________________
• ૧૦૪ :
જીવન અને દ્રન બાળકની જેમ અજ્ઞાન છે. નિન્દકે નિન્દા કરીને સુખ મેળવતા નથી, પણ સુખ ખાઈ રહ્યા છે. માટે સુખના શેષકોએ વાચા આદિ ઈન્દ્રિયા પર કાબૂ–વિજય મેળવવા પ્રયત્ન કરવા જોઈ એ.
તમે જોઇ ગયા કે ઇન્દ્રિયા પર સંચમ ને બાહ્ય વસ્તુએના ત્યાગ, આ બે વસ્તુઓદ્વારા સુખના સાક્ષાત્કાર થાય છે. એમાં પણ ત્યાગથી જે જીવન-તૃપ્તિ થાય છે તે અલૌકિક છે. એ માટે પ્રભુ શ્રી મહાવીર દેવનું જીવન આપણને દૃષ્ટાંતરૂપ છે. તે જ રીતે શ્રી રામચંદ્રજીના જીવનપ્રસંગ આદર્શરૂપ છે. આ પ્રસંગ ભવ્ય છતાં કરુણ છે ! ત્યાગના આ પ્રસગ સાંભળતાં આપણાં હૈયાં ભરાઈ જાય છે ને નયન આંસુથી છલકાઇ જાય છે પણ આમાંથી તે આપણે પ્રેરણા લેવાની છે, આ પ્રસંગ આપણને એ જ સૂચવે છે કે આશા-અભિલાષાને કચડીને પણ જે ત્યાગ કરે છે, તે ઉચ્ચ આદર્શોના શિખરે પહોંચે છે. જો આશા કે અભિલાષા વિના જ સંપૂર્ણ ત્યાગ કરાય, તા તા પછી પૂછવું જ શું ?
'
આ પ્રસંગ ગભીર રીતે વિચારજો. સુખ રાજ્યમાં હતું કે વનમાં ? ભાગમાં હતું કે ત્યાગમાં ? સિંહાસનમાં હતુ કે હૈયામાં ? હૈયામાં આનંદ ન હોત તેા રામનું તે જ પળે હૃદય બન્ય પડી જાત, પણ એવું કાંઈ ન થયું. પણ ઉલટા સાપ કાંચળી ઉતારીને ચાલ્યું જાય તેમ રાજ્યમાઠું ઇંડી એવનમાં ચાલતા થયા. કારણ કે એ જાણતા હતા કે ત્યાગ જો હૈયામાં હશે તા જીવન સદા સુખથી લેાછલ ભરેલું જ રહેશે. માટે
