________________
જીવન અને દેશન
અને હજુ ખર્ચો છે. કરાવું; જે જગમશહુર છે:—
એક વખત એવા હતા કે હિટલરના માન અને સ્થાનની જગતના સત્તાધીશોને ઈર્ષા આવતી, એ જ હિટલરને આજે પત્તો પણ નથી. ઘેાડા જ વર્ષો પૂર્વે એ આખા વિશ્વને ધ્રૂજાવતા હતા. એની પાસે લાખ્ખા રણવીર ચાન્દ્રાએ હતા, મહાન મુત્સદ્દીઓ હતા, મર્દ સેનાનીએ હતા, અજોડ ગૃહરચિયતાઓ હતા, ચિંતક પ્રચારક હતા, અને એની પાસે અનેકવિધ આધુનિક યુદ્ધની વિશાળ ને વિરાટ સામગ્રી હતી. એના વચન પર આખું જર્મની પેાતાનું નું ઉનું લેાહી રેડવા તૈયાર હતું. જગત કહેતું કે હિટલરના જય જ હોય, પરાજય તા સ્વપ્રમાં પણ ન હેાય ! પણ એ જ જગતને સાંભળવું પડયું ને જોવું પડયું કે જગતનાં એ અજોડ સત્તાધીશ હિટલર ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં કયાંય ફૂંકાઇ ગયા. એનું આજે વિશ્વના પટ પર નામનિશાન પણ નથી—એનું નામ ભૂંસાઈ ગયું. એની પાછળ એના સ્મરણની એક ખાંભી ઉભી કરનાર પણ કાઈ નથી. કહેા, જે સુખને માટે લેાકે, ઇર્ષાની અગનમાં મળતા હતા, એ હિટલર અને એનું સુખ કયાં ગયું ? દુનિયાના કાઇ પણ માણસને કહેવું જ પડશે, કે એ સુખ પેાતાનું ન હતું, પણ પારકું હતું. માંગી લાવેલું હતું-ક્ષણભંગુર હતુંસંધ્યાના રંગ જેવું અલ્પજીવી હતું !
: ૯૯ :
આ પ્રસંગે હું તમને એક પ્રસગ યાદ
રડતા આવ્યા પણ હસતા જાએ
એક કવિ કહે છે: .
જબ તુમ આયે જગતમેં, જગત હસત તુમ રાત; અખ કરી અસી કરે, તુમ હસત જગ રાત.
