________________
: ૧૨૦ :
જીવન અને દર્શન આ ભાવ વિચારી લેજે. તમે મિત્ર સાથે વટથી ચાલ્યા જતા હો અને માર્ગમાં સંતનાં દર્શન થાય તે એમના પગમાં પડે ખરા? માર્ગમાં એમના પગમાં પડતાં શરમ આવે, અને અમલદારને, કેઈ વડા અધિકારીને ઝકીને નમન કરતાં શરમ ન આવે! સત્તા અને શ્રીમંતાઈ આગળ માણસ ઝૂકી પડતું હોય અને સંયમ અને ત્યાગ આગળ માણસ અક્કડ થઈને ચાલતું હોય માનવું કે–તેના હૃદયમાં પ્રમેદભાવનું દીવાળું છે. એ પછી ધર્મનું ત્રીજું લક્ષણ છે કારુણ્યભાવ.
દીન, કૂર ને ધર્મ વિહોણું દેખી દિલમાં દર્દ રહે, કરુણાભીની આંખમાંથી અશ્રુને શુભ સ્ત્રોત વહે.
જેના હૈયામાં કરુણાભાવ વિકાસ પામેલ હોય, એનું હૈયું જગતના જીવો માટે સહાનુભૂતિથી છલકાતું હોય, તે બીજાનાં દુઃખોને પોતાનાં દુઃખો માને અને એ દુઃખોને દૂર કરવા સતત પ્રયત્ન કરે. દીન આત્મા પ્રત્યે એ હૈયાની સહાનુભૂતિ બતાવે. ધર્મવિહેણ અને ક્રૂર આત્માઓને જોઈ, એનું હૃદય દયાદ્ર બની જાય અને એને થાય કે-આ જીવે બાપડા પાપ કરીને દુર્ગતિમાં ચાલ્યા જશે! આજ તો સત્તા ને શ્રીમંતાઈના ઘમંડમાં કેઈનું ય સાંભળતા નથી, કોઈ દુઃખીની સામું પણ લેતા નથી, પણ એમનું પુણ્ય પરવારી જશે ત્યારે આ ઇવેનું શું થશે? તે વખતે એમને આધાર કોણ?
આજે જે હસતાં હસતાં પાપિ કરી રહ્યા છે એ પાપ રતાં પણ નહિ છૂટે, જે કૂવામાંથી આ માણસો તુચ્છ આનંદનું પાણી ઉલેચી રહ્યા છે, એ છે તે અંતે ઊનાં
