________________
- ૩૦ :
જીવન અને દર્શન इन्द्रिायाणां जये शूर:
જગતને જિતવું સહેલું છે, જગત પર પશુબળથી સામ્રાજ્ય ચલાવવું એ પણ સહેલું છે, પણ ઈન્દ્રિો પર વિજય મેળવ, ઈન્દ્રિય પર આત્માનું સામ્રાજ્ય ચલાવવું એ કઠિન નહિ, પણ અતિ દુષ્કર છે. સાચે વિજયી, તે દેશને જિતનારો નહિ, પણ ઈન્દ્રિય અને મનને જિતનારે છે. ઈન્દ્રિયો જેના કાબૂમાં નથી, મન જેના હાથમાં નથી એને વિજયી કેમ કહેવાય ? એ તો પરાજિત, પરતંત્ર ગણાય. માણસ માને છે કે હું ભેગેને ભેગવું છું; પણ ખરી રીતે તે ભોગે માણસને ભોગવી રહ્યા હોય છે. માણસ ચા પીતો હોય છે ત્યારે ચાને અમૃત માની ગર્વથી કહે છે કે-“હું ચા પીઉં છું.” પણ પચીસ વર્ષ પછી શક્તિ ક્ષીણ થતાં ખબર પડે છે કે, હું ચા નહેાતે પીતે પણ ચા મને પી રહ્યું હતું. ત્યારે એને ખબર પડે છે કે ચા મારે આધીન નહતો પણ ચાને આધીન હતું. બીડી પીનારા પણ ઘણીવાર તાનમાં આવી કહે છે કે અમે બીડીની મઝા માણીએ છીએ. બીડી એ તે સ્વર્ગની સીડી! આવું બોલનારાઓનું વૃદ્ધાવસ્થામાં હૈયું ખવાઈ જાય છે અને આખી રાત ખૂ ખૂ કરી ઊંઘે પણ નહિ અને પાડોશીને ઊંઘવા પણ દે નહિ, ત્યારે એને ખબર પડે છે કે, બીડીની મઝા હું નહોતો માણતો પણ બીડી મારા કાળજાની મઝા માણતી હતી!
આજ સ્વતંત્રતાના નામની બાંગ પોકારનારા તો ઘણા
