________________
જીવન અને દુન
: ૪૭ :
અમે તા હવે વૃદ્ધ થયા, ઘરડા થયા, અમારી ઈન્દ્રિ શિથિલ થઈ. હવે અમને વિષયની ભૂખ ન જાગે. અમે તા હવે અનાસક્ત છીએ–પણ હું કહું છું કે, જવા દો એ દભને! તમે કેવા અનાસક્ત છે તે જ્ઞાનીએ અને માનસશાસ્ત્રીએથી અજાણ્યુ નથી. પાંચ ઇન્દ્રિયાની ત્રેવીશ વિષયે અને ખસા ને આવન વિકારામાં મગ્ન રહેવું અને પાછી અનાસક્તિની વાર્તા કરવી !
કેટલાક વૃદ્ધો માટે તા કહેવાય છે કે શારીરિક શિથિલતાને લીધે બાહ્ય ષ્ટિએ શાન્ત દેખાતા હોય પણ સીનેમામાં કે નાટકમાં જાય એટલે નટીઓને જોઇ વેતવેંત ઊંચા થઇ જાય ! જોઇ ને આ મુદ્દાઓની અનાસક્તિ! વૃદ્ધ થવા છતાં વાસના ન જાય તે એ આખા કુળને કુમાગે લઇ જાય. જેમ વાળ ધાળા થતા જાય તેમ તેમ હૈયુ પણ ધોળું થવું જોઇએ.
શ્રી દશરથજી ઉપદેશ સાંભળ્યા પછી વિરાગી બન્યા છે. એમણે પાતાના હૈયાને હવે કેળવ્યુ છે. એટલે એ વિચાર કરતા આવે છે કે હવે રાજ્યના ભાર ઉતારી હું હળવા ખનું ને સંયમની સાધના કરું—એ જ પ્રસંગે બારણામાં જ ઉભેલાં કૈકયીને જોઇ એમણે પૂછ્યું: ‘કાં બારણામાં કેમ ? આજે તમે ઉદાસ કાં જણાએ છે. ? આજ તા આનન્દ્વના દિવસ છે, જે જોઇએ તે 'માંગે.. આજે કઇ જ મોંઘું નથી. ' ત્યારે કૈકયીએ કહ્યું: ‘શુ...માંગુ ? મારે બીજું માંગવાનુ` શુ` હાય ? તમારી જેમ મારા ભરત પણ ત્યાગના રગે રગાણા છે. મારા હાથમાંથી તા પતિ ને પુત્ર અને જાય છે. એટલે પુત્રને રોકવાના મા એક છે. રામને બદલે ભરતના રાજ્યાભિષેક કરો, અને તમે
"
