિરાહિઓ, હજજમે કાઉસ્સગે. ૩. જાવ અરિહંતાણું, ભગવંતાણું, નમુક્કારેણં ન પારેમિ.૪. તાવ કાય, ઠાણું, મેણેણું, ઝાણેણં, અખાણું સિરામિ. પ.
WWW
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
એમ કહી અતિચારની આઠ ગાથાના કાઉસ્સગ્ગ કરવે, ન આવડે તે આઠ નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા, લાગસ ઉત્તેઅગરે, ધમ્મતિત્શયરે જિણે; અરિહંતે કિત્તઇસ્સ', ચઉવીસપિ કૈવલી. ૧. ઉસભમજિઅ ચ વંદે, સભવમભિ દૃણુ ચ સુમઇં ચઢ઼ પઉમપહું સુપાસ, řિણ ચ ચ પહે હૈં. ૨. સુવિહિ`ચ પુષ્કૃદંત,સીઅલસિજ્જ સવાસુપુજ્જ ચ વિમલમણું ત' ચ જિષ્ણુ,ધમ્મ સતિ ચ વ દાપ્તિ, ૩ ૐ શુંઅર ચ મલ્લિ,વંદે મુણિમુય નમિજિષ્ણુ ચ; વંદામિ રિજ્જુનેમિ, પાસ તહે વમાણુ ચ. એવમએ અભિશુઆ,વિહુચરચમલા પહીણજરમરણા; ચઉવીસંપિ જિણવરા, તિત્શયરા એ પસીય ́તુ. પ. કિત્તિય,વ દિય,મહિયા,જે એ લાગ ઉત્તમા સિદ્ધા; આગાહિલાભ, સમાહિવરમુત્તમં તુિ. ૬. ચ ંદૈસુ નિમ્મલયા, આઇસ્ચેસુ અહિંય પાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ. ૭.
૪.
પછી એસીને ત્રીજા આવસ્યકની મુહુપાંત્ત પડિલેડ્ડી,તે પછી વાંઘણાં એ દેવાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાણિજાએ નિસીહિઆએ. ૧. અણુજાહ મે મિગ્ગહ. ર. નિસીહિ, અહા–કાય-કાય-સફાસ ખમણિોભે !
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
કિલામા, અપ્પકિલ તાણ, બહુભેણ બેદિવસેાવઈ#તા! ૩.જત્તા ભે! ૪. જવણિજ ચ ભે! ૫.ખામેમિ ખમાસમણા ! દેવસિઅ' વઇસ્મ`૬. આવસ્સિયાએ પદ્મિમામિ ખમાસમણાણુ, દેવસિઆએ આસાયજુએ તિત્તીસન્નયરાએ જ કિ`ચિ મિચ્છાએ; મણુદુડાએ, યદુડાએ, કાયદ±ડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયાએ,લાભાએ,સબ્વકાલિઆએ,સવ્ મિચ્છાવયારાએ, સવધમ્માઈક્રમાએ, આસાયણાએ, તે મે અઈયારેા કએ, તસ્સ ખમાસમણે ! પરિક્રમાપ્તિ, નિ દામિ, ગરિહામિ,અપાણું વાસિ રામિ, ૭.
ઈચ્છામિ ખમાસમણેા ! વદિ જાવણિજાએ નિસીડિઆએ. ૧. અણુજાહુ મે મિગ્ગહતું. ર. નિસીહિ, અહેા-કાય કાય-સફાસ, ખમણિને ભે! કિલામા, અપ્પકિલ તાણુ, અહુસુભેણુ ભૈ ! દિવસા વ તે. ૩. જત્તા ભે ! ૪. જવણજ ચ ભે ! ૫. ખામે િ ખમાસમણી ! દેવસિઅ વઈસ્મ પરિક્રમાઞિ, ખમાસમણાણુ દેવસિઆએ, આસાયણાએ, તિત્તીસક્ષયાએ, જ કિંચિ મિચ્છાએ, મણદુડાએ,વયદુડાએ, કાયદુક્કડાએ,કાહાએ,માણાએ માયાએ, લાભાએ, સન્ઘકાલિયાએ,સ′મિચ્છાવ
૩૬૯
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
-
-
- -
ચારાએ, સવધ માઈક્કમણુએ,આસાણાએ,જે મે આઈઆરે, ક તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહા, અપાયું વોસિરામિ. ૩.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવનું ! દેવસિ આલેઉ ? ઈચ્છ, આલેએમિ, મે દેવસિઓ, અઈઆરે; એ; કાઈઓફ વાઇએ; માણસિઓ ઉસ્સો,ઉમ્પગે અપે,અકરણિજજે દુઝાએ, દુનિવચિંતિએ, અણયારા, અણિછિ , અસાવગપાઉ,નાણે,દંસણું,ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સમાઇએ, તિહું ગુત્તીણું, ચઉહં કસાયાણ પંચહમણુવ્રયાણું, તિહું ગુણવયાણું, ચઉહું સિખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ્ય જ ખંડિઅર, જ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.
સાત લાખ પૃથ્વીકાય, સાત લાખ અપકાય,સાત લાખ તેઉકાય,સાત લાખ વાઉકાય,દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય,ચૌદ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય, બે લાખ બે ઇંદ્રિય, બે લાખ તે ઇંદ્રિય, બે લાખ ચઉરિંદ્રિય, ચાર લાખ દેવતા, ચાર લાખ નારકી, ચાર લાખ તિએચપચંદ્રિય,ચૌદ લાખ મનુષ્ય એવંકારે રાશી લાખ જીવાયોનિમાંહિ મારે જીવે જે કોઈ જીવ હો હેય, હણુ હોય, હણતાં પ્રત્યે અનુમેઘો હોય તે
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૧
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ સર્વે મને,વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુ.
પહેલે પ્રાણાતિપાત,બીજે મૃષાવાદ,ત્રીજે અદત્તાદાન, ચેાથે મૈથુન, પાંચમે પરિગ્રહ, છોધ, સાતમે માન, આડમે માયા,નવમેલેભ,દશમે રાગ,અગ્યારમે દ્વેષ,આરએ કલહ, તેરમે અભ્યાખ્યાન,ચૌદમે પશુન્ય, પંદરમે રતિ અરતિસાલમે પરંપરિવાર સત્તરમે માયામૃષાવાદ, અટારમે મિથ્યાત્વશલ્ય.એ અઢારયાપસ્થાનકમાંહિ માહેર છે જે કોઈ પાપ સેવ્યું હોય, સેવરાવવ્યું હોય,સેવતાં પ્રત્યે અનુમોઘુ હોય તે સર્વે મન, વચન, કાયાયે કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
સવસવિ,દેવસિઅ, દુચિતિએ, દુલાસિસ, દુચિદૃઅ, ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! ઇચ્છ, તસ્સ મિચ્છામિ દુ.
પછી જમણે ઢીચણ ઉંચે કરીને નીચે પ્રમાણે કહેવું. નમો અરિહંતાણું.૧. નમે સિદ્ધાણું ૨. નમો આચરિયાણું. ૩.નમે ઉવજઝાયાણું ૪. નમે એ સરવસાહૂણું. ૫. એર પંચ નમુક્કારે. ૬. સવપીવપણુસા ૭.મંગલાણં ચ સર્વેસિં. ૮, પઢમં હવઈ મંગલ. ૯.
કરેમિ ભંતે! સામા,સાવજ જે પખામિ જાવ નિયમ પજુવાસામિ, દુવિહં તિવિ
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭ર
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર હેણું માણેણં,વાયાએ,
કાણું ન કરેમિ, કારમિ, તસ્ય ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ.
ઈચછામિ પડિ મઉ જે મે દેવસિએ અમિરા ક, કાઈઓ, વાઈઓ, માણસિઓ, ઉસુરો, ઉમ્મ, અકપ, અકરણિજજે દુઝાઓ,દુવિચિતિ, અણીયારા,અણિછિએ અસાગપાઉો, નાણે, દસમે ચરિત્તાચરિત્તસુએ, સામાઈએ,તિહં ગુત્તીર્ણ, ચણિહું કસાયાણું, પંચમહમહુવયાણું, તિહું ગુણવયાણું, ચહિં સિખા વાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમર્સ, જે ખંડિઅ, જ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં. વંદિત્ત સન્રસિદ્ધ, ધમ્માયરિએ આ સવસાહ અ; ઈચછામિ પડિમિઉં, સાવગધસ્માઇઆરસ્ય. ૧. જે ને વયાઈઆરા, નાણે હું દસમું ચરિરો આ સુહા બાયરા વાત નિ દે ત ચ ગારિવામિ.. દુવિહે પરિશ્મહંમિ, સાવજ જે બહુવિહે એ આ ભે; કારણે આ કારણે, પડિમે દેસિઅં સવં. ૩ જ બદ્ધબિંદિએહિ, ચઉહિં કસાહિં અપસંસ્થહિં; રાગેણુ વ દોસણ વ, તે નિંદે ત ચ ગરિહામિ. ૪.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૭૩ અગમ નિગમણે, ઠાણે ચકમણે અભેગે; અભિાગે આ નિગે, પડિમે દેસિમં સવં૫ સં કા કંખ વિગિછા,પસંસ તહ સંથ કુલિંગી સમત્તસ્સ ઈઆરે, પડિમે દેસિ સવં. ૬ છયસમારંભે, પયણે આ પયાવણે અ જે દોસા અત્તડા ય પરઠ, ઉભયઠા ચેવ તં નિન્દ. ૭ પંચમહમણુવયાણું ગુણશ્વયાણું ચ તિહમઈયારે; સિફખાણું ચ ચહિં, પડિમે દેસિમં સવં. ૮ પઢમં અણુવયમિ, થલપાણઈવાયવિરઇઓ; આયરિઅમસલ્ય, ઇત્ય પમાય પસંગેણું. હું વહબંધછવિઓએ, અભિારે ભરપાણવુ છેએ; પઢમ વયસ્સઈઆરે, પડિમે દેસિઅં સä. ૧૦ બીએ અણુવ્રયંમિપરિશૂલગઅલિઅવયણવિરઈએ આયરિઅમપત્થ, ઈર્થીપમાય પસંગેણું. ૧૧ સહસા રહસ્સેદારે, મૈસુવએસ અ કડલેહે અફ બોઅ વયસ્સઈઆરે, પડિમે દેસિઅં સવં. ૧૨ તઈએ અણુવયમિ, થલગ પરદબ્રહરણવિરઈએ; આયરિ અમપત્થ, ઈથિ પમાય પસંગેણ. ૧૩ તેનાહડપઓ, તપહિરૂ વિરૂદ્ધગમણે અફ કૂતુલકૂડમાણે, પડિક્કમે દેસિમં સવં. ૧૪ ચઉલ્થ અણુશ્વર્યામિ, નિર્ચ પરદારગમણુવિચાર
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમ સૂત્ર
આયરિઅમખ્યત્વે, ઈત્થ પયમ્પસ ગેણું. ૧૫. અપરિગ્ગહિઆઇત્તર,અણુ ગવિવાહતિબ્ધઅણુરાગે; ચત્થવચસઈઆરે, પડિમે દેસિઅ સબ્ધ. ૧૬. ઇત્તો અણુવ્વએ પાંચમમ્મિ,આયરિઅમર્પસત્હ મિ; પરિમાણ પરિચ્છેએ, ઇત્થ પ્રાયમ્પસ ગેણુ . ૧૭. ધધ-નખિત્તવત્યુ,રૂપસવને અ કવિઅ-પરિમાણે; દુએચઉપય’મિ ય, પડિમે દેસિઅ` સવ્’. ૧૮, ગમણુસ્સ ઉ પરિમાણે,દિસાસુ ઉદ્ગ અહે અતિરિઅચ વુઢી સઇ અ ંતરદ્ધા,પઢમ મિગુણવએ નિર્દે. ૧૯; મજજ સિ અ મ સંમિ અ,પુલ્ફે અફલે અગ ધમલ્લે ; ઉવભાગ પરભાગે, ખીઅમિ ગુણવએ નિદે, ૨૦, સચિત્તે પદ્દેિ, અપેાલ દુખે લિએ ચ આહારે; તુચ્છસહિ-ભક્ખણયયા,પડિમે દેસિઅ· સભ્ય ૨૧ ઇંગાલી વણ સાડી, ભાડી ફાડી સુવજજએ કમ્મ; વાણિજ૪ ચેવ દત,લક્ષ્મ-રસ –કેસ-વિસ-વિસય રર એવ ખુ જ તષિલ્લણુ, કમ્મ' નિલ્લે છણુ ચ દવદાણું; સરદહતલાયસેાસ, અસપાસ ચ વિજજજજા, ૨૩, સગ્નિ મુસલ જ તગ, તણું કš મતમૂલભેસજજે; દિન્ને દવાવિએ વા, પડિમે દેસિ સબ્વ. ૨૪. હાણુવરૃણુવનંગ, વિલેવણે સદ્ વ રસ ગધે; વત્યાસણ આભરણે, પડિમે દેસિ સબ્વે, ૨૫.
૩૭૪
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૫
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ કંદપે કકકુઇએ, મેહરિ અહિગરણ, ભેગાઈરિત્ત; દંડમિ અણડાએ, તઈમિ ગુણશ્વએ નિ દે. ૨૬. તિવિરે દુપણિહાણે, અણુવઠાણે તહા સઈ વિહણે સામાજીક વિતહએ, પઢમે સિખાવએ નિંદે. ૨૭ આણવણે પેસવણે, સદે રૂવે આ પગલખે; દેસાવગાસિઅંમિ, બીએ સિખાવએ નિદે. ૨૮. સંથારૂચારવિહી, પમાય તહ ચેવ ભાયણાભાએ; પિસહવિહિવિવરીએ, તઇએ સિફખાવએ નિંદે. ૨૯. સચિત્તે નિખિવણે, પિહિણે વવએસ મછરે ચેવ; કાલાઈક્કમદાસે, ચઉલ્થ સિખાવએ નિદે. ૩૦. સુહિએસ અ દુહિએસુ અ,જામેઅસંજએસુઅણુક પા: રાગણ વદાસેણુ વ, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૧. સાહસ સંવિભાગો ન ક તવ ચરણકરણજીત્તે; સંતે ફાસુ અ દાણે, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૨. ઈહલેએ પરાએ,જીવિઅમરણે આ આસંસપગે; પંચવિહો અઈઆરે,મા મજઝ હુજજમરણું તે.૩૩. કાણ કાઈઅલ્સ, ડિમે વાઈઅસ્સ વાયાએ માણસા માણસિઅલ્સ, સતવસ્સ વયાઈઆરસ્ટ,૩૪. વંદણવયસિફખાગા-વેસુ સન્ના કસાય દ ડેસુ; ગુત્તીસુ આ સમિઇસુ અ,જે અઇઆર અ ત નિ દે. ૩૫ સમર્ડિ જીવો, જઇવિ હુ પાવં સમાયરે કિં;િ
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
३७६
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર અપ સિ હોઈ બંધ.જેણન નિર્દૂધ કુણઈ. ૩૬ તપિ હુ સપડિકમણું, સપરિવં સઉત્તરગુણું ચ; ખિઍ ઉવસામે,વાહિશ્વ સુસિખિઓ વિજજે.૩૭ જહા વિસં કુટુડગયું, મંતમૂલવિયાયા; વિજજા હણંતિ મંતહિં, તો ત હવઈ નિવિસં. ૩૮ એવ અહિં કમ્મ, રાગદોસસમજિજઅં; આ અંતે નિંદં તો,ખિખંહણુઈસુનાવ. ૩૯ કપાવો વિમણુસ્સો,આલેઈ અનિંદિઅગુરૂસગાસે; હોઈ અઈરેગલહુએ,હરિએ ભરૂવભારવહ.૪૦ આવક્સએણએએણ,સાવ જઇવિ બહુર હાઈ દુકખાણમંતકિરિઍ, કાહી અચિરણ કાલેણ. ૪૧ આલોઅણુ બહુવિહા,નયસંભરિઆ પડિકમણકાલે મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૪૨ તસ્ય ધમ્મસ્સ કેવલિપન્નલ્સ, અખબુકિમિ
આરાણાએ વિરઓમિ વિરાણાએ, તિવિહેણ પિડિતો,
વંદામિ જિણે ચઉવીસં. ૪૩ જાવંતિ ચેઈઆઈ, ઉદ્દદે આ અહે અ તિરિઅલેએ અક સવાઈ તા વંદે, ઈહિ સંતે તત્થ સંતાઈ. ૪૪ જાવંત કેવિ સાહુ, ભરફેરવયમહાવિદેહે અ; સર્વેસિં તેસિં પણુઓ,તિવિહેણ તિરંડવિયાણું.૪૫
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૩૭૭
ચિરસંચિયપાત્રપણુસણીભવ સયસહસ્રમણિએ; ચકેવીસ જણવિણિયક હાઈવલંતુ દિઅહા. ૬ મામ મંગલમરિહંતા,સિદ્ધાસાહુ સુખં ચમે અ; સમ્મદિહિ દેવા, રિંતુ સમાહિં ચ બેહિં ચ. ૪૭ પડિસિદ્ધાણું કરણે, કિાણમકરણે પડિક્કમણું; અસહણે આ તહા, વિવરીય પર્વણુએ અ. ૪૮ ખામેમિ સવજીવે, સર્વે જીવા ખમંતુ મે; મિત્તી મે સવભૂએસ, વેર મજઝ ન કેણઈ. ૪૯ એવમહંઆલોઇઅનિંદિઅગરહિઅદુગછિઍસમ્મ; તિવિહેણ પડિ તે, વંદામિ જિણે ચઉ-વીસં. ૫૦
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજાએ નિસી હિઆએ મ0એ વંદામિદેવસિય આલેઇએ પડિક્કતા, ઈરાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સંવછરી મુહપત્તિ પડિલેહું ! ઈચ્છ. કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી. પછી વાંદણાં બે દેવાં
ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ અણુજાણહ. મે મિઉમ્મહં; નિસીહિ, અહ, કાય, કાયસંફાસં, ખમણિજો બે કિલામે, અકિલંતાણું બહસુભેણ,ભે સંવછરા વઈÉતો? જત્તા ભેજવણિજજ ચલે ! ખામેમિ,ખમાસમણા સંવછરી વઈમ્મ આવર્સીિઓએ પડિક્કમામિ
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ખમાસમણાણું સંવછરીઆએ આયણએ.તિતીસજયરાએ જકિંચિ મિચછાએ, મેણાકડા વયદુષ્ઠાએ, કાયદુક્કાએ, કેહાએ માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવ્વકાલિઆએ, સલ્વમિજાવયારાએ, સવધ સ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ,જે મે અત્યારે કઓ, તસ્સ ખમાસમણે ! પડિક્કમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે ! વંદિઉ જાવાણિજજાએ નિશીહિએ. ૧. અણજાણહ મે મિઉચ્ચ૯, ૨. નિસહિ, અહો-કાર્ય-કાય–સંફાસંખમણિજ ! કિલા, અપકિલતાણું બહુસણભે ! સવછરા વઈર્ષાતો! ૩. જતા ભે! ૪. જવાણિજજ ચ : ૫. ખામેમિ ખમાસમણો ! સંવછરી વઈમ ૬. પરિક્રમામિ ખમાસમણાણું સંવછરીઓએ આ સાયણાએ તિત્તીસર્જયરાએ; જકિચિ મિલ છાએ; મણદુક્કાએ વયદુન્ડાએ, કાયદુડાએ કેહાએ માણાએ, માયાએ, લેભાએ, સવકાલિઆએ, સવામિ છેવયારાએ, સર્વધ સ્માઈક્રમણુએ, આસાવેણાએ, જે મે અઈચારા કઓ, તસ્સ ખમાસમાગ ! પડિકમામિ, નિંદામિ,ગરિહાનિ અપાયું સિરામિ.૭.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સંબુદ્ધા ખામ
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિ. Pણું અશ્રુદ્રિએમિ અભિંતર સંવછરી ખાને કું? ઇશું ખામેમિ સંવછરી.બાર માસાણું,ચોવીસ પખાણુંત્રણસોસાડ રાઇદિવસાણું.અંકિંચિ અપત્તિ, પરપત્તિ અં, ભત્ત, પાણે,વિષ્ણુએ,યાવચ્ચે,આલાવે, સંલાવે, ઉચાસણે, સમાસણે, અંતરભાસાએ, ઉંવરિભાસાએ અંકિચિ મજઝ વિણય-પરિહીશું, સુહુમ વા બાયરં વા, તુમે જાણહ, અહં ન જાણામિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક,
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સંવછરી અં આઉઈઈઆરએમિ જે મે સંવછરીઓ ઈઆરે કઓ,કાઈઓ વાઈઓ, માસિઓ, ઉસ્સો, ઉમ્મો ,અકપ, અકરણિજજે, દુજઝાઓ, દુવિચિતિઓ, અણયારે, અણિછિએવો, અસાવગપાઉો, નાણે, દંસણે ચરિતાચરિત્તે, સુએ, સામાઇએ,તિહં ગુત્તીર્ણ, ચહિં કસાયાણું પંચહુમણુકવયાણું, તિરહું ગુણવ્રયાણું, ચઉહ સિખાવયાણું બારસવિહલ્સ સાંવગધમ્મસ્સ,જ ખંડિઅં, જ વિરાહિ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સંવછરી અતિચાર આલેઉ ? ઈચ્છ.
| સંવછરી અતિચાર છે નાણુમિ દંસણ મિ અ, ચરણ મિ તવમિ તય
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
+
વીરિસંમિ, આયરણું આયારે, આ એસા પંચહા ભએિ. ૧ જ્ઞાનાચાર, દાનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર,વીય્યાર,એપ વિધ આચારમાંહિ અને જે કાઈ અતિચાર સ વચ્છરી દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં-અજાણતાં હુએ હૈાય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાયે કરી મિચ્છામિ દુક્કડં, ૧.
૩૮૦
તત્ર જ્ઞાનાચારે આઠ અતિચાર; કાલે વિષ્ણુએ અહુમાણે, ઉવહાણે તહ અનિન્હવણે; વીંજણ અત્યં તદુભએ, અદૃવિહા નાણમાયારે. ૨. જ્ઞાન કાળવેળાએ ભણ્યા ગણ્યા નહીં,અકાળેભણ્યા.વિનયહીન, હુમાનહીન, યાગઉપધાનહીન, અનેરા કન્હેં ભણી અનેરે ગુરૂ કહ્યો.દેવગુરૂ વાંદણું, પદ્મિમણે,સજઝાય કરતાં, ભણતાં ગણતાં કરે? અક્ષર કાને માત્રાએ અધિક આછે ભણ્યા, સૂત્ર કડ઼ કહ્યું, અથ કુંડે કો, તદુભય કુડાં કહ્યાં, ભણીને વિસાર્યા, સાધુતણે ધમે કાજે અણુઉર્યે,દાંડા અણુપડિલેછે, વસતિ અણુશેાધે, અપવેસે, અસજઝાય અણુાજઝાયમાંહે શ્રી દશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભણ્યા ગણ્યા; શ્રાવકતણે ધર્મ સ્થવિરાવલિ, પદ્મિમણુ, ઉપદેશમાળા પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભણ્યા ગણ્યા,કાળવેળાએ કાળે અણુઉ પઢયા, જ્ઞાને પગરણ, પાટી,પેથી, ડવણી
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૩૮૧ કળી, નોકારવાળી, સાપડા, સાપડી, દસ્તરી; વહી આળિયા પ્રમુખ પ્રત્યે પગ લાગ્યો, થુંક લાગ્યું, યૂકે કરીને અક્ષર માં . શીસે ધર્યો, કહે છતાં આહાર નિહાર કીધે જ્ઞાનદ્રવ્ય ભતાં ઉપેક્ષા કીધી. પ્રજ્ઞાપરાધે વિણચો.વિણસતો ઉવેખ્યા છતી શકિતએ સારસંભાળ ન કીધી. જ્ઞાનવત પ્રત્યે દ્વેષ મત્સર ચિંતવ્યો, અવજ્ઞા આશાતના કીધી,કોઈ પ્રત્યે ભણતાં ગણતાં અંતરાય કીધે, આપણે જાણપણાત ગર્વ ચિંતવ્યો.મતિજ્ઞાન,શ્રુતજ્ઞાન,અવધિજ્ઞાન,મન પર્યવજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાન એ પંચવિધ જ્ઞાનતણી અસહયું કીધી.કેઈ તતડ બોબડે હસ્ય,વિતર્યો, અન્યથા પ્રરૂપણ કીધી,જ્ઞાનાચાર વિષયિઓ અને જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ૦ ૧.
દર્શનાચારે આઠ અતિચાર, નિસ્પંકિય નિર્કખિય,નિરિવતિગિચ્છા અમૂઢદિરિડ અઉવવહ થિરીકરણે, વછલ્લ પભાવે અ૬. ૧.
દેવગુરૂધમંતણે વિષે નિશંકપણું ન કીધું, તો એકાંત નિશ્ચય ન કીધો, ધર્મ સંબધી ફળતણે વિષે નિઃસંદેહ બુદ્ધિદારી નહી સાધુ- સાદલ્હીના માલિન ગાત્ર દેખી દુાંછા નિપજ્વત્રિી, કુચારિત્રીયા દેખી ચારિત્રિયા ઉપર અભાવ હુએ,
મિથ્યાત્વતણી પૂત
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ્રભાવના દેખી મૂઢદપિણું કીધુ. તથા સંઘમાંહે ગુણવંતતણી અનુપબૃહણ કીધી. અસ્થિરીકરણ,
વાત્સલ્ય, અપ્રતિ, અભક્તિ નિપજાવી; અબહુ" મને કીધુ. દેકદ્રવ્ય, ગુરૂદ્રવ્ય, જ્ઞાનદ્રય સાધારણદ્રવ્ય, ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞા પરા વિણસ્યાં, વિણસતાં ઉવેખ્યાં. છતી શક્તિએ સારસંભાળ ન કીધી તથા સાધર્મિક સાથે કલહ કર્મબંધ કીધો, ૨તી, અષ્ટપડ મુકેશ પાખે દેવપૂજા કીધી, બિંબપ્રત્યે વાસકુપી ધુંધાણું કલશત ડબકે લાગ્યો, બિંબ હાથથકી હાડયું, ઊંસાસ-નિઃસાસ લાગે, દેહ ઉપાશ્રયે મલમાદિક લેહ્યું, દેહરા માંહે હાસ્ય ખેલ, કેલી કુતુહલ, આહાર, નિહાર કીધાં. પાન, સોપારી, નિદિયાં ખાધાં. કવણાયેરિયા હાથથકી પાડયા. પડિલેહવા વિસાર્યા. જિનભવને
રાશી આશાતના ગુરૂ ગુરૂણી પ્રત્યે તેત્રીશ આશાતના કીધી હાય, ગુરૂવચન તહત્તિ કરી વિજયું નહીં. દર્શનાચાર નિયિએ અને જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૨.
ચારિત્રાચારે આડ અતિચાર પણિહાણગ જુનો, પંચહિં સમિ િતીહિં ગુનાહિં, એસ ચરિત્તાયારે, અવિહો હાઈ નાયો. ૧
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૮૩ ઇસમિતિ-તે અણજોયે હિંડયા. ભાષાસમિતિ તે સાવધવચન બેલ્યા,એષણસમિતિ તે તૃણ,ડગલ, અન્ન પાણી અસુઝતું લીધું, આદાનભંડમત્તનિ
ખેવસમિતિ–તે આસન,શયન, ઉપકરણ, માતરૂં પ્રમુખ અણપુંજી જીવાકુલ ભૂમિકાએ મૂક્યું, લીધું, પારિ ડાયનિકાસમિતિનતે મળ, મૂત્રમાદિક, અણપુજીજીવાળભૂમિકાએ પરઠયું.મનગુપ્તિ મનમાં આ—રૌદ્રધ્યાન ધ્યાયાં,વચનગુતિ-સાવધ વચન બેલ્યા.કાયગુપ્તિ-શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું, અણુ પુજે બેઠા. એ અષ્ટપ્રવચન માતા તે સાધુતણે ધર્મ સદેવ અને શ્રાવકતણે ધર્મેસામાયિકપિસહ લીધે રૂડી પેરે પાન્યા નહિં.ખંડણવિરાધનાહુઇ.ચારિત્રાચાર વિષ ચિએ અનેરો જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ સૂમ બાદર જાણતા અજાણતાં હુઆ હોય તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ ૩.
વિશેષતઃ શ્રાવકતણે ધર્મે શ્રી સમ્યકત્વ મૂળ બાર વ્રત સભ્યત્વતણ પાંચ અતિચાર,સંકો કંખ વિગિ
છા શંકા-શ્રી અરિહંતતણું બળ, અતિશય જ્ઞાનવમી, ગાંભીર્યાદિક ગુણ, શાશ્વતી પ્રતિમા, ચારિત્રોયાનાં ચારિત્ર,શ્રીનિવચનતણા સંદેહ કીધો,
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
આકાંક્ષા-બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, ક્ષેત્રપાળ, ગાગા, આસપાલ,પાદરદેવતા,ગેાત્રદેવતા,ગ્રહપૂન,વિનાયક, હનુમ ત,સુગ્રીવ,વાલી,નાહ ઇત્યેવમાદિક દેશ, નગર, ગામ,ગાત્ર,નગરી,જીજીઆ,દેવ દેહરાના પ્રભાવ દેખી રાગ આતંક કષ્ટ આવે ઇહલાક પરલેાકાથે પૂજ્યા, માન્યા. સિદ્ધ વિનાયક જીરાઉલાને માન્યું,ઇયુ, ૌદ્ધ, સાંખ્યાદિક સન્યાસી,ભરડા,ભગત,લિ ગિયા, જોગીયા,જોગી,દરવેશ,અનેરા દશનીયાતણા કષ્ટ,મત્ર, ચમત્કાર દેખી પરમાથ જાણ્યા વિના ભુલાવ્યા મેઘા, કુશાસ્ત્ર શીખ્યાં, સાંભળ્યાં,શ્રા, સવચ્છરી, હાળી, બળેવ,માહિપુનમ,અજા પડવા,પ્રેતબીજ,ગૌરીત્રીજ, વિનાયકચેાથ,નાગપંચમી, ઝીલણા છઠ્ઠી,શીલસાતમી, ધ્રુવ આઠમી,નૌલી નવમી,અહવા દશમી, વ્રતઅગીયારશી, વત્સ ખારસી, ધનતેરશી, અન ંત ચઉદશી, અમાવાસ્યા, આદિત્યવાર, ઉત્તરાયણ નૈવેદ્ય કીધાં. નવાદક, યાગ, ભાગ,ઉતારણાં કીધાં, કરાવ્યાં,અનુમેદ્યાં.પીપળે પાણી ઘાલ્યાં,ઘલાવ્યાંધર આહિર ક્ષેત્રે, ખલે, કુવે,તળાવે, નદીએ,દ્રહે, વાવીએ, સમુદ્ર,કું ડે, પુણ્યહેતુ સ્નાન કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેાધાં, ગ્રહણ, શનિશ્ચર, માહ માસે નવરાત્રીએ નાહ્યા. અજાણુનાં થાપ્યાં, અનેરાં વ્રત વ્રતાલાં કીધાં, કરાવ્યાં. વિતિ
૩૮૪
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ’વચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસRs
૩૮૫
ગિચ્છા-ધ સ ખ ધીયાં ફળતણે વિષે સ દેહ કીધા,જિન અરિહંતધર્મ ના આગાર,વિશ્વોપકાર સાગર, મેાક્ષમા ના દાતાર હસ્યા,ગુણભણી ન માન્યા,ન પૂજયા. મહાસતી મહાત્માની ઈહલેાક પરલાક સબંધીયાં ભાગવાંછિત પુજા કીધી,રાગ આંતક કષ્ટ આવે ખીણુ વચન ભાગ માન્યાં, મહાત્માનાં ભાત, પાણી, મલ રોાભાતણી નિંદા કીધી, કુચારિત્રોયા દેખી ચારિત્રીયા ઉપર કુભાવ હુઆ.મિથ્યાત્વીતણી પૂજા પ્રભાવના દેખી પ્રશંસા કીધી, પ્રીતિ માંડી, દક્ષિણ્ય લગે તેહના ધમ માન્યા, કીધો. શ્રીસમ્યક્ત્વ વિષયિ અનેરા જે કાઇ અતિચાર સવચ્છરી દિવસમાંહિ
પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, વહુ ધછવિચ્છેએ. દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, પ્રત્યે રીસવસે ગાઢા ઘાવ ઘાલ્યે, ગાઢ અને આંધ્યા, અધિક ભાર ઘાલ્યો, નિર્લો છન કમ કીધાં, ચારા-પાણીતણી વેળાએ સારસભાળ ન કીધી, લેહણે દેહણે કિલ્હી પ્રત્યે લ ધાવ્યા,તેણે ભૂખે આખો જમ્યા, કન્હેં રહી મરાવ્યા, બદોખાને ચલાવ્યું, સન્યાં ધાન્ય તાવડે નાખ્યાં, દળાવ્યાં ભરડાવ્યાં, શોધી ન ગવર્યાં. ધણુ છાણાં અણુોધ્યાં મળ્યાં, તે માંહિ સાપ, વિંછી, ખજુરા, સરવળા, માંકડ,
.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
३८६
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર જુઆ, શિંગોડા સાહતા મુઆ; દુહવ્યા. રૂડે સ્થાનકે ન મૂક્યા.કીડી મકોડીનાં ઇંડા વિછાં. લીખ ડી. ઉદેહી, કીડી, કોડી, ધીમેલ, કાતરા, ચૂડેલ, પતંગિયાં, દેડકાં, અલસિયાં, ઇયળ, કુતાં, ડાંસ, મસા, બગસરા, માખી, તીડ પ્રમુખ જીવ વિણઠયા. માળી હલાવતાં ચલાવતાં પંખી, ચકલા, કારગત ઇંડાં ફેડચાં.અનેરા એકેઢિયાદિક જીવવિણસ્યાચાંગ, દુહવ્યા: કાંઈ હલાવતા ચલાવતાં, પાણી છાંટતાં, અનેરાં કાંઈ કામકાજ કરતાં નિદાસપણું કીધું. જીવરક્ષા રૂડી ને કીધી. સંખારા સુકવ્ય, રૂડું ગણું ને કીધું, અણગળ પાણી વાવયું રૂડી જયણું ન કીધી, અણગળપાણીએ ઝીલ્યા,લુગડાં ઘેયાં ખાટલા તાવડે નાખ્યા. ઝાટકયા, જીવાકુલ ભૂમિ લીપી, વાશી ગાર રાખી, દળ), ખાંડગે, લીપણે રૂડી જયણ ન કીધી.આઠમ ચૌદશના નિયમ ભાંગ્યા.ધૂણી કરાવી. પહેલે ચૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રત વિધિઓ અરે. જે કોઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ૦૧.
બીજે સ્થલ મૃષાવાદવિરમણ વ્રત પાંચ અતિચા૨; સહસા રહસ્સેદારે
સહસાકારે કુણહી પ્રત્યે અજુગતું આળ અભ્યાખ્યાન દીધું, સ્વદારા મંગભેદ કીધે, અનેરા
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૮૭:
કડીને મંત્ર આલેચ, મર્મ પ્રકા, કુણહીને. અનર્થ પાડવા કૂડી બુદ્ધિ દીધી, કડો લેખ લખ્યું, કૃડી શાખ ભરી, થાપણ કીધો. કન્યા,ગી, ઢોર, ભૂમિ સંબંધી લેહદેહ, વ્યવસાયે, વાદ, વઢવાડ કરતાં મટકું જૂઠું બોલ્યા. હાથ પગત ગાળ દીધી. કડકડા મેડયા, મર્મવચન બોલ્યા. બીજે
સ્થૂલ મૃષાવાદવિરમણવ્રત વિષયિઓ અને જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૨. - ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાનવિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, તેનાહડપઓગેઘર બાહિર ક્ષેત્ર, ખલે પરાઇ વસ્તુ અણમોકલી લીધી,વાવરી,ચોરાઈ વસ્તુ વહોરી. ચેર ધાડ પ્રત્યે સંકેત કીધો. તેહને સંબલ દીધું તેહની વસ્તુ લીધી,વિરુદ્ધ રાજયાતિક્રમ કીધો, નવા પુરાણ, સરસ વિરસ, સજીવ નિર્જીવ વસ્તુનાં ભેળસંભેળ કીધાં, કુડે કાટલે, તેલ, માને, મારે વા. દાણચેરી કીધી. કુણહીને લેખે વરસ્યો, સાટે લાંચ લીધી, કડા કરહો કાઢો, વિશ્વાસઘાત કીધો, પરવચન કીધી, પારંગ કૂડાં કીધાં. દાંડી ચઢાવી, લહકે ત્રહકે કૂડાં કાટલાં માન માપાં કીધાં, માતા, પિતા, પુત્ર,મિત્ર, કલત્ર વંચી કુણહીને દીધું, જુદી ગાંઠ કીધી.થાપણ ઓળવી.કુણહીને લેખે પલેખે
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ભુલવ્યું. પછી વસ્તુ ઓળવી લીધી. ત્રીજે સ્કૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત વિષયિઓ અને જે કંઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૨.
ચોથે સ્વદારા સંતેષ, પરસ્ત્રીગમન વિરમણ વ્રત પાંચ અતિચાર, અપરિગ્રહિયા ઈત્તર અપારગૃહિતાગમન ઇવર પરિગૃહિતાગમન કીધું. વિધવા, વેશ્યા, પરસ્ત્રી, કુલાંગના, સ્વદારા શેકતણે વિષે દષ્ટિવિપર્યાસ કીધો, સરાગ વચન બોલ્યા. આઠમ,
દશ અનેરી પતિથિના નિયમ લઈ ભાંગ્યા.ઘરઘરણું કીધાં, કરાવ્યાં, વર વહુ વખાણ્યાં. કુવિકલ્પ ચિંતા, અનંગક્રીડા કીધી, સ્ત્રીનાં અંગોપાંગ નિરખ્યાં, પરાયા વિવાહ જોયા, ઢીંગલા ઢીંગલી પરણાવ્યાં.કામગતણે વિષે તીવ્ર અભિલાષ કીધે. અતિક્રમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર, અનાચાર સુહણે સ્વનાંતરે હુઆ. કુસ્વપ્ન લાધ્યાં. નટ, વીટ, સ્ત્રી હાસુ કીધું એથે સ્વદાર સંતોષ પરસ્ત્રીગમન વિરમણ વ્રતવિધિઓ અને જેકેઇ અતિચારસંવછરીજ
પાંચમે પરિગ્રહ પરિમાણવ્રતે પાંચ અતિચાર, ધણ ધન્ન ખિત્ત વત્થ૦ ધન, ધાન્ય, ક્ષેત્ર, વાસ્તુ, રૂ, સુવર્ણ, કુમ્ય, દ્વિપદ, ચતુષ્પદ, એ નવવિધ પરિગ્રહતણું નિયમ ઉપરાંત વૃદ્ધિ દેખી મુછ લગે
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ’વચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૩૮૯
સક્ષેપ ન કીધા.માતા,પિતા,પુત્ર,સ્રીતણે લેખે કીધેા. પરિગ્રહ પરિમાણુલી નહી.લેઇને પયું નહી,પઢવુ વિસાધ્યું, અલીધું મેથ્યુ નિયમ વિસાર્યાં, પાંચમે પરિગ્રહ પરિમાણુવ્રત વિષયિએ અનેરે। જે કાઇ અતિચાર સવચ્છરી દિવસમાંહિ. ૫
છ દિક્પરિમાણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, ગમણુસ્સ ઉ પરિમાણે ઊધ્વ દિશિ,અધાદિશિ,તિય દિશિએ જાવા-અવવાતણા નિયમ લઇ ભાગ્યા. અનાભાગ વિસ્તૃત લગે અધિક ભૂમિ ગયા.પાઠવણી આઘી-પછી માકલી. વહાણ વ્યવસાય કીધા, વર્ષાકાળે ગામતરુ કીધુ, ભૂમિકા એક ગમા સક્ષેપી,મીજી ગમા વધારી, છ દિક્પરિમાણ વ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઇ અતિચાર સવચ્છરી દિવસમાંહિ ૬.
સાતમે ભાગેાપભાગ વિરમણ તે ભાજન આશ્રચી પાંચ અતિચાર અને કહુંતી પંદર અતિચાર, એવં વીશ અતિચાર, સચ્ચિરો પડિબ‰ સચિત્ત નિયમ લીધે અધિક સચિત્ત લીધું,અપવાહાર,દુ પક્વાહાર,તુચ્છૌધિતણુ ભક્ષણ કીધું, આળા, ઊંખી, પાંક, પાપડી ખાધાં. સચ્ચિત્તદ॰વવિગઇ–વાણુહત ખેલવત્યકુસુમેરુ વાહણસયણવિલેવણુ–ખભદિસિન્હાણભોસુ ॥ ૧.
k
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પોંચ પ્રતિક્રમણ ત્ર
એ ચૌદ નિયમ દિનગત રાત્રિગત લીધા નહી, લેઇને ભાંગ્યાં. આવીશ અભક્ષ્ય,બત્રીશ અનંતકાય માંહિ આદું, મૂલા, ગાજર, પિંડ, પિંડાળુ, કચુરા, સુરણ, કુણી આંબલી, ગળા,વાઘરડાં ખાધાં. વાશી કાળ, પાળી, રેટલી, ત્રણ દિવસનું એદન લીધુ, મધુ, મહુડાં, માખણ, માટી, વેંગણુ, પીલુ, પીચુ, પાટા, વિષ, હિમ, કરહા, ધેાલવડા અજાણ્યાં ફળ ટીંબરૂ, ગુંદા, મહેાર, બેાર અથાણુ, આંબલ એર કાચુ મીઠું, તિલ, ખસખસ, કાર્ડિ બડા ખાધાં. રાત્રિ ભાજન કીધાં, લગભગ વેળાએ વાળુ કીધું. દિવસ વિષ્ણુઉગે શીરાવ્યા, તથા કતઃ ૫દર કર્માદાન, ઇંગાલકમ્મે, વણુકમ્મે, સાકિન્મે, ભાકિન્મે, ફાડી કમ્મે એ પાંચ ક, દતવાણિજ્જ,લખવાણિજ્જ, રસવાણિજ,કૈસવાણિજ્જ,વિસવાણિજ્જ, પાંચ વાણિજ્ય, જતષિલણકમ્મે, નિહ્લ છણકમ્મે, દગિ દાવયા, સર-દહ-તલાયસાસયા, અસપેાસયા એ પાંચ સામાન્ય; એવં ૫દર કર્માદાન બહુ સાવધ મહારંભ, રાંગણુ, લીહાલા કરાવ્યા. ઈંટ નિભાડા પચાવ્યા. ધાણી, ચણા, પાન્ન કરી વેચ્યાં, વાશી માખણુ તવાવ્યાં. તિલ વહેાર્યાં, ફાગણ માસ ઉપરાંત રાખ્યા,દલીદા કીયા,અગીઠા કરાવ્યા.શ્વાન,બીલાડા,
૩૯૦
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૧
સંવ૨૭રી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ સડ, સારાહી પિગ્યા. અનેરાં જે કાંઈ બહું સાવધ ખર કમક સમાચર્યા, વાશી ગાર રાખી, લીપણ
પણ મહારંભ કીધે, અણધ્યાચૂલા સંધૂકા,ઘી, તેલ, ગોળ,છાશતણું ભેજન ઉઘાડાં મૂકયાં.તે માંહિ માખી, કુંતી. ઉંદ૨, ગરોળી પડી, કીડી ચડો, તેની જયણ ન કીધી, સાતમે, પગ વિરમણવ્રત વિષવિઓ અને જેકેઈઅતિચાર સંવછરીદિવસ– માંહિ૦ ૭.
આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર; કંપે કુકકુઇએકંદર્પ લગે વિટચેષ્ટા, હાસ્ય ખેલ, કુતૂહલ કીધાં. પુરુષ સ્ત્રીના હાવભાવ, રૂપ,
ગાર. વિષયરસ વખાણયા, રાજકથા, ભક્તકથા, દેશકથા, સ્ત્રથા કીધી, પરાઈ તાંત કીધી. તથા પિશુન્યપણું કીધું; આર્તા–રૌદ્રધ્યાન થાયાં, ખાંડા; કટાર, કેશ, કુહાડા, રથ, ઉખલ, મુશલ, અગ્નિ, ચર ટી, નિસાહે, દાતરડાં પ્રમુખ અધિકરણ મેલી દાક્ષિશ્ય લગે માગ્યાં આપ્યાં. પાપપદેશ કીધે. અષ્ટમી ચતુર્દશીએ ખાંડવા દળવાતણું નિયમ ભાંગ્યાં.મુખરપણ લગે અસંબદ્ધ વાકય બોલ્યા.પ્રમાદાચરણ સેવ્યા. અંઘોળે નાણે, દાતણે, પગાર, ખેલ, પાણી તેલ છુટવા, ઝીણે ઝીલ્યા, જુગટે રમ્યા હિંચોળે
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
હિચ્યા. નાટક પ્રેક્ષક જાયાં, કણ કુવસ્તુ, દેર લેવરાવ્યાં, કર્કશ વચન બોલ્યા, આક્રોશ કીધા, અબોલા લીધા,કડકડા મોયા, મત્સર ધર્યો, સંભેડા લગાડયા,શ્રાપ દીધા, ભેસા, સાંઢ, હુડ કુકડા,શ્વાનાદિક ઝુઝાડયા, ઝૂઝતાં જોયા, ખાદિ લગે અદેખાઈ ચિતવી, માટી, મીઠું, કણ, કપાસીયા કાજવિણ ચાંપ્યા; તે ઉપર બેઠા, આલી વનસ્પતિ ખુંદી, સુઇ શસ્ત્રાદિક નિપજાવ્યાં, ઘણી નિદ્રા કીધી,રાગદ્વેષ લગે એકને ઋદ્ધિ પરિવાર વાંછી,એકને મૃત્યુહાનિ વાંછી. આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રત વિષયિઓ અને જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. માટે
નવમે સામાયિક વ્રત પાંચ અતિચાર · તિવિહે દુપ્પણિહાણે, છે સામાયિક લીધે મને આહ દહટ ચિંતવ્યું, સાવધ વચન બોલ્યા, શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યુંછતી વેળાએ સામાયિક નલીધું, સામાયિક લઈ ઉધાડે મુખે બોલ્યા,ઊંઘ આવી, વાત, વિકથા, ઘરતણું ચિંતા કીધી, વીજ દીવાતણું ઉજજેહિ હુઈ, કણ, કપાસીયા, માટી, મીઠું, ખડી, ધાવડી, અરણ, પાષાણ પ્રમુખ ચાંપા, પાણી, નીલ; કુલ, સેવાલ, હરિયકાય, બીયકાય ઈત્યાદિક આભડયાં, સ્ત્રો તિયચતણું નિરંતર પરસ્પર સંઘટ્ટ હુઆ, મુહ૫
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વચ્છૌ પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૩૯૩
ત્તિએ! સટ્ટી, સામાયિક અણુપૂગ્યુ. પાયું, પારવું વિસા, નવમે સામાયિક વ્રત વિષયિએ અને જે કઈ અતિચાર સચ્છી દિવસમાંહિ ૯ !!
દશમે દેશાવગાસિક વ્રતે પાંચ અતિચાર !! આણુવણે પેસણું ! આણુવણ\એગે પેસવણપઆગે, સદ્દાણુવા, રૂવાળુવા, મહિયાપુગ્ગલપખેચે ! નિયમિત ભૂમિકામાંહિ આહેરથી કાંઇ અણાવ્યું, આપણુ કન્હે થકી બાહેર કાંઇ માકલ્યુ, અથવા રૂપ દેખાડી, કાંકરા નાખી, સાદ કરી, આપણુ ઋતુ જણાવ્યું !! દશમે દેશાવગાસિકવ્રત વિચિ અને જે કાઈ અતિચાર સવચ્છરી દિવસમાંહિ ! ૧૦ ॥
૭
.
અગ્યારમે પૌષધીપવાસ વ્રતે પાંચ અતિચાર !! સથ!રૂચ્ચારવિહિ! અપ્પડિલેહિય, દુપ્પડિલેહિય, સાસથારએ !! અપ્પડિલેક્રિય, દુપ્પડિલેહિય, ઉચ્ચાર પાસવણ ભૂમિ !! પાસડુ લીધે સંથારાતણી ભૂમિ ન પુજી,બહિરલાં લહુડાં વડાં સ્થ`ડિલ દિવસે શોધ્યાં નહીં, પડિલેહ્યાં નહીં, માતરું અણુપ્ યુ હલાવ્યુ,અણુપુજી જીવાકુલ ભૂમિકાએ પરઠવ્યું,પર
વ્રત અણુજાણ્ડ જસુગ્ગહા’ન કહ્યો,પરઠવ્યા પુ દે વાર ત્રણ વાસિરે વાસિરે ” ન કહ્યો. પેાસડુશાલા
""
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
૩૪
માંહિ ધેસતાં ‘નિસીહિ” નિસરતાં “ આવસહિ’ વાર ત્રણ ભણી નહીં, પુઢવી, અપ, તે, વાઉં, વનસ્પતિ,ત્રસકાયતણા સ ઘટ્ટ,પરિતાપ,ઉપદ્રવ હુઆ. સંથારા પારિસીતણા વિધિ ભણવા વિસાર્યાં, પારિસીમાંહિ ઉધ્યા,અવિધિએ સંથારા પાથર્યાં, પારણા દિકતણી ચિંતા કીધી, કાળવેળાએ દેવ ન વાંઘા, પડિમણુ ન કીધું, પેાસહુ અસુરે લીધેા, સવેરે પાર્યાં, પ તિથિયે ાસ લીધા નહીં. અગ્યારમે પૌષધાપવાસ વ્રત વિષયિઆ અનેરા જે કાઈ અતિચાર સવછરી દિવસમાંહિ. ૧૧.
આરમે અતિથિસ વિભાગ ત્રતે પાંચ અતિચાર, સચ્ચિો નિષ્મિણે સચિત્ત વસ્તુ હું ઉપર ૦ છતાં મહાત્મા મહાસતી પ્રત્યે અસુઝતું દાન દીધું, દેવાની બુદ્ધિએ અસૂઝતુ ફેડી સુઝતું કીધું, પરાયુ ફેડી આપણું કીધું.અણુદેવાની બુદ્ધિએ સુઝતુ ફેડી અસુઝતું કીધું, આપણુ કેડી પરાયું કીધુ . હેારવા વેળા ટળી રહ્યા, અસુર કરી મહાત્મા તેડયા, અત્તર ધરી દાન દીધું, ગુણવંત આવે ભકિત ન સાવી, છતી શકિળયે સ્વામિવાત્સલ્ય ન કીધુ, અનેરા ધમ - ક્ષેત્રસીડાતાં છત શકિતએ ઉધૈર્યા નહો, દીન ક્ષીણ પ્રત્યે અનુ પાદાન ન દીધું, ભારને અતિથિ વિ
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૩૯૫ ભાગ વન વિપયિા અનેરા જે કોઇ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૧૨
સંલેષણાતણે પાંચ અતિચાર, ઇહલોએ પર
એ છે ઈહલેગાસંસપગે, પરગાસં સંપઓગે, જીવિઆસંસમ્પગે, મરણાસંસપગે, કમભેગાસંસપઓગે. ઈહલેકે ધર્મના પ્રભાવ લગે રાજઋદ્ધિ, સુખ, સૌભાગ્ય પરિવાર વાંછયાં.પરલોકે દેવ દેવેન્દ્ર, વિદ્યાધર, ચક્રવતતણી પદવી વાંછી, સુખ આવે જીવિતવ્ય વાંછયું, દુઃખ આવે મરણ વાંછયું, કામભગતણી વાંછા કીધી. સંવેજણાવ્રત વિષચિઓ અને જે કોઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૧૩.
તપાચાર બાર ભેદ, છ બાહ્ય, છ અત્યંતર, અણસણમૂણા અરિયા. અણસણભણી ઉપવાસવિશેષ પર્વતિથિ છતી શકિતએ કીધો નહિ, ઊદરી વ્રત તે પાંચ-સાત કળીયા ઊણે રહ્યા નહિં, વૃત્તિસંક્ષેપ તે દ્રવ્યભણી સર્વ વસ્તુને સંક્ષેપ કીધો નહી. રસત્યાગ, તે વિગ ત્યાગ ન કીધો, કાયકલેશ-લેચાદિક કષ્ટ સહન કર્યા નહીં, સંલીનતા–અંગે પગ સાચી રાખ્યાં નહિં, પચ્ચકખાણ ભાંગ્યાં, પાટલે ડગમગતા ફચે નહિં, ગડસી,પિરિસી, સાઢપરિસી,
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પુમિઠ્ઠ. એકાસણું, બેસણું, નીવિ. આંબિલ પ્રમુખ પચ્ચખાણું પારવું વિચાર્યું, બેસતાં નવકાર ન ભયે, ઉિઠતાં પચ્ચખાણ કરવું વિસાયું. ગંડસી ભાંગ્યું. નીવિ, બિલઉપવાસાદિક તપકરી કાચું પાણી પીધું. વમન હુઆ.બાહ્ય તપ વિષધઓ અનેરા જે કોઈ અતિચાર સંવછરી ૧૪.
અત્યંતર તપ–પાયાબિછત્ત વિણ, મન શુદ્ધ ગુરુ કહે આલોયણ લીધી નહીં. ગુરુદત્ત પ્રાયશ્ચિત્ત તપ લેખાશુદ્ધપહોચા નહી.દેવ,ગુરૂ, સંઘ, સાહમી પ્રત્યે વિનય સાચવ્યા નહીં. બાળ, વૃદ્ધ, લાન,તપસ્વી પ્રમુખનું વૈચાવ ચ ન કીધું વાંચના, પૃચ્છના, પરાવર્તાના, અનુપ્રેક્ષા, ધર્મકથા લક્ષણ પંચવિધ સ્વાધ્યાય ન કીધા. ધમ ધ્યાન શુકલધ્યાન ન ધ્યાય. આત્ત ધ્યાન રીકવ્યાન દયાયાં, કર્મક્ષય નિમિત્ત લેમ્સ દશ, વીસને કાઉસ્સગ્ન ન કીધો.
વ્યંતર તપ વિષચિએ અને જે કઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ. ૧૫. વીચા ગણ અતિચાર અણિમૂહિ
વીરિએ પ૮, ગુણ, વિનય, વૈયાવચ્ચ, દેવપૂજા, સામાજિક, પોસ, દાન, શીલ, તપ, ભાવનાદિક ધર્મને વિષે મન, વચન, કીયાતણું તું
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૬
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ બળ, છતું વીર્ય પડ્યું. રૂડાં પંચાંગ ખમાસણું ન દીધાં. વાંદણાંતણું આવર્ત વિધિ સાચવ્યા નહીં. અન્યચિત્ત નિરાદરપને બેઠા. ઉતાવળું દેવવંદન, પરિક્કમણું કીધું. વીચાર વિષચિઓ અને કોઈ અતિચાર સંવછરી૦૧૬
નાણુઈ અક પઇવય સન્મ સંલેહણ પણ પન્નરકમ્મસુ બારસ તપ વિરિઅ તિગ, ચઉ વીસસવ અઈયારા ૬ ૧ ૧
પડિસિદ્ધાણું કરણેપ્રતિષદ્ધ અભક્ષ્ય, અનંતકાય,બહુબીજ ભક્ષણ, મહારંભ પરિગ્રહાદિક કીધાં. જીવાજીવાદિક સૂક્ષ્મ વિચાર સદા નહીં. આપણી કુમતિ લગે ઉસૂત્રપ્રરૂપણ કીધી, તથા પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન, માયાભ, રાગ, દ્વેષ, કલહ, અભ્યાખ્યાન, વૈશુન્ય, રતિ, અરતિ, પરંપરિવાદ; માયામૃષાવાદ, મિથ્યાત્વ શલ્ય-એ અઢાર પાપસ્થાનક કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેઘાં હોય,દિનકૃત્ય,પ્રતિક્રમણ,વિનય, વૈયાવચ્ચ ન કીધાં. અનેરૂં જે કાંઈ વીતરાગની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ કીધું, કરાવ્યું, અનુમધું હોય એ ચિહું પ્રકારમાં અને જે કોઈ અતિચાર સંવછરી દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતા અજાણતાં હુ હોય તે
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
વિ હું... મને,વચન, કાએ કરી તસ મિચ્છામિ
દુઃ
298
૧૭.
એવકાર શ્રાવકતણે ધર્મે શ્રીસમાંકેત મૂલ આ વ્રત એકતા રાવીશ અતિચારમાંહિ અનેરા જે કાઈ અતિચાર સવચ્છી દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર જાણતાં અજાણતાં હુએ હૈાય તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી તસ્સ મિચ્છામિ દુક્ક સભ્યાંવ, સલ્લુ છરીય દુધ્ધિતિએ, દુřાસિઅ, દુચિન્ગ્યુિ, ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગન્ દન્ક, સ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ [પછી]
ઇચ્છકારી ભગનૂન પસાય કરી મચ્છરીતપ પ્રસાદ રાજી.
અમેણ ત્રણ ઉપવાસ. ઇ આ બિલ, આ નીરવ, આર એકાસણાં, ચાવીસ મેસણાં, છ હજાર સજ્ઝાય, થાશકિત તપ કરી પહોંચાડશે.
પ્રવેશ કર્યા હાય તા પઇદ્રેએ કહીએ અને કરવાને હેય તેા તંત્તિ ”કહીએ અને ન કરવા હાય તે મૌન રહેવુ, પછી એ વાંઢણાં દેવાં—
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! દિઉં જાવણિજ્જાએ નિસડિઆએ અણુજા, મે મિઉગૃહ, નિસીહિ, અહા-કાય, કાયસફાસ', ખમણિન્ને બે કિલામા,
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૯
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ અકલંતાણું બહસુભેણ ભે. સંસ્થા ઇતિ? જના ભે! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ, ખમાસમણા! સવાછરી વઈમં આવસ્લેિઆએ પડિકમામિ ખમાસમણાણું સંવરીયાએ આસાયણાએ તિત્તી સન્નયારાએ, જકિંચિ મિચછાએ, મણ ડાએ, વડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કેહાએ, માણુએ, માયાએ, લેભાએ,સલ્વકાલિઆએ,સરવવિયારાએ, વધસ્માઇક્કમણુએ, આસાયણએ,જે મે અઈઆર ક, તસ્સ ખમાસમણે ! પડિકમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ,
છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસાહિઆએ અણુજાણહ, મે મિઉગહં નિશીહિ, અહા-કાયંકાય- સંફાસ, ખમણિ જજે બે કિલામે તે અપકિ તાણું બહુસુભેણ ભે! સંવછરે વઇક્કતો? છે જરા ભે! જવણિજય ભે! એ ખામેમિ ખમાસમ ! સંવછરીએ વઈન્મે છે પડિક્કમામિ છે ખમાસમણુણું સંવછરીયાએ આસાયણાએ આ તિત્તીસગ્નયાએ, જકિંચિ મિચછાઓ, મણુદક્કાએ, વયસ્કાએ કાયદુષ્ઠાએ,કેહાએ, માણાએ,માયાએ, લેભાએ, સર્વકાલિઆએ સવમિ છેવયારાએ આ સરવધમાઈક્કમણુએ, આસાયણએ, જે મે અઇ
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર આરો કઓ તસ્સ ખમાસમણે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાયું વાસિરામિ.
ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! પત્તે ખામગેનું અભૂઠિઓહં અભિંતર સંવછરાં અં ખામેઉ? ઈછું,ખામેમિ સંવછરી અંબાર માસાણું, ચોવીસપખાણું ત્રણફાસઠરાઇ દિવસાણું, જંકે ચિ અપત્તિઅં, પરંપત્તિખં,ભત્ત, પાણે, વિણુએ, યાવચ્ચે, આલાવે, સંલાવે, ઉચ્ચાસણે, સમાસ, અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જકિંચિ મઝ વિણય-પરિહીણું સુહુમ વા બાયર વા, તુર્ભે જાણહ, અહં ન જાણુમિ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા વંદિઉ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ અણજાણહ, મે મિઉમ્મહં નિસહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિજજે બે કિલામે, અપકિદંતાણું બહસુભેણ ભે! સંવછરે વઈર્કતા? જતા ભેજવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણ ! સંવછરી વઈર્ન્સ આવસ્લેિઆએ પડિક્કમામિ ખમાસમણુણું સંવછરીઆએ,આસાયણએ તિરસન્નયારાએ,જકિચિ મિચ્છાએ,મણદાએ, વયદુડાએ, કાયદુન્ડાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લોભાએ,સલ્વકાલિઆએ,સવમિચ્છવ.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૦
યારાએ સવ્વધસ્માઈક્રમણએ, આસાયણાએ, જે મે આઈઆર કઆ તસ્સ ખમાસમણ ! પડિકમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા વંદિઉ જાવાણિજજોએ નિશીહિઆએ અણજાણહ, મે મિઉગહાનિ સહિ, અહો-કાર્ય-કાચ-સંફાસંખમણિજો બે કિમી છે અપકિલતાણું બહસુભેણ ભેસિ વછરા વદતો ? છે જરા ભે ! જવણિજજચ ભે! | ખામેમિ ખમાસમણે સંવછરી વઈન્મે છે પડિક્કમામિ ના ખમાસમણાણું સંવછરીયાએ આસાયણાએ છે તિત્તીસગ્નયરાએ,જકિંચિ મિચ્છાએ, મણદડાએ, વયદુડાએ કાયદુક્કાએ કેહાએ માણુએ, માયા, લોભાએ, સવકાલિઆએ સવમિછાયારાએ સવધસ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ, જે મે રાઈઆરે એ તસ્સ ખમાસમણો ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિરામિ, અખાણું વોસિસમિ.
દેવસિઅ આલોઈએ, પડિતા ઈછાકારણ સંદિસહ ભગવન સંવછરી પડિક્કમ્ ? સન્મ પડિમામિ ઈચ્છ. કરેમિ ભંતે સામાનં, સાવજ જેગ પચ્ચ
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
કુખામિ ભાવ નિયમ પહજુવાસામિ, દુવિહ, તિવિહેણું, મણું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિયામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ પડિક્કમિઉ જે મે સંવછરીઓ અઈઅરે કઓ,કાઇઓ, વાઇઓમાણસિએ,ઉદ્ભુત્તો, ઉમ્મો , અક, અકરણિજજો. દુજઝાએ, દુવિચિંતિઓ,અણયાર.અણિછિઆવો, અસાવગપાઉ,નાણે, રંસગે ચરિત્તાચરિત્ત,સુએ, સામાઇએ,હિં ગુત્તીર્ણ, અફિણહું કસાયાણું, પંચહમણુવ્રયાણું, વિહંગુણવયાણું. ચકહું સિખા વયાણું બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મસ્ટ, ખંડિએ, જ વિરહિએ, તામિચ્છામિ દુક્ક.
ઈચછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્થીએ વંદામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સંવછરીસૂત્ર પદ્ધ ? ઈછું.
નીચેનો નવકાર ત્રણ વખત ગણવે,પછી સાધુ હોય તે સંવછરી સૂત્ર કહે અને તે ન હોય તો શ્રાવક વંદિત્તા સૂત્ર કહે.
નમે અરિહંતાણું ૧. નમો સિદ્ધાણં ૨. નમો આયરિયાણં ૩. નમે ઉવજઝાયાણું ૪. નામે લેએ સવસાહૂણં ૫. એ પંચ નમુક્કારો
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪ ૦૩
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ ૬. સવપાવપણાસણ ૭. મંગલાણં ચ સરસ ૮. પઢમં હવઈ મંગલ ૯. વદિન સવસિદ્ધ, ધમાયરિએ આ અસ્વસાહૂ ; અછામિ પડિકામિઉં, સાવગંધમાઈઆરસ. ૧. જો મેં ક્યારે, નાણે તહ દંસણે ચરિને એક સુએ બાયરા વા, તં નિંદે ત ચ ગારિહામિ.૨. દવિ પરિગ્રહૃમિ, સાવજ જે બહવિહે આ આરંભે; કારાવાસે આ કારણે પરિમે સંવછરીમં સવં. ૩. જ અદ્ધમિદિએહિ ચઉહિંસાહ અપસસ્થહિં; રાણ ન દોસણ વે, તું નિદે તું ચ ગરિહામિ. ૪.
ગમગે નિગમ, ઠાણે ચકમને ભોગે; અભિ આગે અનિઓગે પરિમે સંવછરીઆં સરપ સંકલ ક ખ વિચિછા, પસંસતહ સંથો કુલિંગીસ સત્તસ્મઈઆરે, પડિમે સંવછરીમં સવં, ૬ છાઅસમારંભે, પણે અ પાવણે આ જે દાસા: અરડા ચ પર ઠા, ઉભયદ્રા ચેવ તે નિન્ટે. ૭ પંચાહ હમણવયાણું, ગુણવયાણું ચ તિણહમજીયારે; સિકખાણું ચ ચહિં,પડિમે સંવછરી સનં.૮ પટએ અણુવયમિ, થલયાણાઈવાયાવિરઇ; અરિ અમપત્થ, ઈશ્વ પમાય પસંગેણું. હું વહબંધછવિઓએ, અદભારે ભરપાણવુછે; પઢમ વસઈઆરે, પડિમે સંવછરી સરવે ૧૦
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર બીએ અણુવ્રયમિ,પરિલિગઅલિઅવયણવિરાર, આયરિઅમ પસળે, ઈત્થપમાયસંગેણું. ૧૧ સહસા રહસ્સેદારે, મોસુવસે ફૂડલેહે આં; બીઅવયર્સીઇઆરે, પડિમે સંવછરીઅ સર્વ.૧૨ તઈએ અણુ વયંમિ, થુલગપરદવહરણવિરઇએ? આયરિઅમપસાથે, ઇત્ય પમાયસ્પેસ ગણું. ૧૩ તેનાહડપગે, તપડિરૂવે વિરૂદ્દગમગે અ; ફૂડતુલક્કમાણે પડિમે સંવછરીએ સવં. ૧૪ ચઉથે અણુવ્રયંમિ,
નિર્ચા પરદારગમણવિરઇએ; આયરિઅમસન્થ, ઇત્થપમાય પસં ગણું. ૧૫ અપરિગ્રહિઆઈત્તર,અણુગવિવાહ તિવાણુરાગે; ચઉWવયર્સીઈઆરે પડિમે સંવછરીઅં સર,૧૬ ઈન્નો અણુવએ પંચમમ્મિ,આયરિઅમ પસëમિ; પરિમાણપરિએએ, ઇત્ય પમાય પસંગેણું. ૧૭ ધણધનખિત્તવત્થરૂપસુવને આ કુવિઅ-પરિમાણે; દુએ ચઉપયંમિય, પડિમે સંવછરીઅંસવં. ૧૮ ગમણસ્સ ઉપરિમાણે, દિસાસુઉ અ અ તિરિએ ચ; વૃદ્ધિ સઈઆંતરદ્ધા, પઢમંમિ ગુણવએ નિદે. ૧૯ મજજમિ અમંસંમિ અ,૫ અફલે આ ગંધમલે અ; વિભાગ પરિભેગે, બીઅંમિ ગુણવએ નિદે. ૨૦ સચિત્ત પરિબધે, અપેલ લિએ ચ આહારે; તુછસહિભખણયા, પડિમે સંવછરીમં સવં ૨૧
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૫
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ ઈંગાલી વણ સાડી, ભાડી કેડી સુવરજએ કમ ; વાણિજજ ચેવ દંત,લખ રેસ-કેસ વિસ–વિસય ર૨. છેખુ જગતપિલણ,કમ્મ નિછનું ચ દેવદાણું; સર દહ તલાય સાસં અસઈપોસ ચ વાજિજજા.૨૩
સ્થગ્નિ મુસલ જંતગ, તણક મંતમૂલભેસજજે; દિને દવાવિએ વા, પડિક્કમે સંવછરી સર્વ.૨૪ ન્હાવણ વન્નમ, વિલેણે સદ રૂવ રસ ગધે; વાસણ આભરણે, પડિમે સંવછરીમં સવં.૨૫ કંદપે કફઈએ, મોહરિ અહિગરણ ભાગઅઈરિત્ત; દમિ અણુડાએ, તUઅંમિ ગુણવએ નિંદે. ૨૬. તિવિહે દુપ્પણિહાણે, અણુવઠાણે તહાં સુઇ વિહૂણે; સમાઈએ વિતહકએ, પઢમે સિખાવએ નિદે. ૨૭. આણવણે સિવણે, સદે રૂવે આ પુગ્ગલખે; દેસાવગાસિઅંમિ, બીએ સિફખાવએ નિં. ૨૮. સં ચારવિહી, પમાય તહ ચેવ ભોયણાભ? પિસહવિહિવિવરીએતઇએ સિખાવએ નિદે. ૨૯. સચિને નિખિવણે, પિહિણે વવસ મચ્છરે ચેવ; કલાઇ કમાણે, ચઉલ્થ સિકખાવએ નિંદે. ૩૦. સાહિએ સુએ દહિએણુ અજા મે અસંજએસુ અણુકંપા. રાગણ વદોસણ વતે નિ દે તે ચ ગરિહામિ. ૩૧. સાસુ સ વિભાગ, ન ક તવ ચરણકરણ ; સંતે ફાસુ એ દાણ, તં નિંદે ત ચ ગરિવામિ. ૩૨.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૬ .
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈહલેએ પરાએ, અવિઅ મરણે આ સંસપગે; પંચવિહો અઈરસરા, મા મજઝ હજજ મરણતે.૩૩ કાણ કાઈઅલ્સ, પડિક વાઈરસ વાયાએ; માણસા માણસિઅસ્સ, સવસ્સ વાઈઆરસ્ટ.૩૪. વંદણસિખાગા-રવેસુ સન્ના કસાય દડિસુ ગુત્તીસુ અ સમિઈસુ અજો અઈઆરી અતં નિદે.૩૫ સમ્મદિ૬ , જઈવિ હુ પાવં સમાયરે કિ ચિ; અપ સિ હાઈબંધો,જેણે ન નિધનં કુણઈ. ૩૬ તંપિ હુ સપડિકમણું, સપરિઆવ સઉત્તરગુણ ચક ખિપવિસામે,વાહિશ્વ સુસિખિઓ વિજજે.૩૭ જહા વિસં યુગચં, મંતમૂલવિસારયા; વિજજા હણંતિ મતહિં, તો ત હવઈ નિવિસં.૩૮ એવં અઠવિહં કમ્મ, રાગદોસસમજિજર; આલેઅંતો અ નિંદતો,ખિયં હણઈ સુસા.૩૯ કયા વિમણ,આલેઇઅનિંદિઅગસગાસે; હાઈ અઈરેગલ ,હરિએ ભરૂશ્વ ભારવાહા.૪૦ આવર્સીએણએએણ, સાવ જઇવિ બહુ હો; દુખાણનંત કિરિ, કાહી અચિરણ કાલેણ.૪૧ આણેઅણુ બહુવિહા,નય સંભરિઆ પડિકમણુકાલે; મૂલગુણ ઉત્તરગુણ, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૪૨
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
४०७ તસ્ય ધમન્સ કેવલિ પન્નર્સ, અમુકિમિ આરહણુએ,વિરએમિ વિરહણુએ, તિવિહેણ પતિ , વંદામિ જિણે ઉવસં. ૪૩ જાવંતિ ચેઈઆઈ,ઉદ્દે આ અહે આ તિરિઅ લે.અઃ સવા તાઈ વંદે, ઈહિ સંતો તત્થ સંતાઈ. ૪૪ જાવંત કેવિ સાહ, ભરહેરનયમહાવિદેહે આ; સસિં તેસિં પણ,તિવિહેણ તિરંડ વિરયાણું.૪૫ ચિરસંચિય પાવપણાસણુઈ, ભવસયસહસ્સ મહએ; ચકવીસજિણ વિણિગ્નમકહાઈવોલંતુ મેદિઅહા.૨૬ મમ મંગલમરિહંતા,સિદ્ધા સાહૂ સુમં ચ ધર્મો અફ સમ્મદિ દેવા, રિંતુ સમાહિં ચ બહિં ચ. ૪૭ પડિસિદ્ધાણું કરશે, કિચામકરણે પડિક્કમણું, અસહગે આ તહા, વિવરીય પર્વણુએ અ. ૪૮ ખામેમિ સવજી, સવે જીવા ખમંતુ મે; મિત્તી મે સવભુએસ, વેરં મજઝ ન કેણઈ. ૪૯ એવમહંઆલોઇ અનિંદિઅગરહિઅદુગંછિઍ સમ્મ તિવિહેણ પડિ તો,વંદામિ જિસે ચઉવીસ.૫૦
સુદેવયા ભગવઈ,નાણાવરણીય કમ્મસંઘાય; તેસિં વેરૂ સમય, જેસિં સુઅસાયરે ભરી.
પછી નીચે બેસી, જમણે ઢીંચણ ઉભો રાખી નીચે મુજબ કહુને વંદિg કહેવું.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર નમો અરિહંતાણં ૧, નમે સિદ્ધાણું રે, નમે આયરિયાણું ૩. નમે ઉવજઝાયાણું ૪. નમે લેએ સવસાહૂણં ૫. એસો પંચ નમુક્કાર ૬. સવપાવપણાસણો ૭. મંગલાણં ચ સસિં ૮. પઢમં હવઈ મંગલ ૯.
કરેમિ ભંતે! સામાઈ, સાવજજ જોબ પશ્ચ. ખામિ, જાવ નિયમ પજજુવાસામિ, દુવિહં, તિવિહેણું, મણેણં, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિક્કામામિ, નિંદામિ, ગારિવામિ, અખાણું વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ પડિકમિઉ, જે મે સંવછરીઓ, અરે, ક, કાઈએ, વાઇઓ, માણસિઓ, ઉસુત્તો,ઉમ્મગ્ગો.અકો,અકરણિ જજે,
દઝાએ, દવિચિંતિએ અણયારો,અણિઝિછઅો અસાવાપાઉ નગદ સગે, ચરિત્તાચરિતે, સુએ,સામાઈએ, તિહું ગુત્તીર્ણ, ચકહે કસાયાણું, પંચણહમણુવ્રયાણું,તિહં ગુણવયાણું ચણિહું સિખાવચાણું, બારસવિહસ સાવગધમ્મસ, જ ખહિઅંજ વિરાહિઅં, તસ્સ મિચ્છામિ દુર્ડ. વંદિત્ત સવસિષ્ઠ, ધમાયરિએ આ સવસાહ અઃ ઈચ્છામિ પડિમિઉં, સાવગધમ્માઈઆરસ્સ. ૧.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવચ્છરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
४०४ જે મે વચાઈઆરે, નાણે તહ દંસણ ચરિત્ત અ; રાહુએ આ બાયરા વા, નિદેવં ચ ગરિહામિ.૨. દવિ પરિંગહમિ,સાવજ જે બહુવિહે આ આરંભે; કરાવશેઆ કારણે, અમે સંવછરી સર ૩. જ બદ્ધમિદિએહિ, ચઉહિ કસાહિં અપસંસ્થહિં; રણવ દોસણ વ, તે નિ દે તં ચ ગરેિહમિ. ૪ આગમણે નિગ્સમ, ઠાણે ચંકમણે અણુભગે; અભિએ અનિરોગે પડિકામે સંવછરી સરવયા સકા કખ વિગિછા,પસંસ તહ સંથવો કુલિંગી સુ;
સ્મત્તસ્સ ઈઆરે, પરિમે સંવછરીમં સવં. ૬ છક્કાય સમારંભે, પણ એ પયાવણે જે દાસા અત્ત ચ પર, ઉભય ચેવ નું નિર્દે. ૭ પંચણહમણુવયાણું, ગુણવયાણં ચ હિમઈયારે; સિફખાનું ચ ચણિહ પડિમે સંવછરી અંસવ,૮ પામે અણુવર્યામિ, શૂલપાણઇવાયવિરઇએ; આયરિઅમ પસાથે, અસ્થિ, પમાય પસંગેણં, ૯ વહબંધછવિ છે, અઈભારે ભરપાણqછે; પરમ વયસ્સઇઆરે પડિમે સંવછરીમં સવં.૧૦ બીએ અણુવર્યામિ,પરિથલગ અલિઅવયણવિરઇઓફ આયરિઅમસલ્ય, પમાય પસંગેણું. ૧૧ સહસા રહસ્સેદારે, મેસુએસે આ કૂડલેહે અ; બીઅ વયસ્સઇઆરે, પડિમે સંવછરીમં સવં.૧૨
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
તઇએ અણુ વયંમિ, થુલગપરદqહરણ વિરઈઓ; આયરિઅમપત્થ, ઈર્થી પમાયપ્રસંગેણું. ૧૩ તેનાહડપ્પગે, તપહિરૂ વિરૂદ્ધગમણે અ; કડતુલડમાણે, પડિક્કમ સંવછરી સર્વ. ૧૪ ચઉલ્થ અણુશ્વયંમિ, નિર્ચ પરદારગમણવિરજીઓ; આયરિઅમ પસન્થ, ઈર્થીપમાય પસં મેણું. ૧૫ અપરિગ્રહિઆ ઈત્તર, અણું વિવાહતિવઅણુરાગે; ચઉથવયસ્સઇઆરે, પડિમે સંવછરીમં સવં૧૬ ઈત્તા અણુવએ પંચમમ્મિ,આયરિઅમપસચૅમિ; પરિમાણપરિએએ, ઇલ્ય પમાય પસંગેણું. ૧૭ ધણધન્નખિત્તવલ્થ,રૂપસુવને આ કુવિચ-પરિમાણે; દુપએચઉપયમિ ય,પડિમે સંવછરીઅંસવ, ૧૮ ગમણસ્સ ઉ પરિમાણે,દિસાસુ ઉઅહે અતિરિપંચ વૃદ્ધિ સઇઆંતરદ્ધા, પઢમંમિ ગુણવએ નિંદે. ૧૯ મજજમિ અ સંસંમિ અ,પુ અફલે અગંધમલે અ; ઉવભાગ પરિભેગે, બીઅંમિ ગુણવએ નિંદે.૨૦ સચિત્ત પડિબધે, અપોલ દુપોલિએ ચ આહારે;
છસહિભખણયા,પડિમે સંવછરીઅંસä ૨૧ ઈંગાલી વણ સાડી, ભાડી કેડી સુવજજએ કમ્મ; વાણિજજ ચેવ દંત.લફખરસ-કેસ વિસ-વિસયં ૨૨ એવં છું જતપિલ્લણ,કમ્મ નિëછણું ચં દવદાણું; સર દહ તલાયસીસ, અસઈપસં ચ વજિજજ જા.૨૩
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
સલશ્કરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
સત્કૃગિ મુસલ જ તગ, તણું કટ્ટુ મતમૂલબેસજ; દિન્ને દવાવિએ વા,પડિમે સચ્છરીએં સવ,૨૪ ન્હાવરૃણ વઋગ, વિલેણે સદ્ વ રસ ગધે; વસ્થાસણ આભરણે,પરિક્રમેસ વચ્છરીઅ સવ્વ ૨૫ કલ્પે ક!ઇએ, મેહરિ અહિગરણ ભાગઅઇઝરો; દંડ...મિ અણુકાએ, તઇઅમિ ગુણવએ નિદે ૨૬. તિવિદ્ધે દુપ્પણિહાણે, અણુવ ાણે તહા સઈ વિદ્ભણે; સામાઈઅ વિતRsકએ, પઢમે સિક્ખાએ નિદે. ૨૭. આણવણે પેસવણે, સદ્ રૂવે અ યુગ્ગલ`વે; દેસાવગાસિઅમિ, બીએ સિક્ખાવએ નિર્દે. ૨૮. સંથારૂચ્ચારવિહી, પમાય તહુ ચેવ ભાયણાભાએ; પેાસહવિદ્ધિવિવરીએ, તએ સિક્ક્ખાવએ નિ દે. ૨૯ સચિત્તે નિખિવણે, પિહિણે વવએસ મચ્છરે ચેવ; કાલાઇમદાણે, ચઉત્શે સિક્ખાવએ નિદે. સહિએસઅદુએિવુ અ,જા મે અસ્સ જએસુઅણુક પા રાગે વ દાસેણુ વ, ત નિ દે ત` ચ ગરિહામિ, ૩૧, સાહુસુ સવિભાગે, ન કએ તવ ચરણકરણજીોસ; સંતે ફાસુ એ દાણે, તં નિદે તં ચ ગરિહામિ. ૩૨, હિલે એ પરલે એ જીવિએ મરણે અ આસ સપઆગે; પાંચવિડા અઇઆરેા, મા મજઝ હુજજ મરણ તે.૩૩ કાએણુ કાઇઅસ્સ, ડેિને વાઈઅસ્સ વાયાએ; મણુસા માણસિઅલ્સ, સમ્વસ વયાઈઆરસ, ૩૪
૩૦
૪૧૧
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
૪૧૨
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર વંદણ વય સિખા-ગાસુ-સન્ના કસાય દંડસુ ગુનીસુ અ સમિઈસુ અને આઈઆરે અતં નિંદે કપ સન્મદિક્ટ્રિ , જીવિ હુ પાવ સમાયરે કિ ચિ; આપે સિ હોઈ બંધ જેણુ ને નિદ્ધધર્સ કુણઈ ૩૬ તંપિ હું સપડિમણું, સપરિ આવં સઉત્તરગુણે ચ; ખિધંઉવસામે,વાહિ-વસિખિઓ વિજજો.૩૭ જહા વિસં યુગચં, મંત મૂલ વિસારા; વિજજ હણંતિ મતહિં, તે તું હવઈ નિવિસં.૩૮ એવં અઠવિહં કર્મ, રાગદાસસમજિજઅં; આલેતો અ નિંદ,ખિપ હણઈ સુસાવએ.૩૯ યપાવિ મણ આલેઈઅ નિંદિ ગુરૂસગાસે; હાઈ અઈરેગલહુએ, હરિએ ભરૂવ ભારવહા.૪૦ આવસ્સએણ એણુ,સાવ જઇવિ બહુર હાઈ; દુકખાણમંતકિરિઍ, કાહી અચિરણ કાલેણુ. ૪૧ આલાઅણુ બહુવિહા,ચ સંભરિઆ પડિકમણકાલે; મૂલગુણ ઉત્તરગુણે, તે નિંદે તં ચ ગરિહામિ. ૪૨ તસ્ય ધમ્મક્સ કેવલ પન્નત્તસ્મ, અભુમિઆરાહણુએ, વિરઓમિ વિરોહણુએ, તિવિહેણ પિડિત, વંદામિ જિણે ચઉવીસં. ૪૩ જાવંતિ ચેઈઆઈ,ઉદ્દે આ અહે આ તિરિઅલોએ આ સવાઈ તાઈ વંદે, ઈહિ સંતે તલ્થ સંતાઈ. ૪૪
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
જાવત કેવિ સાહ, ભરહેરયમહાવિદેહે અ; સન્થેસિ તેસિ પણએ,તિવિહેણ વિદ ડવિરચાણુ.૪૫ ચિરસ યિપાનપણાસીઇ,ભવસયસહસ્ય મહણીએ; ચઉવીસજિણ વિણિગ્ગયકહાઇ, વાલ તુ મે દિઅહા.૪૬ અમ સ્લમરિહંતો,સિદ્ધા સાહુ સુઅ ચ ધર્મો અ; સમ્મદ્દિકી દેવા, દિંતુ સમાહિ` ચ હિ... ચ. ૪૭ પડિસિદ્ધાણુ કરણ, કિચ્ચામકરણે પડિમણું; અસદૃણે અ તહા, વિવરીય પરૂવણાએ અ. ૪૮ ખાસ સવ્વે, સબ્વે જીવા મહુ મે; મિત્તી મે સબ્વભૂએસ, વેર નજરું ન કૈપ્યુ. ૪૯ એમટુ આલાઇ,નિ દિઅગરહિઅદુગચ્છ સમ્મ; નિવિહેણ પદ્ધિતા, વદામિ જિણે ચર્ણવીસ, ૫૦
457-
કરે મ તે ! સામાયિ, સાવજજ નગ પચ ફૂમિ, જાવ નિયમ પજન્તુવાસામિ,દુવિહં તિવિ રણ, મણ, નાયાએ, કાએણુ, ન કરેમિ, ન કાર ખિ, તસ્સ ભુતે! ક્રિયામિ, નિદામિ, ગહિમ, અપાણ વાસિરામિ
૪૧૩
દચ્છામિ હામિકાઉસ્સગ્ગ તે એ સવચ્છીએ આરે, કુઆ, કાઇ, વાઇ, માણસિએ, ઉસ્મુત્તો, મન્ગેા, અકપ્પા,અકરણિજતે,દુજઝાએ,
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
દુ॰િચિ તિએ,અણુાયારે,અણિચ્છિઅવ્વા, અસા વગપાઉગ્ગા, નાણે, દસણે, ચરિત્તચરિત્ત, સુએ, સામાએ, તિહુઁ ગુત્તીણ, ચણ્ડ,કસાયાણુ,પાંચહું મણુયાણુ, તિષ્ડ ગુણવ્યાણુ, ચહ સિફખાવયાણું, ખરસવિહસ્સ સાવધઅસ્સ, જ ખડિય્સ, જ વિરાહિએ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ,
તસ્સ ઉત્તરી કરણેણં, પાયચ્છિત્તકરણ, સિા હીકરણેણં, વિસલીકરણેણ પાવાણ કમ્માણ નિગ્માચણાએ; હામિ કાઉસ્સગ્ગ . ૧.
અન્નત્ય ઊઁસસિએણું, નીસસિએણુ,ખાસિએણુ, છીએણુ, જભાઇએણુ, ઉડુએણુ, વાયનિસગ્ગ, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ,1.હુમહિ અંગસ ચાલેહિ, હુમેહિં ખેલસ ચાલે હૈ,સુહુમહિ દિસિ ચાલેહિ ર એવમાઇએદ્ધિ આગારેહિ,અભગૈા અવિાહિએ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા, ૩ જાવ અરિહંતાણુ ભગવ’તાણુ, નમુક્કારે ન પારેમિ,૪. તાવ કાય દાણે, માણેણ, ઝાણેણં, અપ્પાણ વાસિરામિ. ૫
પછી ચાલીસ લેગસનો, “ ચંદ્દેસુ નિમ્મલયરા '' સુધીતો તથા ઉપર એક નવકારને અથવા એકસેાસાડ નવકારના કાઉસગ્ગ કરવા તે પારીને પ્રગટ લેગસ કહેવા લાગસ ઉજજોઅગરે, ધમ્મતિત્શયરે જિણે; અરિહંતે કિત્તસ્સિ, ચવીસંપિ કૈવલી.
q..
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૫
સંવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ ઉસભામજિ ચ વંદે, સંભવમ મભિખુંદણું ચ સુમઇંચ પઉમપહં સુપાર્સ, જિણું ચ ચંદuહં વદે, ૨ સુવિહિં ચ પુફદંતં સીઅલ સિજજસ વાસુપુજજ ચ વિમલમણુત ચ જિર્ણ ધર્મો સંતિં ચ વંદામિ.૩. કુંથુ અર ચ મહ્નિ, વદે મુણિસુવય નમિજણું ચ; વંદામિ રિડનેમિ, પાસં તહ વક્રમાણુ ચ. ૪ એવંમએ અભિથુઆ,વિહુયરયમલા પહાણજરમરણું ચઉવી સંપિ જિણવર, તિસ્થયરા મે પસીયતુ. ૫ કિત્તિય,ચંદિય,મહિયા, જે એ લેગસ્સઉત્તમ સિદ્ધા. આરૂ બોહિલાભં, સમાહિ-વરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચંદે નિમ્નલિયરા, આઈએએસુ અહિયં પયાસયરા; સાગર ગભીર, સિદ્ધિ સિદ્ધિ મમ દિસંતુ, ૭. પછી મુહપત્તિ પોહવા અને વાંદણ બે દેવાં.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જાવણિજજાએ નિસહિઆએ અણુજાણહ, મે મિઉમ્મહં નિશીહિ; અહા-કાર્ય-કાય-સંપાસ, ખમણિજજો બે કિલામ, અકિલતાણું રહસુભેણ ભે! સંવચ્છરો વધતો જતા ભે! જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણા સંવછરીઅ વઇમં, આવર્સિઆએ, પતિ
મામિ ખમાસમણાણું સંવછરીઆએ, આસચણાએ, તિરસન્નયારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ,
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૬
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર મદુષ્ઠાએ, વયસ્કાએ, કાયદષ્ઠાએ, કેહાએ, માણાએ, માયા, લેભાએ,સવકાઆિએ સત્વમિ છાયારાએ, સવધામણાએ, આસાચએ, જે મે અઈયારે કઓ, તસ્સ ખમાસમણા: પડિ. મામિ, નિદાપિ ગરિહામિ,અખાણ વોસિરામિ.૭
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીઆિએ અણજાણહ, મે મિઉગહું નિહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સફા, ખમણિજજે બે કિલામે, અપકિલતાણું બહુમુભેણ ! સંવછરેવઈ તે જરા : વણિજજ ચ ભે!ખામેમિ ખમાસમાં! સંવછરી વઇમં, પડિમામિ ખમાસમણું સંવછરીઆએ, આસાચણાએ, તિરસન્નયારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મણુદુડાએ, વયદુષ્ઠાએ, કાયદુડાએ, કહાએ, માણએ. માયાએ, લેભાએ, સગ્નકાલિએ, સવમિ છેવયારાએ, અવધમ્માઇક્રમણએ, આસાયણએ, જે મે અમારા કા, તસ્ય ખમાસમણ પરિમિનિદામિ, ગરિહામિ, અખાણ સિરામિ.
ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! સમાપ્ત ખામ Pણે અસુડિએહું અભિંતર સંવછરી ખામેઉં? ઈચછે, ખામેમિ સંવછરી બારમાસાણ,
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
વીસ પકખાણું ત્રણસાઠ રાઈ દિવસાણું. જકિંચિ અપત્તિ, પરિપત્તિ,ભત્તિ પણે વિષ્ણુએ વાવ, આલાવે, સંલાવે, વિચાર, સમાસને અંતરે– ભાસાએ, વરિભાસાએ, જ કિ ચિ મઝ વિણપરિહીણું સુહુમ વા બાયર વા, તુoભે જાણહ, અહં ને જાણામિ, તસ્સ મિ છતાં દુગ્ડ'.
ઈછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસીહિ એ મ0એણે વદાસ છાકારેણ સંદિસહ ભગવન સંવછરી ખાણું ખાણું ? ઇછે.
કહી ચાર ખમણ ખામવા, તે આ રીતે ઈચ્છામિ ખમાસમણો ! વંદિઉં જાવણિજાએ નિસોહિએ મQએણુ વંદામિ.
નમે આરિહંતાણું ૧, નમે સિદ્ધાણં ૨. નમે આયરિણું ૩. મે વજઝાયાણું ૪. નમો લોએ સવસાણું પ, એસો પંચ નમુક્કારે ૬. સવપાવપણાસણ ૭. મંગલાણં ચ સર્વેસિં ૮. પઢમં હવઈ મંગલં ૮. સિરસા મણસા મ0એણુ વંદામિ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણો : વદિ જાણિજજાએ
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
નિસીહિઆએ મર્ત્યએણ વંદામિ,
નમે! અરિહંતાણં, નમા સિદ્ધાણું, નમે આયરિયાણુ, નમો ઉવજ્ઝાયાણું, નમા લેાએ સવ્વસા હૂણ, એસે પાંચ નમુક્કાર, સવ્વપાવપણાસણા,. માંગલાણુ ચ સન્વેસિં, પહેમ હુઇ મ ંગલ સિરસા અણુસા મર્ત્યએણુ વદામિ.
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વંદિઉં નવણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વ’દામિ.
નમેા અરિહ ંતાણુ, નમે સિદ્ધાણુ નમે, આયરિયાણુ, નમા ઉવજઝાયાણં, તમે લાએ સવ્વસાહૂણ, એસેા પોંચ નમુક્કારા, સવ્વપાવપણાસણા, મંગલાણં ચ સન્વેસિ, પહેમ હવઈ મંગલ, તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડં.
૪.ઇચ્છામિ ખમાસમણા' વદિ જાવણિજજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વદામિ.
તમેા અરિહ ંતાણુ,નમા સિદ્ધાણું,નમે આયરિયાણ નમા ઉવજઝાયાણં,નમા લાએ સવ્વસાહૂણ,એસાપ ચ નમુક્કારા,સવપાવપ્પણાસણા,માંગલાણુ ચ સસિ પઢમં હવઇ મંગલ,સિરસા મણસા મર્ત્યએણવ દામિઇ ચ્છામાઅણુ ફ્રેંસ વચ્છરીઅસમ્મત્ત દેવસિય ભણામિ
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
પછી વાંદણાં બે દેવાં. ઈછામિ ખમાસમણ ! વદિઉં જાવણિજજાએ નિસહિઆએ અણુજાણહ મે મિઉગ્ગહું નિશીહિ, અહા-કાય-કાયસંફાસં, ખમણિજો બે કિલામે, અકિલતાણ બહુસુભેણા દિવસો વઈર્ષાતો? જના ભે ! જવણિજજ ચ ભે ! ખામેમિ ખમાસમણા! દેવસિ વઈક્કમ, આવસ્સિઆએ, પડિમામિ, ખમાસમણાણું દેવસિઆએ આસાચણાએ તિરસન્નયારાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, મદુડ઼ાઓ, યદુન્ડાએ, કાયદુન્ડાએ, કેહાએ,
પણુએ, માયાએ, લોભાએ,સવકાલિઆએ, સવ્વમિછવયારાએ, સાવધસ્માઇક્રમણએ, આસાયણએ.જે મે અઈયારે કઓ, તસ્સ ખમાસમણ પડિ– ક્રમામિ,નિંદામિ, ગરિહામિ, અખાણું વોસિરામિ.૭
ઇચ્છામિ ખમાસમણે! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિશીહિઆએ અણજાણહ, મે મિઉમ્મહ નિસીહિ, અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિજો બે કિલામે, અકિલતાણું બહુ સુણુ ભે! દિવસે વઈ તે? જનાબે જવણિજજ ચ ભે! ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિ વઈક્રસ્મ પડિમામિ ખમાસમણુણું દેવસિઆએ,આસાયણએ,તિત્તીસગ્નયાએ,જકિંચિ
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
મિચ્છાએ, મણદાએ, વયએ. કાયદડાએ, કાહાએ, માણાએ, માયા, લેભાએ સવકલિ– સએ,સાિવસારાએ, વધમાં કમણએ, આસાયએ, જે મે મારા કા, તસ ખમાસણા, ! પડિકમામિ, નિંદામિ, ગરિવામિ, અપાયું વોસિરામિ. ૧
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવદ્ ! અમભુમિમિ અભિંતર દેવસિ, ખામેરૂં ? ઈચ્છ, ખામેમિ દેવસિ. કિંચિ અપત્તિ, પરંપત્તિ, ભજે, પણે,વિણ,વેયાવચ્ચે,આલાવેસંલા, ઉચાગે, સમાસ, અંતરભાસાએ, ઉવરિભાસાએ, જકિસિ જઝ વિય-પરિહીણું સહમ વા ય વાતુભે જાણહ, અહં ન જામિ, સ્સ મિમિ દુક.
ઈછામિ ખમાસમણે ! વંદિઉં જાજા નિસાહિએ અણજાણુ મે અિરિહું નિરીતિ, અહો-કાર્ય-કાચ-સંફા, ખમણિ જે રજાને અપકિલતાણું અણુ એ દિવસે વઈને? જત્તા ! જવણિજજ ય લે ! ખમેનિ, ખા– સમદેવસિવ મમ આ સ્ટિઆ એ, પતિમામિ ખમાસમણાણું દેવસિઆએ સાયણ તિત્તીસગ્નયાએ, જ કિ ચિ મિચ્છાએ મણક્કાઓ,
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વચ્છરી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહ
૪૨૧
વયંદુડાએ,કાયદુડાએ,કાહાએ,માણાએ, માયાએ, લેખા, સવકાલિએ, સમિાવયારાએ, સમ્વધનાઇક્રમણાએ, આસાયણાએ જે મે આઇ કએ, તસ ખમાસમણે ! પરિક્રમામિ, ને દામિ. ગરિહામિ, અપ્પાણ વાસિરામિ,
ઇચ્છામિ ખમાસમણે ! વદિ નવણિજજાએ નિસીદુિઆએ અણુજા મૈં મગ્ન નિસીહિ, અટ્ઠા-કાય-કાય-સફાસ', ખમણિજો બે કિલાને, અકિલ તાણ મહુસુભેણ બે ! દિવસે વઇ. તે ? જત્તા ભે ! જણિજ ચ ભે ! ખામેમિ ખમાસમણ ! દેવસિઅ વક્કમ, પરિક્રમામિ ખમાસાણું દે વાસિ આ એ આ સા ય ણા એ તિત્તીસક્ષયરાએ, જકિચિ મિચ્છાએ, મઙ્ગ"ડાએ, યદુક્કડાએ, કાયદુડાએ, કા હા એ, માણાએ, માયાએ, લાભાએ,સકાલિએ,સગ્મિન્હેવયારાએ,સધમ્મા ક્રમાએ,આસાયણોએ, તે મે અઇયારેા કએ,તસ્સ ખમાસમણી ! પિડેમાપ્તિ, ન દાતિ,ગરિતામિ,અપાણ વાસિરામિ,૭
પછી ઉભા થઈને, અથવા એસીને બે હાથ જોડીને. આયરિઅ ઉવજઝાએ,સીસે સાહશ્મિએ કુલગણે ; જે મે કંઈ કસાયા; સબ્વે તિવિહેણ ખામેસિ.૧.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સવન્સ સમણુસંધમ્સ, ભગવઓ અંજલિ કરિઆ સીસે; સવં ખમાવઈત્તા, ખમામિ સવલ્સ અહ. યંપિ ૨. સટ્વસ્ટ, જીવાસિમ્સ, ભાવ ક્રમનિહિએ નિઅચિત્તો, સવં ખમાવઇત્તા, ખમામિ સવમ્સ અહયંપિ ૩.
કરેમિ ભંતે! સામાઈયે, સાવ જજ જગપશ્ચખામિ,જાવ નિયમ પજજુવાસામિ, દુવિહ,તિવિહેણું, મણેલું, વાયાએ, કાણું, ન કરેમિ, ન કારમિ, તસ્મ ભંતે ! પડિમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિ, અપાણે વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ ઠમિ કાઉસ્સગ્ગ. જે મે દેવસિઓ અઈઆરો, ક, કાઈએ, વાઈઓ, માણસિઓ, ઉસુત્ત, ઉમ્મો , અક, અરણિજજે, દુજઝાઆ, દુશ્વિચિતિઓ, અણીયારા, અણિછિઅશ્વો, અસાવગપાઉો,નાણે, દસણ,ચરિત્તાચરિત્તે, સુએ, સામાઇએ,
તિહં ગુત્તીર્ણ, ચણિહંકસાયાણું, પંચહમણુવ્રયાણું,તિહં ગુણવ્રયાણું,ચહિં સિફખાવયાણું, બારસવિહસ્સ સાવગધમ્મન્સ, જ ખંડિઅં, જે વિરાહિઅં તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કે
તસ્ય ઉત્તરીકરણેણં, પાયછિત્તકરણેણું. વિસોહી કરગણું; વિસલીકરણેણું; પાવાણું કમ્પાર્ણ નિષ્યા
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ’વચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસ
ચણ્ણાએ, ડામિ કાઉસ્સગ્ગ, ૧.
અન્નત્ય ઊસસિએણું, નીસસિએણ, ખાસિએણુ, છીએણ, જ ભાઈ એણું. ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ.1.સુદ્ધમેહિ અંગસ ચાલેહિ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિસિ ચાલેહિ ૨. એવમાઇઐહિં આગારેહિ,અભગૈા અવિરાહિએ, હુ મે કાઉસ્સગ્ગા, ૩ જાવ અરિહંતાણં ભગવ’તાણુ નમુક્કારેણુ ન પારેમિð. તાવ કાય ડાણે, માણેણું, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિ, ૫.
મે લાગલ્સ અથવા આઠ નવકારના કાઉસ્સગ્ગ કરવા તે પાર્યાં પછી પ્રગટ લેગસ્સ કહેવા. તે નીચે પ્રમાણે
૪૨૩
૧
૨
લાગસ્સ ઉઅગરે, ધમ્મતિત્શયરે જિણે; અરિહંતે કિત્તઇસ્સ, ચવીસંપિ કૈવલી. ઉસભજિઅ ચ વદે,સ'ભવમભિણુ દણુ ચ સુમઈ ચ પઉમપહં સુપાસ, જિષ્ણુ ચ ચદૃહ' વંદે સુવિદ્ધિં ચ પુષ્પદંત,સીઅલસિજજ સવાસુપુજ્જચ વિમલમણુ ત ચ જિષ્ણુ, ધમ્મ સતિ ચ વ દામિ. ૩ કુથુ અરં ચ મલ્લિ,વ દે મુસુિવ્ય નમિજિણ ચ; વદ્યામિ રિ‰નેમિ પાસ' તહુ વન્દ્વમાણુ ચ. એવ મએ અભિધુઆ,વિહુયરયમલા પહીગુજરમરણા ચઉવીસપિ જિણવરા, તિત્ફયરા મે પસીયતુ.
૪
પ
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૪
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
કિત્તિય, ક્રિય, મહિયા, જે એ લેગા ઉત્તમાં સિદ્ધા; આરૂગ્ગ એહિલાભ, સમાહિ૨મુત્તમ હિંદુ ૬. ચંદેમુ નિમ્મલયરા, આઇએસ અહિંય પચાસયરાં; સાગરવરગભીરા, સિંદ્ધા સિમમ દસ તુ ૭.
સન્નàાએ અહિ તચે આણુ કરેમિ ફાઉ સગ્ગ ૧. વંદન્નત્તિઆએ, પુઅણુવત્તિઆએ, સક્કારવૃત્તિઆએ,સન્માવત્તિઆએ,બેહિલાભવત્તિઆએ, નિરૂવસગ્ગવત્તિઆએ, ૨. સદ્દાએ, મેહાએ, ધાઇએ, ધારણાએ, અણુપ્તેહાએ, વજ્રમાણીએ ડામિ કાઉસ્સગ્ગ, ૩.
અન્નત્ય ઊસસિઐણું, નીસસિએણ, ખાસિએણુ, છીએણુ, જ ભા એણુ, ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ. સુહુમહિ અગસ ચાલેહિં,
હુમહિ ખેલસ પલેહિ, સહુનેહિ દિસિ ચાલેહ ૬. એવમાઇએહિ માગારહિ,અભ અવિાહિએ ૪૪ મે કાઉસ્સગ્ગા, ૩ જાત્ર અરિહું તાણ ભગવ તાણું, નમુક્કાર ન પારેમિ. ૪. તાવ કાય ડાણેણં, માણુ, ઝાણેણ, અપ્પાણ વાસિરામિક 4.
એક લાગસને અથવા ચાર નવકારતા કાઉસ્સગ્ગ પારી પુખ્ વરદી કહેવુ.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૪૨૫
-
પુખરવરદીવ, ધાયઈ સંડે અ જબૂદી અ; ભરથવિદેહે, ધમ્માઈગરે નામંસામિ. ૧ તમતિમિડલવિન્દ્ર સણસ સુરગણુનરિંદમહિસ્સ; સીમરસ્ટ વંદે, પમ્ફાડિઅહજાલસ. ૨ જાઈ જરામરણસગપણુસણસ, કલ્યાણપુખલવિસાલસુહાવહસ્સ; કે દેવદાણવનદિગણશ્ચિઅસ્સ, ધમ્મક્સ સારમુવલમ્ભ કરે પમાય. ૩ સિંધે ભે પયએ ણમો જિમએ નંદી સયા સંજમે, દેવ નાગસુવન્નકિન્નરગણુસ્સભૂઅભાવચ્ચિએ; લોગો જત્ય પઓિ જગમિણું તેલુક્સચ્ચાસુરંધર્મો વક સાસએ વિજય ધમ્મુત્તર વર્ષ. ૪
સુસ્સે ભગવએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ ૧. વંદભુવત્તિઓએ પૂઅણુવત્તિઓએ, સક્કારવરિઆએ, સન્માણવત્તિ'એ, બહિલાભવત્તિઓએ, નિર્વસગવત્તિઓએ ૨. સદ્ધાએ,મેહાએ, ધીઇએ, ધારણા, અણુપેહાએ, વડુંમાણીએ ઠામિ કાઉસ્સગ્ગ ૩.
અન્નત્ય ઊસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ ૧. સુહમેહિં અંગ
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
સંચાલેહિં, સુહમેહિં ખેલસંચાલેહિ, સુહમેહિં દિસિંચાલેહિં.એવમાઇએહિં આગારેહિં અભાગે અવિવાહિઓ હજજ મે કાઉસ્સા , ૩. જાવ અરિહંતાણુ ભગવંતાણું, નમુાણ ન પારમિ ૪. તાવ કાર્ય ઠાણું, માણેણં, ઝાણું, અથાણું વોસિરામિ પ.
એક લેગસ અથવા ચાર નવકારનો કાઉસગ્ય. કો.
સિદ્ધાણં બુઠ્ઠાણું, પારગયાણું પરંપરયાણું; અગ્નમુવયાણું, નમે સયા સાવસિદ્ધાણ. ૧ જે દેવાવિ દેવો, જ દેવા પંજવી નખ સતિ; તે દેવદેવમહિઅં, સિરસા વંદે મહાવીર. ૨ ઈક્કો વિ નમુક્કારે, જિણવરવહુસ વમણુક સંસારસાગરા, તાઈ નર વ નર િવ. ૩ ઉજિજતસેલસિહ,દિકખાના નિરહિંઅ સ; તે ધમચકવ,િ અરિદૂમિ નું સામિ. ૪ ચરારિ અ૬ દસ દોય, વંદિયા જિવર ચોવીસ પરમ૬ નિઅિધ, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસ. ૫
સુવદેવચાર કરેમિ કાઉન્સ, અનન્ય ઉસિએણું, નીસિએણે ખાસિએ, છીએ, જભાઈએણું, ઉડુએણ, વસિષ્ઠ, ભમ
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિહ
લીએ, પિત્તમુચ્છાએ 1. હુમેહિ લેહિ,સુહુમહિ ખેલસ ચાલેહિ, સચાલેઢિ ૨. એમાઇએ અભગૈા અવિરાહિએ, હજ્જ મે જાવ અરિહ ંતાણં ભગવ તાણ નમુક્કારેણું ન પામિ ૪. તાવ કાય. ડાણેણ, માણેણ, ઝાણેણ, અપાણ વાસિરામિ પ.
અગસચા સુષુમેહિ દિ-િઆગાહિ કાઉસ્સગ્ગા ૨.
એક નવકરને કાઉમુર્ગી કરી પારી નીચે મુજબ થાય કહેવી. નમાડહું તસિદ્ધાચાર્ટીંપાઘ્યાયસ સાધુલ્યઃ જ્ઞાનાદિગુયુતાનાં, નિત્ય સ્વાધ્યાયસંયમરતાનાં, વિધાતુ ભુવનદેવી, શિવ સદા સર્વ સાધનામ
૪૨૭
ખત્તદેવયાએ કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,અન્નત્થ ઊસસિએણ, નિસસિએણું, ખાસિએણું, છીએ, જભાઇએણ, એણ, વાયનિસગ્ગ, લમલીએ, પિત્તપુચ્છાએ ૧. મુહુમહિ અગસગાલેહિ, સહુએહિ ખેલસ ચાલેહિ, સુહુમેહ દિ-િસચાલેહ ૨. એમાઇએદુિ આગાહિ અગ્ગા અવિરાહિએ હુજ્જ મે કાઉસ્સગે ૨. જા અરિહ તાણ ભગત'તાણું, નમુક્કારેણ ન પામ ૪. તાવ કાય ડાણ, મે, ઝાણે, પણ વાસિરામિ, ૫.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૮
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર એક નવકારનો કાઉસ્સગ કરી પાણી નીચેની થેય કહેવી.
નમેëસિદ્ધાચામાથાસર્વસાધુભ્ય ચસ્યાઃ ક્ષેત્ર સમાશ્રિત્ય, સાધુભિઃ સાધ્યતે ક્રિયા સા ક્ષેત્રદેવતા નિત્ય, ભૂયાર સુખદાયિની. ૧
નમે અરિહંતાણું ૧. નમે સિદ્ધાણું ૨. નમે આયરિયાણું ૩. નમે ઉવજઝાયાણું ૪. નમે એ સવસાહૂણં ૫. એ પંચ નમુક્કર . સવપાવપણાસણ ૭. મંગલાણં ચ સર્વેસિં ૮. પઢમં હવઈ મંગલ ૯.
પછી બેસીને છઠા આવશ્યકની મુહપત્તિ પડિલેહવી–બે. વાંદણ દેવા.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવાણિજજાએ નિસીઆિએ અણજાણહ એ મિઉગહું નિસીહિ અહો-કાર્ય-કાય-સંફાસં, ખમણિ જો ભકિલામ, અપકિલતાણું બહસુભેણ બે ! દિવસો નઈ તો ? જના ભેજવણિજજ ચાલે ! ખામેમિ ખમાસમણે દેવસિએ વાં, આવર્સીિએ પડિમામિ ખમાસમણાણું દેવસિઆએ આસાયણએ, તિત્તી. સન્નયારાએ, જકિંચિ મિશ્રાએ, મણદુક્કડાએ, વગડાએ, કાયદુડાએ, કેહાએ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ સવ્વકાલિઆએ, સવમિચ્છાવ
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૨૯
યારાએ, સવધસ્માઈક્રમણએ, આસાયણએ, જે મે અઈઆર કએ, તમ્સ ખમાસમણે ! પડિક્કમામિ, નિંદામિ, ગારિવામિ, અખાણ વોસિરામિ.
ઈચ્છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસાહિઆએ અણજાણહ મે મિઉગહું નિશીહિ, અહો-કાર્ય-કાય.સંકાસ, ખમણિજજો કિલામે, અકિલતાણું બહુગુણ ભે ! દિવસો વઈક્કો ? જતા બે : વણિજજ ચ ભે ! ખામેમિ ખમાસમ ! દેવસિ વઈમ્મ, પડિમામિ ખમાસમણુણે દેવ સિ ચા એ આ સા ય શું એ તિરસનયરાએ, જકિંચિ મિચ્છાએ, અણદુડાએ, યદુડાએ, કાયદુષ્ઠાએ, કે હા એ, માણાએ, માયાએ, લેભાએ સવકાલિઆએ સવમિચ્છયારાએ,સરવધસ્માઈક્રમણએ,આસાણાએ, જે મે આઇઆર કઓ તસ્સ ખમાસમણો:પડિકમામિ, નિંદામિ, ગરિહામિઅખાણ વોસિરામિ.
ઈછાકારેણ સંદિસહ ભગવન ! સામાયિક, ચઉવિસે, વદનક, પડિમણું, કાઉસ્સગ, પચ્ચખાણ કર્યું છે ?
એ રીતે છ આવશ્યક સંભારવાં. (પછી)
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૦
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ઈચ્છામે અણસ”િ, “નમે ખમાસમણું" ને કહું સિદ્ધાચોપાધ્યાય સર્વસાધુ સભ્ય પછી પુરુષ ને Sતુ વદ્ધાનાય કહેવું.
મેડનું દ્ધાનાય, મારા કર્મણા; જાવાસમેક્ષા, પરક્ષા કરંથિનાં, ૧ ચેષાં દેવ રવિદરાન્ય, ન્યાયક્રકમલાવલિ દુધવા;
દૌરિતિ સંગત પ્રશસ્ય, કથિત સંતુ શિવાય તે જિનેદ્રાર ૨. કપામતા પાદિંતજનિતિ, કરેાતિ એ જેનમુખાબદાગત; સશુક્રમાદભવવૃષ્ટિસરિભો, દબાતુ તુષ્ટિ મચિ વિસ્તરા ગિર. ૩. પછી નમુક્ષુણું કહેવું.
નમુસ્કુર્ણ અરિહંતાણું, ભગવંતાણું ૧. આગરાણું, થિયરાણું સાંસંબુદ્વાણું, ૨. પુસુમાણું, પુરિસસીહાણું યુરિવર પંડરીઆણું, પુ િસવરગધહણ ૩. લગુત્તમણ, લેગિનીહા, મહિરણ, લેગડવાણું, લાગપએ મરાણું ૪. અભયદયાણું, ચખુદયાણુ, મગ્નદયાણું, સરદયાણું, ખોહિયાણું ૫. ધમ્મદયાણું, ધર્મદેસયાણું, ધમનાયગાણું, ધમસારહી , ધમરચારિતચવટ્ટીણું ૬. અપડિહયવરન! ણ દ સ ધ રા ણું, વિ એ છે કે મા શું ૭. જિણું જાવયાણ, નિનામું તારયાણુબુદ્ધાયું
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૩૧ બેચાણું, મુત્તાણું મા અગાણું ૮. સવનૂણું, સરદરિસીણ સિવમયલમરૂઅમણું તમખમવાઆ નગુણરારિત્તિ સિદ્ધિગઈનામધેય ઠાણું સંપ- માં નિણાણું જિઅભચાણું ૯, આ રકા સિદ્ધા, જે આ વિસંતિણાગ કાલે સંપ વટ્ટમાણુ, સતિવિહેણ વંદામિ. ૧૦.
ઈરછામિ ખમાસમણ ! વંદિઉં જાવણિજજાએ નિસ આ મર્થીએણુ વંદામિ.ઇચ્છાકારેણ સંદિસહુ ભગવન! સ્તવન ભણુ? ઈચ્છ.
નમે ડહંતુસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસ સાધુભ્યઃ કહીને “અજિતશાંતિ” નું સ્તવન કહેવું.
અજિતશાંતિ સ્તવન અજિઆં અિસવભર્યા, રતિ ચ પસંતસિ ક ગ ય પા બં; જયગુરૂ સં તિ ગુ ણ કરે, દોવિ જિવને પણિવયામિ ૧. [ગાહા] વવગય મંગુલભાવે; તેહ વિ ઉ લ ત વ નિ ન્મ લ સ હા વે નિરૂવમ મહાભાવે, થોસામિ સુદિબ્બા ૨. [માહિ] સવદુખપસંવર્ણ, સશ્વપાવપસંતીણ સયા અજિ ય સંતી , નમે અજિઅસંતણ ૩. [સિલો] અજિઅજિણસુહવ
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ત્તણું, તવ પુરિસુત્તમનામ િત્તણું; તહય ધિઈમઈ
પવત્તણું, તવય જિગુત્તમસંતિકિરણું ૪. ભાગહિઆ કિરિઆવિહિસચિઅકસ્મકિલેસ વિમુક ખયર, અજિઍ નિશ્ચિમં ચ ગણેહિ મહામણિસિક્રિય અજિઅસ્સ ય સંતિમહામુણિણાવિ અ સંતિક, સયાં મમ નિવુકારણય ચ નમસણય ૫ આલિંગણય. પુરિસા જઇ દુખવારણું, જઈ અ વિમગહ સુકખકારણું અજિસં સંતિ ચ ભાવ, અભયકરે સરણું પર્વજજહા ૬. માહિઆ. અરઇરઈતિમિરવિરહિઅમુવરયજમરણું.સુરઅસુરગરૂલસુયગવઈપિયયપણિવઅં; અજિઅહેમવિ અ સુનયન નિમિભયકર, સરણમુવસરિઅભુવિદિવિજમહિઅં સયયમુવણમે ૭. સંગર્યા. તં ચ જિતમમુત્તમનિત્તમસત્તધરં, અજવમવનંતિવિમુત્તિસમાહિનિહિં; સંતિકર પણમામિ દમૃત્તમતિસ્થયર, સંતિમુણી મમ સંતિસમાહિ-વર દિસ૩િ ૮. સોવાય. સાવસ્થિપુરવર્થિવ ચ વરહરિશ્ચમ થયષસત્ય-વિલ્વિન્નર્સ થિય થિસરિચ્છવ છે,મયગલલીલાયમાણુવરગંધહથિપત્થાણુપસ્થિય, સંથવારિહં, હથિ હ થ બા હું પં ત ક ગ રૂ . ગનિ રૂ વ હય-પિંજ ૨ પવર–લ ક ખ મ વ ચિ યસોમચારૂરૂવં, સુ ઈસુ હ મ ણા ભિ રામ પરમ
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
૪૩૩
રમણિજવરદેવદુ દુહિનિનાયમહુરયરસુગિર ૯. વટ્ટુએ. અજિઅ જિઆરિગણ, જિઅસભ્યભય ભવે હરિ; પણમામિ અહ પય, પાવ પમે મે ભયવ ૧૦. રાસાલુ. યુગ્મ. કુરુજવયહ ત્થિણાઉરનરીસરે પઢમ', તએ મહાચક્રવટ્ટિભાએ, મહુપભાવે, જે ખાવત્તરિ-પુરવર-સહસ્ય-વરનગર -નિગ -જણવયવઈ,અત્તિસારાયવરસહસ્સાણુયાય ભગ્ગા, ચઉદસવરરચણ્—નવમહાનિહિ—ચઉદ્સહસ્ય-પવરજીવઇણુ સુદરવઇ,ચુલસીહયગયરહસયસહસ સામી, છન્નવઇગામડેાડીસામી, આસી જો ભાર હું. મિ. ભ ય વ ૧૧. વેઆ. તં સતિ સતિકર, સતિણ્ સવભયા, સતિ થ્રુમિ જિષ્ણુ, સતિ વિદે મે ૧૨, રાસાન દિઐય. ખાગવિદેઢુનરીસર નરવસહા, મુવિસહા, નવસારવ્યસસિસકલાણુ ત્રિગયતમા વિહુઅરયા; અજિઉત્તમ તેઅગુણેહિં મહામુણિઅમિઅબલા વિઠ્ઠલ ફુલા, પણમામિ તે ભવભયસૂરણ જગસરા મમ સરણ ૧૩. ચિત્તલેહા. દેવદાવિંદ દસૂરવ૬}‰જિ}-પરમ-લદેવ ધ તરૂપપટ્ટÅયસુદ્ધનિષ્ઠ ધ = લ; 'તપતિસ ંતિસત્તિકિત્તિમુત્તિવ્રુત્તિગુત્તિપવર, દિત્તતે વદ ધેઅ સવલાઅ—ભાવિઅપભાવ ગ્રે પઈસમે સમાહિ· ૧૪. નારાય.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪ ૩૪
શ્રી પંચ પ્રતિકમણ સૂત્ર વિમલસસિકલારે સામ, વિતિએ સૂરકરાઈઅ-- તેઅં; તિસવગણાઈ રૂ ધરણિધરપવાઈરેએ સાર ૧પ. [ કુસુમલસા] સત્ત જ સયા અજિ, સારીરે એ લે અજિ; સ જમે અ અજિં, એસ શુમિ જિનું અજિ ૬. [ભૂઅગપરિરિ ગિઅં] સમગુણહિં પાવઈ ને તે નવસરચસસી, તેઅહિં પાવઈન તું નવસરગરવી; રૂવમુહિં પાવઈ ન તં તિઅસગણવઇ, સારહિં પાવ ન ત ધરણિધરવઇ ૧૭. [ બિજિજઅય] તિસ્થાપવાં, તમરયરહિઅં ધીરજણથઅચિવ અં, ચુ અકલિકલુસં, સંતિમુહપવિત્તયં તિગરણ પય, સંતિમહં મહામુણિ સરણમુવણમે ૧૮. (લલિઅર્થ છે વિણસિરરઅંજસિરિસિગણસંયુ થિ મિ અં, વિબહાહિવધવઇનરવઈશુઅમહિમચિ બહુસો; અરૂગયસરયદિવાયરસ મહિના સપ ભ વસા, ગયણું ગણ વિ ચ ર ણસ મુ ઈ - ચારણવંદિ સિરસા ૧૯. (કિ સ લ ય મા લા) અસુરગરૂલ પરિવંદિ, કિન્નરાગમસિએ; દેવકેડિસયસંયુઅ, સ મ ણ સંઘ પ રિ વે દિ ૨૦. (સુકું) અભય અણહં, અરય અરૂયં; અજિએ અજિઅં, પય પણુમે ૨૧. (વિજજીવિલાસિએ) આગયા વરવિભાણદિશ્વકણગરહતુરચયહકારસહિ
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવચ્છરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ
હુલિ`, સસ ભમે અરણખુભિઅલુલિઅચલ—કુંડ લગ—તિરીડસાહત-મઉલિમાલા ૨૨. વે. જ સુરસધા, સાસુરસંધા વેરવિઉત્તા અત્તિસુન્નુત્તા, આચરભૂસિઅસ ભમપિ'ડિઅ,સુડુસુવિહિંઅસવ અલેાધા, ઉત્તમક ચણુરચણપરૂવિઅ. ભાસુરભૂસભાસુરિઅગા, ગાયસમાયભત્તિવસાગય પંજલિ પેસિયસીસણામા ૨૩, રચમાલા. દેઊણ થાઊણુ તે જિ, તિગુણમેવ ય પુણા પચાહિણ; પણમિત્રણ ય જિણ સુરાપુરા, પદ સભવણાઇ તા ગયા ૨૪. ખિત્તયં, તં મહામુણિમRsપિ ૫ જલિ.રાગદેાસભયમાહવજ્જિઞ';દેવદાવર ઃવત્તિ, સંતિમુત્તમં મહાતવ નમે ૨૫, ખિત્તય, અમર તરવિઆણિઆહિં, લલિઅહંસવહુગામિ ણિઆહિ; પીણુસાથિણસાલિણિઆહિ, સકલકુ ન લ ઇ લ લેા અ ણિ આ હિં· ૨૬, દીવય.... પી – નિર તરણભરવિણમિયગાયલઆહિ· મ ણિક ચણુ૫સિટિલમેહલાહિઅસાણિતડાહિ, વરખ ખિણિને સતિલચવલયવિભૂસણિઆહિ, રઇકરચઉરહરસું દરદ સણિઆહિ. ૨૭. ચિત્ત ક્ખરા. દેવસુ હું પાયવ દિઆહુિંવદિઆ ય જસ્સ તે સુવિમા કમા, અપણા નિડાલએહિ, મડણાહૃષ્ણ પગારઐહિ કેહિ કહિ...વિ અવગતિલયપત્ત
૪૩૫
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
લેહનામઐહિ ચિલ્લએહિ સગય ગયા િભક્ત્તિસ`નિવિદ્રવ દાગયાહિ હુતિ તે વંદિઆ પુર્ણા પુણા ૨૮. (નારાયએ) તમહુ' જિચંદ, અજિમ જિઅમેહ, યસવ્વકિલેસ, પયએ પણ મા મિ ૨૯. ( નં દિ અ ય) થુઅવદિઅયસ્સા, રિસિગણુદેવગણેહિં, તે દેવવહિ પયએ પણમિઅસા. જર્સી જગુત્તમસાસયસ્સા, ભત્તિવસાગયપિ ડિ યાહિ; દેવવરચ્છરસા બહુઆહિ, સુરવરરઇગુણ પંડિઅહિ ૩૦. (ભાસુરય) વસસદ્ભુત તિતાલમેલિએ તિક્ષ્ણરાભિરામસમીસએ કએ અ, ઇસ મા ણે અ સુદ્ધ્સજંગીઅપાયજાલય ટાહિં, વલયમેહલાકલાવનેઉરાભિરામસમીસએ કએ અ, દૈવનÊિઆહિ હાવભાવવિભૂમ પગારઐહિ, નચ્ચિઉણુ અગહારઐહિં, વંદિઆ ય જર્સી તે કુત્રિમા કમા, તય' તિલાયસન્વસત્તસ તિકારચ પસતસવ્ પાવદાસમેસ, નમામિ સ`તિમુત્તમં જિષ્ણુ ૩૧. (ના રા ય એ ) છત્તચામરપાગજીવજવમઆિ, ઝયવરમગરતુરયસિરિવચ્છસુલ છણા; દીવસમુદ્રમ દુઃરઢિસાગયસાહિ, સત્થિઅવસહ સીહરહચવર - કિયા ૩૨. (લલિઅયં) સ હા વ લ ી સમપ્પઇટ્ટા, અદાસદુઢ્ઢા ગુણૈહિ જિĚ; પસાયસિદ્ના તવેણ પુ, સીરિહિ ઇટ્ટા, રિસીહિ ા. ૩૩. (વાણુવાસિયા)
૪૩૬
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૩૭
તે તવેણ ધુઅશ્વપાવયા સાવલેઅહિઅમૂલપાવયા સંથયા અજિઅસંતિપાયયા, હુંતુ મે સિવસુહાણ દયા ૩૪. (અપરાંતિકા) એવં તવબલવિઉલ, યુએ મએ અજિઅસંતિજિણજુઅલ; વવયક—યમલ, ગઈ ગયં સાસય વિઉલ ૩૫. (ગાથા) તે બહુગુણપસાય મુકુખસુહેણ પરમેણ અવિસાયં; નાસઉ મે વિસાય, કુઉ આ પરિસાવિ અપાય ૩૬. (ગાહા) તે માએઉ અ નંદિ, પાઉ આ નંદિસેણમભિનંદિ પરિસાવિ ય સુહનંદિ, મમ ય. દિ સ ઉ સં જ મે ને દિં ૩૭. (ગાથા) પખિ અ. ચાઉમાસિઅ, સંવછરીએ અવસ્ય ભણિઅો. સેઅ સહિં, ઉવસગ્ગનિવારણે એસ ૩૮. જે પઢઈ જે અનિસુણઈ ઉભો કાલષિ અજિઆ સતિયંન હુ હુંતિ તસ્સ રાગા, પુષુપન્ના વિનાસંતિ ૩૯. જઈ ઇચ્છહ પરમપર્યા, અહવા. કિત્તિ સુવિOડ ભુવણે; તા તેલુકકુક્કરણે, જિણ વયણે આયરે કુણહ. ૪૦
વરકનકશખવિમ, મરકતઘનસન્નિભં વિગતમેહ; સપ્તતિશત જિનાનાં, સર્વ મ ર પ જિત વ દે ૧
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૮
શ્રી પંચ પ્રતિકેમ સૂબ ભગવાનë, આચાર્યઉં, ઉપાધ્યાયહં, સર્વસાધુહં. એમ દરેક ખમાસમણા દીઠ દરેક ભગવાનને વાંદવા.
પછી જમણે હાથ ઉપાધિ અથવા ચરવલા ઉપર સ્થાપીને વડીલ હોય તે અડૂઢાઈજેસુ કહે
અઢાઇજજેસુ દીવસમુદેસુ, પરસસુ કન્મભૂમીસ, જાવંત કેવિ સાહ, રયહરણગુચ્છડિગહધારા, પંચમહવયધારા, અઠારસ સહસ સીલગધારા અનુયાયીરચરિત્તા,તે સવે સિરસા, માણસા, મથએ વંદામિ ૧. - ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન્! દેવસિય પાયછિન્નસિંહણથં કાઉસ્સગ્ન કરૂ ? ઈચ્છ. દેવસિય પાયછિત્તવિસાહણથં કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ. અન્નત્થ ઊંસસિએણું, નીસિએણું, ખાસિએણું, છીએણું, જભાઈએણું, ઉડુએણું, વાયનિસગેણં, ભમલીએ, પિત્તમુછાએ ૧. સુહુમેહિ અંગસંચાલેહિં, સુહુ મેહિં ખેલસંચાલેહિં, સુહમેહિ દિઠિસંચાલેહિં ૨. એવભાઈએહિં આગારેહિં અભષ્મ અવિરાહિ , હજજ મે કા ઉ સ ગ ૩. જા વ અરિહંતાણુ ભગવંતાણં નમુક્કારેણું ને પારમિ ૪. તાવ કાર્ય ઠાણેણં, મેBણું, ઝાણ, અપાયું વોસિરામિ. ૫.
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૩૯ ચાર લેગસને અથવા સોળ નવકારને કાઉન કરવે. તે ધાર્યા પછી પ્રગટ લેગસ કહેવો––
બેગલ્સ જેઅમરેધમેતિયરે જિ:અરિહેતે કિસ્સે, ચકવીસંપિકેવલી.૧.ઉસભામજિઆં ચ દે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઇંચ;ઉમપહં સુપાસે, જિર્ણ ચ ચંદપહં વંદે ૨. સુવિહિં ચ પુષ્કૃદંત, સીઅલસિજજસ વાસુપૂજજચ; વિમલમણુત ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ વંદામિ ૩. કુંથું અરં ચ મહિલ, વંદે મુણિસુવર્ય નમિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિનેમિં પાસ તહ વદ્ધમાણું ચ. ૪. એવું મએ અભિઆ, વિહુયરયમલા પહાણ જમણા; ચવીસંહિ જિણવરા, તિસ્થયરા મે પસીયતુ ૫ કિતિય વંદિય,મહિયાજે એ લેગસઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણહિલાબં, સમાવિરમુત્તમ દિંતુ ૬. ચંદે, નિલયર,આઇચ્ચે અહિયં પયાસયરા; સાગરવરગંભીર, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ ૭.
પછી નીચે બેસીને— ઇચ્છામિ ખમાસમણા : વંદિઉં જાણિજજાએ નિશીહિમસ્થણ વંદામિ.ડછાકારેણ સંદિસહ ભગવન : સજઝાય સંદિસાહું ? ઇચ્છ. અછામિ ખમાસમણે!વંદેઉં જાણિજજાએ નિસ
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४०
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર હિઆએ મથએ વંદામિ. ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સજઝાચ કરૂ ? ઈછું.
એક નવકાર ગણી સજઝાય કહેવી. તે આ રીતે - નમે અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણું, નમો આયરિયાણું, નમો ઉવજઝાયાણું, નમે એ સવસાહૂણં, એસે પંચનમાર, સવપાવપથાણે, મંગલાણં ચ સર્વેસિં, પઢમં હવાઈ મંગલ ઉવસગ્ગહર પાર્સ, પાસે વંદામિ કમ્માણમુક્ક; વિસહરવિસનિન્નાલં, મંગલકલાણઆવાસં. ૧ વિસહરકુલિંગમત, કઠે ધારેઈજે સયા મણુઓ; તસ્સ ગહ રાગમારિ, દુઠ જરા જતિ ઉવસામ. ૨ ચિકૂઉ દરે મંત, તુજઝ પણ વિ બહુકલે હાઈ; નવનિરિએ સુ વિ જીવા, પાવંતિ ન દુકખદાગર્ચા. ૩ તુહ સમ્મત્ત લશ્કે, ચિંતામણિકપપાયવભુહિએ? પાવતિ અવિધેણં, જવા અયરામ ઠાણું. ૪ અસંયુઓ મહાયસીભક્તિભરનિભરેણુહિક તા દેવ દિજજ બાહિં, ભવે ભવે પાસજિચંદ ૫ સંસાર દાવાનલદાની, સંમોહધૂલીહરણ સમીર મચારસદારાણસારસીનમામિ વીરગિરિસારધીરે
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવચ્છી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહુ
ભાવાવનામસુરદાનવમાનવેન, ચલાવિલાલકમલાવલિમાલિતાનિ; સપૂરિતાભિનતલાકસમીહિતાનિ, કુમ નમામિ જિનરાજ પદાનિ તાનિ. મેધાગાધ’ સુપપદવીનીરપૂરાભિરામ, જીવાહિ સાવિલલહેરીસ ગમાગ દેહ, ચૂલાવેલ ગુરુગમમણિસ કુલ દૂરપાર, સાર વીરાગમજલિનધિ સાદર સાધુ સેવે. ૩ આલાલાલધેલીઅહુલપરિમલાલીઢલાલાલિમાલા, ઝંકારારાવસારામલદલકમલાગારભૂમિનિવાસે છાયાસ ભારસારે વરકમલકરે તારહારાભિરામે, વાણી સદાRsદેહે ભવવિરહવર દેહ મે દેવ સારં, ૪
ન! અરિહ ંતાણું, નમા સિદ્ઘાળું, નમે આયરિયાણુ, તમે। ઉવજ્ઝાયાણું, નમા લાએ સવ્વસાહ્રણ, ઐસા પ્ ́ચનમુક્કારા, સવ્વપાવપણાસણા, મંગલાણં ચ સન્થેસિ, પઢમં હવઈ મંગલ.
૪૪૧
ઈચ્છામિ ખમાસમણેા! વદિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ સત્થએણ વંદામિ. ૧. ઇચ્છાકારેણુ સદિસહ ભગવન્ ! દુક્ષ્મŃય કમ્નક્ક્ષય નિમિત્ત કાઉસ્સગ ક` ? ઇચ્છ નિમિત્ત કરેમિ કાઉસ્સગ્ગ,
દુ:ખકખય કર્ફય
૨૯
જ્
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
અન્નત્ય ઊસિએણુ,નીસસિએણ, ખાસિણ, છાએણ,જભાઇએણુ, ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગુણ, ભમલીએ,પિત્તમુચ્છાએ.1.હુમેહિ અંગસ ચાલહિ, સુહુમેહિ ખેલસ ચાલેહિ,સુહુમેહિ દિડિંસ ચાલેહિ, ૨.એવમાઇએદ્ધિ આગારેહિ, અભગ્ગા અવિરાહુએ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા, ૩ જાવ અરિહ ંતાણુ ભગવ તાણું, નમુક્કારેણુ ન પારૈમિ. ૪. તાવ કાય દાણ, માણે, ઝાણે, અપ્પાણ વાસિરામિ. ૫.
૪૪૨
પુરા ચાર લાગસ અથવા સેાળ નકારને કાઉસ્સગ સરી, ‘ નમે સિદ્ધાચા પાઘ્યાયસ સભ્યઃ' કહું! નીચે મુજબ મોટી શાંતિ કહેવી.
ભે ભે ભવ્યાઃ શૃણુત વચન પ્રસ્તુત સવ - મેતક્, ચે યાત્રાયાં ત્રિભુવનગુરારા તા ભક્તિભાજ; તેષાં શાંતિ વતુ ભવતામડું દાદિ પ્રભાવા-દારાગ્ય શ્રીકૃતિપ્રતિકરી કલેશવિઘ્ન સહેતુઃ ૧. ભા ભેદ ભવ્યલેાકા! હું હિભરતૈરાવતવિદેસ ભવાનાંસમસ્વતી કૃતાંજન્મન્યાસનપ્રક પાન તરમવધિનાવિજ્ઞાય, સૌધર્માધિપતિઃસુધાષાઘટાચલાનાન તર,સકલસુરાસુરે કૈઃસહ સમાગત્ય,સવિનયમહ ભટ્ટારક ગૃહવા, ગવા કનકાશૃિ ંગે, વિહિતજમાભિષેક શાંતિમુક્ ધેાષયતિ, યથાતતાઽહં કૃતાનુકારમિતિકૃત્વા, મહા
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ
૪૪૩
જના યેન ગતઃ સ પધા! ઇતિ ભવ્યજને સહ સમેત્ય સ્નાત્રપીઠેસ્નાત્ર વિધાય,શાંતિમુદ્ધાયામિ તપૂજાયાત્રાનાત્રાદિમાત્સવાન તરમિતિકૃત્વા,કણું હવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. ૐ પુણ્યાહ પુણ્યાહ, પ્રીયતાં પ્રીયતાં, ભગવતે તઃ સર્વૈજ્ઞા; સર્વ દશિનગ્નિલેાકનાથા-ગ્નિલેાકમહિતાગ્નિલેાકપૂન્યાસ્ક્રિલેાકેશ્વરા–ન્નિલેાકેાદ્યોતકરા. ૐ ૠષભ,અષ્ટત, સંભવ,અભિનંદન, સુમતિ,પદ્મપ્રભ, સુપાર્શ્વ,ચંદ્રપ્રભવ, સુવિધિ, શીતલ, શ્રેયાંસ,વાસુપૂ.વિમલ, અન ંત, ધ, શાંતિ, કુ છુ, અર, મહ્નિ, મુનિસુવ્રત, નમિ, નેમિ, પાર્શ્વ, વર્ધમાનાંતા જિનાઃ શાંતા, શાંતિકરા ભવન્તુ સ્વાહા. ૐ મુનયા મુનિપ્રવરા રિપુવિજયદુભિ ક્ષકાંતારે, દુર્ગા માર્ગે રક્ષતુ વે નિત્ય. સ્વાહા. એ હ્રી શ્રી ધૃતિ, મતિ, કીતિ, કાંતિ, બુદ્ધિ, લક્ષ્મી, મેધા, વિદ્યાસાધન, પ્રવેશનિવેશનેષુ સુગૃહીતનામાના જયતુ તે જિનેદ્રા
રાહિણી, પ્રજ્ઞપ્તિ, વજ્રશૃ ંખલા, વજ્ર કુશી, અપ્ર તિચઢ્ઢા, પુરૂષદત્તા, કાલી, મહાકાલી, ગૌરી,ગાંધારી, સર્વાશ્ત્રા-મહાવાલા, માનવી, વરે ટ્યા, અચ્છુમા, માનસી, મહામાનસી, પેાશ વિદ્યાદેવ્યા રક્ષન્તુ સા નિત્ય' સ્વાહા. ૐ આચાર્યોપાધ્યાયપ્રભુનિયાન સ્ય શ્રીધરસ ઘસ્ય શાંતિ વતુ, તુષ્ટિ ઋતુ
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४४
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પુષ્ટિભંવતુ આ ગ્રહાશ્ચંદ્રસૂર્યા ગારકબુધબૃહસ્પતિ,
કેશનૈશ્ચરરાહુકેતુસહિતાઃ સલેકપાલાઃ સમયમ વરણ કુબેર-વાસવાદિત્યસ્ક વિનાયકોપેતાયે ચાપિ ગ્રામનગરક્ષેત્રદેવતાદયતે સર્વે પ્રીયંત, પ્રીયંતાં. અક્ષણકાશ છાગરા નરપતય ભવંતુ સ્વાહા. » પુત્ર, મિત્ર, બ્રા, કલત્ર, સુહૃદ, સ્વજન, સંબંધિ બંધવર્ગ સહિતાઃ નિત્ય ચામદ-પ્રમેદ-કારિણ અસ્મિશ્ચ ભૂમંડલાયતનનિવાસી સાધુ સાઠવી-શ્રાવકશ્રાવિકાણુગોપસર્ગવ્યાધિદુઃખદુભિક્ષદૌર્મનસ્યપશમનાય શાંતિભવતુ. તુષ્ટિ, પુષ્ટિ. ઠદ્ધિ,વૃદ્ધિ, માંગલ્સના સદા પ્રાદુભૂતાનિ, પાપાનિ શાખ્યતુ દુરિતાન; શત્રવેઃ પરમુખ, ભવંતુ સ્વાહા, શ્રીમતે શાંતિનાથાય, નમઃ શાંતિવિધાચિને કૈલેયસ્યામરાધીશ-મુકટાભ્યચિંતાંઘ ૧. શાંતિઃ શાંતિકર શ્રીમાન, શાંતિ દિશતુ કે ગુરુ; શાંતિદેવ સદા તેષાં, ચેષાંક શાંતિગૃહે ગૃહે ૨. ઉત્કૃષ્ટરિષ્ટદુષ્ટગ્રહગતિદુઃસ્વપનદુનિમિત્તાદિ; સંપાદિત હિતસંપન્નામગ્રહણું જયતિ શાંતે ૩. શ્રીસંઘજગજજનપદ રાજાધિપરાજસન્નિવેશાનામ, ગોષ્ટિકપુર મુખ્યણું, વચાહરણવ્યહરે છાંતિમ ૪. શ્રીશ્રમણ સંઘસ્યશાંતિર્ભવત, શ્રી જનપદાનાં શાંતિ ભંવતુ, શ્રી રાજાધિ પાની શાંતિભવતુ, શ્રી રાજસન્નિશાનાં શાંતિભવતુ,
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહુ શ્રીગેબ્રિકાનાં શાંતિર્ભવતુ, શ્રી પરમગાણુશાંતિ ર્ભવત, શ્રી પૌજનસ્ય શાંતિભવતુ, શ્રી બ્રહ્મલેકસ્ય શાંતિભવત. જી સ્વાહા જી સ્વાહા ૩ શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા. એષા શાંતિઃ પ્રતિષ્ટાયાત્રા
સ્નાત્રાઘવસાનેષુ શાંતિકલાં ગૃહીત્યા કુંકુમચંદનકર્પરાગરૂધપવાસકુસુમાંજલિસમેતઃ સ્નાત્રચતુષ્કિકાચાં શ્રીસંઘસમેત; શુચિચિવપુઃ પુપવન્નચંદનાભરણાલંકૃતઃ પુષમા કંઠે કૃવા શાંતિ મુદાયિત્વા શાંતિપાનીય મસ્તકે દાતવ્યમિતિ. નૃત્યંતિ નૃત્ય મણિપુષ્પવર્ષ, સૃજતિ ગાયંતિ ચ મંગલાનિક સ્તોત્રાણિ ગોત્રાણિ પતિ મંત્રાન, કલ્યાણભાજે હિ જિનાભિષેકે ૧. શિવમસ્તુ સર્વજગત ,પરહિતનિરતા ભવંતુ ભૂતગણ; દોષાર પ્રયાં, નાશ, સર્વત્ર સુખી ભવતુ લેકાર ૨. અહં તિર્થીયર માયા, સિવાદેવી તુમહ નયર નિવાસિની; અહ સિવં તુહ સિવં, અસિવસમ સિવં ભવતુ સ્વાહા ૩. ઉપસર્ગો ક્ષય યાંતિ, છિદ્યતે વિઘવલય, મન મિસન્નતામતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે ૪. સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણમાં પ્રધાન સર્વધર્માણ, જૈનં જયતિ શાસનમુ ૫.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
४४६
પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
પછી પ્રગટ લોગસ કહે. લેગલ્સ ઉજજો અગરે, ધમ્મતિયરે જિણે અનિ. હું તે દિઇલ્સ, ચઉવીસંપિકેવલી.૧ઉસભમાંજ ગ્ન વદે, સંભવમભિખુંદણું ચ અમચ પઉમuહું સુપાસ, જિર્ણ ચ ચંદ વંદે ૨. સુવિહિં ચા પુરૂદત, સીઅલસિજજસ વાસુજ ચ; વિમલમણુતં ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ વંદામિ ૩. કુંથું અજં ચ મહિલ, વંદે મુણિસુવર્ય નમિજિર્ણ ચ; વંદામિ રિનેમિ, પાસ તહવદ્ધમાણું ચ. ૪. એવું મએ અભિથુઆ, વિયરયમલા પહણ જમરણ; ચઉવસંપિ જિણવર, થિયરા મે પસીયંતુ પ. કિત્તિય,ચંદિય, મહિયા,જે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; સ્મારૂગોહિલાભ, સમાહિ-વરમુત્તમ દિતુ. ૬. ચંદેસુ નિમ્મલયરા, આઇએસ અહિયં પચાસયરા; સાગરવરગંભીરા, સિદ્ધા સિદ્ધિ મમ દિસંત ૭.
પ્રતિક્રમણ પુરું થયા પછી ‘ સંતિકર સ્તવ” એલા છે, જેથી તે નીચે આપવામાં આવ્યું છે. સતિક સંતિજિર્ણ, જગસરણું જયસિરીઇદાચાર; સસરામિ ભરપાલગ, નિવાણી ગરૂડસે. ૧
સનો વિસહિ, પત્તાણ સંતિસામિપાયાણું શ્રી સ્વાહા મંતેણં, સવાસિવદુરિઅહરણાણું. ૨
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
લશ્કરી પ્રતિક્રમણુ વિધિસહુ
૪૪૭
સાંત નમુક્કારા, ખેલેાસહિમાઈ લષ્ક્રિયત્તાણુ, સૌ હ્રી તમે સભ્યા,-સહિપત્તાણું ચ દેઇ સિરિ૩ વાણીતિહુઅણુસામિણી,સિરિદેવીજÖરાયગણિપિડિગા ગિિસિપાલ ના, સયાવિ રખ્ખુ તુ જિણભત્તે.૪ રખતુ મમ ાહિણી,પન્નત્તી વજ્રસિખલાયસયા, વ કુસિ ચક્કેસરિ, નરદત્તા કાલિ મહાકાલિ, ય ગેશ્વરી તહુ ગધારી, મહાજાલા માણવી અ વઈ}; અશ્રુત્તા માણસિ,મહામાણસિઆઉ દેવીઓ ૬ જાગેામુહમહજખ, તિમુહુજ ખેસતુ અરૂકુસુમે, માચ ગવિજયઅજિયા,અંભેા મણુએ સુરકુમારે।. ૭ છમ્મુહુ ચાલકિન્નર, ગરૂલા ગધવતય ફિ’ખદા; કુઅર વરૂણા (ભઉડી, ગામેહા પાસ માયગા, દેવીએ ચક્કેસરી,અજિઆદુરિઆફ્રિકાલિમહાકાલી; અચ્ચુઅ સતા જાલા, સુતારયા સાઅસિરિવચ્છા.૯ ચડાવિજય કુસિ,પન્નઇત્તિનિવાણી અશ્રુઆધરણી વટ્ટ ઉત્ત ગધારી, અમ પર્ફોમાવઇ સિદ્ધા.૧ ૦ કચ્છ તિત્થરકખણુરચા, અન્નવિ સુરાસુરીય ચઉહાવિ; વતર એઠણીપમુહા, કુ ંતુ રખ` સયા અમ્હેં, ૧૧ એવ સુિરગણુસહસધસ્સ સતિજિચ દા; મઝવિ કરેઉરખ,મુણિસુંદરસુરિચ્યુઅમહિમા. ૧૨ અ સતિ-નાહસમ્મદિ-રક્ષ સરઈ તિકાલ જો; સબ્વેવદ્રવરહિએ, સ લઇ સુહંસ પ` પરમ, ૧૩
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
૪૪૮
ત્યાર પછી સામાયિક ારવામાં આવે છે તેની વિધિ : ઈચ્છામિ ખમાસમણા ! વદિ
જાવણિજ્જત એ
નિસીહિઆએ મથએણ વદ્યામિ.
ઈચ્છાકારેણ સદિસહ ભગવન્ ! ઇરિયાવહિય પરિમામિ ? ઇચ્છ, ઈચ્છામિ પરિક્રમિઉં, ઇરિયા વહિયાએ, વિરાહણાએ, ગમાગમળે, પાણમણે, મીયમણે, હરિય±મણે,એસા,ઉત્તિ`ગ, પણમ દગ, મટ્ટી,મડાસ તાણા સકમણે, જે મે જવા વિરાહિયા, એગિદિયા,એ દિયા,તેઇંદિયા,ચઉરિંદિયા,પચિક્રિયા અભિયા, વત્તિયા, લેસિયા, સધાયા સક્રિયા, પરિયાવિયા,કિલામિયા,ઉવિયા,ડાણાએઠાણું સોંકામિયા,જીવિયાઆવવાવિયા,તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડ,
તસ્સ ઉત્તરીકરણેણ, પાયચ્છિત્તકરણે વિસા હીકરણેણં,વિસક્ષીકરણેણ,પાવાણ કમાણ નિશ્વાચણુઢ્ઢાએ, હામિ કાઉસ્સગ્ગ, ૧
અન્નત્ય ઊસસિએણુ, નીસસિએણું, ખાસિએ, છીએ, જભાઇએણુ, ઉડ્ડએણુ, વાયનિસગ્ગ, ભમલીએ, પિત્તમુચ્છાએ. સુહુમેહ અગસ ચાલુદ્ધિ', સુહુમૈહિ ખેલસ ચાલેહિ, સુહુમેહિ દિવ્હિસ ચાલેિ ૨. એવમાઇએદુિ આગારેહિં,અભગૈા અવિરાહિએ, હુજ મે કાઉસ્સગ્ગા. ૩ જાવ અરિહંતાણુ ભગવ
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંવછરી પ્રતિક્રમણ વિધિસહ તાણું, નમુક્કારેણું ન પારેમિ. ૪. તાવ કાર્ય ઠાણું, માણેણં, ઝાણેણં, અપાણે વોસિરામિ. ૫. ચાર નવકાર અથવા એક લેગને કાઉસગ્ન કર.
લેગસ ઉજજો અગરે ધમ્મતિસ્થય જિણે અરિહતે કિન્નઈટ્સ, ચકવીસંધિ કેવલી.૧.ઉસભામાજિ ચ વદે, સંભવમભિકુંદણું ચ સુમઈ ચ; પઉમપહં સુપાર્સ, જિ ચ ચંદપહં વંદે ૨. સુવિહિં ચ પુફ,સીઅલસિજજસ વાસુપૂજજ ચ; વિમલમણ તં ચ જિર્ણ, ધમ્મ સંતિ ચ વંદામિ ૩. કુણું અરેચ મલિં, વંદે મુણિસુવયં નમિજણું ચ; વંદામિ રિનેમિં, પાસ તહ વદ્ધમાણું ચ. ૪. એવું મએ અભિથુઆ, વિહુયરયમલા પહણ જામરણ; ચઉવીસંપિ જિવરા, તિસ્થયરા મે પસીયંત ૫. કિત્તિય,ચંદિય,મહિયાજે એ લેગસ્સ ઉત્તમ સિદ્ધા; આરૂષ્ણ બહિલાભં, સમાવિરમુત્તમં રિંતુ ૬. ચંદેમુ નિમ્મલયરાઆઈસુ અહિયં પચાસયરા સાગરવરગંભીરા, સિક્કા સિદ્ધિ મમ દિસંતુ ૭.
ઈચ્છામિ ખમાસમણે નંદિ જાણિજજાર નિસીહિઆએ મથએ વંદામિ.
ચફસાયપડિમલ્લુરણુ, દુજયમયણબાણમુસુમૂરણ, સરસપિઅંગુવનું ગયગમિઉ, જયઉ
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુ સૂત્ર
૪૫૦
પાસુ ભુવત્તયસામિ ૧. જતણુક તિકડપ્પ—— સિણિદ્ધ,સાહઇફણિમણિકિરણાલિ ઉ, નનવજલહરત િલયલ છિ, સાજિષ્ણુ પાસુ પયચ્છક વાંછિ
૧.
પુરિસપુ ડરીલાગુત્તમાણુ,
નમ્રુત્યુણુ અરિહંતાણુ ભગવ તાણ આઇગરાણુ, તિત્થચરાણ, સયસ બુદ્ધાણુ ૨. પુરસુત્તમાણ, પુરિસસીહાણ, આણું, પુરિસવરગ ધહત્થીણું ૩. લેગનાહાણ, લાગહિચ્યાણું, લાગપઈવાણ, લેાગજોઅગરાણ ૪ અભયદયાણુ, ચક્ષુદયાણુ, મગ્મદયાણું, સ ર ણુ દ યા છું, એહિદયાણ. ૫. ધમ્મદયાણુ, ધમ્મદંસચાણુ, ધમનાયગાણુ, ધમ્મ સારડીણ, ધમ્મવરચાર...તચટ્ટી ૬ અરિહુયવરનાદ સધરાણું, વિટ્ટ છઉમાણું. ૭, જિણાણ જાવયાણ, તિન્નાણુ તારયાણુ, બુઢ્ઢાણ ખેડયાળુ, મુત્તાણું માઅગાણુ ૯. સવ્વન્દૂ, સભ્યદરિસીણું,સિવમયલમરૂઅમણુ તમખયમળ્યાબહુમપુરાવિત્તિ સિદ્દિગઇ નામધેય કાણું સ`પત્તાણુ નમા જિણાણુ અિભયાણુ ૯ જે અ
આ સિદ્ધા, જે એ ભવિસતિણાગએ કાલે; સંપઇએ વટ્ટમાણા, સભ્યે તિવિહેણ વદામિ ૧૦,
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
સવછરી પ્રતિકમણ વિધિસહ
૪પ૧
જવલિ ચેઇઆઈ ઉડદે આ અહે અતિરિઅલએ અફ સાર તા વંદે, ઈહ સંતો તલ્થ સંતાઈ. ૧.
છામિ ખમાસમણ ! વંદિઉ જાવાણિજજાએ નિસ હિરાએ મર્થીએણુ વંદામિ, જાવ કેવિ સાહુ, ભરહે૨વયમહાવિદેહ અ; સસિં તેસિં પણ, તિવિહેણ તિરંડવિયાણું ૧
નડતૃસિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાયસવસાધુભ્ય ઉવસગ્ગહર પાર્સ, પાસં વંદામિ કમ્પઘણુમુક્ક; વિહરવિસાનિન્નાસ, મંગલકલ્લાઆવાસં. ૧ વિહરકુલિંગમંત, કંઠે ધારેઈ જે સયા મણુઓ;
* ગરગમારી, દ૬ જરા જતિ ઉવસામ. ૨ ચિફ દૂર મતે, તુઝ પણ વિ બહુફલો હોઈ, નર તિરિએસ વિવા, પાવંતિ ન દુકખ દોગચં. ૩ તુલ સમ્મત્તે લધે, ચિંતામણિકપાયવળ્યહિએ; પાત્રત અવિધેણં, જીવા અયરામ ઠાણું. ૪
. સંયુએ મહાસ,ભક્તિભરનિખભરેણહિઅએણક તઃ દેવ દિજજ બોહિં, ભવે ભવે પાસજિણચંદ. ૫
ત્યાર પછી બે હાથ જોડીને નીચેનું સૂત્ર બલવું— જ વીયર જગગુરૂ! હાઉ મમતુહ પભાવભયવં; ભવનિ મમ્મા-મુસારિઆ ઇફલસિદ્ધિ. ૧ લેગવિખ્યાઓ, ગુરૂજણપૂઆ પત્થરણું ચ; સુહાસગોતવયણ-સેવણું આભવમખંડ. ૨
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૨
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર
ચારિજ્જઈ જઇવિનિયાણુ. ધણુ,વીયરાય !તુહ સમયે, તહવ મમ જ્જ સેવા, ભવે ભવે તુહુ ચલાણું ૩ દુખખએ કશ્મક઼ખએ,સમાહિમરણ ચ બેહિસાભા અ; સ પુઉ મહ એમ, તુહ નાહ પણામકરણ ૪ સમગલમાંગલ્ય, સકલ્યાણકારણ; પ્રધાન સ ધર્માણાં;-જૈન જયતિ શાસનમ્.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા! વદિ જાણિજ જુએ નિસીહિએ, મઐણ વંદામિ.
ઇચ્છાકારે સદિસહ ભગવન્ ! મુત્તિ પડિલેહું ? ઇચ્છ, કહી મુહપત્તિ પડિલેહવી.
ઇચ્છામિ ખમાસમણા ! દ્ગિ જાવણિજ જાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણવદામિ. ઈચ્છાકરણ સદિસહુ ભગવન્ ! સામાયિક પારું? યથાશક્તિ,
ઇચ્છામિ ખમાસમણેા ! વ દિ જાવણિજાએ નિસીહિઆએ મર્ત્યએણુ વદામિ. ઇચ્છાક રેણ સદિસહુ ભગવન્ ! સામાયિક પાયું તઽત્તિ.
પછી જમશે! હાય ચરવલા અથવા કટાસણા પુર મૂકીને નવકાર તથા સામાય વયનુત્તો કહેવા. પછી સ્થાપનાચાય નું સ્થાપન કર્યું હાય તા સવળે હાથ રાખી એક નવકાર ગણવા. [સમાપ્ત]
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાત વૈતના સર્વ જણ, કિંમત અક્કલ તુલ્ય;
૪૫૩
શ્રી પાક્ષિકાદિ સંક્ષિપ્ત અતિચાર.
નામિ દંસણુમિ અ, ચરણુંમિ તવંમિ તહય વરિયંમિ; અથરણું યારે, ઈસ એસો પંચહા ભણિઓ. ૧ જ્ઞાનાચાર, દનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વિચાર એ પંચવિધ
મા ચારમાંહિ અને જે કોઈ અવિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ, કે, દર જાણતાં, અજાણતાં હુએ હોય, તે સવિ હું મન, વચન, કાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડં. ૧
તત્ર જ્ઞાન આરે આઠ અતિચાર, કાલે વિષ્ણુએ બહુમાણે, વિહણે તહ અનિહaણે વંજણ અર્થે તદુભાએ, અઠવિહા નાણમાયારે. ૨ જ્ઞાન કાળવેળાએ ભ ગુ. વિનયહીન, બહુમાનહીન, ઉપધાનહીન, અને કન્ડે ભણી અને ગુરૂ ક. દેવવંદન, વાંદ, પડિકમાણે, સજઝાય કરતાં ભણતાં, ગણુતા કુડો અક્ષર, કાન્હામાત્ર, આગલે ઓછા ભણે. સૂત્રે અર્થ બિહુ ડાં કહ્યાં. સાતણે ધર્મે કાજે, ડાંડે અણપડિલેશો. કાજે અણુઉદ્ધરિયે. અસઝાય અજઝાયમાંહિ દશવૈકાલિક પ્રમુખ સિદ્ધાંત ભયે ગુ. શ્રાવકતણે ધર્મો શિરિર લિ. પડિક્કમણાસૂત્ર, ઉપદેશમાળા પ્રમુખ ભચે. કાળવેળાએ કાજે અણુઉદ્ધરિએ પઢ, જ્ઞાનદ્રવ્ય ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞ પર છે વિણા, વિણસતાં ઉગે. સાર સંભાળ ન કીધી. તથા જ્ઞાનોપગરણ–પાટી, પથી ડરણ, કવળી, નવકાર વાળી, સાપડા સાપડી, દસ્તરી; વહી, એળિયા પ્રત્યે પગ
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૪ સરખા કાગળ હુંડીના, આંક પ્રમાણે મૂલ્ય. લાગે, થુંક લાગે, થુંકે કરી અક્ષર માં કહે છતાં આહાર-વિહાર કીધે. જ્ઞાનવંત પ્રત્યે દ્વેષ, મત્સર, કંતરાય અવજ્ઞા કીધી. આપણા જાણપણાતણે ગર્વ ચિંતવ્ય. જ્ઞાનાચાર વિષધિઓ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદ૨૦ ૨
દર્શનચારે આઠ અતિચાર, નિસંકિય નિકંખિય, નિષિ. તિગિચ્છા અમૂઢદિટ્રિઅ, ઉવવુહથિરીકરણે, વચ્છરલ પ્રભાવ અઠ. ૩ દેવ ગુરૂ ધર્મતણે વિષે નિ:શંકપ ન કીધું તથા એકાંત નિશ્ચય ન કીધો. ધર્મ સંબંધીયા ફળતણ વિષે નિ:સંદેહ બુદ્ધિ ધરી નહીં. તપોધન તપ ની પ્રત્યે મલ મલિન ગાત્ર દેખી દુગછા કીધી. મિથ્યાત્વત પૂજા, પ્રભાવના દેખી મૂઢદષ્ટિપણું કીધું, તથા સંઘમાંહિ ગુણવતતણ અનુપબૃહણ કીધી. અસ્થિરીકરણ, વાત્સલ્ય,
અપ્રીતિ, અભકિત કીધી તથા દેવદ્રવ્ય, ગુરૂદ્રવ્ય, સાધારણદિવ્ય ભક્ષિત ઉપેક્ષિત પ્રજ્ઞા પરાધે વિણા, વિસતે ઉવેખ્યા,
છતી શકિતએ સારસંભાળ ન કીધી તથા સાધર્મિકશુ કાલહ કર્મ બ ધ કી. અધેતી અષ્ટપડ મુકેશ પાખે દેવપૂજા કીધી. વાપી , ધૂપધાણું, કલશત ડબકે લ , દેહરા પિસા માંહિ મલ લેબ્સ લુહ્યાં, હા, કેલિ કુલ કીધાં. જિન ભવને ચોરાશી આશાતના; ગુરૂ પ્રત્યે તેત્રીશ રમ રાતના કીધી. ઠ શુરિય હાથ થકી પડયા, ફડિવા વિસાય. ગુરૂવચન તત્તિ કરી પડિવવું નહિ. દશ ના ૨ વિકિ
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
હળવે હળવે પૂછીયે, તત્વ લઈએ તાણી;
૪૫ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાં સૂક્ષ્મ બાદ૨૦ ૩
ચારિત્રાચારે આઠ અતિચાર, પણિહાણ જગજુ, પંચહિં સમિઈહિં તીતિ ગુત્તી હિં; એસ ચરિત્તાયા અઠવિહે લઈનાયો. ૪ ઈર્યાસમિતિ, ભાષાસમિતિ, એ. સમિતિ, આદાનભંડમનિફવણસમિતિ, પારિઠ્ઠાવણિયાસમિતિ, માગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્ત એ અષ્ટ પ્રવચનમાતા સાધુતણે ધમેં સદૈવ, શ્રાવક તણે ધર્મે સામાચિક, પિસહ લીધે રૂડી પેરે પાળ્યાં નહીં. ખંડણું વિરાધના (ઈ. ચરિત્ર ચાર વિષય અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૪
વિશેષતઃ શ્રાવતણે ધર્મ સમ્યક્ત્વ મૂળ બાર વ્રત, - કૃવતણા પાંચ અતિચાર, સંકા કંખ વિગિછા, કે શ્રી અરિહંતાણા બળ, અતિશય, જ્ઞાનલકમી, ગાંભિર્યાદિક ગુણ, શાશ્વતી પ્રતિમા, ચારિત્રિયાના ચારિત્ર, શ્રીજિનવચન સદેહ કીધે, આકાંક્ષા–બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર, ક્ષેત્રપાલ, ગોગો, આસપાલ, પાદરેદેવતા, નેત્રદેવતા, દેવ દેહરાના પ્રભાવ દેખી રેગ આવે ઈહલોક પરલેકાર્થે પૂજ્યા, માન્યા. બૌદ્ધ, સાંખ્ય સંન્યાસી ભરડા, ભગત, લિંગીયા, જેગી, દરવેશ અનેરા દર્શનીયાનું કખ, મંત્ર, ચમત્કાર દેખી પરમાર્થ જાણ્યા વિના ભૂલાવ્યા, મઘા, કુશાસ્ત્ર, શીખ્યાં, સાંભળ્યાં, શ્રાદ્ધ, સંવત્સરી, હાળી, બળેવ મહિપૂનમ, અજાપડ, પ્રેતબીજ, ગૌરીત્રીજ, વિનાયક ચોથ, નાગપંચમી ઝીલણા છઠ્ઠી,શલસાતમી ધુવઅષ્ટમાં,
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪પ૬ આગલે થાય જ્ઞાતા ત્યારે, આપણે થઈએ પાઈ. નવીનવમી, અપવાદશમી, વ્રતઅગ્યારશી, વત્સબારશી, ધનતેરશી, અનંતદશી અમાવાસ્યા, આદિત્યવાર,ઉત્તરાયણ, નૈવેદ્ય, યાગ ભેગ માન્યા, પીંપળે પાણી રેડયાં, રેડાવ્યાં. ઘર હાહિર કુવે, તળાવે, નદી, કહ, કુંડ, વાવી, સમુદ્ર, પુણ્યહેતુ સ્નાન કીધાં, વિતિબિછા-ધર્મ સંબંધીયા ફળતણે વિષે સંદેહ કી- જિન અરિહંત ધર્મના આગાર, વિનોપકારસાગર,
ક્ષમાર્ગના દાતાર, ઈશ્યા, ગુણ પૂરું પૂજ્યા નહીં, ઈહલોક પરલોક સંબંધીય ભેગવાંછિત પૂજા કીધી. રોગ આતંક કષ્ટ અચ્ચે ક્ષીણ વચન ભંગ માન્યા. મહાત્માના ભાત, પાણી, મળ શોભા તણું નિંદા કીધી. તેહની પ્રીતિ માંડી,દાક્ષિણ્યલગે તેને ધર્મ માન્યો. શ્રી સમ્યકત્વવ્રત વિષયિઓ અને જે કે અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર૫
પહેલે થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર વહ બંધ છવિ છે એ દ્વિપદ ચતુષ્પદ પ્રત્યે રીસવશે ગાઢL ઘલ ઘા, ગાઢ બંધને બાંધે, ઘણે ભારે પીડ. નિલો.. છન કર્મ કીધું ચારપાણ તણી વેળાએ સારસંભાળ ન કીધી. લેહણે દેહણે કુણહને એયું, લંઘાવ્યું તેણે ભુખે. આપણે જમ્યા. સવ્યાં ધાન્ય રૂડ પેરે જેયા નહિ. પાણી ગળતાં ઢળ્યું, જીવાણી સૂકવ્યું, બળતા ઝાલક નાખી.. ગણું રૂડું ન દીધું, ઇંધણ છાણું અણુશેઠાં બાળ્યાં, તે મહેિ સાપ, વીંછી, ખજુરા, સોલા, માંકડ, જુવા, ગીડા,
હતાં મૂઆ, દુહા , રૂડે સ્થાનકે ન મૂકયા. કીડી, મેકેડી, ઉદેહી, ઘીમેલ, કાલા, ચૂડેલ, પતંગીયા, દેડકાં, અલસીયા, ઇલ, પ્રમુખ જે કે ઈ જીવ વિઠ્ઠા. વિણસતાં ઉવેખ્યા, ચાંગ્યા,
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
તુટે સધાઇયે, રૂઠેક મનાઇચે;
૪૫૭
દુહન્યા. હલાવતાં, ચલાવતાં, પાણી છાંટતાં અનેરાં કામકાજ કરતાં નિવ“સપણુ કીધું. જીવરક્ષા રૂડી ન કીધી. પહેલે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રત વિષયિએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર૦ ૬.
બીજે સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર,સહસા રહસ દારે સહસાકારે કુણુહી પ્રત્યે અયુક્ત આળ દીધું, સ્વદારા મંત્રભેદ કીધા. અનેરા કુણ ુના મંત્ર આલેાચ મ પ્રકાઢ્યા, કુણુડીને અન પાડવા મૂડી બુદ્ધિ દીધી. કૂડા લેખ લખ્યો, જૂડી સાખ ભરી. થાપણમાસા કીધા. કન્યા,ગૌ, ઢાર,ભૂમિ સ’ખ‘ધી, લેહણે દેહણે, વાદ-વઢવાડ કરતાં મેાટકુ
જુઠુ મેલ્યા. ખીજે સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રત વિષયિ અનેરા જે કાઇ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ ૭
ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર,તેનાહડપ્પુગે ઘર, ખાહિર, ક્ષેત્ર, ખળે પરાયું અણુમે કહ્યુ લીધું, લાસુ`. ચેારાઇ વસ્તુ લીધી. ચાર પ્રત્યે સબલ દીધું. વિરૂદ્ધ રાજ્યાદિ કમાઁ કીધુ. ફૂડાં માન, માપાં કીધાં, માતા, પિતા, પુત્ર, મિત્ર, કલત્ર વંચી કુણુઠ્ઠીને દીધુ. જુડી ગાંડ કીધી, નવા, જુના, સરસ, વિસ વસ્તુતણા ભેળ સભેળ કીધા. ત્રીજે સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણુ વ્રત વિષયએ અનેરા જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂક્ષ્મ બાદર૦૮
ચેાથે સ્વદારાસતોષ પરસ્ત્રીંગમન વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર,અપરિગ્ગડ્ડિયા ઇત્તર૰અપરિગૃહીતા ગમન કહ્યું. અનંગકીડા કીધી. ત્રિવાહકરણ કીધુ. કામભગતણે વિષે અતિ અભિલાષ કીધે. વિપર્યાસ કીધે, આઠમ, ચઉદ્દેશ તથા
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૮
ભુખેમુ જમાઈએ, બહેત સુખ પાઈએ. નિયમ લઈ ભાંગ્યા. અતિક્રમ, વ્યતિકમ,અતિચાર, અનાચાર. સુહણે સ્વપ્નાંતરે હુઆ. ચોથે મૈથુન:વિરમણ વ્રત વિષયિએ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ૦ ૯ - પાંચમે સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રતે પાંચ અતિચારધણુ ધન ખિત્ત વધુ ધન-ધાન્ય વગેરે પરિમાણ ઉપરાંત રખાવ્યું. તેનું, રૂપું, વગેરે નવવિધ પરિગ્રહ પરિમાણ લીધું નહીં, પઢવું વિચાર્યું, પાંચમે પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત વિધિઓ અને જે કઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ૦ ૧૦ - છઠે દિપરિમાણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, ગણરસ ય પરિમાણે ઊદદિશે અહદિરો, તિર્યગદિશે જાવા આવવા તણા નિયમ લઈ ભાંગ્યા,એક દિશી સંક્ષેપી બીજી દિશી વધારી. વિસ્મૃત લગે અધિક ભૂમિ ગયા. પાઠવણ આઘી પાછી મેકલી. વહાણ વ્યવસાય કીધે. વર્ષાકાળે ગામતરૂં કીધું. છઠે દિપરિ– માણવ્રત વિષયિઓ અને જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસમાંહિ સૂમ બાદર૦ ૧૧
સાતમે ગોપભોગ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર, સચિને પડિબધે સચિત્ત આહારે, સચિત્ત પ્રતિબદ્ધ આહારે, અપલસહિ ભખણયા, દુપોલિસહિ ભફખણયા,તુચ્છસહિ ભફખણયા, અપકવ આહારે, દુપકવ આહારે,તુચ્છ ઔષધિ, કુણી આંબલી, ઓળા, ઉંબી, પક, પાપડીતણું ભક્ષણ કીધાં. અનંતકાય, અથાણું તણાં ભક્ષણ કીધાં. તથા રીંગણ, વીંગણ, પીલુ, પીચ, પંપટા, મહુડ, વડબેર પ્રમુખ બહુબીજ તણાં ભક્ષણ કીધાં.સચિત્ત દવ વિગઈ,વાહ તબેલ વલ્થ-કુસુમેસુ;
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિત્ય નિમિત્ત બેમાં તે, ચઢયાં જેમ છોકરાં ૪૫૯ વાહણ, સયણ, વિલવણ, બંભ દિસિ ન્હાણ ભરોસુ. ૧. એ ચૌદ નિયમ દિન પ્રત્યે લીલા નહીં, લઈને સંક્ષેપ્યા નહીં. સચિત્ત, દ્રવ્ય, વિનય, ખાસડાં,વાહનતંબેળ ફળ,આસન, શયન, પાણી, અઘેલણ, ફળ, ફૂલ, ભજન, આચ્છાદને જે કેઈ નિયમ લઈ ભાગ્યાં.બાવીશ અભક્ષ્ય બત્રીશ અનંતકાયમાંહિ આદુ, મૂળા, ગાજર,પિંડ,પિંડાળુ, કસૂરે, ચરણ ખિલોડ, મરડાં, સેલર,કુણી આંબલી, વાઘરડાં,ગરસર, નીલ ગળે, વાળ ખાધી, વાશી કઠોળ, પિળી, રોટલી, ત્રણ દિવસનાં ઓદન, મધુ, મહુડાં, વિષ, હિમ, કરહા, ઘાલવડ, અજાણ્યાં ફળ, ટીંબરૂ,ગુંદાં બેર, અથાણું કાચું મીઠું, વિલ ખસખસ કેઠિંબડાં ખાધાં. લગભગ વેળાએ વાળું કીધું. દિન ઊગ્યા વિણ શીરાવ્યા.જે કઈ અને અતિચાર હુએ હેય તથા કર્મતઃ ઈગલકમે, વણકમે, સાડિકમે, ભાડિક મે, ફડિકમેએ પાંચ કર્મ, દંતવાણિજ્ય, લફખવાણિજ્ય, રસવાણિજ્ય, કેસવાણિજ્ય વિષવાણિજ્ય એ પાંચ વાણિજ્ય.જતપિલ્લણકમે, નિä છણકમે દલચ્ચિદાવયા, સરદતલાયસોસ@ય, અસ– ઈપષણયા. એસ પાંચ સામાન્ય. એ પન્નર કર્માદાનમાંહિ જે કઈ કીધાં, કરાવ્યાં અનુમાડ્યાં. અને જે કાંઈ સાવદ્ય કર્મ સમાચર્યા હોય. સાતમે ભેગોગ વિરમણ વ્રત વિધિઓ અનેરો જે કઈ અતિચાર પક્ષ) ૧૨
આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રતે પાંચ અતિચાર.કંદપે કુકુઈએ અનર્થદંડ તે કહીએ. કામકાજ પાખે સુધા પાપ લાગ્યાં. મુખહાસ્ય, ખેલ, કૂતૂહલ, અંગચેષ્ટા કીધી, નિરર્થક લકને કર્ષણ, ગાડાં વહી ગામતરે કમાવાની બુદ્ધિ દીધી.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાંધે ચડયા પાલ્યાં પિષ્યાં પુણ્ય ન થાય; કણ, કુવસ્તુ, ઢોર લેવરાવ્યા. અનેરા પાપોપદેશ દીધા. કેશ, કુહાડા, રથ, ઉખલ, મુસલ, ઘર, ઘંટી પ્રમુખ સજજ કરી મેલ્યાં. માગ્યાં આવ્યાં, અઘે નાહણે, પણ ધોયછે, ખાળે પાણી ઢોળ્યાં અથવા ઝીણે ઝીલ્યા. જુગટે રમ્યા. નાટક પેખક જોયાં. પુરુષ સ્ત્રીનાં રૂપશંગાર, વખાણ્યાં. રાજકથા, દેશકથા, ભક્તકથા, સ્ત્રીકથા પરાઈ તાંત કીધી. કર્કશ વચન બોલ્યાં. સંભેડા લગાડયા,શરભ,કડા પ્રમુખ ઝુઝતાં જોયા, કલહ કરતાં જોયાં. તણું ઉપાર્જના કીધી. સુખ કીર્તાિદેશ લઈ ચિંતવી, લુણ, પાણી, માટી કણ, કપાસીયા કાજ વિણ ચાંપ્યા. તે ઉપર બેઠા આલી વનસ્પતિ ચુંટી. અંગીઠા કાષ્ઠ વણિજ કીધા. છાશ, પા, ઘી, તેલ, ગોળ, આમ્સવેત, બેરંજાતણું ભાજન ઉઘાડાં મેલ્યાં. તે માંહે કૌડી, મંડી કુંથુઆ, ઉધેઈ, ઘીમેલ, ગિરોળી પ્રમુખ જે કઈ જીવ વિણા, સૂડ, સાલહિ ક્રીડા હેતુ પાંજરે ઘાલ્યા. અનેરા જીવને રાગ દ્વેષ લગે એકને ઋદ્ધિ, પરિવાર વાંધી, એકને મૃત્યુ હાનિ વાંછી. આઠમે અનર્થદંડ વિરમણ વ્રત વિષયિ અને ૧૩
નવમે સામાયિક વ્રતે પાંચ અતિચાર, તિવિહે દુ૫ ણિહાણે સામાયિકમાં િમનમાં આહટ્ટ હટ્ટ ચિંતવ્યું, વચન સાઘ બેલ્યાં. શરીર અણપડિલેહ્યું હલાવ્યું. છતી શક્તિએ સામાયિક લીધું નહી. ઉઘાડે મુખે બોલ્યા સામાયિકમાં ઉંઘ આવી. વીજ દીવતણી ઉજેડી લાગી. વિકથા કીધી. ફેણુ, કપાસીયા, માટી, પાણતણ સંઘટ્ટ હુઆ. મુહપત્તિ
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
પશુ પેટે પડયાં નાંખ્યાં, જાય આખે કહે વસ્તુ. સંઘટ્ટી. સામાયિક અણુપૂગે પાયું, પારવું વિસાધ્યું. નવમે સામાયિક વ્રત વિષયએ અનેરા૦ ૧૪
દશમે દેશાવગાશિક તે પાંચ અતિચાર, આણુવણે પેસણું આણુવણર્પએગે. પેસવણુ પઆગે, સદ્દાણુવાર્થ, રૂવાણુવાઈ, મહિયા પુગ્ગલપખેવે. નિયમિત ભૂમિકા માંહિ માહિરથી કાંઈ અણુાળ્યું. આપણ કન્હેથી બાહિર મોકલ્યુ, શબ્દ સંભળાવી, રૂપ દેખાડી, કાંકરા નાખી, આપણુ ઋતુ જણાવ્યું. પુદ્ગળતણા પ્રક્ષેપ કીધા. દશમે દેશાવગાશિક વ્રત વિષયએ અનેરા૦ ૧૫
।
અગ્યારમે પૌષધે પવાસ વ્રતે પાંચ અતિચાર, સારૂ ચારવિહિ॰ પાસડુ લીધે સાંથારાતણી ભૂમિ માહિરલાં લહુડાં વડાં સ્થ ́ડિલ દિવસે રૂડાં શેયાં નહી', પડિલેહ્યાં ની.... ઘડિલ (વાવરતાં) માત્ર,પરવતાં, ચિતવણી ન કીધી.”અણુજા હ જસુગ્ગŪા' ન કહ્યો. પરાવ્યા પૂઠે વાર ત્રણ વાસિરે વેાસિર' ન કહ્યો. દેહેશ ાસાળમાહે પેસતાં નીસરતાં નિસીહ આવસહિ કહેવી વિસારી. પુઢવી, અપ, તે, વાઉ, વનસ્પતિ, ત્રસકાયતા સૌંઘટ્ટ પરિતાપ, ઉપદ્રવ કીધા, સંથારા પેરિસતણા વિધિ ભણવા વિસા, અવિધિએ સ થાય, પારણુ ક્રિક તણી ચિંતા કીધી. કાળવેળાએ દેત્ર ન વાંઘાં, પાસડુ અસુરા લીધા, સવેરા પાī, પ તિથે પાસડુ લીધા નહી.. અગ્યારમે પૌષધાપવાસ વ્રત નિષયિએ અનેરા૦ ૧૬
ખરમે આંતથિ સવભાગ તે પાંચ અતિચાર, સ ચિત્ત નિક્િષ્મવણે સચિત્ત વસ્તુ હૅડ ઉપર છતાં અસૂઝતુ દાન દીધુ’, વહેારવા વેળાએ ટળી રહ્યા. મત્સર લગે દાન દીધું,
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૨ પામવા ગયા તેા ન મળ્યા,પણ પેટ પડયાં તે લે લેગવી. દેવાતણાં મુદ્દે પરાઇ વસ્તુ ધણીને અણુકહ્યે દ્વીધી અત્રવા આપણી કરી દીધી.અણુદેવા તણી બુધે સૂઝતુ ફેડી અસૂઝતુ કી'. ગુણવંત આવ્યે ભક્તિ ન સારાવી. અનેરાં ધક્ષેત્ર સીદાતાં છતી શક્તિએ ઉદ્ધર્યાં નહિ'. ટ્વીન ક્ષીણ પ્રત્યે અનુક’પાદાન દીધું નહિ', દેતાં વાયુ મારને અતિથિસ વિભાગ વ્રત વિષયએ અનેરા૦ ૧૮.
સ'લેષણા તણુ! પાંચ અતિયાર,ઇહલાએ પરલે એ હુલે ગાસ સપ્આગે,પરવેગાસ સપઆગે,જીવિઆસ’સપ્ આગે, મરણાસ’સપ્એગે, કામભેાગાસ’સપ્તઆગે, ઇહુલે કે ધર્માંતણા પ્રભાવ લગે રાજઋદ્ધિ ભાગ વાંયા. પરલેાકે દેવ, દેવેદ્ર, ચક્રવૃતિ તણી પદવી વાંછી, સુખ આવે જીવવા તણી વાંછા કીધું, દુઃખ આવે મરવા તણી વાંછા કીધી, કામભેગ તણી વાંછા કૌધી. સલૈષણા વ્રત વિષયએ અનેરા૦ ૧૭
તપાચાર ખાર ભેદ, છ ખાદ્ય, છ અભ્યંતર, અણુસણુ મૂણે અરિયાઃ અણુ પ્રણ ભણી ઉપવાસાદિક પતિથિએ તપ ન કીધું. ઉછેૢાદરી બે ચાર કવળ ઊણા ન ઉઠયા. દ્રશ્ ભણી સ` વસ્તુ તણે સંક્ષેપ ન કીધા. રસ ત્યાગ ન કીધા. કાયકલેશ લેાચાદિક કષ્ટ સહુન કર્યાં નહિ, સન્નીનતા અંગે પાંગ સ કાચી રાખ્યાં નહિ, પચ્ચક્ખાણ ભાંગ્યાં. પાટલેા ડગતા ફૈડયેા નહિ. ગ'ઠસંહ પચ્ચક્ખાણુ ભાંગ્યું. ઉપવાસ, આંબિલ, નીવી કીધે મુખે સચિત્ત પાણી ઘાલ્યું, વમન હુએ. બાહ્ય તપ વિષયિ અનેરા જે કાઈ ૧૯
1
અભ્યંતર તપ,પાયચ્છિન્ન વિષ્ણુએ સુધુ પ્રાયશ્ચિત્ત
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
જુગાર “દારૂ-ગણિકા, શિકાર ને માંસ-ચારી.
૪૬૩
પડિવન્યુ' નહિ’. સુધી ટીપ કીધી નહિ'. સુધા તપ પહોંચાડચે નહિ, સાત ભેદે વિનય સાચવ્યે નહિ. દશ ભેદે વૈયાવચ્ચ ન કીધેા. પવિધ સજ્ઝાય ન કીધેા, કષાય વેસિરાજ્યે નહિં, દુઃખક્ષય કર્મ ક્ષય નિમિત્તે કાઉસ્સગ્ગ ન કીધા. ધર્મધ્યાન, શુકલધ્યાન યાયાં નહિ.આત્ત તથા રૌદ્રધ્યાન યાયાં. અભ્યતર તપ વિષય અનેરા ૨૦
વીર્યાચારના ત્રણ અતિચાર, અણિગૃહિઅખલવિઆિ, મનેવી –ધમ ધ્યાન તણે વિષે ઉદ્યમ ન કીધા. પડિક્કમણું, દેવપૂજા, ધર્માનુષ્ઠાન,દાન શીલ, તપ, ભાવના છતી શક્તિ એ ગાપવી, આળસે ઉદ્યમ ન કીધા. એઠાં પડિમણું કીધું. રૂડાં ખમાસમણુ ન દીધાં, વીર્માંચાર વિષયએ અનેરા જે કાઈ અતિચાર પક્ષ૦ ૨૧
પડિસિધ્ધાણુ કરણે પ્રતિષેધ-અભક્ષ્ય, અન ંતકાય, મહાર’ભ પરિગ્રહ, જે કાઇ પ્રાણાતિપાત,મૃષાવાદ,અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન, માયા, લાભ, રાગ; દ્વેષ; કલહે; અભ્યાખ્યાન, વૈશુન્ય,રતિઅરતિ, પરપરિવાદ, માયામૃષાવાદ, મિથ્યાત્વશલ્ય. એ અઢાર પાપસ્થાનકમાંહે જે કાઇ કીધાં, કરાવ્યાં, અનુમેાઘાં હાય, તે સવિ ' મન, વચન કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ, ૨૨
.
એવકારે શ્રાવક્તણે ધર્મ સમ્યક્ત્વ મૂળ ખાર વ્રત એકસા ચાવીશ અતિચાર માંહે જે કોઈ અતિચાર પક્ષ દિવસ માંહિ સૂક્ષ્મ, ખાદર, જાણતાં, અજાણતા હુએ હાય, તે સવિ હું મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કડ, ૨૩
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
४६४
મહામાંગલિક નવમરણ ] મહા માંગલિક નવમરણ.
(પ્રથમ સ્મરણ) નવકાર મહામંત્ર. નમો અરિહંતાણું ના નમે સિદ્ધાણું રે નમો આયરિયાણં ૩ નમો ઉવજઝાયાણું ૪ નમે લોએ સવસાહૂણું પાસ પંચ નમુક્કારે,
રાસવપાવપણાસણામાહા મંગલાણં ચ સસિં ૧૮મા પઢમં હવઈ મંગલ મા
(દ્વિતીય સ્મરણમ) ઉવસગ્ગહરં સ્તવનમ. ઉવસગ્ગહર પાસે, પાસ વંદામિ કમ્મુ-ઘણમુક્કવિસહરવિનિમ્નાસં મંગલકલાણુ આવાસં. ૧. વિસહર કુલિંગમંત, કઠેધાઈ જો સયામણુઓ; તસ્સ ગહ રાગ મારી, દ૬ જરા જતિ વિસામં. ૨. ચિઠઉ દર મંત, તુઝ પણામે વિ બહુફલા હાઈ; ન૨તિરિએસુ વિ જીવા, પાવંતિ ન દુકખદોગચં.૩ તુહ સમ્મત્ત લધે, ચિંતામણિ કપાયાચવભહિએ; પાવંતિ અવિષેનું, જીવા અયરામર ઠાણું ૪.ઈઅ સંયુએ મહાસ,ભક્તિભર નિભરેણું હિચએણક તા દેવ દિજ બેહિ, ભવે ભવે પાસ જિણચંદ. ૫.
રાજા -
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિકમણાદિ સૂત્રો
(તૃતીયં સ્મરણમ) સંતિકર સ્તવનમ.. સંતિક સંતિજિ, જગસરણું જયસિરી દયારે; સમરામિ ભરપાલગ, નિવાણી ગરૂડકયસેવં૧. સામે વિપેસહિ–પત્તાણું, સંતિસામિ. પાયાણું, ઝીં સ્વાહા મંતેણું, સવાસિવહુરિઅહરણાણું. ૨, ૩ સંતિ નમુક્કારે, ખેલેસહિમાઈ - લદ્ધિ પત્તાણસ હી નમે સોસહિ–પત્તાણું ચ દેઈ સિરિ. ૩. વાણી તિહુઅણુસામિણિ, સિરિવિ જકુખરાય ગણિપિડગા; ગહ દિસિપાલ સુરિંદા, સયાવિ રફખંતુ-જિણભરૂ.૪.૨ખંતુ મમ રહિણિ, પન્નજીવજસિંખલા ય સમાવજવંસિ ચક્રસરી, નરદત્તા કાલિ મહાકાલિ પ• ગેરી તહ ગારિ, મહજાલા માણુવિ અ વરૂદ્રા; અછુત્તા માણસિઓ, મહેમાણસિયાઉ દેવિઓ ૬. જખા ગોમુહ મહ. જિકુખ, તિમુહ જખેસ નંબર કુસુમમાગ વિજય
અજિયા, અંબે મણુઓ સુરકમારે. ૭. છમ્મુપયાલ કિન્નર, ગરૂલે ગંધવ તહય જખિંદોબર વરૂણો ભિઉડી, ગામે પાસ માટુંગા. ૮. દેવિઓ ચકેસરિ, અજિઆ દુરિઆરિ કાલી મહાકાલી; અચુઅ સંતા જાલા,સુતારયા-અસિરિવછા.૯.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૬
મહામાંગલિક નવસ્મરણે।
ચડા વિજય કુસિ, પન્નઇત્તિ નિાણિ અચુઆ ધરણી; વઇશ્ક છુત્ત ગધારિ, અંબ પઉમાવઇ સિદ્ધા. ૧૦. ઈઅ તિત્થ-રક્ષ્મણરયા, અનૈવિ સુરાસુરી ય ચહાવિ; વંતર જોણિ પમુહા, કુંતુ રક્ષ સયા અમ્હેં ૧૧. એવ સુદૃિ િસુરગણુ, સહિએ સંધસ્સ સતિ જિચ ંદા; મન્ત્રવિકરેઉ રક્ખ, મુસિ દરસૂરિ-થુઅમહિમા. ૧૨,ઈઅ સતિનાહસમ્મદિšિ, રખ સરઇ તિકાલ જો; સભ્યાવરહિએ, સ લહેઈ સુહસ પય પરમ, ૧૩, તવગચ્છગયદિયર, જીગવિિસરસામસુંદરગુરૂ'; સુપસાયલ ગણુહર, વિાસિદ્ધિ ભઇ સીસેા. ૧૪.
ભાષા :--શ્રી મુનિસુ ંદરસૂરિએ રચેલ આ શ્રીશાંતિનાથપ્રભુનું સ્તવન છે. આની અંદર કેટલાએક દેવ તથા દેવીઓનુ આપણા રક્ષણને માટે સ્મરણ કરવામાં આવ્યુ છે.
•
( ચતુર્થાં સ્મરણમ) તિજયપહુત્ત Ôાત્રમ્
તિજયપર્હુત્ત પયાસય, અનેે મહાપાઽિહેરન્રુત્તાણું; સમક્િત્ત આણું, સરેમિ ચક્ક જિણિ દાણુ, 1 પણવીસા ય અસીઆ, પનરસ પન્નાસ જિવર સમૂહેા; નાસેઉ સયલ દુરિ, ભવિઆણ ભત્તિનુત્તાણું, ૨ વીસા પયાલા વિય, તીસા પન્ન
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ૫'ચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪૨૭
ત્તરી જિણવરિંદા, ગહુ ભૂઅ રક્ષ સાઇણિ, ધારૂવસગ્ગ પણાસતુ. ૩. સત્તરિ પણતીસા વિય, સમ્ફ્રી ૫ ચેવ જિણગણા એસે; વાહિ જલજલણુ હરિ કરિ, ચારારિ મહાલય' હર૩, ૪ પશુપન્ના ય દસેવ ય, પન્નકૂટી તહુય ચેવ ચાલીસા, રક્ષ્તુ મે સરીર',દેવા સુરપણમિઆ, સિદ્ધા. ૫. ૐ હરહું હુઃ સરસુસ,હરહું હઃ તય ચેવ સરસુંસ, આલિહિય નામગમ્બ્સ, ચક્ર.. કિર સબ્વઆભદ્. ૬ રાહિણી પન્નત્તિ, વજ્જસિ`ખલા તય વજઅ કુસિઆ; ચક્રેસરી નરદત્તા,કાલી મહાકાલી તહુ ગારી, ૭. ગંધારી મહુજાલા, માણવી વરૂ≠ તય અચ્છુત્તા; માસિ મહામાણસિઆ,વિજાદેવીએ ર′′તુ, ૮.૫ચદસ કન્મભૂમીસુ,ઉત્પન્ન સત્તરિ જિણાણુ સય; વિવિRsરચણાઈવન્ના,વસાહિઅ`હરઉ દુરિઆઈં.૯, ચઉતીસ અઇસયજી, ટ્રેડ મહાપાડિહેરકયસાહા; તિત્વ ચરા ગયમેાહા, ઝાએઅવા પયત્તેણં, ૧૦. ૐ વરકય સ’ખવિમ, મરગયઘણુસન્નિહ. વિગયમાહ; સત્તરિસયં જિણાણું, સલ્વામરપૂઇઅ વદે સ્વાહા. ૧૧. ૐ ભવણવઇ વાવ તર, એઇસવાસી વિમાણુવાસી અ; જે કેવિ દુš દેવા,તે સવે ઉવસમ તુમમાં સ્વાહા. ૧૨. ચંદણુક પૂરેણુ,ફલએ લિહિઊણ
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
૪૬૮
ખાલિઅ' પીઅ’; એગતરાઇ ગહ ભૃઅ, સાઇણિ મુર્ગી પણાસેઇ, ૧૩, ઇઅ સત્તરિસય' જત, સમ્મ મતં દુવારિ પડેિલિહિ; દુરિઆરિ વિજયવત', નિખ્શત નિશ્ચમચેહ, ૧૪,
ભાવાઃ—આ તેંત્રમાં એકસેસ સીત્તેર તીથ કરની સ્તુતિ છે. શ્રી માનદેવસૂરિએ કાઈ વખતે શ્રૌ સંધમાં વ્યંતરે કરેલ ઉપસર્ગ દૂર કરવા રચ્યું છે.
(પ'ચમ' સ્મરણમૂ ) નમિઊ Ôત્રમ્
નિમઊણ પણયસુરગણુ, ચુડામણિકિરણર જિઅ મુણિા; ચલણુન્નુઅલ મહાભય, પણાસણ સથવ વુચ્છ, ૧. સયિ કર ચરણ નહ મુહ, નિબુઝુનાસા વિવન્નલાયન્ના; કુદ્દે મહારે ગાનલ, કુલિંગનિષ્ઠ સભ્ય ગા.ર. તે તુરુ ચલણારાહણ, સલિલ જલિ સેય વ્રુદ્ધિયાયા; વણદવદડ્વા ગિરિ-પાયવ બ્વ પત્તા પુણા લછિં.૩.૬વાય ખુબ્ભિય જલનિહિ, ઉભડ કલ્લાલભીસણારાવે; સંતભયવિસલ, નિન્જામયમુવાવારે. ૪. અવિદલિઅજાણવત્તા, ખણણ પાવતિ ઇચ્છિઅ` કુલ'; પાસજિણ—ચલણનુઅલ, નિચ્ચ' ચિઅ જે નમતિ નરા. ૫. ખરપવષ્ણુય વણધ્રુવ, જાલાવલિમિલિય સયલદુમગહણે, ડઝ ત મુદ્ધમયવહુ, ભીસણુરવ ભાસણ મિ વણે.૬.જગગુરુણા
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણદિ સૂત્રો કમજુઅલં,નિશ્વાવિએ સયલ તિહુઅણાઅં; જે સંભરતિ મણુઆ, ન કુણઈ જલણા ભય તેસિં ૭.. વિસંતભેગભીસણ, કુરિઆરૂણનયણતરલDહાલં; ઉચ્ચભુજંગ નવજલય, સત્યોં ભીસણયારં, ૮, મન્નતિ કીડ સરિસે, દૂર પરિષ્કૃઢ વિસમવસવેગા; તુહુ નામફખરકુડસિદ્ધ-મંતગુરુઆ નરાલાએ ૯. અડવીસુ ભિલતક્કર, પુલિંદ દુલસદભીમાસુ; ભયવિહુર વુનકાયર ઉલુરિય પહિઅસત્યાસુ.૧૦. અવિલુપ્ત વિહવસાર, તુહ નાહ પણ મમત્તાવાર;. વવગવિખ્યા સિદ્ઘ, પત્તા હિચચિયં ઠાણું.૧૧. ૫જજલિઆનલ નયણું, દૂર વિયારિઅ મુહં મહાકાય નહ કુલિસઘાય વિઅલિઅ, ગઇંદકુંભથલા
અં. ૧૨. પણયસસં ભમપથિવ, નહમણિમાણિક પડિઅપડિમસ, તુ વયણ પહરણધરા, સીહ કપિ ન ગણુતિ. ૧૩. સસિધવલદતમુસલ, દીકરૂલ્લાલવૃદ્ધિ ઉછાહં; મહુપિંગનયણજુઅલં, સસલિલનવજલહરહરાનં. ૧૪. ભીમ મહાગઇદ, અભ્યાસન્નપિ તેનવિ ગણુતિ; જે તુહ ચલણ જુએલં, મુણિવતું ગં સમલ્લીશું. ૧૫. સમરશ્મિ તિકખખમ્મા -ભિષ્પાયવિદ્દઉધુય કબંધે; કુતવિણિભિન્નકરિકલહ, મુસિક્કારપઉમિ. ૧૬.
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७०
મહામાંગલિક નવસ્મરણે નિજિજઅદપુદ્ધરરિઉ, નરિંદનિવહા ભડા જસે ધવલં; પાવંતિ પાવ પસમિણ, પાસજિણીતુહપભાવેણ. ૧૭. રોગજલજલણવિસહર, ચાર રિમઈદગયરણભયાઈ; પાસજિણ નામ સંકિન્નણણ, પસમંતિ સહવાઇ. ૧૮. એવું મહાભયહર, પાસજિશિંદસ્ય સંથવ મુઆરં; ભવિયજણુણંદયરું, કલાણુપરંપરનિહાણું ૧૯ રાયભય જખરખર્સ, કુસુમિદુસ્સઉરિકખ પીડાસ; સંઝાસુ દોસુ પશે, ઉવસગ્ગ તહય રયણીસુ.૨૦. જે પઢઈ જે આ નિસુ
ઈ, તાણું કઈણો ય માણતું ગન્સપાસ પાવં પસમેઉ, સહેલભુવણચ્ચિય ચલણે. ૨૧. ઉવસગ્ગત કમઠાસુરર્મોિ, ઝાણુઓ જે ન સંચલિઓ; સુરનરકિન્નરજીવહિં, સંશુઓ જયઉ પાસજિણો. ૨૨. એઅલ્સ મઝયારે અઠારસ અખરેહિં જે મંત; જે જાણઈ સે ઝયઈ પરમ પયર્થ કુડ પાસે ૨૩. પાસહ સમરણ જે કુણઈ, સંતુ હિયણ, અર્ડત્તરસય વાહિભય, નાસઈ તસ્સ દૂરણ. ૨૪.
ભાવાર્થ –ો માનતુંગસૂરિએ રચેલું આ શ્રી પાર્શ્વ નાથસ્વામીનું તેત્ર છે. તેને સ્થિર ચિત્તે ભણવાથી હટા મહાટા ભય, વ્યાધિઓ નાશ પામે છે. (ષષ્ઠ સ્મરણમ) શ્રી અજિતશાંતિ સ્તવનમઅજિઆં જિઅ-સરવભય, સંકિંચ પસંસ
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્ર
૪૭૧
વગયપાવ; જયગુરૂ સતિગુણકરે, દાવિ જિષ્ણુવરે પણિવયામિ. ૧.ગાહા, વવગય મ`ગુલભાવે,તે વિઉલતવનિમ્મલસહાવે,નિરૂવમ-મહુર્ખભાવે,થાસામિ સુસિમ્ભાવે. ૨. ગાહા. સદુખષ્પસ તી, સવ્વપાવપ્પસ તીક્ષ્ણ; સયા અજિઅસતીણું, નમે અજિઅસતી . ૩. સિલેગા. અજિઅણુિં ! સુહૃવત્તણું, તવ પુરિસુત્તમ ! નામકિત્તણુ; નય ધિમિઇપ્પવત્તણ્ તચ જિષ્ણુત્તમસતિ ! કિન્તણું, ૪, માગહિઆ, કિરિઆવિહિસ ચિઅકફિલેવિમકૢખયર', અજિઅ નિચિઅ' ચ ગુણૅહિ. મહામુણિ સિદ્દિગય; અજિઅસ્સ ય સંતિ મહામુણિણા વિઅ સતિકર,સયયં મમ નિવ્રુઇકારય ચ નસણુય ૫. આલિંગય', પુરિસા ! જઈ દુર્ખવારણ, જાય વિમગ્ગહુ સુક્ષ્મકારણ; અઅિ સતિ ચ ભાએ, અભયકરે સરણ પવજ્જહા ૬. માગહિઆ. અ૨ઇ તિમિરવિરહિઅમુવરચજરમરણ, સુર અસુર ગરૂલભુચગવઇપચયપણિવઇય; અજિય મહવિઅ સુનયનયનિમભયકર, સરણમુવસરિ ભુવિદિવિજમહિઅ... સયયમુવમે, ૭. સંગયય ત ચજિષ્ણુત્તમમુત્તમનિત્તમસત્તધર, અજમ
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭ર
મહામાંગલિક નવસ્મરણે ખંતિવિમુત્તિસમાહિનિહિં; સંતિક પણમામિદમુરમતિયર, સંતિ મુણિ મમ સંતિસમાવિ દિલઉ. ૮. સેવાણયં.સાવસ્થિ–પુત્વપત્નિવં ચ, વર હત્યિમFચપસત્યવિછિન્નસંચિય, થિર–સરિચ્છવછે, મયગલલીલાચમાણુવરગધહથિ પથાણપથિયં સંથારિહં;હત્યિહOબાહુ દંતકણગ રૂઅગનિરૂવહય-પિંજરે પવરલખણવચિમાં સમ ચારૂરચં, સુઈસુહમણાભિરામ પરમરમણિજજ વરદેવદુદુહિ નિનામહરયરસુહાગર. ૯.વઢઓ. અજિયં જિરિગણું;જિ—સરવભર્યા ભહરિઉં; પણ
મિ અહં પયઓ, પાવ પસમેઉ મેં ભયનં. રાસાલુદ્ધઓ. ૧૦. કુરૂજવયવસ્થિણુઉરનરીસરે પઢમંત મહાચવષ્ટિએ મહેપભાવે જે બાવ
રિ પુરવરસહસ્સવનગરનિગમજણવયવઈ બત્તિસારાયવરસહસ્સામુયાયમ; ચઉદસવરરયણનવમહાનિહિ ચઉસદુ સહસ્ત્ર પવરજીવણ સુંદરવઈ, ચુલસી હુય ગય રહે સસસસામી છત્રવઈ ગામકેડિ સામી આસી જે ભારëમિ ભયવં.૧૧.વે. ત સંતિ સંતિકરં, સંતિeણું સવભયા; સંતિ થુ
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૩
શ્રી પંચપ્રતિકમણાદિ સૂત્રો ણામિ જિર્ણ, સંતિં વિહેઉ મે.૧૨. રામાનંદિઅય. ઇખાગવિદેહનરીર નરવસહા મુણિવસહા, નવસારય સસિસકલાણુણ વિગતમા વિહુઅરયા અજિઉત્તમ તેઅ ગુહિં મહામુણિ અમિઅબલા વિલિ. કુલા, પણમામિ તે ભવભયમૂરણ જગસરણ મમ સરણું. ૧૩. ચિત્તલેહા. દેવદાણવિંદચંદસૂરવંદ હત૬ જિ પરમ, લ રૂવ ધંત રૂપ પટ્ટ સેય સુદ્ધ નિદ્ધ ધવલ; દંત પંતિ સંતિ ! સત્તિ કિત્તિ મુત્તિ જુત્તિ ગતિ પવર,દિરતેઅ વંદધેઅ સવલેઅભાવિઅપભાવ અ પઇસ મે સમાહિં ૧૪. નારાચઓ, વિમલસસિકલાઈએ સોમ, વિતિમિરસૂરકરાઈએ તેઅંતિઅસવઈ ગણાઈ રેઅ રૂવ ધરણિધરવાઇરેઅ સાર.૧પ.કુસુમલયા.સત્ત સયા અજિએ, સારીરે અબલે અજિઅં; તવ સંજમે આ અજિઅં, એસ શુણામિ જિનું અજિસં. ૧૬.ભુજગપરિરિંગિ અં. સમગુણહિં પાવઈન ત નવસરયસસી તેઅગુણહિં પાવઈન ત નવસરયરવી, સવગુણહિ પાવઈન ત તિઅસગણવઈ, સારગુણહિં પાવઈ ન ત ધરણિધરવ.૧૭,ખિજિજઅયતિ
૩
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૪
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
વરપવત્તય' તમચરહિય, ધીરજણ છુઅશ્ચિમ ચુઅકલિકલ્સ, સતિસુષુપ્પવત્તય તિગરણયઆ,સ તિમહં મહામુણિ સરમુવણમે ૧૮.લલિઅય, વિષ્ણુએય સિરરઈ અંજલિ રિસિંગણુસ થ્રુઅ થિમિઅ', વિબુહાહિવધણુવઇ નરવઇ શુઅ મહિ અચ્ચિઅ બહુસા,અઇરૂગ્ગય સયદિવાયર સહિઅસર્પભ તવસા, ગયણ ગણવિચરણસમુઅિચ્ચારણ વદિ સિરસા. ૧૯. કિસલયમાલા, અસુરગલ પરિવત્તિ, કિન્નરારંગનમાંસિઅ; દેવારિસર્ચસંધુંઅં, સમણુસંઘપરિવદિયર,સુમુહ, અભય અણુહ', અરય, અરૂચ, અજિય, અજિય’, આ પણમે, ૨૧. વિન્રુવિલસિઞ, આગયાવરવિમાણુદિવ્વકણગરહતુરયપદ્ધકરસઐહિ હુલિઅ, સસભ
અરણષુભિઅલલિયચલકું ડલ ગયતિરીડસાહ તમલિમાલા. ૨૨, વેટ્ટે, જ સુરસધા સાસુરસઘા, વેવિત્તા ત્તિસુજીત્તા, આયરભસિઅસ ભ્રમપિરિઅ સુવ્ડિિહષ્મ સવ્વલથા; ઉત્તમ કુ ચણુરચણપરૂવિઅ,બાસુરભુસણભારુરિઅ’ગા,ગાય
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિકમણુદિ સૂત્રો સમય ભત્તિવસાય, પંજલિ પેસિય સીસપણુમ.ર૩.રયણમાલા.વંદિકણ કણ તો જાણે, તિગુણમેવ ચ પુણે પાહિણું; પણમિઉણુ જિર્ણ સુરાસુરી, પમુઈઆ સભવાઈ તો ગયા.૨૪.ખિત . તે મહામુણિમહંપિ પંજલી, રાગદાસભહવજિજ, દેવદાણવનરિંદવંદિ, સંતિમુત્તમ મહા નમે. ૨૫. ખિત્તર્યા. અંબરતરવિઆરણિઆહિં, લલિઅહંસવદુગામિણિઆહિં, પણ સોણિથયુસાલિણિઆહિં, સકલકમલદલ અણિઆહિં; ૨૬. દીર્ય પીણનિરંતરથણભરવિણમિયગાયલહિ, મણિકંચણપસિઢિલમેહલ સહિઅસોણિતાહિક વિરખિખિણિનેઉરસતિલય વલય વિભૂણિઆહિર રઇકર ઉરમહર સુંદર દેસણિઆહિં. ર૭. ચિત્તખરા.દેવસુંદરીહિપાયવંદિઆહિ,ચંદિય જસ્ટ તે સુવિમા કમા; અપણે નિડાલએહિં, મંડાડુણપગારએહિં, પિંકેહિં વિ.અવંગ તિલયપોહામહિં ચિલએહિં સંગચંગાહિત્તિ. સન્નિવિનંદણગમાહિં હુતિ તેવદિયા પુણો પુણા. ૨૮. નારાયએ તમહં જિણચંદ, અજિઆં જિઅ
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
४७६
મહામાંગલિક નવસ્મરણે મેહ,ધુયસવકિલેસપયપણમામિ ૨૯ નંદિઅય શુ અવંદિઅયસ્સા,રિસિગણદેવગણહિ તે દેવહૂહિ, પયએ પણ અસ્સા જસ ગુત્તમ સાસણઅસા, ભત્તિવસાય પિડિઅયાિિહં. દેવવર છરસા બહુ આહિં, સુરવરરઈગુણપંડિઅયા હિં. ૩૦. ભાસુરયં. વસતંતિતાલમેલિએ. તિઉફખરાભિરામસદ મીસએ કએ, એ સુઇસમાણ અ સુદ્ધ સજજ ગીપાયજાલઘટિઆહિં,વલયહલાકેલાવનેઉરાભિરામસમીસએ કએ આ, દેવનટ્રિઆહિં હાવભાવવિભમમરહું, નચિકણ અંગહારએહિં વંદિઆ ય જસ્ટ તે સુવિક્રમા કમા, તય તિલેય સવસત્તસંતિકારય, પસંત શ્વપાવ દાસમેસ હં, નમામિ સંતિમુત્તમ જિર્ણ. ૩૧. નારાયએ. છત્તચામરપડાગાવજકંવડિઆ, ઝયવરે મગરતુરસિરિવસુલંછણ; દીવસમુદમદરદિસાગકેસહિયા, સથિએ વસહ સીહરહચક્રવરંકિયા. ૩૨. લલિઅય, સહાવલ સમપા , દાસદુધ ગુણહિં જિ પસાયસિદ્રા ત પા, સિરીહિં ઇ રિસીહિ જા. ૩૩. વાણનાસિરખા, તે તણ ધુઅ સપાત્રયાસશ્વલોઅ હિઅમૂલપાવયા. સંધુએ અજિ આ સંતિપાયથા, હંતુ મેસિવસુહાણદગયા. ૩૪. પરાંતિકા.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સ્ત્રો
૪૭
ક
એવં તવમલ વિલ, યુઅ મએ અજિઅસતિ જ અલ; વવકમ્મરચમલ, ગર્થે ગય સાસય વિલ` ૩૫ ગાહા.ત અગુણુખ્યસાય મુખહે પરમેણુ અવિસાયં; નાસે મે વિસાય, અધરેસાવિ અપસાય.૩૬. ગાહા. ત. મેએ અ નદિ, પાવેઉ અ ન દેસેમભિન'દિ, પરિસાવિ અ સુહન દિ', મમ ય દિસઉ સજમે નદિ ૩૭.ગાંહા પઅિધ્યાઉમ્મામિઅ,સવચ્છાએ અવસ્સણિઅબ્વે, સાઅલ્વે સત્રૈહિ, ઉવસગ્ગ નિવારણા એસા, ૩૮, જો પતઇ જે આ નિસુઇ, ઉભ કાલપિ અજિઅસતિથયાં; ન હું હુતિ તસ્સ ર્ાગા, પુન્નુખન્ના વિ નાસતિ,૩૯. જઇ ઈચ્છહુ પમપ', અહવા કિત્તિ સુવિત્થા ભુવણે, તા તેલુ હરણે, જિણનું આયર. કુણુહૂ. ૪૦.
મ
ભાવાઃ—શ્રી નદિષણસૂરિનું રચેલું આ અજિતનાથ અને શાંતિનાથતુ... ભેગુ* સ્તવન છે. શ્ર! શત્રુંજય ઉપર આ અન્ને ભગવાનનાં દેડુરાં સામસામાં હતાં.પણ આ તંત્રન બાલતી વખતે તે એકહારમાં બાવી ગયાં, એમ કહેવાય છે. (સપ્તમ મમ્) મક્તામર સ્તામ ભકતામરપ્રણતમૌલિમણિપ્રભાણા- મુદ્યોતક દલિતપાયતમાવિતાનમ્ ॥ સમ્યક્ પ્રણમ્ય જિનપાદયુગ
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
યુગો-વાલ અને ભવજલે પતતાં જનાનામ્ !!! ચઃ સંસ્તુતઃ સકલવા મયતત્ત્વમેધા-દુબુદ્ધિ ભિઃ સુરાકથા સ્તાવૈજ ગતિયચિત્તહ એકદાર;સ્તાએ કિલ્લાહયિ ત પ્રથમ જિનેન્દ્રસ્ બુછ્યા વિના પવિબુધા િતપાદીઠ ! સ્વેતુ સમુદ્વૈતમતિવિ ગતંત્રપાઽહાઆલ વિહાય જલસ સ્થિતમિ દુષિ અન્ય કાંતિ જનસત્તા ગ્રહીતુમ્હારા વસ્તુ ગણુાન ગુણસમુદ્ર! શશકકાંતાન, કહે ક્ષમઃ સુગુરૂપ્રતિમાપ્તિ બુઠ્યા તા કલ્પાંતકાલપનનાદ્વૈતન ચક્ર,કાવાતીતુમલમ બુનિધિ ભુજાચામા૪૫ સાઽહં તથાપિતવ ભકિતવશાન્મુનીશ તું સ્તવ વિગ શકિતરષિપ્રવૃત્ત પ્રોત્યોત્સવીય મર્માળા મૃગેશ મૃગેન્દ્ર, નાભ્યતિ કિનિ પરિપાલના સ્થાપ્યા અલ્પશ્રુત ધ્રુવતાં હાસધામ, ભકિતરેવ મુખરીતે અલાન્માન્ અલ્ટ્રાકિલઃ કિલ મળ્યો મધુર વિરીતિ, તન્મ્યાચંતક લિકાનિકઐકહેતુઃ ।ા ત્વસસ્તવન ભવસ તિનિન્દ્ર, પાપ ક્ષણાત્ ક્ષયમુપૈતિ શરીરભાજામ ॥ આહલેકમલિનીલમરોષમા, સૂર્ય શહિન્દુખવ શાવરમધકારમૂ માણા અત્યંતિ નાથ હવ સવન મચેદ-મારભ્યતે તનુધિયાઽયિ તવ પ્રભાવાત્ ચેતે
*
塑
શો
પરિ
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪ ૭૯ હરિશ્ચતિ સતાં નલિનીદલેષ મુકતાફલતિમુપતિ નન્દબિંદુઃ૮ આસ્તાં તવ સ્તવનમસ્તસમસ્તદોપ, વત્સકથાપિ જગતાં દુષિતાનિ હતિ છે દરે સહસ્ત્રકિરણ કુરૂતે પ્રભવ; પદ્માકરેન્ક જલજાન વિકાસભાંજિ :a નાયભૂત ભુવનભૂષણ ભૂતનાથભૂતિર્ણભુવિભવતમભિવતઃ તલ્યા ભવતિ ભવ નનુ તેની કિંવા ભૂત્યાશ્રિત ય ઈહ નાત્મસમ કાતિલ દવા ભવન્તમનિમેષવિલેકનીય, નાન્યત્ર તોષમુપયાતિ જનસ્ય ચક્ષુ પીત્વ પયઃ શશિકરતિદુગ્ધસિંધે ક્ષાર જ જલનિશિતું ક ઈચ્છેત્ ૧૧ વૈઃ શાંતરાગરૂચિભિઃ પરમાણુભિવં,નિર્માયિતસ્ત્રિભુવનૈકલલાભૂત છે તાવંત એવ ખલું તેણવઃ પૃથિવ્યાં, ચત્ત સમાનમપરં નહિ રૂપમસ્તિ મારા વત્ર કવું તે સુરનરેગનેત્રહારિ, નિઃશેષનિતિજગત્રિપમાનમ્ બિંબ કલંકમલિન ર્વ નિશાકરસ્ય, યદ્રાસરે ભવતિ પાંપલાશક૫મ્ ૧૩ સંપૂર્ણ મંડલ શશાંકકલાકલાપ-શુભ્રા ગુણાસ્ત્રિભુવન તવ સંચયનિત છે કે સંશ્રિતસ્ત્રિજગદીશ્વરનાથમે, કસ્તાવિારયતિ સંચરતે યથેષ્ટમ ૧૪મા ચિત્ર મિત્ર યદિ તે ત્રિદશાંગનાભિનીત મનાગપિ
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૦
મહામાંગલિક નવસ્મરણી
૧૬ા
મના નવિકારમામ્ । કલ્પાંતકાલમરૂતા ચલિતાચલેન,કિ` મ`દરાદ્રિશિખર' ચલિત કદાચિત્ ।૧પપ્પા નિવૃત્તિ પત્રજિતૌલપુર,કૃĂજગત્રયદિ પ્રકટીકરેાષિયાગમ્યા ન જાતુ મરુતાં ચલિતાચલાનાં, દીપેાપરસ્ત્વમસિ નાથ ! જગત્પ્રકાશ નાસ્ત કદાચિદુપયાસિન રાહુગમ્યઃ, સ્પષ્ટીકરેાષિ સહસા યુગમગતિાનાંભાધરે દરનિરૂમહાપ્રભાવસૂર્યાતિશાયિમહિમાસિ મુનીદ્ર ! લેાકેાણા નિય દલિતમાહમહાંધકાર,ગમ્ય નરાહુવદનસ્ય ન વારિદાનામ્ । વિશ્વાજતે તવ મુખાઞ્જમનલ્પકાંતિ, વિદ્યોત-યજગદપૂર્વ શશાંકઅિન્નમ્ ।૧૮। કિં શરીષુ શશિનાહિન વિવસ્વતાવા,યુષ્મન્મુખેદુદલિતેજીતમસ્તુ નાથ !! નિષ્પક્ષશાલિવનશાલિનિ જીવલેાક, કાય``કિયજ્જલધરેંજ લભારનચૈઃ ૧લા જ્ઞાન યા યિ વિભાતિ કૃતાવકાશ, નૈવ તથા હરિહરાદિષુનાયકેાતેજ સ્ફુરન્મણિપુ યાતિ યથા મહત્વ, નૈવ તુ કાચશકલે કિરણાકુલેપ દરગા મન્યે વર હરિહરોદય એવ દૃષ્ટા, દુર્વ્યષુ ચેન્નુ હૃદય ચિતાષઐતિ ! કિં વીક્ષિતેન ભવતા ભુવિ ચેન નાન્યઃ, કન્સિના હરતિ નાથ
!
ભવાંતરેડિપાર
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪૮૧ સ્ત્રીનું શતાનિ શતશે જનયતિ પુત્રાન,નાન્યા સુતું તદુપન જનની પ્રસૂતા છે સર્વદિશે દધતિ ભાનિ સહસ્ત્રશિર્મ,પ્રાચેવ દિનયતિકુરદંશુ જાલમારા –ાખામનિમુનઃ પરમં પુમાંસ-માદિત્યવર્ણ અમલ તમસ પરસ્તા રાત્વમેવ સમ્યગુપલભ્ય જયંતિ મૃત્યુ, નાન્યઃ શિવઃ શિવપદસ્ય મુનીન્દ્રપથા: પારકા ત્રામવ્યયવિભૂચિંત્યમસંખ્યમાધું, બ્રહ્માણમીશ્વર મને તમનંગકેતુન્ ગીર વિદિતમનેકમેક, જ્ઞાનસ્વરૂપમમાં પ્રવદંતિ સંતરારજ બુદ્ધત્વમેવ વિબુધાચિંતબુદ્ધિધાત,વંશંકરસિ.ભુવનત્રશંકરસ્વાતાધાતાસિ ધીર! શિવમાર્ગવિધવિધાનાત, વ્યકત ત્વમેવ ભગવદ્ પુરૂષોત્તમસિવારપાતુભ્ય નમઃ ત્રિભુવનાર્નિહરાય નાથ! તુલ્ય નમઃ ક્ષિતિતલામલભૂષણયા તુલ્ય નમન્નિજગત પરમેશ્વરાય, તુલ્યું નમે જિનભદધિશેષણાયપારદા વિમાત્ર યદિ નામ ગુણરશેખૈ–– સંશ્રિત નિરવકાશયા મુનીશ દોરૂપારવિવિધાશ્રયજાતગર્વે. સ્વપ્નાંતરેડપિ ન કદાચિદપીક્ષિતોસિ ર૭ ઉચેરશેકતરુસંશ્રિતમુન્મચૂખ, માભાતિ રૂપમમલં ભવતા નિતાંતમૂ સ્પષ્ટોલસકિરણમસ્તતમવિતાનં,
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૨
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
બિમ્બ રવૈરિપયાધરપાક તિારા સિ`હાસને મણિમયૂખશિખાવિચિત્રે, વિભાતે તવ વપુઃ કનકાયદાતમ્ । બિંબ વિયઢિલસદશુલતાવિતા ન તુ ગેયા દ્રશરસીવ સહસ્રમે ારાકુંદાવદાતચલચામરચાશેાભ, વિભાજતે તવ હ કૌતકાંતમ્ ! વચ્છશાંકશુચિનિઝ વારિયારમુચ્ચસ્તટ સુરગિરૈરિવશાતકૌશ્લમ્ શાછત્રય સરભાતિ શશાંકકાત-મુખ્ય સ્થિત સ્થગિતભાનુમાં મુકતાફલપ્રકરલવિવૃદ્ધોભ, પ્રખ્યાત્મિજગતઃ પરમેશ્વર તા૩૧ા ઉન્નિદ્ર" હેમનપ કજ જકાંતિ-પયુ લસશખમયૂખશિખાભિરામોં !! પાૌ પદાનિ તવ ચૠ જિનેદ્ર ! ધત્ત, પાર્ડન તંત્ર વિબુધાઃ પરિકલ્પય તિ કા ઇત્ય
ડોમે
.
ચ્યા તવહિભૂતરભૂજિનેદ્ર ! ધર્માંપદેશનવિધી ને તથા પરસ્યો! યાક પ્રભા દિનકૃતઃ પ્રહતાંધકારા, તાષ્ટ્ર કૃતે ગ્રહગણસ્ય વિકાશને પિ મા
રાતમાં અલવિલે કયેાલમૂલ-મત્તભ્રમભ્રમરનાવૃિદ્ધ પાઐરાવતાભમિભમુહતમાંપતન્ત, દૃષ્ટવા ભય અતિ ના ભવદાશ્રિતાનામ્ ॥૪॥
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિકમણાદિ સૂત્રો ભિનેત્મકુભગલદુજજવલશેણિતાકત, મુકતાફલપ્રકરભૂતિભૂમિભાગ બક્રમા ક્રમમાં હરણાં– પિપિ, નાકામતિ મયુગાચારસંશ્રિતં તે રૂપા કતાલ પવનદ્ધતાહિકલ્પ, દાવાનલ જવલિત મુજજવલમુકુલિંગમાવિશ્વ જિઘસુવિ સંમુખમાપવતંત્વનામકર્ણનજલ શામયશેષમાફલા રકક્ષ સમકાકિલકંઠનીલ, ક્રોધીત ફણિનમુફ. માપતુનુ આકામતિ કેયુગેન નિરસ્તશંકવન્નાનાગદમની હદિ ચસ્ય પુસર મારા વગડુરંગગજગતભીમનાદ-મા બલ બલવતામપિ ભૂપતનામાદ્યદિવાકરમચૂખશિખોપવિદ્ધ, વકીનત્તમ દવા ભિદામુપૈતિ ૫૩૮૫ ફાયન્નિપ્રજાણિતવારિવાહ, વેગાવતારતરણા તુરોધભીમ યુધ્ધ જયં વિજિતદુર્જયજેયપક્ષારૂપાદપંકજવનાશચિ લભતે કરો અંભનિધૌ ભિતભીષણન,પાઠીનપીઠ ભયદબણવાડવાગ્ની રંગત્તર ગશિખરસ્થિતયાનપાત્રા, ન્નાસ વિદાય ભવતઃ સ્મરણઃ વ્રજ તિ ૪૦ ઉદ્દભુતભીષણજલે દરભારભુનું શમ્યાં દશામુ પગ તાગ્રુતજીવિતાશાએ ત્વત્પાદપંકજર મૃતદિગ્ધ
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૪
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
દેહા, માઁ ભવતિ મકરન્ત્રતુલ્યરૂપા ૪૫ આપાદક મુરૂશ ખલવેષ્ટિતાગા,ગાઢ અહશિંગ કાર્ટિનિવૃઃજ ઘાવાવનામમાત્રમનિશ મનુજાઃ સ્મર તઃસર્વે સ્વચ વિગત ધ્ભયા ભવતિ ૪ મત્તદ્વિપેદ્રભૃગરાજદવાનલાહિ,સંગ્રામવારિધિ દરઅંધનેત્યમ્ । તસ્યાણુ નાશમુપયાતિ ભય નિયેવ,
સ્તાવક સ્તવસિમ ગતિમાનધીતે જણા સ્તાત્રજ તવ જિનદ્ર!ગુણૈનિ મદાં, ભા મા ફચિરવણ વિચિત્રપુષ્પામ !! ધત્તે જના ય દ ક ઠગતામજસ,ત માનતુ ગમવશા સમુપૈતિ લક્ષ્મી,૫૪૪॥
ભાવાર્થ –શ્રી આદિનાથ પ્રભુનું આ સસ્કૃતસ્તત્ર શ્રી માનતુ પ્રસૂરિએ રચેલ છે. આ આચાય મહારાજને કેાઈ રાજાએ (શ્રીદુ રાજાએ) તેમની શક્તિની પરીક્ષા માટે ૪૮ એડી પહેરાવી હતી, તેએ જેમ જેમ લૈકા રચતા ગયા તેમ તેમ તે બેડીઓ તૂટતી ગઈ. આપી જૈનધર્મની ઉન્નત્તિ ચઢતી)ધઈ, અને રાજા જૈનધમ નાં પ્રૌતિવાળો થયે. આને ભણવાથી ઇચ્છા પ્રમાણે ભાગ્ય (રાગરહિતપણું') તથા લક્ષ્મી મળે છે. (અષ્ટમ સ્મરણમ) શ્રી કલ્યાણમ'દિરસ્તાત્રમ (વસંતતિલકા ધૃત્તમ્)
કલ્યાણમંદિરમુદારઅવભેદિ, ભતાભયપ્રદમનિંદિતમંઘ્રિપદ્મમ્ !! સસારસાગરનિમજ્જદોષ
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિકમમાદિ સૂત્રો
૪૮૫
જે તુ, પિતારમાનમહિનખ્ય જિનેશ્વરસ્ય 1 યસ્ય સ્વયં સુરગુરૂગરિમાંબુરાશે ; સ્તોત્ર સવિસ્તૃતમતિને વિલુધિતુમ તો શ્વયકમઠસ્મયધૂમકેત,-સ્તસ્યાહમેષ કિલ સંસ્તવન કરિષ્ય રા સામાન્યત:પિ તવ વર્ણયિતું સ્વરૂપ-મસ્માદશાહ કથામધીશ! ભવંત્યધીશાળા ધબ્દાપિ કૌશિકશિશુ
દિવાદિવા,રૂપ પ્રરૂષયતિકિંકિલમેરમેારા મેહક્ષયાદનુભવન્તપિ નાથ મર્યો,નૂન ગુણનું ગણચિતું ન તવ ક્ષમતા છે કલ્પાંતવાંતપચસઃ પ્રકટોકપિ ચશ્મા”ીયેત કેન જલધેનનું રત્નરાશિ મા અ યુવતોષસ્મિતવ નાથ! જડાશયેપિ, કતું સ્તવં લસદસંખ્યગુણાકરસ્યા બાલેષપિકિ ન નિજબાહયુગ વિતત્ય,વિસ્તીર્ણતાં કથીતિ સ્વધિચાંબુરાશે પા યે એમનામપિ ન ચાંતિ ગુણસ્તવેશ ! વતું કથ ભવતિ તેષ માવકાશ | જાતા તદેવમસમીક્ષિતકરતાં,જપતિ વા નિજગિરા નનું પક્ષિણાપિ સદા આસ્તામચિંત્યમહિમા જિન સંસ્તવસ્તુ, નામાપિ પતિ ભવોભવતે જગત્રિતત્રાવપપહતથજનાન્નિદાધે,પ્રીતિ પઘસરસ સરસsનિલ
પાડવા હુત્તિને ત્વયિ વિભાગ શિથિલભવંતિ, જ તે ક્ષણેન નિબિડા અપિકર્મબંધારાસવો ભુજંગ
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૬
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
મમયા ઈવમધ્યભાગ,-મભ્યાગતેવનશિખ ડિનિ ચંદ નસ્ય ૫૮૫ મુચ્ચંત એવ મનુજા; સહસા જિને દ્ર ! રૌદ્રેરૂપદ્રવશđસ્ત્વયિ વીક્ષિતેપિા ગાસ્વામિનિ સ્મુરિતતેજસિદૃષ્ટમાત્રે,ચૌરૈરિવાશુ પાવઃપ્રપલાયમાને માતા ત્વં તારકા જિન ! કથં ભવિનાં ત એવ,વામુદ્ધતિ હૃદયનયદુત્તર તાયઢા હૃતિસ્તરતિયજજલમેષનૂન, મન્ત તસ્ય મરૂતઃ સ ફિલાનુભાવના૧૦ન ચસ્મિન્ હરપ્રભૂતયેાપિ હતપ્રભાવા, સાપિ ત્વયા રતિપતિઃ ક્ષપિતઃ ક્ષણેના વિધ્યાપિતા હુતભુજઃ પયસાથ યેન, પીતન કિ તદપિદુ રવાડચેના૧૧૫ સ્વામિન્નનપગરિમાણુમપિ પ્રપન્ના,સ્ત્યાં જ તવા કથમહાહૃદયે દધાના,જન્માદધિ લઘુતર ત્યતિલાઘવેન, ચિંત્યાં ન હુંત મહેતાં ચદ્દેિ વા પ્રભાવઃ ૫ધરા ક્રાધસ્ત્વયાયદિ વિભા!પ્રથમ નિરસ્તા,ધ્વસ્તાસ્તદા અત કથ કિલ કાઁચૌરા ।। પ્લાષત્યમુત્ર યદિ વા શિશિરાધિ લે કે, નીલદ્રુમાણિવિષિનાનિ ન કિં િ માનિતા વાંચેોગિના જિન સદાપરાત્મરૂપ,મન્ત્રષય તિહૃદયાંબુજકાશદેશાપૂતસ્ય નિમ લરૂચે દિવા કિમન્ય, દક્ષસ્ય સવિ પદ` નનુ ક િકાયાના૧૪૫ ધ્યાનાનેિશ! ભવતા ભવિનઃ ક્ષણેન,દેહ વિહાય પરમાત્મદશાં વ્રજ તિા તીવ્રાનલાદુપલભાવમપાસ્ય
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિકમણુદિ સૂત્ર
४८७
લોકે, ચામીક રત્વમચિરાદિવ ધાતુભેદાઃ ૧પણ અંતઃ સદૈવ જિન ચસ્ય વિભાવ્યસે વંભવ્ય કર્થ તદપિ નાશયસે શરીરમ્ એતસ્વરૂપમથમધ્યવિવત્તિને હિ, ચદ્વિગ્રહ પ્રશમયંતિ મહાનુભાવોના આત્મા મનીષિભિરયંવદભેદબુદ્ધયા,ધ્યાતો જિનેન્દ્ર ભવતીહભવ...ભાવો પાનીયમયમૂતમિત્યનુચિંત્યમાનં, કિં નામ નો વિષવિકારમયાકરતિ ૧૭ ત્વમેવ વીતતમસં૫રવાદિને પિ, નૂનં વિભા હરિહાદિધિયા પ્રપન્ના કિં કાચકામલિભિરીશસિતોડપિ શંખે, નો ગૃહ્યતે વિવિધવર્ણવિપર્યયણ ૧૮ ધર્મોપદેશસમયે સવિધાનુભાવા,દાસ્તાં જને ભવતિ તેતરૂર યશેકરાઅદ્ભુગતે દિનપતૌ સમહીરૂહાડપિ, કિં વા વિબોધમુપયાતિ ન જીવલકઃ | ૧૯ | ચિત્ર વિભે! કથમવામુખવંતમેવ, વિશ્વક પતત્યવિરલા સુરપુષ્પવૃષ્ટિ | ત્વદગોચરે સુમનસાં ચદિવા મુનીશ, ગÚતિ નૂનમધ એવ હિ બંધનાનિ પાર સ્થાને ગભીર હૃદયોદધિસંભવાયા, પીયુષતાંતવગિરઃ સમુદીરયંતિ . પીત્વા યતઃ પરમસંમદસંગભાજ, ભવ્યા વ્રજતિ તરસાગજરામરત્વમ્ | ૨૧ |
સ્વામિનું સુદ્રમવનમ્ય સમુuતંતી, મત્યે વદતિ શુચય:સુરચાઅરૌઘા યેસ્સે નતિ વિદધત મુનિપું
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૮
મહામાંગલિક નવમરણે ગવાય, તે નૂનમુગ્ધગતયઃખલુ શુદ્ધભાવ છે ૨૨ છે. ચામગભીરગિરમુજજવલહેમરત્નસિંહાસન સ્થમિક ભવ્યશિખંડિનસ્વામી આકયંતિરભસેન નદતમઔ-શ્ચામીકરાદ્વિશિરસીવનવાબુવાહમૂ ૨૩ ઉગચ્છતાતવશિતિધતિમંડલેન,લુપ્તચ્છદચ્છવિરશેકતરૂર્બભૂવા સાનિધ્યdsપિયદિવા તવ વીતરાગ નીરાગતાં વ્રજતિ કો ન સચેતનકપિ૨૪ ભેઃ પ્રમાદમવય ભજવમેન,માગત્યનિતિપૂરી પ્રતિસાર્થવાહમાાએનિવેદયતિ દેવ! જગત્રયાય મળે નદન્નભિનભર સુદુંદુભિસ્તે. ૨૫ ઉધોતિતેષ ભવતા ભુવનેષુ નાથ!તારાન્વિતે વિધુરય વિહતાધિકાર મુકતાકલાયકલિતો સિતાતપત્ર,વ્યાજત્રિધા તતનુશ્રુવમલ્યુતિઃ શારદા ન પ્રપૂરિતજગત્રપિંડિતેન કાંતિપ્રતાપયશસામિવસંચયેન મણિરાહમરજતમવિનિમિતે, સાલત્રણ ભગવન્નભિત વિભાસિા ર૭ા દિવ્યસ્રજો જિન ! નમત્રિદશાધિપાનામસૂન્યરત્નચિતાનપિ મૌલિબંધાના પાદ શ્રયંતિભવતો યદિવા પરત્ર,વસંગમે સુમન ન રમત એવ ! ૨૮ – નાથ જન્મજલધવિપરમુખેપિ, વત્તાયસ્યસુમોનિજપૃષ્ઠલગ્નાન છે ચુકત હિ પાર્થિવનિપસ્ય સતસ્તવૈવ, ચિત્ર વિભોર
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪૮૯
યસિ ક વિપાકશૂન્યઃ ારાવિશ્વેશ્વરાપિ જનપાલક ! દુ તત્ત્વ, કિ વાક્ષરપ્રકૃતિરમ્યુલિપિત્ત્વમીશ! ! અજ્ઞાનવત્યપિ સદૈવ કથ ંચિદેવ,જ્ઞાન યિ સ્ફુરતિ વિશ્વવિકાસહેતુ; !! ૩૦ ૫ પ્રાગ્બારસ ભૃતનભાંસિ રજા...સિ રાષા-દ્રુત્થાપિતાનિ કમઠેન શઠેન યાનિ ાછાયાપિ તૈસ્તવન નાથ ! હતા હતાશા,ગ્રસ્તસ્વમીભિરયમેવ પર` દુરાત્મા II ૩૧ ૫ યજ્ઞદૂજ્જિ તથનૌધમદભ્રલીમ,ભ્રશ્યત્તડિન્મુસલમાંસલધારધાર* !! દૈત્યેન મુકતમથ દુસ્તરવારિ દછે,તેનૈવ તસ્ય જિન! દુસ્તરવારિષ્કૃત્યમારા સ્તાવ કેશવિકૃતાકૃતિમર્ત્ય મુ ડ,પ્રાલ અભ્દ્ ભયદવક્સિવિનય - દગ્નિના પ્રતત્રજ:પ્રતિભવ તમપીરિતા યઃ, સાસ્યાભવત્પ્રતિભવ ભવદુઃખહેતુઃ શા ધન્યાસ્ત એવ ભુવનાધિપ!ચે ત્રિસંધ્ય,મારાધય તિવિધિવદ્વિતાન્યકૃત્યાાભત્યાક્ષસપુલકપમાલદેહદેશા,પાદઢય તવ વિભા!ભુવિ જન્મભાજ।૩૪। અસ્મિન્નપારભવવારિનિધી મુનીશ! મન્યે ન મે શ્રવણગેચરતાં ગતાઽસિ !! આકણુિં તે તુ તવગેાત્રપવિત્રમ ત્રે,કિ વાવિષદ્વિષધરી સવિધ સમેતિશાષા જન્માંતરે પિ તવ પાદયુગ ન દેવ, મન્યે મયા મહિતમીહિત દાનદક્ષમ, તેનેહ જન્મનિ મુનીશ ! પરાભવાનાં નતા નિકેતન
૩૨
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
४९०
મહામાંગલિક નવસ્મરણે
મહં મથિતાશયાનામ ૩૬ાા નૂન ન મેહતિમિરા તલેચમેન,પૂર્વ વિભે! સદપિ પ્રવિલોકિતસિા મર્માવિવિધુરચંતિહિમામનાથ,ઘબંધગતયા કથમન્યર્થતા છાઆકસ્તિોડપિ મહિતોગપિ નિરીક્ષિત:પિ, નૂનં ચ ચેતસિ મયાવિધુતેષસિભત્યા જાતે સ્મિ તેન જનબાંધવ! દુઃખપાત્ર, યમાત્ કિયા પ્રતિફલતિ ન ભાવશૂન્યા છે ૩૮ છે – નાથ! દુ:ખિજાનવત્સલ ! હે શરણ્ય ! કાર્યપુણ્યવસતે વશિનાં, વરેણ્યા ભત્યા ન તે મયિ મહેશ દયાં વિધાય, દુઃખાંકરદલનતત્પરતાં વિધેહિકલા નિઃસંખ્યસારશરણં શરણું શરણ્ય-માસાઘસાદિતરિ પુપ્રથિતાદાત છે –ત્પાદપંકજમપિ પ્રણિધાનવચ્ચે વચ્ચે સ્મિ ચેદ ભુવનપાવન , હા હોસ્મિ ૧૪૦મા દેવેંદ્રવંઘ વિદિતાખિલવસ્તુસાર , સંસારતા૨કા વિભે ! ભવનાધિનાથ ! ! ત્રાચસ્વ દેવ ! કરુણદદ ! માં પુનીહિ, સીદંતમ ભયદવ્યસનાંબુરાશે ૪૧ યદ્યતિ નાથ ભવદંબ્રિસરાસહાણ, ભકતે ફલ કિમપિ સંતતિસંચિતાયા વાતન્મે ત્વદેકશરણસ્ય શરણ્ય ! ભૂયા, સ્વામી ત્વમેવ ભુવનેત્ર ભવાંતરેડપિ ખરા ઇલ્થ સમાહિતધિયો વિધિવ જિનેંદ્ર! સાંદ્રોલસત્પલકકંચુકિતગભાગાલાવદર
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણદિ સૂત્રો
૯૧ બિંબનિર્મલમુખાબુજબલા , યે સંસ્તવ તવ વિભેરચયંતિ ભવ્યારા૪૩ાા જનનયનકુમુદચંદ્રા પ્રભાસ્વર,સ્વર્ગ સંપદા ભુવા; તે વિગલિતમલનિચયા, અચિરામેાક્ષ પ્રપદ્યતે પાકના
ભાવાર્થશ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિએ રચેલું આ શ્રી પાશ્વનાથનું તેત્ર(સ્તવન) શ્રીઉજયિનીનગરીમાં મહાકા, નામના જૈનમંદિરમાં શ્રી પાર્શ્વ પ્રભુની પ્રતિમા હતી, તેને બ્રાહ્મણેએ શિવલિંગ પધરાવી ઢાંકી દીધી હતી. બાદ આ તેંત્ર રચ્યું તેને અગ્યારમે લેક રચતાં તે લિંગ ફાટયું અને પ્રતિમાજી પ્રગટ થયાં, આને ભણવાથી સર્વ પ્રકારનાં વિદને નાશ પામે છે અને સુખ મળે છે. (નવમં સ્મરણમ) શ્રીબહછાંતિ સ્તોત્રમ્
ભ ભ ભવ્યા; ! શણુત વચન પ્રસ્તુત સવમતદયે યાત્રાયાંત્રિભુવનગુરાચાર્હતા ભકિતભાજ તેષાં શાંતિર્ભવતુ ભવતા મહેંદાદિપ્રભાવા. દારાગ્યશ્રીધતિમતિકરી કલેશવિવંસહેતુકાના
ભે ભે ભવ્યલકા ! ઈહિ હિ ભરતરાવતવિદેહસંભવાનાં સમસ્તતીર્થકતાંજમેન્યાસનપ્રકંપાનંતર મવિધિના વિજ્ઞાય સૌધર્માધિપતિ સુઘોષાઘંટાચાલનાનંતરે સકલસુરાસુરેન્દ્ર સહ સમાનત્ય સવિનય
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહામાંગલિક નવસ્મરણા
મહેદ્લ}ારક ગૃહીત્વા ગત્વા કનકાદેિશૃ ંગે વિહિત જન્માભિષેક શાંતિમુદ્ઘોષયતિ,યથા તતઽહં કૃતા નુકારમિતિ કૃત્વા મહાજનેા યેન ગત; સ પથા ઇતિ ભજનૈ;સહુ સમેત્ય સ્નાત્રપીઠે સ્નાત્ર વિધાય શાંતિમુદ્ઘોષયામિ ! તપૂ યાત્રાસ્નાત્રાદિમહાત્સ વાન તરમિતિ કૃત્વા કણ દવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતા
સ્વાહા ।। ૨ ।।
ૐ પુણ્યાહુ પુણ્યાહ પ્રીય તા,પ્રીય તાં,ભગવંતાડહું તસવ જ્ઞા,સવ દશિનગ્નિલેાકનાથાXિલાકમહિ તાગ્નિલેાકપૂજ્યાગ્નિલેાકેશ્વરા,સિલેાકેાદ્યોતકરા;!!
ૐ ૠષભ અજિત સભવ અભિનંદન સુમતિ પદ્મપ્રભ સુપાર્શ્વ ચદ્રપ્રભ સુવિધિ શીતલ શ્રેયાંસ વાસુપૂજ્ય વિમલ અનંતધમ શાંતિ થુ અર મલ્લિ મુનિસુવ્રત નમિ નેમિ પાર્શ્વ વમાનાંતા જિનાઃ શાંતાઃ શાંતિકરા ભવતુ સ્વાહા ।જા
૪૯૨
ૐ મુનયા મુનિપ્રવરા રિપુવિયદુભિક્ષકાંતારેશ્યુ દુર્ગાં માગેષુ રક્ષતુ વા નિત્ય સ્વાહા ।પા
હ્રી શ્રી શ્રુતિ મતિ કીતિ કાંતિ બુદ્ધિ લક્ષ્મી મેધા વિદ્યાસાધન-પ્રવેશનિવેશનેષુ સુગૃહીતનામાના જયંતુ તે જિને દ્રા શા
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪૯૩
ૐ રાહિણી પ્રજ્ઞપ્તિ વજ્રશૃંખલા વજ્ર કુશી અત્રતિચક્રા પુરૂષદત્તા કાલી મહાકાલી ગૌરી ગાંધારી સર્વાન્નામહાજ્વાલામાનવી વૈરાયાઅæામાનસ મહામાનસી પાડશ વિદ્યાદેવ્યા રક્ષતુ વાનિત્ય' સ્વાહા.
શાળા
ૐ આચાર્યાંપાધ્યાયપ્રકૃતિચાતુવર્ણ સ્ય શ્રીશ્રમણસ ધસ્ય શાંતિભવતુ તુષ્ટિભવતુ પુષ્ટિભČવતુ ડા
ૐ ગ્રહાધદ્ર સૂર્યાં ગારક બુધ બૃહસ્પતિ શુકૅશનચર રાહુ કેતુસહિતાઃ સલાકપાલાઃ સોમયમવરૂણકુબેર વાસવાદિત્યક દૃવિનાયકાપેતા યે ચાન્ચેપિ ગ્રામનગરક્ષેત્રદેવતાદયસ્તે સર્વે પ્રીયતાં પ્રીયતાં અક્ષીણુકાશકાષ્ઠાગારા નરપતયશ્ર્વભવ તુસ્વાહા પા
ૐ પુત્ર મિત્ર ભ્રાતૃ-કલત્ર-સુહ સ્વજન સબંધિ અવગ સહિતા નિત્ય ચામાદપ્રમાદકાર;અસ્મિ ધ ભૂમ`ડલાયતનનિવાસિ-સાધુસા વીશ્રાવકશ્રાવિકાણાં રાગાપસગ વ્યાધિદુઃખદુભિ ક્ષદૌમ નસ્યોપશમનાય શાંતિભવતુ પ્રા
ૐ તુષ્ટિપુષ્ટિ ઋદ્ધિવૃદ્ધિમાંગલ્યોત્સવાઃ। સદાપ્રાદ્નભૂતાનિ પાપાનિ શામ્ય તુ દુરિતાનિ ! શત્રુવઃ પરાભુખા ભવંતુ સ્વાહા ૫૧૫૫
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૪
મહામાંગલિક નવમરણે
શ્રીમતે શાંતિનાથાય, નમઃ શાંતિવિધાયિને ! ગેલેકસ્યામરાધીશ, મુકુટાભચિંતાંઘયે શા
શાંતિઃ શાંતિકરઃ શ્રીમાન શાંતિ દિશત મે ગુરુના શાંતિદેવ સદા તેષાં, ચેષાં શાંતિગૃહ ગ્રહે પરા,
ઉત્કૃષ્ટરિષદુષ્ટ-ગ્રહગતિદુઃસ્વપ્નદુનિમિત્તાદિ સંપાદિત હિતસંપ, નાયગ્રહણું જયતિ શાંત પાડા શ્રીસંઘજગજજનપદરાજાધિરાજસન્નિવેશાનામા ગોષ્ટિકપુર મુખાણાં,વ્યાકરણેય્યહરેછાંતિમ છે શ્રી મણસંઘચ શાંતિર્ભવતુ, શ્રીજનપદાનાં શાંતિભંવ, શ્રીરાજાધિપાનાં શાંતિર્ભવતુ શ્રીરાજસન્નિશાનાં શાંતિભવતુ,શ્રીગેટિકાનાશાંતિર્ભવતુ શ્રી પૌરભુખ્યાણ શાંતિભવતુ,શ્રીપરિજનસ્ય શાંતિર્ભવતુ, શ્રી બ્રહ્મલેકસ્ય શાંતિર્ભવતુ, # સ્વાહા * સ્વાહા ૩૪ શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા ! એષા શાંતિઃ પ્રતિષ્ઠાયાત્રાસ્નાત્રાઘવસાનેષ શાંતિ કલશં ગ્રહીત્યા કુકમચંદનકરાગરૂધૂપવાસકુસુમાંજલિસમેત સ્નાત્રચકિકાચાં શ્રીસંઘસમેતશુચિશુચિવપુપુષ્પવસ્ત્રચંદનાભરણાલંકૃતઃપુષ્પમાલાં કઠે કૃત્વા શાંતિમુદ્દદ્યોપયિત્વા શાંતિપાનીયં મસ્તકે દાતવ્યમિતિ નૃત્યંતિનૃત્ય મણિપુષ્પવર્ષ,સતિ ગાયંતિ ચ
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પોંચપ્રતિક્રમણાદિ સૂત્રો
૪૯૫
મંગલાનિ, સ્તેાત્રાણિ ગાત્રાણિ પતિ મંત્રાન્, કલ્યાણભાને હિ જિનાભિષેકે પ્રા
શિવમસ્તુ સવ જગત, પરહિતનિરતા ભવતુ ભૂતગણાઃ । દેાષાઃ પ્રાંતુ નાશ, સવ ત્રસુખી ભવતુ લેકઃ IIર! અહં તિયરમાયા, સિવાદેવી તુમ્હનયરનિવાસિની ॥ અમ્હ સિવ... તુમ્હ, સિવ, અસિવાવસમાં સિવ' ભવતુ સ્વાહા IIII
ઉપસર્ગો ક્ષય યાંતિ, દ્યિતે વિઘ્નવલ્લય: II મનઃ પ્રસન્નતામેતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે ॥૪॥ સ મ ગલમાંગલ્ય', સર્વ કલ્યાણકારણમ્ ॥ પ્રધાન સ ધર્માંણાં, જૈન જયતિ શાસનમ :-ભગવાન જન્મે છે ત્યારે તેમને
પા
ભાષા
ઉપર વ્હેવરાવવા ઇન્દ્રો અને દેવતાએ લઈ જાય તેમને ન્હેવરાવ્યા પછી તેએ શાંતિપાઠે ખેલે છે, અંદર અનેક જીવાની અનેક પ્રકારે શાંતિ ઈચ્છવામાં આવી છે. અને શ્રૌ નેમિનાથ પ્રભુની માતા શિવાદેવીએ દેવીપણામાં રચેલી છે એમ કહેવાય છે.
ઇતિ શ્રીનવસ્મરણ સ`પૂર્ણ
મેરૂપવ ત
છે. ત્યાં
આની
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૯૬ સંસારમાં ભિન્નતા ભારે રહે પણ વિરૂદ્ધતા ન કરે.
બીજ તિથિનું ચૈત્યવંદન દુવિધ ધર્મ જિણે ઉપદિશ્ય, ચોથા અભિનંદન, બીજે જ જે પ્રભુ, ભવ દુઃખ નિકંદન. ૧ દુવિધ ધ્યાન તમ પરિહરે, આદર દેય ધ્યાન; એમ પ્રકાશ્ય સુમતિ જિને, તે ચવિયા બીજ દિન. ૨ દેય બંધન રાગદ્વેષ, તેહને ભવિ તજીએ; મુજ પરે શીતલજિન કહે, બીજ દિન શિવ ભજીએ. ૩ જીવાજીવ પદાર્થનું, કરે નાણ સુજાણ; બીજ દિન વાસુપૂજ્ય પરે, હો કેવળનાણ. ૪ નિશ્ચય નય વયવહાર દેય, એકાંત ન શહીએ; અરજિન બીજ દિને વી, એમ જન આગળ કહીએ. પ વર્તમાન ચેવિશીએ, એમ જિન કલ્યાણ બીજ દિને કેઈ પામીયા, પ્રભુ નાણું નિર્વાણ. ૬ એમ અનંત ચેવિશીએ, હુઆ બહુ કલ્યાણ; જિન ઉત્તમ પદ પવને, નમતાં હોય સુખ ખાણ. ૭
શ્રી બીજ તિથિનું સ્તવન (ઢાળ -૩) (ઢાળ પહેલી) (દેશી સુરતી મહિમાની) સરસ વચન ૨સ વરસતિ, સરસતી કળા ભંડાર; બીજ તણે મહિમા કહું, જેમ કહ્યો શાસ્ત્ર મેઝાર. ૧ જ બૂદ્વિપના ભારતમાં, રાજગૃહી નયરી ઉદ્યાન; વીર જિદ સમસ. વાંદવા આવ્યા રાજન. ૨ શ્રેણિક નામે ભૂપતિ, બેઠા બેસણુ ઠાય; પૂછે શ્રી જિનરાયને, ઘો ઉપદેશ મહારાય. ૩
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્પર્ધા ભલે કરા પણ ઈર્ષાને સ્થાન ન આપે.
ત્રિગડે બેઠા ત્રિભુવન પતિ, દેશના ઢીચે જિનરાય; કમળ સુકેામળ પાંખડી, એમ જિન હૃદય સાહાય. શશી પ્રગટે જેમ તે દિન, ધન્ય તે દિન સુવિદ્વાણુ; એક અને આરાધતાં, પામે પદ્મ નિર્વાણું પ ઢાળ ૨ જી (અષ્ટાપદ અરિહંતજી-એ રાગ.) કલ્યાણક જિનનાં કહું, સુણ પ્રાણીજી રે, અભિનંદન અરિહંત, એ ભગવત, ભવિ પ્રાણીજી રે; માઘ સુદિ ખીજને દિને, સુણુ પામ્યા શિવસુખ સાર, હરખ અપાર. ભવિ ૧ વાસુપૂજય જિન ખારમા, સુશુ
વિ
ભાવિ 3
એહુજ તિથે થયુ નાણુ, સફળ વિહાણ, ભવિ પ્રાણીજી રે; અષ્ટ કર્મ ચૂરણ કરી, સુણ પ્રાણીજી ૨૦ અવગાહન એકવાર, મુકિત માઝાર. અરનાથ જીનજી નમ્ર, સુણુ પ્રાણીજી ૨૦ અષ્ટાદશમા અરિહંત, એ ભગવંત, ભિવ પ્રાણીજી રે; ઉજજવળ તિથિ ફાગણની ભટ્ટી, સુણ પ્રાણીજી ૨૦ વરિયા શિવવધૂ સાર સુંદર નાર. દશમા શીતળ જિનેશ્વરૂ, સુણ પ્રાણીજી ૨૦ પરમ પદની એ વેલ, ગુણની ગેલ. ભવિ પ્રાણીજી ૨; વૈશાખ વિદ્ધ ખીજને દિને, સુણ પ્રાણીજી રે; મૂલ્યે સરવે એ સાથ, સુરનર નાથ. શ્રાવણ સુદની ઔજ ભલી, સુણ પ્રાણીજી રે; સુમતિનાથ જિનદેવ, સારે સેવ, ભવિ પ્રાણીજી રે; એણી તિથિએ જીનજી તણાં, સુણુ પ્રાણીજી ૐ; કલ્યાણક પચે ચાર,
ભવિ
ભવને
પાર.
ભવિ
૪૭
૫
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮ શ્રદ્ધા અને ચારિત્ર વિનાનું જ્ઞાન નકામુ છે.
ઢાળ ૩ જી
જગપતિ જિન ચાવીશમા રે લાલ,
એ ભાખ્યા અધિકારરે ભવિકજન;
શ્રેણિક આદે સહુ મળ્યા રે લાલ;
શકિત તણે અનુસાર રે ભવિકજન,
૧
ભાવ ધરીને સાંભળે રે લાલ. દાય વરસ ઢાય માસની રે લાલ,
આરાધા ધરી ખંત રે; વિક
ઉજમણુ વિધિશુ કરો રે લાલ,
ખીજ તે મુકિત મહંત રે. ભ૦ ભાવ મા મિથ્યા રે તારે લાલ,
આરાધા ગુણના થાક રે; વિક
વીરની વાણી સાંભળી રે લાલ,
ઉચ્છરંગ થયા બહુ લાક રે. ભ॰ ભાવ૦ ૩
એણિ બીજે કેઇ તર્યારે લાલ,
વળી તરશે કરશે સંગરે; વિક॰
શશિ સિદ્ધિ અનુમાનથીરે લાલ,
શૈલ નાગધાર કરે. ભ॰ ભાવ૦
અષાડ શુદિ દશમી દિનેર લાલ,
એ ગાયા સ્તવન રસાળરે, ભવિક૦
નવવિજય સુપસાયથી રે લાલ
ચતુરને મંગળ માલ રે. ભ૦ ભાવ॰ ૫
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુષ્કર્મ નાશને ખરે ઉપાય સદાચાર અને વિચાર છે.૪૯૯
કળશ એમ વીર જિનવર સયલ સુખકર
ગાયે અતિ ઉલટ ભરી; અષાડ ઉજજવળ દશમી દિવસે, સંવત અઢાર અઠોત્તરે, બીજ મહિમા એમ વર્ણ, રહી સિદ્ધપુર ચોમાસ એક જેહ ભવિક ભાવે સુણે ગાવે, તસ ઘર લીલ વિલાસ એ.
બીજની સ્તુતિ દિન સકલ મને હર, બીજ દિવસ સુવિશેષ; રાય રાણા પ્રણમે, ચંદ્ર તણી જિહાં રેખ; તિહાં ચંદ્ર વિમાને, શાશ્વત જિનવર જેહ; હું બીજ તણે દિન, પ્રણમું આણી નેહ, અભિનંદન ચંદન શીતળ શીતળનાથ; અનાથ સુમતિ જિન, વાસુપૂજ્ય શિવ સાથ; ઈત્યાદિક જિનવર, જન્મ જ્ઞાન નિરવાણ; હું બીજ તણે દિન, પ્રણમું તે સુવિહાણ. પરકા બીજે, દુવિધ ધર્મ ભગવંત જેમ વિમલ કમળ દેય, વિપુલ નયન વિકસત; અગમ અતિ અનુપમ, જિહાં નિશ્ચય વ્યવહાર બીજે સવિ કીજે, પાતિક પરિહાર. ગજ ગામિની કામિની, કમલ સુકેમલ ચીર, ચક્કસરી કેસર, સરસ સુગધ શરીર; કરજેડી બીજે, હું પ્રણમું તરુ પાય, એમ લબ્ધિવિજય કહે, પુરો મરથ માય.
અનાજિવન પ્ર
ભગ
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦૦
સમસ્ત ગુણેને આધાર સયદર્શન છે.
શ્રી પંચમીનું ચૈત્યવંદન. વિગડે બેઠા વીરજન, ભાખે ભવિજન આગે ત્રિકરણ શું વિહુ લોકજન, નિસુણે મન રાગે. આરોધે ભલી ભાતમેં, પંચમી અનુવાલી; જ્ઞાન આરાધન ક્રારણે, એહિજ તિથિ નિહાળી. જ્ઞાન વિના પશુ સારિખા, જાણે એણે સંસાર; જ્ઞાન આરાધનથી લહે, શિવપદ સુખ શ્રીકાર. જ્ઞાન રહિત કિયા કહી, કાશ કુસુમ ઉપમાન લેકાલેક પ્રકાશકર, જ્ઞાન એક પ્રધાન. જ્ઞાની શ્વાસોશ્વાસમેં, કરે કર્મને છે; પૂર્વ કેડી વરસમાં લગે, અજ્ઞાને કરે તેહ. દેશ આરાધક ક્રિયા કહી, સર્વ આરાધક જ્ઞાન; જ્ઞાન તેણે મહિમા ઘણો, અંગ પાંચમે ભગવાન. પંચ માસ લઘુ પંચમી, જાવજજીવ ઉત્કૃષ્ટિ; પંચ વર્ષ પંચ માસની, પંચમી કરો શુભ દ્રષ્ટિ. એકાવન હી પંચને એ, કાઉસ્સગ લેગસ કેરે; ઉજમણું કરે ભાવશું, ટાળો ભવ ફેરે. ઈમ પંચમી આરાહિએ એ, આણી ભાવ અપાર; વરદત્ત ગુણમંજરી પરે, રંગવિજય હો સાર. ૯
શ્રી જ્ઞાન પંચમીનું–સ્તવન. પ્રણ પંચમી દિવસે જ્ઞાનને, ગાજે જગમાં જેહ, સુજ્ઞાની શુભ ઉપગે ક્ષણમાં નિર્જરે, મિયા સંચિત ખેહ સુજ્ઞાની
તા ૧ | પ્રણ છે
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેજ આત્મા પરમાત્મા થાય કે જે કમ રૂપ મેલ દૂર કરે. ૫૦૧
સતપઢાર્દિક નવદ્વારે કરી, મતિ નય વ્યવહારે આવરણુ ક્ષય કરી;
૨.
જ્ઞાની જ્ઞાન લડે નિશ્ચય કહે, દા નય પ્રભુજીને સત્ય, સુ અંતર મુહૂત રહે ઉપયેગથી, એ સર્વ પ્રાણીને નિત્ય, સુજ્ઞાની, પ્રણમા॰ ૩ લબ્ધિ અંતર મુહૂત લઘુપણું, છાસઠસાગર જિ, સુ અવિકા નરભવ બહુવિધ જીવને, અંતર કદિયે ન ટ્રેિટ, સુજ્ઞાની, પ્રણમે ૪ સ’પ્રતિ સમયે એક એ પામતા, હાય અથવા નવિ હાય, સુ॰ ક્ષેત્ર પક્ષ્ચાપમ ભાગ અસખ્યમાં, પ્રદેશ માને બહુ જોય, સુજ્ઞાની, પ્રમા॰ ૫
અનુયાગ પ્રકાશ, સુ અજ્ઞાની જ્ઞાન ઉલ્લાસ, અજ્ઞાની, પ્રમા॰
મતિ જ્ઞાન પામ્યા જીલ અસંખ્ય છે, કહ્યા ડિવાઈ અનંત સુજ્ઞાની,
સ` આશાતુન વરો જ્ઞાનની,
વિજય લક્ષ્મી લહેા સ'ત સુજ્ઞાની, પ્રણમા શ્રી પંચમીની સ્તુતિ.
શ્રાવણ સુદિ દિન પંચમીએ, જન્મ્યા તેમિ જિષ્ણુ દતા, શ્યામ વરણ તનું શાભતુ' એ, મુખ શારદ કા ચાંદ તે; સહસ વરસ પ્રભુ આખું એ, બ્રહ્મચારી ભગવંત તા, અષ્ટ કરમ હેલે હણી એ, પહેાતા મુકિત મ`ત તે।. ૧ અષ્ટાપદ પર આદિજિન એ, પહેાત્યા મુકિત મઝાર તે, વાસુપૂજ્ય ચ’પાપુરીએ, તેમ મુકિત ગિરનાર તે; પાવાપુરી નગરીમાં વીએ, શ્રીવીરતણું નિર્વાણુ તા, સમ્મેતશિખર વીશ સિદ્ધ હુઆએ,શિર વહુ તેહની આણુ તા. ૨
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
૫૦૨ સીએના માટા અને આદશ ગુણપતિવ્રતા ધમ” છે નેમનાથ જ્ઞાની હુવાએ, ભાખે સાર વચન તા, જીવ દયા ગુણુ વેલડીએ, કીજે તાસ જતન તે; મૃષા ન મેલેા માનવીએ, ચારી ચિત્ત નિવાર તે અનત તીથ’કર એમ કહે એ, પર હરીએ પરનાર તેા. ગોમેધ નામે જક્ષ ભલેાએ, દેવી શ્રી અંખિકા નામ તે, શાસન સાનિધ્ય જે કરે એ, કરે વળી ધમના કામ તે; તપગચ્છ નાયક ગુણનીલાએ શ્રીવિજયસેન સૂરિરાય તે, ઋષભદાસ પાય સેવતાંએ, સફળ કરા અવતાર તે.
અષ્ટમીનુ... ચૈત્યવંદન
મહાસુદિ આઠમને દિને, વિજયા સુત જાયેા; તેમ ફાગણ સુર્દિ આઠમે, સ’ભવ ચવી આણ્યે. ચૈતર વદની આઠમે જન્મ્યા ઋષભજિષ્ણુ દ; દીક્ષા પણ એ દિન લહી, હુ પ્રથમ મુનિચ'દ. મધવ સુદિ આઠમ દિને, આઠ કર્મ કર્યાં દૂર, અભિનદન ચેાથા પ્રભુ, પામ્યા સુખ ભરપૂર. એહિજ આઠમ ઉજળી, જન્મ્યા સુમતિ જિષ્ણુ દ; આર્ડ જાતિ કળશે કરી, હૅવરાવે સુર કેંદ્ર, જન્મ્યા જે દિ આહંમે, મુનિસુવ્રત સ્વામી, નેમ અષાઢ સુદિ આઠમે, અષ્ટમી ગતિ પામી. શ્રાવણ વદની આઠમે, નમિ જન્મ્યા જગભાજી, તેમ શ્રાવણ સુદિ આઠમે, પાસજીનું નિર્વાણુ. ભાદરવા વિદ આઠમદિને, વિયા સ્વામી સુપાસ; જિન ઉત્તમ પદ્મ પદ્મને, સેન્યાથી શિવવાસ,
3
૧
૩
g
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ જન્મ અને મરણ આ બે કારમાં વ્યાધિ છે. પ૦૦ શ્રી આઠમનું સ્તવન ઢાળ પહેલી શ્રી રાજગૃહી શુભ કામ, અધિક દીવાજે રે, વિચરંતા વીરજિસુંદ, અતિશય છાજે રે. ચોત્રીશ અને પાંત્રીશ, વાણું ગુણ ગાજે રે, પાઉ ધ વધામણું જાય, શ્રેણિક આવે છે. 1 તિહાં ચોસઠ સુરપતિ, આવીને ત્રિગડું બનાવે રે, તેમાં બેસીને ઉપદેશ પ્રભુજી સુણાવે રે સુરનર ને તિર્યંચ, નિજ નિજ ભાષા રે, તિહાં સમજીને ભવતર, પામે સુખ ખાસા રે, 2 તિહાં ઈદ્રભૂતિ ગણધાર, શ્રી ગુરૂવરને રે, છે અષ્ટમીને મહિમાય, “કહે પ્રભુ અમને રે, તવ ભાખે વીરજિસુંદ, સુણે સહુ પ્રાણી ! રે, આઠમ દિન જિનનાં કલ્યાણ, ધરો ચિત્ત આણો . 3 ઢાળ બીજી શ્રી કષભનું જન્મ કલ્યાણ રે, વળી ચારિત્ર લહુ ભલે વાન રે, ત્રીજા સંભવનુ ચ્યવન કલ્યાણ ભવિજન ! અષ્ટમી તિથિ સેવે રે. એ છે શિવવધૂ વરવાને મેવ-ભવિજન 1 શ્રી અજિત સુમતિ જિન જમ્યા રે, અભિનંદન શિવપદ પામ્યા રે, જિન સાતમા ચ્યવન દીપાવ્યા–ભવિજન 2
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - 504 વીર્યની રક્ષા એ આત્મરક્ષા કરવા બરાબર છે. વિશમાં જિન સુવ્રત સ્વામી રે, તેને જન્મ હાય ગુણ ધામી રે; બાવીસમા શિવ વિશરામી–ભવિજન પારસ જિન મેક્ષ મહંતા રે, ઈત્યાદિક જિન ગુણવંતા રે; કલ્યાણક મેક્ષ મહંતા–ભવિજન 4 શ્રીવીર જિણુંદની વાણી રે, નિસુણે સમજ્યા ભવિ પ્રાણી રે; આઠમ દિન અતિ ગુણખાણો–ભવિજન પર આઠ કર્મ તે દર પલાય રે, એથી અડસિદ્ધિ અડબુદ્ધિ થાય રે; તે કારણ સિંચે ગુણ લાય–ભવિજન શ્રી ઉદય સાગર સૂરિ પાયા રે, ગુરૂ શિષ્ય વિવેકી દેવાયા રે, તસ ન્યાયસાગર જય થાયા–ભવિજન 7 શ્રી અષ્ટમીની સ્તુતિ ચોવીશે જિનવર હું પ્રણમું નિત્યમેવ; આઠમદિન કરીએ, ચંદ્રપ્રભુની સેવ; મૂતિ મન મોહન, જાણે પૂનમચંદ, દીઠે દુઃખ જાએ, પામે પરમાનંદ ના મળી ચોસઠ ઈદ્રો, પૂજે પ્રભુજીના પાય, ઇદ્રાણુ અપચ્છરા, કરજેડી ગુણ ગાય;
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - ધર્મને ઉપદેશ પિતાને અને પરને તારે છે. 505 નંદીશ્વર દ્વીપે, મળી સુરવરની કોડ, અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ, કરતાં હડાહડ પર શત્રુંજય શિખરે, જાણી લાભ અપાર, ચોમાસુ રહ્યા, ગણધર મુનિ પરિવાર, ભવિયણને તારે, દેઈ ધર્મ ઉપદેશ, દૂધ સાકરથી પણ વાણી અધિક વિશેષ મારા પિસહ પડિકકમણું, કરીએ વ્રત પચ્ચક્ખાણ, આઠમ દિન કરીએ, અષ્ટકર્મની હાણ, અષ્ટમંગલ થાયે, દિનદિન કોડ કલ્યાણ; એમ સુખસૂરિ કરે જીવિત જન્મ પ્રમાણ ઘટા શ્રી મૌન-એકાદશીનું ચૈત્યવંદન. શાસન નાયક વીરજી, પ્રભુ કેવળ પાયે, સંઘ ચતુર્વિધ સ્થાપવા, મહસેન વન આયે 1 માધવ સિત એકાદશી, સોમિલ બ્રિજ યજ્ઞ ઇન્દ્રભૂતિ આદિ મલ્યા, એકાદશ વિજ્ઞ પારા એકાદશસે ચગુણે, તેહને પરિવાર, વેદ અર્થ અવળે કરે, મન અભિમાન અપાર છે જીવાદિક સંશય હરીએ, એકાદશ ગણધાર; વીરે થાપ્યા વંદીએ, જિનશાસન જયકાર જ મહિલ જન્મ અર મલિલ પાસ, વરચરણ વિલાસી; અષભ અજિત સુમતિ નમી,મહિલ ઘનઘાતી વિનાશી પા પદ્મ પ્રમ શિવલાસ પાસ, ભવભવનાં તોડી; એકાદશી દિન આપણી, દ્ધિ સઘળી જેડી દા 33
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ જેમ પુણ્ય વધે તેમ જીવેની પદવી ઉંચી જાય. દશક્ષેત્રે ત્રિોં કાળના, ત્રણસેં કલ્યાણ; વર્ષ અગિયાર એકાદશી, આરાધે વરનાણુ છા અગિયાર અંગ લખાવીએ, એકાદશ પાઠાં, પુંજ ઠવણું વીંટણું, મશી કાગળ કાઠાં 8 અગીઆર અત્રત ઠંડવ: એ,વહ પડિમા અગીઆર; સમાવિજય જિનશા સને, સફળ કરે અવતાર છેલ્લા શ્રી મૌન-એકાદશીનું સ્તવન. પંચમ સુરલેકના વાસી રે, નવ લેકાંતિક સુવિલાસી રે, કરે વિનતિ ગુણની રાશી, મહિલ જિન નાથજી વ્રત લીજે રે, ભવિ જીવને શિવસુખ દીજે, મહિલ૦ એ આંકણી 15 તમે કરુણ રસ ભંડાર રે, પામ્યા છે ભવજલ પાર રે; સેવકને કરે ઉદ્ધાર, મલ્લિત છે ભવિ૦ મે 2 પ્રભુ દાન સંવત્સરી આપે છે, જગના દારિદ્ર દુઃખ કાપે રે, ભવ્યત્વ પણે તસ થાપે, છે મ ણે ભ૦ | 3 | સુરપતિ સઘલા મલિ આવે રે, મણિ ૩ણ સેવન વરસાવે રે, પ્રભુ ચરણે શીશ નમાવે મહિલ૦ ભ૦ છે 4 છે તીર્થોદક કુંભ લાવે રે, પ્રભુને સિંહાસન ઠાવે રે; સરપતિ ભક્ત નવરાવે છે મલિલ છે ભ૦ 5 છે વસ્ત્રાભરણે શણગારે રે, ફૂલ માલા હૃદય પર ધારે રે; દુઃખડાં ઈંદ્રાણી ઉવારે મહિલ૦ છે ભ૦ છે 6 છે
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ આય તે જ છે કે જે બધા તજવા લાયક કાર્યોથી દૂર રહે. 507 મલ્યા સુરનર કેડા કેડી રે, પ્રભુ આગે રહ્યા કર જોડી રે; કરે ભક્તિ યુક્તિ મદ મેડી છે મહિલ૦ | ભ | 1 7 છે મૃગશિર શુદિની અજુઆલી રે, એકાદશી ગુણની આલી રે; વર્યા સંયમ વધુ લટકાળી. | મલિ૦ છે ભ૦ + 8 છે દીક્ષા કલ્યાણક એહ રે, ગાતાં દુઃખ ન રહે રેહ રે; લહે રૂપવિજય જસ નેહ મે મલિ૦ | ભ૦ | 9 | શ્રી એકાદશીની સ્તુતિ એકાદશી અતિરૂઅડી, ગોવિંદ પૂછે નેમ, કેણુ કારણ એ પર્વ મહેસું, કહે મુજ શું તેમનું જિનવર કલ્યાણક અતિ ભલાં, એકસે ને પચાસ, તિયું કારણ એ પર્વ મહેસું, કરે મૌન ઉપવાસ. 15 અગીઆર શ્રાવકતણી પડિમા, કહી તે જિનવરદેવ, એકાદશી એમ અધિક સે, વન ગજા જિમ જેવ; ચોવીસ જિનવર સયલ સુખકર, જેસા સુરતરૂ અંગ, જેમ ગંગ નિર્મળ નીર જેવું, કરો જિનસુ રંગ છે ર છે અગીઆર અંગ લખાવીએ, અગીયાર પઠાં સાર, અગીઆર કવલી વટણા, ઠરણી પુંજણ સાર; ચાબખી ચંગી વિવિધરંગી, શાઅતણે અનુસાર, એકાદશી એમ ઉજ, જેમ પામીએ ભવપાર છે 3 છે વર કમલ નયણ, કમલ વયણ, કમલ સુકેલ કાય, ભુજ દંડ ચંડ અખંડ જેહને, સમરતાં સુખ થાય; એકાદશી એમ મન વસી, ગણું હર્ષ પંડિત શિષ્ય, શાસનદેવી વિદન નિવારે, સંઘતણાં નિશદિશ એ જ છે
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 જે વ્યાપારથી મને વૃત્તિઓ શુદ્ધ થાય તે જ ધર્મ. શ્રી વીશસ્થાનક તપનું ચિત્યવંદન. પહેલે પદ અરિહંત નમું, બીજે સર્વ સિદ્ધ; ત્રીજે પ્રવચન મન ધરે, આચાર્ય સિદ્ધ. 1 નામે થેરાણું પાંચમે, પાઠક પદ છઠે; નમો લોએ સવસાહૂણં, જે છે ગુણ ગરિકે. 2 નામે નાણસ આઠમે, દર્શન મન ભાવે; વિનય કર ગુણવંતન, ચારિત્ર પદ ધ્યા. 3 નમે મંભવય ધારી, તેરમે ક્રિયા જાણ, નમે તવસ ચૌદમે ગાયમ નમો જિણાવ્યું. 4 સંયમ જ્ઞાન સુઅલ્સ ને એ, નમ તિર્થીમ્સ જાણી; જિન ઉત્તમ પદ પદ્મને, નમતાં હેય સુખખાણું. 5 શ્રી વીશ સ્થાનકનું સ્તવન, હરે મારે પ્રણમું સરસ્વતી માગું વચન વિલાસ જે, વીશેરે તપ સ્થાનક મહિમા ગાઈશું રે લોલ; હાંરે મારે પ્રથમ અરિહંત પદ, લેગસ ચોવીસ જે, બીજે રે સિદ્ધ સ્થાનક પનર ભાવશું રે લોલ. હરે મારે ત્રીજે પવયણશું, ગણશે લોગસ સાત, ચઉથે રે આયરિયાણું છત્રીશને સહી રે લેલ; હાંરે મારે ઘેરાણું પદ પાંચમે દશ ઉદાર જે; છઠે રે ઉવજઝાયાણું પચવીશનો સડી રે લેલ. 2 હાંરે મારે સાતમે નમે એ સવસાહૂ સત્તાવીશ જે, આઠમે નમે નાણસ્સ પચે ભાવશું રે લોલ;
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ પરમાત્માની રક્ષા માટે સ્ત્ર આત્મા અર્પણ કરે. પ૦૯ હાંરે મારે નવમે દરિસણ અડસઠ મનને ઉદાર જે; દશમે ન વિણયસ દશ વખાણયે રે લોલ. 3 હાંરે મારે અગીઆરમે નમે ચારિત્તસ લે ગસ સત્તર જે, બારમે નમે બંભર્સ નવ ગુણે સહી રે લોલ; હાંરે મારે કિરિયાણું પદ તેરમે વળી પચવીશ જે, ચઉદયે નમે તવસ્સ બાર ગુણે સહી રે લેલ. 4 હરે મારે પંદરમે નમે યમલ્સ અઠ્ઠાવીશ જે, નમે જિણાણું ચઉવીશ ગણશું સેળભે રે લોલ; હાંરે મારે સત્તરમે નામે ચારિત્ત લેગસ સિત્તેર જે, નાણસનો પદ ગણશું એકાવન અઢારમે રે લોલ. 5 હાંરે મારે ઓગણીરામે નમે સુઅસ વીશ પિસ્તાલીશ, વીશમે નામે તિર્થીક્સ વીસ ભાવશુ રે લોલ; હાંરે મારે તપને મહિમા ચારશે ઉપર વીશ જે, ષડૂ માસે એક એવી પૂરી કીજીએ રે લેલ. 6 હાંરે મારે તપ કરતાં વળી ગણએ દોય હજાર જે, નવકારવાની વિશે સ્થાનક ભાવશું રે લેલ; હાંરે મારે પ્રભાવના સંઘ સાહગ્નિ ઉત્સલ સાર જે, ઉજમણું– વિધિ કીજીએ વિનય લીજીએ રે લોલ. 7 હાંરે મારે તપને મહિમા કહે શ્રી વીર જિનરાય છે, વિસ્તારે ઈમ સંબંધ ગાયમ સ્વામીને રે લોલ; હાંરે મારે તપ કરતાં વળી તીર્થકર પદ હોય , દેવ ગુરુ ઈમ કાંતિ સ્તવન સોહામણો રે લોલ. 8
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51. કંચન અને કામિનીના ત્યાગી એ જ સાચા ત્યાગી. શ્ર વીશ–સ્થાનક તપની સ્તુતિ. પૂછે ગૌતમ વીર જિર્ણોદા, સમવસરણ બેઠા સુખકંદા, પૂજિત અમર સૂરિંદા, કેમ નિકાચ પદ જિન ચંદા, કિશુવિધ તપ કરતા ભવફંદા, ટાલે દુરિતહ દંદા; તવ ભાખે પ્રભુજી ગત નિંદા, સૂણ ગૌતમ વસુભૂતિ નંદા, નિર્મલ તપ અરવિન્દા; વિશ સ્થાનક તપ કરતાં મહિંદા, જેમ તારક સમુદાઈ ચંદા; તેમ એ સવિ તપ ઇદા 1 પ્રથમ પદે અરિહંત નમીજે, બીજે સિદ્ધ પવયણ ત્રીજે, આચારજ શેર ઠવીજે; ઉપાધ્યાય ને સાધુ ગ્રહીને, નાણદંસણ પદ વિનય વહીજે, અગીયારમે ચારિત્ર લીજે, ચારિત્રનાણુ સુઅતિત્કસ કીજે, ત્રીજે ભવ તપ કરત સુણ જે, એ સવિ જિન તય લીજે પ 2 | આદિ ન પદ સઘલે વીશ, બાર પન્નર બાર વલી છત્રીશ, દશ પણ વીસ સગવી; પાંચ ને સડસઠ તેર ગણીશ, સત્તર નવ કિરિયા પણ વીશ, બાર અઠાવીશ ચોવીશ; સિત્તેર ઈગવન પીસ્તાલીશ, પાંચ લોગસ્સ કાઉસ્સગ રહીશ, નૌકારવાલી વીશ;
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ તિર્યંચ અને નારકી આ બે ગતિ માઠી ગતિ છે. 511 એક એક પદે ઉપવાસ વીશ, માસ ખટે એક એલી કરીશ, એમ સિદ્ધાંત જગીશ 3 છે શક્તિ એકાસણું તિવિહાર, છટૂડ અટ્ટમ માસમણું ઉદાર, પડિક્રમણ દાય વાર; ઈત્યાદિક વિધિ ગુરૂગમ ધાર, એક પદ આરાધન ભવપાર, ઉજમણું વિધિ પ્રકાર; માતંગ જક્ષ કરે મને હાર, દેવી સિદ્ધાર્થ શાસન રખવાળ, સંઘ વિઘન અપહાર, ખિમાવિજય જસ ઉપર પ્યાર, શુભ ભવિયણ ધમી આધાર, વીરવિજય જયકાર | 45 શ્રી પર્યુષણનું ચિત્યવંદન. પર્વ પર્યુષણ ગુણનીલે, નવકપ વિહાર; ચાર માસાન્તર થિર રહે, એહિ જ અર્થ ઉદાર. 1 અષાડ સુદિ ચૌદશ થકી, સંવત્સરી પચાસ; મુનિવર દિન સિત્તેરમેં, પરિકકમતાં ચૌમાસ. મારા શ્રાવક પણ સમતા ધરી, કરે ગુરૂના બહુમાન; કલ્પસૂત્ર સુવિહિત મુખે, સાંભળે થઈ એકતાન. 3 જિનવર ત્ય જુહારીયે, ગુરૂભક્તિ વિશાલ; પ્રાયે અષ્ટ ભવાંતરે, વરિચે શિવ વરમાલ. 4 દર્પણથી નિજ રૂપને, જુવે સુદૃષ્ટિ રૂપ; દર્પણ અનુભવ અર્પછે, જ્ઞાન રમણ મુનિ ભૂપ. પા
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ પ૧૨ દરેક જાતના સર્વ પદાર્થો મળે પણ જૈન ધર્મ નહિ મળે. આત્મસ્વરૂપ વિકતાં એ, પ્રગટ મિત્ર સ્વભાવ; રાય ઉદાયી ખામણાં, પર્વ પર્યુષણ દાવ. દા નવ વખાણ પૂજી સુણે, શુકલ ચતુથી સીમા; પંચમી દિન વાંચે સુણે, હેય વિરોધી નિયમ. 7 એ નહિ પર્વે પંચમી, સર્વ સમાણું ચાવે; ભવભરૂ મુનિ માનશે, ભાખ્યું અરિહાનાથે. દા શ્રુતકેવલી ચણું સુણી, લહી માનવ અવતાર, શ્રી શુભવીરને શાસને, પામ્યા જયજયકાર. પલા શ્રી પર્યુષણનું સ્તવન. સુણજે સાજન સંત, પર્યુષણ આવ્યા રે, તમે પુન્ય કરે પુન્યવંત, ભવિક મન ભાવ્યાં રે, વીર જિણેસર અતિ અલસર, વહાલા મારા પરમેશ્વર એમ બેલે રે; પર્વ માંહે પર્યુષણ મહટાં, અવર ન આવે તસ તેલે રે, પર્યુતુમેરા ( ભ૦ 1 | ચઉપદ માટે જેમ કેસરી માટે, વાય છે ખગમાં ગરૂડ તે કહીએ રે; નદી માટે જેમ ગંગા મહાટી, નગમાં મેરૂ લહીએ રે. પર્યું. 2 ભૂપતિમાં ભરતેસર ભાગ્યે, વાત્ર છે દેવ માંહે સુર-ઈદ્ર રે; તીરથમાં શેત્રુજે રાખે, ગ્રહ ગણમાં જેમ ચંદરે પર્યુષા દશેરા દિવાળી ને વળી હોળી, વાઅખાત્રીજ દીવાસે રે; WWW.jainelibrary.org
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ કર્મ બંધનમાંથી મુક્ત થવા હંમેશાં ભાવના રાખે. પ૧૩ બલવ પ્રમુખ બહુલાં છે બીજા પણ નહિ મુક્તિને વાસે રે. પર્યું છે 4 5 તે માટે તમે અમર પળા, વાઇ છે અઠ્ઠાઈ મહેત્સવ કીજે રે, અઠમતપ અધિકાઈએ કરીને, નરભવ લાહ લીજે રે. . પર્યુંપ ઢોલ દદામા ભેરી ન ફેરી, વાવ | કલ્પસૂત્રને જગાવો રે, ઝાંઝરના ઝમકાર કરીને, ગરીની ટોળી મળી આવે છે. પર્યુo | 6 | સેના રૂપાને ફૂલડે વધા, વાવ છે કલ્પસૂત્રને પૂજે રે; નવ વખાણ વિધિએ સાંભળતાં, પાપ મેવાસી ધ્રુજે છે. પર્યું. 7 : એમ અઠ્ઠાઈ -મહત્સવ કરતાં, વાવ ! બહુ જીવ જગ ઉદ્ધરિયા રે; વિબુધ વિમલ વર સેવક એહથી, નવનિધિ ઋદ્ધિ સિદ્ધિ વરિયાં રે. * પર્યું છે 8 છે શ્રી પર્યુષણની સ્તુતિ. પુન્યનું પિષણ પાપનું શોષણ, પર્વ પર્યુષણ પામીજી, કલ્પ ઘરે પધરાવો સ્વામી, નારી કહે શિર નામીજી; કુંવર ગયવર બંધ ચઢાવી, ઢેલ નિશાન વજડાવેજી, સદ્ગુરૂ સંગે ચઢતે રંગે, વીર ચરિત્ર સુણાજી ના પ્રથમ વખાણ ધર્મસારથિ પદ, બીજે સુના ચારજી, ત્રીજે સુપન પાઠક વલી એથે, વીર જનમ અધિકાર ; પાંચમે દીક્ષા છઠે શિવપદ, સાતમે જિન ત્રેવીશજી, આઠમે થિરાવલ સંભળાવે, પિઉડા પૂરે જગીશજી પારા
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 મનુષ્ય ભવની મહત્તા ભેગમાં નહિ ત્યાગમાં છે. આઠ દિવસે લગે અમર પ્રભાવના, દાન સુપાત્રે દીજેજી, ભદ્રબાહુ ગુરૂ વયણ સુણીને, જ્ઞાન સુધારસ પીજે છેડા તીરથમાં વિમલાચલ ગિરિમાં, મેરૂ મહીધર જેમજી; મુનિવરમાંહિ જિનવર મહાટા, પર્વ પર્યુષણ તેમજ અવસર પામી સાહમિવત્સલ, બહુ પકવાન્ન વડાઈજી; ખિમાવિજય જિન દેવી સિદ્ધાઈ દિનદિનઅધિક વધાઈ ઝાઝા શ્રી નવપદજીનું ચૈત્યવંદન શ્રી સિદ્ધચક આરાધીયે, આ ચૈતર માસ; નવદિન નવ આયંબિલ કરી, કીજે એની ખાસ.૧ કેસર ચંદન ઘસી ઘણું, કસ્તુરી બરાસ; જુગતે જિનવર પૂછયા, મયણું ને શ્રીપાળ. મેરા પૂજા અષ્ટ પ્રકારની, દેવવંદન ત્રણ કાળ; મંત્ર જપે ત્રણ કાળ ને, ગુણણું દોય હજાર 3 કષ્ટ ટયું ઉંબર તણું, જપતાં નવપદ ધ્યાન, શ્રી શ્રીપાળ નરિંદ થયા, વા બમણે વાન. જા સાતસે કેઢિયા સુખ લહ્યા, પામ્યા નિજ આવાસ; પુયે મુક્તિ વધૂ વર્યા, પામ્યા લીલ વિલાસ. પા શ્રી સિદ્ધચક્રનું સ્તવન ભવિ પ્રાણી રે ! સે, સિદ્ધચક ધ્યાન રૂમ નહિ મે. જે સિદ્ધચકને આરાધે,તેની કિરતી જગમાં વાધે; એ! ભવિ૦૧
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ દૌર્યવાન થવું હોય તે કુદરતના કાયદાને સમજે. 515 પહેલે પદે રે અરિહંત, બીજે સિદ્ધ બુદ્ધ યાન મહંત ત્રીજે પદે રે સૂરીશ્વર,ચોથે ઉવજઝાય ને પાંચમે મુનીશ્વર. એ ! ભવિ૦ 2 છઠે દરિશન કીજે, સાતમે જ્ઞાનથી શિવસુખ લીજે, આઠમે ચારિત્ર પાળે, નવમે તપથી મુકતે જાએ. ઓ ! ભવિ૦ 3. ઓળી આયંબિલની કીજે, નવકારવાળી વીશ ગણી જે, ત્રણે ટંકના રે દેવ પડિલેહણ, પડિકમણાં આયંબિલ. ઓ ! ભવિ. 4 ગુરૂમુખ કિરિયારે કીજે, દેવ ગુરૂ ભકિત ચિત્તમાં ધરી છે; એમ કહે રામને શિષ્ય, એની ઉજવજે જગદીશ. એ ! ભવિ. 5 શ્રી સિદ્ધચક્રની સ્તુતિ. જિન શાસન વાંછિત, પૂરણ દેવ રસાલ, ભાવે ભવિ ભણયે, સિદ્ધચક્ર ગુણમાલ; ત્રિતું કાળે એહની, પૂજા કરે ઉજમાલ; તે અરજ અમર પદ, સુખ પામે સુવિશાલ. 1 અરિહંત સિદ્ધ વંદો, આચારજ ઉવઝાય, મુનિ–દરિસણ-નાણુ, ચરણ–તપ એ સમુદાય; એ નવપદ સમુદિત, સિદ્ધચક સુખદાય, એ ધ્યાને ભવિનાં, ભવ કેટી દુખ જાય. આ રૌતરથી, સુદ સાતમથી સાર, પૂનમ લગે કીજે, નવ આયંબિલ નિરધાર;
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 બેની વાતમાં ત્રીજાએ ઝટ વિચાર ન આપવું. --- - - -- - ---- - અા ગામ 3 દાય સહસ ગણેરૂ, પદ સમ સાડાચાર, એકાશી આયંબિલ, તપ આગમ અનુસાર. શ્રી સિદ્ધચક સેવક, શ્રી વિમલેસર દેવ, શ્રીપાલતણું પરે, સુખ પૂરે સ્વયમેવ; દુખ દેહગ નાવે, જે કરે એહની સેવ, શ્રી સુમતિ સુગુરૂને, રામ કહે નિત્યમેવ. દિવાળીનું ચિત્યવંદન મગધ દેશ પાવાપુરી, શ્રી વિરપ્રભુ પધાર્યા, સોળ પર દેઈ દેશના, ભવિક જીવને તાર્યા. 1 અઢાર ભેદે ભાવે ભણું, અમૃત જેવી વાણી; દેશના દેતા ૩ણીએ, પરણ્યા શિવ રા. 2 ઉઠે રાય દીવા કરે, અજુઆળ દિન એહ; આ માટે કાર્તકી, દીવાળી દિન એહ. 3 મેરૂ થકી ઈદ્રિ આવીયા, લેઈ હાથમાં દીવે; મેરૈયા ! તે કારણે, લક કહે ચિરંજીવ. 4 કલ્યાણક કર્યા જેણે, ગુણણું જે ગણશે; જાપ જ જિનરાજનું, સૌ પુસ્તક નમશે. 5 પહેલે દિન ગૌતમ નમું, પામ્યા કેવળજ્ઞાન; બાર સહસ ગુણણું ગણે, તેથી ઠોડ કલ્યાણ- 6 સુર નર વંદુ નિર્મળા, ગૌતમને આપો; આચારજ પદ્ધી થયા, સૌ સાખે સ્થાપે. 7
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ == જન્મ અને મરણ આ બે કારમા વ્યાધિ છે. પ૧૭ જુહાર પટોરાં તે કારણે, લેકાંતિક વ્યવહાર; બેને ભાઈ જમાડી. નંદિવર્ધન સાર. 8 ભાવડ બીજ તિહાં થઈ, વીરે જાણ્યું સાર; નયવિમળ સુખ સંપદા. મેરૂશિખર ઉવઝાય. 9 શ્રી દિવાળીનું સ્તવન મારે દીવાળી રે થઈ આજ, પ્રભુ મુખ જેવાને, સત્ય સર્યા રે સેવકનાં કાજ, ભવ દુઃખ ખેડવાને; મહાવીરસ્વામી મુગતે પહોંચ્યા,ગૌતમ કેવળજ્ઞાન રે, ધન્ય અમાવાસ્યા ધન્ય દીવાળી,મહાવીર પ્રભુ નિર્વાણ-પ્રભુત્ર 1 ચારિત્ર પાળી નિર્માળું રે, ટાન્યા વિષય કષાય રે, એવા મુનિને વંદીએ જે, ઉતારે ભવપાર-પ્રભુત્ર 2 બાકુળ વહેર્યા વીરજિને, તારી ચંદન બાળા રે, કેવળ લઈ પ્રભુ મુગતે પહોંચ્યા,પામ્યા ભવને પાર–પ્રભુ૦૩ એવા મુનિને વંદીએ જે, પંચ જ્ઞાનને ધરતા રે; સમવસરણે દેઈ દેશના પ્રભુ. તાર્યાં નર ને નાર–પ્રભુ 04 ચિવશમાં જિનેશ્વર ને, મુક્તિતણું દાતાર રે; કરજેડી કવિ એમ ભણે પ્રભુ! દુનિયા ફેરો ટાળ-પ્રભુપ શ્રી દિવાળીની સ્તુતિ. શાસન નાયક શ્રી મહાવીર, સાત હાથ હમ વરણ શરીર, હરિ લંછન જિન ધીર; જેહને ગૌતમસ્વામી વછર,મદન સુભટ ગંજન વડવીર, સાયર પરે ગંભીર; WWW.jainelibrary.org
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ ૫૧૮બીજાના સદ્વર્તનના ગુણ લઈ પોતાના અવગુણ બહાર કાઢે. કાર્તિક અમાવાસ્ય નિર્વાણ, દ્રવ્ય ઉદ્યોત કરે નૃપ જાણ, દીપક શ્રેણું મંડાણુ; દિવાલી પ્રગટયું અભિધાન,પશ્ચિમરજનીએ ગૌતમ જ્ઞાન; વર્ધમાન ધરું ધ્યાન. જેના ચઉવીસ એ જિનવર સુખકાર,પર્વ દિવાળી અતિ મને હાર, સકલ પર્વ શિણગાર; મેરૈયાં કરે ભવિ અધિકાર મહાવીર સર્વજ્ઞાય પદ સાર, જપી દેય હજાર, મજિઝમરજની દેવ વંદીએ,મહાવીર પારંગતાય નમીજે, તસ સહસ દય ગુણીજે; વળી ગૌતમ સર્વજ્ઞાય નમીજે,પર્વ દિવાળી એણિપરે કીજે, માનવ ભવ ફલ લીજે.રા અંગ અગીયાર ઉપાંગ જ બાર,પયના દસ છ છેદ મૂલ ચાર, નંદી અનુગ દ્વાર; છ લાખ ને છત્રીસ હજાર, ચૌદ પૂરવ વિરચે ગણધાર, ત્રિપદીના વિસ્તાર; વીર પંચમ કલ્યાણક જેહ, કપસૂત્રમાંહિ ભાખ્યું તેહ, દીપિન્સવ ગુણ ગે; ઉપવાસ છઠ અઠમ કરે જેહ, સહસ લાખ કેડી ફલ લહે તેહ, શ્રી જિનવાણું એહ. 3 વીર નિર્વાણ સમય સુર જાણી આવે ઈન્દ્ર અને ઇન્દ્રાણી; ભાવ અધિક મન આણી; હાથ ગ્રહો દીવી નિશિ જાણું, મેરૈયા મુખ બેલે વાણી, દીવાલ કહેવાનું,
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ ચોરી, વ્યભિચાર અને હિંસા એ મેટા દે છે. પ૧૯ એ પરે દીપોત્સવ કર એ પ્રાણુ, સકલ સુમંગલ કારણ જાણી, લાભવિમળ ગુણખાણ; વદતિ રત્નવિમલ બ્રહ્માણિ, કમલ કમંડલ વીણ પાણી, ઘ સરસ્વતી વર વાણી. કા શ્રી સીમંધર જિન ચૈત્યવંદન. શ્રી સીમંધર જગધણી, આ ભરતે આવે; કરૂણાવંત કરૂણા કરી, અમને વંદા. 1 સકલ ભક્ત તમે ધણી, જે હવે અમ નાથ; ભવો ભવ હું છું તાહરે, નહિ મેલું હવે સાથ. 2 સયલ સંગ છડી કરી, ચારિત્ર લેઈશું; પાય તમારાં સેવીને, શિવરમણી વરીશું, 3 એ અલજે મુજને ઘણે એ, પૂરે સીમંધર દેવ; ઈહાં થકી હું વિનવું, અવધારે મુજ સેવ. 4 શ્રી સીમંધર જિન સ્તવન. સુણે ચંદાજી ! સીમંધર પરમાતમ પાસે જાજે, મુજ વિનતડી, પ્રેમ ધરીને એણીપેરે તમે સંભળાવજે. જે ત્રણ ભુવનને નાયક છે, જસ ચેસઠ ઇંદ્રપાયક છે નાણુ દરિસણ જેહને ખાયક છે કે સુણે છે તેના જેની કંચન વરણી કાયા છે, જસ ધારી લંછન પાયા છે, પુંડરિકગિણી નગરીને રાયા છે : સુણે રા બાર પર્ષદામાંહિ બિરાજે છે, જસ ત્રીશ અતિશય છાજે છે, ગુણ પાંત્રીશ વાણીએ ગાજે છે કે સુણે પાસે
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ પ૨. હંમેશાં ઉદ્દેશ સારે રાખે તે શાનિત મળશે. ભવિજનને જે પડિહે છે, જસ અધિક શીતળ ગુણ સહે છે; રૂપ દેખી ભવિજન મેહે છે. સુણે 4 તુમ સેવા કરવા રસિ છું, પણ ભારતમાં દૂર વસી , મહા મેહરાયકર ફસીઓ છું. સુ . 5 પણ સાહિબચિત્તમાં ધરી છેતુમ આણા ખડગ કર ગ્રહીઓ છે; પણ કંઈક મુજથી ડરીએ છે. સુણે. 6 જિન ઉત્તમ પૂંઠ હવે પૂરે, કહે પદ્મવિજય થાઉં શ્રે; તે વાધે મુજ મન અતિ નુ. સુણે૭ શ્રી સીમંધર જિન સ્તુતિ. સીમંધર જિનવર, સુખકર સાહિબ દેવ, અરિહંત સકળની, ભાવ ધરી કરૂં સેવ; સકલાગમ પારગ, ગણધર ભાષિત વાણી. જયવંતતી આણા, જ્ઞાનવિમલ ગુણખાણી. 1 1 શ્રી સિદ્ધાચલજીનું ચિત્યવંદન. શ્રી શત્રુંજય સિદ્ધક્ષેત્ર, દીઠે દુર્ગતિ વારે; ભાવ ધરીને જે ચઢે, તેને ભવપાર ઉતારે. અનંત સિદ્ધને એહ ઠામ, સકલ તીર્થને રાય; પુરવ નવાણું છુષભદેવ, જ્યાં ઠવિયાં પ્રભુ પાય. સુરજકુંડ સહમણે એ, કવયક્ષ અભિમ; નામિરાયા કુલમંડણે જિનવર કરૂં પ્રણામ. 3
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ ઈચ્છા અને અભિમાન દૂર કરી શાન્તિ મેળવે. પર૧ શ્રી સિદ્ધાચલજીનું સ્તવન. શ્રી રે સિદ્ધાચલ ભેટવા, મુજ મન અધિક ઉમાહોલ ઋષભ નિણંદ પૂજા કરી, લીજે ભવ તણે લાહ. શ્રીરે. 1 મણિમય મુરતિ શ્રી ઋષભની, નિપાઈ અભિરામ; ભવન કરાવ્યાં કનકનાં, રાખ્યાં ભરતે નામ. શ્રીરે 2 નેમ વિના ત્રેવીશ પ્રભુ, આવ્યા સિદ્ધક્ષેત્ર જાણી; શેત્રુજા સામે તીરથ નહિં, બેલ્યા સીમંધર વાણી શ્રીરે૦૫ પૂર્વ નવાણું સાસર્યા, સ્વામી શ્રી ઋષભ જિ સુંદ રામ પાંડવ મુગતે ગયા, પામ્યા પરમાનંદ. શ્રીરે૪ પુરવ પુન્ય પસાઉલે, પુંડરિકગિરિ પાયે કાન્તિવિજય હરખે કરી, શ્રીસિદ્ધાચલ ગાયે. શ્રીરે૫ શ્રી સિદ્ધાચલજીની સ્તુતિ. શ્રી સિદ્ધાચલ પંડણ, ઋષભ જિમુંદ દયાલ; મરૂદેવાનંદન વંદન કરૂં ત્રણકાળ; એ તીરથ જાણી, પુરવ નવાણું વાર; આદીશ્વર આવ્યા, જાણે લાભ અપાર. મહાવીર સ્વામીનું હાલરડું. માતા ત્રિશલા ઝુલાવે પુત્ર પારણે, ગાવે હાલે હાલે હાલરવાનાં ગીત; સેના રૂપાને વળી રતને જડીયું પારણું, રેશમ દોરી ઘુઘરી ગાવે છુમ છુમ રીત, હાલે હાલે હાલે હાલે મારા દેનને. 1 3 8
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ પર જીવને જેટલી શક્તિ આપે તેટલી તમને મળે. જિન પાસ પ્રભુથી વરસ અઢીસે અંતરે, હશે ચોવીશમે તીર્થકર જિત પરિણામ; કેશી સ્વામી મુખથી એવી વાણી સાંભળ; સાચી સાચી હુઈ તે મહારે અમૃત વાણું. હાલો૦ 2 ચૌદે સ્વપ્ન હવે ચક્ક કે જિનરાજ, વીત્યા બારે ચકી નહિ હવે ચકિરાજ; જિનાજી પાશ્વ પ્રભુના શ્રી કેશી ગણધાર, તેહને વચને જાણ્યા વશમા જિનરાજ. હાલો૦ 3 હારી કુખે આવ્યા ત્રણ્ય ભુવન શિરતાજ, મ્હારી કુખે આવ્યા તારણ તરણ જહાજ; હું તે પુણ્ય પનોતી ઈંદ્રાણી થઈ આજ. હાલો૦ 4 મુજને દેહ ઉપજે બેસુંગજ અંબાડીએ, સિંહાસન પર બેસું ચામર છત્ર ધરાય; એ સહુ લક્ષણ મુજને નંદન હારા તેજનાં, તે દિન સંભારૂં ને આનંદ અંગ ન માય. હાલો૦ 5 કરતળ પગતલ લક્ષણ એક હજાર ને આઠ છે, તેથી નિશ્ચય જાણ્યા જિનવર શ્રી જગદીશ; નંદન જમણું જશે લંછન સિંહ બીરાજતો, મેં તે પહેલા સ્વને દીઠે વિશવાવીશ. હાલો૦ 6 નંદન નવલા બંધવ નંદિવર્ધનના તમે, નંદન ભેજાઈના દીયર છે સુકુમાલ; હસશે ભેજાઈએ કહી દીયર મારા લાડ, હસશે રમશે ને વળી ચુંટી ખણશે ગાલ; હસશે રમશે ને વળી હુંસા દેશે ગાલ. હાલ૦ 7
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ સુખ અને દુખ સમાન સમજી ધીરજવાન બને. 523 નદન નવલા ચેડા રાજાના ભાણેજ છે, નંદન નવલા પાંચસે મામીના ભાણેજ છો; નંદન મામલીયાના ભાણેજા સુકુમાળ; હસશે હાથે ઉછાળી કહીને ન્હાના ભાણેજા; આંખે આંજીને વળી ટપકું કરશે ગાલ. હાલે 8 નંદન મામા મામી લાવશે ટોપી આંગળાં, રતને જડી ઝાલર મેતી કસબી કેર; નીલા પીળા ને વળી રાતા સરવે જાતિના, પહેરાવશે મામી મહારા નંદ કિશોર. હાલ૦ 9 નંદન મામા મામી સુખલડી બહુ લાવશે, નંદન ગજાવે ભરશે લાડુ મોતી ચૂર; નંદન મુખડાં જોઈને લેશે મામી ભામણાં, નંદન મામી કહેશે જ સુખ ભરપુર. હાલે 10 નંદન નવલા ચેડા મામાની સાતે સતી, હારી ભત્રીજી ને બહેન તમારી નંદ; તે પણ ગુંજે ભરવા લાખણ સાંઈ લાવશે, તમને જોઈ જોઈ હશે અધિકે પરમાનંદ. હાલે. 11 રમવા રાજે લાવશે લાખ ટકાને ઘુઘરે, વળી સુડા મેના પોપટ ને ગજરાજ સારસ કોયલ હંસ તીતર ને વળી મરજી; મામી લાવશે રમવા નંદ તમારે કાજ. હાલ૦ 12 છપન કુમરી અમરી જલ કળશે નવરાવીઆ, નંદન તમને અમને કેલી ઘરની માંહ;
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ પ૨૪ દેવે પણ જેની ઝંખના કરે તે મનુષ્ય જન્મ તને મળે. કુલની વૃષ્ટિ કીધી જન એકને માંડલે, બહુ ચિરંજી આશિષ દીધી તુમને ત્યાંહતાલે 13 તમને મેરગિરિ પર સુરપતિએ નવરાવી આ, નિરખી નિરખો હરખી સુકૃત લાભ કમાય; મુખડા ઉપર વારી કેટ કેટી ચંદ્રમા, વળી તન પર વારી ગહગણનો સમુદાય. હાલો૦ 14 નંદન નવલા ભણવા નિશાળે પણ મુકશું, ગજ પર અંબાડી અહેસાડી માટે સાજ; પસલી ભરશું શ્રીફળ ફોફળ નાગરવેલશું, સુખડલી લેશું નિશાળીયાને કાજ. હાલે 15 નંદન નવલા મોટા થાશે ને પરણાવીશું, વહુવર સરખી જોડી લાવશું રાજકુમાર સરખા સરખી વેવાઈ વેવાણે પધરાવશું, વહુવર પંખી લેશું જોઈ જોઈને દેદાર. હાલે. 16 પીયર સાસર મહારા બેહુ પખ નંદન ઉજળા, મારી કુખે આવ્યા તાત પનોતા નંદ મહારે આંગણુ વુક્યા અમૃત દુધે મેલા, હારે આંગણ ફલીયા સુરતરૂ સુખના કંદ. હાલો૦ 17 ઈણિપરે ગાયું માતા ત્રિશલા સુતનું પારણું, જે કોઈ ગાશે લેશે પુત્રતણા સમ્રાજ; બીલીમેરા નયરે વર્ણવ્યું વરનું હાલરૂં, જય જય મંગલ હાજે દી વિજય કવિરાજ. હાલ૦ 18
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ પર૫ : - - જીવન રથનાં ચકો સુખ અને દુઃખ છે, શ્રી આપસ્વભાવની સઝાય. આપ સ્વભાવમાં રે, અવધુ સદા મગનમેં રહેના છે જગત જીવ હે કરમાધિના, અચરિજ કછુઆ ન લીના છે આપ૦ લા તું નહીં કેરા કેઈ નહીં તેરા, કયા કરે મેરા મેરા છે તેહ હ સો તેરી પાસે, અવર સબે અનેરા છે આ૫૦ મે 2 વધુ વિનાશી તું અવિનાશી, અબ હે ઈનકું વિલાસી છે વધુ સંગ જબ દૂર નિકાસી, તબ તુમ શિવકા વાસી છે આપ૦ 3 છે રાગ ને રીસા દય ખવીસા, એ તુમ દુઃખકા દીસા, જબ તુમ ઉનકે દૂર કરીસા, અબ તુમ જગકા ઈસા છે આપ૦ 4 પારકી આશા સદા નિરાશા, એ હે જગ જન પાસા છે તે કાટનાકુ કરે અભ્યાસા, લહે સદા સુખ વાસા , આપ૦ 5 છે કબીક કાજી કહીક પાછ કબીક હુઆ અપભ્રાજી છે કબીક જગમેં કીતિ ગાજી, સબ પુદ્ગલકી બાજી આ પ૦ | 6 | શુદ્ધ ઉપગ ને સમતાધારો, જ્ઞાન ધ્યાન મનહારી એ કર્મ કલંકકું દુર નિવારી, જીવ વરે શિવનારી આપ૦ . 7 શ્રી શીયલની સક્ઝાય. ( ધન્ય ધન્ય એ દિન માહ-એ દેશી ) શીયલ સમું વ્રત કે નહિ, શ્રીજિનવર એમ ભારે; સુખ આપે જે શાશ્વતાં, દુર્ગતિ પડતાં રાખે છે. શી. 1 વ્રત પચ્ચખાણ વિના જુઓ, નવ નારદ જે રે,
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = = == = 5 જ પર ત્યાગી આત્માઓના આદર્શોને ધ્યાનમાં રાખો. એકજ શીયલ તણે બળે, ગયા મુગતિમાં તેહ રે. શી. 2 સાધુ અને શ્રાવક તણાં, વ્રત છે સુખદાયી રે; શિયલ વિના વ્રત જાણજે, કુસકા સમ ભાઈ રે. શી 3 તરૂવર મૂળ વિના સ્પે, ગુણ વિણ લાલ કમાન રે; શીયલ વિના વ્રત એહવું, કહે વીર ભગવાન રે. શી. 4 નવ વાડે કરી નિર્મળું, પહેલું શીયલજ ધરજો રે; ઉદયરત્ન કહે તે પછી, વતનો ખપ કરજે રે. શીવ પ શ્રી વૈરાગ્યની સઝાય. ઉંચાં મંદિર માળીયાં, સોડ વાળીને સૂતે; કાઢે કાઢો એને સહુ કહે, જાણે જનપેજ નહોતે. 1 એક દિવસ એ આવશે, મન સબળજી સાલે; મંત્રી મલ્યા સાવિ કારમા, તેનું કાંઈ ન ચાલે. એક 20 2 સાવ સેનાના સાંકલાં, પહેરણ નવ નવા વાઘા; ધોળું રે વસ્ત્ર એના કર્મનું તે તે શેધવા લાગ્યા. એક . 3 ચરૂ કઢાઇયા અતિ ઘણા, બીજાનું નહિ લેખું; ખરી હાંડલી એના કર્મની, તે તે આગળ દેખું. એક રે 4
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ નિખાલસ અને દિલાવર દિલ રાખી ઉદ્યમ કરે. પર૭ કેના છોરૂ ને તેના વાછરૂ, કેના માય ને બાપ; અંતકાળે જાવું જીવને એકલું, સાથે પુણ્યને પાપ-એક રે. 5 સગી રે નારી એની કામિની, ઉભી ડગમગ જુવે; તેનું પણ કાંઈ ચાલે નહિ, બેઠી ધ્રુસકે રૂ. એક રેટ 6 વહાલા તે વહાલા શું કરે, વહાલાં વેળાવી વળશે, વહાલાં તે વનનાં લાકડાં, તે તો સાથે જ બળશે. એક રે. 7 નહિ ત્રાપો નહિ તુંબડી, નથી તરવાને આરે; ઉદયરતન પ્રભુ ઈમ ભણે, મને પાર ઉતારે. એક રે. 8 સંસારના ખોટા સગપણની સઝાય. ચેત તે ચેતાવું તને રે, પામર પ્રાણું-એ દેશી. સગું તારું કેણ સાચું રે, સંસારીયામાં-સગું, પાપનો તે નાખે પાયો, ધરમમાં તું નહિ ધ્યા; ડાહ્યો થઈને તું દબાયે રે. સંસા. 1 ફૂડું કૂડું હેતજ કીધું, તેને સાચું માની લીધું; અંત કાલે દુઃખ દીધું છે. સંસા. 2 વિસવાસે હાલા કીધા, પીયાલાં ઝેરના પીધાં પ્રભુને વિસારી દીધાં છે. સંસા. 3 મન ગમતામાં મહા, ચારને મારગ ચાલ્યો; પાપીઓને સંગ ઝા રે. સંસા. 4 ઘરને ધધે ઘેરી લીધો, કામિની વશ કીધો; ઋષભદાસ કહે દગો દીધો છે. સંસા. 5
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 પ૨૮ જીવન ક્ષણભંગુર છે. શ્રી જીવન-મણિ ટ્રસ્ટના પ્રકાશિત થયેલા જાણીતાલધપ્રતિષ્ઠ લેખકે “સુનીન્દ્ર સ્વ. શ્રી જયભિખુ તથા બીજા લેખકના પુસ્તકે જુની છાપેલી કિંમતે નીચેના સ્થળેથી મળશે. વધુ લેનારને ચગ્ય કમીશન મળશે. જાણ્યું છતાં અજાણ્યું ભા–૧ પૃષ્ઠ 268 ભા-૨ પૃષ્ઠ 260 [બંને ભાગના ભેગા લે. “મુનીન્દ્ર” 6-50 વાચનમાળા શ્રેણી 1 (11 પુને સેટ) શ્રી જયભિખુ 2-50 4-6 ( 5 ) 3-0 0 પગનું ઝાંઝર પૃષ્ઠ 196 2-25 કરલે શિંગાર પૃષ્ઠ 168 1-50 આંબે આવ્યે મેર પૃષ્ઠ 160 2-00 કન્યાદાન પૃષ્ઠ 184 2-00 મનઝરૂખે પૃષ્ઠ 196 2-00 દાસી જનમ જનમની પૃષ્ઠ 256 300 વેર ને પ્રીત પૃષ્ઠ 184 2-00 ડાહ્યો ડમરે પૃષ્ઠ ૧૫ર કુમારપાળ દેસાઈ 1-50 કેડે કટારી ખભે ઢાલ પૃષ્ઠ 168 ) 2-00 રસોડામાં રસાયણ પૃષ્ઠ 212 શ્રી જટુભાઈ વૈદ્ય 2-00 રંગકસુંબી 172 શ્રી ધીરુભાઈ ઠાકર 2-00 હાલ બુકસેલર તથા ટ્રસ્ટ તરફથી પુસ્તકની જે કિંમત લેવાય છે તેનાથી આ કિંમત 6% ઓછી છે. બુકસેલર જસવંતલાલ ગીરધરલાલ શાહ 309, દોશીવાડાની પોળ, અમદાવાદ 0 0 0 0
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ શ્રી જૈન પ્રકાશન મંદિર, અમદાવાદ, Www.jainelibrary.org