________________
જીવન અને દર્શન
: ૧૨૧ : આંસુથી ભરવા પડશે. જગતની દૃષ્ટિએ દેખાતા આજના આ સુખી જીવે, એ આવતી કાલના દુ:ખી જીવો છે–આવો કરુણાભર્યો વિચાર આવતાં, કારુણ્યભાવવાળાનું હૈયું ભરાઈ આવે છે અને એના નયનોમાંથી આંસુની ધારા વહેવા લાગી ? જાય છે. ધર્મનું ચોથું લક્ષણ તે મધ્યસ્થભાવ.
માર્ગ ભૂલેલા જીવન પથિકને, માર્ગ ચીંધવા ઊભો રહું; કરે ઉપેક્ષા એ માર્ગની, તોય સમતા ચિત્ત ધરું.
આ ભાવનાવાળે માણસ પાપના કીચડમાં પડતા માનવીને બચાવવા પ્રયત્ન કરે, પણ પિતે બીજાને પાપી બનાવવાનું નિમિત્ત તે ન જ બને. અધર્મના માર્ગે જતા કઈ પણ પ્રાણીને શકય હોય ત્યાં સુધી એ અટકાવે, માર્ગ ભૂલેલાને માર્ગ ચીંધે, પણ માર્ગ ચીંધવા જાય અને અવળે માગે જનારે કહેઃ “તને કોણે ડાહ્યો કર્યો છે? તું તારું કામ કરને, અમે અમારું ફેડી લઈશું. તારે અમારામાં પડવાની જરુર નથી.. તારી સલાહ અમારે નથી જોઈતી. ” તે ય માધ્યસ્થભાવવાળે એના પર ક્રોધ ન કરે. ડૂબતાને તારવા પ્રયત્ન કરે પણ સામે ડૂબતે માણસ ન તરે તે ધક્કો તે ન જ મારે.
જે મનુષ્ય આ ચાર ભાવનાપૂર્વક જીવનની ક્રિયા કરતે હોય, એનામાં સ્વાર્થબુદ્ધિ કે પરવંચના કેમ હોઈ શકે? એ તે એમ જ માનતે હોય કે હું આ દુનિયામાં આવ્યો છું માનવતાની સુવાસ ફેલાવવા, તે પછી મારાથી તે જરા પણ બૂરું કેમ થાય? જગતના ભલામાં જ મારું ભલું છે. જગતમાં અશાંતિ હોય તો હું શાંતિથી કઈ રીતે જીવી શકું? હું જેમ સુખ, શાંતિ અને આબાદી ઈચ્છું છું, તેમ
