________________
જીવન અને દર્શન
:
વગર કદી ન ખોલે. એનું પરિણામ એ આવ્યું કે આપણા આગેવાનાને કાઇ સાંભળવા તૈયાર નથી. ત્યારે સ્ટેલિન કયારે શું ખેલશે એ માટે લેાકેા સાંભળવા તલસી રહ્યા છે! માટે કા વિના નકામી વાત ન કરવી. વ્યવહારમાં પણ આપણને ઘણા માણસા એવા જોવા મળે છે કે જેમને ખેલવાનુ મ મળે તે આફરો ચઢે! ખેલે ત્યારે જ જપ વળે. એ બેલે ત્યારે એની વાતમાં ન હાય માથું કે ન હાય પગ. જેમ આવે તેમ આડે ધડે ફ્ેકે રાખે ! અન્તે સાંભળનારના મનમાં થાય કે આ ખલા કયારે જાય ? માટે જરૂર પૂરતું ખેલવું.
ગર્વરહિતમ્—આપણી વાણી ગવહાણી હાવી જોઈ એ. વાતવાતમાં આપબડાઈ કરવી, પેાતાની જ વાત આગળ ધરવી, પોતે શુ કર્યું" અને શું નથી કર્યું એનું લખાણથી વિવેચન કરવુ–આ સૌ અભિમાનનું સૂચક છે. જ્યારે માણસ આપખડાઈ કરતા હાય છે ત્યારે વિવેકી સાંભળનાર તે એના પર મનમાં હસતા હાય છે, પણ જાતપ્રશંસામાં પડેલા માણસને એ સામે ધ્યાન હાતું નથી. પેાતાની પ્રશંસામાં પડેલા માણસ વિવેકશક્તિ ખાઇ બેઠા હાય છે. અને અવિવેકી માણસ સામા માણસને સમજવા જેટલેા શક્તિશાળી કયાંથી થાય ? અભિમાની માણસ કેવા વિવેકશૂન્ય અને છે તેના તમને એક દાખલે આપું:
દાદાભાઇ નવરેાજજી ઈંગ્લેંડમાં એક વાર ત્યાંના ઉમરાવે સાથે ખાણું લેતા હતા. સારા સારા બુદ્ધિશાળી માણસાએ એ પ્રસંગે હાજરી આપી હતી. વાત વાતમાં એક વાત ઉપર જરા વધારે પડતી ચર્ચા થઇ. એમાં દાદાભાઇએ પેાતાના મત
