________________
જીવન અને દન
: ૧૫ :
'' ના,
સ્વીકાર કરો. ધમ રાજાએ એના અસ્વીકાર કરતાં કહ્યું: ભાઈ ! એ ખેતર તેા તને વેચાયેલું છે માટે એને માલિક તું ગણાય. ” પછી તે રાજા સાથે ખેડૂતે ઘણીય ચર્ચા કરી પણ ધર્મરાજા એ લે ? પણ ખેડૂત તે એ ચરૂ ત્યાં જ મૂકીને ચાલતા થયા. એમ કરતાં દિવસેા ગયા, પખવાડિયાં ગયાં ને મહિનાઓ ગયા, પણ ચરૂ તે ત્યાં જ ! આવી ગરીખીમાં આવા ચરૂ જોઇ ભલભલા ચળી જાય પણ આ તે પ્રામાણિકતાથી જરા પણ ન ડગ્યા. પણ આજે આવા સેાનામહારથી ભરેલા ચરૂ મળે તે ? અરે, પણ મળે જ શાના ? ભાગ્ય વિના એવું કાંઇ મળતું નથી. એક કવિએ કહ્યું છેઃ
पदे पदे निधानानि योजने रसकूपिका । भाग्यहीना न पश्यन्ति बहुरत्ना वसुन्धरा ॥
»
ડગલે ડગલે ધન છે. ચેાજને ચેાજને રસકૂપિકા છે; પૃથ્વી તા બહુ રત્નાવાળી છે પણ ભાગ્યહીનને ન મળે; ન દેખાયઃ
ધર્મરાજા રાજ એ ચરૂને જુએ. છ મહિના સુધી એ ચરૂ ખૂણામાં પડયા રહ્યો. એક રાત્રે રાજાને વિચાર આવ્યેાઃ “ મે ભૂલ કરી કે ચરૂ મેં ન લોધો. ખેડૂતે તે કહ્યું હતું કે, માલિક તમે છે: વાત પણ ખરી છે. પૃથ્વીના માલિક હું એટલે ક્ષેત્રના માલિક પણ હું, સવારે ચરૂ ભંડારમાં મૂકાવી દઈશ. ” તે જ સમયે ખેડૂતને પણ વિચાર આવ્યા.“ મે' ભૂલ કરી કે હું ચરૂને મૂકી આવ્યેા. ભલા રાજાએ તે કહ્યું જ હતું કે જેના ખેતરમાંથી જે વસ્તુ નીકળે તેના માલિક તે. પણ હું ભૂલ્યા. ચાલ, સવાર થવા આવ્યું છે, જઈ ને એ ચરૂ
