________________
: ૭૪ :
જીવન અને દેશન
અને સભ્યતાભર્યાં પ્રિય વાર્તાલાપથી શત્રુ હાય તાય મિત્ર
થઇ જાય.
પૂર્વશક્તિમ્ જે ખેલવું તે સકલનાપૂર્વક ને પહેલાં વિચારીને ખેલવું. વિચારના ગળણાથી ગળીને કાઢેલું વચન અતિરમણીય હાય છે અને ખેલેલા વચનને ફેરવવાના પ્રસંગ આવતા નથી. ખેલતાં પહેલાં વિચાર કરયેા કે આ સ્થાનમાં આ ખેલવા જેવુ' છે કે નહિ ? આ ખાલીશ તે તેનું પરિણામ શું આવશે ? મારે મારા ખેલવાના શે ઉદ્દેશ છે. ? અને જે ખેલુ છું તેની કેટલી અસર થશે ?—આ રીતે પહેલાં તૈયારી કરીને કે વિચાર કરીને ઉચ્ચારેલ વાકય ધારી અસર કરી જાય. અરે ! એવું વચન તેı રત્ન કરતાંય વધી જાય.
શબ્દ સરીખા ધન નહિ, જો કાઈ જાને ખેાલ; હીરા તા દામે મિલે, શબ્દ ન આવે મેાલ !
એક કવિ કહે છે કે ખેાલતાં આવડે તેા વચનનું તેજ હીરાના તેજને ય ઝાંખુ પાડે. પણ શરત એટલી કે વિચારીને ખાલવું. આ રીતે વિચારીને ખેલનારની વાણીમાં અધ તા હાય જ કયાંથી ? એટલે વાણીના આઠમા ગુણુ તે ધર્મ સંયુક્ત !
ધર્મસંયુક્—આપણી વાણીમાં ધ હાવા જોઇએ. વાણી એ પવિત્ર વસ્તુ છે. ઇશ્વરના જેટલી જ પાવન છે. એને દુરુપયોગ કેમ થાય ? હું તમને જ પૂછું કે તમારી વાણી આજે પવિત્ર છે ખરી ? તમે શબ્દને બ્રહ્મ જાણી ઉચ્ચા છે ? જો તમારી વાણીમાં નિન્દા હાય, ધિક્કાર હાય, તિરસ્કાર
