Book Title: Jivan ane Darshan
Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Ratilal Popatlal Bookseller
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005907/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [[, [\' || IDTD//lh. HTTITUT STUD[ S] ne vanarAja [ ITISI] Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : pravacanakAra : munirAja zrI candraprasAgarajI mahArAja (citrabhAnu) rAjanagaranivAsI zAha mehanalAlabhAITAlAla bhAI tathA semacaMdabhAI maMgaLadAsabhAInI yathI Arthika sahAyathI prema bheTa.. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ; prakAzaka : zeTha ratilAla ceopaTalAla bukaselara San surendranagara, huM saurASTra . 6. have to jAgo ! S anukrama mAnavatAnAM sAyAna (1) (2) (3) { } } sukhanI zodhamAM prakRti saumyatva. go pujA dharma kahevA kAne ? jAga. A ta maNIlAla Hi navaprabhAta ghIkAMTA roDa : : 23 r r r 11 r H mudraka chaganalAla - zAha . presa prinTaMga amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pU. AnA dvAra dhyAnadha avagata AcArya deva zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAjanA paTTaprabhAvaka AcArya mahArAja zrI candrasAgarasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna tapasvI parama upakArI . munirAja zrI candrakAntasAgarajI * mahArAjanI adhyakSatAmAM mahAna - cinaka munizrI candraprabha sAgarajIe ApelAM mananIya pravacane IIIII Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma zA la cI AjhAdInI unA ugI, paNa jagatanA dAvAnaLAM te saLagI ja rahyA che. vizvazAMtinI vAto cAle che, paNa havAmAM ! duSkA, phALAbAra, lAMca-ta, panA ane kaMgAliyata te divase divase vadhu mAnavajAtanA bharaDA laI rahI che. saMskRti ke mAnavatAnAM dAna dUdha bha tha prayAM che. kI pramane peTano khADo pUrvAmAM ja vatAra purA kare che.tyAre ja aAimUrti jagatayasala bhagavAna mahAvIranA vArasadAra, tyAga ane AbhajAgRtinA bhalA vidvAna muniratna zrI candraprabhasAgarajI jIvana te darzana dvArA samAja, mAnava, jagata ane rASTrane premasa deza pAve che. sune, hRdayamAM karI rAkhane, jIvanamAM utArane, prakAranAM kiraNA prasArane dhananuM dAna dharA mahuvAkara pa ri ca ya jaina ane zrI cadraprabhasAgaratA mane aNadhAryo paricaya thayeA. amane pahelIvAra sAMbhaLatAM temanA tarapha ane svAbhAvika AkaNa thayuM. temanA vyAkhyAnamAM UMDuM cintana, spaSTa nirmaLaSTi, vAstavika pArAne ravI samAnatA ane bhAvanAnuM prAbalya anubhava gocara thatAM hatAM. temanuM vakatRtva paNa mAka hatuM. mArA mana upara eka evI chApa paDI che ke munizrI pAse jIvananI eka samagra te ananvaya sAdhatI dRSTi che. jagatanA, dezanA, mAnavasamAjanA vartamAna prazna vize temanI pAse spaSTa mAhitI che. ane e praznonA kakSa nArka Avazyaka evI niLa karavA zu teo dharAve che. kAI saMkucita vADAmAM aTavAi gayA sivAya, jIvanane sava mAhI rIte avalokavA mATenI temanI tatparatA kharekhara prazaMsanIya che. zrI baLavatarAya mahetA (bhArata sasad sabhya tathA ela inDiyA kaeNAngresanA mahAmaMtrI) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have to jAgo! hada thaI have ! * * mahAnubhAvo! AjanA vyAkhyAnane viSaya che--have te jAge! "have te jAga" A zabda je gaMbhIratApUrvaka vicArAya te AjanA doDha kalAkanA vatRtvanuM rahasya sahaja rIte pAmI zakAya. have te jAge-AmAM "jAge" zabda zuM sUcave che? A zabda cAnaka caDhAvanAre cheH UMghatA he te jAge, beThA he te ubhA thAo, ubhA ho to gatimAna bano ane gatimAna che te tIvra kAryadakSa bane; ema preraNuM ApanAra "jAgo" zabda che. jAge-A jema cetavaNuM ApanAra che, tema enI pUrve rahela "te te atisUcaka che, jene duniyAmAM tera maNane kahevAmAM Ave che. have te jAge-A sAmUhika vAkya ema gheSaNa kare che ke, hada thaI! khUba aMtara paDI gayuM! keTale badhe pramAda! khUba UMDyA! have jAge! pramAda cheDe. ApaNAmAM ghara karIne beThelI ALasane choDe ne jIvananI sAdhanA karavAmAM tatpara banI jAo. kAraNa ke, jenuM mUlyAMkana na thAya evI mAnavatAvALuM, ane vizvamAM sahaja prApta na thAya evuM uttama mAnavajIvana maLyuM che, te ene saphaLa kare. pramAda karaze te A mahAmUluM dhana hArI besaze. mATe ja kahevuM paDe che ke-have te jAgo! pUravAra kare AvuM uttama mAnavajIvana je maLyuM che te svArthanA kuMDALAmAM aLasiyAnI jema maravA mATe nathI; paNa jIvanane amara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana banAvavA mATe maLyuM che. Aje tame kevI pavitra bhUmimAM janma lIdho che, ane te vicAra karo. AryAvartamAM, uttama kuLamAM ne dhArmika kuTumbamAM ke jenA mATe tame gaurava laI rahyA che. ane ame brAhmaNa chIe, ame kSatriya chIe, ame vaNika chIe-ema gauravapUrvaka belIne phare che, paNa huM tamane ja pUchuM chuM ke belavA mAtrathI mahattva zuM ! mahattva che kartavyaparAyaNatAnuM, sadAcArI vartananuM, ane pratibhAsaMpanna jIvananuM ! "mahAna" kahevA mAtrathI mahAna na banAya. enA mATe mahAna kArya karavuM paDe, jIvanane tevuM banAvavuM paDe. pittaLa pitAne senuM kahe teTalA mAtrathI te senuM nathI thaI jatuM. enA caLakATa uparathI enI kaI kiMmata AMke e thApa khAya. senAne te tejAbane tApa khama paDe, keseTIe caDavuM paDe, agniparIkSAmAM uttIrNa thavuM paDe, ane chatAM kALuM na paDe te senuM; tema mAnave paNa potAnI jAtane agniparIkSAmAM mUkI, kasoTIe caDhAvavI joIe ane temAM uttIrNa bane te ja e jAtivAna kahevAya ane mahAna gaNAya. emAM zaktihina thAya e zI rIte pAlave? kartavya karI mahattA siddha karavI paDaze ane jagatamAM paDakAra kare paDaze ke-jIvananA pratyeka prakAranA vAtAvaraNamAM paNa kartavya mATe ame taiyAra chIe ! game tevA samaye ame cAritrathI DagIzuM nahi, dhyeyathI zruta thaIzuM nahi, amArA Adarzane prANAnta paNa choDIzuM nahi! -A rIte mahattA siddha karavA tamArI taiyArI nahi hoya to bhale UMca jJAtionAM nAma belatA phare paNa mAnavA keI taiyAra nahi thAya. mANasa sAre ke kharAba, Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dana : 3 : U~'ca ke nIca e zabdathI nahi, AcaraNathI siddha thAya che; tame paNa ucca hA te sArA AcaraNathI ane pavitratAthI tamane potAne tame mahAna pUravAra karo. vihaMgAvalAkana ApaNe na jAgavAne kAraNe ghaNuM gumAvyuM che. be hajAra varSanA ItihAsa tapAsaze| tA jaNAze ke ApaNe keTalA gabaDI gayA chIe. eka vAra vihaMgAvaleAkana karI jue tA paristhiti samajAze. eka divasa rAmanI sa'skRti paNa ApaNI saskRti pAse jhAMkhI lAgatI. A saMskRti mATe rAmamAM paNa gaurava hatuM, deza paradezanA pravAsIe A saMskRtinA muktakaThe guNagAna karatA, te ja saMskRti Aje mRta-prAya ane jANuM chellA zvAseAzvAsa letI hoya ema lAge che. Aje tame kaI dazAmAM AvI pahoMcyA che ? kALI cAmaDImAM bhayaMkara gArA ! ArcInA zarIramAM anAryonA AtmA peThA. saMta-mahuntAnI gauravavantI A bhArata-bhUmimAM Aje A jIvananI kismata nathI, dhamanI kaI gaNanA nathI, tattvajJAnanI paDI nathI--A zuM kahevAya ! ApaNA yuvAnAne yuropanAM parvata, nadI ke taLAvA vagere kaMThastha kharAM; paNa gaMgA yamunA ke sarasvatInuM prabhavasthAna ke vilIna thavAnuM sthAna kayAM e khabara na maLe. are, bahAranA badhA tattvacintakAnAM nAma khelI janArane enA peAtAnA AsapAsamAM thayelA jIvanadraSTAonAM nAma' paNa na AvaDe A keTalI zeAcanIya sthiti gaNAya ! tame AkhA vizvanuM jJAna meLavA paNa gharanuM jJAna pahelA meLavA e mAru kahevu che. dharatu jJAna na meLavavAne kAraNe Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 4 : jIvana ane darzana ApaNA ja yuvAno dvArA ApaNI saMskRti bhUMsAtI jAya che ne bahAranI saMskRti navapallavita thAya che! mATe kahevuM paDe che ke khUba UMdhyA ! bahu UMghanAre UMghamAM paNa lavAro kare che, evI ja ApaNI paNa dazA che. UMDo vicAra karAya te samajAya ke, saMskRti aMge tamAruM belavuM paNa bakavAda rUpa che. tamArA AgevAne keTalIka vAra AryAvartanAM guNagAna kare che, paNa te pUrNa rIte samajyA vagara ane jIvanamAM utAryA vagara mAtra upara uparathI zabdonA sAthiyA pUrI jAya che- jenI kismata UMghamAM thatA lavArA karatAM jarAye vadhAre na AMkI zakAya. mATe jAge! ApaNane maLelA AdhyAtmika ne sAMskRtika vArasAnI kismata samaje teja maLelA A uttama mAnavajanmanI mahattA aMkAze. brahmacarya AjanA pravacananI prAgabhUmikA ApaNe vicArI gayA. have mukhya viSayane vicAra karIe. A deza brahmacaryanA paMjarU5 hite, saMyamanI carcA ghara ghara thatI. brahmacarya e ja dhana ane sarvasva manAtuM kAraNa ke A badhA sadguNanuM brahmacarya e mULa che! enA khAvAthI ane vilAsa ane meja-zekhanA sevanathI Aryadeza patana pAme che. A dezanuM kSAtrateja vagere sarvatra AdarzarUpa hatAM. e baLa, e dIrdhAyuSitA, e zaurya, e vIratA ane e dIrghacintana Adi Aje emAMnuM zodhyuMya maLatuM nathI. enuM kAraNa ApaNe saMyamane cheDa ane asaMyamane svIkAryo te che. . viSaya, vilAsa, vineda ne vikAranAM sAdhane Aje ghaNA pramANamAM ahIM pesI gayA che. vyasane ane Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana .: 5 : kuTeve mATe te kahevuM ja zuM! huM tamane pUchuM chuM ke, A dezamAM cAhanI zI jarUra? IMglAMDa Adi ThaMDA pradezamAM te (samajyA ke) (Strong) sTroMga cAhanI uSmA mATe kadAca jarUra paDe, paNa A samazItoSNa dezamAM enI zI jarUra? cAne laIne A hiMdamAM keTalI bekArI vadhI? mAtra rUpiyA kamAvanAra mANasa paNa traNa-cAra AnA cAmAM vApare, A kaI dazA? AjanA krAntikArI yuvAnane, cA vinA UMgha na UDe ! meM para surakhI na Ave, jANe cA devIne mAnIto gulAma ! bhale tame kadAca cA pItA he, paNa enA vinA cAle ja nahi, UMgha na uDe, TAMTiyA ghasavA paDe-e kaI sthiti kahevAya ? ApaNA bApa-dAdA cA vinA ghoryA ja karatA hatA ane ApaNe cA pIne jAgIe chIe ema te nathI ne ? te tame zAtithI, huM je kahuM chuM tenA para vicAra karo, Aje vyasanane lIdhe kevI saMyamahIna sthiti thaI che tene vicAra kare. manane, vANune ke cakSune ekene pUrNa saMyama che khare? tame tamArI jAtane bhale svatantra mAnatA he paNa vAstavika rIte svatantra che kharA ? Indriyone gulAma e AjhAda nahi paNa baMdIvAna che. viSayane dAsa e svatanna nahi paNa parataMtra che. vikAre pAchaLa ghasaDAIne saMyamahIna jIvana banAvavuM e unnati nathI paNa avanati che. paNa tame tamArA antarane pUche ke tame Aje mAlika che ke gulAma! vAsanAonA dAsa banI svatantrAnI vAta karavI e keTaluM hAsyAspada gaNAya ! " svAtannatAne haMka vAtethI nahi, paNa guNa ane lAyakAtathI meLavavuM joIe, pAzcAtya saMskRti ema kahe che Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 6 : jIvana ane darzana ke, hakaka e mAnavIne janmasiddha che ! paNa paurvAtya saMskRti ema kahe che ke, hakaka cegyatAthI-lAyakAtathI prApta thAya che. A be vaccenuM attara samajavA jevuM che. eka janmAMdha chokare paribhramaNa svAtaMtrya mAMge to ene pitA ene paribhramaNa svAtaMtryane hakka Ape khare ? keI kajiyALe ane gALo denAra mANasa vANI svAtaMtryane hakake mAMge to ene apAya khare ? ane apAya te reja kajiyA keTalA thAya? nAdAna bALakane matasvAtaMtryano hakaka apAya kharo ? vyabhicArIne AcArasvAtaMtryane hakka apAya kharo ? mUkhane vicArasvAtaMtrya apAya kharuM? tAtparya e ke agyanA hAthamAM hakkanuM mahAna zastra na apAya, agyanA hAthamAM gayelI vastu lAbhane badale hAnikara nIvaDe, vAnaranA hAthamAM rahelI talavAranI jema vastu suMdara hoya to paNa ghaNIvAra saMganA yoge bhayaMkara thaI jAya che. ghI jevI piSaka vastu paNa so vakhata dhovAya eTale jhera banI jAya che. AthI parvAtya saMskRtinuM kahevuM che ke svataMtratAne hakaka gyane heya, agyane nahi! Indrio para saMyama na rAkho ane svatantratAnI vAto kare emAM zuM vaLe? saMyama vagara to svataMtra mANaso paNa paratandra banI gayA. pRthvIrAja svatantra maTI paratatra banyA, zAthI? saMyama gumAvyo ne saMyuktAnA mehamAM ghelo baje tethI! bhUmikA zuddha hovI joIe.. - brahmacarya e e guNa che ke enI pAchaLa badhA guNo taNAIne Ave che. jIvanazuddhi enAthI thAya che. sAdhanA enAthI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana sadhAya che. dUranI vAta to javA de, paNa A duniyAmAM paNa naiSThika brahmacArIne joIne sau keInamI paDe che. badhA enA para vizvAsa rAkhe che, joke ene vandanIya ne pUjanIya gaNe che. brahmacarya e mahAna zakti che. e vinA jIvana cetanAhIna kahevAya. eka vidvAne kahyuM che keH Strength is life and weakness is death brahmacaryanI zakti e jIvana che. ane vIryahIna-zaktihIna jIvana e mRtyu che! vikasita phUlanI khUzabethI bhamarAo jema kheMcAIne Ave che tema brahmacaryathI paNa bIjA guNo kheMcAI Ave che. sUrya uge eTale loke kAme lAgI ja jAya che, temAM brahmacaryarUpI tejasvI sUrya uge eTale bIjA saddaguNo enI meLe ApaNA jIvanamAM pravezI kAma karavA maMDI paDe che. tamAre sadgaNone jIvanamAM vasAvavA hoya to bhUmi zuddha karo. Aje huM ahi bhUmi zuddha karavA Avyo chuM. jhADuM laI kacaro vALavA Avyo chuM ! ka kacare? viSaya ane vilAsane kacaro. tene Aje mAre saMyamanA jhADuthI kADhavAne che. tamane kAMI vAMdhe to nathI ne ? (je holamAM vyAkhyAna cAlatuM hatuM e halanI bhoMya sAme AMgaLI cIMdhI mahArAjazrIe kahyuM.) A helamAM kacare kADhayA vinA tame jAjama bichAve kharA? pahelAM tame kacaro sApha karAvyo pachI upara jAjama pAtharI. paNa emanI ema azuddha bhUmi upara jAjama nAkhI hoya te zuM pariNAma Ave? dhULa ja UDe ne? duniyAmAM kaI sAro sANasa ukaraDe khATalo nAkhIne sUze? nahi ja, bhale taLAI rezamanI heya, paNa tyAM na sUvAya, kAraNa ke durgadha mAre, tema pramANikatA, sajjanatA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 8 : jIvana ane darzana bhrAtRtva Adi guNone lAvavA mATe prathama saMyama joIe. e guNenA nivAsa mATe bhUmikA zuddha joIe. - - kALI, melI, khADA-TekarAvALI bhIMta para citrakAra pAse citra dorAvIne kahIe ke citra sAruM nathI. emAM ene deSa nathI. deSa bhUmine che. dIvAla cAkhI joIe. kharAba bhIMta para te sAre citrakAra paNa citra na dorI zake. telathI kharaDAyelAM melAM vastro para raMgAre paNa sAre raMga zI rIte karI zake ? tAtparya e kedIvAla suMdara hoya to citra suMdara thAya. vastra cAkhyuM hoya te raMga caDhe, jIvana vizuddha hoya te saddaguNo vikase! brahmacArI satyakAmI hoya jenAmAM brahmacarya nahi heya tenAmAM bIjA game tevA guNe haze to paNa te niSphaLa javAnA. suvarNa vasaMtamAlatI piSaka che. sATha ke sattara rUpiye tolAnA bhAvanI che; paNa maravA paDelAne te apAya ? ane beAnI bhAra Ape to be mInITa moDo maravAne haze te ulaTa vahelo maraze, kemake enAmAM pacAvavAnI zakti nathI. lAyakAta vinA sArI vastu paNa viparIta pariNAmane lAvanArI nivaDe che. yuvake ane yuvatio mATe A vAta ati jarUrI che. brahmacaryanA khamIra vinA saguNanI e game eTalI vAta kare, te paNa e vAte niSphaLa ane vaMdhya che. vAyaDI ane vyartha che. eka divasa e hatuM ke AryAvartanuM pratyeka ghara brahmacaryanA brahmadhvanithI guMjatuM hatuM. vAtAvaraNa saMyamamaya amIra ke A Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana hatuM. paNa Aje kamanazIbe hAlata judI che. brahmacaryanAM nara osaratAM jAya che. raste do kevAM? brahmacaryanuM khUna karI nAkhe tevAM! skUla-kolejanuM vilAsathI bhabhakatuM vAtAvaraNa joIne saMyamI vidyArthIne te trAsa ja chUTe! sahazikSaNa ane atisaMparkanuM je kaTu pariNAma dekhAya che te mAre tamane kahevAnI jarUra kharI? tame pratyakSa nathI joyuM? chApAmAM nathI vAMcyuM? sATha varSane guru-adhyApaka ziSyAne paraNI beThe? mane thayuM jagatamAM A zuM thavA beThuM che? adhyApaka eTale ke pavitra puruSa! e pavitra puruSa-are, samAjane eka javAbadAra mAnavI, ziSyAne paraNI bese te pachI chokarIonAM mA-bApe AdhyApaka para vizvAsa kema rAkhI zake? rakSaka ja bhakSaka bane ane adhyApaka ja apahAraka bane, A sthiti tamane zecanIya nathI lAgatI ? AjanA chabIgharamAM naTa-naTInAM hAvabhAve, sinemAnA rUperI paradA para bhajavAtAM bhayaMkara do ane naphaTAInI hada Ave tyAM sudhI paherAtI veSabhUSAo, brahmacaryane pADanAra nathI to bIjuM zuM che? pustakanA vAcanathI jJAna maLe, paNa AjanAM pragaTa thatAM pustake te jANe praNayatrikeNanAM citra! nAvela eTale vilAsanI pyAlIo! AvuM sAhitya UgatAM yuvAne ane yuvatio vAMce te enA saMyamamAM te pULe ja mUkAya ne? AgaLa vadhe. tamArA gharamAM citro kevAM che? navayauvanAonAM vastro cAratA hoya evA citro. evuM citra devanuM hoya te paNa sadAcAranuM patana karanAruM che. heya te pheMkI de. naTa-naTInAM citro TAMgyA hoya te phagAvI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 10 jIvana ane darzana deje. phaTA rAkho te saMtanA, jJAnInA, dayAnInA ke koI tapasvInA rAkhe. A to naTa-naTInA ! prabhAte uThIne darzana konAM karavAnAM? naTa ane naTIonAM ne! mATe kahuM chuM ke bhUmikA evI rAkho ke jene paDaghe paDe. brahma caya haze to sAcA AjhAda banaze. Ama bhautika rIte AjhAda thayA chIe paNa AjhAdInI kharI lahejata kyAMya dekhAya che? mukha para glAnI zAthI? brahmacarya hoya to meM para te ja camakatuM hoya ane bIjA guNe sahaja bhAve AvI vase. A vAta yAda kare. pAMDava-kauravonA yuddhamAM bhISmapitA kauravonA pakSamAM hatA. yuddhanA AraMbhakALe dharmarAjAe bhaDavIra bhAI bhImane bhISmapitAmaha pAse AzIrvAda levA jamavAnuM kahyuM, bhIme Azcarya pUrvaka kahyuMH "bhAI! Apa A zuM kaho cho ? e te kauranA pakSamAM cheH e kaMI vijayane ArzIvAda ApaNane Ape! parAjita thAo ema ja kahe ne" dharma rAjAe kahyuM: "nA, ema nathIH sAce brahmacArI satyakAmI hoya che, asatyaka nathI hote, mATe tuM emanI pAse jA, ane AzIrvAda mAMga." bhIma bhAInA vacana para vizvAsa rAkhI tyAM gayo ne page paDyo, kauravoe A dazya joyuM ane mAnyuM ke hamaNAM ja parAjayane AzIrvAda laIne jaze. paNa badhAnA Azcarya vacce naiSThika brahmacaryavAna bhISmapitAe bhImane kahyuM. "satya tamArA pakSamAM che mATe vijaya tamAre che!" A sAMbhaLI kIre bheMThA paDI gayA. AvuM pragaTa satya bolAvanAra heya te te brahmacarya che-saMyama che! AvA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 11 : AjIvana brahmacArI bhISma pitAmaha jevA puruSo ane neminAtha jevA tIrthakare je bhUmimAM thayA e bhUminA mANaso brahmacaryathI keTalA pAchaLa haTI gayA che ! mATe ja kahevuM paDe che ke have te jAgo ! Adarza mATe khapI jAo! je dezamAM AvA naravIra pAkyA tyAM brahmacaryane upadeza de paDe e duHkhane viSaya nathI? A dezanI nArIe paNa kevI pavitra hatI ! mahAna satI sItAne yAda kare. traNa khaMDane dhaNa rAvaNa enA caraNamAM paDato hato, paNa e mahAdevIe enAM pralobhanene Thekare mAyAM. rAvaNa eTale keNa? ene tyAM kevA vaibhave ! acchA acchA rAjAo jenI sevA kare, Indra jenI pAse hAjara rahe ane jenI sattA sArvabhauma gaNAya evA rAvaNe sItAne kahyuM: "tuM zA mATe bhaTakatA rAmaDA pAchaLa pAyamAla-barabAda thAya che? enI sAthe vanamAM bhaTakavAnuM, jamIna para sUvAnuM ane sUkAM phaLa khAvAnAM, enA karatAM mArI IcchAne tAbe thA to he mAninI! huM tane mArI priya paTTarANI banAvuM ane tArI tamAma IcchAone pUrNa karavAnuM A khatapatra tArA caraNemAM dharuM!" vicAre! eka bAju rakhaDa rAma ane jaMgala; bIjI bAju caraNomAM namate rAvaNa ane saMpattithI chalakAtuM rAjya! paNa sItAe, ziyaLa- vatI sItAe, e saMpatti Thakare mArI kahyuM. "narAdhama! AvuM belatAM lAjate paNa nathI ? zarama che, rAvaNa, tane zarama che ! dhikkAra ho tArA traNa khaMDanA vaibhavane ! tArI saMpatti vizALa che, virATa che, paNa tAre AtmA vAmaNo che. rAmanI saMpatti | tane cheDI dekhAtI haze paNa ene AtmA mahAna che, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 12 : "" jIvana ane dezana virATa che ! rAma te rAma che, enI sAthe tArI jAtane sarakhAvatAM tane zarama kema nathI AvatI ? kayAM * sAgara ne kayAM khAmeciyuM! tAruM mAM paNa mAre nathI jovuM, ane tArI vAteya mAre nathI sAMbhaLavI ! " saMyamanuM A kevuM Adarza dRSTAnta che! punarlagna ane chUTA-cheDAnI vAta karanArANa ne jarA kahejo ke rAmAyaNamAM eka zAnta najara pheravI Ave ! bhISmapitAmaha ane sItA jevA e mAnavIe keAi ucca Adarza mATe khapI janArA sAccuM ratnA hatAM, barnArDa zAe paNa ThIka ja kahyuM cheH The secret of happiness is Being used up for a purpose recognized by yourself as a mighty one. keAi mahAna hetu mATenI vIratvabharI jIvana sAdhanAmAM ja sukhanuM rahasya che, sAcA Ananda joitA hAya tA saMyamanI sAdhanAmAM lAgI jAo. vilAsa-pradhAna vRttione parityAga karI. uttiSkRta! namrata! pramAdanI UMghamAMthI jAge ane UbhA thAo! haiyAnA vicArAnuM dRzya jhaDapAya te ! jIvanamAM sadbhAvanA na heAya, saMyama na heAya, indriyA para kAbU na hoya teA e jIvana naraka jevuM drundhI che. nara-nArInA dehamAM, hADa cAma ne mAMsa, zuM ene suMdara kaheA, jemAM dunya khAsa.. hADa, cAma ne mAMsa teA naramAMya hoya ne nAramAMya hoya, e emAM ka zA ? zreSThatA che saMyamI jIvananI. sacamI jIvana mahAna che. sayama vagara zarIra hADa-mAMsanA kAthaLA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana L: 13 : che. udarapUrti te sthAna paNa kare che. A saMsAramAM mAnavInI mahattA kAMIka adhika che te saMyamathI ! jagatane zAnti-cena paNa enAthI ja che saMyama vinA duniyAne trAsa pamADanAra te bhayaMkara che. saMyama vagaranuM jIvana mIThA vinAnA anAja jevuM meLuM che. jIvanamAM vAstavika rIte sadgaNanI suvAsa Ave pachI gabharAmaNa kaMI nathI. - saMyama e gulAbanuM phUla che. e tamArI pAse haze. te tamaneya sugandha Apaze ne tamArA samAgamamAM AvanAraneya sugandha Apaze, A vAtane mananI sAthe ekAntamAM vicAra karI jojo. A kAMI koIne kahevAnI vAta nathI, hRdayanI vAta che. . - vijJAne badhI jAtanI zedha karI, pheTA pADavAnA kemerA zodhyA paNa mananA phoTA pADavAnI zodha haju sudhI thaI nathI. hadayanA vicAro jhaDapavAne kemere che ke haju zeAdhA nathI, paNa mAne ke e kemere nIkaLe ane tamArA gupta vicAronA phoTA levAya te tamane lAge che ke tamArI pAse kaI bese? are, sage bhAI paNa pAsethI bhAgI jAya bhAgI! tamArA anicchanIya vicAre e phoTAmAM prinTa thAya te sago bApa paNa ema kahe ke AnA AvA bhayaMkara vicAra! are, sAruM che ke evA kemerA haju sudhI nikaLyA nathI. jema AMtaraDAnA phoTA levAya tema vicArenA phoTA levAya te duniyA eka vagara paisAnuM prasiddha nATaka banI jAya! - bIjI eka vAta. mANasanI chAtImAM che te mAMsanA locA, paNa mAne ke chAtImAM vazavIza tolA sonuM bharyuM hoya ane Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 14 : jIvana ane darzana jAhera thAya ke jema, chIpamAM metI, hAthIne kuMbhasthaLamAM muktAphaLa, mRganI DuMTImAM kastUrI che, tema mANasanA kalejAmAM senuM che te enuM pariNAma kevuM Ave? tame ja kaho, mAre bolavuM nathI. mANasa ekalo pharI zake khare? rAtre bahAra nIkaLI zake khare? mANasa mANasane jIvatA rahevA dekhare? A to sAruM thayuM ke kalejAmAM suvarNa mUkayuM nahi, nahitara AjanI saMyamahIna bhAvanAvALA vAtAvaraNamAM to julama zUI jAta! dila e ArIse . Aje jagatamAM kaleza, avizvAsa Adi durguNo dekhAya che, te ApaNI bhAvanAone paDaghe che. ApaNA hRdayamAM vizvanA prANIo mATe kalyANabuddhi hoya to vizvanA pratyeka mAnavIne ApaNA mATe sabuddhi hoya. paNa ApaNA hRdayamAM mamamArApaNAnI ja vRtti ramatI hoya to bIjA loke ApaNA mATe kalyANa kema Icche? bhAvanAone paDaghA paDayA vinA raheto nathI. A siddhAnta para tamane eka prasaMga saMbhaLAvuM dharmarAjAnA vakhatanI A vAta che. eka kheDUtanA khetaramAMthI eka carU nIkaLe. kheDUta hato to garIba paNa prAmANika ! A carU nIkaLe te Aje prAmANikatA kevI jaLavAya? paNa ANe te vicAryuM: "jamIna mAlika rAjA gaNAya te khetaramAMthI nIkaLela carUne mAlika paNa rAjA gaNAya, huM te jamIna kheDuM eTale khetIthI pAkela anAjanaja mAlika." ema vicArI e rAjAne carU ApavA gaye. dhemarAjAne namIne eNe kahyuM: "mahArAja! mArA khetaramAMthI sonAmahorathI bhale - A carU nIkaLe che ane te Apane gaNAya. Apa ene Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dana : 15 : '' nA, svIkAra karo. dhama rAjAe enA asvIkAra karatAM kahyuM: bhAI ! e khetara teA tane vecAyeluM che mATe ene mAlika tuM gaNAya. " pachI te rAjA sAthe kheDUte ghaNIya carcA karI paNa dharmarAjA e le ? paNa kheDUta te e carU tyAM ja mUkIne cAlatA thayA. ema karatAM divaseA gayA, pakhavADiyAM gayAM ne mahinAo gayA, paNa carU te tyAM ja ! AvI garIkhImAM AvA carU joi bhalabhalA caLI jAya paNa A te prAmANikatAthI jarA paNa na DagyA. paNa Aje AvA seAnAmahArathI bharelA carU maLe te ? are, paNa maLe ja zAnA ? bhAgya vinA evuM kAMi maLatuM nathI. eka kavie kahyuM cheH pade pade nidhAnAni yojane rasakUpikA / bhAgyahInA na pazyanti bahuratnA vasundharA // >> Dagale Dagale dhana che. ceAjane ceAjane rasakUpikA che; pRthvI tA bahu ratnAvALI che paNa bhAgyahInane na maLe; na dekhAyaH dharmarAjA rAja e carUne jue. cha mahinA sudhI e carU khUNAmAM paDayA rahyo. eka rAtre rAjAne vicAra AvyeAH " me bhUla karI ke carU meM na lodho. kheDUte te kahyuM hatuM ke, mAlika tame che: vAta paNa kharI che. pRthvInA mAlika huM eTale kSetranA mAlika paNa huM, savAre carU bhaMDAramAM mUkAvI daIza. " te ja samaye kheDUtane paNa vicAra AvyA." me' bhUla karI ke huM carUne mUkI AvyeA. bhalA rAjAe te kahyuM ja hatuM ke jenA khetaramAMthI je vastu nIkaLe tenA mAlika te. paNa huM bhUlyA. cAla, savAra thavA AvyuM che, jaI ne e carU Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 16 : jIvana ane darzana upADI AvuM." ema vicAra karI e laI gaye. savAre rAjasabhAmAM rAjA jue to carU na maLe ? pUchayuM, tapAsa karI, eTale jANavA maLyuM ke kheDUta laI gayo che. eTale kheDUtane bolAvyo ane laI javAnuM kAraNa pUchayuM. kheDUte sApha sApha zabdomAM kahI dIdhuM. "mahArAja! Ape te teja divase laI javAnuM kahyuM hatuM paNa meM mUrkhAe tyAre nahotuM mAnyuM, paNa pachI vicAra karatAM ApanI vAta kharI lAgI. khetara meM vecAtuM lIdhuM che mATe mAlika huM chuM. ane tethI huM laI gayo chuM." pachI rAjAnI tamAma dalIlane toDI e cAlato thayo. ane dharmarAjAne vicAra karatAM samajAyuM ke mArI ja buddhi bhraSTa thaI enuM ja che. A pariNAma! prajAne mAla haDapa karavAnI mArA dilamAM IcchA thaI eTale Ane vicAra paNa palaTAye-AnI bhAvanA paNa badalANI. kemake bhAvanAne paDaghA paDayA vinA rahetuM nathI. dila e to ArIse . AtmA paramAtmA kayAre bane? ' Aje te A dRSTAMtanuM citra pratyakSa che. prAyaH pradhAnathI mAMDIne sAmAnya prajAjana, tamAma, eka bIjAne utArI pADavAnI, chetaravAnI, ThagavAnI, pitAnI jALamAM phasAvavAnI ane zIzAmAM utAravAnI ramata ramI rahyA che. A sthitimAM puruSamAM sAcuM puruSatva ane strIomAM sAcuM strItva lAvavuM hoya te naitika bhAvanAne udaya mAMge che. barnADa zoe pAzavatA tarapha kheMcAtA jagatane paDakAra karyo che. The beginning of manhood and womanhood is the dawning of passions in him. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 17 : manuSya ke strImAM sAcuM puruSatva ke sAcuM strItva tyAre ja Ave che ke jyAre AdhyAtmika bhAvanA enAmAM udaya thAya che. jenAmAM A bhAvanAne udaya na thAya tenA mATe to kavie kahyuM manuSyarUpe pazcarita manuSyane jyAre mRganI sAthe kavie sarakhAvyA, tyAre mRgalAMoe paNa vadhe lIdhe ame evA nathI. pazu viphare te zuM kare? ekAda bene jarA IjA kare, paNa mAnavI viphare ? mAnavI to yejanApUrvaka buddhipUrvaka sAmAnuM kAsaLa kADhe. duniyAmAM kAMI bAkI na rahevA de. khedAnamedAna karI nAkhe. " manuSya je saMyamI hoya to te mahAna cheH bhAvina phirasta cheH vizvane uddhAraka che. paramAtmAnuM pratIka che. paNa AjanI havA e A dezavAsIonAM haiyAM paNa kALamIMDha paththara jevAM banAvI mUkyAM che. na maLe prema na maLe mamatA na maLe hamadardI sAmAnAM duHkha-darda joI haiyAmAM AMsu AvavA joIe, paNa Aje te paDozIne ke sagA bhAIne khAvAnA sAMsA hoya ane pote dUdhapAka-pUrI uDAvate heya ! A kaI dazA te vicArI le! kevI UMgha ! jarA vicArI juo! tamane kevI kuMbhakarNanI nidrA vaLagI che ! kuMbhakarNa mATe kahevAya che ke Dhela vAgatA tyAre e cha mahine jAgato. tyAre mAre paNa tamArI AgaLa cAra ke cha mahinA upadezanA Dhela vagADavAnA ne? ThIka che, Aja jAhera-rajA che, dukAne baMdha che, mahArAja ThIka bele che, sAMbhaLavAthI vakatRtvakaLA khilaze, varasAdamAM kayAM javuM, ema vicArIne te A hajAre mANasa nathI AvyA ne? ema mAnIne na Avaze. yAda rAkho tamAre tamAruM jIvana palaTAvavAnuM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 18 : jIvana ane darzana che, jIvanamAM saMyamane raMga lAvavAnuM che. mahAna netA, payagambara vagere thayA che te saMyamathI thayA che. ApaNe ApaNuM AtmAne paramAtmA banAvavAnuM che, paNa ApaNe AtmA paramAtmA kayAre bane? niSThApUrvakano saMyama Ave che ! sthira bane Aja to vAta e che ke sAMbhaLavuM keIne nathI. darekane pitAnA vicAre bIjAne ThasAvavA che. mATe ja to Aje aLasiyAnI jema vAde vAda nIkaLI paDyA che. vAta tyAM sudhI vadhI che ke sAme je potAnA vicAro jhIlavAsAMbhaLavA taiyAra na thAya to hAtha upADatAM paNa vicAra na kare. dhArAzAstrI nyAyAdhIzane potAnA vicAre jaNAve, paNa kAMI sTeja (stage) upara jaIne ? bocI pakaDIne? paNa huM jANuM chuM ke AjanA vAdanA himAyatIonA vicAro sthira nathI. UMDA ciMtanamAMthI pragaTelA nathI. mAtra pustaka vAMcIne bhADUtI uchInA lIdhelA ja che! ane e bhADUtI vicAre parANe ThasAvavAno prayatna thAya che. paNa tamArA vicAre je maulika ane suMdara hoya to jagatanA cekamAM mUke. suMdara haze to ene svIkAra jarUra thaze. paNa na svIkAra thAya te uzkerAI javAnI kaMI jarUra nathI. UMDA utarIne vicAra kare ke mArA vicArama zuM doSa che ke loke svIkAratA nathI. paNa A vastu kayAre bane ? je mana para saMyama hoya te, cittanI sthiratA hoya che. e vinA eTalI dhIraja na Ave ane sAra-asArane vicAra paNa na Ave. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 19 : kAMTA sthira hoya te| mApa ( tAla ) nIkaLe, paNa kAMTA hAlatA cAlatA caMcaLa hoya teA mApa na nIkaLe, tema citta sthira hAya tA mahApuruSAnAM vacana sAMbhaLavAmAM rasa ane AsvAda Ave, tenI asara thAya, ane peAtAnA vicAramAM rahelI truTIe paNa jaNAya, mATe cittanI sthiratA keLavA. ane cittanI sthiratA lAvavA mATe pUrvabhUmikA rUpe brahmacaya ne barAbara pALeA. asaMyama ne patana brahmacarya paLAya eTale bhUmikA zuddha thAya. pachI prAmANikatA vagere guNA AvI emAM pratibiMbita thAya. bhUmikA azuddha hoya tyAM sadguNenA vAsa hoya kharA ke ? AjanI sthiti tapAseA. kAyama eka dhyAnathI pUjA vagere karanAranuM paNa tyAMthI bahAra nIkaLyA pachInu jIvana tapAse, cAvIza klAkanuM (Time table ) TAIma Tekhala tapAse. duniyAmAM lagabhaga adhe aprAmANika tarIkenI enI chApa haze ! paNa pahelAMnA samayanA amerIkAnA eka dAkhaleA ApuM :-- eka chApAnA pherIye| doDhasA chApAM laI ne vecavA nIkaLyo. ene aNudhAyu" gharanuM kAma AvI paDayuM ane ghare javuM paDe tema hatuM. have jo tema kare te| chApAM vecAya nahi. samaya gayA pachI kANu le ? eTale e (Table) Tekhala upara e dADhase chApAM mUkatA gayA. pAse paisA mATe (Box) ekasa paNa mUkayA. grAhakone sUcanA mATe chApAnI kiMmata lakhI, eka ciThThI mUkI gayA. ghera jaI kAma patAvI AvyA tyAre tamAma chApAM khapI gayelAM. grAhake e lai gayelA 0 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 20 : jIvana ane darzana ane bekasamAM pisA paNa pUrepUrA nAkhI gayelA! kevI bhavya prAmANikatA ! hiMdustAnane keI pheriye A akhatara kare te zuM pariNAma Ave? mAre nathI kahevuM, tame ja kaho. chApAM to ThIka, paNa Tebala ke bokasa paNa rahevA de kharA! tyAM sadAcAranA saMskAra ahithI gayA. teo anArya maTI Arya thayA. ahithI sadAcAranA saMskAra palAyana thayA. ApaNe haju Arya maTI anArya thayA nathI, paNa ApaNe pUrajozathI e tarapha dhasI rahyA chIe. ane e pUrane aTakAvanAra hoya to te mAtra saMyama ja che. pazcimanA bhUlavA lAyaka saMskAranuM ApaNe anukaraNa karyuM, ane svIkAravA lAyaka guNonuM apamAna karyuM. tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma AvyuM te eka dAkhalAthI tamane samajAvuM. hiMdane eka vidyArthI jApAna bhaNavA gayo. tyAM eka pustakanI jarUra paDI. pustaka tyAMnI eka prasiddha lAyabrerimAM (Libray) hatuM. paNa e ghaNuM kiMmatI hatuM. A vidyAthI e pustaka lAyabrerimAMthI laI AvyuM ane vAMcyuM. temAM mahatvanAM cAra citro hatAM. enA manamAM hatuM ke tevAM citro banAvI laIzuM, paNa banAvavAM e azakya lAgyAM. ane enAthI e na banAvI zakAya. manamAM thayuM ke citranAM cAra pAnAM taphaDAvavA de ne! InkamaTekasa (Incometax) khAtAne chetaravA, navA cepaDA karavA, copaDAmAM ghAlamela karavI; e badhuM thAya che ne! evAono ja A putra hato ne ! eTale ene vicAra AvyeH "caudase pAnAnA graMthamAMthI cAra pAnAM taphaDAvavAmAM zuM vAMdho? keNa jue che?" eNe pAnAM phADI lIdhAM ane graMtha pAcho pustakAlayamAM ApI AvyA. paNa pApa chupAya?" Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 21 : jIvana ane darzana pA5 chupAya nA chUpe, chupe te moTA bhAga; dAbI dUbI nA rahe, rUI lapeTI Aga. rUthI lapeTAyelI Agane game eTalI dabAvI rAkhe te paNa bhaDako thayA vinA rahe ja nahi. pAMca dasa mInITamAM ja bhaDake. pAparUpI Aga paNa banyA vinA rahetI nathI. e vidyAthI graMtha ApI AvyA pachI traNa mAsa pasAra thaI gayA. eka divasa ene jApAnIsa mitra ene tyAM AvyA. pele kAMI kAme bahAra gaye ane A mitra pitAnA mitrane tyAM zuM suMdara sAhitya che, te pheMdavA lAgyuM. pheMdatAM pheMdatAM eNe pelAM cAra citro joyAM, khyAla karyo. AnI pAse A kayAMthI? A te pelA prasiddha pustakanAM citro! ane e pustaka te A pustakAlaya sivAya kayAMya na maLe, ema vicArI citro tyAM mUkI, eNe lAyabrerimAM tapAsa karI, te jaNAyuM ke traNa mAsa pahelAM eno mitra pustaka laI gayelo ane emAMthI citro phADI lIdhelAM. teNe pustakAlayanA adhikArIne A vAta jaNAvI ane adhikArIe tapAsa karI e citro pAchAM meLavyAM. paNa tame A jANIne khuzI () thaze ke tyAM e eka dhAre thayuM ke, Strike prohibition for Indians hiMdustAnanA keI paNa vidyArthIne A pustakAlayamAMthI pustaka ApavuM nahi. ke niyama ! saMyama vinA prAmANikatA ATalI hade palAyana thaI che. mATe kahevuM paDe che ke, have te cete. vizvanA kacarAne gharamAM ghAlave che? tame jagatane sudhAravAnI moTI moTI vAta karI samayane - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jIvana ane darzana barabAda na kare. hamaNAM eka varSane mATe, mAtra eka ja varSane mATe, tame bIjAne sudhAravAnuM mAMDI vALe ane mAtra tamArI jAtane ja sudhAre. pachI juo ke pariNAma kevuM alla 3! All are good if we are good..onda sudhAryA vinA bIjAne sudhAravA jaze te tame ya bagaDaze ne tamArA samAgamamAM AvanArane paNa bagADaze. mATe tame tamArA sthAna para sthira thAo. grIsavAsI ArkimIDIjha kahe ke, mane TekA mATe hAthamAM eka daMDa maLe ane ubhA rahevA mATe pRthvI bahAra koI sthira sthAna maLe to huM AkhA vizvanuM parivartana karI zakuM" are, re, A mANasane AkhA jIvanamAM evuM sthira sthAna maLyuM nahi te mATe mane enA para dayA Ave che ! paNa huM tamane kahuM chuM ke, tamane to evuM sthira sthAna Aje paNa maLI zake tema che ane te tamAre AtmA ! AtmAnA sthira sthAna para saMyamane daMDa hAthamAM laIne, ubhA thaI jAo. jAo, huM tamane kahuM chuM ke, saMyamanA AdhArathI tame AkhA jagatane pheravI zakaze ! pachI keInI tAkAta nathI ke tamane kaI halAvI zake ke DelAvI zake ! sarvano mAlika AtmA che. bhAIo ! A gappa nathI, kalpanA nathI paNa hakIkata che. bhagavAna mahAvIre saMyamanA daMDathI jagata AkhAmAM parivartana ApyuM ane maulika jIvananI dRSTi ApI! paNa A kAma emaNe kayAre karyuM? kevI rIte karyuM? pahelAM emaNe potAnI jAtane kacaro dura karyo, pachI mahelAne, pachI gAmane, pachI dezane ane pachI vizvano ! paNa Aje Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : ra3 : te pitAnI jAtane vicAra karyA vinA AMtararASTriya duniyAne kacaro kADhavAnI dhUna saune lAgI che. e vizvane kacaro kADhIne pitAnA dezamAM ghAlave, dezane kacaro tAlukAmAM, tAlukAne kacaro gAmamAM, gAmane kacare mahellAmAM ane mahalAne kacare pitAnA gharamAM kahe kevI bhavya bhUtaracanA! gharane kacare dariyAmAM nAkhavAne badale vizvane kacaro gharamAM nAkhanArane bAheza mAnavA ke beheza? Charity begins at home! vANI nahi, vartana jAtane sudhAravA mATe ghaNuM sahana karavuM paDaze, aMtaramAM DUbakI mAravI paDaze, potAnI suMvALI vRttine khaseDavI paDaze. paLepaLa sAvadhAna rahevuM paDaze ane UMcAmAM UMcAM prabhane caraNamAM AvI paDe to paNa ene phagAvI devAM paDaze. mAtra vAta kare kAMI nahi vaLe. bolanAra to meM ghaNuM ya pravacanakArene joyA che, evAone mATe A vAta nathI. ahi te jIvanamAM utAranAra jaIe. zrI sayAjIrAva mahArAjAnI adhyakSatAmAM eka bhAI eka jAhera sabhAmAM ahiMsA". e viSaya para deDha kalAka sudhI ghaNuM sAruM belyA. e vaktavya sAMbhaLI sabhA stabdha thaI gaI. sabhA enA pravacanathI prabhAvita thaI gaI. unALAne divasa hato, vaktAnA zarIre pasIne pasIne thaI gaye. pasIne yuvA mATe khIsAmAMthI eNe rUmAla kADhayo. tyAM rUmAla sAthe khIsAmAM raheluM IMDuM paNa tarata uchaLI bahAra AvyuM. ane paDayuM vyAsapITha para! zrI sayAjIrAva gAyakavADa vicakSaNa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 24 : jIvana ane dazana hatA. emane upasaMhAra karavAne hate. emaNe kahyuM, "A bhAI ahiMsA para sAruM belyA che. belavAnI cheTAM ane zakti sArAM che, paNa hiMdustAnanI barabAdI AvA vaktA oe karI che! je bole che tenI sAmI dizAmAM ja emanuM jIvana hoya che!" A sAMbhaLI vaktA ne sabhA sau TharI gayAM. matalaba ke AvA vaktAo asara na upajAvI zake, sthAyI suvAsa na phelAvI zake. jIvanamAM AcAra joIe, saMyama joIe. UMcA UMcA maMca para hajAronI medanI pAse tyAganI vANuM uccAranAra pacAsa hajAranI moTaramAM besI haMkArI jato hoya to enI sthAyI asara keTalI thAya te tame ja samajI zake tema che. ApaNe AjanA vyAkhyAnamAM be vAta karI brahmacarya ane sadAcAra pUrvakanI prAmANiktA! prAmANikatA e prasiddha che. enA para adhika vivecananI jarUra nathI. paNa brahmacaryasaMyama e mAnavajIvanano pAyo che. saMyama haze te prAmANikatA enI meLe Avaze, mATe mRtyune na IcchatA he ane amaratAne cAhatA he te jheravALA annanI jema asaMyamane cheDo ne saMyamane svIkAre. Aje keTalA kahe che ke "Religion is humbug dharma gaNya che paNa huM emane kahuM chuM ke You are hambug, because you do not know what religion is ! tame gappa che. kAraNa ke dharma zuM che e tame jANatA nathI. dharma zuM che e jANyA vinA kahevuM ke dharma juThTho che enA jevuM gaNya bIjuM kayuM hoI zake? - kAraNa ke dharma e bIjuM kAMI nathI paNa saMyama e ja Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana L: 25 : dharma che. saMyamapUrvakane dharma te bhavya che, Adarza che, sukha-zAntine denAra che, duHkha-dAridravyane kApanAra che ane jIvanamAM suvAsane phelAvanAra che! AvA mahAna dharmane tamArA hRdaya-maMdiramAM padharAva hoya te pAyAne majabUta kare, bhUmikAne zuddha kare. AjanA vyAkhyAnamAM yurepa ke jApAnanAM keTalAMka daSTAMta ApyAM che, e uparathI tame ema na mAnatA ke mane bhAratavAsIomAM azraddhA che. mane te mAnavajAtamAM pUrNa zraddhA che. vIranI vANI kahe che ke ekavIza hajAra varSa sudhI dharmanI patAkA bharatAdikamAM pharakavAnI che! eTale mAnavInA ujjavaLa bhAvi mATe mArI tIvra jhaMkhanA che. eTale ja pUrNa zraddhAthI huM kahuM chuM ke saMyamanI jAgRti e ja sAcI jAgRti che. vyaktine, samAjane, dezane ke vizvano uddhAra kare hoya te saMyama pahelAM joIze-te tame atyArathI ja saMyamanI sAdhanA mATe AtmAne saMyamita karI tamArI pavitra sAdhanAmAM lAgI jAo. . " saMyamane prakAza ApaNA anantanA paMthane ajavALe evI bhAvanApUrvaka AjanuM vyAkhyAna pUrNa karavAmAM Ave che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnAM sopAna : 1 : mAnavabhava e eka evuM sthAna che ke ene eka cheDe pazutA che ane bIje cheDe devatva. mANasa viveka pUrvaka prasthAna kare te e deva bane ane viveka bhUle te pazu! mANasa pazutA bhaNI na lapasI jAya, e mATe jIvanadraSTAoe mAnavatAnAM amuka saMpAna nizcita karyA che. mANasa jAgRtipUrvaka e sopAne caDhe te e sopAna dvArA prakAzane pAmI zake, mATe AjanA pravacanane viSaya mAnavatAnAM pAna rAkhavAmAM Avyo che. sapAna eTale pagathiyAM. sapAna kenAM ? mAnavatAnAM, pazutAnAM nahi. pazutAnAM saMpAna na haya, ene to khADe hoya, patana heya; utthAna to mAnavatAnuM heya. te pachI e mAnavatAnuM mUlyAMkana karatAM te ApaNane AvaDavuM joIe ne? enuM mUlyAMkana karatAM na AvaDe te A mAnavabhavane phere niSphaLa jAya, A bhavane phere niSphaLa na jAya ane saphaLa thAya e mATe mAnavabhavanI nIsaraNanAM sapAna caDhavAnI jarUra che. mAnavatAnuM eka pachI eka pAna Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana ': ra7 : je mAnavI caDhaye nathI, e mAnavI bAhyadaSTie mANasa dekhAvA chatAM antaramAM te pazutAnuM pradarzana ja bharIne beThe hoya che. pazutanuM pradarzana patAnA jIvanamAM na bharAI jAya e mATe mANase satata jAgRtipUrvaka potAnA jIvananuM ane kartavyonuM avalokana karavuM joIe. mANase mANasAInA guNo vaDe A duniyAne mAnavatAthI bharelI banAvavAnI che, daityenI duniyA banAvavAnI nathI. mAnava jyAM vasate heya tyAM te havAmAM paNa phUlanI jema mAnavatAnI suvAsa hoya; paNuM Aja ApaNA kamabhAgye jagatamAM mAnavatAnA aMze ochA thaI rahyA che. bhagavAna mahAvIranI ahiMsAthI bharelA jagatanA citra sAthe AjanA vijJAnathI ghAtaka banelA jagatanA citrane sarakhAvI jeje ! mANasAInA dIvA je baLatA haze. te A citra jotAM ja hRdaya dhrujI uThaze. jagatanuM citra ' AjanA jagatanuM dazya keTaluM bihAmaNuM che? keTalAka zrImanta aihika sukhamAM ja magna banI, jIvananA uddAta. tatvane bhUlI beThA che; sattAdhIzo sattAnA ghenamAM mUcchitA thaI ughATana kriyAmAMthI UMcA AvatA nathI, keTalAka dharmaguruo pitAne mATe maTha-mandira banAvavAnI dhUnamAM jyAM tyAM bhamI rahyA che, madhyamavarga jIvananirvAhanI cakImAM pisAI rahyo che. vijJAnanAM bihAmaNAM sAdhana lAkho mAnavIone mRtyunA meMmAM dhakelI rahyAM che; azAnti DAkaNanI jema AMkhe kADhI mAnavI sAme ghUrakI rahI che; AvA viSama samayamAM mAnavatAnA tane viksAve evA upadezanIne e upadezane jIvanamAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: 28 : jIvana ane darzana vaNanAra jijJAsu zrotAonI, koIpaNa samaya karatAM Aje vadhAre mAM vadhAre jarUra che. jo ke AjakAla vyAkhyAne cAre bAju thAya che, pravacana saptAha paNa goThavAya che, joke hajArenA pramANamAM sAMbhaLe paNa che; paNa ghaNIvAra te sAMbhaLanAra ane saMbhaLAva, nArane hetu dilane DolAvavAne, manane bahekAvavAne, jagatamAM khyAti meLavavA ane vANInA jAduthI mANasane mUrNita karavAnuM hoya che ema AjanA pravAha parathI tamane nathI lAgatuM? sAcA upadezako ane sAcA jijJAsu zrotAo ATalA badhA heya te jagatanuM citra AvuM hoya ? AvI svArthanI AMdhI hoya kharI? eTale ja prazna thAya che ke upadezane jIvana sudhAravA mATe sAMbhaLanArA sAcA jijJAsu zrotA keTalA? keTalAka Agame ane zAstrone abhyAsa kare che paNa te jIvana sudhAravAnI buddhithI kare che ke pachI emAMthI paNa vijJAnanA mArakaNA prayogo karavA mATe kare che, te mane kaheze? kahevAya che ke zAstra jarmanImAM gayAM, tyAM vaMcANa, dhANuM ane emAMthI aNuvAda ane paramANuvAda siddha karyo, aMte emAMthI nIkaLyuM to asaMkhya (Atombomb) ne ? zAstrone paNa ke upaga ? je sarjanahAra hatuM tene ja saMhAraka banAvyuM ! kAraNa ke mAnava mAnavatAnA sAme morace jaIne ubhe che. sAmA morace ubhelA mAnavane mAnavatAnA nikaTamAM lAvavAnAM sAdhane jIvanadraSTAo ApaNane ciMdhI gayA che. e sAdhanane vicAra A prasaMge karavAnuM che. kamekame e sopAnadvArA, e sAdhana dvArA mAnavatAnA siMhAsana para AruDha thavAnuM che. mAnavatAnA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana siMhAsana para caDhavAnA A cAra vaktA ane dAtA ! [: 29 : pAna che; zUra, paMDita, A cAra nAma sAMbhaLI tame malakAIna jatA. manamAM ema na mAnatA ke be cArane mArI zakuM chuM mATe huM zre chuM, thoDuM bhaNyo chuM eTale paMDita chuM, belatAM AvaDe che mATe vaktA chuM ane thoDuM dAna paNa dauM chuM eTale dAtA chuM ane mahArAje kahelAM cAre sapAna huM caDhI gaye. chuM, eTale mAnavatAnA matAsiMhAsanane mATe huM yegya chuM.. na raNe vijayAcchUro'dhyayanAMnna ca paNDitaH, na vaktA vAkpaTutvena, na dAtA cArthadAnataH / indriyANAM jaye zUraH dharma carati paNDitaH satyavAdI bhaved vaktA, dAtA bhUtahite rataH / / .: raNamAM jitI jAya ne zUra nahi, bhaNI jAya eTalAthI. - te paMDita nahi. bhASaNa karavAmAM kuzaLa hoya eTalA mAtrathI vaktA nahi ane je mAtra dAna ja daI jAya eTalA mAtrathI dAtA nahi. paNa je Indriyone jite te zUravIra, dhane Acare te paMDita; satyathI pavitra banelI vANIne uccAre te vaktA ane prANIonA hitamAM je Asakta, hAya-abhayadAna Apato heya-te dAtA; A cAra guNomAMthI kyA guNamAM ApaNe pragati karI che te have ahIM vicAra karavAne che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 30 : jIvana ane darzana indriAyANAM jaye zUra: jagatane jitavuM saheluM che, jagata para pazubaLathI sAmrAjya calAvavuM e paNa saheluM che, paNa Indrio para vijaya meLava, Indriya para AtmAnuM sAmrAjya calAvavuM e kaThina nahi, paNa ati duSkara che. sAce vijayI, te dezane jitanAro nahi, paNa Indriya ane manane jitanAre che. Indriyo jenA kAbUmAM nathI, mana jenA hAthamAM nathI ene vijayI kema kahevAya ? e to parAjita, parataMtra gaNAya. mANasa mAne che ke huM bhegene bhegavuM chuM; paNa kharI rIte te bhoge mANasane bhogavI rahyA hoya che. mANasa cA pIto hoya che tyAre cAne amRta mAnI garvathI kahe che ke-"huM cA pIuM chuM." paNa pacIsa varSa pachI zakti kSINa thatAM khabara paDe che ke, huM cA naheAte pIte paNa cA mane pI rahyuM hatuM. tyAre ene khabara paDe che ke cA mAre AdhIna nahato paNa cAne AdhIna hatuM. bIDI pInArA paNa ghaNIvAra tAnamAM AvI kahe che ke ame bIDInI majhA mANIe chIe. bIDI e te svarganI sIDI! AvuM bolanArAonuM vRddhAvasthAmAM haiyuM khavAI jAya che ane AkhI rAta khU khU karI UMghe paNa nahi ane pADozIne UMghavA paNa de nahi, tyAre ene khabara paDe che ke, bIDInI majhA huM nahoto mANato paNa bIDI mArA kALajAnI majhA mANatI hatI! Aja svataMtratAnA nAmanI bAMga pokAranArA to ghaNA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dana : 31 : che paNu svataMtratA e kayA paMkhInuM nAma che e tA mane samajAvA ! jIvana para jarAya kAbU rAkhavA nahi ne chAtI DhAkIne svataMtratAnI vattA karavI che? tamArI AMkhA apavitra rUpa ane lAvaNyane mATe talasatI heAya; jIbha bhakSyaabhakSyanA vicAra karyA vinA jIMdI judI vAnIe cAkhavA talasATa karatI hAya; kAna na sAMbhaLavA lAyaka vAtA ane nindAe sAMbhaLavA taiyAra hoya; cAmaDI apavitra ne suMvALA sparzI mATe jha MkhanA karatI hoya; mana bIjAnuM bhuMDuM citavatuM hAya; nAkane suMdara suvAsa ApavA mATe kudaratanAM dIdhelAM kAmaLa puSpAnA kaccaraghANa kaDhAtA hoya; nAdirazAhe mANasanAM mAMthAM kApI jema thAMbhalAmAM maLyAM, tema tame paNu sudara phUlAne teADI phUladAnImAM maMDhatA hA; garIbethI durgaMdha kahI dUra bhAgatA ho; tA kaI rIte mAnavuM ke tame indriyAne jitI che ane svataMtra anyA che? A tA sAruM che ke mANasanA haiyAmAM sAmAnA vicArAne jovAnI kharI nathI, evI khArI hota tA kevuM pariNAma Avata ? mANasa chapakhta IMcanA DagaleA paherI zAha thaI AgaLa besI zake che, te esI zakta kharA ? mANasanA vicAra e khArI dvArA bIjA mANasane dekhAta tA mANasa mAnava lAgata ke dAnava? A dRSTie te haiyAmAM vicAre jovAnI mArI na karIne kudarate mAnava jAtanI lAja rAkhI che ne? mANasa kevA krUra banyA che enA eka dAkhalA tamane Apu. hamaNAM thADA divasa para huM eka bhAIne maMgale Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 32 : jIvana ane duna AhAra levA gayA hatA. enA baMgalAnA divAnakhAnAnI divAla para haraNa ane rAjhanAM ziMgaDAM zezabhA mATe TAMgyAM hatAM. A joi mane thayuM mANasa kevA krUra banyA che ! potAnA gharane zaNagAravA mATe haraNa ane rAjha jevAM nirdoSa prANIone mArIne paNa enAM ziMgaDAMthI gRhazeAbhAne vadhAre che ane peAtAnI jAtane kalArasika kahevaDAve che! mANase viveka zakti kheAI, svArthI banI IndriyAnA pravAhamAM taNAI ane AtmAnI anaMta AnaMdamaya zakti ` para pANI pheravyuM. AtmAnA sAmarthyane haNanAra vAsanA che. vAsanAnAM vastroe AtmAnA prakAzane DhAMkayA che ane AtmA e paherI emAM DhaMkAyA che. A ja kAraNe vAsanAnA sAmrAjyamAM AtmAne ghaNA pichAnatA paNa nathI, pichAnatA hoya te paNa e mATe sacinta nathI. AtmAne nirakhe, enA sAmarthyane pArakhe, tA ene samRddhithI chalakAtA rAjodharAjanA vaibhava paNa tuccha lAge. e zvAnanI jema sattAdhIzonI ane zrImatAnI kheATI khuzAmata na kare. tamane khakhara haze ke barnADa Ae bhagavAna mahAvIranA kalyANaka vakhate kahyuM hatuMH Give me that man, who is not passions' slave and, I will wear him in my hears core.' mane evA mANasa ApA ke jeNe indriyAne jItI hAya, vAsanAnA-viSayAne gulAma na hoya, tene huM mArA haiyAnA UMDAmAM UMDA khuNAmAM padharAvIza. zAnuM A vAya. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana L: 33 : keTaluM bhavya che! e kahe che ke mArA haiyAnA divAnakhAnAmAM zahenazAhanI chabI nAha TAMgu, paNa indriyone jitanAranI chabI TAMgIza. vAha! kevI mAMgaNI ! huM tamane pUchuM tame tamArA dilanA divAkhAnAmAM kenI chabI TAMgI che? camanI ke ramAnI ? dharmanI ke dhananI ? vAtsalyanI ke vAsanAnI? javA de. e tame nahi kaho toya cAlaze. paNa e vAta cakkasa che ke dilanuM divAnakhAnuM chabI vinA khAlI te kadI nahi ja rahe. tame vikAsanI chabI nahi TAMge te vinAzanI chabI enI meLe TiMgAI jaze. vinAzanI chabI pasaMda na hoya te vikAsanI chabI lAve ane vilAsanI chabI lAvavA mATe vAsanA para vijaya meLave ! sikaMdaranA dilamAM upaselI vinAzanI bhayaMkara chabIne bhUMsI nAkhavAno vicAra I. sa. pUrve 325 mAM erisTaTalane Avela mesiDenIAnA mahAna vijayI sikaMdare divijaya karavA prayANa karyuM ane bhArata bhaNuM kUca AdarI tyAre tenA guru eNrisToTale, ene jIvananI mahattAnuM bhAna karAvavA enI pAse eka mAMgaNI karI. cari go ho rAnana! to nainI guo AnA . * z2inone jJAnako pAkara gahare tattvako jAnA // * yuddhane ane paMjAbathI pAchA pharatA sikaMdare eNri. sTeTale mAMgaNI karelA jaina sAdhunI zedha karAvI. zodha karavA enA sinike cAre tarapha pharI vaLyA. ghaNI zodha pachI eka nadI kinAre beThelA ane AtmasamAdhimAM DUbelA eka masta S' 10 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - : 34 : jIvana ane darzana sAdhu maLI AvyA. sainikee kahyuM : "mahArAja ! cAle, jaladI kare; digvijayI sikaMdara tamane yAda kare che, tamAruM te kAma thaI gayuM ! are, tamAre te uddhAra thaI gaye. jaladI kare, jaladI." te tenA sAta lAkha karma karavANImAM tame vicAra karI juo, sikaMdara saMtane zuM uddhAra karavAne hate? paNa A te rahyA dAsa! e te ema ja mAne ke sikaMdara jene premathI yAda kare tenuM bhAgya ughaDI gayuM. tamane paNa ahinA pradhAna A rIte bolAvI mAnapAna Ape te khuza khuza thaI jAo ne ? ane badhe kahetA pharo ne ke, mAre te pradhAne sAthe destI che! huM Ama karuM ne tema karuM. paNa A te rahyA saMta. erisToTale jANIne ja AvA jaina sAdhune lAvavAnI mAgaNI karI che. ghaDImAM rIjhe ne ghaDImAM khIje te te saMta kema kahevAya ? e to meru parvatanI jema aDela hoya. megha gaMbhIra vANImAM saMte kahyuM : sikaMdara koNa che, te huM jANato nathI. tame kaho cho ke, e digvijayI che te AnaMdanI vAta che; paNa mahAna vijyatAne mAro eka namra prazna pUchajo "tame digvijaya te karyo paNa Indriyavijaya karyo? Indriyane vijaya karyo hoya to tamArA caraNamAM AvavA huM taiyAra chuM. paNa je mAtra jagatane ja jityuM hoya, te huM AvavA taiyAra nathI." sikaMdarane AtmA zuM vastu che enI khabara na hatI. ene te vizvavijayanI dhUna lAgI hatI. e dhUnamAM ja e pAgala banyuM hatuM. AvA dhUnIne AtmacintA mATe ke AtmajAgarika Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 35 : mATe samaya kayAMthI hAya ? bhautikatAnA raMge raMgAyelA sikaMdarane saMte pUchAvelA prazna sAva ja nUtana lAgyo. ene tA ema ja chyuM ke, peAtAnuM nAma sAMbhaLI bhalabhalA yoddhAo paNa jhUkI puDe, tyAM A vaLI kANu ke je sAme thaI prazna pUche ? rAjAe maLyA, mahArAjAe maLyA, vIra paNa maLyA ane dhIra paNa maLyA, paNa AvA paDakAra karanAra tA haju sudhI koI nahAtu maLyuM. prazna karanAranuM kevuM sAmarthya ? ane Ane prazna ? e te vaLI sAva ja vicitra ? ane chatAM keTalA UMDA, gabhIra ne hRdayaspazI ? eTale, e jAte ja muni pAse pahoMcyA, muninA premALa dharmalAbha sAMbhaLatAM ja enA hRdayamAM bhAvanAnuM pUra AvyuM.. * saMta ! Apa mArI sAthe padhArA. ati mAnathI huM Apane mArA dezamAM laI jaIza. vijayayAtrAnA prasthAna kALe mArA guru eNrisToTale jaina saMtane sAthe lAvavAnI mAMgaNI karI hatI, teA Apa padhAro. suMdara vAhanA, bhavya mahelA, AnandathI ubharAtAM upavanA, hIrA, mANeka, mAtI....je joI e te Apane mATe taiyAra che. mAtra tame mArI sAthe cAle...." vijayanA garvathI chalakAyele coddho eka pachI eka zabda uccAravA lAgyA. keTalAka zrImantA ane sattAdhIze ema ja mAne ke paisAthI ne sattAthI badhuM kharIdI zakAya che. emAM satA thADA ja bAkI rahe che? e leAkeAnI vAta zuM karavA karIe ? tamArI ja mAnyatAnA vicAra kareA ne? tameya ema ja mAne che ne ke-dhanathI dharma ne svaga badhuM meLavI zakIzu, mATe dhana bheguM karo. Aha ! mAhanA sAmrAjye jagata upara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 36 : jIvana ane darzane ke ghere ghAlya che? paNa ahi te munie pitAne dharma samajAvyuM. dhana, vAhana, vaibhava, vanitA vagerene sparza paNa na karAya evI zramaNadharmanI maryAdA samajAvI, ane potAnA dharmakSetra ane kAryakSetrane cheDI tyAM na AvavAnI makkamatA jaNAvI. paNa sikaMdara jenuM nAma ! e zene mAne ? ene garva che cheDA, AjJA AgaLa dharma ke ! ne maryAdA kevI ! dharatIne dhrujAvI nAMkhe evA sattAvAhaka zabdomAM sikaMdara pragaTa. "mahArAja dharma ne maryAdA e te nibaLenuM AzvAsana che. e upadeza kaI zaktihInane Apaje. atyAre huM maryAdA ane dharma sAMbhaLavA nathI AvyuM. paNa tamane levA Avyo chuM. tamAre AvavuM ja paDaze. mArI AjJAne anAdara ke pratikAra karanAra rAjAdhirAja paNa dhULamAM maLI gayA, e tame jANe che? tame mane nA kaheze te tamArI zuM sthiti thaze tene vicAra tame karyo che?..." ene hAtha sonAnA mU DUthI camakatI talavAra para gaye ane tejasvI talavAra myAnamAMthI bahAra nIkaLI. cAndanI jevuM zAnta ne madhura smita karI AtmazraddhAthI jhaLahaLatA zabdomAM munie kahyuM: "sikaMdara! digvijayI sikaMdara ! jarA zAnta thAo. A samarAMgaNa nathI, paNa samatAMgaNa che! ane talavAra te rAjan ! zarIrane chede, paNa tArI sAme te AtmA che. AtmA zastrothI chedato nathI, pANIthI bhIMjAtuM nathI, pavanathI sukAtA nathI ne pracaMDa agninI javALAothI paNa dAjhato nathI. AtmA to amara che. nAza pAme che te A zarIra che. rAjana ! zAzvata AtmAne azAzvata talavAra kaI rIte kApI zake?" Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 37 : jIvanamAM kadI nahi sAMbhaLelI saMtanI ajeyavANI sAMbhaLatAM sikaMdaranuM hRdaya AtmAnI alaukika duniyAmAM viharavA lAgyuM. AtmAnI pracaMDa zaktinuM bhAna ene thavA lAgyuM. mRtyunA guru jevA A saMtanA zabdo sAMbhaLatAM, enA hAthamAMthI talavAra sarI gaI. samarAMgaNamAM maracA para eNe maraNiyA thaI ghUmatA lAkho vIra ddhA joyA hatA, paNa mRtyunA maMDapamAM paNa A saMtanA sukha upara amaratAnI je kAnti upasI AvI che te sAva ja alaukika hatI. AnI sAthe jANe keInIya sarakhAmaNI na thAya! A zabdo gaMbhIratAthI vicAravA jevA che. AvA maraNopasarganA viSama samaye paNa muni ke nirbhaya upadeza Ape che? kAraNa ke emaNe IndriyonA viSayone jitI, Atma svarUpa jANyuM che. IndriyonA vijyatAne maraNa dhrujAvI zakatuM nathI, ethI te maraNa pote ja dhruje che. maraNane bhaya vadhyuM che, maraNanuM nAma sAMbhaLI mANasa kaMpe che; kAraNa ke amaratAnI vAta bhUlANI ane kAMyAnI mAyA vadhI. kAyAnI mamatAe mANasane pAmara banAvyuM che, satvahIna banAvyA che ane hiMsaka bhAvanAthI taraboLa banAvyuM che. jeNe amaratAnAM gIta gAyAM che, e te viSama vipattimAM paNa nirbhaya ne vAtsalyabharyo hoya. caMDakauzika nAgajyAre cAre bAju pitAnI viSadaSTi pheMkata hata ne prANIone saMhAra karate hatuM tyAre premadaSTi laI prabhu mahAvIra tyAM pahoMcyA. emane jotAM ja viSadhara dhasI AvyuM. phUphADo mArI, prabhunA caraNe jorathI DaMkha mArI dUra bhAge. enA manamAM ema ja hatuM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 38 : jIvana ane darzana ke, hamaNAM mArA kAtila jherathI mUcchita thaI A mANasa mArA para gabaDaze. paNa tyAM te prabhue emanI amIbharI premadaSTi e viSadhara para varSAvI ane belyAH "e caMDakauzika ! jarA samaja ! bUjha! tuM koNa hato tene te tuM vicAra kara. tuM te eka vakhata pavitra sAdhu hatuM, paNa kodha. karavAthI, ane premanI dRSTi evAthI tuM marIne nAga thaya. maitrInI dRSTi eIne jherI daSTi keLavI, eTale tuM saMta maTI sarpa thaye !..." bhaI mahAvIranI premanA prakAzathI bharelI amaravANI sAMbhaLI sarpane paNa AtmajJAna thayuM. eNe jherane vamI amRtane mArga lIdhe, sarva samarpaNa karI, anazana svIkArI, amaratvane pAme. Aha! premano ke prabhAva! premanA sAmrAjyamAM kaI vairI nathI, keI jherI nathI, keI adhama nathI, koI uttama nathI. keI ucca nathI. koI nIca nathI!. tyAM te kevaLa nibharyatA ane vAtsalyane prakAza vilase che! munie kahyuM: sikaMdara! mAnavI mRtyuthI gabharAya che. kAraNa ke eNe Indriyavijaya karyo nathI. je eNe indriyane jitI ja hoya te te e ema ja kahe - anantanA praveza dvAre, mRtyu te paricArikA, je cha vastro pariharIne, navInane paherAvatI; e mRtyuthI he mAnavI! tuM kAM Dare ? tuM zA Dare ? - mRtyu Ave te AvavA de. e navAM navAM vastro paherAvanArI suMdara sevikA che. ene joI gabharAo che zA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 39 : mATe? paNa A suMdarI tene ja navAM ne suMdara vastro paherAve che ke jeNe jIvanamAM kaMIka sArA kAryo karyA hoya, jeNe saMyama pALe hoya, premanI havA phelAvI hoya, vAtsalyane prakAza pAtharyo hoya. e mANasa te mRtyu kumArikAne jotAM Ananda pAmavAne. paNa jeNe indriyane jitI nathI, verajherane dAvAnaLa pragaTAve che, e mANasa te mRtyunuM nAma sAMbhaLatAM ja kaMpI javAne-dhrujI uThavAne! tame maraNathI gabharAo che ke nirbhaya che? je gabharAtA ho te e bhayanuM kAraNa zodhI kADhe. saddhartane abhAva ane indriyagaNanI svacchandatA te mRtyunA bhayanuM kAraNa nathI ne? e sivAya bIjuM zuM hoI zake? saMtanA A prabhAvazALI vIra vacane sAMbhaLI, sikaMdara emanA caraNomAM DhaLI paDe. eNe kahyuM: "have mane samajAya che ke mArA gurue jaina sAdhunI mAMgaNI kema karI hatI ! mArA abhimAnane gALavA ja emaNe A bhalAmaNa karI hatI. AtmA mATe dehane DUla karanArA vIre paNa A vizvamAM che2ema ApanA darzana pahelA mane keIe kahyuM heta to huM na mAnata. paNa Aja ApanA darzanathI te e satyanI mane khAtrI thaI che. ApanA milanathI mane samajAyuM ke jagatane jitanAra karatAM paNa indriyane jitanAra mahAna che-zUravIra che! dhIra ne vire te ja kahevAya che, je vAsanAne gulAma nahi, paNa je saMtoSane saMtAna che. Apa mane kaMIka e saMdeza Ape je laI huM mArI mAma tarapha jAUM ane ei amara saMdeza mArA jIvanamAM utArI, e divya saMdeza mArA deza bAndhavAone pahoMcADuM !....." Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 40 :. jIvana ane darzana joyuM, tyAgano prabhAva kevo che? sikaMdara je ghamaMDI paNa tyAga AgaLa jhUkI paDe. vizvanI evI koI tAkAta nathI, je tyAga sAme paDakAra kare ! sUryane udaya thatAM jema andhakAranA DuMgarA paNa ogaLI jAya, tema tyAgane mahimA pragaTatAM, bhegIo enI AgaLa ogaLI jAya ! ane tethI ja keIne ya nahi namanAre akakaDa sikaMdara namra banI saMtanA caraNamAM DhaLI paDaye. enA AtmAnAM dvAra ughaDI gayAM ane upadeza grahaNa karavA yogya bane. tamAre paNa upadeza sAMbhaLavavA mATe AvI namratA ane jijJAsA keLavavI joIe ne? namratA ane jijJAsA vinAnA zrotAne upadeza saMbhaLAva e te UMdhA ghaDA para pANI reDavA jevuM che. ethI bannene nukazAna. pANI niSphaLa jAya ne ghaDe khAlIne khAlI rahe. jo ke A te vivakSAe vAta che. nahitara vaktAne te ekAnta lAbha che ja. e to eka kalAka nirjarA ja karatA hiya. paNa sAdhAraNataH vyAkhyAnakAre paNa sabhA nirakSaNa te karavuM ja rahyuM ke-AmAM konI keTalI pAtratA che? pAtratAne prabhAva ke ajaba che. pANI ekanuM eka ja che. paNa pAtrane bhedathI pariNAma juduM Ave che. svAti nakSatranuM pANI chIpamAM paDe che. metI thAya, phaLadrapa bhUmimAM paDe te sAruM anAja thAya, ne sarpanA mamAM paDe te jhera thAya. pAtrA'pAtra viveko'sti, dhenupannagayoriva / tRNAt saMjAyate kSIraM, kSIrAta saMjAyate viSam // pAtra ane apAtranuM keTaluM aMtara che te batAvavA mATe A eka subhASita ja basa che. gAyane tRNa-ghAsa khavaDAve Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 41 : tA ya tenuM dUdha thAya. ane sapne dUdha pAe tAya tenuM halAhala jhera thAya! pAtranA kevA prabhAva! munie paNa sikaMdaramAM huve namratA ane jijJAsAdvArA pAtratA joi, ane kahyuM: "tame je ApI na zake te tamAre levuM nahi....! " muninuM A rahasyapUrNa vAkaya emane na samajANuM, eTale sika Mdare kahyuM: "huM A mahAvAkayanA a samajI zakayA nathI eTale kRpA karI Apa mane vistArathI samajAve...." karuNApUNa saMte kahyuM:-rAjana ! kAinu lUTeluM dhana tame ene pAchuM ApI zakeA che, keIna jhUMTaveluM rAjya paNa tame pAchuM arpI zake che; paNa kAinA lIdhelA prANa tame ApI zakA kharA ? je prANa devAnA adhikAra tamane nathI te prANa tamane levAnA adhikAra paNa nathI. mANasa badhI vastuo ApI zake che, paNa e jIvana koIne ya ApI zakatA nathI. tA pachI bIjAnAM jIvana yuddhanA paDadA nIce levAnA hakka tamane koNe ApyA....? " saMtanA A vacanA sAMbhaLI e nAcI uThayA. yuddhavirAma ane ahiMsAnA mahAmatra ene A vacanAmAM dekhANA. ... ane ahiMsaka jIvana jIvavAnI pratijJA lai munine prema ane bahumAnathI namana karI. e peAtAnA deza bhaNI upaDayA ! eNrisToTale sikadarane pUchyuM " kema me' maMgAvelI vastu lAvyA? na lAvI zakayA ne? bhAi! mAre e saMtane ahiM lAvavA naheAtA, paNa mAre te tamAruM ghena utAravuM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 : jIvana ane darzana hatuM. sattA ne zrImantAIthI jagatanI trIjI kAi paNa vastu kharIdI zakAtI hAya teA paNa, tyAga tA nathI ja kharIdI zakAtA. sattA ne zrImantAi AgaLa bIjI kAi paNa vastu pIgaLI zake paNa, tyAga ja eka unnatane aNanama rahI zake che. sa vastune bhaya che paNa tyAga ja eka abhaya che. arisToTalanI A vAta sAMbhaLI sikaMdara emane bheTI paDayA. vAcAnI maryAdA mitrA ! khelatAM AvaDe teA jarUra elajo. jagatane nUtana saMdeza ApavA jevA tamArI pAse che, ema tamArA AtmAne lAge teA na khelatA haiA tA paNa jarUra khelajo. paNa tamArA bAlavAthI mAtra jagatamAM zatruo ja UbhA thavAnAM hAya, te khelatA hA tA paNa na khelaze. AthI mAnava jAtanuM hita kadAca tamArA hAthe nahi thAya teA paNa ahita tA nahi ja thAya. citrabhAnu Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnAM sopAna : 2 : dharma carati paNDita saMta ane sikaMdaranA A prasaMga dvArA Indriyone jite te zUra, A vAta ApaNe vicArI gayA. have Ave che paMDita. paMDita keNa? zAstra bhaNe, zleka popaTanI jema bolI jAya ke bhaDabhaDa saMskRta bolavA mAMDe eTalA mAtrathI te paMDita na kahevAya. paMDita te ja kahevAya ke je dharmane viveka pUrvaka Acarate hoya, pitAnI pharaja je samajate hoya, ane atyAre pitAnuM prApta kartavya zuM che ene vicAra karI. agyane choDI, gyane Adara karatA hoya te paMDita kahevAya. A paMDita A duniyAnA bhegamAM rAce khare? e vilAsanAM sAdhane meLavI nAce khare? e jagatanI saMpatimAM mAce ema tame mAne che? tyAre sAce paMDita A duniyAne zuM mAne? kahe joIe? sAco paMDita A duniyAne eka vizALa musApharakhAnuM mAne. A musApharakhAnAmAM roja lAkho Ave che, ane lAkho jAya che. mANasa mAne che. huM kaMIka chuM. e huM-padano ghamaMDamAM DolanArA paNa dhULamAM maLI, * gayA. jemAM eka phUMka mArI jagatanI rAkha karI zakatA hatA, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana emanI rAkha Aje zodhIye jaDatI nathI. jagatanA game evA sattAdhIza ke dhanavAna mANasane paNa A jagatamAMthI javAnuM che te nakkI che ne? karI che ke, mANasa maTe che mATe kaMI mRtyu enI vATa joIne ubhuM rahevAnuM nathI. mRtyunI gADI te rAtadivasa cAlI ja . jAya che. ane je enA jhapATAmAM Ave, tene upADatI ja ! jAya che. jagatanI gADI te moTA mANasanI zaramane lIdhe kadAca thaMbhAvI zakAya, paNa A mRtyunI gADIne game e sattAdhIza paNa thaMbhAvI zake ema tamane lAge che? zuM tamArA paise mRtyunI gADIne eka sekanDa (Second) paNa nahi rekI zake ? ema mAthuM DelAve nahi cAle. jarA spaSTa zabdomAM kaho te A sAmAnya mANasone paNa khabara paDe ke A zeTha ATalA zrImaMta hovA chatAM paNa kahe che ke, amAre paise ne amArI AvaData amane bacAvaze te nahi, paNa ene sadupayoga natha te amane kheMcIne narkamAM laI jaze. kema A vAta kharI che ne? "jI" vAha, raMga rAkhe. Ama jorathI bole te A mAnava medanI paNa sAMbhaLI zake. sukhI mANasoe te vaLI A vAta upara khUba vicAra kare joIe ke, saMsAra e musApharakhAnuM che. ahi game eTaluM bheguM karIzuM teya choDayA vinA chUTako nathI. huM A vaibhavane nahIM DuM to e mane choDaze. hasatAM hasatAM nahi tya te raDatAM raDatAM tyajavuM paDaze. bApaDA thaIne cheDavA karatAM bahAdUra thaIne cheDe ne! ke jethI leke paNa tamArI pAchaLa ema kahe ke khare bhaDane ane AvI che Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana [:45 : dIkare nIkaLe. bhegee ene nathI cheDe paNa eNe bhegane lAta mArI. dhanya che AnA DahApaNane ! saMsAramAM rahyo paNa emAM phasANa nahi dhana maLyuM paNa emAM muMjhANe nahi.. saMsArane musApharakhAnuM mAnI nIkaLI gaye! raghukulane tyAga zrI rAmanA vanavAsanI vAta te jagaprasiddha che ne? rAmAyaNane e karuNa chatAM sohAmaNa prasaMge vicAravA jevuM che. AkhI adhyAmAM AnandanI havA jAmI che. zrI rAmacaMdrajInA rAjyAbhiSekanI taiyArI ghaNuM ja utsAha pUrvaka paurajana karI rahyA che. A utsava ekalA rAjAne nahi, paNa prajAne paNa khare. kAraNa ke AvA bhalA rAjAnA rAjyAbhiSekathI prajAne zAnti ne sukha maLavAnAM che. eTale AjanI jema kevaLa rAjyane ja bace e ulleve nahAtA thatA, paNa prajAnAM tana-mana ane dhana paNa emAM maLatAM; eTale e utsavane Ananda keI ora ja Avarta ! A samaye zrIrAma zaMgAragRhamAM vastrAlaMkAra paherI rahyA che. hAthamAM hIrAthI jaDele mugaTa letAM e vicAra kare che ke -A mugaTanA bhArane vahana karavA huM samartha chuM khare? Aja huM nAgarika chuM, AvatI kale huM rAjA thaIza ane AkhI adhyAnI javAbadArIne bojo mArA zire Avaze. te A vizALa javAbadArInA bhArane. upADavA huM samartha chuM khare? rAjyAbhiSekanA AnaMdabharyA prasaMge, gaMbhIra banI, zrIrAma vicAra kare che. AvA prasaMge pitAnI javAbadArI ne lAyakAtane vicAra karanArA, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: 46 : jIvana ane darzana keTalA? AjakAla peAtAnI lAyakAtanA vicAra karyA vinA sattAnI paDApaDI mATe je doDAdoDa kare che, evu ja A klezamaya piraNAma che. saune sattA joIe che, zaktinA ke saMyamanA vicAra keAIneya karavA nathI. jyAM sattAnI ja bhUkha jAge tyAM kevuM kAramu pariNAma Ave, teneA.ja ahi vicAra karavAnA che. je samaye zrIrAma potAnA kartavyanI vicAraNA karI rahyA che, te ja prasaMge kaikayI pAtAnA tuccha svAnA vicAra kare che. zrI dazarathajI paNa Aje AnaMdamAM che, peAtAnA lAyaka putranA rAjyAbhiSeka thavAnA che. pote Aja divasa sudhI upADelI rAjya pUrA potAnA yogya uttarAdhikArIne khAMdhe mUkAya che, enI khuzAlImAM e manamAM malakAya che, pote mukta ane che ane yAgyanA hAthamAM rAjyano dvAra soMpAya che. rAjyanI dRSTie jIvananA A chellA prasaMga zAntithI patI jAya tA pAte huve jIvananA uttarArdhamAM kaIka AtmasAdhanA karI zake, ema e bhAne che. eTale ja e suMdara vastra paherI mahelamAMthI bahAra nIkaLavA jAya che. tyAM bAraNAmAM ja kaikayI AvI UbhAM rahyAM. A catura strIe Aje sALe zaNagAra sajyA che. mANasane matta banAvI de evA enA zaMgAra che. svArthanI madirAthI enI masta AMkho ghUsI rahI che. AkaSa~Nu vRddha upara paNa zu kAma kare che te tame vicArI jojo. jJAnIo kahe che ke, pralAlanakArI padArthAthI dUra raheA. enA mArakaNA svabhAva jatA nathI, jhera te jhera che. te vRddhaneya mAre ne yuvAnaneya mAre, bhaNelAneya mAre ane abhaNaneya mAre. je khAya te mare! ghaNA kahe che ne ke Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane duna : 47 : ame tA have vRddha thayA, gharaDA thayA, amArI Indri zithila thaI. have amane viSayanI bhUkha na jAge. ame tA have anAsakta chIe-paNa huM kahuM chuM ke, javA do e dabhane! tame kevA anAsakta che te jJAnIe ane mAnasazAstrIethI ajANyu nathI. pAMca indriyAnI trevIza viSaye ane khasA ne Avana vikArAmAM magna rahevuM ane pAchI anAsaktinI vArtA karavI ! keTalAka vRddho mATe tA kahevAya che ke zArIrika zithilatAne lIdhe bAhya STie zAnta dekhAtA hoya paNa sInemAmAM ke nATakamAM jAya eTale naTIone joi vetaveMta UMcA thai jAya ! joi ne A muddAonI anAsakti! vRddha thavA chatAM vAsanA na jAya te e AkhA kuLane kumAge lai jAya. jema vALa dhALA thatA jAya tema tema haiyu paNa dhoLuM thavuM joie. zrI dazarathajI upadeza sAMbhaLyA pachI virAgI banyA che. emaNe pAtAnA haiyAne have keLavyu che. eTale e vicAra karatA Ave che ke have rAjyanA bhAra utArI huM haLavA khanuM ne saMyamanI sAdhanA karuM--e ja prasaMge bAraNAmAM ja ubhelAM kaikayIne joi emaNe pUchyuM: 'kAM bAraNAmAM kema ? Aje tame udAsa kAM jaNAe che. ? Aja tA AnandvanA divasa che, je joie te 'mAMge.. Aje kai ja moMghuM nathI. ' tyAre kaikayIe kahyuM: 'zu...mAMgu ? mAre bIjuM mAMgavAnu` zu` hAya ? tamArI jema mArA bharata paNa tyAganA rage ragANA che. mArA hAthamAMthI tA pati ne putra ane jAya che. eTale putrane rokavAnA mA eka che. rAmane badale bharatanA rAjyAbhiSeka karo, ane tame " Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 48 : jIvana ane darzana lagna kALe ApeluM vacana pALe, e ja prArthanA -kaikayInA A vacana sAMbhaLatAM zrI dazarathajIne pitAnI chAtI para meTI zilA paDI heya e kArame AghAta thaye. Ananda uDI gaye. lehI thIjI gayuM. ekadama mUrchA AvI ne dharaNI para DhaLatAM kahyuM. "tathAstu.." mehanuM sAmrAjya keI ajaba che. meha e vairAgya vAsita haiyAonA baMdhane paNa toDI nAMkhe che. nAvika sAvadhAna na rahe te kinAre AvelI naukAne paNa mehanA mArakaNuM vAyarA madha dariye kheMcI jAya ! zrI dazarathajInI mUcchanA du:khada samAcAra antaHpuranA mANase zrI rAmacandrajIne ApyA. A samAcAra sAMbhaLatAM vinayI zrIrAma stabdha banI gayA. A vakhate zrI rAmacaMdrajIne eka ja vicAra AvyaH mAruM kartavya zuM ? mAro dharma zuM? putra tarIkenI mArI pharaja zuM? pitAjInI IcchA e ja mArI IcchA. pitAjInA vacananuM pAlana karavuM e ja suputrane dharma! pitAnA vacanane bhaMga kare te putra nahi paNa paththara! e sapUta nahi paNa kapUta! paMDitAIbharyo A dIrdha vicAra karI, emaNe tejathI jhaLAMhaLAM thato ratnamukUTa hAthamAMthI nIce mUke. ane vicAra karyo ke "huM jyAM sudhI adhyAmAM houM, tyAMsudhI zrI bharatane rAjyAbhiSeka thAya nahi, ane e rAjyane svIkAre paNa nahi. ane e rAjya na svIkAre te pitAjInA vacananuM pAlana kaI rIte thAya? ane vacanabhaMga jevuM bIjuM pApa kayuM? vacanabhaMga je bIjo bhayaMkara droha kayo? e vacana bhaMganA pApamAM huM nimitta banuM? e kadI na bane. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 49 : basa, tyAre rAjya choDI vanamAM jAUM ane bharatane mArga niSkaTaka banAvuM. pitAjInI pratijJA akhaMDa raho." - karuNAdra vIra mAtA zrI kauzalyAjInA pavitra AzIrvAda laI zrI rAmacaMdrajI cAlI nIkaLyA. AgaLa zrI rAma, pAchaLa puNyavatI zrI sItAjI ane enI pAchaLa zrI lakSmaNajI-A trimUrtine jaMgalanI vATe jatI joI ayodhyAnAM naranArIo rudana karavA lAgyAM. AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI. AnandabharyA sUrane cheDatI zaraNAIo baMdha paDI. zokanuM vAtAvaraNa jAmatuM gayuM. prajAnA hRdayanA baMdhane toDI nAkhe evI viyoganI vAMsaLI vAgavA lAgI. prajA zrI rAmanI pAchaLa cAlI nIkaLI. tyAre zrI rAme saune premathI samajAvIne pAchA vALyA ane e vana bhaNI cAlI nIkaLyA. dharma koNa AcarI zake? paMDita hoya te ! paMDita dharmane- kartavyane vicAra kare che, jyAre mUrkha hakkanI mAthAkUTa kare che. zuM zrI rAma dhArata te rAjyanA mAlika na banI zakata ? e AjanA lekenI jema kahetA ke "cAlo cuMTaNI kare. matadAna karAvo. bahumata kone maLe che? mane ke bhAratane ? meM prajAne prema keTale saMpAdana karyo che enI mAre kasoTI karavI che " ema kahI zrI rAme cuMTaNI jaMgamAM jhaMpalAvyuM hatuM te? te zuM? Aja cuMTaNIvALAo pratye je najarathI prajA jue che e ja najarathI zrI rAmane paNa jeta! bIjI eka vAta vicAre zuM zrI rAma ema na kahI zakata ke-"A DesAnI buddhi te have bhraSTa thaI che. eNe zuM karavA bIjI patnI karI? ane Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : No : jIvana ane darzana zuM karavA AvuM vagara vicAryuM vacana ApyuM? eNe ApyuM che te e jANe. mArA hakkanA rAjyane bharatane ApanAra e koNa? e bUDhAnA vacanane pALavA kaMI huM baMdhAye nathI." AvI dalIla karI hatI te ? paNa e jamAnAmAM AjanAM jevA svArthI vakIle nahetA, e jamAnAmAM AjanA jeTalI hakkanI mArA-mArI nahotI. saune potAnA dharmanI paDI hatI. saune potAnuM kartavya yAda AvatuM. eTale zrI rAmacaMdra te eka ja vAta samajatA hatA ke tyAga kare e mAro dharma che. pitAnA vacanane abhaMga rAkhavuM e mAruM kartavya che. ane enI ja asara zrI sItAjI para paNa paDI, ane eTale ja emaNe paNa pitAnA patinA kAna na bhaMbheryA ane emaNe vicAryuM patine pagale cAlI nIkaLavuM e satIne dharma ! patinA sukhe sukhI ne patinA duHkhe je duHkhI thAya te satI ! satI tarIke mAre atyAre bIjuM kaI ja karavAnuM na hoya. patine mArga e ja mAro mArga ! ' zrI lakSmaNajIne thayuM vaDila bhAI vanamAM jAya ne huM ahi paDe rahuM ? e ghara araNyamAM bhAI-bhAbhInI sevAne lAbha levAne apUrva avasara pharI nahi maLe! guNiyala bhAIne viyega kema veThAya ? ane zrI lakSmaNajI paNa cAlI nIkaLyA. joyuM? saue pitapotAne dharma bajAvyuM. tame tamArI dukAne A rIte bhAIne ApI cAlI nIkaLe te tamane tamArI patnI zuM kahe? tamAre ghera patnI te haze ne ? je ke tamAro svabhAva jotAM tame kaMI AvuM arpaNa kare ema lAgatuM nathI. chatAM paNa dhAre ke A Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana L: 51 : upadeza sAMbhaLyA pachI tame kaMIka evuM arpaNa karI beso te e samAcAra sAMbhaLI tamArI strI prasanna thAya ke thayelA jeTalA paNa culAmAM phekI meMDhuM caDhAvI besI jAya ? A prasaMga cAle che tyAre saue pitAnA gharanI sthiti paNa vicAravI te joI ne ? " | zrI bharatajI mAtAjIne praNAma karavA jAya che. putrane AzIrvAda ApatAM kaikyIe AnandathI kahyuM vatsa ! tArI mAtA tArA hitanI keTalI cintA kare che ! AjanI vAta sAMbhaLatAM tuM harSathI nAcI uThavAne ! Aja meM mArA varadAnanI mAMgaNuM tArA pitA pAse karI lIdhI che. have rAjyAbhiSeka rAmane nahi, paNa tAre thavAne" zrI bharate kahyuM "mA, mA ! tuM A zuM bole che ? IkvAkukuLamAM A svArthAndhatA ! tane haju mArAmAM ane zrI rAmamAM bheda lAge che ? mA, huM mAnate hatuM ke tuM mArI kalyANakArI mAtA che, paNa A ja meM jANyuM ke tuM mAtAnA viSamAM pUrvanuM vera levA Avela keI veraNa che ! Aha ! A uttama kuLamAM svArtha ane sattAnI durgadha ! mA, tuM tAre dharma cUkI ! svArthamAM anya banI, te mArA jIvanamAM jhera reDavA prayatna karyo ! dhikkAra ho A svArthAnyatAne !" ATaluM kahetAM kahetAM te e mUccha pAmyA. dAsadAsIo deDI AvyAM. caMdananuM vilepana ane gulAbajaLanuM siMcana emanA - para karavA lAgyAM. * A prasaMga cAle che tyAre, ApaNe haiyAne paNa tapAsavAnI jarUra che. AvA sukhada samAcAra AjanI kaI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : yara : jIvana ane darzana mAtAe AjanA kAI yuvAnane ApyA hAya tA yuvAna zu kahe ? AvI vAta sAMbhaLI mAtAne ThapakA devAnI vAta tA dUra rahI, paNa sAMbhaLIne nAcavA ja mAMDe ne ? " huM* ayeAdhyAnu rAjya mane maLaze ? " Ama khelatAM ja enI DAgaLI casakI jAya ne ? rAjyAbhiSekanI vAta dUra rahe ane gAMDAonA davAkhAnA bhegA karavAnI dhamAlamAM utaravuM paDe ne ? kAraNa ke Aje saune sattAnI lAlasA jAgI che ! anyanuM paDAvIne bhAgavavAnI lAlasAvALAne pahelAM tA maLe nahi, ane kdAca maLe te Take nahi, ane Take te bhegravI zake nahi ! Aja jagatamAM jozeA tA theDIzI sapatti mATe sagAbhAie kATe caDhe che, varSo sudhI laDe che, vakIlA, seAlisITarA ane berIsTarAnAM ghara bhare che. peAte nA thaI jAya paNa namatu jarAya na Ape ! AnuM kAraNa e ja ke sau potapAtAnA dharma bhUlyA che. dharmane Acare te paDita ane dharmane cUke te mUkha. zu bharatane bhASAnuM nATaka bhajavatAM nahAtu AvaDatuM? e prajAne ema na kahI zakata ke, 9 prajAjanA ! huM zrI rAmacaMdranA viyAgathI ati duHkhI chuM. mAre rAjyanI kaI paDI nathI, paNa zuM karu? mArI mAtAe AvI kraja pADI che, eTale rAjyane A kAMTALA mugaT mAre anicchAe paNa vahana karavA paDe che ? " AvI bhASAnI bhavAI zuM e na karI zakata ? ane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : pa3 : rAjya na pacAvI zakata ? paNa bharatajI dhUrta nahAtA. dhUrta hoya te ja AvI ramata rame ! eka kavie kahyuM che - mukhaM padmadalAkAraM vAcA caMdanazItalA / hRdayaM kartarItulyaM trividhaM dhUrtalakSaNam // daMbhIo kevuM nATaka bhajave che te AmAM kahyuM che. meM kevuM ThAvakuM rAkhe che ke saumya kamaLa jevuM rAkhe, ane vANI te caMdanathIya zItaLa; paNa hRdaya ? hRdaya che ke kAtara joI le kAtara ! jyAM jAya tyAM dhIme rahIne kApavAnI ja vAta kare. ekanA be kare, benA cAra kare ane cAranA ATha kare! bhAgalA sivAya vAta ja nahi ! chatAM mAMthI te saMpa ane ejyatAnI ja vAta karatA hoya ! kaI sabhAmAM tame gayA che te tamane khyAla haze; sabhAnA pramukha kahe che, "huM A ucca siMhAsana mATe lAyaka nathI, paNa tame mane A javAbadArI bharyuM sthAna saMpyuM che, te mitranA Agrahane huM kema nakArI zakuM?" Ama bolanAra vyaktine e sabhAne pramukha na banAvyuM hoya te, e.sabhAnuM kevuM duHkhada pariNAma Ave e mATe mAre kahevAnI jarUriyAta kharI ? tame ja kahe. tame te AvI ghaNI sabhAo joI che. raNasaMgrAmamAM ddhAnI jema myAnamAMthI camakatI talavAra nIkaLe tema enA mukhamAMthI paNa tIkhI ne tamatamatI jherI vANI ja nIkaLe ne ? vANInI talavAra evI vIMjhe ke sabhAnA kAryanA TUkaDe TUkaDA thaI jAya ne? ghaNIvAra te AvA daMbhIo, "mArAmAM kaMI nathI"ema kahI jagatane chetare che ! ane ADakatarI rIte ema sUcave che ke, je che te amArAmAM che ane amArAmAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 : je nathI te jagatamAM kayAMya nathI ! paNa hatA. e tA mahApuruSa hatA. jIvana ane darzana bharatajI AvA na : mUrchA UtarI eTale zrI bharate pUchyuM: * zrI rAma kayAM che ?' uttara maLyoH 8 e te vanamAM cAlyA jAya che! ' A zabdo sAMbhaLatAM emanuM hRdaya dhrUjI uThayuM, ane zrI rAmane maLavA, e aceAdhyAnI ubhI zerIe doDavA lAgyA. leAkeAnI AMsubhInI AMkhA, ughADA pagavALA ane vikharAyelA vALavALA bharatane joI ja rahI. zu emanA bhAI pratyenA zuddha prema ! zuM emanA tyAga ! sUnI zerIomAMthI eka ja avAja AvatA hatAH AnuM nAma bhrAtRbhAva ! sagAbhAI na hAvA chatAM kevA addabhuta prema ! zrI bharata tA zrI rAmanI pAchaLa doDayA ja jatA hatA. dUrathI zrI bharatane jotAM ja zrI rAmanu hRdaya bharAI AvyuM. vajrApi chorANi mRtyuni anumApi te AnuM nAma. kartavyane paMthe kaThora rIte cAlanAra kRtanizcayavALA rAmanuM hRdaya, bhAinA snehu AgaLa mINa jevuM anI gayuM. bharate peAtAnuM mAthuM jevuM zrI rAmanA caraNe mUkayuM, te ja paLe zrI rAma bharatane uMcakIne haiye haiyu dabAya e rIte bheTI paDayA. baMne bhAIonA AMkhamAMthI AMsunAM jharaNAM vahevA lAgyAM. ane dilAmAM eka bIjA mATe adbhUta lAgaNIo chalakAtI hatI ! A pavitra UrmionA sAgarane jhIlavA tA sama vinu pAtra paNa nAnuM paDe ! e mIlanamAM zuM bhAvanAnA tarI uchaLe ! arasaparasa ema ja thAya ke, ame ekabIjAmAM samAI jaie. A premabhInA dRzyane jonAra zrI lakSmaNa ane zrI sItAjInI AMkho paNa dhanya banI haze ne ? zrI lakSmaNajI manamAM ema bolyA haze ne keH-- Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 55 : jAo maiyA, pyAre bhaiyA, rahegA nAma tumhArA, - jaba taka camake cAMda sitAre, camake nAma tumhArA. kaho, tame ja kahe, zrotAjane ! A virala dazyane jotAM mAtA dharatIne keTale Ananda thaye haze? A gharaDI dharatI mAtAnA haiyAmAM potAnA kupAtra saMtAnonA vera jheranA keTakeTalA dAvAnaLa baLatA haze, emAM A vAtsalyabhIne dazya mAtA dharatIne kevI apUrva zAnti ApI haze? kahe, dharatI tyAre kevI hariyALI ne navapallavita banI haze? bhAI bhAI vaccenA vAtsalyane A AnandajAma pIne te A vRddha dharatI paNa tyAre navayauvanA banI gaI haze nA? ene paNa ema thayuM haze ke, nA, nA, mArA badhA saMtAne kupAtra nathI, AvA supAtra paNa che ! . - AMkhanAM AMsu lUchIne zrI bharate kahyuM: "badhe! Apa A zuM kare che? mane ahi ekalo mUkI Apa vanamAM jaze? tamArA vize huM kaI rIte rahI zakuM ? Apa vanamAM takkAmAM bhamatA ho tyAre huM mahelanI zILI chAyAmAM AnaMda karuM? Apa jaMgalamAM sukAM phaLaphUla para AjIvikA calAvatA che tyAre huM uttama rasavALAM bhejana karuM? Apa jamIna ane ghAsa para ALoTatA tyAre huM palaMgamAM ane pyAmAM poDhaM? bhAI, o pyArA bhAI! AvuM kadI banyuM che? zuM tame mane ATale halake mA ? zuM tame mane rAjyane lebhI mAnya? bhAI, tamArA vinA A adhyAnuM te zuM paNa traNa bhuvananuM rAjya maLe te paNa huM ene tuccha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana mAnuM ! mAruM mana te saMyamanA raMge raMgAyuM che, A rAjyanA kIcaDamAM mane kAM nAkho ? mATe kRpA karI Apa ayodhyAmAM padhAre ane mane mArA mArge javAnI anujJA Apa !" e pachI zrIrAme emane ghaNu rIte samajAvyA paNa e na mAnyA, e vakhate zrI rAmanA haiyAmAM kartavya ane lAgaNIonuM yuddha jAmyuM hatuM. eka bAju bhAIne nirmaLa prema, mAtAnI mIThI. mamatA, snehIonI lAgaNI bharI huMpha--A sau kheMcI rahyAM hatAM. bIjI bAju kartavyane kaThora paMtha hato. prema; mamatA ane lAgaNIo....saune kacaDI kartavyanA kaThera paMthe javAnuM hatuM. zrIrAma samajatA hatA ke Aja huM pote ja je kartavyane pATha nahi bhaNuM to pachI bhaviSyamAM mArA kuTumbIone kartavyane pATha kaI rIte bhaNAvI zakIza? mamatAthI Adra banelA haiyA para kumaLI lAgaNIonAM bANanI asara tIvra thAya che. paNa jene kartavyanuM bakhtara paheluM hoya che, e te AvA AkarA ghA paNa samatAthI sahI le che, ane kartavyane paMthe AgaLa vadhe che. paNa je asamartha che e te kumaLI lAgaNIomAM kheMcI jAya che ane emAM ja aTavAI paDe che. kartavyane kaThera banI svIkAre che tene vikAsa thAya che ane je taraMgamAM taNAya tene vinAza! jAvI zakIza? * zrI rAme kartavyane kaThera paMthe svIkAratAM kahyuM, "bhAI, vahAlA bharata! tArAthI vikhUTA paDatAM mane keTaluM duHkha thAya che, e huM atyAre nahi varNavuM. huM te tane atyAre kaThora Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 57 : banI AjJA karuM chuM. nAnA bhAIe moTA bhAInI regya AjJA mAnavI joIe, A raghukuLanI maryAdA che te huM AjJA karuM chuM ke pitAjInAM vacanane akhaMDa rAkhavA mATe tAre A mArga svIkAryA vinA Aro nathI. huM pAcho na AvuM tyAMsudhI, mArI gerahAjarImAM, tAre adhyAnuM siMhAsana sAcavavuM ane rAjyadhUrAne tAre vahana karavI, e mArI AjJA che." ATaluM bolatAM te zrI rAmanA haiyAnA baMdha tUTI rahyA hatA. emanI AMkhanA khUNAomAM be AMsu chalakAyAM ane zrI bharatanA mastaka para paDayAM. vana bhaNI javA DagalAM upADatA zrI rAmanA caraNomAM mAthuM mUkI zrI bharate karuNa svare kahyuM, "bhAI, pyArA bhAI! huM raghukuLanI maryAdA jANuM chuM. ane AjJA guNa jAmaphyanIcA e nIti vacanane paNa jANuM chuM. paNa snehane AdhIna baneluM haiyuM kAbUmAM rahetuM nathI." mAnavInA mananuM mApa AvA prasaMge ja nIkaLe che. vAtemAM te sau bhAI bhAIonA mATe zubhecchAo vyakta karatA hoya che, paNa jyAre tyAgane Ave keIka viSama prasaMge Ave che, tyAre enA bhrAtRpremanI kasoTI thAya che. hamaNAM ahIM TIpa karIe ane emAM mAtra rUpiyA beMdhAvAnA ja hoya ane bharavAnA na hoya te TIpa keTale pahoMce? lAkha, koDa ke abaja kaMI mApa rahe? kAraNa ke rUpiyA lakhAvavAmAM keNa kaMjusa bane? bharAvavA hoya to ciMtA. tema bhrAtRbhAva, vizvavAtsalya, nirdoSa prema vagere zabdo vAparavA sahelA che, paNa jyAre kaseTI para caDhe che tyAre ja enI kismata thAya che. Aje zabdo seMghA banyA che, kartavya meMvuM banyuM che; Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 58 : jIvana ane darzana kartavyane dIvaDe pragaTaze te ja prakAza maLaze. kartavya vinAnAM bhASaNothI te che enA karatAM aMdhAruM vadhaze ema AjanA yuganAM delana parathI lAge che! hadayanA UMDANamAM ketarAI jAya evI gaMbhIra vANIthI zrI rAme kahyuM: "bhAI ! huM jANuM chuM ke prema baLavAna che. paNa e tuM kema bhUlI jAya che. ke prema karatAM paNa kartavya mahAna che! kartavyanI vedI para premanuM balidAna ApavuM emAM ja mAnavanI mahattA che! : - dharma samarameM kabhI bhUlakara, dhairya nahIM khAnA hogA, vajaprahAra bhale zirapara he, kintu nahIM nA hogA, mATe kahuM chuM ke zeka karyA vinA kartavyanA pathe lAgI jA." A vacane sAMbhaLatAM zrI bharatathI na rahevAyuM. emane AtmA mamatAthI dravI gayo. emaNe kahyuM. "bhAI! A vAta huM jANuM chuM paNa mAnavInuM mana e nirmaLatAnA paramANuothI ghaDAyeluM che. eTale kekavAra e dravI jAya che. chatAM huM ApanI AjJA zirevaMdya gaNuM chuM. Apa mane A rAjyadhUrA vahana karavAnI AjJA kare che te huM paNa pratijJA karuM chuM ke A adhyAnA mahAna siMhAsana para huM nahi besuM paNa zrI rAmanI pAdukAo birajaze. rAjyAbhiSeka bharatane nahi paNa zrI rAmanA caraNanI cAkhaDIone thaze. AjathI bharata eka rAjA tarIke nahi, paNa zrI rAmanA caraNonI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dezana : 59 : na pAdukAnI AjJA uThAvanAra sevaka tarIke raheze. " ema kahI AMsu nItaratI AMkhe zrI bharate zrIrAmanA paganI cAkhaDIo ``cI lIdhI. ( ahiM sabhAmAM tALIonA joradAra gagaDATa thatAM pravacanakAre kahyuM) tame zAnta thAo. tALI na pADo. zAntithI sAMbhaLeA. A tA tamane lAgaNIonA uchALA Avyo che, eTale tame tamArA harSa vyakta kare che. paNa A prasaMga upara teA tamAre tALIo pADavA karatAM, UMDo vicAra karavAnI jarUra che. ApaNA jIvanamAM AvA bhrAtRbhAva ane sAce tyAga AvI jAya teA Aja saMsAra je saLagatA lAge che. ene badale e svarganuM naMdanavana banI jAya. kalahunA aMgArA jharatA A saMsAramAM premadhamanAM AvAM sudhAbindue varSavA mAMDe te saMsAra kevA madhura ane bhavya lAge? paNa viSaya ane sattAnA kIDAoe A saMsAramAM artha ne kAmanA aMgArA bharIne A saMsArane dAvAnaLa jevA banAvI dIdhA che. jIvana draSTAo kahe che ke, tame A saMsAramAM nandanavana jovA IcchatA hA te A saMsArane eka musApharakhAnu samajIne jIve. raheA tyAMsudhI sau sAthe maitrI ne prema bharyAM sambandhothI rahA ane javAnI paLa Ave teA gabharAo niha ane mRtyune paNa kaho ke, "dosta! kaI ja vAMdho nathI. huM taiyAra ja chuM. cAlA, have vilaMba karavAnI kai ja jarUra nathI. " belA, mRtyu mATenI AvI taiyArI che? nathI. kAraNa kAraNa ke mANasa jIvananA dhama samajyuM nathI. dharma samajyuM hAya teA e kahe ke, maraNu e tA prakRti che, ane janma ? Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 60 : jIvana ane darzana e ja vikRti che. mRtyu ke je prakRti che, svabhAva che, ethI gabharAvuM zA mATe? je anivArya che tethI Dare zuM vaLe ? mRtyu na joItuM hoya te janmane aTakAve. ane janmane aTakAvavA mATe jIvanane dharma samaje. mANasa manuSya banavA chatAM pitAne dharma samajatuM nathI te ke kahevAya? sabhAmAMthI avAja Avya: pazu je" ane pazumAMya bhayaMkara siMha je ja kaho ne ! siMha sAthe mANasanI sarakhAmaNI karuM te tame bahAra jaIne mAre mATe zuM kahe? kahe ne ke "mANasa jevA mANasane jaMgalI siMha sAthe sarakhAvyuM." paNa tame game te kaho tene mane vAMdho nathI. Aja te huM tamAre ja meM kabula karAvavAnuM chuM ke dharmane bhUle te mANasa siMha je krUra khare ke nahi! - mANase siMhane traNa halakAM vizeSaNe ApyAM jaMgalI, hiMsaka ane kUra. ane enA ja pratispaddhi traNa zreSTha vizeSaNo pitAnI jAta mATe vAparyA zaherI, ahiMsaka ane saumya. paNa A vizeSaNa kenA mATe keTalAM sArthaka che eno vicAra te kare ja rahyo ne? siMha zikAra kayAre kare? bhUkhe thAya tyAre. bhUkha na hoya to e keInaya zikAra na kare. enI bAjumAM thaIne eka nAnuM bALaka pasAra thAya toya enI sAme e mITa paNa na mAMDe. kAraNa ke enuM peTa bhareluM che. peTa bhareluM hoya te vyartha zikAra zA mATe kare ? kAraNa ke ene saMgraha karavAnI jarUra nathI. have tame manuSyane vicAra kare. manuSya zikAra kayAre kare? bhUkhyo hoya te ja e zikAra kare ke peTa bhareluM hoya toya e jagatane lUTyA ja kare? Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana Aje lekene nIcevanArA, kALAbajAra karanArA, vastuone aparimita saMgraha karanArA, bajArane UMce-nI karanArA zuM badhA bhUkhyA che? lekene cUsIne kareDenA mAlika banyA chatAM lUTa aTakatI nathI. jema dhana vadhatuM jAya tema zikAravRtti vikasatI jAya. AnuM kAraNa zuM? kAraNa ke, mANasane peTa nathI bharavuM paNa moTA paTArA bharavA che. chatAM mANasa zaherI. ane siha jaMgalI! seteSamAM magna rahenAre siMha jaMgalI gaNAya ane asaMtoSathI jagatane luTanAra zaherI gaNAya ! have bIjI vAta para Ave, siMha zikAra kyAre kare ke bhUkha lAgI hoya tyAre. paNa e zikAra kare kene? nAnakaDA uMdara ke zazalAne e zikAra kare ema mAne che? nA, nA. e nAnA kSudra prANIone zikAra kadI na kare. e pitAnA samevaDiyA hoya evA prANIone ja zikAra kare. enmatta, hAthI ke evA meTA prANIone ja e pakaDe. have, manuSya kene zikAra kare ? zuM potAnA jevA samRddha mANasane e chetarI zake khare? e te kaI bheLA, nirdoSa ane ochuM bhaNelAne chetaravAne. pitAthI moTA mANasane zikAra karavA jAya te enAM dAMta khATA thaI jAya! evA meTAnA tejamAM te mANasa pataMgiye thaIne paDate hoya che. evAne zikAra karavA jAya to e pote ja ene zikAra thaI jAya. mANasa te pitAthI utarate hoya, ene zIzAmAM utAravAne ane bheLAne chetarI manamAM malakAvAne, chatAM mANasa ahiMsaka ane siMha hiMsaka halakA jaMtu para trApa nahi mAranAre siMha. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 62 : jIvana ane darzana - bhayaMkara gaNAya ane nAnA mANasane ja chetaravAmAM bahAdUrI mAnanAre mANasa dayALu gaNAya! - - have trIjI vAta. siMha zikAra kyAre kare, e jANyuM. zikAra kene kare, e paNa jANyuM. have zikAra kaI rIte kare, e vicArIe. siMha aNadhAryo keInAya para na trATake. tyAre e kaI rIte trATake ? pahelAM e garjanA kare, trADa -nAkhe, pUchaDuM pachADe, sAmAne cetavaNI Ape, ane sAvadhAna karI e trATake ! tyAre mANasa, sAmA mANasane chetarate heya tyAre cetavaNI Ape khare? e gharAkane ema kahe kharo ke "amAre tyAM asatya bolAya che, na mAla batAvI jUne mAla apAya che, kALAbajAra karAya che. amAre tyAM AvanAre sAvadhAna thaIne AvavAnI jarUra che." ema kahenAre vepArI tamane kema ? mane te haju sudhI kaI maLyuM nathI. je ke nahi hoya ema na kahevAya, paNa hoya to evA keTalA ? e keI A sabhAmAM che khare ? nathI ? tyAre vepArI potAnI dukAna para zuM rAkhe ? prAmANikatAnAM pATiyAM, saMta-mahAtmAonA pheTA, mahAna netAonI chabIo-A badhuM zA mATe? ahiMsAmAM jarAya na mAnate hoya, ahiMsAnA eka paNa siddhAntane na pALate heya chatAM khAdI paherIne pharatA hoya che A badhuM zA mATe ? lekanA dila para prAmANikatAnI chApa besADavA mATe ne? ane prAmANikatAnI chApa paDayA pachI mANasa, mANasanI sAthe vAta karatA hoya tyAre moMDhAmAMthI sAkara jharatI hAya evuM bolatA hoya che. mAdakatAnI evI bhUrakI chAMTe ke Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 63 : sAme mANasa e vANInA ghenamAMthI jAgI ja na zake. mANasa pitAnA gharAkane samajAvatAM zuM kahe che ? are, bhAI ! huM te jUThuM beluM khare ! bhAI jUThuM bolIne keTalA bhava kADhavA che? ApaNe te sAcuM ja bolIe, eka ja bhAva ane huM khoTuM kahete houM te bhAInA gaLAnA sama! " ema kahI gharAkanA gaLe hAtha nAMkhe, paNa ene kyAM khabara che ke bhAI marI jAya te A bhAIne te nAhavA-nIvavAnuMya nathI. ene te mAtra sama ja khAvA che ne? A rIte mANasa manamAM kaMIka ghATa ghaDate hoya, vacanamAM vaLI kaMI juduM bolatA hoya ane kAyAthI vaLI trIjuM ja karatA hoya; chatAM daMbha karanAra mANasa saumya ane cetavaNI ApI zikAra karanAre siMha kUra! A sarakhAmaNuM karIne huM zuM kahevA mAguM chuM, e tamArA dhyAnamAM AvyuM ja haze? huM AkhI mAnava jAtane siMha sAthe nathI sarakhAvatA, paNa je dharma bhUlyA che evAonI ja A vAta che. je potAnA dharmane samaje che, jemane potAnA kartavyanuM bhAna che, te te mAnava kaTimAM deva che. paNa je. dharmane bhUle che, kartavyane cAda karatA nathI, vivekane choDe che te te A siMha karatAM kaI rIte zreSTha nathI ja. bhale e zaherI, ahiMsaka ke saumya kahevAtA hoya. vizeSaNonI mahattA nathI paNa vizeSaNone anurUpa jIvana jIvanAranI ja mahattA che. Ama juo, A ghaDiyALa TakerA mArIne kahI rahI che ke samaya thaI gayuM che, eTale huM AjanA pravacanane upasaMhAra karuM chuM. AjanA pravacanamAM ApaNe mAnavatAnAM cAra pAnamAMthI be sapAnane vicAra ghaNuM ja vistArathI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 64 : jIvana ane darzana karI gayA. paheluM sopAna te Indriyavi. Indriyone jitanAra te zUra. ane je zUra bane che te bIjA sapAna para caDhI paMDita bane. paMDita vADiye na hoya paNa dharmanuM AcaraNa karanAra hoya. hajAre mIThAIo gaNAvavA karatAM eka sukA roTalAne pIrasavAmAM mAnanAro hoya te. paMDita ! paMDita vANI-vilAsamAM na mAne paNa AcaraNane mAne ! mAnavatAnuM trIjuM sopAna te vaktA. satyathI pavitra thayelI vANune vade te vaktA. cothuM sopAna te dAtA. dAtA keNa? prANIonA hitane cintavato hoya, jIva mAtranA kalyANamAM jenuM mana ramatuM hoya ane abhayadAnane Apate heAya te dAtA. indri para kAbU meLave, manemalane dUra kare. dharmanuM AcaraNa kare ane A saMsAramAM mAnavatAnI saurabha maheka e ja zubhecchA. * , | phUlanAM AMsu - karamAtAM karamAtAM raDI paDelA puSpane meM pUchyuM sehAmaNuM phUla ! vidAya veLAye raDe che zA mATe?" eNe uttara vALeH "bhAI! devanA mastake caDhavAnuM sadbhAgya te mane na maLyuM, paNa koInA paga nIce kacaDAI javAnI taka paNa mane na maLI. keInAya upagamAM AvyA vinA mAre karamAI javAnI paLa AvI, eTale mane lAgI AvyuM ane mArI nAjuka AMkhamAM AMsu AvI gayAM ! " -citrabhAnuM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnAM sopAna :3: satya girirAjanA koI unnata zikhara upara caDhavu... hAya tA ekadama kUdakA mArI upara na javAya paNa kramekrame seApAnadvArA upara paheAMcAya, tema mAnavatAnA Unnata zikhare pahoMcavA mATe paNa jJAnIoe cAra seApAna nakkI karyA cheH zUra, paDita, vaktAne dAtA. jenAmAM zauya hAya te zUra, jenAmAM pAMDitya hAya. te paDita, jenAmAM vakatRtva hAya te vaktA ane jenAmAM dAtRtva hAya te dAtA. gayA ravivAre ApaNe vicArI gayA ke raNamAM jite te zUra nahi, paNa indriyAne jite te zUra; zAstro bhaNI jAya te paMDita nahi, paNa dharmane Acare te pati; tevI ja rIte vANInA vilAsa karanArA e vakatA nahi paNa satyane uccAre te vakatA. 5 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 66 : jIvana ane duna satyanA siddhAntanI saMbhA. : IMglenDamAM eka saMsthA che. ( Pedlock Society ) A maMDaLamAM umarAva kuTumbathI mAMDIne garIba kuLamAM janmelA mANasa paNa sabhya thaI zake che. e maMDaLanI viziSTatA e che ke enA niyameAne nahi pALanAra vaDApradhAnane paNa mAna na maLe, jyAre enA niyamAne pALanAra eka sAmAnya vyaktine paNa mAna maLe, evu enu baMdhAraNa che. ane enA baMdhAraNIya siddhAntA anusAra je varte te ja enA sabhya gaNAya. enA sabhyA tA muThThIbhara ja che, paNa je che te kharekharA che! emAM dAkhala thanAre ATalI prAthamika vidhi karavAnI hAya che. tyAM eka cAMdInuM tALuM ne sAnAnI kUMcI che. sabhya thanAre e tALAne traNa vAra ughADavAnu ne traNa vAra aMdha karavAnuM hoya che. A rIta ApaNane keTalI vicitra lAge ? paNa ApaNe jo UMDA utarIzu te ApaNane khakhara paDaze ke A ughADavAsa karavAnI pAchaLa kevA bhavya uddeza che! tALuM vAsanArA Ave saMkalpa kare che. keH AjathI huM manathI kAInuM ya khUruM cintavavAnu baMdha karuM chuM, vacanathI kAinu ya kharAkha kholavAnuM baMdha karu chuM ne kAyAthI koinuM ya kharAba nahi karavAnI pratijJA lauM chuM. cAMdInA tALAne sonAnI cAvIthI baMdha karuM chuM. eTale cAMdI jevA ujjavaLa mukhane huM pratijJAnI suvarNa kUMcIthI khaMdha karuM chuM. A tALuM tyAre ja UghaDaze ke jyAre AmAMthI satyanI ke prazaMsAnI vANI Tapakaze; asatya ke nindA mATe teA A mukha have Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 7 : pachI aMdha che. mArAM nayanA satyane joze, asatyane nahi; mArA kAna satyane sAMbhaLaze, asatyane nahi; mArI jIbha satyane TapakAvaze, asatyane nahi ! manathI, vacanathI, kAyAthI kAinu bhalu thaze te karIza; bhalu na thAya teA kaiM nahi; paNa kAinuM mrUruM teA nahi ja karu A ja vAtane bhAratanA tejasvI saMte hajAro varSothI potAnA jIvanadvArA kahetA AvyA che. vacana-ratana mukha kATaDI, cUpa kara dIje tALa; dharAka hAya to kholIe, vANI vacana rasALa. vacana e te ratna che. mukha e A mahAmUlAM ratnone rAkhavAnI tijorI che. ratna kai jema tema ane jyAM tyAM rakhAya ? e teA khadha tijorImAM ja zobhe. paNa sadAkALa kai tijorI adha rakhAya ? gharAka Ave, kAi kharIdanAra Ave, kAi sArA pArakhu Ave te tijorI khAlavI ja paDe. paNa khAlyA pachI teA e ratnA evI rIte saccAIthI batAvavAM ke jonAra paNa DolI UThe. e vacana-ratnamAM priyatAnA pAsA hAya, hitacintananA AkAra hoya, satyanAM prakAzita kiraNA hAya, tA jonAra paNa vAha vAha ! pAkArI jAya ! huM kahu chuM ke satya, tathya ne pathyathI bhareluM ApaNuM vacana hAya te, enI AgaLa kAhinUra paNa kaI ja hiMsAkhamAM nathI ! * ghaNA vakhata pahelA Agama-sAhityamAM vANInA ATha guNA meM vAMcyA hatA. mane thayuM ke A ATha guNAthI yukata ApaNAM vacana hAya, te te A saMsAramAM ya zAntinuM svaga Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 68 : jIvana ane dazama UbhuM thAya! te ATha guNone huM ApanI AgaLa-mUkuM chuM. vANIne pahelo guNa te madhuram | ApaNuM bolavuM evuM hovuM joIe ke jemAMthI madhuratA Tapake, mIThAza jhare, vANImAMthI saundarya nItare, sAMbhaLanAranA kAna paNa e priya vacana pharI pharI sAMbhaLavA talase. vAta ekanI eka ja hoya paNa eka mANasa evI mIThAzathI rajU. kare ke sAMbhaLanAra AnaMdathI DelI jAya, jyAre e vAta bIje evA kaTu zabdamAM mUke ke sAMbhaLanAra hasate hoya te raDI paDe. madhura zabdamAM mAtAne kahyuM hoya ke : "kema che mArI mA?" te mAtA khuza thaIne kaheze ke "Avane mArA bhA." paNa e ja vAta kaTu zabdamAM kahI hoya keH "kema che bApanI vahu?" te uttara maLaze ke "tAruM kALajuM khAuM ?" zabdomAM ke jAdu che? eka ja vAta rajU karavAmAM , paNa keTaluM aMtara ? kavie kahyuM cheH . zabda zabda tuM kayA kare ? zabdake hAtha na pAva; eka zabda auSadha kare. eka zabda kare ghAva. zabdane hAtha ke paga bhale nathI, paNa enAmAM evI tAkAta che ke suMdara rIte eno upayoga thaye hoya te e dAjhelA haiyAnA ghA para malamapaTTAnuM kAma kare, paNa e ja zabdane abUjha rIte vAparyo hoya te koInA dilamAM na hoya te ya jakhama UbhuM kare. eTalA mATe ApaNI vANu madhura hovI joIe. . . ' madhuratAnuM te samajyA, paNa madhuratAnA nAme khuzAmata * dhAva. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana AvI jAya to ? to teA julama thAya. e vANI ja patananu sAdhana thAya. na khelavAne ThekANe bele ane khelavAne ThekANe mauna thaI jAya teA kevuM ayeAgya thAya ? eTale khIjo guNa che nipunam. : vacana jema madhura hAya tema sAthe sAthe nipuNa hAvuM joie. . jenI vANImAM nipuNatA hAya te khATI khuzAmata kare nahi. keAInI khATI ze'mAM taNAya nahi ane kAi banAvavA Ave te avasare ene cetavyA vinA rahe nahi. ' : eka phUlaNajI pati vAraMvAra potAnI patnI AgaLa peAtAnAM kuLa, jAti, gaurava ane kuTumbanAM vakhANu karatA, AthI zrI phaMTALI gai. eka vAra patie pUchyuM : mArAM sagAMo para tArA prema kevA che?? nipuN zabdomAM patnIe uttara vALyeo. prANanAtha ! ApanAM sagAMo para mAro prema kAM na hoya ? huM teA mArI sAsu karatAMya . ApanI sAsune vadhAre cAhuM chuM ! A madhura chatAM nipuNa uttara sAMbhaLyAM pachI enA patine thai gayuM ke ahiMthI khATI aMDAI ke khuzAmata nahi maLe. A uttaramAM madhuratA ne nipuNatAnu mizraNa che. trIjo guNa che : stotram / stAka eTale gheADuM. belavu kharu paNa thADu khelavuM. jarura pUratuM ja khAlavuM. mahu khAla bAla karanAranA vacananI kiMmata hAtI nathI. bahu bhASaNA karanAra, jyAM tyAM ne jyAre tyAre A zikhAmaNa denAra vAcALamAM khapI jAya che. enA para leAkeAne vizvAsa besatA nathI. e khAle te loko ene zAntithI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: jIvana ane krUnA sAMbhaLe nahi ane sAMbhaLe te enA para vizvAsa bese nahi, mATe thADu khAlavuM. jarUra paDe tyAre khAlavu ane thADA zabdomAM ghaNuM kahetAM zikhavu. eka prasaga mane yAda Ave che. mukhaImAM pU. AgamAddhAraka . AcArya mahArAja zrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAjane vaMdana karavA eka gRhastha AvyA hatA. be mALa caDhIne pelA bhAi upara AvyA. AvanAranu zarIra jarA bhAre hatuM. e hAMphI gayA. vaMdana karyA pachI smita karI emaNe kahyuM:-' sAheba Apa te mahe ja UMce birAjo che ? 'mahArAjazrIe smita karI mArmika uttara vALyeA: ' hA, bhAI ! ame U'ce chIe eTale ja te tame vaMdana karavA AvA che!' : A vAkayamAM dveSa hatA. eTale ke ame sadguNanA siMhAsana para chIe eTale tame vaMdana kare che. saguNA na hAya teA ahIM kANu Ave ? A TUMkA uttarathI paNa ApaNu' mana Ananda pAme che, kAraNa ke A uttamAM madhuratA, nipuNatA ne alpatAnu' sapramANa saMmizraNa che! hrAryAtitam -cAthA guNa te khAsa kai kAMya hAya tA ja khelavuM, nahi te| mauna rahevuM. maunathI vANInu mUlya vadhe che. maunathI vANImAM cintana Ave che. maunathI vacanamAM teja Ave che. ane mauna pachI pragaTelI vANImAM kAi ajama jussA hAya che. evI vANI sAMbhaLavA ghaNAM haiyAM talasatAM hAya che. pAzcAtya paddhatine laine Aja keTalAka kAI ThekANe mANuM le teAya bhASaNa jhIke. jyAre raziyAmAM sTelina jarUra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : vagara kadI na khole. enuM pariNAma e AvyuM ke ApaNA AgevAnAne kAi sAMbhaLavA taiyAra nathI. tyAre sTelina kayAre zuM khelaze e mATe leAkeA sAMbhaLavA talasI rahyA che! mATe kA vinA nakAmI vAta na karavI. vyavahAramAM paNa ApaNane ghaNA mANasA evA jovA maLe che ke jemane khelavAnu ma maLe te Apharo caDhe! khele tyAre ja japa vaLe. e bele tyAre enI vAtamAM na hAya mAthuM ke na hAya paga. jema Ave tema ADe dhaDe pheke rAkhe ! ante sAMbhaLanAranA manamAM thAya ke A khalA kayAre jAya ? mATe jarUra pUratuM khelavuM. garvarahitam--ApaNI vANI gavahANI hAvI joI e. vAtavAtamAM ApabaDAI karavI, peAtAnI ja vAta AgaLa dharavI, pote zu karyuM" ane zuM nathI karyuM enuM lakhANathI vivecana karavu-A sau abhimAnanuM sUcaka che. jyAre mANasa ApakhaDAI karatA hAya che tyAre vivekI sAMbhaLanAra te enA para manamAM hasatA hAya che, paNa jAtaprazaMsAmAM paDelA mANasane e sAme dhyAna hAtuM nathI. peAtAnI prazaMsAmAM paDelA mANasa vivekazakti khAi beThA hAya che. ane avivekI mANasa sAmA mANasane samajavA jeTaleA zaktizALI kayAMthI thAya ? abhimAnI mANasa kevA vivekazUnya ane che tenA tamane eka dAkhale ApuM: dAdAbhAi navareAjajI IMgleMDamAM eka vAra tyAMnA umarAve sAthe khANuM letA hatA. sArA sArA buddhizALI mANasAe e prasaMge hAjarI ApI hatI. vAta vAtamAM eka vAta upara jarA vadhAre paDatI carcA thai. emAM dAdAbhAie peAtAnA mata Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 192: " jIvana ane darzana darzAvyA. tyAM beThela eka khAnue abhimAnabharyA zabdomAM TIkA karatAM kahyuM: ( 'What these 'ugly and black Indians can understand about it ?' ) 'kadarUpA ane kALA hindustAnIo A bAbatamAM zuM samaje ? ? A sAMbhaLI dAdAbhAi navarAjajIe khIsAmAMthI ArasI kADhI, e khAnunA mukha AgaLa dharI, namratAthI kahyuM: (You can see your face in it)'tame tamAruM mehuM AmAM joI zake che ! " kAraNa ke, A strInA mukha karatAM pAtAnu ujjavaLa ne pratibhAsa`panna mukha ja enI kALAza ne kadarUpatA pUravAra karavA pUratu hatu. AthI sau hasI paDyAM. vivekI mANase te kAma ja evuM karavuM joI e ke jethI enuM kAma ja enI prazaMsA kare. mANasane te khelavAnI ya jarUra na paDe, ane abhimAna karatAM namratApUrvaka mUkavAmAM AvelI vAtane leAkeA zAntithI sAMbhaLe che. kheAlanAra namra rIte khelatA hAya teA enA pratye leAkeAne sahAnubhUti pragaTe che, ane mAlanAranA zabdo sAmAnA haiyAmAM sAMsarA utarI jAya che. namravANI e vAcAnA alakAra che. RtuSTa vANI tuccha na hovI joie. vANImAM prauDhatA, gaMbhIratA ane sahRdayatA hAvI joI e, Aja ApaNAM gharAmAM kevI tuccha vANI bolAi rahI che! gALA, tAchaDAi ne asabhyatAthI chalakAtAM AjanA gharo jouM chuM, tyAre hRdayane kSobha thAya che. ucca kahevAtA mANasAnAM ghara paNa Aja kevAM saMskArahIna banatAM jAya che ! AryAvatanAM dharAmAM patnI patine ' A putra '* * deva " * nAtha '* kahIne saMbedhatI 29 < Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 73 : ane pati patnIne "devI" kahIne saMbodhate, enA badale Aja tochaDAIbharyA agya saMbaMdhanethI gRha gAjI rahyAM che. bApa dIkarAne bALAmAM besADI ramADate hoya ane bALakane ramADatAM ramADatAM lADamAM bApa kahe che: "mAre sALe bahu tophAnI." huM ene pUchuM ke "bhAI! A chokare tAre sALe kayAre thayo? kaI rIte thaye?" tyAre kaheze ke "huM te amasto ja boluM chuM. Ama bolAya che!" paNa pote zuM bole che enuM bhAna nathI. chokarAnA kAnamAM grAmINatAnuM kevuM jhera reDAya che ane ene khyAla nathI. chekarI pANInuM beDuM bharIne AvatI hoya ane Thokara vAge ne beDuM phUTI jAya te mA e dikarIne kevA halakA ne turacha zabdothI Thapake ApavAnI zarUAta kare? huM nahi kahuM. tame ja kahe. have tame nahi kahe toya cAlaze, manamAM sau samaje che. mULa vAta e che ke-ApaNA zabdomAM tucchatA vadhI gaI che. Aja sudharelA mANase paNa kevuM tuccha bole che. te A praznottara parathI samajAze. . . . " eka zeThe nekarane tucchatAthI kahyuM: "sAlA! tArAmAM jarA ya akkala nathI. nekare namratAthI uttara vALyuM: "vAta sAcI che zeTha! mArAmAM akakala nathI ja. mArAmAM akkala hita te huM tamAre tyAM nekarI na karata paNa tamane mAre tyAM nekara rAkhata!" bele, AmAM bolanAre zuM sAra kADho? enA karatAM tuccha-halakAM vacane na uccAryA hatA te te kevuM mAna raheta.? tuccha vANuthI mitra hoya te ya zatru thAya, jyAre atuccha Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 74 : jIvana ane dezana ane sabhyatAbharyAM priya vArtAlApathI zatru hAya tAya mitra thai jAya. pUrvazaktim je khelavuM te sakalanApUrvaka ne pahelAM vicArIne khelavuM. vicAranA gaLaNAthI gaLIne kADheluM vacana atiramaNIya hAya che ane khelelA vacanane pheravavAnA prasaMga AvatA nathI. khelatAM pahelAM vicAra karayeA ke A sthAnamAM A khelavA jevu' che ke nahi ? A khAlIza te tenuM pariNAma zuM Avaze ? mAre mArA khelavAnA ze uddeza che. ? ane je khelu chuM tenI keTalI asara thaze ?--A rIte pahelAM taiyArI karIne ke vicAra karIne uccArela vAkaya dhArI asara karI jAya. are ! evuM vacana tei ratna karatAMya vadhI jAya. zabda sarIkhA dhana nahi, jo kAI jAne kheAla; hIrA tA dAme mile, zabda na Ave meAla ! eka kavi kahe che ke kheAlatAM AvaDe teA vacananuM teja hIrAnA tejane ya jhAMkhu pADe. paNa zarata eTalI ke vicArIne khAlavuM. A rIte vicArIne khelanAranI vANImAM adha tA hAya ja kayAMthI ? eTale vANInA AThamA guNu te dharma saMyukta ! dharmasaMyuk--ApaNI vANImAM dha hAvA joie. vANI e pavitra vastu che. izvaranA jeTalI ja pAvana che. ene durupayoga kema thAya ? huM tamane ja pUchuM ke tamArI vANI Aje pavitra che kharI ? tame zabdane brahma jANI uccA che ? jo tamArI vANImAM nindA hAya, dhikkAra hAya, tiraskAra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane na : 75 ke pakSapAta hAya teA tamArI vANI pavitra kaI rIte gaNAya ? prayukta kaI rIte manAya ? tamane kAI sAme maLe te enI prazaMsA kare, enA guNagAna karA, enI vAhavAha pAkAre ane e jAya ke turata enuM khodavAnuM cAlu karA e karyAMne nyAya ? kAinA ya na joyelA ke na jAgelA doSonu varNana karavuM, emAM rasa levA, emAM sati ApavI, A badhA vANInA vyabhicAra nathI ? Aja kAI e mitrA maLe teA gAmanI nindA kare. emAM koI trIjo bhaLe teA e paNa e emAM bhaLI nindA-maMDaLa vadhAre. ema karatAM e traNamAMthI eka cAlyA jAya, te turata e anne bhegA thaI, janAranI nindA karavA maMDI paDavAnA. A te kevI vANI ? are, re! zuM vANI A mATe maLI che ? Ama jo adha yukta vANInA vyApAra cAlaze te pachI mANasanA vacana para vizvAsa kANa karaze ? prajJa mANasa tA AvA vANIvilAsa sAMbhaLI samajI jAya ke je mANasa bIjAnI gerahAjarImAM enI nindA kare che, te mArI gerahAjarImAM mArI nindA kAM na kare ? AvA DA'paNabharyAM vicAra karanAra mANasa AvAone mitra rahe kharo ? AvA mANasane kai sArA mANasa dhArI nyAya tALavA besADe te e nyAya kevA Ape ? enI vANImAMthI e ja nIkaLe ke, mAruM... mArA ApanuM ne tAru' mAruM sahiyAruM ! dharmayukta vANI kAne kahevAya ane dharma yukta vANIvALA mANasa kevA niSpakSapAtI ane niDara hAya tene eka suMdara dAkhalA itihAsamAM Ave che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana eka rAjA dhanurvidyA zIkhate hatA. rAjAnA hAthathI ajANatAM eka bANa chUTayuM ane eka nirdoSa mANasane vAgatAM e ghAyala thaye. ghAyalanI mAtAe AnI phariyAda tyAMnA vaDA nyAyAdhIza pAse karI. te jamAnAmAM rAjyanuM rakSaNa jema kSatriyenA hAthamAM hatuM tema nyAya ane prajAnI salAmatInuM khAtuM prAmANika evA dharmAdhikArInA hAthamAM hatuM. ane e dharmAdhikArI puruSa vaDA-nyAyAdhIza gaNAtA. nyAyane vaphAdAra evA nyAyAdhIze rAjAne nyAyAlayamAM hAjaraMthavAne AjJA-patra mekalyuM. rAjA AvyuM tyAre ene ucca sthAna para besADavAne badale gunegAranA pAMjarAmAM UbhA rahevAnI eNe sUcanA karI. A dazya sau joI ja rahyAM. rAjAe pitAne gune kabUla karyo. eNe amuka daMDa karI rAjAne mukta karyo ane pachI nyAyAlayanI bahAra AvI nyAyAdhIze ati namratAthI rAjAne namana karyuM. AthI rAjA khUba prasanna thayA ane pote saMtADI rAkhelI nAnI talavAra batAvI kahyuM nyAyAlayanA AjJA-patrane mAna ApI huM adAlatamAM hAjara thaye, paNa mane ema lAgyuM hota ke dharma ne nyAyathI tamArI vANI vegaLI che to A talavArathI tamAre ziraccheda ahIM ja karI nAkhata. paNa tamArI dharmane nyAyamaya vANIthI mane AnaMda thAya che, ane tamArA jevA nyAyAdhIzathI huM garva lauM chuM ke mArA rAjyamAM rAja karatAM ya nyAyane prathama mAna ApanArA dharmaniSTha nyAyAdhIza che!" te ja ghaDIe pite jhabbAmAM saMtADI rAkhelI seTI batAvatAM nyAyAdhIze kahyuM rAjana ! sAruM thayuM ke tame adAlatane mAna ApyuM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 77 : ane mAro nyAya mAnya rAkhe. nahi te huM segana khAIne kahuM chuM ke tame nyAyane Thokara mArI hatI te, huM A seTIthI tamArA baraDAnI khabara ahIM ja laI leta. sAruM thayuM ke ApaNane bannene buddhi sUjhI !" vAha A ke nyAya ! kevI dharmamaya vANI ! A prasaMga zuM kahe che? ApaNI vANImAM dharma joIe, nyAya joIe, satya ne pAvitrya joIe. keIne ya ApaNI vANIthI anyAya na thaI jAya evI kALajI rAkhI vastRtva karanArA keTalA ? AvA vicAraka vaktA hoya te prajAmAM keTalI zAMti ne kalyANakAmanA hoya ? eTale A ATha guNothI yukta vANI bole te vaktA, nahi te baktA-labADa to che ja! mAtra bhASaNa sAruM karI jAya, vANI zuddha bolI jAya, eTalA mAtrathI jJAnIo ene vaktA nathI kahetA. ema te kAzImAM evA keTalAka vidvAne che ke je bolavAmAM vyAkaraNanI eka azuddhi Ave to jIbha kApavA hAthamAM ca, laIne beThA hoya. paNa e ja paMDite gaMgAnA ghATa para jAya, tyAre gAyatrIne jApa karatA jAya ne mAchaluM dekhAya te. leTAmAM nAkhatA jAya. emane pUcho ke A leTAmAM zuM ? te kahezeH "jaLaDeDI." AvA vAcALa paMDita pitAnuM ke enA samAgamamAM AvanAranuM zuM kalyANa kare? evI ja hAlata che AjanI vidyApIThanA snAtakanI ! A jJAnane vANIvilAsa janakalyANa mATe nathI vadhyo paNa lekone chetaravA mATe ane abhaNene AMjavA mATe vadhyuM che ! eTale Aje mANasa vANIno upayoga potAnA vicArane | vyakta karavA mATe nahi, paNa potAnA vicArane chupAvavA mATe karI rahyo che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 78 : jIvana ane dazana mANasanI vANImAM satya na hAya ane ha hAya tA enI bIjI sajA tA thavAnI hAya tyAre thAya, paNa pratyakSa sajA tA e maLe ke e sAcuM khelatA hAya tyAre paNa leAkeA ane khATu' mAne che. e sAgana khAIne kahetA hAya tAya enA vacana para leAkeAne vizvAsa na bese, mATe vANI pavitra joie ane e vANIne pavitra rAkhavA mATe tapa joie. jema AcArane zuddha rAkhavA mATe tapa, vicArone zuddha ne svastha rAkhavA mATe tapa, tema uccArane zuddha ne pavitra rAkhavA mATe paNa vANInA tapa karavA joI e. anudvegakaraM vAkyaM satyaM priyahitaM ca yat / svAdhyAyabhyAsanaM caiva, vAGmayaM tapa ucyate // vANI evI hAya ke sAMbhaLanArane udvega na thAya, satya chatAM madhura ne hitakara hAya, UMDA cintana ane abhyAsamAMthI pragaTelI hAya--A vANInuM tapa ! AvA tapathI mANasa e mANasa ane che. tapa vinAnI, cintana vinAnI, abhyAsa vinAnI, karkaza vANI te pazue paNa elI zake che. emAM mANasa belIne zuM vadhArA kare che? A huM ekalA ja nathI kahetA hA ! gItA paNa kahe che ke: mANasanI vANI pAchaLa tapazcaryA hoya. tapazcaryAvihANI vANI te pazunI hAya ! eka jUnA vakhatanI vAta che. jyAre mANusA ATalA cAlAka ne jrahAkhelA nahAtA paNa bhadra ne sAcAbolA hatA. te vakhate eka gRhasthane tyAM sata padhAryA. paNa A gharanAM mAlika-srI puruSa-bahArathI ghaNAM ja suMdara ne bhalAM lAgatAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 79 : hatAM paNa aMdarathI sAva ja beDALa ! eka mahinAnA paricayathI sata trAsI gayA. e gharamAM satya, cintana, svAdhyAya, madhuratA kai ja na maLe. ekalA bAhya vaibhavanA ADaMbaranA kAlAhula hatA. saMte mahinA pachI vidAya vakhate AzIrvAda ApatAM kahyuM: ' mANasa khano ! ' puruSa dhamAliyA hatA. eNe A vAkaya para jarA ya vicAra na karyAM, paNa strI bhAre cakAra. e pAmI gai. eNe patine pUchyuM: ApaNe mANasa nathI ? zuM Dhora chIe ? sate mANasa banajo ema kema kahyuM ? A sAMbhaLI puruSane paNa jarA vicAra Avyo. vAta sAcI hatI. saMte Ama kAM kahyuM ? eNe manamAM gAMTha vALI. e phrI maLaze tyAre pUchIza. 6 , koi paNa vacana para UMDANathI vicAra karIe te ja vakatAnI vANInA mahimA samajAya, nahi teA zravaNu mAtra eka vyasana banI jAya: vyasanI mANasa pravRtti kare kharA paNa emAMthI prakAza na meLaveH prakAza tA UMDA cintanathI ja maLe. '' be varSa pachI pharI sata padhAryA tyAre pelI strIe pUchyu'; '' mahArAja ! mANasa thajo ane artha zuM? zuM ame DhAra chIe ? 'saMte peAtAnI pAse eka kAca hatA te ApatAM kahyuM: "lA A kAca. A kAca evA adbhuta che ke enA uparanA bhAgamAM joze teA tame mANasa dekhAze ane aMdaranA bhAgamAM joze te tame je che te dekhAze.. " strIe kAcanA aMdaranA bhAgamAM joyu ne e camakI ! Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 80 : jIvana ane darzana kAM ?" patie pUchayuM. strIe bhaDakIne kahyuM: "o, bApa re! huM te AmAM kUtarI dekhAuM chuM ane zerInA nAkA para UbhI rahIne bhasI rahI chuM. hAya re! huM kUtarI ? " utAvaLiyA puruSe kahyuM: "Ama lAva, mane jevA de." ane pitAnI jAtane jotAM ja eNe rADa pADI. "are,. A zuM? huM gadheDe? ukaraDA para UbhA rahI bhUkanAra huM gardabha? are, mahArAja! julama karyo re tame! amane Ama jAnavara kAM banAvo ?" . saMte kahyuM "bhalA mANaso ! AmAM huM zuM karuM? tame je rIte jIve che te rIte AmAM dekhAo che! mANasa bahArane AkAra game te meLavI zake paNa aMdara kUtarA je che ke mANasa je, te ja kharo prazna che. je manathI satyane pUjato nathI, satyane uccArate nathI, satyane Acarate nathI ane jenA mana ne vAcAne meLa nathI te manuSya hovA chatAM pazu che. te bhASaNa karatA nathI paNa bhase che, bela nathI paNa bake che!" AjanuM vyAkhyAna eTale vANInA tapanI vicAraNA. jIvana gabhIra vicAraNA mAMge che. bahAra tame game te ho, huM e aMge kaMI jANavA nathI mAMgate, tame aMdara Ave, aMdara tame koNa che te mane kaho. sane jhabbe te paheryo paNa e jhambA nIce zuM che te mane kaheze ? bole, mArA bhAIo! bele! Aja nahi bole te kayAre bolaze ? mana ne vANune sumeLa che ke kameLa? mana ne vANIe ApaNA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = jIvana ane darzana jIvanane saMgItamaya banAvyuM che ke basUruM? jIvanamAM zuM che, Ananda ke aphasa ? koIne gumaDAM thayAM hoya ane bhAre koTa paherIne pharate hoya te kone khabara paDe ke A kapaDAM nIce gumaDAM khadabadI rahyAM che? gumaDAM bhale bahAra na dekhAya paNa aMdara te pIDA thAya ne caLa upaDe ne? lehI nIkaLe ne? tamane koI divasa asatyanuM gumaDuM khaTake che kharuM? enI pIDA thAya che kharI? asatyanI pIDA jarAya nathI thatI? kAMI nahi, Aja nahi thAya te maratI vakhate thaze. te vakhate A citro najara sAme khaDAM thaze. bhUtAvaLanI jema nAccA karaze. ane asatyavAdIne mUMjhavI mAraze paNa je ApaNA jIvanamAM satyane sUrya camakatA haze te andhakArane jarA ya bhaya nathI. ApaNe nAnI zI vastu beIe chIe tyAM keTale badho aphasosa thAya che. eka rUpiye khavAI gayA hoya te keTalI ciMtA thAya? paNa Aje ApaNe AtmA Akho ne Akho - asatyamAM khovAI gayuM che, ene jarA ya vicAra AvatA. nathI, A kevuM Azcarya ! AjakAla keTalAka bheLA mANase Ave che ane kahe che -"kaMIke maMtra batAve, kaMIka siddhi thAya e jApa dekhADe. Apane vacanasiddhi AvaDe che." huM kahuM chuM keH "are, bheLA che! Ama brAntimAM khoTA kAM bhame che ? priya, pathya ne satya e vacana-siddhine maMtra che! satyanA prakAzathI jhaLahaLatuM sumadhura hitavacana e rAmabANa che, e aphara che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 82 : jIvana ane darzana jene vAge te vidhAyA vinA na rahe. e vacana jenA dilamAM pese tyAM prakAzanA dIvaDA pragaTe!" AjanuM vyAkhyAna samApta karatAM eTaluM ja kahyuM ke sacavA mavet vaI | sAco vaktA te che ke jenI vANamAMthI satyane prakAza jhare che! Not only with our ips; but in our lives-ekalA hoThamAMthI nIkaLatA zabdothI nahi, paNa ApaNuM jIvanamAMthI pragaTatA satyanA tejathI ApaNI vANune raMgI sAcA vaktA banIe! zaizava ! meM vaLI kyAre kahyuM hatuM ke mane praDhatva nathI gamatuM ane vArdhakaya pasaMdanathI ? huM to kahuM chuM ke pratApI prauDhatvaye Ava ne namaNuM vArdhakya paNa Avaje, paNa mAruM kahevuM te eTaluM ja che ke, mAruM zaizava na jaze,-je garIba ne zrImaMtane bhedane jANatuM nathI, phUla jevA nirdoSa hAsyane tyajatuM nathI, bUruM karanArane paNa dADhamAM rAkhatuM nathI, haiyAnI vAtane mAyAnA raMgathI raMgatuM nathI ane vAtsalyanI bhASA sivAya bIjI bhASA jANatuM nathI,-evuM madhura zaizava jIvananI chellI paLe paNa nA jaze....! citrabhAnu Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnAM sopAna : 4 : dAtA mAnavatAnAM sopAna aMge ApaNe traNa sapAnanuM vivecana karI gayA. Aje cethA pAna para vicAra karavAno che. cintake zabdanA UMDANamAM kevuM rahasya mUke che te juo. e kahe che ke na rAtA arthAnA kevaLa dhana vAparavA mAtrathI dAtA nathI banatuM. ane mAtra paisA kharcavAthI dAtA thaI zakAtuM hota te rAtA mavati vI navI-dAtA hoya ke na paNa hoya, A gaMbhIra bhAva na kaheta. cintake jANe che ke kIrti mATe, gayelI pratiSThA pAchI meLavavA mATe, pitAnAM apakRtyane dAnanA paDadA nIce DhAMkavA mATe ane keTalAka puNyathI pApa kelAya evA bhAvathI paNuM dAna karanArA che. AvI bhAvanA dAna pAchaLa ramatI hoya to e dAna na kahevAya. yAda rAkhaje keLava paisAthI AtmAnI ekeya vastu kharIdI zakAtI nathI, dhanathI cetanatanuM eka paNa kiraNa pAmI zakAtuM nathI. dhanathI mAna maLaze, sanmAna maLaze, pUjA maLaze, pratiSThA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 84 : jIvana ane darzana maLaze, kIrti maLaze, are, jaDa jagatanI kadAca badhI vastuo maLaze, paNa AtmatanuM kiraNa dhanathI maLavuM muzkela che. e Atmata meLavavA mATe dhana sAthe mana paNa joIe. AjakAla jyAM tyAM samAjamAM apAtA mAnapatra ane dIvAla para coMTelI kukuma patrikAone joze te lAgaze ke Aja dhanathI kIrti keTalI sastI maLe che tenuM A pradarzana che. keTalIka kumakuma patrikAo vAMcuM chuM tyAre te mAthuM zaramathI nIcuM namI jAya che. manamAM ema thAya ke AvA meTA AcAryo AvA nAnA mANasane AvAM moTAM vizeSaNa Ape che ! AkhI jiMdagI sudhI na karavAnAM kAma karIne cheDA paisA ekAda occhava pAchaLa vAparI nAkhyA eTale emane AvAM vizeSaNe ApavAnAM ? A graha mATe je vizeSaNa vAparyA che, teTalA guNo temanAmAM hoya to huM kahuM chuM ke mekSa emanAthI jarAya dUra nathI. emane have bIjuM kaMI ja karavAnI jarUra nathI. e vizeSaNe jotAM te e tarI gayA che ema ja lAge! paNa huM Apane ja pUchuM A badhA vAparelA ilakAbo Apane sAcA lAge che ? jenA mATe nararatna ane dAnavIra jevA zabda vaparAyA che, ene tyAM eka bhUkhe mAnavI jAya te ene eka TaMka paNa premathI bhejana maLe kharuM ? , * sabhAmAMthI "bhojana te na maLe paNa gALe te maLe ne ?" tame ThIka kahyuM. zuM maLe gALe ? ane evA mATe vaLI AvAM vizeSaNa kevAM dAnavIra ne nararatna ! ane A Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana ': 85 : vizeSaNa ApanArAonAM vizeSaNe jemAM ke? adhIM kaMketrI te emAM ja bharAI gaI che! A ilakAbe ja eTalA badhA che ke AmAM nAma zodhavA jAo te nAma paNa na jaDe, eTale e paNa eTaluM te jANe che ke A padvIomAM ApaNuM nAma aTavAI jaze. eTalA mATe emaNe vAMcanArane sagavaDa karI ApI che, pitAnAM nAma bolDa TAIpamAM ne bIjA kalaramAM chApyAM che ! e jANe che ke padavIomAM nAma aTavAI javAnI saMbhAvanA che! ane keTalIka patrikAomAM te vaLI pheTA mUkAvyA che! ane A phoTAvALI patrikAomAM gAMThiyA ne caTaNa baMdhAze ne gaTaramAM saDaze. AzAtanAnI hada thaIne ! AvAone Aje kahenAra koNa? A nirnAyakanuM sainya kayAM jaze e khabara paDatI nathI. mane te bhaya lAge che ke kyAMka nIce na utarI jAya ! jema eka naukAmAM se nAvike beThA hoya ane sau potAne ThIka paDe tema halesAM mAre to naukAnI je dazA thAya evI dazA Aja A samAjanI che ! AvI dhamAlamAM dAtA zodhyAya jaDe? A te sau kIrti mATe lUTAlUTa karavA nIkaLelA bahAdure che! dAna lenArA UMcA sAde pelA kALAbajAriyAonAM vakhANa kare ane pelA samAjane lUMTavAnI dhUnamAM paDelA A mahAnubhAvonAM guNagAna gAya. eTale pariNAme bane-echuM bhaNelA guruo ane samAjane lUMTanArA vahepArIo-samAjamAM mAna ne pratiSThA meLavI jAya. bheLA leke AmAM zuM samaje? eka subhASita yAda Ave che Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana uSTakANAM vivAhe tu gar3abhA vedapAThakA / parasparaM prazaMsanti aho rUpaM aho 'dhvaniH // 1 // .. UMTabhAInA lagnamAM gaddhAbhAI gora banyA. gora kahe "vAha! UMTanuM kevuM suMdara rUpa che !" UMTa kahe: "vAha! gaddhAjIno ke mIThe dhvani che !" AvI A samAjanI dazA che. AvA vAtAvaraNamAM guptadAna denAra dAtA kayAMthI pAke? sAdhamikone Teko ApanArA, emane hAtha jhAlI upara caDhAvanArA ane pitAnA garIbabhAIne Arthika rIte pITha thAbaDanArA A kAraNane lIdhe vAtAvaraNamAMthI bahu ja alpa maLavAnA. A dAtAone ghaNA paise te vAjAvALA, benDavALA, presavALA, ane raMgaberaMgI moTI moTI kuMkumapatrikA chApavAvALA cAvI jAya che. be divasa vAha, vAha thAya ! ane pachI havA havA thaI jAya ! pahelAnA jamAnAmAM mANasane pADavA mATe svargalekamAMthI menakA ne apsarAo AvatI have e nathI AvatI. kAraNa ke emane joI mANase gAMDA thaI jAya, eTale AjanA yugamAM e menakAne apsarA kIrti ne prazaMsAnA rUpamAM Ave che, ane mANasane pADI de che. Aja mANasanI jarA prazaMsA kare eTale kulAIne kuge thaI javAne. vidvAno AvAone sAcA arthamAM dAtA nathI kahetA. tyAre dAtA keNa? TAtA mate rataH | prANImAtranA kalyANamAM jenuM mana rame che. te dotA. haiyAnA UMDANamAMthI pragaTelI jIvadayAnI bhAvanAvALA dAtA. eTale ja abhayadAna uttama che, utkRSTa che. AvI dAtRtvanI bhAvanA pragaTyA pachI potAnA prabhAvathI, pitAnA baLathI ke potAnA adhikArathI keIneya bhaya na thAya enI kALajI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dezana : 87 : rAkhe. tamArA hAthamAM te eka sATI hAya tAya hAtha sIdheA na rahe ! mAM e sATI jhADa para vijhAya, kAM kUtarAnA kharaDAmAM paDe, kAM koi rastAmAM jatA Dhora para pharI vaLe. eka seATI paNa na pacAvI zakAya tA khaMduka ke talavAra teA kaI rIte pacAvI zake ? jJAnIo kahe cheH sAcA dAtAnI AsapAsa te evI havA hAya ke sau abhayanA mukta Ananda mANatA hAya ! caitanyadevanuM nAma te tame sAMbhaLyuM haze ? mArgAnusArImAM paNa kevA guNA hAya che te huM kahevA mAguM chuM. caitanya deva ane raghunAtha ziromaNi ane sahAdhyAyI ane ane pAchA mitra. dostI evI ke puSpane parimala jevI. kadI chUTA na paDe. athavA ema kahIe teA cAle ke mitra teA DhAla jevA hAvA joI e. mittara, asA kIjiye, DhAla sarIkhA hoya; sukhame pIche paDa rahe, duHkhame ANu hoya. kharA mitra DhAlanuM kAma kare, sukhamAM pAchaLa hAya. duHkhamAM ghA jhIlavA AgaLa hAya. tamArA mitra sukhamAM ne mahephilamAM AgaLa hoya ne duHkhamAM ne sakaTamAM bhAgI jAya ! evA mitrA mAla khAvA hAjara thAya, mAra vakhate adRzya thAya.. eTale mitrAne paNa cuMTavA paDe che. jene tene mitra na karAya. raghunAthe nyAyazAstra para eka suMdara TIkA lakhI. ane caitanyadevane batAvI. eNe mitranA kAryanI prazaMsA karatAM kahyuM: 'adbhuta' che. AthI raghunAtha manamAM malakANA. ene thayu Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 88 : - jIvana ane darzana A TIkA mane jagatamAM prakhyAta banAvaze, mArI kiti bhAratabharamAM phelAze. te arasAmAM caitanyadeva paNa nyAya para TIkA lakhatA hatA. emanI bhAvanA khyAti meLavavAnI na hatI. emane prazaMsanIya paDI na hatI. e te kartavyabuddhithI lakhe jatA hatA. eka divasanI sAMje, raghunAtha caitanyane ghera AvyA tyAre te TIkA lakhI rahyA hatA. raghue pUchayuM: "mitra, zuM lakhe che?' sahRdayI caiitanya nyAyanAM pAnAM mitranA hAthamAM ApatAM kahyuM: "ApI pUrve thayelA vidvAnoe vAvelA vidyAnAM vRkSanAM phaLa ApaNe khAdhAM te ApaNe paNa thoDAM bIja vAvatA jaIe ke je AvatI kAlanI peDhIne khAvA kAma lAge." raghunAtha jema jema eka pachI eka lITI vAMcatA gayA tema tema emane jIva addhara caDhate gaye. emanA mukhanI lAlI uDI gaI, meM sapheda pUNI jevuM thaI gayuM. ciMtAmagna raghunAthane joI eNe pUchyuM: "kema? ATale UMDA vicAramAM utarI gaye? svastha thatA raghunAthe kahyuM: have mArI TIkAne te kUtarAMya nahi sU! tArI A pAMDitya pUrNa TIkA AgaLa mArI TIkA zuM hisAbamAM? huM mAnatA hatA ke mArI TIkAthI huM khyAtanAma banIza paNa A jotAM lAge che ke e eka kalpanA ja hatI. mitra! tuM A granthathI amara banI jaIza. ema kahI potAnA zramane viphaLa jate joI, raghunAthe eka UMDe niHzvAsa mUke. * * - caitanyane vicAra AvyaH amara te keNa thayuM che? nAma teno nAza che. meM A prayatna kalyANa mATe kartavyabuddhithI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 89 : karyo che paNa mArA ja mitranI kItine e haNato hoya, ene ja bhayajanaka heAya te mATe A prayatna na kare. eka pUrNimAnI rAte baMne mitre jalavihAra karavA nIkaLyA hatA. heDI saritAnI chAtI para ramI rahI hatI. baMne vAte caDhayA. eTalAmAM citaLe bagalamAMthI eka pothI kADhI, jANe pitAnA nAjuka haiiyAne, jaLamAM padharAvatA na hoya e rIte grantha pANImAM padharAvI dIdho ! raghunAthe pUchyuM: mitra! A zuM karyuM?" karuNAdri smita karI citanyadeve kahyuM: je grantha mArA mitranA kIrticandrane rAha banI gaLI jato hoya te zA kAmane? raghu! ApaNe to baMne bALagoThiyA. tuM jANe che ke huM saunAM bhalAnI bhAvanAmAM ramuM chuM. ane mitranuM ja bhaluM na karI zakuM te bIjAnuM bhaluM zuM karI zakuM? je grantha tArA dila para ghA karyo e granthane meM pANImAM ghA karyo." . arpaNanA A dRzya para pUnamane cAMda cAMdanI varSAvI rahyo hato. AMkhamAM AvelA AMsune lUchatAM raghunAthe kahyuM: "mitra te te julama karyo. tAre varSone zrama pANImAM gaye. paNa tArI A jagatavyApI kIti....?" "raghu! kItinI khAkhane je zarIre coLI jANe te ja kaMIka karI zake. kItine meha choDyA vinA kalyANa nathI. mArI kIti. keInA ya mATe bhayarUpa hoya te e kItithI sayuM!" A sAMbhaLI raghunAtha enA caraNomAM DhaLI paDayA. caitanyadeva! te ja kharuM meLavyuM. meM te kevaLa TIkAo ja Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 90 : jIvana ane darzana karI che. ame pUjaIzuM. tame aNapriyA raheze, paNa pUjAnArA taLiye jaze ane aNapriyA tarI jaze....." A prasaMga ApaNane kSaNabhara vicAra karatA karI mUke che. ApaNe ApaNA vartamAna jIvana sAthe A prasaMgane sarakhAvIe to ApaNuM jIvana kevuM vAmaNuM lAge? ApaNe jyAM jaIe tyAM bhaya ja ubhuM karIe chIe. ApaNI vANImAM abhaya nathI, ApaNuM vartanamAM abhaya nathI, ApaNuM haiyAmAM abhaya nathI. cAre bAju bhayanuM sAmrAjaya pravartI rahyuM che. ApaNuM samAgamamAM AvanAra ApaNe bhaya rAkhe ane sAmAnA samAgamamAM jatAM ApaNe bhaya rAkhIe. A rIte arasaparasa bhaya ne avizvAsa UbhAM thayAM che. kharI rIte dUra bhaya hovo joIe. prANIthI mAnavI vacce te abhaya ane vizvAsa hovo joIe ! * , bhagavAnanAM ghaNuM vizeSaNamAM eka vizeSaNa cheamacayALe kevuM suMdara che. A vizeSaNa ! bhagavAna abhayanA denArA che. duzmananeya bhagavAna taraphathI bhaya nahi. kUra prANa paNa bhagavAna pAse abhaya thaIne Ave. eTale bhagavAna sAcA arthamAM dAtA che. ApaNe emanA ja bhakta chIe, paNa ApaNe dAtA nahi, paNa khAtA. jenuM maLe tenuM khAdhe ja jaIe. . bhagavAna badhuM ya jANe che. zuM karyuM, zuM kare che ne zuM karaze. badhuya jANavA chatAM emanAthI bhaya nahi. khUna karIne gayele khUnI paNa dayA mATe prabhu pAse jAya te prabhu sabhA vacce ema na kahe ke "alyA khUnI ! tuM ahIM kema AvyuM ?" e karuNAsAgara te ene Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana L: 91 : upara paNa kSamA ane abhayanI dRSTi ja nAkhavAnA. eTale pApI paNa emanI pAse bhaya vinA jaI zake che. jyAre tamArI dazA kevI che ? kekanI jarA sarakhIya vAta jANatA ho to dama mAratA phareH kahI daIza hAM. huM tAruM badhuya jANuM chuM. tArI ciTI mArA hAthamAM che-ema kahetA jAo ne tamAre svArtha emanI pAsethI kaDhAvatA. jAo. talavAra jevI tIkhI vANuM hoya, khAbociyA jevuM zudra hRdaya hAya, kAgaDA jevI deSagaveSaka dRSTi hoya ane ziyALa jevI svArtha sAdhu buddhi hoya evA mANaso abhayadAnane jIvanamAM kaI rIte lAvI zake ? enuM mana prANImAtranA kalyANamAM rame ema tamane lAge che ? evA mANaso mATe te ema ja kahevAya ke bIjAnuM bhaluM na kare te kAMI nahi, paNa koinuM bUruM na kare te sAruM abhaya mATe joIe. aparNanuM zaurya, dharmabhAvathI tarabaLa hRdaya, nirbhaya satyamita vaktavya, ane haiyAnI utkaTa udAratA-A guNe Ave tyAre mANasa dAtA bane che. jeNe sAcA dAnane itihAsa sajaryo che, te AvA guNavALA hatA. eTale ja A subhASitamAM kahevAmAM AvyuM che ke AvA prakAranA dAtA hoya ke na paNa hoya ! nahi te bhAva vinA paisA veranArA dAtAonI kyAM beTa che? sAmAnya rIte dhana vAparanArA ghaNuM maLaze paNa AvA jagata kalyANamAM rAcanArA, saune 'bhalAmAM khuza thanArA bahu ochA haze. jIvana zilpIonI IcchA ApaNane sAcA arthamAM dAtA banAvavAnI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 9ra : - jIvana ane darzana che. mArI najara atyAre ghaDiyALa para jAya che. e kahe che ke samayanI maryAdA thaI gaI che. have huM mArA viSayane vadhAre na laMbAvatAM eTaluM ja kahIza saunuM kalyANa thAo. sau eka bIjAnA kalyANamAM lAgI rahe. saunA haiSa naSTa thAo ane jIva mAtra sukhanI duniyAmAM saphara kare. A pavitra bhAvanAnI naukAmAM ApaNe ApaNuM jIvana yAtrA vyatIta karIe evI zubhecchA. vAdaLI varSAnI eka mAjhama rAte varasatI vAdaLIne meM pUchyuM: kAM ? ATalI garjanA kema kare che? kAMI dhIrI banIne varasane ! " varasatI vAdaLIe gaMbhIra nAda karI kahyuM: amane pIvA chatAM tArAmAM amAre guNa na AvyuM eTale mAnava ! tane cetava paDaye ame sAgaranAM khArAM pANI pIne paNa mAsAmAM mIThAM pANI varasAvIe chIe, tyAre tuM amArAM mIThA pANI pIneya kaDavI vANInAM pANI TapakAve che, eTale kahevA AvI chuM ke kaDavA ghUMTaDA haiyAmAM utArI, amRtanA oDakAra meMthI kADhaje!" A sAMbhaLI mAre AtmA namI rahyo. -citrabhAnuM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhanI zodhamAM jagatamAM dareka prANI jIvanabhara sukhanI jhaMkhanA kare che. e aprApya sukhane prApta karavA mAnavI jagatanA ekeeka khUNe pharI vaLe che, ne e sukha prApta karavA mATe AkAzapAtALa eka karatA hoya che, chatAM e sAcuM sukha meLavI zakatA nathI, kAraNake manuSya sAcA sukhanI spaSTa vyAkhyA samajI zaka nathI. sAcA sukhanuM kalpanAcitra enI pAse spaSTa nathI. ane enuM spaSTa citra na hovAne kAraNe ja mAnavI Aje duHkhI che. Aje jagatamAM mahAna gaNAtA mAnavIne paNa pUchI juo ke sAcuM sukha tamane sAMpaDayuM che? sAcA sukhano AsvAda tame karyo che? tyAre pratyuttara eka ja maLaze ke bhAI, tamArI jema ame paNa sukhanI zodhamAM chIe, paNa sAcuM sukha haju sudhI to meLavI zakyA nathI. eTale A rIte mANasa hajAro ne lAkha varSothI sAcA sukhane pAmavA paribhramaNa kare che, pravAsa kheDe che, vipatti sahe che, chatAM sAcuM sukha meLavI zakya nathI. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 94 : atRpta IcchA sAcuM sukha meLavavA mATe mana, vacana, ane kAyA e traNa mahAna ane adbhuta sAdhanA che. sukhanuM sAdhana jagatamAM kayAMya zodhavAnI jarUra nathI, e te ApaNI pAse ja che. mana, vacana ane kAyAne viveka pUrvaka upayAga karavAmAM Ave te e dvArA adbhuta sAcu' sukha pAmI zakAya, ne ene viveka viheANA durupayeAga thAya to ApaNA ja hAthe du:khanA DuMgarA khaDakAI jAya. ATalA varSone aMte paNa mANasa sukha meLavI zakayA nathI. enuM kAraNa e ja che ke saMpattimAM ane vipattimAM mana, vacana ne kAyAnA ceAganA sumeLa rAkhI zakA nathI, sukhamAM unmatta banyA ne duHkhamAM muMjhAI gayA. A dvidhA vRttine lIdhe ja mANasanuM jIvana sukha vaheNuM ne asamatAla banyuM che. sukha meLavavA IcchatA prAthamika sAdhake saMpattimAM khUba utsAhamAM AvI ghelA na banavuM te vipattimAM gabharAIne ka byahIna ke vivekahIna na banavuM. paNa tene aDaga ne aDAla rahI sAmanA karavA. du:kha e paNa ujajavaLa jIvana- vastranI eka kALI kinAra che. jIvananuM eka paDakhuM' che, ema mAnI jIvanamAM samatAlapaNuM jALavavuM joie. jIvanamAM vicAraNApUrvaka samatAlapaNuM jaLavAya te ja manuSya sukhI thaI zake. paNa kamabhAgye mANasanI sukhanI IcchA mRgajaLa jevI che. mRga jema unALAnA divaseAmAM dhagadhagatA tApamAM pANI pIvA mATe valakhAM mAre che, ane mRgajaLa joI ene meLavavA doDe che. chatAM pANInuM eka bindu paNuM meLavI zakatuM nathI, tema mANasa paNa jagatamAM dhanika mANusanuM mAtra bAhya jIvana ane duna Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana sukha joI emAM ja sAcA sukhanI kalpanA karI, e meLavavA mATe jIvanabhara doTa mUke che. chatAM pariNAme nathI te e meLavate bAhya sukha ke nathI jALavI zakate pitAnuM mULasthAna. jIvanabhara e sukha zedhavA bhamyA ja kare che. eka IcchA pUrNa na thAya tyAM to bIjA sukhanI IcchA janmI jAya che, bIjI IcchA pUrNa karavA mANasa prayatna kare che ne ardhavATe jAya che tyAM vaLI keI bIjI ja kalpanA Ave che. Ama mANasa e apUrNa sukhane pUrNa karavAnI vyartha jhaMkhanAmAM jIvana veDaphI nAkhe che. ghaNAne, pAse kAMI na hoya tyAre lAkha meLavavAnI IcchA jAge che, lAkha maLe eTale daza lAkha meLavavA prayatna kare che, daza lAkha maLe eTale koDa meLavavA valakhAM mAre, ne koDa maLe eTale daza koDa meLavavA TaLavaLe-Ama IcchAonI ghaTamALa cAlyA ja kare, paNa IrachAone anta na Ave. atRpta mAnasane lIdhe mAnavIne sAcuM sukha na maLe, e sahaja che. pise e ja Adarza che ne paisAmAM ja sAcuM sukha chupAeluM che, evuM mAnasa ne siddhAMta ghaDAI jAya eTale e kahevuM ja paDe, ke tamArI sukhanI kalapanAo brAmaka ne khATI che, avAstavika ne asaidhAntika che. e kalpanAnI gharamULathI kAti karavAnI jarUra che, e vinA mAnavajAti sukhanI zodhamAM jiMdagI hArI besaze. jagatamAM sukhanAM svama sevanArA vividha prakAranA manuSyo vase che, keIne khUba ja dhana meLavavAnI IcchA hoya che, to koIne putra meLavavAnI jhaMkhanA hoya che, keIne priyajana meLavavAne talasATa hoya che, koIne kIrti prApta karavAnI abhilASA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 96 jIvana ane duna hAya che, te kAine sattAnuM siMhAsana prApta karavAnI mahecchA hAya che; ahika sukhanI, AvI kSaNika eSaNA hoya che, tema sAthe sAthe aneka prakAranI arthahIna cintAe paNa vaselI hAya che. vidyAnA kSetramAM hAya tA kAI berIsTara agara phAI meATI DIgrI meLave te bIjAne adekhAI Ave che. vepAranA kSetramAM hAya tA kAI khUba paisAdAra thAya agara vepAramAM phAvI jAya teA khIjAne IrSA thAya che. rAjakAraNamAM hoya tA koI pradhAna thAya agara UMcA hoddA para jAya tA khIjAne khaLatarA thAya che. tyAga vihANI sAdhu-sasthAmAM hoya tA kAI pUjAya agara mAnya thAya tyAre anyane e joIne aMga aMgamAM agana lAge che ema mANasa jema vAstavika sukha samajI zakatA nathI ne meLavI zakatA nathI; tema anyanuM mAhya sukha, zAntithI joI paNa zakatA nathI. mAnavInI dRSTi Aje vikRta banI che, eNe sAcA sukhane jovA mATe paherelA cazmA sAva UMdhA che. e UMdhA cazmAne lIdhe sukhIne joI zakatA nathI ne duHkhInA vicAra sarakhA paNa karI zakatA nathI. dAdarA utaranAra jema nIce joine utare teA e sukhethI dAdara utarI jAya che, tema saMsAramAM sukhapUrvaka jIvavu. hAya te ApaNAthI nIcI kakSAnA garIme kaI rIte jIvana jIve che te jovAnI jarUra che. UMce joine dAdara utaranAra jema jema gabaDayA vinA rahetA ja nathI tema peAtAnAthI sukhI kANu che joyA karanAra mANasa paNuM sukhI banI zakatA nathI, te duHkhI thAya che. jIvana pathamAM gabaDI jAya che mATe sAcA sukhane zeAdhanAra mANase, du:khI jagata upara paNa e ja Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana ekavAra najara nAkhavAnI jarUra che. jagata Aje duHkhathI bhareluM che. keTalAya evA manuSyo che ke jeo peTano khADo pUravA mATe divasabhara kALI majUrI kare che, chatAM e manuSya peTa pUratuM khAvAnuM anna paNa meLavI zakatA nathI. zarIra DhAMkavA mATe pUratAM vastro paNa meLavI zakatA nathI, mAMdagImAM ribAtA hoya chatAM davAnuM eka bindu paNa meLavI zakatA nathI, nirAdhAra rakhaDatA hoya chatAM rahevA eka jhuMpaDuM paNa pAmI zakatA nathI. are! kUtarAne te rahevA bakhola hoya paNa keTalAka mANasone to Aje rahevA e paNa nathI-upara AkAza ne nIce dharatI ! AvA dazya jovA chatAM emanA duHkhane vicAra sarakho karyA vinA dareka mANasa potAnA ja duHkhanI vAta kahe che. bIjAnI garIbI ne bIjAnA duHkhane vicAra na hovAne kAraNe, samRddha mANasa paNa bhikhArInA jevI dIna vAta karato najare paDe che. te samaye manamAM thAya ke A pite samRddha hovA chatAM potAnI jAtane sukhI nathI banAvI zakato to bIjAne te sukhI banAve zI rIte ? ane evA pAsethI sukhanI AzA rakhAya paNa zI rIte ? AjanuM ApaNuM A dekhAtuM sukha e lagnaprasaMga para jAMgaDa lAvelAM dAgInA jevuM che. A bhADUtI sukhane lIdhe ApaNe unmatta banyA chIe; paNa ApaNe jIvanamAM UMDo vicAra karavo joIe, ke A ApaNI pAse AvelI vastuo pitAnI che ke mAMgI lAvelI che? je mAMgI lAvelI hoya to A garva zA mATe? A kSaNabhaMgura vastuo para mustAka thaIne jIvana hArI na javAya, mATe ApaNe ApaNA AtmAne Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 98 : jIvana ane darzana eka sIdhe prazna pUchavuM joIeH "ApaNe je mAna meLavIe chIe, je pratiSThA prApta karIe chIe, te ApaNA Atmika vyaktitvanA prabhAvathI meLavIe chIe?" to nakAramAM ja uttara Avaze. ApaNI kaI prazaMsA kare ke kaI khUba vakhANa kare eTale ApaNI chAtI gajagaja pahoLI thAya che ne manamAM galIpacI thAya che. paNa UMDo vicAra karatAM mAluma paDaze ke e badhI vastuo bahAranI che. bAhya ADaMbarane lIdhe mAna ne sthAna maLe che, e vastuo ApaNI nathI. ApaNI pAsethI kyAre jatI rahe tene bharoso nathI, mATe mANase evI rIte pUrNatA, pratiSThA, sukha ne AnaMda meLavavAM joIe ke A badhI kSaNika vastuo kadAca cAlI jAya to paNa mANasAI haMmezAM dIpatI rahe ane ApaNA sukhane duHkhane paTa na lAge! Aje mANasa je je bhautika suMdara padArtho jue che, te te meLavavA yatna kare che, ane emAM ja pUrNa AnaMda mAne che, paratu enA pariNAmonI bhayaMkaratAno vicAra kadI karato nathI. IcchAo ne AzAonA pUramAM mANasa jIvanabhara taNAye ja jAya che. e pravAhamAM taNAto mANasa potAnA dhArelA sthAne pahoMcI zakato nathI, sevelA Adarzane pAmI zakato nathI, ne bhADUtI mANasanI jema jIvana pUruM kare che. . . mitro ! sAcA sukhanI zodhamAM nIkaLyA cho te khUba gaMbhIra banI vicAra kare. bAhya vastuo tamane vAstavika zAnti Apaze kharI? ADaMbarathI meLavelI pratiSThA ne pUjA tamArI vidAya veLAye mukha para smitanI surakhI lAvaze kharI? bole tame sukha meLavavA khUba varSo kharco che Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane dezana ane haju kharco che. karAvuM; je jagamazahura che:-- eka vakhata evA hatA ke hiTalaranA mAna ane sthAnanI jagatanA sattAdhIzone IrSA AvatI, e ja hiTalarane Aje patto paNa nathI. gheADA ja varSo pUrve e AkhA vizvane dhrUjAvatA hatA. enI pAse lAkhkhA raNavIra cAndrAe hatA, mahAna mutsaddIo hatA, marda senAnIe hatA, ajoDa gRharaciyatAo hatA, ciMtaka pracAraka hatA, ane enI pAse anekavidha Adhunika yuddhanI vizALa ne virATa sAmagrI hatI. enA vacana para AkhuM jarmanI peAtAnuM nuM unuM leAhI reDavA taiyAra hatuM. jagata kahetuM ke hiTalaranA jaya ja hoya, parAjaya tA svapramAM paNa na heAya ! paNa e ja jagatane sAMbhaLavuM paDayuM ne jovuM paDayuM ke jagatanAM e ajoDa sattAdhIza hiTalara ghaDInA chaThThA bhAgamAM kayAMya phUMkAi gayA. enuM Aje vizvanA paTa para nAmanizAna paNa nathI--enuM nAma bhUMsAI gayuM. enI pAchaLa enA smaraNanI eka khAMbhI ubhI karanAra paNa kAI nathI. kaheA, je sukhane mATe leAke, irSAnI aganamAM maLatA hatA, e hiTalara ane enuM sukha kayAM gayuM ? duniyAnA kAi paNa mANasane kahevuM ja paDaze, ke e sukha peAtAnuM na hatuM, paNa pArakuM hatuM. mAMgI lAveluM hatuM-kSaNabhaMgura hatuMsaMdhyAnA raMga jevuM alpajIvI hatuM ! : 99 : A prasaMge huM tamane eka prasaga yAda raDatA AvyA paNa hasatA jAe eka kavi kahe che: . jaba tuma Aye jagatameM, jagata hasata tuma rAta; akha karI asI kare, tuma hasata jaga rAta. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 1oo : jIvana ane darzana A cAra paMktio para jarA vicAra kare. ApaNe jagatamAM AvyA, janma lIdho tyAre raDatA hatA, te vakhate ApaNe nirdoSa kALa hato. nirdoSa jIvanane lIdhe ApaNe zuM karIe chIe, e ApaNe jANatA nahotA. ApaNe zA mATe AvyA chIe ? sukha zuM ? ne vAstavika sukhanAM svamAM zAM? e ApaNe skUla rIte samajatA nahotA eTale raDatA hatA. e samaye nirdoSa bALakone joI gharanA ne gAmanA mANaso hasatA hatA, kAraNa ke zeThane tyAM putra janme eTale AnaMdajanya hAMsya ja hoya ne? paNa have te tame samajaNA thayA, vicAraka thayA, vepArI thayA, prauDha buddhivALA thayA. have duniyA e rIte choDavI ke ApaNuM meM para sakartavyanuM ne jiMdagI saphaLa karyAnuM smita hoya, Ananda hoya, saMtoSanI rekhA meM para upasatI hoya, saMteSane prakAza mAM para caLakATa mArato hoya ane ApaNuM kartavya ne saguNone yAda karI loko azrune pravAha vahAvatA hoya. A rIte maraNa thAya te jANavuM ke jiMdagI meLavI te keLavI! paNa te samaye hAya, hAya! mAruM zuM thaze? mArI milkatanuM zuM thaze? mArA kuTumbanuM zuM thaze? evA je dainyatA bharyA zabdo ne ugAre nIkaLyA te samajavuM ke 'jiMdagI meLavI paNa keLavI nahi. ane keLavyA vinAnI jiMdagI te dIrgha hoya te paNa vadhyuM ja che. tattvacintaka kahe cheH jema mANasa jUnAM kapaDAM choDe ne navAM kapaDAM pahere che, tema mAnava jINuM zarIra cheDIne nUtana zarIra dhAraNa kare che. jema jUnAM vacce choDIne navAM kapaDAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana paheratAM mANasane AnaMda Ave che, tema jIrNa zarIra choDatAM ni navA zarIrane dhAraNa karatAM paNa AnaMda tha joIe. sAcA sukhanuM lakSaNa A ja che. jUnuM zarIra eTale anAdina A saMsAra ane nUtana zarIra eTale Adi anaMta mokSa ! A apUrva mokSa meLavatAM jIvananA sAcA pravAsIne te AnaMda ja thAya, kAraNa ke enuM bhavabhramaNa TaLe che, paNa leke Aje maraNathI gabharAya che, enuM kAraNa e che ke e jANe che ke ApaNe jIvanamAM kAMI sAcI vastu meLavI nathI, kAMI kartavya karyuM nathI, dAna dIdhuM nathI, ziyaLa pALyuM nathI, tapa karyA nathI, ne bhAvanA bhAvI nathI, eTale ahIMthI marIne bIjI gatimAM gayA eTale A badhuM khalAsa! navuM vastra te nahIM maLe paNa A junuM vastra paNa nahi rahe ane nirAdhAra rIte narakamAM ne tiryaMcamAM bhaTakavuM paDaze ne tApamAM ughADA TaLavaLavuM paDaze, Aja kAraNe mANasa maraNathI gabharAya che. - mANasa pAse sattA, siMhAsana ke kroDa rUpiyA hoya te paNa e Atmika vaibhava vinA sukhI hoto nathI. bahAra e bhale sukhI dekhAtA hoya paNa enA Antarika jIvanamAM azAMtino dAvAnaLa saLagatA hoya che. cintAo enA para gIdhaDAnI jema bhamatI hoya che, phaphaDATa enA haiyAne kIDAnI jema korI khAte hoya che, mATe ja kahuM chuM ke AjanI tamArI sukhanI kalpanA avAstaviktAmAMthI janmelI che. sukhapisA ke vastumAM nathI paNa ApaNuM hRdayamAM hovuM joIe. ApaNA hRdayamAM haze, te jagatanI dareka vastu AnaMdanA bajAra jevI lAgaze, eTale ja jIvana zodhakoe kahyuM ke ApaNe AnaMda ApaNA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 102 : jIvana ane darzana haiyAmAM poDhelo che, ApaNA haiyAmAM AnaMdanuM sarovara bhareluM paDayuM che ! paNa andha mana e joI zakatuM nathI ne tarasyuM banI AkhA vizvamAM AnaMdajaLa pIvA deDe che. jema kastUrI mRganI ghUMTImAM ja hoya che. paNa e jANatuM nathI, tethI AkhA vanamAM bhaTake che. je dizAthI pavana Ave che te dizA tarapha deDe che ane mAne che ke e dizAmAM kastUrI haze, paNa kharI rIte e enI pitAnI pAse ja che. Aje AkhA vizvamAM paNa Ama ja banI rahyuM che. jagata bahAra sukha zodhe che, paNa antaramAM te kadI talAsa karatuM ja nathI. sAcuM sukha meLavavuM hoya te bAhya padArthomAMthI 'mana vALavuM joIe, Indriya para vijaya meLave joIe, jIvanamaMthana karavuM joIe, citta sthira banAvavuM joIe, ane mananA vadhatA vegane aTakAvavA AtmanirIkSaNa karavuM joIe. A rIte sAdhanA karIzuM te ja ApaNe sAcuM sukha meLavI zakIzuM. Ajane cepI roga Atmika sukhane pUrNa rIte nahIM samajanAra jApAnIe paNuM Indriyajya mATe aneka prayoga karyA che. jApAnanA TekI zaheranA traNa daravAjA para traNa mahAkAya vAMdarAnAM pUtaLAM mUkyAM che. e traNe pUtaLAM, Indriyajayane bodhapATha Ape che. eka vAMdarAe AMkha bandha karI che, AMkha bandha karIne e ema kahevA mAMge che ke-sArI vastuo jeje ane kharAba vastuo jevAne prasaMga Ave to mArI jema AMkha bandha karaje. bIjA vAMdarAe potAnA kAna baMdha karyA che, e ema cetave che ke-sArI vAta sAMbhaLavAno prasaMga Ave to sAMbhaLo Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 103 : ane kharAba vAta sAMbhaLavAnI veLA Ave te mArI jema kAna baMdha karajo. trIjA vAMdarAe pitAnuM moTuM bandha karyuM che, e ema sUcave che ke-sAruM bolavuM ane kharAba bolavAne prasaMga Ave ke nindA karavAnI veLA Ave te mArI jema meM bandha karI mauna sevavuM. A rIte bAhya A traNa indri para vijaya meLavanAra paNa sukha meLave che. te saMpUrNa rIte Indriye para kAbU AvI jAya te sAcuM sukha maLe emAM Azcarya paNa zuM che? paNa Aje.kene jIvA Indriya upara kAbU nathI. nindA karavAnI Teva paDI gaI che. Aje ekanuM vATe, AvatI kAle bIjAnuM vATe, parama divase trIjAnuM vATe. Ama vATa vATa ne vATa, basa vATavAnI ja Teva paDI che ! paNa keInA sadguNa gAvA ke prazaMsA karavI enI te Teva ja nathI-paNa yAda rAkhaje ke nindA e bahu ja bUrI cIja che. nindA e Ajano eka jAtane mAnasika cepI roga che. mANasa jema nindA karatA jAya tema e rega abhivRddhi pAmato jAya. kharajavuM thayuM hoya che ne vAraMvAra caLa Ave che, ne mANasa jema jema khaNato jAya che, tema tema caLa ghaTavAne badale vadhatI jAya che. tevI ja rIte nindAne mATe paNa kahI zakAya. khUjalIvALo ghaNuM khaNIne ane vikRta bane che, tema nindaka paNa pArakI nindA karI potAnA jIvanane vikRta banAve che. khUjalI thaI hoya tyAre nAnA chokarAone hAthe lugaDAM bAMdhe che ne? tema have nindakanA meDhe paNa kapaDAMnA pATA bAMdhavAnI jarUra che, kAraNa ke nindake paNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 104 : jIvana ane drana bALakanI jema ajJAna che. nindake nindA karIne sukha meLavatA nathI, paNa sukha khAI rahyA che. mATe sukhanA zeSakoe vAcA Adi IndriyA para kAbU-vijaya meLavavA prayatna karavA joI e. tame joi gayA ke indriyA para saMcama ne bAhya vastuenA tyAga, A be vastuodvArA sukhanA sAkSAtkAra thAya che. emAM paNa tyAgathI je jIvana-tRpti thAya che te alaukika che. e mATe prabhu zrI mahAvIra devanuM jIvana ApaNane dRSTAMtarUpa che. te ja rIte zrI rAmacaMdrajInA jIvanaprasaMga AdarzarUpa che. A prasaMga bhavya chatAM karuNa che ! tyAganA A prasaga sAMbhaLatAM ApaNAM haiyAM bharAI jAya che ne nayana AMsuthI chalakAi jAya che paNa AmAMthI te ApaNe preraNA levAnI che, A prasaMga ApaNane e ja sUcave che ke AzA-abhilASAne kacaDIne paNa je tyAga kare che, te ucca AdarzonA zikhare pahoMce che. jo AzA ke abhilASA vinA ja saMpUrNa tyAga karAya, tA tA pachI pUchavuM ja zuM ? ' A prasaMga gabhIra rIte vicArajo. sukha rAjyamAM hatuM ke vanamAM ? bhAgamAM hatuM ke tyAgamAM ? siMhAsanamAM hatu ke haiyAmAM ? haiyAmAM AnaMda na hota teA rAmanuM te ja paLe hRdaya banya paDI jAta, paNa evuM kAMI na thayuM. paNa ulaTA sApa kAMcaLI utArIne cAlyuM jAya tema rAjyamAThuM iMDI evanamAM cAlatA thayA. kAraNa ke e jANatA hatA ke tyAga jo haiyAmAM haze tA jIvana sadA sukhathI leAchala bhareluM ja raheze. mATe Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana kahuM chuM ke indri para kAbU meLavavAthI AtmA zAnta bane che, ne tyA karavAthI AtmA nilepa bane che A be ajoDa sAdhanA pratApe Atma, AtmAmAM ja sukhane prajAne jue che. AjanA doDha kalAkanA pravacanamAM sAcA sukhanI zodhanAM je sAdhana batAvyAM che, tene apanAve tene mATe A bhava saphala bane che. sau A rIte sAcA sukhanA bhaktA bano ane jIvananA sarvottama zikhare pahoMce evI zubhecchA. aNu vastu nAnI che eTale enI kiMmata tamAre mana kAMI ja nathI? paNa jarA Ama te juo ! A nAnakaDA taNakhAe AkhA gAmane rAkhanI DhagalImAM pheravI nAMkhyuM. A nAnakaDI kIDIe pelA mahAkAya kuMjarane DhALI dIdho. A nAnakaMDA chidde A mahA-naukAne sAgaramAM jaLasamAdhi karAvI dIdhI. A nAnakaDA vaDanA bIje vaDa banI A ja jevI dIvAlane paNa cIrI nAMkhI. A aNumma jagata AkhAne zrujAvI dIdhuM. chatAM nAnI vastunuM mUlya tamAre mana kAMI ja nathI? te pachI tamane have koLiyAna mato maNiyAna e AtmA paNa samajAI rahyo ! citrabhAnu-- | Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti-sAmyatva prakRti-saumyatva e eve guNa che ke e jenI prakRtimAM vaNAya hAya tene jema zAMti Ape che, tema tenA samAgamamAM AvanArane paNa zAMti ApanAra bane che. A guNu AkhA sasArane sukhamaya banAvanAra che. madhurI havA phelAvanAra che, ane mithyA badhAI gayelI draDha mAnyatAne kevI rIte gALavI teno ukela karanAra paNa A prakRti saumyatva nAmano ja guNa che. sAmA mANasanI kAMika bhUlane lIdhe, tene jotAM tamane aNagamA utpanna thAya, chatAM tame tene taka ApeA. jema tamane haiyu, lAgaNI, bhAvanA che, tema tene paNa te adhuM che. kadAca teNe bhUlathI agara saMsAranA sayeAgeAnI viSamatAne lIdhe kaika kharAba kArya karyuM... hAya tA paNa tame tene ekavAra jarUra , kSamA Ape. jema sAgaranI aMdara bharatI-ArTa Ave che, tema mAnavInI bhAvanAomAM paNa bharatI-oTa Ave che. jema tame pote kAMika bhUla karI hAya ane tamane pazcAttApa thAya ane pachI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 107: ema thAya ke mane A take mAphI Ape ane sajA na kare teA sAruM, tema sAme mANasa paNa pazcAttApa karIne tamArI pAsethI mAphI icche che, nahi ke sajA ? mAnavInI mahAna kSita jo DrAya tA te A che: manuSya jeTalA peAtAnA gunA, pAte karelI bhUla, chupAvavAne icche che, te karatAM sAmA mAnavInA gunA, teNe karelI bhUla, pragaTa karavAmAM aneka gaNuA Atura hAya che, paNa UMDA utarIne vicAra karaze tA mAluma paDaze ke jema tamAruM haiyu* kSamA mATe jhaMkhe che, tema sAmA mANasane paNa tamArA jevI ja jhaMkhanA rahe che. enI A AMkho paNa kSamAnI bhIkha mAMgatI hoya che. jenAmAM sAmA mANasanA haiyAne, dilane pArakhavAnI zakita nathI te mAnavI nathI. mAnavajIvana jIvavAne paNa lAyaka nathI ! tema tame paNa koinA saMjogonA vicAra na karI zakatA hA, sAmAnI lAgaNInI kadara na karI jANatA hA teA tame paNa dAnavAnI keDiTamAM ja traNAo. itihAsanuM avalAkana karaze to evA aneka dAkhalAe maLaze. je ghaNI bhayaMkara bhUlo karavA chatAM koika suMdara taka maLatAM sudharI gayA, unnatinA zikhare pahoMcI gayA; A vAta dhyAnamAM rAkhI tame vanamAM sAmA mATe evI bhAvanA keLavA ke Aje e bhale bUrA hAya paNa kAle mArA sahavAsathI jarUra sudharaze ane te mATe tame tamArA hRdayanA daravAjA khAlI tenI vAta sAMbhaLe, tene mATe tamArA haiyAmAM je gAMTha baMdhAi gai hoya tene dUra karI, ane tene jAte ja sudharavAnI taka Apo, tene anutApa karavAno avasara Ape. te te jarUra sudharaze. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 108 : jIvana ane darzana sAmA mANasanI vAta sAMbhaLatAM tame jAgRta jarUra rahA, cetatA jarUra rahA, sAcAkhoTAnI pAraMkha karatA raho; paNa sAMbhaLe to jarUra ! AmAvAsyAnI ghora, aMdhArI rajanImAM paNa tAralA hoya che ke nahi ? tenuM DuM ghaNuM paNa te ja kharuM ke nahi? te tAralAne bharese paNa tenI sAme mITa mAMDe, tenA pApI hRdayamAM paNa tAraliyA jeTaluM satva te jarUra haze ! e kALA haiyAmAM paNa eka divasa caMdra jarUra ugaze, pUrNa kaLAe khIlI nIkaLaze. A daSTi keLavIne tame tene taka ApavAmAM udAra bano. tamArI jAta mATe jevo vicAra kare che, tevA sAmA mANasa mATe paNa vicAra kare. ApaNe ema na mAnI levuM joIe ke huM suvarNa mAMthI ghaDAyeluM chuM ane bIjA pittaLamAMthI. bIjA badhA kharAba ane huM eka ja sAre chuM; AvI kadAgrahI daSTi je tamArA jIvanamAM vyApaka banI gaI te tame saMsAramAM AgaLa vadhI zakavAnA paNa nathI. keTalAka kahe che ke, sagA bApanA vacana upara paNa vizvAsa na karavo, vizvAsathI DagaluM bharavA lAyaka A pRthvI rahI nathI. duniyA evI che ke avasare khasI jAya, A mAnyatAvALA mAnavI potAnA AtmAne vadhArI zakatA nathI. huM ema nathI kahetA ke koInA para tame saMpUrNa vizvAsa mukI de. huM te eTaluM ja kahuM chuM ke jAgRti pUrvakano vizvAsa te tame jarUra rAkhe. jAgRti pUrvakanA prakAzanI aMdara jIvavuM e jIvananI kaI ora lahejata che, enI madhuratA alaukika che. jyAre premanuM vAtAvaraNa vizvAsanI suvAsathI mizrita bane che. tyAre ApaNuM jIvana keI alaukika banI jAya che, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 109 : Aje ApaNe avizvAsane lIdhe ja satya ne asatya, hiMsA ne ahiMsA, daivI-saMpatti ne AsurI-saMpatti, pAzavatA ne mAnavatA vagerene pUrNa rIte samajI zakatA nathI, saMsAramAM prakAza pAtharI zakatA nathI ane AtmAne unnata banAvI zakatA nathI. avizvAsanA aMdhArAne lIdhe ja sAmA mANasanA hRdayamAM je avizvAsanuM aMdhAruM hoya che te ApaNA hRdayamAM pesI jAya che. prakRti -saumyatva nAmanA guNano svabhAva prakAza che. ane te AvatA aMdhakArane aTakAve che, reke che, avarodha prakRti-saumyatva nAmano sadguNa e ApaNane uddaghoSaNA karIne kahe che ke, sahiSNu banI ne saMsAramAM kaDavA ghUMTaDA gaLI jatA zIkhe. ATaluM ja nahi paNa jheranA ghaDA pItAM paNa zIkhe. saMsArane je zAMtimaya, premamaya ane bhAvanAmaya banAva hoya te A prakRti saumyatva nAmanA guNanI suvAsa jIvanamAM mahekAvI de ! kAnti kAnti thaI rahI che, mAnavaMtAne dharamULathI pheraphAra thaI rahyo che. mAnavatAne dUra phagAvI jhaDapathI-ati jhaDapathI . dAnavatA tarapha ghasavuM enuM nAma ja kAnti ! ' "mANasa Aje bAhya dRSTie be DagalAM AgaLa dekhAya che. paNa AMtarika dRSTie te e cAra DagalAM pAchaLa che; ane tethI ja eka ThekANe annakUTa dekhAya che, tyAre bIjI bAju anAtha mAnava e ja anna vinA ribAI ribAIne marI rahyo che...re kAnti ! citrabhAnuM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go pUjA [13-3-54nA divase muMbaI rAjya zALA pAMjarApoLa saMghanA trIjA adhivezana ne ge zALA pradarzana prasaMge padhArela vaDedarAnA mahArANI zrI zAntAdevI, muMbaI rAjyanA mahesulI pradhAna zrI bhAusAheba hIre, madhyastha dhArAsabhAnA sabhya ne prinsIpAle, prephesare ane hindanI prasiddha judI judI saMsthAonA Avela sattara pratinidhio ne hajAranI mAnava medanImAM, vaDodarAnA nyAya maMdiramAM muni zrIcandraprasAgarajI citrabhAnue ApeluM bhASaNa. . -saMpa0] baheno ane bhAI ! gosaMvardhana ne prANurakSAnA kAryamAM jIvana arpaNa karanArA mahAnubhAve, A viSayamAM mArI pahelAM ghaNuM ghaNuM kahI gayA che, chatAM sau bhAIono Agraha che ke mAre paNa kaMIka kahevuM, te huM ApanI AgaLa mArI vyathA varNavIza. AryAvartanA mANase gAyanI pUjA kare che, enA kapALe kumakumane cAMllo kare che, enuM pUchaDuM AMkhe lagADe che, paNa e ja gAya pitAnuM peTa ukaraDe bhare che. galIe galIe Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 111 : bhamI, eThavADa khAI peAtAnA udaranirvAha kare che! A gApUjA kaI jAtanI ? dUdha pIvuM che, paNa sevA karavI nathI. gAya dUdha ApatI baMdha thAya ke jAya kasAIkhAne. huM pUchu chuM ke mAnuM dUdha pInAra, enAthI peAtAnA zarIrane pASanAra, enA vaDe sazakata bananAra ane enAthI jIvana meLavanAra, e ja mAtAnI upekSA karanArane Apa sapUta kahezeA ke kapUta ? ane uttama kaheze ke adhama ? tevI ja rIte gAyanuM dUdha pInAra ane vasUkI jatAM enI upekSA karanAra, ene kasAIkhAne mekalanAra e kevA kahevAya ? gAyA nirdoSa prANIe Aje kasAikhAnAmAM kapAI rahyAM che ? geAmAMsa chaDeceAka vecAi rahyuM che. zuM A ApaNI AjhAdI? e nirdoSa pazuonI vedanAbharI AMkho sAme te jue ? emanI sUkavedanA kANu sAMbhaLe tema che? vAtA kare kaMi ja nahi vaLe. pratijJA karo. gheraghera eka peTI rAkhA. savAre UThI e peTImAM kaika nAkhIne pachI nitya kAryA karavAM joie, bhale, eka paisA nAMkheA. paNa sau A niyama pALe te khAra mahine keTalI, sArI rakama thAya? e rakama AvI pAMjarApoLane aMjalirUpe, arUpe arpo. e ja sAcuM geApUjana che! emane kasAikhAne jatI aTakAvavI e ja sAcI pUjA che ! ghaNA kahe che: gAyanA pUchaDAmAM tetrIsa karoDa devatA che. ene atha ze ? tetrIsa karoDa devatA eTale tetrIsa karADa mAnava. dUdha, chAsa, ghIthI e tetrIsa karoDa mAnavAne pASe che. pazudhana para mANasanA jIvanane AdhAra che. eTale gorakSAnA TUMkA lAkSaNika atha indriya rakSA thAya che. gopAlana Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 112 : jIvana ane darzana eTale IndriyapAlana. kAraNa ke gAyanA gorasathI Indriye. sazakata ane te ja rahe che. . . paNa ekaluM gopAlana karIne ja aTakI javAnuM nathI. mAnavadharma ethIye AgaLa jAya che. gAyane pALavI ane bIjAM prANIone katalakhAne javA devAM e te svArtha dharma thaye, gAya dUdha Ape che, eTale ene piSavI ane bIjA prANIo upagI nathI eTale enA pratye upekSA karavI e mAnavane zobhe kharuM ? svArthamA dAnavatA che, paramArthamAM mAnavatA. mAnava dharmane upAsaka abrAhamaliMkana atyAre mane yAda Ave che. e amerIkAnA pramukha hatA. eka vakhata e pArlAmenTamAM jaI rahyA hatA. gADI jhaDapathI jaI rahI hatI. emanI najara kIcaDamAM kheMcI gayelA eka Dukkara para paDI. e kIcaDamAM taraphaDI rahyuM hatuM. cIsa pADI rahyuM hatuM. liMkane gADI UbhI rAkhI. Dukkara tarapha doTa mUkI, kIcaDamAM kheMcI gayelA e nirAdhAra pazune eNe ajaba rIte ugArI lIdhuM ! paNa ene zUTa kIcaDamAM kharaDAI gaye. pharI ghera jaI kapaDAM badalavA jeTale samaya nahato. pArlAmenTane samaya thaI gayuM hatuM. ane samayanI niyamitatA mATe te liMkana prasiddha hatA. e sIdhe sabhAgRhamAM AvyuM, sabhyae gADIvAnane pUchayuM : pramukhanAM kapaDAM Ama kIcaDamAM kayAM kharaDAyAM? gADIvAnanI vAta sAMbhaLI sau Azcarya pAmI gayA. vAha! Ava dayALu ! badhA maLIne liMkanane mAna ApatAM kahevA lAgyAM: "Apa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane duna : 113 : kharekhara dayALu che. Apane dhanyavAda che. Ape DukkaranA uddhAra kyo....!' paNa prazaMsakAne adhavaccethI ja aTakAvI liMkane ApelA uttara haiyAmAM kArI rAkhavA jevA che. khasa, khasa, vya mArI prasaMsA na karazo. me koinA ya para dayA karI nathI. tema me' kAinA uddhAra paNa karyA nathI. meM teA mArA haiyAmAM bhAMkAyelA kAMTAnA ja uddhAra karyo che. kIcaDamAM taraphaDatA Dukkarane joI mArA haiyAmAM kAMTA vAgyA. mArI vedanAnA kAMTAne kADhavA mATe mAre Dukkarane kADhayA vinA cAle tema na hatuM. kAMTA kADhavAnA kaMika upAya tA levA ja paDe ne?......... mAnavatAbharyA A uttara sAMbhaLI sau namI paDayA. bhAratanA koI saMtanA dAkhalA na ApatAM, meM amerIkAnA pramukhanA dAkhalA ApyA. kAraNa ke ApaNA rAjyamaMdhAraNanu khAkhu amerikAnu che. vAtAvaraNamAM amerIkAnI havA maLI che. e havAe ja A prANInAzanI havA phelAvI che. tyAre vicAravAnI AvazyakatA che ke jaDavAdanI havAmAM paNa e mAnavI kevI kumaLI lAgaNI dharAvatA hatA! tyAre adhyAtmavAdanI havAvALA dezamAM katalakhAnAM UbharAi rahyAM che, e zu sUcave che? vicAro mAnavatA hA te.... have huM Apane vadhAre samaya nahi lauM. sabhAe bharAya che, TharAvA thAya che. tALiyAnA gaDagaDATapUrvaka phUlahAra paherI visarjana pAme che, paNa AjanA adhivezananA bhAI ahunA ATalethI ja nahiM aTakatAM, ahiMsAnA sadezAne jIvanadvArA mUrta manAvaze evI zraddhApUrvaka huM rajA laUM chu. ' Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma kahevo kone? mANasa savAramAM dAMta sApha karI ArasImAM moTuM jue che, bapore jamIne bajAramAM jatI vakhate paNa mukhane darpaNamAM joIne bajAramAM jAya che ne sAMje bajAramAMthI AMvIne paNa kAcamAM pitAnA mukhaDAne dhArI dhArIne jue che te zA mATe? mANasane ema ke mArA meM upara kayAMya DAgha te nathI lAge ne! ane huM pote ke dekhAuM chuM? paNa ArasImAM mukha jotI vakhate kaIne ya e vicAra nathI Avate ke A ArasImAM dekhAuM chuM te huM nathI, paNa jenAra e huM chuM. A dekhAya che e pratibimba mArA AtmAnuM nathI, paNa zarIranuM che. ArasImAM dekhAya che e mAla nathI, paNa bAradAna che. - zarIranA saundaryane huM mAruM saundarya mAnI beThe chuM ane mAruM saundarya huM visarI gayuM chuM. je zarIra nAzavaMta che, ahi ja jene mUkI javAnuM che, je baLI javAnuM che, rAkha thaIne UDI javAnuM che, enA avalokanamAM kalAkonA kalAke nIkaLI jAya che ane je AtmA zAzvata che, karelA karmane bhaktA che, enA mATe ApaNane jarA vicAra sarakho ya na Ave; A kevuM Azcarya ? anAja kevuM che ene vicAra AvatuM nathI ane phetarAM mATe mAthAkUTa thaI rahI che. zarIra upara lAgelA DAghane jue Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzane ; 115 ; che, paNa AtmA para lAgelA DAghano vicAra kema Avate nathI ? zarIrane DAgha te pANI ne sAbUthI dhoI zakAze, paNa AtmA para lAgelA DAgha to ApaNuM lehInAM AMsuthI paNa nahi devAya! - meM upara lAgelA DAghane batAvanAra ArasI to aneka ThekANe maLaze, paNa AtmA para lAgelA DAghane cIMdhanArabatAvanAra koNa? potAnA mukhanI kadarUpatA mATe mANasa zaramAya che, e kadarUpatAne TALavA aneka prayatna kare che, paNa AtmAnI kadarUpatA paLe paLa vadhI rahI che ane A kadarUpA mukhane laI huM vibhunA pavitra dhAmamAM kaI rIte jaIza? enA mATe cintA karanArA keTalA? jyAM anantA nirmaLa AtmAo birAje che, evA siddhonA pavitra dhAmamAM javA mATe A AtmA lAyaka che khare? ArasImAM je mukha dhArI dhArIne jovAya che, e mukha upara vizvAsaghAta, asatya, asaMyama, anItinA keTalA apavitra DAgha lAgelA che? chatAM mAnavI garva karIne phare che. pitAnA skUla saundaryane ArasImAM joI malakAya che. aMtaranuM rUpa, AtmAnuM saundarya ane pavitra jIvananuM lAvaNya bhulANuM enuM ja A duHkhada pariNAma che. eTalA mATe ja jIvanadRSTAo kahe cheH bhAI ! tAre ArasImAM meM jevuM hoya te je; paNa sAthe sAthe AtmAnuM avalokana paNa karate jA. AtmAnuM nirIkSaNa vadhatAM A sthUla rUpanuM AkarSaNa ghaTaze ane A skUlanuM AkarSaNa ghaTatAM AtmAnuM saundarya vikasaze. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 116 : jIvana ane darzana pratyahaM pratyavekSeta, narazcaritamAtmanaH / kiM nu me pazubhistulyaM, kiM nu satpuruSairiti ? // ... ja prabhAte mANase pitAnA cAritryanuM-pitAnA vahetA jIvananuM avalekana karavuM joIe. mAruM jIvana pazu jevuM te ke puruSa jevuM satpaSenuM jIvana kevuM nirmaLa che ne mAruM jIvana kevuM malina che ? ", A saMsAranI phUlavADImAM mAruM jIvana gulAbanA phUla jevuM suvAsita che ke lasaNa jevuM dudhe bhareluM? A jagatamAM janmIne meM AzIrvAda meLavyA ke zrApa ? A duniyAmAMthI vidAya letI vakhate mArA mukha upara AMsu haze ke hAsya? huM ahi zuM karavA AvyuM hatuM ne zuM karI rahyo chuM? huM kayAMthI AvyA hatA ne kayAM javAne chuM? mAruM svarUpa kevuM che ne huM Aje kevuM mAnuM chuM?-AvA prazno UMDANamAMthI jAge to ja mANasane potAnI sthitinuM bhAna thAya ke huM manuSya chuM. manuSyatvane zobhe evuM jIvana mAre jIvavAnuM che ane A zarIra dvArA ja mAre mukti meLavavAnI che. mane suMdara mAnavadeha maLela che, tINa buddhi maLI che, anyanI vedanA jhIlavA gya kemaLa hRdaya maLyuM che; AvI suMdara vastuone huM kema veDaphI zakuM? pazu jevuM jIvana jIvavA kAMI A mahAmUlI jiMdagI nathI maLI. - AtmAne nirmaLa karavAne, jIvanane sugaMdhathI bharI devAne zubha avasara sAMpaDyo che. keTakeTalA tyAgI puruSoe A mAnava jIvananI gauravagAthAo gAI che, te zA mATe? tyAgIoe A dehamAM zuM vizeSatA nihALI? A dehamAM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 117 : emane zuM bhavyatA bhAsI? zA mATe pazuo ane manuSyane eka ja kakSAe na mUkayA ? zuM baMnemAM jIvana nathI ? che ja. tema ja baMnene AhAra-nidrA-bhaya ne kAmanI lAgaNI nathI ? te paNa che ja. te pachI baMne vacce bheda zA mATe? mAnavIne ucca kakSAe mU ane pazune nIcI kakSAe zA mATe? jJAnIone zuM A mAnava-dehane meha hato ? nA, teone A dehanI kimmata te kaMI ja nathI. paNa kismata che eka dharmanI, ane te dharma e mAnavadeha dvArA ja zakaya che. eTale AtmAne ajavALanAra dharmane lIdhe A dehanI kiMmata paNa vadhI ane mAnava jIvananI gauravagAthA gavANI. - dharma mAnava-jIvanane tejasvI banAve che, dharma A jIvanamAM saMskAranA prANa phUMke che, dharma mANasane UrdhvagAmI banAve che, ane enI devatvanA siMhAsana para pratiSThA kare che. dharmaviheNuM jIvana e teM AtmA vagaranA zarIra jevuM che ke jemAM. na hoya nUra ke na hoya prakAza; na hoya prANa ke na hoya pavitratA; jIvanamAM prANa ne pavitratA reDanAra dharma ja che. . tyAre ApaNane vicAra Avaze ke dharma je jIvanamAM Ave vyApaka che, te te dekhAto kema nathI? bhUkha lAge tyAre dharma khAvA kAma lAgato nathI, tarasa lAgI hoya tyAre dharma pIvA kAma lAgatuM nathI, TADha vAya tyAre dharma oDhavA kAma lAgatuM nathI, devuM cUkavavuM hoya te te devA peTe ApavA kAma lAgatuM nathI ane vyavahAramAM kaI vastunA vinimayamAM paNa dharma AvatuM nathI, te pachI dharmanuM mahattva zuM ? Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 118 : jIvana ane darzana A praznanA uttaramAM jJAnIe jaNAve che ke, dharma e te jhADanAM mULiyAM jevA che. mULiyAM phaLanI jema 'khAvA kAma lAgatAM nathI, jhADanAM khIjA aMgAnI jema bahAra dekhAtAM nathI, te dhULamAM daTAyelAM chupAyelAM hAya che; chatAM e na hAya tA TakI rahevAnI tAkAta jhADamAM nathI ja. vRkSe phaLe che, khIle che, mIThAM phaLeA Ape che, A badhI bAhya kriyAono AdhAra tA mULiyAM che. tema jIvananA mULamAM paNa paDelA che. jyAM pratibhA dekhAya che, unnati dekhAya che, sukha ne AkhAdI dekhAya che tyAM dharma che. jyAM kaMgAliyata dekhAya che, avanati dekhAya che, duHkha ne barabAdI dekhAya che tyAM dha adhama che. A dharma pazuone sAMpaDyo nathI, eTale ekaniSTha che, hIna che. manuSya A dharmane pAmIne zreSTha ane khaDabhAgI thayA che, A dharmathI mAnavadeha gauravAnvita che ! dharmanI AvI prazaMsA sAMbhaLI sahaja prazna thAya ke tyAre dharma kahevA keAne ? sau potapAtAnA janmagata ane jAtigata kriyAkAMDane dharma kahe che ane e ja dharmanA nAme laDe che, jhaghaDe che, azAnti UbhI kare che ane mAnavane mAnavathI dUra lai jAya che. zuM Ane dharma kahevA ? A praznanuM samAdhAna jaina darzane bahu sArI rIte karyuM che. dhanu lakSaNu khAMdhIne mAnavajAtane eka suMdara satya pIrasyuM che ane dharmanA rahasyane gheADA ja zabdomAM vyakta karyuM che. maitrI, prameAda, kAruNya ne mAdhyastha-bhAva e dharmanAM cAra lakSaNa che. A bhAvanAothI yukta je kriyAo thAya te dha. dharmanu pahelu' lakSaNa che maitrIbhAva. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana. : 119 : maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA kare; zubha thAo A sakala vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe. je manuSyanA hRdayamAM dharmanAM akrUra phUTayA hAya, tene Akhu jagata mitrothI bhareluM lAge, tene AkhuM vizva premamaya lAge. jenA haiyAmAM prema hAya, maitrI hAya, tenuM haiyuM zu khAlatu hoya ? hu. bhale duHkhI thayA, thAuM, paNa bIjAne AvA vakhata na AveA, mArA sarvasvanA bhAge paNa bIjA AtmAo tRpta thAo. sarva prANIo adhanathI mukta aneA. sau doSahIna aneA. sau svatantra aneA. parAdhIna kAi na raheA. A maitrIbhAvanA pachI dharmanA bIjA lakSaNamAM prameda bhAvanA Ave che. * guNathI bharelA guNIjana dekhI, haiyuM mAruM nRtya kare; e satAnA caraNakamalamAM, muja jIvananuM ardhya rahe. A bhAvanAnA janma mahAtmAe nA bahumAnamAMthI thAya che. A pramAdabhAvanAnA raMgathI raMgAyelA haiyAvALA mANasa mahApuruSone joI Ana pAme, jagatane maMgaLamaya pathe lai jatA saMtAne joI, A bhAvanAvALAnuM haiyuM nAcavA mAMDe. ane ema thAya ke-A satpuruSo ja jagatane kalyANanA mArga atAvanArA che-A bheAmiyAe vinA bhava-vanamAM bhUlA paDelAne mA kANu cIMdhe ? A saMsArarUpI marubhUmimAM A sajjanA ja zILI chAyA ApanAra vRkSA jevA che. pramAdabhAvavALA mANasa AvA puruSAne joI emanA caraNAmAM DhaLI paDe. tame tamArA mATe Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 120 : jIvana ane darzana A bhAva vicArI leje. tame mitra sAthe vaTathI cAlyA jatA ho ane mArgamAM saMtanAM darzana thAya te emanA pagamAM paDe kharA? mArgamAM emanA pagamAM paDatAM zarama Ave, ane amaladArane, keI vaDA adhikArIne jhakIne namana karatAM zarama na Ave! sattA ane zrImaMtAI AgaLa mANasa jhUkI paDatuM hoya ane saMyama ane tyAga AgaLa mANasa akkaDa thaIne cAlatuM hoya mAnavuM ke-tenA hRdayamAM pramedabhAvanuM dIvALuM che. e pachI dharmanuM trIjuM lakSaNa che kAruNyabhAva. dIna, kUra ne dharma vihoNuM dekhI dilamAM darda rahe, karuNAbhInI AMkhamAMthI azrune zubha strota vahe. jenA haiyAmAM karuNAbhAva vikAsa pAmela hoya, enuM haiyuM jagatanA jIvo mATe sahAnubhUtithI chalakAtuM hoya, te bIjAnAM duHkhone potAnAM duHkho mAne ane e duHkhone dUra karavA satata prayatna kare. dIna AtmA pratye e haiyAnI sahAnubhUti batAve. dharmaviheNa ane krUra AtmAone joI, enuM hRdaya dayAdra banI jAya ane ene thAya ke-A jIve bApaDA pApa karIne durgatimAM cAlyA jaze! Aja to sattA ne zrImaMtAInA ghamaMDamAM keInuM ya sAMbhaLatA nathI, koI duHkhInI sAmuM paNa letA nathI, paNa emanuM puNya paravArI jaze tyAre A ivenuM zuM thaze? te vakhate emane AdhAra koNa? Aje je hasatAM hasatAM pApi karI rahyA che e pApa ratAM paNa nahi chUTe, je kUvAmAMthI A mANaso tuccha AnaMdanuM pANI ulecI rahyA che, e che te aMte UnAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 121 : AMsuthI bharavA paDaze. jagatanI dRSTie dekhAtA AjanA A sukhI jIve, e AvatI kAlanA du:khI jIvo che-Avo karuNAbharyo vicAra AvatAM, kAruNyabhAvavALAnuM haiyuM bharAI Ave che ane enA nayanomAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI ? jAya che. dharmanuM cothuM lakSaNa te madhyasthabhAva. mArga bhUlelA jIvana pathikane, mArga cIMdhavA Ubho rahuM; kare upekSA e mArganI, toya samatA citta dharuM. A bhAvanAvALe mANasa pApanA kIcaDamAM paDatA mAnavIne bacAvavA prayatna kare, paNa pite bIjAne pApI banAvavAnuM nimitta te na ja bane. adharmanA mArge jatA kaI paNa prANIne zakaya hoya tyAM sudhI e aTakAve, mArga bhUlelAne mArga cIMdhe, paNa mArga cIMdhavA jAya ane avaLe mAge janAre kaheH "tane koNe DAhyo karyo che? tuM tAruM kAma karane, ame amAruM pheDI laIzuM. tAre amArAmAM paDavAnI jarura nathI.. tArI salAha amAre nathI joItI. " te ya mAdhyasthabhAvavALe enA para krodha na kare. DUbatAne tAravA prayatna kare paNa sAme DUbate mANasa na tare te dhakko te na ja mAre. je manuSya A cAra bhAvanApUrvaka jIvananI kriyA karate hoya, enAmAM svArthabuddhi ke paravaMcanA kema hoI zake? e te ema ja mAnate hoya ke huM A duniyAmAM Avyo chuM mAnavatAnI suvAsa phelAvavA, te pachI mArAthI te jarA paNa bUruM kema thAya? jagatanA bhalAmAM ja mAruM bhaluM che. jagatamAM azAMti hoya to huM zAMtithI kaI rIte jIvI zakuM? huM jema sukha, zAMti ane AbAdI IcchuM chuM, tema Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 122 : jIvana ane duna bIjAne paNa enI ja tRSNA che, te mAruM atyAre kanya e che ke-bIjAne zAMti ApavI ane khIjAne azAMti na thAya e rIte mAre jIvavu che. jagatanI azAMtimAM mArA phALA na hovA joie. jagata duHkhI hAya tyAre huM eza-AsamamAM kema jIvI zakuM? mAnavajAta saMkaTamAM sapaDAyelI hoya tyAre huM chupAI ne mArI jAtanuM rakSaNa kai rIte karI zakuM? mAre to jhaMpalAvavuM joI e, mArA bhAinuM rakSaNa karavuM joie. A samaye huM mArI jAtanuM vilApana karI, saunA kalyANa mATe khapI jAu to ja huM sAce dhIM. parasevA e ja AtmasevA che. aNu e ja mAruM kanya che. ethI ja mAruM kalyANa thavAnu che. jyAM maitrI, pramAda, kAruNya ane mAdhyasthabhAva ramatA hoya tyAM mAna ke apamAna, stuti ke nindA kAinI kai ja paDI na heAya. e koi divasa prazaMsAthI phUlAya nahi ane apamAnathI muMjhAya nahi. ene potAnA arpaNunA ja AtmasatASa hAya. ene bIjAnA matanI, khIjAnI prazasAnI jarUra na heAya. te kAi divasa aTake nahi, thAke nahi. e ema ja mAne ke huM mArA AtmasaMtoSa mATe karuM chuM, AmAM huM zuM mahAna karI rahyo chuM ? are, jaDa paNa maitrI kare, te jAta samarpaNu kare, to pachI huM cetana ATaluM paNa na karI zakuM ? dUdha ane pANInI maitrI kevI bhavya che ? dhe. peAtAno ujjvaLa raMga pANIne ApyA ane pANIe pAtAnI jAtane dUdhamAM vilApana karI. baMne eka anyA. dUdha e dUdha na rahyuM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 123 : ne pANI e pANI na rahyu. maitrIbhAvanA artha ja ekatA che. ekatAmAM bheda na hAya, bhinnapaNuM paNa na hAya. have dUdha cUlA para caDhe tyAre dUdha garama thatu jAya, tema pANI khaLatuM jAya; kAraNa ke pANI mAne che ke eNe mane raga ApyA tA mAre enI khAtara khaLavu' joI e. ane pANI baLavA lAge che--maLI jAya che, tyAre dUdha vicAre che: mAre mATe pANIe prANa ApyA te mAre enI pAchaLa khaLI maravuM joie. ane pachI e UbhA thai agnimAM jhapalAve che; mitra pAchaLa baLI maravA taiyAra thAya che. tyAre mANasa zuM kare che ? dUdhamAM pANI reDe che. mitrane pAmatAM dUdhano UbharA zAMta anI jAya che-ubharA besI jAya che ane pachI mANasA turata dUdhane cUlA uparathI utArI le che. ' A jaDanI maitrI ! jaDa jevI vastu paNa maitrIbhAva keLavyA pachI sarvasva arpaNa karavA tatpara bane che. ApaNe tA cetana kahevAie. ApaNe vicAra karavAnI jarUra che ke ApaNAmAM AvA maitrIbhAva Avye ? kadI AvI tyAganI bhAvanA janmI ? mATe ja cintake kahe che ke, dharmanuM pahelu pagathiyu 'maitrI che. A maitrInA utkraya thayA pachI ApaNe game evu mahAna kAya karIzu. tA ya ApaNAmAM aham ' nahi Ave. ema ja thaze ke, A tA mAruM kanya che, ane mAnava tarIke huM mArA kabyA karuM chuM. AvI ka vyabhAvanAne jagADavA mATe, prabhAte Atmacintana ane jIvanacintana karavuM joI e. ane kAcanI ArasImAM mukhaDAne jovA karatAM mahApuruSonA cAritryarUpa ArasImAM AtmAnu saundarya avaleAkavuM; e ja kalyANanA mArga che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAga, o sapata! e mahAvIranA sapUta! jAga ! UbhA thai jA ! jarA AMkha kholIne te jo ! tArI ja najara sAme dIna, hIna, anAtha ne garIkha mAnaveA anna vinA TaLavaLatA hAya, tyAre tuM traNa TaMka suMdara ne svAdiSTa bhojana, ThaMDe kaleje kema ArogI zake ? tArI bAjumAM ja vasatA tArA bhAMDuone lAja DhAMkavA pUratuM paNa vastra na maLatu hAya, tyAre tuM dayAvAna kahevAtA, suMdara vastromAM sajja anI mahAlI kema zake ? tArA ja bhAie verajhera ne dveSanI mahAjvALAmAM saLagatA hAya, tyAre tuM vilAsa ne vinodanI mAdakazayyAmAM kema poDhI zake ? A jotAM tAruM khUna Aje vilAsanI jaDatAthI ThaMDuM paDI gayuM che, ema tane nathI lAgatuM? tuM tArA punita pitA zrI mahAvIranA siddhAntAnA droha tA nathI karatA ne ? tArA hAthe AvuM krUra pApa thAya, e huM IcchatA. nathI. huM icchuM chuM tArA amara vijayane ! kAraNa ke tu jaina che! tArI pAse e pAMkhA cheH ahiMsA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 125 : ane satyanI! A be pAMkhA kapAi jatAM tuM jaina maTI " jana " anI jaiza ! tArI zobhA A be divya pAMkhAmAM ja che. A e mAtra tane zreSTha anAvanArI che ! tane gaganavihArI banAvanArI che! A ahiMsA ne satyanI pAMkhothI tuM hiMsAnA bhaDakAthI saLagatI duniyA para paribhramaNa karI zakIza, vizvane prema ne zAntino saMdeza pAThavI zakIza, zAntino dUta banI zakIza, mATe sAvadhAna thA! A be pAMkhA kapAi gai tA samajaje ke tuM pazu che, laMgaDA che. tArI A be priya pAMkhA pramAdathI rakhe kapAI jAya ! mATe jAgRta ana! jhokAM khAvAM cheDI de! Ama bagAsAM khAdhe ne nirmAlya jIvana jIve mukti nahi maLe ! mukti meLavanAra zrI mahAvIrane tuM yAda kara. eNe kevAM mahAna zubha kAryo karyAM hatAM ! jo jeNe dhai pUrNAMka nara-pizAcano sAmano karI, bhayabhItane nirbhaya banAvI ane mAnavamAM rahelI akhUTa kitanA paracA batAvI mahAvIra pada prApta karyu hatu. jeNe sAMvatsarika dAna dai, aDhaLaka sapatti varSAvI ane dIna, hIna, anAtha ne garIbene yathAyAgya dAna vaDe sukhI anAvI dAnavIra padma vibhUSita karyuM hatu. jeNe vaibhavAthI chalakAtAM rAjamandirone cheDI, peAtAnA pyArA priyajanothI vikhUTA paDI ane mahAmeAhano parAjaya karI-tyAgavIra pada suzobhita karyuM hatuM. jeNe girikandarAomAM dhyAnamagna rahI, vAsanAono nAza karI ane indriyA para vijaya meLavI-zUravIra pada AbhAvyuM hatuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 126 : jIvana ane darzana jeNe ahiMsA, satya, asteya, saMyama ne akiMcanatvane pitAnA jIvanamAM vaNI, ene ja pracAra AjIvana karI ane mAnavatAnI soDama mahekAvI-dhamavIra pada alaMkRta karyuM hatuM. e ja naravIrano tuM putra! - jenA nAmathI preraNAno dIpaka pragaTe ! e mahAvIrano putra banI, tuM Ama nirmAlya jIvana jIve, e tane zobhe kharuM! uTha ! prANavAna thA! tArA nirmAlya jIvanamAM mahAprANa - pheMka! tArA dhvanithI dizAo kaMpI jAya evI jayaghoSaNA kara pApanA paDadA cIrAI jAya evuM teja tArI AMkhamAM lAva! himmata ne utsAhathI Age kadama bhara ! tArI adamya zaktione paraco jagatane batAva ! prabhu mahAvIranA siddhAntone aNanama nizcayapUrvaka jIvanamAM utArI, emane amara banAva ! khAlI vAyaDI vAte nA kara. AcAraNa viheNuM bhASaNathI kAMI vaLe tema nathI. evAM nirmAlya bhASaNa sAMbhaLI-sAMbhaLIne prajA trAsI gaI che! mATe lAMbA-pahoLA hAtha karavA mUkI de ane evuM AcaraNa karI batAva ke tAruM nirmaLa cAritra joI duniyA diMga banI jAya ! kaDaka zista keLava! jIvana-vikAsamAM naDatara karatI vAsanAo sAme baLa pikAra ! vAsanAono samULago nAza kara! A tArA vikAsanA mArgamAM antarAya karanArane ukheDIne pheMkI de! jarA paNa gabharAIza nahi! keIthI aMjAte nahi! keInI zemAM taNAte nahi ! jA ! eka paLanI paNa vAra karyA vinA ahiMsAne satyanA siddhAntane vizvamAM vikasAvavAnA tArA A mahA-kAryamAM lAgI jA. . Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane darzana : 17 : paNa yAda rAkhaje ! naitika saMyamathI kammara barAbara kasIne ja A mArge prayANa karaje. saMyamamAM jarA paNa zithilatA na pravezI jAya te mATe pUrNa kALajI rAkhaje. vAsanAo tArA para vijaya meLavI jAya te mATe cAritranI majabUta killebaMdhI karIne, avirata jAgratipUrvaka jIvanavikAsanA A mahApaMthe viharaje ! | vijaLInA jhabakArA thAya ke vipattinA vaMTeLiyA vAya; brahmAMDanA kAna phADI nAkhe evA kaDAkA-bhaDAkA thAya ke pralayanA meghanI garjanAo thAya; toya tArA nizcita paMthane choDIza nahi, nizcita karelA dhyeyane pahoMcatAM pahelAM eka DagaluM paNa mArgathI khasavuM e mahApApa che. e divya saMdezane bhUla nahi ! vizvamAM evI kaI zakti nathI je tArA nizcita dhyeyathI tane calita kare! duniyAmAM evI koI vastu nathI, je tane tArA mArgamAMthI calita kare. tArI virATa zaktio joI sAgara paNa tane mArga Apaze! tAre daDha saMkalpa joI siMha jevA rAjAdhirAje paNa tArA caraNamAM ALoTaze ne tArA aMgarakSaka banaze. A kalpanA nathI, vAkpaTutA ke lekhanakaLA nathI; paNa kevaLa satya che, nakkara che, vAstavika che ! AvuM banyuM che, ane che ane banaze. mAtra zraddhAnI ja AvazyakatA che ! vijayazrI AtmazraddhAvAna mahAmAnavane ja vare che ! A mArgamAM kAMTA paNa che ne kIcaDa paNa che. kAMTAthI kaMTALI na javAya ane kIcaDamAM kheMcI na javAya te mATe saceta raheje. vipattinA samayamAM yAda karaje tArA AtmAnI ananta Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 128 : jIvana ane duna virATa zaktione ! tArI vIra-garjanAthI vipatti kapI uDaze, indriyA dhrUjI uDaze, vAsanAe baLIne khAkha thaze, andhakAra nAza pAmaze, ananta prakAzathI jhaLahaLatA dvIpaka tArA pathamAM prakAza pAtharaze ane prakRti madhura smita karI, tAruM susvAgatam karaze ! pyArA amRtanA bhoktA Atman ! adhika tane zuM kahuM? have tAruM virATa rUpa vizvane dekhADa joie ! vahAlA zaktinA bhaMDAra Atman !.tArI zaktionA bhaMDAramAMnu eka amUlya ratna vizvanA ceAgAnamAM mUka joie ! prakAzamAM viharanAra priya Atman ! tArA zAzvata prakAzanuM eka kRpAkiraNa A vizva para phUMka joie ! vizva tArA javalanta prakAza mATe jhaMkhI rahyuM che. vIranA sapUta A kAma nahi kare teA pachI kANa karaze ? mATe Aje ja dIpAvalinA patita pAvana divase aNanama nizcayapUrvaka bhara kadama vijayakUca bhaNI ! bhAvanA prANI mAtranA jIvanamAM bhAvanA ati mahatvanA bhAga bhajave che. eTalA ja mATe cintA mANasanA psyUla kA ne nathI jotA, paNa enI pAchaLa kAma karatI sUkSma bhAvanAne avaleAke che. kAyaeN eka ja hAya chatAM bhAvanA bhinna hAya tA piraNAma juduM ja Ave. kUtarI je dAMtathI pAtAnA galuDiyAne pakaDe che, e ja dAMtathI khilADIne paNa pakaDe che, paNa emAM aMtara AkAza ane pAtALanuM ekamAM rakSaNanI bhAvanA che; bIjAmAM bhakSaNanI. citrabhAnu 2. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ///// [ D//////////////// 57 : zaridI mudraNAlaya : amadAvAda,