________________
: ૮૦ :
જીવન અને દર્શન કાં ?” પતિએ પૂછયું. સ્ત્રીએ ભડકીને કહ્યું: “ઓ, બાપ રે! હું તે આમાં કૂતરી દેખાઉં છું અને શેરીના નાકા પર ઊભી રહીને ભસી રહી છું. હાય રે! હું કૂતરી ? ” ઉતાવળિયા પુરુષે કહ્યું: “આમ લાવ, મને જેવા દે.” અને પિતાની જાતને જોતાં જ એણે રાડ પાડી. “અરે,. આ શું? હું ગધેડે? ઉકરડા પર ઊભા રહી ભૂકનાર હું ગર્દભ? અરે, મહારાજ! જુલમ કર્યો રે તમે! અમને આમ જાનવર કાં બનાવો ?” .
સંતે કહ્યું “ભલા માણસો ! આમાં હું શું કરું? તમે જે રીતે જીવે છે તે રીતે આમાં દેખાઓ છે! માણસ બહારને આકાર ગમે તે મેળવી શકે પણ અંદર કૂતરા જે છે કે માણસ જે, તે જ ખરો પ્રશ્ન છે. જે મનથી સત્યને પૂજતો નથી, સત્યને ઉચ્ચારતે નથી, સત્યને આચરતે નથી અને જેના મન ને વાચાને મેળ નથી તે મનુષ્ય હોવા છતાં પશુ છે. તે ભાષણ કરતા નથી પણ ભસે છે, બેલ નથી પણ બકે છે!”
આજનું વ્યાખ્યાન એટલે વાણીના તપની વિચારણા. જીવન ગભીર વિચારણા માંગે છે. બહાર તમે ગમે તે હો, હું એ અંગે કંઈ જાણવા નથી માંગતે, તમે અંદર આવે, અંદર તમે કોણ છે તે મને કહો. સને ઝબ્બે તે પહેર્યો પણ એ ઝમ્બા નીચે શું છે તે મને કહેશે ? બોલે, મારા ભાઈઓ! બેલે! આજ નહિ બોલે તે કયારે બોલશે ? મન ને વાણુને સુમેળ છે કે કમેળ? મન ને વાણીએ આપણા
