________________
જીવન અને દર્શન
: ૧૨૩ :
ને પાણી એ પાણી ન રહ્યુ. મૈત્રીભાવના અર્થ જ એકતા છે. એકતામાં ભેદ ન હાય, ભિન્નપણું પણ ન હાય. હવે દૂધ ચૂલા પર ચઢે ત્યારે દૂધ ગરમ થતુ જાય, તેમ પાણી ખળતું જાય; કારણ કે પાણી માને છે કે એણે મને રગ આપ્યા તા મારે એની ખાતર ખળવુ' જોઈ એ. અને પાણી બળવા લાગે છે—મળી જાય છે, ત્યારે દૂધ વિચારે છે: મારે માટે પાણીએ પ્રાણ આપ્યા તે મારે એની પાછળ ખળી મરવું જોઇએ. અને પછી એ ઊભા થઇ અગ્નિમાં ઝપલાવે છે; મિત્ર પાછળ બળી મરવા તૈયાર થાય છે. ત્યારે માણસ શું કરે છે ? દૂધમાં પાણી રેડે છે. મિત્રને પામતાં દૂધનો ઊભરા શાંત અની જાય છે–ઉભરા બેસી જાય છે અને પછી માણસા તુરત દૂધને ચૂલા ઉપરથી ઉતારી લે છે.
'
આ જડની મૈત્રી ! જડ જેવી વસ્તુ પણ મૈત્રીભાવ કેળવ્યા પછી સર્વસ્વ અર્પણ કરવા તત્પર બને છે. આપણે તા ચેતન કહેવાઇએ. આપણે વિચાર કરવાની જરૂર છે કે આપણામાં આવા મૈત્રીભાવ આવ્યે ? કદી આવી ત્યાગની ભાવના જન્મી ? માટે જ ચિન્તકે કહે છે કે, ધર્મનું પહેલુ પગથિયુ 'મૈત્રી છે. આ મૈત્રીના ઉત્ક્રય થયા પછી આપણે ગમે એવુ મહાન કાય કરીશુ. તા ય આપણામાં અહમ્ ’ નહિ આવે. એમ જ થશે કે, આ તા મારું કન્ય છે, અને માનવ તરીકે હું મારા કબ્યા કરું છું. આવી ક વ્યભાવનાને જગાડવા માટે, પ્રભાતે આત્મચિન્તન અને જીવનચિન્તન કરવું જોઈ એ. અને કાચની આરસીમાં મુખડાને જોવા કરતાં મહાપુરુષોના ચારિત્ર્યરૂપ આરસીમાં આત્માનુ સૌન્દર્ય અવલેાકવું; એ જ કલ્યાણના માર્ગ છે.
